THE ART OF WAR

Η μονομαχία όλων των εποχών, ΑΧΙΛΕΥΣ ΚΑΙ ΕΚΤOΡΑΣ,

δυο από τους σημαντικότερους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας.

Εδω σκιαγραφείται μια ολόκληρη εποχή, κατά την οποία η έννοια του πολέμου ήταν ταυτόσημη με την έννοια της αρετής και της τέχνης.

Παρόλο που ο Όμηρος είναι ποιητής και όχι ιστορικός, ωστόσο, μέσα από τη μονομαχία των δύο ηρώων μας αποκαλύπτει με πειστικότητα τον τρόπο με τον οποίο διεξάγονταν οι μάχες εκείνη την εποχή.

Οι ατομικές μονομαχίες και η επιδίωξη του προσωπικού κλέους ήταν για τους αρίστους τα ιδανικά για τα οποία εκπαιδεύονταν όλη τους τη ζωή, αφού ο πόλεμος θεωρείτο αποκλειστικό προνόμιο της αριστοκρατικής τάξης. Μονομαχίες σώμα με σώμα, σε μια αναμέτρηση όπου υπερισχύει ο καλύτερος στο σώμα και στο πνεύμα.Ατρόμητοι ήρωες που θα θεοποιηθούν κατά τα αρχαϊκά χρόνια και θα λατρευτούν ως πρότυπα ομορφιάς, αγωνιστικότητας και ηρωικού κλέους.

Σύντομα, η τακτική της μονομαχίας σώμα με σώμα που καθόριζε την έκβαση της μάχης στα ομηρικά χρόνια, αντικαταστάθηκε από μια νέα τακτική, που θα μονοπωλούσε τις πολεμικές επιχειρήσεις στον ελλαδικό χώρο σε όλη την διάρκεια των κλασικών χρόνων, την οπλιτική φάλαγγα.

Την ανάγκη γι’ αυτή την αλλαγή επέβαλε η εμφάνιση της πόλης ως νέο πλαίσιο δράσης και ανάπτυξης των πολιτών, η υπεράσπιση της οποίας χρειαζόταν πλέον ισχυρούς αμυντικούς μηχανισμούς που θα απέτρεπε να καταπάτηση των εδαφών της από τις γειτονικές πόλεις-κράτη.Έτσι, την τέχνη του πολέμου οικειοποιούνται ευρύτερες μάζες πολιτών, οι οποίοι επωμίζονταν την ευθύνη της υπεράσπισης της πόλης τους όταν το καλούσε η ανάγκη. Όσοι ήταν σε θέση να προμηθευτούν οι ίδιοι τον απαραίτητο εξοπλισμό, αποκτούσαν και την ιδιότητα του οπλίτη.

Σύντομα οι ηρωικές μονομαχίες αντικαταθιστώνται από μαχόμενους που προέρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα, παραταγμένους σε γραμμές που σχημάτιζαν μια συμπαγή μάζα που προστατευόταν από το αδιάσπαστο τείχος μιας νέας ασπίδας, η οποία θα έφερνε την επανάσταση στον τρόπο διεξαγωγής των μαχών.

Ο προηγούμενος τύπος ασπίδας, ο λεγόμενος Πύργος, που ακουμπούσε λόγω μεγέθους στο έδαφος, έκανε την δυνατότητα ελιγμών σχεδόν αδύνατη, γι’ αυτό και θεωρείτο καθαρά αμυντικό όπλο.

Τώρα, με την χρήση της νέας ασπίδας, οι οπλίτες είχαν τη δυνατότητα να κινηθούν, να ελίσσονται, να αλλάζουν διάταξη και να πολεμούν με μεγαλύτερη ευχέρεια.

Το Όπλο (από όπου πήραν και το όνομά τους οι οπλίτες) ήταν στρογγυλή ασπίδα διαμέτρου 90 περίπου εκατοστών, όπου η λαβή είχε μετατεθεί από το κέντρο της ασπίδας στο άκρο της. Με αυτή την αλλαγή καλυπτόταν μόνο το αριστερό τμήμα του σώματος του οπλίτη, αφήνοντας ακάλυπτο το δεξί, την κάλυψη του οποίου αναλάμβανε ο συμπολεμιστής που βρισκόταν ακριβώς στα δεξιά του κ.ο.κ.

Η αλληλοκάλυψη των οπλιτών που αποτελούσαν την οπλιτική φάλαγγα, όπου κανείς δεν ήταν αναντικατάστατος και όλοι εξαρτιώνταν από όλους, γέννησε την έννοια της ισότητας. Η διεύρυνση του προνομίου της εκπαίδευσης στις πολεμικές τεχνικές και η ισότιμη συμμετοχή στην μάχη, οδήγησε στην ίση απονομή των λαφύρων, είτε επρόκειτο για όπλα είτε για γη.

Ήταν λοιπόν αναπόφευκτο η στρατιωτική ισότητα να οδηγήσει σταδιακά στην διεκδίκηση ισότητας συμμετοχής και στην πολιτική εξουσία, την οποία μέχρι τότε είχαν στα χέρια τους αποκλειστικά οι αριστοκράτες, αφού αυτοί ήταν οι μόνοι που γνώριζαν την τέχνη του πολέμου μέχρι τότε.

Ο φαλαγγίτης δεν έχει άλογα και δεν είναι εκπαιδευμένος σε μονομαχίες. Είναι πεζός με όπλα του ένα μακρύ δόρυ, ένα κοντό σπαθί και την νέα στρογγυλή ασπίδα, που καλύπτει το μισό σώμα του ίδιου και το μισό σώμα του διπλανού του. Πολεμούν ο ένας δίπλα στον άλλον, ο αριστοκράτης δίπλα στον αγρότη, ο πλούσιος δίπλα στον φτωχό, όπου η ζωή, η περιουσία και το μέλλον του ενός εξαρτάται από όλους τους υπόλοιπους, μια αδιάσπαστη έννοια συνοχής, αλληλεξάρτησης και ισότητας, σε μια μάχη για τη δόξα της πόλης και όχι των αριστοκρατών ή την ατομική δόξα (κλέος).Έτσι ξεκίνησε η έννοια της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Λίγο οξύμωρο, αν το σκεφτεί κανείς: η τέχνη του πολέμου να γεννά την ιδέα της δημοκρατίας… Από τότε μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει όσον αφορά στις πολεμικές τακτικές. Έχουμε φτάσει στο σημείο να γίνονται μάχες χωρίς την ανθρώπινη παρουσία στα πεδία των μαχών (παιχνίδια πολέμου). Όλα να γίνονται ηλεκτρονικά. Η εκπαίδευση γίνεται μέσα από ηλεκτρονικούς εξομοιωτές, που αντικαθιστούν τον αντίπαλο, αλλά και όλες τις συνθήκες της μάχης με απόλυτη ακρίβεια. Τα σενάρια πολέμου έχουν μεταφερθεί στις αίθουσες των υπολογιστών. Τα σύγχρονα όπλα δέχονται χειρισμούς εξ' αποστάσεως και εντοπίζουν τον στόχο με τη βοήθεια δορυφόρων.

Η απόβαση των πολέμων δεν εξαρτάται πλέον ούτε από την αριθμητική υπεροχή ούτε από την προσωπική ικανότητα του στρατιώτη. Νικά όποιος κατέχει την πιο σύγχρονη τεχνολογία. Όλα υπακούν σε αυτήν και χωρίς αυτήν τίποτα δεν μπορεί να τεθεί σε λειτουργία.
Ίσως σήμερα να έχουν γίνει πιο απρόσωπα τα πράγματα, να χάνονται ολόκληροι λαοί με το πάτημα ενός κουμπιού, όμως η τέχνη του πολέμου εξακολουθεί να υπάρχει. Φαίνεται μέσα από τα ονόματα με τα οποία βαπτίζονται τόσο οι πολεμικές επιχειρήσεις («καταιγίδα της ερήμου», «κόκκινος Οκτώβρης» κτλ) όσο και οι εξοπλισμοί.

Παραθέτω μερικούς για του λόγου το αληθές:
Αεροπλάνα:- mosquito (νυκτερινά καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά-Αγγλία)- spitfire (καταδιωκτικά-Αγγλία)- hurricane (καταδιωκτικά-Αγγλία)- «ιπτάμενα φρούρια» (βομβαρδιστικά-USA)- mirage (καταδιωκτικά-Γαλλία)- phantom (καταδιωκτικά-USA)- starfighter ή «ιπτάμενα φέρετρα» (USA)- zero Mitsubishi (Ιαπωνία)- tomachok (καταδιωκτικά-Γερμανία)- hercules (μεταφορικά)- falcon (Γαλλία)
Άρματα μάχης:- challenger (Αγγλία)- panther (Γερμανία)- leopard (Γερμανία)

Ελικόπτερα:- hioui- apache- comache- puma (USA)- sea hawk- sea king

Υποβρύχια:- typhoon

Πύραυλοι:- patriot (αντι-αεροπορικοί εδάφους-αέρος)- sidewider (αέρος-αέρος)- sparrow (αέρος-αέρος)- penguin (εδάφους-θαλάσσης, θαλάσσης-θαλάσσης)
Βόμβες:- «μαύρη χήρα» (η βόμβα στη Χιροσίμα)Αντιαεροπορικά πυροβόλα:- άρτεμις (Ελλάδα)
Πλοία:- enterprise (αεροπλανοφόρο-USA)- πυρπολητής (κανονιοφόρο-Ελλάδα)- ζαν ντ’ αρκ (αεροπλανοφόρο-Γαλλία)

Ονόματα που εντυπωσιάζουν στο άκουσμά τους, αλλά που όμως δεν θα καλύψουν ποτέ την ζοφερότητα της επόμενης μέρας, όσο κι αν εξελιχθεί η ηλεκτρονική πλέον τέχνη του πολέμου...
ΑΡΘΡΟ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ art & culture ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΣ Π.