Πιθανότατα η πρώτη ιστορική αναφορά για τους Ρόμ (Τσιγγάνους) γίνεται από τον Ηρόδοτο που αναφέρει τον λαό των "Σιγύνων".
Πριν ακόμη από την άλωση της Κωνσταντινούπολης , πυκνές ομάδες της νομαδικής αυτής φυλής είχαν αρχίσει να περιτρέχουν τη Θράκη,τη Μακεδονία και στη συνέχεια τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.
Οι πρώτες ειδήσεις που αναφέρονται στη διασπορά τους στις Ευρωπαϊκές χώρες χρονολογούνται από το 1417 μ.χ. όταν πολυάριθμες ομάδες των Ρόμ εμφανίσθηκαν στη Γερμανία . Οι τότε χρονογράφοι τους περιγράφουν με το όνομα "Τσιάνοι" και υπογραμμίζουν το σκοτεινό δέρμα και τη μαύρη τρίχα τους.
Ζούσαν σε σκηνές και περνούσαν μια πολύ σκληρή ζωή. Δεν είχαν -κατά τους χρονογράφους-πατρίδα ούτε θρησκεία , αλλά βεβαίωναν ότι ήταν χριστιανοί. Είχαν αρχηγούς που ήταν έφιπποι και καλοντυμένοι σε αντίθεση με τους υπόλοιπους , που στην πλειοψηφία τους βάδιζαν σαν μπουλούκι και κυρίως ξυπόλυτοι. Από το 1417 μέχρι το 1430 εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη τη Γερμανία αλλά και στις Ευρωπαϊκές χώρες. Εμφανίζονται στην Ευρώπη χρονολογικά ως εξής:
1418 : Ελβετία
1422 : Ιταλία
1427 :Γαλλία
1433 : Δανία
1445 : Ισπανία - Εκεί υπήρχαν ήδη συγγενικά φύλλα.
1500 : Αγγλία
Υπάρχουν περισσότεροι από δώδεκα εκατομμύρια Ρομ που βρίσκονται σε πολλές χώρες ,σε όλο τον κόσμο. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να βρεθεί ένας ακριβής αριθμός δεδομένου ότι οι Ρομ δεν καταγράφονται στις περισσότερες επίσημες απογραφές.
Πολλοί τσιγγάνοι δεν αναγνωρίζουν την αληθινή εθνική προέλευσή τους για οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους.
Οι Ρομ είναι μια ευδιάκριτη εθνική μειονότητα, που διακρίνεται τουλάχιστον από το DNA.
Στο σχετικό σημείωμά του στην Εγκυκλοπαίδεια "ΗΛΙΟΣ" ο καθηγητής Ι.Γ.Κούμαρης λεει (σε ελεύθερη απόδοση) : "...εμφανίζουν τον σωματικό τύπο των Ινδιδών. Μεταξύ τους το Ινδικό στοιχείο αποτελεί την βάση....Οι παλαιότερες δοξασίες για τις σχέσεις τους με τούς Εβραίους ή τους Αιγυπτίους δεν βρήκαν υποστήριξη."
Κανένας δεν ξέρει γιατί οι πρώτοι Ρομ άρχισαν τη μεγάλη περιπλάνησή τους από την Ινδία προς την Ευρώπη και στις άλλες ηπείρους. Σήμερα οι Ρομ έχουν διασκορπιστεί παγκοσμίως, παρά τις διώξεις και τους κατατρεγμούς δια μέσου των αιώνων.
Έχουν υπάρξει διάφορες μεγάλες μεταναστεύσεις, (διασπορά), στην ιστορία τους..
Η πρώτη ήταν η αρχική διασπορά από την Ινδία περίπου πριν από χίλια χρόνια.
Μερικοί μελετητές προτείνουν ότι μάλλον έχουν υπάρξει αρκετές μεταναστεύσεις από την Ινδία.
Η δεύτερη μεγάλη μετανάστευση, που ήταν γνωστή ως Aresajipe, ξεκίνησε από τη νοτιοδυτική Ασία προς την Ευρώπη στο 14ο (μ.χ.)αιώνα.
Η τρίτη μετανάστευση έγινε από την Ευρώπη προς την Αμερική στο 19ο και τον 20ο αιώνα, μετά από την κατάργηση της σκλαβιάς των Romani στην Ευρώπη το 1856-1864.
Μερικοί μελετητές υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια μεγάλη μετανάστευση και σήμερα σε εξέλιξη , μετά από την πτώση της της Σοβιετικής Ένωσης.
Πολιτισμικά στοιχεία
Ο πολιτισμός Romani είναι διαφορετικός, με πολλές παραδόσεις και συνήθειες, και η κάθε φυλή έχει τις ιδιαίτερες πεποιθήσεις και τις αρχές της.
Θα ήταν λάθος να γενικεύσει κανείς συγκεκριμένους κανόνες που ισχύουν σε μια ορισμένη φυλή.
Παρά την πολιτισμική αυτή πολυμορφία, υπάρχουν αρκετές κοινές αξίες σε όλους τους Ρομ:
Πίστη στην οικογένεια ( γενιά) , πίστη στην ύπαρξη Θεού ( Del) και διαβόλου (beng) , αφοσίωση σε πρότυπα και κανόνες, που ποικίλλουν από φυλή σε φυλή και προσαρμοστικότητα στους μεταβαλλόμενους όρους διαβίωσης και επιβίωσης.
Υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση των αντιλήψεων των φυλών Ρομ πάνω στο “ποιος είναι και ποιος δεν είναι γνήσιος Ρομ” (gajikane = μη-Ρομ, ξένος) .
Αυτός που μπορεί να γίνει αποδεκτός ως "γνήσιος Ρομ" από τη μια ομάδα, μπορεί να είναι gadje (μη αποδεκτός , ξένος) σε άλλη.
Δεν υπάρχει κάποια φυλή που μπορεί να θεωρηθεί, "καθαρόαιμη" Ρομ. Η πολύχρονη επικοινωνία τους και η συνάφειά τους με πάρα πολλά έθνη τους έχει αναγκαστικά οδηγήσει σε επιμειξίες.
¨ Μερικά χρόνια μετά το 1500 μ.χ. σε όλες τις χώρες της Ευρώπης ακολουθεί γενικός διωγμός των Τσιγγάνικων φυλών. Πολλοί σκοτώνονται αμείλικτα με τη δικαιολογία ότι ανήκουν σε καταραμένη φυλή . Οι κυριότερες δικαιολογίες για τους διωγμούς αυτούς ήταν : ιεροσυλία , αρπαγή νηπίων , ανθρωποθυσίες , ανθρωποφαγία.
¨ Οι διωγμοί κράτησαν 200 περίπου χρόνια .Πολλές φυλές εξοντώθηκαν. Αρκετοί αναγκάστηκαν να γίνουν δουλοπάροικοι ή συγχωνεύθηκαν με τους πληθυσμούς των διαφόρων χωρών.
¨ Παρά τους διωγμούς αρκετές φυλές κατάφεραν να διασωθούν και να επιβιώσουν και συνέχισαν τις περιπλανήσεις τους στα διάφορα κράτη της Ευρώπης.
ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ ΣΤΑΜΑΤΗΜΑ ΤΩΝ ΔΙΩΓΜΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 1800
Μετά το 1800 η θέση των Ρόμ αρχίζει να βελτιώνεται. Οι χώρες που τους μεταχειρίστηκαν με περισσότερο καλή διάθεση ήταν η Αγγλία , η Ουγγαρία , η Σερβία και η Ρουμανία.
. Στην Αγγλία δημιουργήθηκαν Εταιρείες που ασχολήθηκαν με τα ήθη και τα έθιμα των Ρόμ.
. Στην Ουγγαρία πολλοί συγχωνεύθηκαν με τους ντόπιους . Όσοι διατήρησαν τα νομαδικά έθιμά τους επιδόθηκαν στην αξιοποίηση των έμφυτων ταλέντων της φυλής που είναι η Μουσική και ο χορός. Αναδείχθηκαν πάμπολλοι σπουδαίοι μουσικοί με αγαπημένο τους όργανο το βιολί. Η Ουγγαρέζικη και η Ρουμάνικη λαϊκή μουσική τους οφείλει πολλά .
. Στην Τουρκία και γενικά στις χώρες της τότε Τουρκικής Αυτοκρατορίας (όπως στην Ελλάδα) πιστεύεται ότι οι Ρόμ καλλιέργησαν την τέχνη του Καραγκιόζη. Λέγεται ότι ο χαρακτήρας του Καραγκιόζη απεικονίζει έναν τυπικό Ρόμ.
. Η βασιλική δυναστεία των Καραγεώργηδων της Σερβίας θεωρείται ότι έχει καταγωγή Ρόμ.
ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΔΙΩΓΜΟΙ
¨ Από τον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο η θέση των Ρόμ αρχίζει να γίνεται όλο και δυσκολότερη. Οι περισσότερες χώρες τους θεωρούν ανεπιθύμητους , τους θέτουν σοβαρά εμπόδια και περιορισμούς. Οι περιπλανήσεις τους περιορίζονται. Τα νεότερα κυρίως μέλη της φυλής προσπαθώντας να προσαρμοσθούν και να επιβιώσουν αφομοιώνονται και επιζητούν μόνιμη στέγη.
¨ Κατά τα χρόνια του μεσοπολέμου οι διωγμοί συνεχίζονται.
¨ Στη Γερμανία οι Ρόμ διώκονται από το χιτλερικό καθεστώς σκληρότερα και από τους Εβραίους.
Ο ναζιστικός τρόμος του Β΄ παγκόσμιου πολέμου είναι υπεύθυνος για το θάνατο 1,5 εκατομμυρίου Ρομ στο (σχετικά άγνωστο) ολοκαύτωμα των τσιγγάνων (Porrajmos ).
¨ Παρόμοιοι διωγμοί γίνονται σε βάρος τους στην φασιστική Ισπανία του Φράνκο.
¨ Στην Αγγλία και στη Ρωσία απαγορεύονται οι μετακινήσεις τους.
¨ Στην Ουγγαρία μέχρι το 1950 περίπου απαγορεύονται επίσης οι μετακινήσεις τους και οι Ρόμ εθιμοτυπικά και μόνο μία φορά το χρόνο περιφέρουν τις οικοσκευές τους στην αυλή του σπιτιού τους.
¨ Γενικά όπου οι Ρόμ σταμάτησαν τη Νομαδική ζωή , χρησιμοποιούνται σαν εργάτες στις διάφορες βιομηχανίες.
Η πρόσφατη κατάρρευση των κομμουνιστικών κυβερνήσεων της Ανατολικής Ευρώπης έχει αναζωπυρώσει τις αντι-Ρομ αντιλήψεις στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη.
Βίαιες επιθέσεις ενάντια στους μετανάστες Romani και τους πρόσφυγες παρατηρούνται, με ελάχιστους ή κανέναν περιορισμό από τις κυβερνητικές αρχές.
Οι Romani παραμένουν οι λιγότερο ενσωματωμένοι και περισσότερο διωγμένοι άνθρωποι της Ευρώπης.
Σχεδόν παντού, τα θεμελιώδη αστικά δικαιώματά τους απειλούνται και παραβιάζονται. Η ρατσιστική βία που στοχεύει τους Ρομ βρίσκεται τελευταία σε άνοδο στην Ανατολική (πρώην κομμουνιστική) Ευρώπη. Οι διακρίσεις στην απασχόληση, την εκπαίδευση, τις διοικητικές και άλλες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, παρατηρούνται στις περισσότερες κοινωνίες, και διάφορα κηρύγματα μίσους εμβαθύνουν τα αρνητικά στερεότυπα που είναι χαρακτηριστικά της ευρωπαϊκής δημόσιας άποψης.
Αντι-Ρομ απόψεις υπάρχουν και στην Αμερική σε κάποιο βαθμό. Η διαστρεβλωμένη εικόνα των Roma στα Μέσα μαζικής ενημέρωσης και στον Τύπο, τα βιβλία, τις ταινίες και την τηλεόραση , έχει συμβάλει στην διάδοση αρνητικών στερεοτύπων και χαρακτηρισμών.
Υπάρχουν "Ειδικές μονάδες τσιγγάνων" σε μερικές αστυνομίες για να ενημερώνουν τον ντόπιο πληθυσμό για τις δραστηριότητες των "τσιγγάνων".
Τα τελευταία χρόνια, το ζήτημα των Ρομ απασχολεί διάφορες εθνικές και διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις, .
Διαφορετικές προσεγγίσεις - οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, και άλλες - επιχειρείται να εφαρμοστούν στην προοπτική της βελτίωσης των όρων διαβίωσης των Ρομ.
Οι μη κυβερνητικές αυτές οργανώσεις προωθούν την ιδέα μιας δικαιότερης κοινωνικής πολιτικής, την ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας των Ρομ, και την ενθάρρυνση της πολιτικής συμμετοχής τους.
Επιδιώκονται λύσειςστα πλαίσια της προσπάθειας ενάντια στο ρατσισμό και τον σωβινισμό, καθώς επίσης και στα πλαίσια της ενίσχυσης του πολιτιστικού πλουραλισμού.
Υπάρχουν πρόσφατα προγράμματα που είναι τμήματα μιας αυξανόμενης πανευρωπαϊκά, μεταβολής αντιλήψεων σε σχέση με τους Ρομ, αλλά αυτή η μεταβολή βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της διαμόρφωσης.
Ακόμα δεν έχει καταγραφεί καμία σημαντική διεθνής πρωτοβουλία και στρατηγική για τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ρομ, ούτε παρέχεται νομική υπεράσπιση σε περιπτώσεις παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους.
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ο Ελληνικός λαός έχει συνηθίσει την παρουσία των Ρόμ από τα παλιά χρόνια.
Οι Ρόμ μόλις πρωτοπάτησαν το πόδι τους στην Ευρώπη συνάντησαν την Ελληνική γλώσσα που κυριαρχούσε τότε .
Συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι ότι πάρα πολλά στοιχεία της Ελληνικής ενσωματώθηκαν στις διαλέκτους των Ρόμ . Στην Ελλάδα κατά το παρελθόν ασχολήθηκαν με τη σιδηρουργία κυρίως . Ακόμη οι Έλληνες αποκαλούν "γύφτους" τους σιδεράδες.
Άλλες τέχνες που ανέπτυξαν οι νομάδες και για τις οποίες έγιναν συμπαθείς στους Έλληνες είναι η ανταλλαγή κυρίως ζώων και η Μουσική .
Σήμερα αλλά και στο παρελθόν έχουν αναδειχθεί και έχουν γίνει διάσημοι στο χώρο του λαϊκού τραγουδιού κυρίως πάρα πολλοί ¨Έλληνες Ρόμ. Οι "τσιγγάνοι" χρησιμοποιήθηκαν σε πάρα πολλές περιπτώσεις σαν ιδανικοί εκτελεστές Δημοτικών τραγουδιών . Τα όργανα που αγαπούν είναι κυρίως το κλαρίνο και τα κρουστά. Σε πολλές παραδοσιακές εκδηλώσεις και τοπικά πανηγύρια μετέχουν ενεργά σαν οργανοπαίχτες. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα του Τυρνάβου (Μπουρανί) , της Κατερίνης (Περπερίτσα), Βαρθολομιού (Μπούλες). Γενικότερα και σε ολόκληρη την Ελλάδα στον εορτασμό της Πρωτομαγιάς και της Καθαρής Δευτέρας , θα δούμε πολλές Ρόμ "κομπανίες" να προσφέρουν τη χαρά στους πανηγυριώτες έναντι συνήθως μικρής αμοιβής. Βεβαίως πάρα πολλοί Ρόμ έχουν σταματήσει τη νομαδική ζωή σήμερα και στην Ελλάδα.
Κυριότερες σήμερα ασχολίες τους είναι :
¨ Το εμπόριο κυρίως στις λαϊκές αγορές
¨ Η προσφορά εποχιακής εργασίας (Καρπούζι , βαμβάκι κλπ)
¨ Η Μουσικη
--------------------------------------------------------------------------------
Περισσότερα στην ιστοσελίδα
(ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ - H ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΤΣΙΓΓΑΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου