Το στάδιο των ΔελφώνΓράφει ο Γιώργος Εχέδωρος
Μέσα από τις δεκάδες επιγραφές που διασώθηκαν στους Δελφούς μας δίνεται η δυνατότητα να αντιληφθούμε γεγονότα και καταστάσεις διαφόρων ιστορικών περιόδων.
Από τον επιγραφικό αυτόν πλούτο αναφύεται η πίστη, η προσήλωση, ο σεβασμός του αρχαίου ανθρώπου σε αιώνιες αξίες από τις οποίες εμποτίστηκε γαλουχήθηκε, διαμορφώθηκε και εξανθρωπίστηκε ο χαρακτήρας του.
Οι σοφοί των Δελφών ακολουθούσαν ανέκαθεν το αμφικτιονικό πνεύμα. Μέσα από αυτό προωθείτο η ιδέα των Κοινών Δεσμών. « Η κοινή καταγωγή, η κοινή γλώσσα, η λατρεία κοινών θεών αποτελούν στοιχεία με τα οποία αναγνωρίζεται η εθνική ταυτότητα. Οι αμφικτιονίες, τα μαντεία, οι πανελλήνιοι αγώνες συνέβαλαν στη δημιουργία πανελλήνιας εθνικής συνείδησης.»(Εκήβολος).
 |
| Το αρχαίο Θέατρο και δίπλα ο ναός του Απόλλωνα |
«δόγμα ἀρχαῖον Ἀμφικτιόνων»,
όπως επίσης και αυτό που διέπει τα μέλη της αμφικτιονίας :
«οἱ Ἀμφικτίονες πλείσταν ἔχοντι πρόνοιαν ὑπὲρ τᾶς πρὸς τοὺς θεοὺς εὐσεβείας»
(επιγραφή του 279/9-278/7 π.Χ.).
Όταν αναγράφεται σε λίθινη στήλη του 3ου αιώνα - πριν την χριστιανική χρονολόγηση - για το «δόγμα ἀρχαῖον», αντιλαμβάνεται κανείς πως δεν υποδηλώνεται μια φιλοσοφία περί των κοινών δεσμών που άρχισαν πριν τέσσερις - πέντε αιώνες από τότε, αλλά η έννοια ‘αρχαίον’ δηλώνει ένα άγνωστο βάθος χρόνου.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν θεωρούσαμε πως η έννοια του αρχαίου στην ...αρχαιότητα, περικλείει ένα χρονικό διάστημα πέραν, τουλάχιστον, των χιλίων ετών από την χάραξη της επιγραφής.
Αυτή, λοιπόν, η εθνική συνείδηση που προωθούσε η δελφική αμφικτιονία προτάσσοντας τους κοινούς δεσμούς μεταξύ των ελληνικών φύλων, άρχιζε από την αδιαμφισβήτητη πεποίθηση της κοινής ελληνικής καταγωγής τους.
Χρονολογικά διαπιστώνουμε, ότι οι αναγραφόμενες πόλεις στις δελφικές επιγραφές κατά τον τέταρτο αιώνα π.Χ., έχουν μια γεωγραφική απεικόνιση του τότε αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Έτσι σε επιγραφή που καθορίζεται στο 360 π.Χ. έχουμε τον Ξενότιμο από την Ηράκλεια του Πόντου με το παρακάτω απόσπασμα:
«Ξενότιμος
Ἡρακλείδα
Ἡρακλειώτας
ἐκ τοῦ Πόντου,
ἰατρός, στατῆρα
χρυσίου Ἀβυδηνόν.»
Έχουμε και μια άλλη επιγραφή του 358 π.Χ. από κατοίκους της Ηράκλειας της Ιταλίας (;).
«Ἡρακλεῖοι ἀπ’ Ἰτ̣α̣λίας
τὸ πρότερον καὶ τὸ
ὕστερον, νόμους
ἰταλιωτικοὺς ἑκατόν»
Από τον Κρότωνα της Μεγάλης Ελλάδας σε επιγραφή του 339 π.Χ.:
«․․ς Κροτωνιάτας τὰ ἥμισσα, ξ-
ύλα ἐπρίαντο ἐλάτινα παρασ-
χεθεῖν ἐν Δελφοῖς».
Έχουμε αφιερώματα Μακεδόνων στο δεύτερο ήμισυ του τέταρτου αιώνα π.Χ.:
«πρόσοδοι δὲ ἐγένοντο· παρὰ ...Μικίωνι Κλάσιος Ἀργείωι, Πυθοδώρωι Πύθωνος Ἀθηναίωι, Τιμανορίδαι Κορδυπίωνος Μακεδόνι, Λέωνι Ἡγησάνδρου Μακεδόνι, Κράτητι Τιμοκράτεος Σικυωνίωι».
Επιγραφή είναι του 327/326 π.Χ.
Αρκετές αναφορές γίνονται για αφιερώματα κατοίκων των μακεδονικών πόλεων όπως: της Βέροιας, Απολλωνίας, Σκοτούσσας, Πιερίας και πολλών άλλων.
Μια χαρακτηριστική αναφορά του Μακεδόνα βασιλιά Πτολεμαίου της Αιγύπτου, στην Δελφική Αμφικτιονία, γίνεται σε επιγραφή του 266/265 π.Χ.
Λεπτομερώς επιγράφεται:
«ἐπὶ ἄρχοντος ἐν Δελφοῖς Πλείστωνος, ἱερομνημονούντων·
... οἱ ὑπὸ τοῦ βασιλέος Πτολεμαίου
ἀποσταλέντες θεωροί, προσελθόντες πρὸς τὸ συνέδριον ἡμῶν
ἀπήγγειλαν ὅτι ὁ βασιλεὺς θυσίαν ποιεῖ καὶ ἀγῶνα τίθησι τῶι]
πατρὶ αὐτοῦ κ̣αὶ παρεκάλεσαν ὅπως μετέχωσι καὶ οἱ Ἀ[μφι]-
κτύονες τῆς τε θυσίας καὶ τοῦ ἀγῶνος ὃν τίθησιν ὁ βασιλεὺς
Πτολεμαῖος τῶι πατρὶ ἐν Ἀλεξανδρείαι, καὶ ἀποδέχωνται
αὐτὸν ἰσολύμπιον· ἀγαθῆι τύχηι· δεδόχθαι τοῖς Ἀμφικτύοσιν·
τῆς τε θυσίας μετέχειν τῶι βασιλεῖ Πτολεμαίωι τοὺς Ἀμι-
κτ̣ύο̣νας, καὶ τὸν ἀγῶνα ἀποδ̣έχεσθαι ἰσολύμπιον, καθάπερ
οἱ θεωροὶ παρεκάλεσαν, ὁμοίως]δὲ καὶ τοὺς ἄλλους ἄπαντας ὅσοι
κοινωνοῦσι τοῦ ἱεροῦ(?) τοῦ θεοῦ κατὰ τὰ δεδοχμένα τοῖς Ἀμ-
φικτύοσι· διδόναι δὲ τὰ(?) ἴσα̣ ἆθλα καὶ τὰς τιμὰς ἑκάστους τοῖς
νικῶσι τὸν ἀγῶνα τοῦτον, ὅσαπερ καὶ τοῖς τὰ Ὀλύμπια νενικη-
κόσι δέδοται· ἑλέσθαι δὲ καὶ θεωροὺς ἐξ αὑτῶν τοὺς Ἀμφικτύο̣-
νας καὶ ἀποστεῖλαι πρὸς Πτολεμαῖον ὅταν ποιῆι τὴν θυσίαν καὶ
τιθῆι τὸν ἀγῶνα τῶν Πτολεμαιέων. ἀνενεγκ̣εῖν δὲ τὸ δόγμα τό-
δε τοὺς ἱερομνήμονας εἰς τὰς πόλεις αὐτῶν »
Όπως γίνεται φανερό από την επιγραφή αυτή ο Πτολεμαίος απέστειλε ‘θεωρούς’ στο συνέδριο των Αμφικτιόνων των Δελφών, όπου αυτοί ανήγγειλαν ότι ο βασιλιάς τους κάνει θυσία και διοργανώνει αγώνες στο μνήμη του πατέρα του και παρακαλεί να προτρέψει ο Πλείστων, που ήταν ο άρχοντας των Δελφών, να αποδεχθεί την αποστολή και των άλλων αμφικτυόνων στους αγώνες που διοργανώνει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και να τον αποδεχθούν κι αυτόν ως ισότιμο όσων συμμετέχουν στους Ολύμπιους Αγώνες.
Και βέβαια δεν θα μπορούσαν οι Δελφοί να αρνηθούν κάτι τέτοιο, αφού το «δόγμα ἀρχαῖον Ἀμφικτιόνων» ήταν η συνένωση όλων των Ελλήνων και με την απόκτηση κοινών δεσμών μεταξύ των (αμφί αυτών)
Για να εννοήσει καλύτερα κανείς το πνεύμα από το οποίο διακατεχόταν οι σοφοί των Δελφών αρκεί να διαβάσει μια άλλη επιγραφή της ιδίας εποχής κατά την οποία βρίσκονταν σε εξέλιξη πόλεμος μεταξύ Ελλήνων, μελών της αμφικτυονίας, και συγκεκριμένα του Πτολεμαίου της αιγυπτιακού βασιλείου και του Αντιγόνου του βασιλείου του Μακεδονίας.
Στο 250 ή 260 π.Χ. ο Πτολεμαίος ο Β΄ (του πτολεμαϊκού κράτους της Αιγύπτου) έκανε επιδρομή στα μικρασιατικά παράλια για να καταλάβει την Έφεσο και τη Μίλητο, (σήμερα ανήκουν στην Τουρκία), τότε υπήρξε αντίδραση από το κράτος των Σελευκιδών όπου κυβερνούσε ο Αντίοχος ο Β΄, που βρήκε συμμάχους τους Ρόδιους και τον βασιλιά της παλιάς Μακεδονίας, Αντίγονο το Γονατά.
Την περίοδο αυτή έτυχε και το συνέδριο των δελφικών αμφικτιονιών.
Μας γίνεται γνωστή η θέση των Δελφών στα διαδραματιζόμενα γεγονότα και τη στάση που ακολουθεί έναντι των δύο Μακεδόνων βασιλέων, ώστε να υπάρξει σύμπνοια και αλληλοκατανόηση μεταξύ των.
Γράφει η επιγραφή του 260 π.Χ.
«...πρός τε τοὺς βασιλεῖς Πτολεμαῖον καὶ Ἀντίγονο̣ν̣ πρέσ-
βεις ἀπέστειλαν καὶ διέθεσαν ὥστ’ εἶναι τὴν ἀσφάλει-
αν πᾶσιν παρ’ ἀμφοτέρων̣, αὐτοί τε πρὸς τοὺς ἄλλου̣ς
Ἕλληνας διεπρέσβευσαν καὶ κήρυκας διαποστείλαν-
τες παρεκάλεσάν τε καὶ παρεσκεύασαν ἀσφάλει-
αν πᾶσι τοῖς παραγινομέ̣νοις, φύλακας πανταχο̣ῦ
καταστήσαντες· ἐκόλασα[ν δὲ καὶ ἱκανοὺς (?) τῶν ἐπ̣α-
ναχθέντων πρὸς αὐτοὺς κακούργων κρίναντες κατὰ
τὸν νόμον· διώικησαν δὲ καὶ τὰ κατὰ τὴν ἀρχὴν κα-
λῶς καὶ δικαίως καὶ τῆς συνόδου τῶν Ἀμφικτυόνων ἐν
Θερμοπύλαις διὰ τὸν πόλεμον διακωλυθείσης ἐπὶ χρό-
νον πολύν, οὗτοι πρῶτον παρεκάλεσαν πάντας τοὺς Ἕλ-
ληνας καὶ παρασκευάσαντες τὴν πυλαίαν ἀσφαλῆ
πᾶσι τοῖς ἀφικνουμένοις ἀγορατροῖς καὶ Ἀμφικτύοσιν(?)
καὶ τὰς θυσίας καὶ τἆλλα πάντα συνετέλεσαν κατὰ τοὺς
νόμους τῶν Ἀμφικτυόνων λ̣αμπρῶς(?) καὶ καλῶς καὶ εὐσε-
βῶς.»
Για τη σύνοδο, δηλαδή, των Αμφικτυόνων που θα πραγματοποιούνταν στις Θερμοπύλες ελήφθησαν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την ασφάλεια των δύο αντιμαχομένων βασιλέων Πτολεμαίου και Αντίγονου.
Παρότι βρισκόντουσαν σε εμπόλεμη κατάσταση θα συμμετείχαν και οι δύο, στο Δελφικό Κοινό των Ελλήνων.
Προκαλεί, πράγματι, θαυμασμό η ανώτερη στάση την οποία κρατούν οι Δελφοί προκειμένου τα δύο αντιμαχόμενα ελληνικά μέλη να συμμετάσχουν στο συνέδριο της Αμφικτιονίας.
Και φυσικά δεν υπάρχει αρνητική διάθεση αν και ευρίσκονταν σε κατάσταση πολέμου.
Τα συνέδρια αυτά των Αμφικτιονιών ήταν μια μεγάλη γιορτή του ελληνισμού της αρχαιότητας. Σύμφωνα με τις επιγραφές των Δελφών μετά τις θυσίες υπέρ των Θεών, γινόντουσαν Ολύμπιοι Αγώνες μεταξύ των μελών της αμφικτιονίας, και δεν νοούνταν μόνον αγώνες της σωματικής δεινότητας αλλά της τέχνης και του πνεύματος (ποίηση, θέατρο, χορός κλπ)Χαρακτηριστική είναι η μνεία που γίνεται στο Λεωχίδην Αναξιάδου από τη Χίο που διέπρεψε στους γυμνικούς αγώνες, στο Διονυσιακό Θέατρο και στο Χορό των Παίδων:
«ἐπαινέσαι δὲ καὶ αὐτον Λεωχίδην
Ἀναξιάδου Χῖον καὶ στεφανῶσαι χρυσέωι στεφάνωι καὶ εἰκόσι
χαλκέαις δυσί· τὸν δὲ στέφανον ἀναγορευσαι τοῖς Σωτηρί(?)-
οις ἐν τῶι ἀγῶνι τῶι γυμνικῶι καὶ τοῖς Διονυσίοις ἐν τῶι θε-
άτρωι, ἐπεί κα τῶν παίδων χ̣οροὶ μέλλωντι ἀγωνίζεσθαι, ὅτι
τοὶ Ἀμφικτίονες στεφανοῦντι»
Η επιγραφή είναι μεταξύ του 212 και 205 π.Χ.
Όλα τα αναφερόμενα μας δίδουν μια σαφή εικόνα της δικτύωσης του αμφικτιονικού πνεύματος σε όλο το γεωγραφικό χώρο του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
--
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου