Δεν τους χρειάζομαι τους ανθρώπους των λεγόμενων «νέων ιδεών». Ανθρώπους νέων χαρακτήρων και νέας υγείας μπορείτε να μου φτιάσετε; Αυτό θέλω. Οι ιδέες πάντα θα έρχονται, είτε νέες είτε παλιές. Ο άνθρωπος πάντα ιδέες θα σκαρώνει, μη φοβάστε. Και δεν έχει σημασία αν είναι νέες ή παλιές. Θα είναι πάντα νέες αν προέρχονται από ανθρώπους υγιεινούς και με χαραχτήρα. Οι ιδέες είναι η αντανάκλαση της ζωής, της κάθε κατάστασης τους ανθρώπου, σα μια αίγλη γύρω από τον άνθρωπο, μια φωτοβολή που απ’ αυτόν βγαίνει.
Ημερολόγιο, Βερολίνο, Μάης 1914. Φύλλα ημερολογίου Ε΄ (1913-1917). Ερμής, 1986. 68.Εκείνο που με συνδέει μ’ έναν τόπο δεν είναι το καλοκαίρι, είναι ο χειμώνας, και με τους ανθρώπους, οι λύπες της αγάπης.
Ημερολόγιο, 10 Ιουνίου 1919. Φύλλα ημερολογίου ΣΤ΄ (1918-1920). Ερμής, 1987. 96.
Η νίκη καθίζει στον κόσμο, σαν αποτέλεσμα, την ιδέα της. Πρώτα του επιβάλλει την ηθική της θεωρία, που απ’ αυτήν έπειτα και άλλες ξεφυτρώνουν ιδέες και θεωρίες αμέτρητες και ανωφέλευτες κα γίνονται η κληρονομία των ανθρώπων, γιατί η ζωή είναι αγνή και παρθένα από θεωρίες, μονάχα ο άνθρωπος με τις νίκες και τις ήττες του βρέθηκε να τις ανακαλύψει για να περνά τον καιρό του.
«Η νίκη». Σαμοθράκη, 1909. Έκδ. «Νέα Ζωή» Αλεξανδρείας, 1926. 55.
Σαν τα άτομα και οι φυλές των ανθρώπων. Νικώντας μια γίνεται ελεύτερη και δημιουργεί αρχιτεκτονικές, πυργοποιίες και θεωρίες και χαίρεται με την ελευτεριά της και με τα καμώματά της, ώσπου ξεπέφτει αγάλι-αγάλι, ξεθυμαίνει, πετρώνει, κρυσταλλώνεται και σκλαβώνεται πια στις θεωρίες, που η ίδια έχει πλάσει. Και φεύγει πάλε η νίκη και φτερουγίζει και πάει αλλού.
«Η νίκη». Σαμοθράκη, 1909. Έκδ. «Νέα Ζωή» Αλεξανδρείας, 1926. 56.
Άνθρωπος είναι εκείνος που έχει οικογενειακή ανατροφή, είτε σε πολιτεία ανατράφηκε είτε σε χωριό, είτε ξέρει γράμματα είτε δεν ξέρει. Άνθρωπος είναι εκείνος που παίρνει τη δουλειά του πατέρα του και την καλυτερεύει.
Κοινότης, έθνος και κράτος, 1923. 10.
Ο άνθρωπος του κάθε τόπου, εκείνος και καλύτερα μπορεί να φροντίζει για τον τόπο του, γιατί εκείνος και πιο κοντά είναι και κάθε μέρα τον βλέπει, δηλαδή τον ξέρει καλύτερα από κάθε άλλον και τον πονεί περισσότερο.
Κοινότης, έθνος και κράτος. Γνώμαι του Ίωνος Δραγούμη 1907-1919, 1923. 11.
Του Ρωμιού δεν του λείπει η αξιοσύνη να κυβερνιέται πολιτικά ο ίδιος, μα πρέπει μονάχα πρώτα να νιώσει με τι τρόπο έζησαν και ζουν οι Έλληνες στον κόσμο, ποιος κοινωνικός οργανισμός τούς βαστά. Οι Έλληνες ζουν πάντα σε κοινά ιδιοκυβέρνητα. Λοιπόν ο Έλληνας ή οι Έλληνες που θα κυβερνήσουν πολιτικά τους Έλληνες πρέπει όχι να καταστρέψουν τα κοινά αυτά, παρά να τα αφήσουν, να τα περιποιηθούν, να τα μεταχειρίζονται, να τα εκμεταλλεύονται πολιτικά. Μ’ άλλα λόγια είναι ανάγκη να κάνουν ίσα ίσα το αντίθετο από κείνο που έκανε ως τώρα το Ελλαδικό κράτος.
Κοινότης, έθνος και κράτος. Γνώμαι του Ίωνος Δραγούμη 1907-1919, 1923. 19.
Δύο παράδοσες μας κληροδότησε ο βυζαντινός πολιτισμός, μια τη σχολαστική λογιότατη και μια τη λαϊκή δημοτική. Αυτή η δεύτερη παράδοση είναι ο εσωτερικότερος και γνησιότερος κρίκος που μας συνεδένει με τους παλιότερους ελληνικούς πολιτισμούς όλους. Η άλλη μόνο φαινομενικά και εξωτερικά μάς θυμίζει τον αρχαίο ελληνικό και τον ελληνιστικό πολιτισμό και βαστάει ακόμα μερικά ξώφλοια της ψυχής μας, επειδή κολλήθηκε κιόλα του χριστιανισμού, που είναι η θρησκεία του βυζαντινού καιρού και η δική μας ίσαμε τώρα. Η λογιότατη παράδοση είναι το τελευταίο φανερό απομεινάρι του βυζαντινού πολιτισμού, σαν ένα ξερό φύλλο που δεν έπεσε ακόμα από το δέντρο. Ο χυμός του δέντρου είναι η δημοτική παράδοση. [...] Είναι σαν ένα ζεστό ρεύμα ζωής, που περνά αιώνες τώρα στα κατάβαθα της ψυχής των Ελλήνων και βαστά με την αιώνια ροή του την ενότητα ή ομοιότητα της μορφής της.
«Νεοελληνικός πολιτισμός». Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες (1903-1909). Ελληνικός πολιτισμός (1913). 1927. 189.
Η μουσική του τόπου σου συμπυκνώνει όλα τα αισθήματα της φυλής σου και, σαν την ακούς, ξυπνάει μέσα σου όλος ο Ελληνισμός και βράζει και σε αναστατώνει. Τα τραγούδια τα ελληνικά δυναμώνουν την ελληνική ψυχή σου και τη συνθέτουν, αφού την αναλύσουν πρώτα σε μύρια φώτα, πλούτη και χρώματα.
«Νεοελληνικός πολιτισμός». Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες (1903-1909). Ελληνικός πολιτισμός (1913). 1927. 222.
Γιατί να πασκίζουν να μιμηθούν ξένα μοντέλα κα ξένες τεχνοτροπίες; Γιατί να θέλουν και καλά να κοιτάζουν με ξένα μάτια, όταν είναι τόσο εύκολο τα δικά τους μάτια να ανοίξουν ορθάνοιχτα και να κοιτάξουν γύρω; Θάβρουν ό,τι θέλουν, φτάνει να προσέξουν, και, άμα αισθανθούν τα πράγματα που βλέπουν, θα τα εκφράσουν με το πινέλο τους καλύτερα από κάθε ξένο.
«Νεοελληνικός πολιτισμός». Ο Ελληνισμός μου και οι Έλληνες (1903-1909). Ελληνικός πολιτισμός (1913). 1927. 224.
Το κράτος χρησιμεύει διά την αυτοσυντηρησίαν της φυλής, που είναι απείρως πολυτιμοτέρα από την απλήν αυτοσυντηρησίαν του κράτους. Διότι τα κράτη δεν δημιουργούν τίποτε, μόνον συντηρούν και υποβοηθούν, τα έθνη όμως δημιουργούν πολιτισμούς.
«Προγραμματικοί πολιτικοί στοχασμοί», Πολιτική Επιθεώρησις, 1916. Θ. Παπακωνσταντίνου (επιμ.), Ίων Δραγούμης και πολιτική πεζογραφία. Βασική Βιβλιοθήκη, 39. Εκδοτ. οίκος Ιωάννου Ν. Ζαχαροπούλου, 1957. 90.
Άλλη αθανασία ψυχής δεν υπάρχει παρά τα παιδιά, είτε πραγματικά, από σάρκα και κόκκαλα, είτε πνευματικά από ιδέες.
Σταμάτημα, 1917. Θ. Παπακωνσταντίνου (επιμ.), Ίων Δραγούμης και πολιτική πεζογραφία. Βασική Βιβλιοθήκη, 39. Εκδοτ. οίκος Ιωάννου Ν. Ζαχαροπούλου, 1957. ιε΄.
Οι ιδέες πρέπει να συμφωνούν με τα πράματα, και για να συμφωνούν πρέπει να βγαίνουν απ’ αυτά.
«Στρατός και άλλα» (1909). Ίων Δραγούμης, 10 άρθρα του στο «Νουμά», Έκδοση «Τύπου», [1920]. 73.
''Σιχαίνομαι τη φρονιμάδα σου. Αν μπορούσα να καταστρέψω μονος μου το κρατος το Ελληνικό θα το έκανα αμεσως. Τι χρησιμεύει ενα κράτος Ελληνικό που αντί κάθε άλλη εξωτερική πολιτική διορίζει προξένους στην Ανατολή και πρεσβεις στη Δυση και τους ξεπροβαδίζει με την μονάκριβη ευχή και οδηγία ''προσέχετε να μην γεννάτε ζητήματα'', Αν το κράτος δεν νοιώθει τι μπορεί και τι πρέπει να κάνει, δεν αξίζει να ζει.
Έχουμε δυνάμεις αμέρητες και στην Μακεδονία και στην Θράκη και σε όλη την Ανατολή. Και αν το κράτος δεν τις ξερει, δεν θα πει πως πρέπει να μην τις ξέρω και εγώ. Και αν το κράτος τις αφήνει κρυμμένες ή σκόρπιες και δεν θέλει να τις περιμαζέψει, δεν είναι λόγος να μην τις περιμαζέψω εγώ, ή τουλάχιστον να προσπαθήσω. Ναι εσύ θα σώσεις το ρωμέικο, ω φρόνιμε. Ο καθένας πρέπει να ξέρει ότι σε αυτόν έλαχε να σώσει το έθνος του, έτσι θα προσπαθήσουν πολλοί και θα το σώσει όποιος μπορέσει.
Και αλήθεια να ήταν πως ούτε έναν Ελληνα δεν βρίσκεις στην Μακεδονία, πρεπει να ειναι Ελληνική η Μακεδονία. Άλλα κράτη αρπάζουν πολιτείες και χώρες και εμείς, και εκείνα που είναι δικά μας, και εκείνα δεν κρατούμε. Σκιαζόμαστε μην μας πουν οι Ευρωπαίοι πως δεν είναι δικά μας. Με ντροπή μας μεγάλη και δειλά-δειλά ξεστομίζουμε πως έχουμε κάποια επιρροή στην Μακεδονία , γιατί τι θα πει η κοινή γνώμη αν μας ακούσει;
Αφού οι βουλγαροι την έχουν στο μάτι την Μακεδονία και φωνάζουν και την θέλουν δική τους, ταιριάζει να μην την θέλουμε εμείς; Δεν με μέλει αν βάλω σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση, μια κυβέρνηση που δεν την σέβομαι, δεν είμαι καμωμένος για την κυβέρνηση η για το κράτος, έγινα για το έθνος, και το ξέρω επειδή γι' αυτό ίσα-ίσα πονώ. Για την κυβέρνηση μου έρχεται σιχαμός και καταφρόνια, άμα συλλογίζομαι την κυβέρνηση ξεπέφτω, μαργώνω και μαραίνομαι.
Σηκώνομαι, ξανοίγω και ανθοβολώ άμα νοιώθω τον Ελληνισμό. Σε όποια γωνιά του Ελληνισμού και αν βρεθώ, θα πασχίζω πάντα να δυναμώνω, να ξυπνώ, να ζωντανεύω την ψυχή του, και ας γίνει οτι γίνει. Ξυπνώ καθε ύπνο, κεντρίζω καθε βαρεμό, συνδαυλίζω κάθε στάχτη, ξεσκεπάζω καθε σπίθα κρυμμένη και ανάβω κάθε φωτιά σβησμένη, βγάζω κάθε πνοή κουρασμένη και παίζω κάθε χορδή σιωπηλή. Ξυπνώ, ξυπνώ, ξυπνώ . ''
ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου