"Αρχέγονος Ελλάς Ήπειρος" έτσι χαρακτηρίζει την περιοχή αυτή του Ελληνισμού ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (2ος αι. μ.Χ.) ενώ ο Αριστοτέλης (4ος αι. π.Χ.) την αποκαλεί "Ελλάδα την αρχαίαν".------
Η Ήπειρος είχε το όνομά της πάντοτε συνδεδεμένο με τη μοίρα του Ελληνισμού 3000 χρόνια
αδιαμφισβήτητης και συνεχούς ελληνικότητας δηλώνουν τα κατάστικτα με αρχαιολογικούς τόπους και μνημεία εδάφη της. Στην "άπειρον γη" ("άπειρος" = απέραντι είναι η "Ήπειρος" στα δωρικά) έζησε και μεγαλούργησε ο Ελληνισμός στο διάβα της Ιστορίας, αλλά και σήμερα εκεί ζει, αγωνίζεται και αντιστέκεται...Όταν οι ιστορικοί αναφέρονται στην «ΉΠΕΙΡΟ» δεν εννοούν μονό τους τέσσερις νομούς της Β.Δ. Ελλάδας, αλλά και τη ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ το τμήμα αυτό της ενιαίας Ηπείρου που λόγω πολιτικών σκοπιμοτήτων βρίσκεται υπό Αλβανική κυριαρχία. Για τον Προκόπιο (6ος αι. μ.Χ.) η Ήπειρος φτάνει ως την Επίδαμνο (Δυρράχιο) «Έλληνες εισίν, Ηπειρώται καλούμενοι, άχρις Επιδάμνου πόλεως, ήπερ επιθαλασσία οικείται». Εκεί, στην Επίδαμνο, τοποθετεί και ο Θουκυδίδης (5ος αι. π.Χ.) τα όρια των Ηπειρωτικών φύλων. Ο Διονύσιος ο Περιηγητής (1ος αι. π.Χ.) τα προσδιορίζει βορειότερα της Αυλώνας. Το αρχαίο ρητό «Ωρκίην υπέρ αίαν ερείδεται Ελλάδος αρχή» θέλει την Ελλάδα να αρχίζει από τη γη του Ωρικού. Τέλος ο Στράβων (1ος αι. μ.Χ.) θεωρεί ως όριο Ηπειρωτών και Ιλλυριών το Γενούσο ποταμό και τη γειτονική Εγνατία Οδό, πού ξεκινούσε από το Δυρράχιο και έφτανε στο Βυζάντιο. Αποικία των Κορίνθιων και Κερκυραίων ήταν η Επίδαμνος (Δυρράχιο). Ηπειρώτες συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ενώ οι κάτοικοι της Επιδάμνου εμπλέκονται ως Σύμμαχοι των Κερκυραίων και Αθηναίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η ενότητα του Ηπειρωτικού χώρου (Βορείου και Νοτίου) με τα λοιπά Ελλαδικά είναι έκδηλη και αδιαμφισβήτητη σε ολόκληρη την αρχαιότητα.
Πρώτοι κάτοικοι της Ηπείρου θεωρούνται οι Πελασγοί. Αργότερα εμφανίζονται οι Ίωνες και στη συνέχεια τα δωρικά φύλα που επικρατούν. Κατά το Θεόπομπο (4ος αι. π.Χ.) τα ηπειρωτικά φύλα ήσαν 14 ενώ κατά το Στράβωνα 11, και όλα ελληνικά.
Θρησκευτικό κέντρο όλων των Ηπειρωτών ήταν το Μαντείο της Δωδώνης προς τιμή του Δία. Στο Δωδωναίο Δία θυσιάζει ο Έλληνας ήρωας Αχιλλέας. Του Δωδωναίου Δία αγάλματα βρέθηκαν σε ολόκληρη τη Β. Ήπειρο. Διαδεδομένη επίσης ήταν η λατρεία του Απόλλωνα, της Αφροδίτης, της Άρτεμης, της Αθηνάς, του Ποσειδώνα, του Διονύσου, του Ασκληπιού, θεοτήτων πού λάτρευε και ο υπόλοιπος Ελληνισμός.
Οι ιστορικές πηγές και η αρχαιολογική σκαπάνη μαρτυρούν την παρουσία ζωντανού Ελληνισμού στο Βουθρωτό (πλησίον Αγ. Σαράντα), Αντιγόνεια (Τεπελένι), Επίδαμνο (Δυρράχιο), Αντιπάτρεια (Μπεράτι), Απολλωνία (Πογιάνι-Φίερι), Βύλλιδα, Αστάκη, Αμαντία (Πλιόσα), Χίμαιρα (Χειμάρρα), Πάνορμο, Φοινίκη, Ογχησμό (Αγ. Σαράντα), Αδριανούπολι - Δρυϊνούπολι, Νυμφαίο, Ωρικό σε ολόκληρο δηλ. το Βορειοηπειρωτικό χώρο.
Η ενότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Β. Ηπείρου με τη λοιπή Ελλάδα αποδεικνύεται περίτρανα και με την αρχαιολογική σκαπάνη:
Στην Απολλωνία, αποικία Κερκυραίων και Κορινθίων, έχουν βρεθεί ναοί Απόλλωνα και Άρτεμης ή Ποσειδώνα, ελληνικό θέατρο, Νυμφαίο, αττικά αγγεία και ταφικά ανάγλυφα με σκηνές από την ελληνική μυθολογία, αγάλματα Δωδωναίου Δία, Λυκείου Απόλλωνα, Αθηνάς Παρθένου, Δήμητρας, Ερμή, Απόλλωνα, του Άτλαντα να κρατά στους ώμους του τον Ουρανό, προτομή του Δημοσθένη, νεκρόπολη με πλούσια ευρήματα κ.λπ.
Στο Βουθρωτό (Άγ. Σαράντα), πού ο Βιργίλιος θέλει να έχει κτισθεί από τον ήρωα του Τρωικού πολέμου Έλενο, βρέθηκαν αρχαία τείχη, Ναός Ασκληπιού, Γυμναστήριο, καταπληκτικό ελληνικό θέατρο, πρυτανείο, κεφαλή του Απόλλωνα, βωμός του Διονύσου, πολλές επιγραφές στα ελληνικά.
Επίσης στο γειτονικό Φοινίκι βρέθηκε θέατρο, τάφοι με σαρκοφάγους, ναός της Αθηνάς, Γυμνάσιο κ.λπ. Ας σημειωθεί ότι το Φοινίκι κρατάει μέχρι σήμερα το αρχαιοελληνικό όνομα του: Φοινίκη πρωτεύουσα της Χαονίας.
Στη Βύλλιδα (πλησίον Φίερι) αποκαλύφθηκε: περίφημο θέατρο πού συνδυάζει δωρικό και Ιωνικό ρυθμό, γυμναστήριο, στάδιο, ταφικά κτίσματα με μακεδονικές επιδράσεις, αρχαία αγορά, οικία με περίστυλη αυλή με πολύχρωμο ψηφιδωτό, νόμισμα με παραστάσεις Δωδωναίου Δία, της Άρτεμης, του Ηρακλή, του Αχιλλέα ή Μ. Αλεξάνδρου, καθώς και επιγραφές στα Ελληνικά. Και όμως το αλβανικό κράτος, ακολουθώντας τη Σκοπιανή πρακτική, παρουσιάζει τα μνημεία αυτά του Ελληνισμού ως αλβανική πολιτιστική δημιουργία...
Ηπειρωτική καταγωγή είχε και ο Μακεδόνας βασιλιάς Μ. Αλέξανδρος, από τη μητέρα του Ολυμπιάδα, κόρη του Βασιλιά των Μολοσσών Νεοπτόλεμου Α’. Το Βασίλειο των Μολοσσών, του μεγάλου αυτού ηπειρωτικού φύλου, τον 3ο αι. π.Χ. γνωρίζει τη μεγαλύτερη ακμή με το βασιλιά Πύρρο. Ο Πύρρος κατορθώνει να συνενώσει όλα τα ηπειρωτικά φύλα και προσπαθεί να καταλάβει την Ιταλική Χερσόνησο. Η ενιαία Ήπειρος - Βόρεια και Νότια - από τον Αχελώο μέχρι τον Αώο ποταμό, γνωρίζει μέρες δόξας και μεγαλείου.
Ένα αιώνα όμως αργότερα ακολουθεί η Ρωμαιοκρατία, περίοδος παρακμής και καταστροφής της Ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς στην ενιαία Ήπειρο.
Το Ευαγγέλιο του Χριστού φτάνει πολύ νωρίς στον ηπειρωτικό χώρο, με τον Απόστολο Παύλο. Από τους πρώτους αιώνες έχουμε μάρτυρες από τη Β. Ήπειρο: Αγ. Αστείος Επίσκοπός Δυρραχίου (98 μ.Χ.), Αγ. Ελευθέριος Επίσκοπος Αυλώνας (120 μ.Χ.), Αγ. Δονάτος Επίσκοπος Φοινίκης (250 μ.Χ.), Διάκονος Ίσαυρος (3ος αι. μ.Χ.). Η παρουσία Επισκόπων σε Οικουμενικές Συνόδους (ήδη από το 381 μ.Χ.) δείχνει την οργάνωση της Εκκλησίας στην περιοχή.
Τα πολλά βαπτιστήρια της παλαιοχριστιανικής εποχής που έχουν διασωθεί (Βουθρωτό, Φοινίκι, Αχρίδα) φανερώνουν την πρόοδο της Χριστιανικής Εκκλησίας στο χώρο τη Ηπείρου.
Εντυπωσιακή είναι η εξέλιξη της ναοδομίας: παλαιοχριστιανικές Βασιλικές έχουν ανακαλυφθεί στο Βουθρωτό, Βύλλιδα, Αμάντια, Δυρράχιο, Μεσαπλικ Αχρίδα με εντυπωσιακά ψηφιδωτά. Αργότερα η Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική έχει να παρουσιάσει: Κοίμηση Θεοτόκου Λάμποβο, Άγ. Νικόλαο Μπερατι, Παναγία Ζερβάτι (10ος αι.), Άγ. Ιωάννη Μπομποστίτσας Κορυτσάς, Άγ. Νικόλαο Μεσοποτάμου, Παναγία Μπόρια Κορυτσάς, στο Μπεράτι: Παναγία Βλαχέρνας, Αγ. Μιχαήλ και Αγ. Τριάδα (12ος-14ος αι.), Αγ. Κυριάκος Δούβιανης, Γέννηση Θεοτόκου Επισκοπής (16ος αι.), Αγ. Πρόδρομος Μοσχόπολης Κορυτσάς και Παναγία Κοκαμιάς (17ος αι.), Αγ. Νικόλαος Μοσχόπολης (18ος αι.) κ.λπ.
Καταπληκτική είναι και η αγιογραφία πού αναπτύχθηκε στο χώρο της Β. Ηπείρου. Οι αρχαιότερες αγιογραφίες χρονολογούνται από τον 12ο αϊ. (Παναγία Μπόρια Κορυτσάς). Οι αγιογράφοι εδώ ακολουθούν πιστά την βυζαντινή τεχνοτροπία. Σημαντικότατοι αναδείχθηκαν ο Ονούφριος και ο γυιός του Νικόλαος (16ος αι.) που ιστόρισαν Ναούς στο Μπεράτι αλλά και την Καστοριά. Άλλοι αξιόλογοι αγιογράφοι ήταν ο Ονούφριος Κυπριώτης (17ος αι.) και ο Δαβίδ από τη Σελενίτσα (18ος αι.). Ας σημειωθεί ότι όλες οι επιγραφές είναι στην Ελληνική γλώσσα. Το ενιαίο της τέχνης της Β. Ηπείρου με τη Νότια Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία μαρτυρεί την ενότητα των τμημάτων αυτών του Ελληνισμού.
Στα χρόνια της παρακμής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας δημιουργείται στην ενιαία Ήπειρο το «Δεσποτάτο της Ηπείρου» πού έφτανε οπό την Άρτα ως το Δυρράχιο.
Από το 1449 η Ήπειρος καταλαμβάνεται από τους Τούρκους. Οι Χριστιανοί Ηπειρώτες του Βορρά αντιστέκονται με αρχηγό τον «Ηπειρώτη Πρίγκιπα» Γεώργιο Καστριώτη (Σκερντέμπεη). Οι Αλβανοί τον θέλουν Ιλλυρό παρά την κατηγορηματική του δήλωση πού αναγράφεται και σε αλβανικό γραμματόσημο.
Στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς o Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός υποφέρει: οι Τούρκοι εφαρμόζουν και εδώ το βίαιο εξισλαμισμό. Οι εξισλαμισθέντες μετατρέπονται σε φανατικούς μουσουλμάνους και μισέλληνες. Εκατοντάδες Νεομάρτυρες κοσμούν το Βορειοηπειρωτικόχώρο αλλά και το φαινόμενο των Κρυπτοχριστιανών της Σπαθίας είναι ιδιαίτερο συγκινητικό.
Ο Ελληνισμός της Β. Ηπείρου κυριολεκτικά σώζεται με τη δράση των Επισκόπων Δρυϊνουπόλεως Ματθαίου και Αργυροκάστρου Σοφιανού και του Νεκταρίου Τέρπου.
Καταλυτική είναι η παρουσία και η προσφορά του ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΑΙΤΩΛΟΥ. Οργώνει την Ήπειρο και ιδιαίτερα τη Β. Ήπειρο κηρύττει Χριστόν εσταυρωμένον και αναστημενον, χτίζει εκατοντάδες σχολεία, στηρίζει την ελπίδα του λαού, κρατά ασβέστη τη φλόγα της Λευτεριάς, μιλά για το «ποθούμενο» - τη λευτεριά - και της Β. Ηπείρου, αυτό δεν του το συγχώρεσαν οι Τουρκαλβανοί που τον απαγχόνισαν στο Κολικόντασι της Β.Ηπείρου (πλησίον Φίερι) στις 24-8-1779.
Τη ζοφερή περίοδο της Τουρκοκρατίας τα 80 μοναστήρια της Β. Ηπείρου αναδείχθηκαν όχι μονό κέντρα λατρείας αλλά και εστίες κοινωνικής πρόνοιας, κέντρα εθνικών εξορμήσεων, ορμητήρια και καταφύγια επαναστατών και προπαντός κέντρα ελληνικής παιδείας: τα περισσότερα Μοναστήρια συντηρούσαν σχολές γραμμάτων και τεχνών.
Σε «Αθήνα του Βορρά» εξελίχθηκε η Μοσχόπολη Κορυτσάς το 18ο αι. με τη «Νέα Ακαδημία» και προπαντός με το μοναδικό τυπογραφείο σε ολόκληρη την Ανατολή. Σ’ αυτό τυπώνεται το πρώτο αλβανικό λεξικό (μαζί και ελληνικό και βλάχικο). Ας σημειωθεί ότι μέχρι τότε η αλβανική δεν ήταν γραπτή γλώσσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πρώτες συστηματικές προσπάθειες εγγραμμάτισής της γίνονται από τους πνευματικούς κύκλους της Νέας Ακαδημίας: το πρώτο αλφάβητο της αλβανικής βασιζόταν στο Ελληνικό. Και όμως την ακτινοβολία της Μοσχοπολης ζήλεψαν οι Αλβανοί και την έκαψαν ολοσχερώς...
Η ένοπλη αντίσταση των Ηπειρωτών στην Τουρκική κατοχή είναι θρυλική: το Σούλι στην Ν. Ήπειρο έμεινε άπαρτο για τέσσερις αιώνες, η Χειμάρρα στη Β. Ήπειρο ανάγκασε τους Τούρκους να της παραχωρήσουν αυτονομία και ιδιαίτερα προνόμια. Δεκάδες οι επαναστάσεις κατά των Τούρκων από τους Βορειοηπειρώτες. Αλλά και στην Ελληνική Εθνεγερσία του 1821 χιλιάδες Βορειοηπειρώτες συμμετείχαν ενεργά. Η Β. Ήπειρος όμως παρέμεινε σκλάβα για ένα αιώνα ακόμα…
Όταν το Ελλαδικό Κρατίδιο, μετά την απελευθέρωση, αρχίζει να οργανώνεται και πάλι τρέχουν να συνδράμουν την ανοικοδόμηση του οι σκλαβωμένοι, τότε, Βορειοηπειρώτες: οι Μεγάλοι Ευεργέτες Χρ. Ζωγράφος (Κεστοράτι Αργυροκάστρου), Απ. Αρσάκης (Χοταχόβα Πρεμετής), Σίμων και Γεώργιος Σίνας (Μοσχόπολη Κορυτσάς), Ευαγ. και Κων/νος Ζάππας (Λάμποβο Αργυροκάστρου), Ιωαν. Μπάγκας (Κορυτσά) κ.λπ. χτίζουν και δωρίζουν στο Ελληνικό Κράτος το Αστεροσκοπείο Αθηνών, τα Αρσάκεια Σχολεία, την Ακαδημία Αθηνών, το Ζάππειο Μέγαρο, για να αναφέρουμε τις γνωστότερες δωρεές. Δυστυχώς τα χωριά τους παραμένουν και σήμερα εγκαταλελειμμένα από μας τους Νεοέλληνες...
Το 1912-13, στους Βαλκανικούς Πολέμους, απελευθερώνονται από τον Ελληνικό Στρατό μαζί με τη Μακεδονία και τη Ν. Ήπειρο και τα Βορειοηπειρωτικά εδάφη: από τη Χειμάρρα μέχρι την Κορυτσά. Το «ποθούμενο» του Αγ. Κοσμά έδειχνε να πραγματοποιείται όταν το Δεκέμβριο του 1912 υψωνόταν η Ελληνική Σημαία στην Κορυτσά...
Όμως τα συμφέροντα των Μεγάλων, τότε, Δυνάμεων υπερτερούν: Με πρωτοβουλία Ιταλίας και Αυστροουγγαρίας δημιουργείται εκ του μηδενός, το Αλβανικό Κράτος. Για να μπορέσει να επιβιώσει παραχωρούν βίαια σ’ αυτό την ελεύθερη Β. Ήπειρο.
Ο Βορειοηπειρωτικός Ελληνισμός μπροστά σ’ αυτή την αδικία ξεσηκώνεται. Στις 17 Φεβρουαρίου 1914 κηρύσσει στο Αργυρόκαστρο την ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ. Ορίζεται κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Γ. Ζωγράφο και μέλη τους Μητροπολίτες Δρυινουπόλεως Βασίλειο, Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδωνα και Κορυτσάς Γερμανός (φωτ). Οι Βορειοηπειρώτες αρχίζουν ένοπλο αγώνα χωρίς - δυστυχώς - τη βοήθεια του Ελληνικού Κράτους. Η επανάσταση κατά του Αλβανικού ζυγού πετυχαίνει και στις 17 Μαΐου 1914 αναγκάζονται οι Μ. Δυνάμεις και η Αλβανία να υπογράψουν το ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ δηλ. την ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ.
Η κυβέρνηση της Αυτονομίας τον Οκτώβριο του 1914 παραδίδει την εξουσία στον Ελληνικό Στρατό πού απελευθέρωσε για Β’ φορά τη Β. Ήπειρο.
Δυστυχώς όμως οι Αλβανοί αθετούν τις υποσχέσεις τους: Στη δεκαετία του 1920 κατορθώνουν να αποκόψουν την Ορθόδοξη Εκκλησία από τη Μητέρα Εκκλησία, το Πατριαρχείο Κων/πόλεως, και να την κάνουν υποχείριο του Αλβανικού εθνικισμού.
Στη δεκαετία του 1930 ο βασιλιάς Ζώγου επιτίθεται εναντίον της Ελληνικής Παιδείας κλείνει σχολεία, διώκει δασκάλους, γονείς, μαθητές. Οι Βορειοηπειρώτες προσφεύγουν ατό Διαρκές Δικαστήριο Διεθνούς Δικαιοσύνης (Χάγη) και δικαιώνονται το Αλβανικό κράτος υποχρεώνεται να ανοίξει τα Ελληνικά Σχολεία. Αλλά η πολεμική εναντίον της Ελληνικής Παιδείας συνεχίζεται και στο καθεστώς του Χότζα και σήμερα.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 η Αλβανία διακηρύσσει επίσημα ότι θεωρεί εχθρούς της τους εχθρούς της Ιταλίας. Έτσι στις 28 Οκτωβρίου 1940 Αλβανικές μεραρχίες στο πλευρό της φασιστικής Ιταλίας επιτίθενται εναντίον της Ελλάδας.
Όμως νικηφόρος ο Ελληνικός Στρατός μπαίνει θριαμβευτής και πάλι στη Β. Ήπειρο και γίνεται δεκτός ως ελευθερωτής με πανηγυρισμούς από τους Βορειοηπειρώτες. Δυστυχώς όμως και πάλι τα συμφέροντα των «Μεγάλων» θέλουν τη Β. Ήπειρο σκλάβα στούς Αλβανούς.
Μετά τη λήξη του Πολέμου, το Ελληνικό Κράτος ζητεί από το Συμβούλιο Ειρήνης των Παρισίων και στη συνεχεία από το Συμβούλιο των Τεσσάρων Νικητριών Δυνάμεων τη παραχώρηση της Β. Ηπείρου στην Ελλάδα. Η συζήτηση αναβάλλεται για μετά τη λύση του Αυστριακού (1955) και του Γερμανικού (1990) σήμερα το αίτημα της Ελλάδας εκκρεμεί...
Η υποχώρηση όμως του Ελληνικού Στρατού το 1941 και η κατοχή ξανάφερε το σκοτάδι της σκλαβιάς στην Ήπειρο. Στη Νότια Ήπειρο μουσουλμάνοι Τσάμηδες σε συνεργασία με τους κατακτητές καταστρέφουν, λεηλατούν, σφάζουν. Στη Β. Ήπειρο η κομμουνιστική δικτατορία του Χότζα είναι η χειρότερη σκλαβιά στην ιστορία του Ελληνισμού: η θρησκεία εκτός νόμου, κάθε θρησκευτική πράξη ποινικοποιείται
η Ελληνική παιδεία διώκεται
ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα στη μεθόριο και τεράστιοι προβολείς στη θάλασσα κάνουν την Αλβανία απέραντη φυλακή
χιλιάδες εκτελούνται ή σαπίζουν στις φυλακές
κάθε τι πού θυμίζει Χριστό και Ελλάδα εξολοθρεύεται.
Η Αλβανία στραγγαλίζει βάναυσα και τα στοιχειώδη δικαιώματα των Βορειοηπειρωτών.
Στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο πυκνώνουν οι φωνές εναντίον του Αλβανικού καθεστώτος. Ο Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης κ. Σεβαστιανός με τη συμπαράσταση ΠΑΣΥΒΑ και ΣΦΕΒΑ οργώνει την Ελλάδα, προσφεύγει σε Διεθνείς Οργανισμούς, διοργανώνει συνέδρια αφυπνίζοντας συνειδήσεις, αλλά και προσφέρει αγάπη και στοργή σε δεκάδες φυγάδες Βορειοηπειρώτες και Αλβανούς. Και όλα αυτά, όταν το επίσημο Ελληνικό Κράτος κωφεύει στο δράμα, σιωπά στα εγκλήματα, αλλά και προσπαθεί να φιμώσει κάθε φωνή διαμαρτυρίας κατά του Χοτζικού καθεστώτος.
Σήμερα ο μονοκομματισμός του κομμουνιστικού κόμματος εξέλιπε δυστυχώς όμως τη θέση του έχει πάρει ο μισελληνισμός σύσσωμης της Αλβανικής ηγεσίας. Η κατάσταση του Ελληνισμού παραμένει και σήμερα τραγική. η Ορθοδοξία εμποδίζεται να αναπτυχθεί, στους εκλεγμένους από Οικουμενικό Πατριαρχείο Επισκόπους δεν επιτρέπεται ή είσοδος στην Αλβανία
η Ελληνική Παιδεία διώκεται, κλείνουν τα Σχολεία, όσα λειτουργούν αλβανοποιούνται, δάσκαλοι απειλούνται και διώκονται για να μη διδάσκουν Ελληνική γλώσσα
στην ΟΜΟΝΟΙΑ δεν επιτρέπεται η συμμετοχή στις εκλογές
Βορειοηπειρώτες απολύονται από τις δουλειές τους
ληστοσυμμορίες και παρακρατικοί μηχανισμοί κλέβουν, καταστρέφουν, τρομοκρατούν, σκοτώνουν
η αλβανική αστυνομία σκοτώνει εν ψυχρώ γέροντες, κυνηγά μικρά παιδιά, συλλαμβάνει και φυλακίζει απρόκλητα νεαρούς Έλληνες
μεταφέρονται έποικοι από το Κοσσυφοπέδιο και καταλαμβάνουν δουλειές, περιουσίες, σπίτια των Βορειοηπειρωτών ποy ζουν προσωρινά στην Ελλάδα
το αλβανικό κράτος μετέρχεται κάθε μέσο ώστε να διώξει τους Έλληνες από τη Β. Ήπειρο και το έχει σχεδόν καταφέρει, η Β. Ήπειρος κοντεύει να ερημώσει...
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 1990: Οι Βορειοηπειρώτες τολμούν να γιορτάσουν τα πρώτα Χριστούγεννα πριν καλά-καλά ξεψυχήσει η τυρανία του Χότζα. Μέλη της ΣΦΕΒΑ μεταφέρουν με πολλούς κινδύνους στα Τίρανα ιερά σκεύη, βιβλία και άμφια για τη Χριστουγεννιάτικη Λειτουργία και από κει με τη βοήθεια της Ελληνικής Πρεσβείας στη Δερβιτσάνη Αργυροκάστρου. Η πρώτη φανερή Θεία Λειτουργία, τα πρώτα Χριστούγεννα, μετά από 24 χρονιά διωγμών...
Οι Βορειοηπειρώτες όμως αγωνίζονται, αντιστέκονται, θα νικήσουν:
ΠΗΓΗ: Η ηλεκτρονική σελίδα http://www.geocities.com/xeimarra/home.htm
http://www.e-istoria.com/bh1.html
http://aioniaellinikipisti.blogspot.com/
eyxaristo gia ton ployto gnoshs poy mas parexetai
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν και μεγάλο μέρος του αρχαίου Ηπειρωτικού πληθυσμού χάθηκε μετά το 176 π.Χ. - ο Αιμίλιος Παύλος μετά από διαταγή της ρωμαϊκής συγκλήτου κατέστρεψε 70 πολίσματα και εξανδραπόδισε συνολικά 150.000 κατοίκους από τη Μολοσσίδα (νομός Ιωαννίνων), την Κασωπία (νομός Άρτας και Πρεβέζης) και ένα μέρος της Θεσπρωτίας όπως διαβάζουμε στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» (τόμος ΣΤ’, Εκδοτική Αθηνών, 1981) - ας δούμε κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιατί ο Θουκυδίδης έγραψε ότι πολλοί Ηπειρώτες έμαθαν την ελληνική γλώσσα από τις συναλλαγές τους με την πόλη της Αμβρακίας (που ήταν Κορινθιακή αποικία); Αυτό σημαίνει είτε ότι οι Ηπειρώτες δεν ήταν Έλληνες - ασχέτως εάν είχαν υιοθετήσει την ελληνική γλώσσα - είτε ότι ορισμένα Ηπειρωτικά φύλλα ήταν μεν ελληνικά αλλά πολιτισμικά καθυστερημένα. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ο Θουκυδίδης μας λέει για τους Ευρυτάνες ότι ήταν η μεγαλύτερη φυλή στην Αιτωλία, και ότι μιλούσαν, όπως λέχθηκε, μία γλώσσα που ήταν υπερβολικά δύσκολο να την καταλάβουν, και ότι έτρωγαν ωμό κρέας: «Εὐρυτᾶσιν, ὅπερ μέγιστον μέρος ἐστὶ τῶν Αἰτωλῶν, ἀγνωστότατοι δὲ γλῶσσανκαὶ ὠμοφάγοι εἰσίν, ὡς λέγονται.» (Θουκυδίδης, Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου, 3.94)
Από την άλλη η ύπαρξη και μόνο ελληνικών πολιτισμικών δειγμάτων ελληνικής τεχνοτροπίας, δεν αποδεικνύει την καταγωγή των αρχαίων Ηπειρωτών, καθώς γνωρίζουμε ότι οι Κορίνθιοι - και όχι μόνο αυτοί - αποίκησαν την περιοχή και διέδωσαν τη γλώσσα και τον πολιτισμό τους. Αν η Ήπειρος ήταν ελληνική, τότε γιατί οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν αποικίες στην περιοχή;
«Αυτή η απομόνωση κατέστησε πιθανή τη δημιουργία εκεί ενός τέτοιου αριθμού ελληνικών αποικιών, και πολύ περισσότερο το γεγονός ότι έγιναν αποικίες εκεί, είναι μία απόδειξη ότι οι Ήπειρώτες δεν ήταν Έλληνες επειδή σίγουρα δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι Έλληνες έκαναν αποικίες στην ίδια τους τη χώρα.» (Lectures on Ancient History: From the earliest times to the taking of Alexandria by Octavianus V3, by Barthold G. Niebuhr & Leonard Schmitz, page 136-137)
Μεγάλο λοιπόν ποσοστό των αρχαίων Ηπειρωτών, ήταν Ιλλυριοί που εξελληνίσθηκαν γλωσσικά και αργότερα και πολιτισμικά: «Ο Πολύβιος αποκαλεί τους Ηπειρώτες ως Έλληνες επειδή είχαν εξελληνιστεί αλλά οι ελληνοποιημένοι Έλληνες θα πρέπει να διαχωριστούν από τους πραγματικούς Έλληνες.» (Lectures on Ancient History: From the earliest times to the taking of Alexandria by Octavianus V3, by Barthold G. Niebuhr & Leonard Schmitz, page 136)
ΑπάντησηΔιαγραφή«…οι Ηπειρώτες και οι Ιλλυριοί δεν θεωρούνται ως δύο ξεχωριστά έθνη…ο Στράβων συμπεριλαμβάνει τους Ατιντάνες - οι οποίοι σύμφωνα με τον Σκύλακα και τον Αππιανό ήταν Ιλλυριοί - ανάμεσα στα ηπειρωτικά έθνη.» (The History and antiquities of the Doric race, by Karl Otfried Muller & George Cornewall, page 497)
Ο Στράβων μας λέει ότι οι Ηπειρώτες ήταν όπισθεν κομώοντες όπως οι Ιλλυριοί. (Στράβων, Γεωγραφικά/327). Ο Στράβων επίσης μας λέει για την παράδοση των Ιλλυριών να φοράνε το καπελάκι που ήταν γνωστό ως Καούσια (απεικονίζεται και σε νομίσματα του Αλεξάνδρου του 1ου), το οποίο φορούσε ο Ιλλυριός βασιλιάς Genti. (The History and antiquities of the Doric race, by Karl Otfried Muller & George Cornewall, page 498)
Ο Βρετανός φιλόλογος/αρχαιολόγος William Ridgeway (1858-1926), καθηγητής στα πανεπιστήμια του Cambridge και του Aberdeen, συμπέρανε ότι «Δεν υπήρχε κάποια ξεκάθαρη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον τρόπο ομιλίας των Ιλλυριών και των Θεσπρωτών ή των Θεσσαλών.» (Sir William Ridgeway, The early age of Greece, Volume 1, 1901, p. 352)
Ο M. P. Nilsson κατέγραψε ότι «Κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ. οι Ηπειρώτες αναμείχθηκαν στα πολιτικά των Ελλήνων και άρχισαν να εξελληνίζονται.» (Martin Persson Nilsson, Cults, myths, oracles, and politics in ancient Greece, (Publisher: Paul Forlag Astroms), 1986, p. 105)
Άρα λοιπόν μεγάλο μέρος των Ηπειρωτών δεν ήταν Έλληνες αλλά Ιλλυριοί ή άλλοι πληθυσμοί που εξελληνίσθηκαν. Γι’ αυτό και ο George Grote γράφει στο έργο του «History of Greece» στον τρίτο τόμο στη σελίδα 424 ότι: «Ο Θεόπομπος (340 π.Χ.) καταγράφει 14 διαφορετικά έθνη στην Ήπειρο, ανάμεσα στα οποία κυρίαρχη θέση στην Ήπειρο είχαν οι Μολοσσοί και οι Χάονες. Είναι πιθανόν ότι άλλα από αυτά ήταν Ιλλυρικά άλλα ημι-μακεδονικά, όλα αυτά όμως τα καταγράφει κάτω από το κοινό όνομα Ηπειρώτες.» (George Grote, History of Greece, vol. 3, p. 414 – 1987)
Απο που και ως που ταυτιζεις στα κειμενα σου τους Ιλλυριους με τους Αλβανους? Με τι στοιχεια? Και απο που προκυπτει οτι οι Πελασγοι ηταν οι Ιλλυριοι και οι Θρακες? Εχεις αποδειξεις γλωσσολογικες , αρχαιολογικες , η κατι αλλο? Να το πω απλα: εσεις οι Αλβανοι μη εχοντας ουτε ΕΝΑ γραπτο κειμενο της Αλβανικης πριν το 1800 , μη εχοντας εθνικη συνειδηση μεχρι το 1500 , μη γνωριζοντας ποιοι ειστε και απο που ηρθατε , ερχεστε το 2000 να πεισετε το πλανητη οτι ειστε αυτοχθονες επειδη καταγεστε και καλα απο τους Ιλλυριους που καταγονται απο τους Πελασγους που τους "εδειωξαν" οι κακοι Ελληνες , αρα σας ανηκει η περιοχη! Σωστα. Και ολα αυτα μη εχοντας καμια απολυτως Ιλλυρικη , Θρακικη , Πελασγικη η Αλβανικη πηγη αλλα μονο ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ! Δηλαδη , οι Μολοσσοι δεν ηταν Ελληνες , αλλα ο,τι επιγραφη εχουμε βρει απο δαυτους ειναι μονον ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ? Το ιδιο και με τους Μακεδονες , το ιδιο και στην Αιτωλια , την Ακαρνανια , την Ευρυτανια , τη Θεσπρωτια και παντου στην Ηπειρο. ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΤΑ ΙΛΛΥΡΙΚΑ ΜΟΝΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΑ! Και για να τελειωνει το παραμυθι με εσας τους Αλβανους ΔΕΝ ΕΙΣΤΕ ΙΛΛΥΡΙΟΙ! Η γλωσσα σας δεν ειναι τα αρχαια Ιλλυρικα. Η μια γλωσσα ειναι ανατολικη ινδοευρωπαικη και η αλλη δυτικη! Οι γλωσσολογοι ολου του κοσμου σας το λενε και κανουν επισκεψεις και σεμιναρια στη χωρα σας συμβουλευοντας σας να μη διδασκετε ψεμματα στους μαθητες σας! Ματαια κανετε ανασκαφες σε ολη την Αλβανια μπας και ανακαλυψετε τιποτε Ιλλυρικο , μια επιγραφη , ενα κειμενο , κατι τελος παντων που να σας συνδεει! Ματαια ομως. Γιατι αραγε?
ΔιαγραφήΘα σου το πω απλα:η προπαγανδα εχει και ορια. Το οτι η Αλβανικη γλωσσα ΔΕΝ εχει δικες της λεξεις για τη θαλασσα , την ναυσιπλοοια κλπ , αλλα τα εχει δανειστει απο την Ελληνικη και τη Λατινικη , θα επρεπε επισης να σου λεει κατι μιας και οι Ιλλυριοι ΗΤΑΝ ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΛΑΟΣ! Οπως και το οτι οι Ελληνες γραφουν ΙΣΤΟΡΙΑ εδω και πεντε χιλιαδες χρονια αφηνοντας μια τεραστια οικουμενικη κληρονομια , ιδρυοντας αυτοκρατοριες , επιστημες , τεχνες , καινοτομιες , τεχνολογιες , τα παντα. Εχεις καταλαβει για ποιο εθνος μιλας?
Επειδη κατεβηκες καποια στιγμη μετα Χριστον απο τα ορη των κεντρικων Βαλκανιων και εξαλβανισες τους ντοπιους Ελληνες και τους εξελληνισμενους Ιλλυριους αλλα και Ρωμαιους νομιζεις οτι εισαι και σαν αυτους? Μεχρι και η γενετικη σας διαψευδει. Ελαχιστη σχεση οι Γκεκες με τους Τοσκες οι οποιοι ειναι πιο κοντα στους Ελληνες! Μαλλον δεν ειναι τυχαιος ο μυθος των Τοσκηδων οτι καταγονται απο τους γιγαντες elinji. Και που ειραι φιλε , σταματα να διαβαζεις ολους τους αρχαιους και Βυζαντινους Ελληνες συγγραφεις. Διαβασε και κανεναν Αλβανο , Ιλλυριο , Θρακα.
Υγ. Οταν κοβεις τα φωνηεντα μιλωντας μια γλωσσα και κανα δυο συμφωνα , ακουγεται ακαταληπτη. Αυτο επειδη ανεφερες οτι οι Αιτωλοι δεν μιλουσαν Ελληνικα. Αυτο ισχυει και τωρα , 3000 χρονια μετα και στο λεω μιας και μενω στη περιοχη. Μν στν πρχη. Τι ειπα τωρα καταλαβες? Ελληνικα μιλαω!
Μάλιστα η ελληνικότητα ορισμένων φυλών της Ηπείρου και γειτονικών περιοχών αμφισβητούνταν έντονα. Ο Στράβωνας είπε: ἐπεὶ δὲ τοῖς Θετταλοῖς καὶ Οἰταίοις πρὸς ἑσπέραν Αἰτωλοὶ καὶ Ἀκαρνᾶνές εἰσι καὶ Ἀθαμᾶνες, εἰ χρὴ καὶ τούτους Ἕλληνας εἰπεῖν, δηλαδή: επειδή στα δυτικά των Θεσσαλών και των Οιτέων ζουν οι Αιτωλοί, οι Ακαρνάνες και οι Αθαμάνες, αν πρέπει και αυτούς να τους θεωρήσουμε Έλληνες και ότι μετά τους Ιλλυριούς και τους Ηπειρώτες αρχίζουν οι ελληνικές φυλές των Ακαρνάνων, των Αιτωλών, των Λοκρών Οζόλων κ.τλ. ενώ και ο Έφορος έγραψε ότι από τα δυτικά η Ακαρνανία ήταν η αρχή της Ελλάδας, που συνόρευε με τα Ηπειρωτικά έθνη. Γι’ αυτό και λέγεται: «…βόρεια των Θερμοπυλών στην ημι-ελληνική Θεσσαλία και δυτικά των Δελφών στην ημι-ελληνική Αιτωλία και αυτές με τη σειρά τους διαχωρίζονταν από τον ημιελληνισμό της Μακεδονίας και της Ηπείρου και από τον ξεκάθαρο βαρβαρισμό της Θράκης και της Ιλλυρίας.» (A Study of History: Abridgement of, Volumes 1-6, 1987, p. 407)
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Θουκυδίδης θεωρούσε τους Αμφιλόχιους - μία από τις Ηπειρωτικές φυλές - ως βάρβαρους που είχαν υιοθετήσει την ελληνική γλώσσα και ξέχασαν τη γλώσσα τους. Ο Hammond (1967: 419-420), ερμηνεύοντας τον Θουκυδίδη, θεωρεί ότι οι βάρβαροι κάτοικοι του Αμφιλοχικού Άργους άλλαξαν απλώς διάλεκτο και ότι προηγουμένως μιλούσαν μόνο μια πιο καθυστερημένη μορφή των ελληνικών. Αυτό όμως σίγουρα δεν είναι ό,τι εννοεί ο Θουκυδίδης (Hornblower 1991).
Ο Gomme, καθηγητής των αρχαίων ελληνικών και της αρχαίας ελληνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης το 1946-1957, συμπέρανε ότι οι Αμφιλόχιοι ήταν μη Έλληνες. (Arnold Wycombe Gomme, An Historical Commentary on Thucydides, Vols. II–III: The Ten Years' War (Books II–III and Books IV–V), (Oxford: Clarendon Press; Toronto: Oxford University Press), 1956.)
Θεσπρωτία, το εξελληνισμένο όνομα που προέρχεται από τον Θεσπρωτό’ thes (σακί) και prurës (αυτός που φέρνει)’ δηλαδή αυτός που φέρνει σακιά, τσουβάλια. Γι’ αυτό και λέχθηκε ότι: «Παρόλο που ο Ηρόδοτος ομιλεί για τη Θεσπρωτία σαν μέρος της Ελλάδας, αργότερα αναφέρεται στην παλαιότερη κατάσταση της όταν ήταν κατοικούμενη από τους Πελασγούς και όχι για την κατάσταση στην οποία βρισκόταν όταν έγραψε την ιστορία του.» (Charles Anthon, A classical dictionary, (Kessinger Publishing), 2005, p. 483)
Ο Άγγλος γλωσσολόγος Crossland είπε ότι το γεγονός ότι έχουν βρεθεί επιγραφές του κοινού των Μολοσσών στα ελληνικά, δεν αποδεικνύει ότι αυτή ήταν και η πραγματική τους φυσική γλώσσα και είπε για παράδειγμα ότι «Μπορεί κάποιος να παρατηρήσει την περίοδο της διγλωσσίας στο εξελληνισμό της κεντρικής Σικελίας.» (R. A. Crossland, Immigrants from the North, (Cambridge Ancient History), Vol. iii, ch. 840)
ΑπάντησηΔιαγραφήΕδώ βλέπουμε και το λάθος του N.G.L.Hammond και του E.N.Borza, οι οποίοι στηρίχθηκαν ιδιαίτερα στις επιγραφές που είχαν ανακαλυφθεί στην Ήπειρο, γραμμένες στην ελληνική γλώσσα, για να δηλώσουν την ελληνικότητα των Ηπειρωτών (αν και όπως έχουμε πει οι Ηπειρώτες δεν ήταν μία συγκεκριμένη φυλή αλλά πολλές διαφορετικές φυλές) και έδωσαν μικρότερη σημασία στις δηλώσεις των αρχαίων γεωγράφων που δεν θεωρούσαν την Ήπειρο ως μέρος της Ελλάδας. Για παράδειγμα ο Πλούταρχος στο έργο του «Πλουτάρχου Βίοι» αναφέρεται στον Θαρύππα ως τον πρώτο που εισήγαγε ελληνικά στοιχεία και νόμους στις πόλεις του (στην περιοχή ωστόσο φαίνεται ότι μιλούσαν και μία αρχαϊκή διάλεκτο της ελληνικής γλώσσας, όπως λέει ο Johnathan M. Hall και άλλοι) Παρόλα αυτά και ο ίδιος ο Hammond στο βιβλίο του ‘Migrations and Invasions in Greece and Adjacent Areas’ έχει αναγνωρίσει ότι Ιλλυρικά στοιχεία έχουν βρεθεί σε μεγάλο βαθμό στη γη της Ηπείρου. Επίσης ο Hammond μας έδωσε μία ισχυρή ένδειξη - αν και όχι απόδειξη - σχετικά με την μη ελληνικότητα των Ηπειρωτών, όταν είπε ότι: «Όταν ο Περικλής προσκάλεσε όλα τα ελληνικά κράτη σε ένα πανελλήνιο συμβούλιο το 448 π.Χ., οι απεσταλμένοι του πήγαν στην Ακαρνανία και στην Αμβρακία αλλά όχι στις φυλές της Ηπείρου» (Epirus: the geography, the ancient remains, the history and topography of Epirus and adjacent areas, Nicholas Geoffrey Lemprière Hammond, Clarendon P., 1967, p.497) και στη σελίδα 423 είπε: «Τα αρχαιολογικά ευρήματα μας δείχνουν ότι ο ελληνικός πολιτισμός…δεν επεκτάθηκε στο εσωτερικό της Ηπείρου εκτός ίσως από τη Δοδώνη αλλά και εκεί σε πολύ περιορισμένο βαθμό, μέχρι τον 4ο αιώνα.»
Ποιός ήταν όμως ο Nicholas Hammond; Ο Κρίστο Φράσερι ξεσκεπάζει τον Hammond (στα αγγλικά το κείμενο): «Γνωρίζουμε τον Hammond από κοντά, από την επίσκεψη του το 1972 στην Αλβανία. Ήταν πολύ εύκολο τότε να καταλάβουμε την αδιαφορία του στην παρελθούσα και παροντική αλβανική ιστορία. Αναζήτησε πεισματικά οποιαδήποτε σημάδια του ελληνικού πολιτισμού στην Αλβανία και αρνήθηκε να λάβει υπόψη του (τα του ιλλυρικού), ακόμα και όταν ήταν άφθονα. Όταν του συστήσαμε να ρίξει μια ματιά σε ανασκαμμένα ιλλυρικά αντικείμενα που εκθέτονταν στα μουσεία μας, απάντησε: ‘Με ενδιαφέρουν μόνο τα ελληνικά δείγματα, όχι τα ιλλυρικά.’ Στη δικιά μας ανταπάντηση του πώς ήταν δυνατόν να αξιολογήσει ένα απομονωμένο ελληνικό δείγμα στη μέση των πολύ περισσότερων ιλλυρικών στο ίδιο μέρος, εκείνος απάντησε: ‘Δεν με ενδιαφέρουν τα ιλλυρικά δείγματα, με ενδιαφέρει μόνο ο ελληνικός πολιτισμός.’ Αυτή η συμπεριφορά φαίνεται σε κάθε παράγραφο που έχει γράψει στο βιβλίο του.» (“Epirus: 4000 years of Greek History and Civilization, history written on wrong premises”, By Kristo Frasheri)
Ο N. G. L. Hammond έγραψε το 'Epirus: the Geography, the Ancient Remains, the History and Topography of Epirus and Adjacent Areas',το 1967, το οποίο χρησίμευσε ως ‘απόδειξη’ των ισχυρισμών των Ελλήνων και των Ελληνολατρών ότι η Ήπειρος ήταν ελληνική και οι κάτοικοι της μιλούσαν ελληνικά από την αρχαιότητα.
Οι Ηπειρώτες - ή τουλάχιστον μέρος αυτών - ήταν Ιλλυριοί: «Εάν αναλογιστεί κάποιος την αρχαιότητα αυτής της φυλής [της αλβανικής], η οποία προϋπήρξε όλων των άλλων της ιλλυρικής χερσονήσου, πείθεται ότι η ένδοξη φάλαγγα του Αλέξανδρου άντλησε την κυριότερη ισχή της από αυτούς τους ορεινούς ανθρώπους. Αυτοί είναι τους οποίους αναφέρουν οι ιστορικοί με το αόριστο όνομα ‘Ηπειρώτες’. Κάθε φορά που σκέφτομαι ότι οι πατέρες τους, φρουροί τους οποίους ο Αλέξανδρος μπόρεσε να αποσπάσει από το μικρό του στράτευμα, όφειλαν να επιτηρούν διά της φρίκης του ονόματος τους τις πολυκατοικημένες πόλεις της Ασσυρίας, της Περσίας, τις οποίες ο νέος νικητής είχε μόλις κατακτήσει.» (Revue des deux Mondes, Decembre 1878)
ΑπάντησηΔιαγραφή«Ιλλυρικές φυλές φαίνεται ότι έχουν μεταναστεύσει προς τα νότια στην Ήπειρο στο πρώτο μισό της 1ης χιλιετίας π.Χ., αν κρίνουμε από την κατανομή ορισμένων τύπων φυλετικών ονομάτων, αλλά η ελληνική γλώσσα φαίνεται ότι είχε εξαπλωθεί σε όλη αυτή την περιοχή, τουλάχιστον ως η γλώσσα που χρησιμοποιούνταν από τις ηγετικές οικογένειες της περιοχής νωρίτερα τον 4ο αιωνα. Παρόλα αυτά, ακόμα και το γεγονός ότι οι επιγραφές ενός κοινού των Μολοσσών, για παράδειγμα, είχαν γραφτεί στα ελληνικά το 370 π.Χ. αυτό δεν αποδεικνύει ότι τα ελληνικά ήταν η μητρική τους γλώσσα. Πολιτικοί διακανονισμοί θα συνέβαιναν ακόμα από τις κυρίαρχες μειονότητες. Θα μπορούσε κάποιος να σημειώσει (ως παράδειγμα) την περίοδο της διγλωσσίας κατά τη διάρκεια του εξελληνισμού της κεντρικής Σικελίας.» (The Cambridge ancient history - Volume 3, Part 1)
Ξέρουμε επίσης ότι γύρω στο 800 π.Χ. Ιλλυρικές φυλές οι οποίες δημιούργησαν τον λεγόμενο πολιτισμό του Glasinac, μετανάστευσαν νοτιότερα στην Ήπειρο και στη δυτική Μακεδονία και στην Πελαγονία.
Ο Βυζαντινός διπλωμάτης Γεώργιος Ακροπολίτης (1217-1282), είπε: «Οι Ηπειρώτες δεν είναι Ρωμαίοι, είναι η δυτική ράτσα, οι κάτοικοι των δυτικών περιοχών.» (Translated by Ruth Macrides, Oxford University Press, 2007, p. 95)
Οι Έλληνες ισχυρίζονται ότι όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν στο ότι οι αρχαίοι Ηπειρώτες ήταν Έλληνες, και μάλιστα χωρίς καμία αμφιβολία. Είναι όντως έτσι; Όχι, ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΈΤΣΙ. Ας δούμε ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα επιστημόνων που μελέτησαν τις αρχαίες πηγές.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Robert Browning στο ‘Medieval and Modern Greek’ (εκδ. 1983) στη σελίδα 2 γράφει ότι η γλώσσα των Ηπειρωτών περιγράφεται ως μη ελληνική και φέρνει ως πηγές τους Θουκυδίδη και Στράβωνα (Θουκυδίδης 1.47, 1.51, 2.80 & Στράβων 8.1.3) Συνεχίζει και λέει ότι στην Ήπειρο υπήρχε μία μίξη γλωσσών όπου άλλες φυλές μιλούσαν Ιλλυρικά, άλλες ελληνικά και άλλες ήταν δίγλωσσες ή και ότι μιλούσαν και άλλες γλώσσες (και φέρνει ως πηγές τους Hammond (1967) 423; και Katičić (1976) 120-7)
Ο Graham Shipley στο ‘The Greek World after Alexander’ (εκδ. 2000) στη σελίδα 111, αν και αναφέρει τους Ηπειρώτες και τους Ιλλυριούς ξεχωριστά, αναφέρεται στους γείτονες των Μακεδόνων και λέει ότι οι Θράκες, οι Παίονες, οι Ηπειρώτες και οι Ιλλυριοί είχαν κάποιες elite, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο εξελληνισμένες.
Οι Michael Grant και Rachel Kitzinger, στο ‘Civilization of the ancient Mediterranean: Greece and Rome’ (τόμος 1, 1988) στη σελίδα 203 μας λένε ότι ο Θουκυδίδης και ο Στράβωνας αποκαλούσαν τους Ηπειρώτες «βάρβαρους», ότι μόνο δύο βορειότεροι chieftains είχαν ελληνικά ονόματα σύμφωνα με τον Θουκυδίδη και ότι σύμφωνα με τον Στράβωνα πολλοί από τους Ηπειρώτες δεν μιλούσαν ελληνικά.
Ο Ronald Edward Latham στο ‘In quest of civilization, Jarrolds limited’ (εκδ. 1946) στη σελίδα 247 στο κεφάλαιο "Trying to be Greeks" αναφέρει τους Ηπειρώτες ως μη πλήρως αποδεχόμενους ως Έλληνες, παρόλο που όπως λέει είχαν επαφές με τον ελληνικό κόσμο μέσω των ελληνικών αποικιών και οι βασιλιάδες τους ισχυριζόντουσαν καταγωγή από οικογένειες Ελλήνων ηρώων.
Ο Henry Smith Williams στο ‘The Historians' History of the World: Greece to the Peloponnesian war’ (εκδ. 1904) στη σελίδα 111 αναφέρεται στους Αιτωλούς λέγοντας ότι μέρος από αυτούς είχαν υιοθετήσει τη γλώσσα και τις συνήθειες των Ιλλυριών, ενώ χαρακτηρίζει τους Αθαμάνες ως ένα Ηπειρωτικό και Ιλλυρικό έθνος.
Ο Edwin Jaques στο ‘The Albanians: An ethnic history from prehistoric times to the present’ (εκδ. 1995) στις σελίδες 80-81 λέει: «Τον Οκτώβριο του 1984, 70 ιστορικοί και αρχαιολόγοι από Ελλάδα, Αλβανία, Ρουμανία, Ιταλία και μερικές ακόμα άλλες χώρες της Ευρώπης συνεδρίασαν στο Clermont-Ferrand, στη Γαλλία. Συγκάλεσαν ένα ακαδημαίκό συνέδριο μαζί με μία ομάδα από ειδικούς στην αρχαία ιστορία οι οποίοι δούλευαν υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Pierre Kaban, τον γνωστό expert στα θέματα της Ηπείρου. Σύγκριναν μελέτες σχετικές με τις φυλές και τα έθνη τα οποία σταδιακά οργανώθηκαν σε αστική ζωή και στη συνέχεια σχημάτισαν διάφορες πολιτίες/κρατίδια. Σύγκριναν δικανικούς θεσμούς όπως το δικαίωμα των οικογενειών στην ιδιοκτησία, τον ρόλο της γυναίκας στην οικογένεια και τη διαδικασία απελευθέρωσης σκλάβων. Ομοιότητες από Ηπειρωτικά κέντρα όπως η Δοδόνη και αυτά της νότιας Ιλλυρίας στοιχειοθετήθηκαν από τη διαρρύθμιση, την αρχιτεκτονική και την πολιτική οργάνωση, αλλά και τη διακίνηση των νομισμάτων, την κατασκευή των τάφων, τα ταφικά έθιμα και αντικείμενα που έχουν βρεθεί. Αλλά οι καθηγητές συμπέραναν ότι από την ύστερη αρχαιότητα μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια ο πολιτισμός της νότιας Ιλλυρίας και της Ηπείρου, συμπεριλαμβανομένης και της Μολοσσίας, ήταν αρκετά διαφορετικός από αυτόν της κλασσικής Ελλάδας, όπως αναπτύχθηκε στην Αθήνα και στη Σπάρτη.»
ΑπάντησηΔιαγραφή«Η Ήπειρος ήταν μία αρχαία περιοχή της Ελλάδας, ευρισκόμενη εκεί που τώρα είναι η Αλβανία και η βορειο-δυτική Ελλάδα, με την Ιλλυρία στα βόρεια, τα βουνά της Πίνδου στα ανατολικά, και τον κόλπο της Αμβρακίας στα νότια (κοντά στην Πρέβεζα). Η περιοχή ήταν βαρβαρική στα νεότερα ελληνικά χρόνια και διάσιμη κυρίως για το μαντείο της Δοδόνης (στη νότια Ήπειρο) με την ιερή του βελανιδιά και τη λατρεία του Δία. Στο μαντείο αυτό προσέφευγαν πολύ στα αρχαία χρόνια. Η περιοχή ελληνοποιήθηκε μέσω των επαφών με την Κέρκυρα και την Αμβρακία, αλλά δεν απέκτησε σημασία μέχρι που ο Αλέξανδρος, βασιλιάς της Μολοσσίας (στην Ήπειρο) και κουνιάδος του Φιλίππου του 2ου της Μακεδονίας ένωσε τους Ηπειρώτες.» (Academic American encyclopedia, Volume 7, Charles W. Fornara, Grolier, 1997)
«Οι κάτοικοι δεν ήταν Έλληνες και οι κύριες φυλές ήταν οι Θεσπρωτοί, οι Χάονες και οι Μολοσσοί. Η Ήπειρος δεν έπαιξε κάποιον σημαντικό ρόλο στην ιστορία εκτός από την περίοδο του βασιλιά Πύρρου, ένας ιδιοτελής ο οποίος απλώς χρησιμοποίησε το βασίλειο που κληρονόμησε ως ένα αρχικό σημείο για τις μεγαλεπήβολες πρωτοβουλίες του. Η γνώση για τη χώρα έφτασε στους Έλληνες από…Κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα Π.Χ. οι Ηπειρώτες ασχολήθηκαν με τα ελληνικά πολιτικά πράγματα και άρχισαν να εξελληνίζονται. Αυτό αποτέλεσε την αιτία να κατευθύνουν τη γενεαλογία των βασιλικών τους οικογενειών πίσω στον χρόνο, στην ελληνική μυθική περίοδο.» (Martin Persson Nilsson, Cults, myths, oracles, and politics in ancient Greece: with two appendices : the Ionian phylae, the phratries, P. Åström, 1986, p. 105)
«Η διείσδυση των Ιλλυριών στη βόρεια Ελλάδα τον 12ο αιώνα π.Χ. οδήγησε στην παρακμή του ακμάζοντα Μυκηναϊκού πολιτισμού και σε μία ολοκληρωτική ανακατάταξη στην ελληνική πολιτική ιστορία. Πρώτα, η Ήπειρος και η Αιτωλία κατακλείστηκαν από το κύμα της ιλλυρικής καθόδου. Η Ήπειρος η οποία στο μεγαλύτερο μέρος της είχε εξελληνιστεί και της οποίας το θρησκευτικό κέντρο ήταν το μαντείο της Δοδόνης, έγινε περισσότερω ιλλυρική. Η Αιτωλία, ακμάζουσα περιοχή στους ομηρικούς χρόνους, ξέπεσε σε έναν σχεδόν ολοκληρωτικό βαρβαρισμό. Πολλοί Αιτωλοί διήσχησαν τον Κορινθιακό Κόλπο, υπέταξαν τον ντόπιο ελληνικό πληθυσμό, και κατοίκησαν στην περιοχή που έγινε γνωστή ως Ηλεία.» (Francis Dvornik, Early Christian and Byzantine political philosophy, Dumbarton Oaks studies, Volume 9, Issue 1, Harvard University Press, 1966, p. 151)
«Οι Ιλλυριοί και οι Θράκες προηγουμένως είχαν όλοι στίγματα (tattoo), όπως οι αρχαίοι Μυκηναίοι’ υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι υπήρχε ένας μεγάλος ιλλυρικός πληθυσμός στην Ήπειρο, που όπως είδαμε προηγουμένως (σελ.94), υπήρχαν πολλές φυλές που ονόμαζαν τους εαυτούς τους Πελασγούς…Έχουμε δει ότι δεν υπήρχε κάποια διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους Ιλλυριούς και τους Θεσπρωτούς ή τους Θεσσαλούς.» (The early age of Greece: Volume 1, Sir William Ridgeway, 1901, p. 352)
ΑπάντησηΔιαγραφή«Η Ακαρνανία, όπως άλλα ανάλογα κρατίδια, ήταν το αποτέλεσμα της κατάκτησης από έναν εισβολέα. Η εισβολή αυτή είχε ως συνέπεια έναν μικτό πληθυσμό, όπου οι μη ελληνόφωνοι ήταν πολύ πιθανά Ιλλυριοί. Για την ακρίβεια, υπάρχει ένας αριθμός ιλλυρικών τοπωνυμίων στην Ακαρνανία, αλλά είναι σχετικά λίγα.» (Jakob Aall Ottesen Larsen, Greek federal states: their institutions and history, Clarendon P., 1968, p. 90)
«Ο Φίλιππος συνήψε μία συμμαχία με τον Νεοπτόλεμο, τον βασιλιά των ιλλυριών Μολοσσών και παντρεύτηκε την κόρη του Ολυμπιάδα το 357 π.Χ.» (The McGraw-Hill encyclopedia of world biography, p.409)
«Ορισμένα ταφικά μνημεία (τάφοι, τύμβοι κ.α.) που εμπεριείχαν ιλλυρικά ανικείμενα φτιαγμένα από χαλκό και σίδερο ανακαλύφθηκαν στο Γλάσινατς (Βοσνία), στο Κόμαν (Αλβανία) και σε άλλα μέρη της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης. Στο ναδίρ της επέκτασης τους οι Ιλλυριοί εκτείνονταν από τον Δούναβη έως τον κόλπο της Αμβρακίας και από την Αδριατική Θάλασσα ως την οροσειρά Σκάρδος.» (The New Encyclopaedia Britannica, Volume 1, 1987, p. 212)
Ας δούμε και για τους Μολοσσούς.
ΑπάντησηΔιαγραφή«Ο βαθμός του εξελληνισμού της Μολοσσίας έξω από την βασιλική οικογένεια είναι αμφίβολος.» (Elizabeth Donnelly Carney, Olympias: mother of Alexander the Great, 2006, p. 140)
«…Είναι ένα σημάδι από την υιοθέτηση του ηρωικού μύθου απ’ τους Μολοσσούς, το ότι οι τελευταίοι βασιλιάδες τους δανείστηκαν ονόματα μέσα από τον τρωικό μύθο (οι πιο πρώιμες επιγραφές χρονολογούνται από την βασιλεία του Νεοπτόλεμου στα 370-368). Ο Nilsson (1951) πιστεύει ότι αυτό δείχνει {την υπέρμετρη προθυμία ενός βάρβαρου (βασιλικού) οίκου να φανούν ως ηρωικοί Έλληνες}.» (The Andromache and Euripidean Tragedy, William Allan, 2003, p. 154)
Η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν Ηπειρώτισα και Μολοσσή. Αξίζει εδώ να παραθέσουμε ορισμένες αναφορές. Κάποιοι συγγραφείς, αναφέρουν ότι ο Αλέξανδρος είχε και ιλλυρική καταγωγή από τη μητέρα του, την Μυρτάλη ή Ολυμπιάδα, και από την Ιλλυριά μητέρα του πατέρα του, Φιλίππου, την Ευρυδίκη. Ορισμένοι λοιπόν ερευνητές, χαρακτηρίζουν, άλλοι μεταφορικά και άλλοι κυριολεκτικά, τον Μέγα Αλέξανδρο ως κατά το ύμιση Αλβανό. Να ξεκαθαρίσω ότι δεν υιοθετώ πλήρως αυτές τις αναφορές. Τις παραθέτω απλώς προς ενημέρωση.
Ο Λόρδος Byron - ο οποίος δεν ήταν ιστορικός - είχε πει: «Ο Μέγας Αλέξανδρος γεννήθηκε στην Πέλλα της Μακεδονίας, αλλά η εγγύτητα της περιοχής με τη σημερινή Αλβανία, και το γεγονός ότι η μητέρα του, η Ολυμπιάδα, ανήκε στον βασιλικό οίκο της Ηπείρου, είναι μία επαρκής αιτιολόγηση για να θεωρηθεί μεταφορικά ότι έχει μεγαλώσει στην ‘Αλβανία’.» (George Gordon Noël Byron, Childe Harold, Oxford: Clarendon Press, 1885)
«Ο Αλέξανδρος συνδεόταν με την Αλβανία μέσω της μητέρας του Ολυμπιάδας, η οποία ήταν Ηπειρώτισα πριγκήπισα…» (Henry Fanshawe Tozer, Researches in the Highlands of Turkey, Including Visits to Mounts Ida, Athos, Olympus, and Pelion, to the Mirdite Albanians, and Other Remote Tribes, (London: John Murray) 1869)
«…και η Ολυμπιάδα, η μητέρα του, μία πριγκήπισα της Ηπείρου (νότιας Αλβανίας). Συνεπώς, ο Αλέξανδρος ήταν ξεκάθαρα και Αλβανός.» (Mary Edith Durham, The Burden of the Balkans, 1905 Nelson)
«Η μητέρα του (του Αλέξανδρου), μία Αλβανίδα πριγκήπισα, της οποίας τη νεανική ομορφιά ερωτεύτηκε ο Φίλιππος, όταν την είδε να χωρεύει κατά τη διάρκεια των δικών της θρησκευτικών τελετουργιών…» (Leslie White Hopkinson, Greek Leaders, Houghton Mifflin company 1918)
«Ο Φίλιππος ο 2ος γεννήθηκε το 382 π.Χ., τελευταίος γιος του Αμύντα του 3ου και της Ιλλυριάς συζύγου του Ευρυδίκης. Λίγα είναι γνωστά για τη ζωή στα νεανικά του χρόνια.» (Sarah B. Pomeroy, Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History, Oxford University Press 1998)
«Στη γη της Ιλλυρίας (σημερινή Αλβανία), γενέτειρα της πρώτης συζύγου του Φιλίππου, της Ευρυδίκης, ζούσε μία δυνατή ηγέτιδα με το όνομα Τεούτα, σύζυγος του Βασιλιά Άγκρον της Ιλλυρίας.» (David E. Jones, Women Warriors: A History, London: Brassey's, 1997)
«…ο ισχυρότερος στρατηλάτης της αρχαιότητας, γεννήθηκε τον Ιούλιο, π.Χ., από τον γάμο του Φιλίππου του 2ου του Μακεδόνα και της τρίτης συζύγου του, της Αλβανίδας πριγκήπισας Ολυμπιάδας.» (Norman F. Cantor, Alexander the Great: Journey to the End of the Earth, 2005)
Ας δούμε κάτι σχετικό με τους Χάονες. Οι Έλληνες για να υποστηρίξουν την ελληνικότητα των Χαόνων συχνά παραθέτουν ένα απόσπασμα από τον Σκύλακα τον Καρυανδέα, εξερευνητή του 6ου π.Χ. αιώνα από τα Καρύανδα της Μικράς Ασίας ο οποίος είχε πει ότι μετά τους Ιλλυριούς ζουν οι Χάονες: «Μετὰ δὲ Λιβυρνούς εἰσιν Ἰλλυριοὶ, ἔθνος, καὶ παροικοῦσιν οἱ Ἰλλυριοὶ παρὰ θάλατταν μέχρι Χαονίας τῆς κατὰ Κέρκυραν τὴν Ἀλκινόου νῆσον…Μετὰ δὲ Ἰλλυριοὺς Χάονες…» (Περίπλους τῆς θαλάσσης τῆς οἰκουμένης Εὐρώπης καὶ Ἀσίας καὶ Λιβύης) Ο Σκύλακας όμως - του οποίου το έργο ‘Περίπλους’ φέρεται να αντέγραψε και να σχολίασε τον 4ο αιώνα ο λεγόμενος Ψευδοσκύλακας - αφού απαριθμήσει τις διάφορες Ηπειρωτικές φυλές (Θεσπρωτούς, Κασσωπαίους, Μολοσσούς κ.α.) αναφέρεται στην Αμβρακία - η οποία ήταν αποικία των Κορίνθιων - και λέει ότι από εκεί και μετά ξεκινάει η Ελλάδα (υπονοώντας ότι πριν την Αμβρακία υπήρχαν απλώς ελληνικές αποικίες)
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ Θουκυδίδης έγραψε ότι οι Χάονες ήταν βάρβαροι: «…Ευθύς μόλις ο Κνήμος με τους υπ' αυτόν χιλίους οπλίτες διεπεραιώθησαν στη Λευκάδα, χωρίς να τους αντιληφθεί ο Φορμίων, ο οποίος ήταν αρχηγός της μοίρας των είκοσι Αθηναϊκών πλοίων που περιπολούσαν πλησίον της Ναυπάκτου, άρχισε να ετοιμάζει την κατά ξηρά εκστρατεία. Ο στρατός του περιελάμβανε Έλληνας μεν Αμβρακιώτες και Λευκαδίους, και Ανακτόρους και τους χίλιους Πελοποννήσιους, επικεφαλής των οποίων είχε έρθει ο ίδιος, βαρβάρους δε χίλιους Χάονες…» (Θουκυδίδης, Ιστοριών Β)
Σημαίνει αυτό ότι οι Χάονες ήταν ελληνικό φύλο αλλά πολιτισμικά καθυστερημένο όπως λένε οι Έλληνες ή σημαίνει και κάτι άλλο; Οι Θεσπρωτοί και οι Καόνοι/Χάονες ήταν Ιλλυριοί.
Ο Ιάκωβος Θωμόπουλος στον άγνωστο δεύτερο τόμο των Πελασγικών του, που εκδόθηκαν 20 χρόνια αργότερα από το πρώτο βιβλίο του. Γράφει: «Θεσπρωτοί και Χάονες ήσαν οι αρχαιότεροι κάτοικοι της Ηπείρου, οι δε Θεσπρωτοί υπήρξαν κάτοχοι πιθανώς δε και ιδρυταί του εν Δωδώνη μαντείου του Διός. Οι Χάονες φύλον Πελασγικόν λέγονται πρώτοι κάτοικοι και εν αρχή κάτοχοι της όλης χώρας, ύστερον περιορισθέντες εις την περιοχήν την ονομαζομένην Χαονίαν ή κάτω Πελασγίαν. Παρά δε τοις ποιηταίς Χαόνιος λέγεται ταυτοσήμως προς το Δωδωναίος. Ο Ζευς έφερε το επώνυμον Χαόνιος. Ο Θεσπρωτός ήτο υιός του Λυκάονος, υιού του Πελασγού.»
ΑπάντησηΔιαγραφήΆρα οι Χάονες και οι Θεσπρωτοί ήταν Πελασγοί (Ιλλυριοί…) Γράφει ο Θωμόπουλος: «Το εν Δωδώνη μαντείον ελέγοντο ιδρύσαντες οι Θεσπρωτοί…Το μαντείον έκειτο υπό του όρους της Δωδώνης Τόμαρον ή Τομούρον και Τμάρον, οι δε ιερείς ελέγοντο τόμουροι ή θέμιστες. Το όνομα του όρους Τόμορρι σώζεται και μέχρι σήμερον και επαρχία Τομορρίτσεα παρά τους πρόποδας του όρους. Ο Χριστοφορίδης εν τω Λεξικώ αυτού της Αλβανικής γλώσσης γράφει: “θεωρείται το Τόμαρον όρος ιερόν και κατοικητήριον του θεού των Πελασγών, τουτέστι των αρχαίων Σκιπετάρων, όθεν κατ’ έτος τρέχουσιν επί του ιερού όρους προς επίσκεψιν χάριν ευλαβείας. Ονομάζουσι προς τοις άλλοις το Τόμαρον μάλι Τε μίτιτ = το όρος του ιερού”. Κατ’ αρχάς μεν άνδρες ήσαν οι εν τω ιερώ προφητεύοντες, ύστερον δε διωρίσθησαν τρεις γραίαι πέλειαι ή πελειάδες λεγόμεναι. Ο Ηρόδοτος φρονεί ότι πελειάδες εκλήθησαν υπό των Δωδωναίον αι γυναίκες εκ τούτου, ότι ήσαν βάρβαροι (ήτοι ξενόγλωσσοι) και εφαίνοντο εις αυτούς μη εννοούντας την ξένην γλώσσαν ομιλούσαι ομοίως ως όρνιθες…Η ιδέα ότι αι ιέρειαι ελέγοντο Πέλαιαι, διότι ήσαν γραίαι φαίνεται ουχί αξιόπιστος, καθόσον ο Ηρόδοτος ομιλεί περί τριών γυναικών ιερειών διαφόρου ηλικίας, ων μάλιστα η μία ήτο και νεωτάτη. Γραιαι δε ελέγοντο αι ιέραιαι ουχί δια την ηλικίαν, αλλά διότι εν τη γλώσση των Πελασγών Αλβανών γκρού-α σημαίνει γυνή.»
Άρα αυτό αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι η γλώσσα των ιερειών ήταν η αλβανική/ιλλυρική. Να σημειώσουμε εδώ ότι στο μαντείο της Δωδώνης βρέθηκαν το 1875 από τον Καραπάνο σύμβολα με τον δικέφαλο αετό (τον οποίο υιοθέτησε ως σύμβολο του ο Καστριώτι), ο οποίος θεωρούνταν ως μαντατοφόρος του Δία. Στην Ιλιάδα παρουσιάζεται ο Δίας να χρησιμοποιεί έναν αετό για να μεταφέρει μηνύματα. Αλλά και η σημερινή Αλβανία λέγεται από τους κατοίκους της Shqipëria, η Χώρα των Αετών, από το shqiponjë που σημαίνει αετός. (Edwin E. Jacques, ‘The Albanians: An Ethnic History from prehistoric Times to the Present’)
~Τον 5ο αιώνα π.Χ. οι Χάονες είναι βάρβαροι (Θουκυδίδης).
~Τον 4ο αιώνα π.Χ. είχε αρχίσει ο εξελληνισμός (Πλούταρχος).
~Τον 3ο πλέον π.Χ. αιώνα, είχαν σχεδόν εξελληνιστεί.
Ο Geoffrey Neale Cross (γνωστός και με τον τίτλο «Βαρώνος Cross of Chelsea») στο βιβλίο του «Epirus; a study in Greek constitutional development» (εκδ. 1932) στη σελίδα 2 είπε: «Η προσωπική μου γνώμη - για ό,τι έχει αξία - είναι ότι από τις τρεις μεγάλες Ηπειρωτικές φυλές, οι Χάονες ήταν αναμφίβολα μη Έλληνες (το όνομα τους εμφανίζεται ξανά στη μορφή «Χόνες» ανάμεσα στους Ιάπυγες της Απουλίας οι οποίοι φέρονται να ήταν σύμμαχοι με τους Ιλλυριούς).»
κ.α.