Για να καταλήξουμε στην σχεδίαση ενός πολεμικού πλοίου πρέπει να καθορίσουμε τις απαιτήσεις. ---Οι απαιτήσεις αυτές που αποτελούν συνισταμένες / παραμέτρους, δημιουργούν ένα χαοτικό, κατ΄ αρχάς περιβάλλον. --Εξετάζοντας όμως μια – μια παράμετρο, σταδιακά αποσαφηνίζονται τα πράματα και οδηγούμεθα σε μια πιο καθαρή πρόταση.
Δεν είναι απλό μια πληθώρα παραμέτρων διαφορετικών -κατ΄ αρχάς και φαινομενικά- στοιχείων να συνυπάρχουν σε ένα τόμο. Εδώ φαίνεται και ο ρόλος που μπορούν να έχουν, σήμερα, οι Στρατιωτικές Σχολές ακολουθώντας την εξέλιξη του ρόλου των Πανεπιστημιακών σχολών.
Εν προκειμένω και λόγω της φύσεως του αντικειμένου ο ρόλος ανήκει στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων. Αλλά τα πράματα δεν γίνονται μόνα τους, κάποιος πρέπει να τα εμπνευστεί και να «τρέξει» την εφαρμογή τους. Σε αυτή την περίπτωση η ιδέα και ο συντονισμός της καινοτόμου αυτής προσπάθειας, ανήκει στον τομέα Ναυπηγικής και Ναυτικής Μηχανολογίας. Και επειδή τα πράγματα ποτέ δεν είναι απρόσωπα επιβάλλεται να αναφέρουμε ότι του τομέα προΐσταται ο Καθηγητής Ηλίας Υφαντής ο οποίος και υπογράφει τον συλλογικό αυτό τόμο.
Βλέποντας τον παγκόσμιο χάρτη, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι η Ελλάδα είναι γη σπαρμένη στην θάλασσα.
Κάπως έτσι ξεκινάει και η υπ’ όψη μελέτη. Αναφέρεται κατ΄ αρχάς στο φυσικό γεωγραφικό περιβάλλον, περνάει στην γεωπολιτική που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την οικονομία και καταλήγει σε στρατιωτική τεχνολογική εφαρμογή για το Πολεμικό Ναυτικό.
Ο πατέρας της ιστορίας, ο Ηρόδοτος, πριν 2500 χρόνια είπε το γνωστό σε όλους μας «Έχουμε γη και πατρίδα όταν έχουμε πλοία και θάλασσα».
Αυτό ισχύει για κάθε χώρα που είναι σε επαφή με την θάλασσα, πάντοτε και παντού. Χαρακτηριστικά, στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου. ο Καθηγητής Ηλιόπουλος αναφέρει την δήλωση της Προέδρου της Ινδονησίας, (2001), μιας χώρας που αριθμεί περί τα 17000 νησιά, κατά την υποδοχή της σε επίσημη επίσκεψη στην Κίνα: «Μια ισχυρή ναυτική δύναμη αντικατοπτρίζει την αξιοπρέπεια ενός έθνους, άρα (έχοντας την) μπορούμε να κερδίσουμε τον σεβασμό των άλλων χωρών του κόσμου».
Υιοθετώντας κάποιες έννοιες στην αρχή του βιβλίου, Ο Δρ Ηλίας Ηλιόπουλος, καθηγητής σε όλες σχεδόν τις Ανώτατες Σχολές των Ε.Δ., αναφέρει, πολύ εύστοχα, τον όρο «αποφασιστική ναυμαχία» και τον προσδιορίζει ως τη ναυμαχία που δεν την χαρακτηρίζει το μέγεθος των άμεσων ζημιών που προκλήθηκαν στον εχθρικό στόλο αλλά το πως διαμορφώνεται η κατάσταση στην θαλάσσια περιοχή μετά το πέρας της μάχης. Δηλαδή στο ποιος κυριαρχεί στην θαλάσσια περιοχή μετά την μάχη.
Πολύ εύκολα κάποιος θα πει ότι ο Στόλος δεν είναι μόνο για να ναυμαχεί, νωρίτερα υπάρχει η έννοια της αποτροπής. Αυτή η αποτροπή όμως επιτυγχάνεται με την θεωρία του κορυφαίου Clausewitz ότι «ένας επιθετικός Στόλος αποτελεί μια περιζήτητη συμμαχία, ενώ ένας αμυντικός δε έχει καμία αξία», και ότι «ο πόλεμος πρέπει να διεξάγεται στην όχθη του εχθρού». Τα δύο αυτά χαρακτηριστικά, «αποφασιστική ναυμαχία», «στην όχθη του εχθρού», συνυπήρχαν στις ναυμαχίες Έλλης – Λήμνου.
Ο κ. Γρίβας, καθηγητής της ΣΣΕ και του Πανεπιστημίου Αθηνών στην συγγραφική παρέμβαση του καταδεικνύει ότι, όπως τα νησιά μας τα αποκαλούμε σταθερά πλοία, κατά την ίδια έννοια, και τα πολεμικά πλοία αποτελούν «κινητές νησίδες ισχύος», δημιουργώντας μια «μεταβλητή γεωγραφία» του Εθνικού χώρου.
Σε αυτή την μεταβλητή γεωγραφία στηρίζει την άποψη του ο κ. Γρίβας ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη επαρκούς αριθμού κομβικών δυνάμεων επιφανείας, οι οποίες στο πλαίσιο μιας δικτυοκεντρικής λειτουργίας, θα επιτυγχάνουν μια σύνθεση δυνατοτήτων, η οποία θα ξεπερνά κατά πολύ το αριθμητικό άθροισμα τους, και τονίζει, ότι ένα «υπερπλοίο» δεν μπορεί να αποτελέσει ένα δίκτυο, ενώ δέκα μικροτέρων δυνατοτήτων μπορούν.
Η τρέχουσα συγκυρία, κατά την οποία η χώρα μας είναι υπερχρεωμένη, και μάλιστα προς χώρες που είναι και οι κύριοι προμηθευτές μας σε αμυντικό υλικό, προκαλεί ανασχέσεις στο να στραφούμε στο εθνικό δυναμικό για την σχεδίαση αλλά και την παραγωγή πολεμικού πλοίου. Αυτό είναι και το εισαγωγικό σημείο των κ. Μηγιάκη και Ζομπανάκη. Οι χώρες αυτές είναι βέβαιο ότι θα προβάλλουν -άμεσα ή έμμεσα- τις «αντιρρήσεις» τους σε κάθε απόπειρα απομάκρυνσης από το πελατολόγιο τους. Και τούτο, μολονότι είναι γνωστό ότι είμαστε «υποχρεωμένοι» να επιλέξουμε επί μέρους τεχνολογικά συστήματα παραγωγής τους που οικονομικά εξακολουθούν να μην είναι καθόλου ευκαταφρόνητα.
Ο εξοπλιστικός ανταγωνισμός με την γείτονα χώρα δύσκολα θα σταματήσει, δεν θα πάψει να μας απασχολεί και πάντα θα υπάρχουν συγκριτικοί πίνακες.
Εδώ επισημαίνεται ότι μόνον, περίπου, το 2,5% του συντελεστού αμυντικών δαπανών αντιστοιχεί σε εγχώριο παραγωγή αμυντικού υλικού.
Ξεκινώντας από αυτή τη βάση οι κύριοι Μηγιάκης και Ζομπανάκης, διακεκριμένα στελέχη της Τράπεζας Ελλάδος, θεωρούν ότι η στροφή στην εγχώρια βιομηχανία είναι η λύση με την οποία αποφεύγεται η εκροή πόρων που συνεπάγεται οικονομική εξάντληση της χώρας. Συγχρόνως επισημαίνουν ότι και σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει μακροπρόθεσμος σχεδιασμός.
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις τους αύξηση των αμυντικών δαπανών, οι οποίες περιλαμβάνουν και την κατασκευή υλικού από εγχώριες βιομηχανίες, κατά 10% προκαλεί άνοδο του ΑΕΠ κατά 0.4%. Αντίστοιχα, η εισαγωγή αμυντικού υλικού οδηγεί σε μείωση του ΑΕΠ.
Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν σε διεθνές επίπεδο, κατά την άποψη των πολιτικών ηγεσιών, εξυπηρετούντο και μέσω των αμυντικών προμηθειών με αποτέλεσμα να συρρικνώνουν ή και να στραγγαλίζουν κάθε προσπάθεια ανάπτυξης της αμυντικής βιομηχανίας. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, τα ναυπηγεία μας ανέπτυξαν συνεργασίες με διεθνείς οίκους και έδειξαν ότι είναι δυνατόν εκατομμύρια εργατοώρες από άλλες χώρες να μεταφερθούν στον τόπο μας συγχρόνως με τεχνογνωσία. Τεχνογνωσία η οποία σε βάθος χρόνου συμβάλλει και στην ανάπτυξη αρχικής σχεδίασης.
Σε μια άλλη ενότητα οι κ Μπουλουγούρης και Παπανικολάου τονίζουν την διάσταση του κόστους χρήσης και συντήρησης ενός πολεμικού πλοίου. Έχουμε παραδείγματα από το παρελθόν όπου ακολουθήθηκε η λογική (σκοπίμως ή όχι), να αποκτήσουμε κάτι αγνοώντας το κόστος λειτουργίας και συντήρησης καθώς και αυτό του εκσυγχρονισμού σε εύλογο χρόνο.
Στο σημείο αυτό οι κ. Μπουλουγούρης και Παπανικολάου, διακεκριμένοι ερευνητές και οι δύο στο Εργαστήριο Μελέτης Πλοίου του ΕΜΠ, μας παραθέτουν ένα στατιστικό στοιχείο από το Γαλλικό Ναυτικό για αντιτορπιλικό της τάξεως των 5-6 χιλιάδων τόνων και για κύκλο ζωής 30 ετών. Συγκεκριμένα ενώ το κόστος κατασκευής αντιστοιχεί στο 23% της δαπάνης, το κόστος του πληρώματος είναι της τάξεως του 38%. Δεν είναι λοιπόν καθόλου ευκαταφρόνητη η εκροή χρήματος, εκτός συνόρων, για κάλυψη δαπανών εκπαίδευσης, διακίνησης, διαβίωσης κλπ του προσωπικού όταν αυτά είναι επιβεβλημένα να γίνουν εκτός συνόρων. Παράλληλα επισημαίνεται και δεν πρέπει να ξεχνάμε, το κόστος υποδομών για την υποστήριξη ενός σκάφους (ελλιμενισμός, παροχή ενέργειας κλπ)
Περνώντας στην καθαρά τεχνική πλευρά ο ίδιος ο τομέας ναυπηγικής και Ναυτικής Μηχανολογίας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, δια των διακεκριμένων καθηγητών κυρίων Παριώτη και Κατσάνη και σε συνεργασία με το Μετσόβιο μελετά τις τεχνικές διαχείρισης και εξοικονόμησης ενεργείας. Επισημαίνεται ότι το κόστος ενέργειας αντιστοιχεί στο 13% του συνολικού κόστους κτήσης ενός σκάφους. Επομένως πρέπει να εξετάζεται κάθε δυνατότητα βελτίωσης της απόδοσης του προωστηρίου σκεύους αλλά και συγχρόνως εκμετάλλευση των παραγώγων της καύσης χωρίς να παραμελείται η βελτίωση της ναυπηγικής σχεδίασης, προς τον σκοπό αυτό, παράλληλα και με τις επιχειρησιακές αποστολές του συγκεκριμένου τύπου πλοίου.
Οι ίδιοι μελετητές καλύπτουν το ιδιαίτερο θέμα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την λειτουργία ενός σκάφους. Μία παράγραφο ξεχώρισα για το θέμα αυτό και την μεταφέρω για τους αδαείς επι του θέματος, όπως εγώ. Αναφέρεται ότι το διοξείδιο του άνθρακα παραμένει σταθερό στην ατμόσφαιρα από 50 έως 100 χρόνια και συμβάλλει στο να εγκλωβίζεται η αντανακλώμενη από την γη ηλιακή ακτινοβολία. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν την σημασία των ρύπων που βγαίνουν από τις τσιμινιέρες των πλοίων.
Της βελτίωσης της απόδοσης του προωστηρίου σκεύους επιβάλλεται να προηγηθεί η επιλογή του και η συντήρηση του. Και αυτή η παράμετρος συμπεριλαμβάνεται στην συγκεκριμένη έκδοση και αναλύεται και πάλι από τους εξαίρετους Καθηγητές του τομέα Ναυπηγικής της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων τους κυρίους Ρουμελιώτη και Ζάννη. Οι ερευνητές εστιάζονται τόσο στην πρόγνωση όσο και στην διάγνωση βλαβών και οδηγούνται σε ασφαλή οικονομικά συμπεράσματα αναδεικνύοντας μειονεκτήματα της προληπτικής συντήρησης (κυρίως δια αντικαταστάσεως) έναντι της «υπό συνθήκη συντήρησης» μειώνοντας το κόστος συντήρησης ακόμη και κατά 30%.
Πρέπει να εστιαστούμε στο ότι έχουμε τις δυνατότητες με την συνδρομή εγχώριων φορέων όπως το Μετσόβιο, τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, έμπειρων ιδιωτικών συμβούλων ναυπηγών και μηχανολόγων, των ναυπηγείων της χώρας μας και οι δορυφόρων αμυντικών βιομηχανιών, να σχεδιάσουμε και να κατασκευάσουμε ναυτικές μονάδες ανάλογες με τις δικές μας απαιτήσεις και δυνατότητες. Μην ξεχνάμε ότι το έχουμε κάνει στο παρελθόν. Τα αρματαγωγά τύπου ΙΑΣΩΝ σχεδιάστηκαν από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού με την καθοριστική συμμετοχή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με προδιαγραφές για τα Ελληνικά δεδομένα και επιχειρησιακές απαιτήσεις, κατασκευάσθηκαν δε στα Ναυπηγεία Ελευσίνας.
Κάτι ανάλογο έγινε και με τις κανονιοφόρους τύπου osprey που κατασκευάστηκαν στα Ελληνικά Ναυπηγεία στο Σκαραμαγκά.
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στο τι κάνουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες στο θέμα αυτό
Ισπανία
Ιταλία
Γαλλία
Μ. Βρετανία
Γερμανία
Δανία
Ολλανδία
Τουρκία
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τονίσω ότι το 2010, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν, κατά την τελετή καθέλκυσης του αποβατικού σκάφους C-151 στο ναυπηγείο της Τούζλας, αναφερόμενος στην εξέλιξη της αμυντικής βιομηχανίας είπε: "Ο στόχος μας είναι στο τέλος του χρόνου οι αμυντικές μας ανάγκες να καλύπτονται κατά 50% από τουρκικές εταιρίες. Η εξάρτησή μας από το εξωτερικό στο θέμα κατασκευής στρατιωτικών πλοίων έχει πλήρως εξαλειφθεί".
Νορβηγία
Σουηδία
Ελλάδα
Θα ήθελα να επισημάνω ότι στην πρόσφατη και τρέχουσα περίοδο το Πολεμικό Ναυτικό έχει εκπαιδεύσει 33 αξιωματικούς στο ΜΙΤ, το κορυφαίο Τεχνολογικό Ίδρυμα, οι οποίοι έλαβαν πτυχίο Ναυπηγού με διάκριση κατά κανόνα και αρκετοί αρίστευσαν. Από αυτούς τους ανθρώπους, που η πατρίδα μας μέσω του Ναυτικού επένδυσε, δεν πήρε πίσω, όχι αυτό που θα μπορούσε να πάρει αλλά αυτό που οι ίδιοι θα θέλανε και ευχερώς μπορούσαν να προσφέρουν. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στον ιδιωτικό τομέα και με μεγαλύτερους αριθμούς.
Ο Έλληνας διαπρέπει διεθνώς ενώ αντιμετωπίζει δυσκολίες όχι να αναδειχθεί στην πατρίδα του αλλά να αξιοποιηθεί από αυτή.
Πρέπει η πολιτεία να πειστεί να χρησιμοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό της στο οποίο έχει επενδύσει.
Να σταματήσουμε να λέμε ότι «Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι πολλαπλασιαστής ισχύος» και να δούμε επιτέλους «εν τοις πράγμασι» το γινόμενο, το αποτέλεσμα του πολλαπλασιασμού που προκύπτει από την χρήση του Εθνικού Δυναμικού (πνευματικού και υλικού).
Μετά την σχεδίαση του Πολεμικού Πλοίου ακολουθεί η κατασκευή του σκάφους παράλληλα με την ενσωμάτωση των οπλικών του συστημάτων. Ποιος μπορεί πιστέψει ότι η πρώτη σε πλοιοκτησία χώρα, σήμερα, δεν διαθέτει ένα βιώσιμο ναυπηγείο; Πως δικαιολογείται αυτό; Τεράστιες υποδομές και εμπειρίες προσωπικού απαξιώνονται και σύντομα θα εκλείψουν.
Παράλληλα, πολλές μονάδες διαθέτουν σήμερα την βασική υποδομή για να αναπτυχθούν και –με την παραγωγή τους- να υποκαταστήσουν άλλα εισαγώγιμα υλικά ή και σύνθετες εξοπλιστικές συσκευές και συστήματα οπλικά, επικοινωνιών κλπ συμβάλλοντας στην μείωση εκροής πόρων.
Η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων με την διάσταση της ως Ανώτατο πνευματικό Ίδρυμα και με την συνεργασία αντίστοιχων φορέων, είναι υποχρεωμένη να συντηρεί μια μεγάλη ανανεώσιμη δεξαμενή απόψεων, ιδεών και προτάσεων δίνοντας στα υπηρεσιακά όργανα της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας την δυνατότητα να αντλούν από αυτή και να λαμβάνουν αποφάσεις. Να αναπτυχθεί η παραμελημένη έρευνα στα Ανώτατα Στρατιωτικά Ιδρύματα. Η έρευνα αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα Ανωτάτου Ιδρύματος και αποτελεί την ειδοποιό του διαφορά από ένα Εκπαιδευτήριο.
Αυτό που κατά την άποψη μου έχει σημασία είναι, στην λήψη αποφάσεως, να προπορεύεται η εξάντληση εκμετάλλευσης του εθνικού δυναμικού, ανθρωπίνου και υποδομών. Ενδεχομένως σε πρώτη φάση η μεθοδολογία αυτή να σκοντάφτει σε διάφορα προβλήματα, οικονομικά ή διαδικαστικά, αλλά αν κάνουμε την «υπέρβαση» τα οφέλη θα είναι σύντομα ορατά και θα αυξάνονται γεωμετρικά. Σε διαφορετική περίπτωση η υποβάθμιση μας, τόσο οικονομικά όσο και στην άμυνα αλλά και στο διεθνές γίγνεσθαι θα είναι σταθερή. Θα εξαρτώμεθα από άλλες χώρες και θεωρώ ότι δεν υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή μεταξύ εξάρτησης από άλλον και υποδούλωσης σε άλλον. Η μόνη διαφορά είναι ότι το πρώτο γίνεται με μια διολισθαίνουσα κατάσταση, με αναλογική διαδικασία, όχι ψηφιακή, και δυστυχώς δεν το αντιλαμβανόμεθα εύκολα.
Ο Καθηγητής Δρ. Ηλίας Αρ. Υφαντής και ο
Αντιναύαρχος ε.α. Κυριάκος Κυριακίδης ΠΝ
Ανακεφαλαιώνοντας, ο συγκεκριμένος συλλογικός τόμος των 500 σελίδων θεωρώ ότι επιδιώκει να επισημάνει την σημασία της ναυτικής ισχύος, ιδιαίτερα για την περίπτωση της πατρίδος μας, και να αφυπνίσει την πολιτεία για τις ίδιες δυνάμεις που διαθέτει η χώρα μας, για να εκτιμήσει γεωπολιτικά τον χώρο μας, να επισημάνει τον διεθνή μας ρόλο και, μέσα από αυτή την διαδικασία, να μορφοποιήσει ένα σύγχρονο πολεμικό πλοίο που να ανταποκρίνεται στις διαφαινόμενες απαιτήσεις του επόμενου μισού αιώνα αξιοποιώντας την παράλληλη εξέλιξη της τεχνολογίας. Όλα δε αυτά να γίνουν με την αξιοποίηση του Εθνικού Δυναμικού στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό κάθε φορά
Κλείνοντας, επιτρέψτε μου να συγχαρώ τον Καθηγητή Υφαντή για την ιδέα κατ΄ αρχάς της παρούσας έκδοσης, τον κόπο και την εμμονή και μάλιστα με την «εκ των ενόντων» δαπάνη και να δανεισθώ την ρήση του Mindell, που αναφέρει ο Καθηγητής Ηλιόπουλος: «Τα πλοία συμβολίζουν, επί χρόνια, τεχνικά επιτεύγματα, εθνική υπερηφάνεια, ναυτική ισχύ και μια σειρά άλλων ανθρωπίνων κατορθωμάτων». Περί Αλός
Αντιναύαρχος ε.α. Κυριάκος Κυριακίδης ΠΝ
Επίτιμος Διοικητής Σχολής Ναυτικών Δοκίμων
Ομιλία του Αντιναυάρχου κατά την παρουσίαση του
βιβλίου «Το εθνικό δυναμικό και η σχεδίαση νέου
πολεμικού πλοίου», η οποία διεξήχθη στο Πολεμικό
Μουσείο την Δευτέρα 3 Ιουνίου 2013. Ανάρτηση στο
Περί Αλός με την έγκριση του Αντιναυάρχου ε.α.
Κυριάκου Κυριακίδη ΠΝ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου