Τι μπορεί να μάθει ένας πολιτικός από τις "Βάκχες" του Ευριπίδη;

Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος σηματοδότησε την αρχή του τέλους για τον θεσμό της αρχαιοελληνικής πόλης. Σε αντίθεση με τους Περσικούς πολέμους, που όλοι μαζί αντιμετώπισαν με αξιοθαύμαστη γενναιότητα τον εξωτερικό εχθρό, τώρα στρέφονται η μία πόλη εναντίον της άλλης, διαλύοντας ό,τι είχε επιτύχει η ενότητα.

Η περιγραφή του Θουκυδίδη είναι αποκαλυπτική, όταν περιγράφει τη συμπεριφορά των Αθηναίων, από τον πρώτο κιόλας χρόνο του πολέμου, μετά το πρώτο κύμα του λοιμού: «... οι περισσότεροι, βλέποντας πόσο εφήμερος είναι ο πλούτος και αβέβαιος ο βίος, έσπευδαν να ξοδέψουν τα χρήματά τους και να τα χαρούν. Κανείς δεν ήταν πρόθυμος να υποβληθεί σε οποιονδήποτε κόπο για κάτι που άλλοτε θα φάνταζε χρήσιμο, επειδή σκεφτόταν πως μπορούσε να πεθάνει πριν ολοκληρώσει αυτό για το οποίο θα κοπίαζε. Κατάντησε να θεωρείται καλό και ωφέλιμο, το άμεσο κέρδος και η ευχαρίστηση της στιγμής. Δεν τους συγκρατούσαν ούτε ο φόβος των θεών ούτε οι ανθρώπινοι νόμοι».

Μέσα στον εμφύλιο σπαραγμό, η πολιτική τάξη διασαλεύτηκε, καθώς οι πολιτικοί ηγέτες δεν ενδιαφέρονταν πλέον για το κοινό καλό. Δημοφιλείς γίνονταν όσοι ούρλιαζαν έξαλλα και ο κομματικός φανατισμός έγινε αξία ισχυρότερη από τους οικογενειακούς δεσμούς. «Οι αρχηγοί των κομμάτων πρόβαλλαν ωραία συνθήματα», γράφει ο Θουκυδίδης: Ισότητα των πολιτών ευαγγελιζόταν οι δημοκρατικοί, σωφροσύνη των αριστοκρατών έταζαν οι ολιγαρχικοί. Η κτηνώδης, όμως, συμπεριφορά της μίας παράταξης προς την άλλη, φανέρωνε πως ήταν μόνο συνθήματα. Κι έτσι, «το ήθος, που είναι το κύριο γνώρισμα της ευγενικής ψυχής, κατάντησε να είναι καταγέλαστο κι εξαφανίστηκε» (Ιστορία, ΙΙ και ΙΙΙ).

Δεν είναι παράξενο που η  δεύτερη δημοκρατία, μετά το τέλος του πολέμου, ήταν προβληματική και ανίκανη να θεραπεύσει τις πληγές. Η μεγάλη στροφή από το «εμείς» στο «εγώ» είχε επιτευχθεί και εξελισσόταν γοργά, καθώς οι αξίες της πόλης, στην οποία τα πάντα μεταβάλλονται συνεχώς προκαλώντας ανασφάλεια και φόβο, εγκαταλείπονται.

Η αλλαγή αυτή αποτυπώθηκε έντονα και στη θρησκευτικότητα. Σιγά–σιγά οι μυστηριακές, φυσικές λατρείες που κάτω από την επίδραση του ορθολογισμού είχαν ενσωματωθεί στις αστικές τελετές, άρχισαν να αναβιώνουν. Οι ταλαιπωρημένοι Έλληνες αναζήτησαν την χαμένη ενότητα και ασφάλεια στις αρχέγονες, χαρούμενες και εκστατικές λατρείες, εισάγοντας νέες θεότητες από την Ανατολή. 

Αυτό συνέβη και με τη λατρεία του Διονύσου, που αν και πανάρχαιος, επανεμφανίζεται, ταυτισμένος με τον Σαβάζιο, ως θεότητα της Λυδίας. Στην ελληνική παράδοση είναι γιος του Δία και της εγγονής του βασιλιά Κάδμου, του γενάρχη των Θηβαίων.

Πουθενά δεν ήταν εντονότερο το αίσθημα της συλλογικότητας της πόλης όσο στο θέατρο, μία καθαρά διονυσιακή έμπνευση. Η ταύτιση με τον ήρωα που αγωνίζεται προϋποθέτει την εκμηδένιση της ατομικότητας μέσα στο σύνολο. Ή όπως γράφει ο Νίτσε στη «Γέννηση της τραγωδίας»: «Ο ήρωας (της τραγωδίας) είναι ο Διόνυσος των Μυστηρίων που υποφέρει, ο θεός που νιώθει μέσα του τις οδύνες της εξατομίκευσης».

Και ο Διόνυσος ανεβαίνει για πρώτη φορά στη σκηνή του θεάτρου στις Βάκχες του Ευριπίδη. Ως τότε, οι θεοί εμφανίζονται μόνο «από μηχανής», επάνω στο θεολογείο. Τώρα όμως, το 405 π.Χ, που διδάσκεται αυτό το δράμα, είναι η ώρα να διερευνηθούν αυτές οι οδύνες, του ανθρώπου που μαθαίνει να ζει μακριά από την ασφάλεια του συνόλου, αντιμετωπίζοντας τον εαυτό του ως μονάδα. 

Η Υπόθεση

Ο Πενθέας, ο νεαρός βασιλιάς της Θήβας (εγγονός και αυτός του Κάδμου), είναι πραγματιστής, αντιπροσωπευτικό δείγμα του σκληροπυρηνικού ορθολογιστή του 5ου αιώνα, που καμαρώνει για την αδούλωτη στις δεισιδαιμονίες σκέψη του. Φυσικά, δεν δέχεται καν την ύπαρξη ούτε του Διονύσου ούτε κανενός άλλου θεού. 

Αλλά ο Διόνυσος, έχει έρθει από την Ανατολή για να εδραιώσει στον τόπο αυτό την λατρεία του, η οποία έχει παραγκωνιστεί εξαιτίας των νέων ηθών.  Στην αρχή είναι μεταμφιεσμένος, ώστε να μην καταλάβει κανείς πως είναι ο θεός. 

Ο Πενθέας συνέλαβε όσες γυναίκες, πιστές του Διονύσου βρήκαν οι άνθρωποί του στο βουνό  και  χλευάζει τον παππού του και τον μάντη Τειρεσία που «βακχεύουν», μένοντας πιστοί στην αρχαία λατρεία. Ο Τειρεσίας προσπαθεί να τον συνετίσει: « ... δύο πρόσωπα είναι τα πιο σπουδαία στον κόσμο: το ένα είναι η θεά Δήμητρα –η γη, πες την εσύ με όποιο όνομα θέλεις – κι αυτή με τους ώριμους καρπούς τρέφει  τους θνητούς· το άλλο αυτός ήρθε μετά· ο γιος της Σεμέλης βρήκε κι έφερε στους θνητούς το υγρό ποτό του σταφυλιού, που διώχνει τη λύπη απ’τους ταλαίπωρους ανθρώπους».

«Ο ίδιος αυτός ο θεός προσφέρεται ως σπονδή στον Δία για το καλό των ανθρώπων», συνεχίζει ο Τειρεσίας, αλλά ο Πενθέας είναι εξαγριωμένος! Ούτε στα λόγια του πατέρα του πείθεται , όταν τον παρακαλεί να είναι τουλάχιστον συγκαταβατικός κι ας μην πιστεύει ο ίδιος. Ο νεαρός βασιλιάς είναι αποφασισμένος να καταστρέψει ό,τι και όποιον σχετίζεται με τούτον τον θεό που παρασύρει τις γυναίκες στην ερωτική ακολασία και ανατρέπει την τάξη. 

Συλλαμβάνει τον παράξενο ξένο (που δεν ξέρει ακόμα πως είναι ο Διόνυσος), μέχρι να μαζέψει από τον Κιθαιρώνα όλες τις γυναίκες που επιδίδονται στη λατρεία του (τις Βάκχες), αλλά εκείνος  σπάει τα δεσμά και βγαίνει από τη φυλακή. Και δεν έφτανε αυτό, αλλά φτάνει και η είδηση πως ανάμεσα στις Βάκχες που εντόπισαν στο βουνό ήταν και η Αγαύη, η μητέρα του Πενθέα. Αυτός όμως, ούτε τώρα αλλάζει γνώμη.

Ο Διόνυσος θα οδηγήσει τον Πενθέα στην παράνοια. Θα τον ντύσει με ρούχα γυναικεία και θα τον οδηγήσει στον Κιθαιρώνα. Εκεί υπό την επήρεια της ιερής μανίας, η Αγαύη με τις αδερφές της θα τον διαμελίσουν. Η κατάληξη είναι δραματική τόσο για τον Πενθέα όσο και για την οικογένειά του, που εξορίζεται από την Θήβα (εκτός από τον Κάδμο και τη σύζυγό του, που λαμβάνουν την υπόσχεση πως, μετά από πολλά βάσανα, θα κατοικήσουν στη χώρα των Μακάρων). 

Και ο χορός κλείνει το έργο με  τα εξής λόγια: «πολλά τα τελειώνουν απροσδόκητα οι θεοί. Όσα απ’τον νου μας πέρασαν, δεν έγιναν και για εκείνα που δεν ελπίζαμε βρήκε τρόπο ο θεός».

Πίσω από τον μύθο

Ο Διόνυσος προσφέρει απλόχερα την ελευθερία από τα δεσμά του πολιτισμού σε όλους, ακόμα και στους δούλους. Δεν έχει ούτε ιερείς ούτε μάντεις. Είναι ανατρεπτικός, αχαλίνωτος και ανάλγητος, όπως η φύση. Είναι αυτό που πρόκειται να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος έξω από την ασφάλεια της πόλης. Σωστά είχε πει ο Αριστοτέλης πως αν κάποιος ζει εκτός της πόλης, δεν μπορεί να είναι άνθρωπος. Είναι είτε θηρίο είτε θεός. 

Ο Πενθέας χειρίστηκε το ζήτημα επιπόλαια. Υπερεκτίμησε την δύναμη του ορθολογισμού και υποτίμησε τη δύναμη των άλογων δυνάμεων του ανθρώπινου πνεύματος, ακόμα και του δικού του. Γιατί ο Διόνυσος κατόρθωσε, χρησιμοποιώντας το υπερ-όπλο του ορθολογισμού, την πειθώ, να τον πείσει να υποκύψει στις δικές του άλογες ορμές. Και το διδάσκει αυτό ο «αρχιερέας» του ορθολογισμού, ο ποιητής του διαφωτισμού, ο Ευριπίδης! 

Την ανάγκη να ξεκουράζεται το ανθρώπινο πνεύμα, εντρυφώντας στην Διονυσιακή εμπειρία, υποδήλωνε η λατρεία από κοινού στους Δελφούς του γλεντζέ Διονύσου και του ορθολογιστή Απόλλωνα. Ο άνθρωπος ως μονάδα, μέσα από τη φαντασία γνωρίζει τα μυστικά της ψυχής του, χαλαρώνει, ενδυναμώνεται και ύστερα είναι έτοιμος να δημιουργήσει και να μεγαλουργήσει για τη δική του πρόοδο, αλλά και της κοινότητας. Λατρεύει τον Διόνυσο για να προσεγγίσει και να κατανοήσει τον Απόλλωνα. 

Αλλά πρέπει να το κάνει προσεκτικά, όπως επισημαίνει ο Νίτσε: «Από το διονυσιακό θεμέλιο δεν πρέπει να εισχωρήσει στη συνείδηση του ανθρώπου τίποτα παραπάνω απ΄ό,τι μπορεί να ξεπεράσει πάλι από την απολλώνια δύναμη της μεταμόρφωσης».

Μία σκέψη ακόμα...

Σε περιόδους έντονης ανησυχίας και δυστυχίας, οι άνθρωποι βιώνουν καταστάσεις τις οποίες δεν μπορούν να τιθασεύσουν με τη δύναμη της λογικής. Θυμώνουν, αρνούνται να σκεφτούν, να εξετάσουν. Εύκολα στρέφονται προς το παλιό, το γνωστό, το ασφαλές, οτιδήποτε τους κάνει να νιώθουν σημαντικοί και χαρούμενοι. 

Ίσως, αυτό που θέλει να πει  ο Ευριπίδης στους Αθηναίους είναι πως ο συνετός ηγέτης καλά θα κάνει να μην χλευάζει αυτή την επιλογή. Πως πουθενά δεν οδηγεί η επίδειξη ορθολογισμού, πως δεν μπορεί να νικήσει αυτό που δεν κατανοεί, πως δεν είναι σοφό να το υποτιμά. Τέτοιες ώρες, ο ικανός ηγέτης εντοπίζει το σημείο ισορροπίας ανάμεσα στην άλογη παρόρμηση και την ορθολογική σκέψη, τη μέση οδό που θα κατευνάσει τα πνεύματα, θα δώσει μιάν ανάσα και θα ανοίξει δρόμο για το μέλλον, με βήμα αργό και σταθερό. Ικανότητα που διέθεταν οι ηγέτες που οδήγησαν την Αθήνα στη μεγάλη της δόξα κατά τους Περσικούς πολέμους.

Αν δεν το κάνει, κι εκείνος θα καταστραφεί από το χέρι εκείνων που τον «γέννησαν», και οι γύρω του θα υποφέρουν εξαιτίας της δικής του αφροσύνης. Γιατί ο Διόνυσος, που είναι – όχι τυχαία – εξάδελφος του Πενθέα, θυμώνει πολύ όταν τον αγνοούν, οδηγεί τους πάντες στα άκρα και κερδίζει πάντα.

ΠΗΓΗ

Τα Αρχαία όπλα μαζικής καταστροφής

 

Από τις πυρετώδεις συζητήσεις για τα πυρηνικά όπλα του Ιράν μέχρι την βιο-τρομοκρατία τα όπλα μαζικής καταστροφής παραμένουν είναι ένα καυτό θέμα σε παγκόσμιο επίπεδο. Μόνο που το ίδιο συνέβαινε και χιλιάδες χρόνια πριν όταν τέτοια όπλα ήταν σε ευρεία και φονική χρήση!-----

 

Η συζήτηση τις τελευταίες ημέρες επικεντρώνεται στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την ανησυχία που έχει αυτό πυροδοτήσει σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς και την πρόθεση πολλών άλλων κρατών να πειραματιστούν πάνω στα όπλα μαζικής καταστροφής. Σήμερα είναι τα πυρηνικά, χθες όμως ήταν τα βιολογικά και τα χημικά αν και όχι με την μορφή που τα έχουμε στο νου μας. Και όταν λέμε «χθες» δεν εννοούμε κάπου μέσα στον προηγούμενο αιώνα καθώς αναφορές για την χρήση βιοχημικών όπλων υπάρχουν από τον 16ο αιώνα π.Χ. όταν οι Ασσύριοι χρησιμοποιούσαν μύκητες για να μολύνουν το πόσιμο νερό του εχθρού! Δηλητήρια ζώων, τοξικά βέλη, «δακρυγόνα» με πιπέρι, εμπρηστικοί μηχανισμοί, ακόμα και μολυσμένα με θανατηφόρες ασθένειες πτώματα είχαν συμπαραταχθεί στο πλευρό στρατηλατών σε μάχες που γράφτηκαν στην ιστορία. Και η ανθρώπινη εφευρετικότητα μοιάζει να μην έχει όρια στον συγκεκριμένο τομέα, ανεξάρτητα εποχής και τεχνολογίας.

 

Αρχαιοελληνικά χημικά και βιολογικά

 

Οι πρόγονοι μας, που τόσο τους έχουμε υμνήσει για τον πολιτισμό και τις τέχνες τους, ήταν ιδιαίτερα πρωτοπόροι και στον τομέα των βιοχημικών όπλων. Παρά το γεγονός ότι ανδρεία μάχη για τους αρχαίους Έλληνες ήταν μόνο αυτή που γινόταν σώμα με σώμα, οι περιπτώσεις χρήσης βιοχημικών όπλων που αναφέρονται σε ιστορικά κείμενα είναι πολλές.

 

Τα δηλητηριασμένα βέλη ήταν μια τεχνική γνωστή και προσφιλής στην αρχαία Ελλάδα, με αναφορές σε αυτήν να βρίσκουμε τόσο σε ιστορικές πηγές από τον 5ο πΧ αιώνα, όσο και στην μυθολογία. Σύμφωνα με την δεύτερη, όταν ο ημίθεος Ηρακλής έκοψε, στον δεύτερο άθλο του, και το τελευταίο κεφάλι της Λερναίας Ύδρας το έθαψε στη γη και στη συνέχεια βούτηξε τα βέλη του στην θανατηφόρα χολή του τέρατος κάνοντας τα τόξα του θανάσιμα για όποιον πετύχαιναν. Την ίδια τεχνική λέγεται πως ακολούθησε και η θεά του κυνηγιού Άρτεμις προσφέροντας μας και την πρώτη αναφορά σε βιολογικά όπλα στην δυτική λογοτεχνία. Το πιο διάσημο όμως δηλητηριασμένο βέλος της αρχαιότητας ήταν αναμφίβολα αυτό του Πάρη που, κατευθυνόμενο από τον θεό Απόλλωνα, πήρε τη ζωή του Αχιλλέα χτυπώντας τον στην φτέρνα.

 

Κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, σύμφωνα με τον Όμηρο, τη μυθική φαρέτρα του Ηρακλή είχε ο Φιλοκτήτης, ενώ υπάρχουν μελετητές που πιστεύουν ότι και άλλοι έφεραν δηλητηριώδη βέλη, όπως ο Οδυσσέας, τα οποία έφτιαχναν βουτώντας τις λόγχες τους σε δηλητήριο συνήθως φιδιού ή σκορπιού. Αναφέρεται δε, πως όταν τύχαινε να χτυπηθεί Έλληνας από δηλητηριασμένο βέλος του εχθρού, έβαζαν βδέλλες στην πληγή για να ρουφήξουν το μολυσμένο αίμα.

 

Και αν τα δηλητηριασμένη βέλη δεν σας φαίνονται περίεργα, σίγουρα δεν θα πείτε το ίδιο για την χρήση γουρουνο-τορπιλών από τον Μέγα Αλέξανδρο και μεταγενέστερα από τους Μεγαρείς. Πιο συγκεκριμένα ο Μέγας Αλέξανδρος στην μάχη του Υδάσπη κατά του βασιλιά Πώρου το 326 π.Χ. έπρεπε να βρει έναν τρόπο να κατατροπώσει τους εχθρικούς πολεμικούς ελέφαντες που μετέφεραν στην πλάτη τους τοξότες. Στο πρώτο στάδιο της επίθεσης, ο Αλέξανδρος συγκέντρωσε όσα χάλκινα σκεύη και αγάλματα είχαν λαφηραγωγηθεί από προηγούμενες μάχες και αφού τα πύρωνε στη φωτιά τα έριχνε με τη βοήθεια καταπέλτη στους ελέφαντες, προσπαθώντας μάλιστα να στοχεύει την ευαίσθητη προβοσκίδα τους. Μετά την καταστροφή των εχθρικών γραμμών, έριχνε στην μάχη χοίρους, οι οποίοι τρομοκρατούσαν τους ελέφαντες με τις στριγκλιές τους. Οι Μεγαρείς μεταγενέστερα, το 270 π.Χ. όταν ήρθαν αντιμέτωποι με τον Μακεδόνα Αντίγονο τον Γονατά που επίσης χρησιμοποιούσε πολεμικούς ελέφαντες, αποφάσισαν να τελειοποιήσουν την τεχνική του Αλέξανδρου, στέλνοντας κατά των ελεφάντων ζωντανά φλεγόμενα γουρούνια τα οποία είχαν πρώτα αλείψει με λίπος.

 

Στην αρχαία Ελλάδα όμως δεν ήταν λίγα και τα περιστατικά που οι Έλληνες κατατροπώθηκαν έμμεσα από βιοχημικά όπλα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πανωλεθρία των Αθηναίων στην πολιορκία των Συρακουσών όπου σήμανε και το τέλος της αθηναϊκής παντοκρατορίας. Πιο συγκεκριμένα, το 415-413 π.Χ. οι Αθηναίοι κινούμενοι ενάντια στην, σύμμαχο των Σπαρτιατών, πόλη των Συρακουσών, στρατοπέδευσαν σε μια ελώδη περιοχή έξω από τα απόρθητα τείχη, με αποτέλεσμα τα στρατεύματα να αποδεκατιστούν από την ελονοσία. Ο Θουκυδίδης, ο Διόδωρος και ο Πλούταρχος αναφέρουν πως έντεχνος περιορισμός του εχθρού σε μολυσμένη περιοχή (όπως ένα έλος) ήταν μια από τις πλέον διαδεδομένες στρατηγικές, ενώ οι ίδιοι είναι που αναφέρουν πως η εγκατάσταση των Αθηναίων στο συγκεκριμένο σημείο έξω από τα τείχη ήταν μια καλά υπολογισμένη κίνηση των Συρακούσιων. Μια ακόμα αλάνθαστη τεχνική βιολογικού πολέμου που αναφέρουν οι ιστορικοί και ακολουθήθηκε σε περιπτώσεις πολιορκίας πόλεων οχυρωμένων με τείχη, ήταν και η ρίψη με καταπέλτη πτωμάτων μολυσμένων με ασθένειες όπως ο τύφος και η πανώλη, κάτι που έφερνε την γρήγορη εξάπλωση τους ανάμεσα στους πολιορκημένους.

 

Ακόμα μια συνήθης τακτική ήταν ο δηλητηριασμός πηγών και πηγαδιών κυρίως με την χρήση δηλητηριωδών φυτών. Αυτό το μέσο χρησιμοποιήθηκε για την εξόντωση των κατοίκων της πόλης Κίρρας κατά τον Α’ Ιερό πόλεμο που στόχευε στον έλεγχο του μαντείου των Δελφών. Αθηναίοι, Σικυώνιοι και Θεσσαλοί δηλητηρίασαν το πόσιμο νερό της Κίρρας με λευκό ελλέβορο, φυτό που ήταν γνωστό για τις ιαματικές αλλά και τις θανάσιμες ιδιότητες του.

 

Αξίζει να αναφέρουμε πως υπήρχε και το κατάλληλο εγχειρίδιο με τους κανόνες επιβίωσης από τα βιοχημικά όπλα και ήταν γραμμένο από τον στρατηγό και γνώστη της τέχνης του πολέμου, Αινεία τον Τακτικό. Ο Αινείας έζησε τον 4ο π.Χ. αιώνα και ανάμεσα σε άλλα έγραψε και τα «Πολιορκητικά». Μεταξύ άλλων προτείνει τρόπους να αντιμετωπιστούν οι χημικά ενισχυμένες φωτιές, δίνει συμβουλές για την σωστή και αποτελεσματική χρήση των πολιορκητικών μηχανών, ενώ περιγράφει με ακρίβεια τον τρόπο που μπορεί ο πολιορκημένος να διοχετεύσει έντομα μέσα στις σήραγγες που ανοίγει ο εχθρός στα τείχη του.

 

Και στον υπόλοιπο κόσμο δεν πήγαιναν πίσω…

 

Τα βιολογικά και χημικά όπλα όμως σε καμία περίπτωση δεν αποτέλεσαν ελληνική πατέντα. Και στον υπόλοιπο αρχαίο κόσμο οι αναφορές για την χρήση τους είναι πολλές, ας δούμε όμως κάποιες από αυτές με την χρονολογική σειρά που συνέβησαν.

 

Οι πρώτες αναφορές για βιοχημικές ουσίες σε περίοδο πολέμου, έρχονται από τον 16ο αιώνα πΧ και τους Ασσύριους οι οποίοι μόλυναν τα αποθέματα νερού των εχθρών τους χρησιμοποιώντας τον μύκητα του γένους Claviceps, τακτική που πιστεύεται ότι έχαιρε δημοφιλίας για πολλούς αιώνες. Μεταγενέστερα, οι Σουμέριοι του 1770 π.Χ. είχαν ανακαλύψει πλήθος θανατηφόρων παθογόνων ουσιών, όπως μαρτυρούν επιγραφές σφηνοειδούς γραφής, τις οποίες χρησιμοποιούσαν με τον ίδιο τρόπο με τους Ασσύριους.

 

Οι τελευταίοι τον 3ο π.Χ. αιώνα, κάνουν χρήση των πρώτων αμιγώς χημικών όπλων, εκτοξεύοντας στον εχθρό φλεγόμενες βόμβες από νάφθα.

 

Κάποια χρόνια αργότερα, το 190 π.Χ. αναφέρεται η ρίψη δηλητηριωδών φιδιών ή σκορπιών στα αντίπαλα πλοία, από τον Καρχηδόνιο στρατηγό Αννίβα, στη ναυμαχία στον Ευρυμέδοντα κατά της Περγάμου. Τα φίδια κλείνονταν σε μεγάλα καλάθια και στην συνέχεια εκτοξεύονταν με καταπέλτη.

 

Σε μικροβιολογικό επίπεδο αξιοποιήθηκε σε ένα βαθμό η μεταδοτικότητα των μολυσματικών ασθενειών, όπως η πανώλη, με τη ρίψη μολυσμένων πτωμάτων ή ενδυμάτων στις γραμμές του εχθρού, τακτική που αναφέρεται πως ακολούθησε ο Μιθριδάτης στην πολιορκία της Κυζίκου το 74 π.Χ.. Εξίσου γρήγορη εξάπλωση επιδημίας επιτυγχανόταν και όταν φύλαγαν σε κρύπτες και ιερά κάποια θανατηφόρα μικρόβια τα οποία εξαπέλυαν σε περίπτωση ανάγκης.

 

Και σε λαούς εκ διαμέτρου αντίθετης κουλτούρας όμως, η χρήση μαζικών όπλων καταστροφής δεν ήταν άγνωστη με τους Μάγια, που γνώριζαν και δεν δίσταζαν να θέσουν στην υπηρεσία τους πολλά και επικίνδυνα δηλητήρια αλλά και τους πολέμαρχους στις Ινδίες που είχαν τελειοποιήσει τα όπλα από δηλητήρια ζώων. Αξίζει να αναφέρουμε πως η εξειδίκευση τους ήταν τέτοια, που ήξεραν ακριβώς ποιο φίδι ή αρθρόποδο να χρησιμοποιήσουν για να πετύχουν αργό και βασανιστικό, ή γρήγορο και αιφνίδιο θάνατο. Οι αρχαίοι Κινέζοι, από την άλλη, είχαν εντρυφήσει στα τοξικά αέρια που παρέλυαν τον εχθρό, ενώ έφτιαχναν και κάποιες «βόμβες» αντίστοιχες με τα σημερινά «δακρυγόνα» όπου έριχναν στον αντίπαλο καυτερό κόκκινο πιπέρι σε ριζόχαρτο.

 

Πολύ μεταγενέστερα από όλα τα παραπάνω, την εποχή του Μεσαίωνα, κατά πως φαίνεται τέτοιες τακτικές δεν είχαν εγκαταλειφθεί ακόμη, ενώ λέγεται πως η επιδημία βουβωνικής πανώλης που ξέσπασε στην Ευρώπη, ο «Μαύρος Θάνατος» όπως την αποκαλούσαν, ξεκίνησε από τον πολιορκία της Κριμαϊκής πόλης Κάφα από τους Τατάρους το 1346 μ.Χ. κατά την οποία εκσφενδόνιζαν πτώματα με τη βοήθεια καταπελτών.

 

Επιστροφή στο μέλλον

 

Όπως είδαμε, μόνο πρωτοτυπία δεν αποτελεί η ιδέα των όπλων μαζικής καταστροφής και στην πραγματικότητα τα όπλα που μας φοβίζουν τώρα μοιάζουν σημαντικά με τα βιοχημικά της αρχαιότητας. Και τότε όπως και τώρα χρησιμοποιήθηκαν για την επικράτηση στη μάχη, με τον κάτοχο τους να εκμεταλλεύεται το φόβο του ασθενέστερου εχθρού. Μιας και όπως φαίνεται λοιπόν η ιστορία επαναλαμβάνεται, μήπως να κοιτάξουμε τι μπορούμε να διδαχθούμε από αυτό;

 

[Διαβάστε]: Βιολογικά και Χημικά Όπλα στον αρχαίο Κόσμο, εκδ. Ενάλιος.

 

Who is Who: Η Θεανώ Καρούτα είναι δημοσιογράφος στον Ελεύθερο Τύπο.

 

Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο εβδομαδιαίο περιοδικό του Ελεύθερου Τύπου, τα “Φαινόμενα”.

 

Συγγραφέας: Θεανώ Καρούτα

metafysiko.gr

 

ΑΟΖ, Ρεβυθούσα και Ερωτήματα

Του Νίκου Λυγερού

Ο Τερματικός Σταθμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου Ρεβυθούσας αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εθνικές υποδομές της πατρίδας. Είναι ένας από τους δεκατρείς αντίστοιχους σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, που λειτουργούν στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη. Εδώ και 10 χρόνια έχει παραλάβει πάνω από 300 φορτία που φτάνουν με δεξαμενόπλοια και αποθηκεύονται σε δύο δεξαμενές συνολικής χωρητικότητας 130.000 κυβικά μέτρα υγροποιημένου Φυσικού Αερίου. Στη συνέχεια, μεταφέρεται σε ειδικές εγκαταστάσεις αεριοποίησης, όπου μετατρέπεται σε αέριο για να τροφοδοτήσει το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου. Τώρα η Ελλάδα αποφάσισε να κατασκευάσει και Τρίτη δεξαμενή διπλής χωρητικότητας σε σχέση με τις υπάρχουσες.

Για αυτό το λόγο ψηφίστηκε τροπολογία με γενικό αριθμό 1454 και ειδικό 65 στις 05/05/2014, η οποία δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στο τεύχος πρώτο, αριθμός φύλλου 114 στις 10 Μαΐου 2014, για να οριστεί το σημείο ο σκοπός παραχώρησης γιατί είναι μέχρι τον αιγιαλό του νησιού, για να γίνουν τα έργα και οι προσβάσεις. Επίσης υπάρχει και άδεια δόμησης για το έργο της δεξαμενής, επειδή θα είναι κατά το ήμισυ εντός εδάφους και το υπόλοιπο εκτός. Επειδή όλο το πλαίσιο είναι ενιαίο και εντός του ΔΕΣΦΑ, η παραχωρούμενη χρήση δεν οφείλεται αντάλλαγμα, υπό τον όρο ότι μέτοχοι του ΔΕΣΦΑ Α.Ε. παραμένουν το Δημόσιο και νομικά πρόσωπα των οποίων οι μετοχές ανήκουν αποκλειστικά στο Δημόσιο. Όλο αυτό το πλαίσιο είναι ξεκάθαρο και ορθολογικό, μάλιστα ακολουθεί την υψηλή στρατηγική της ελληνικής ΑΟΖ στη Μεσόγειο. Το άρθρο 40 παράγραφος 2 προσθέτει ότι σε περίπτωση αλλαγής της μετοχικής σύνθεσης του ΔΕΣΦΑ Α.Ε. το αντάλλαγμα χρήσης για την ανωτέρω έκταση θα καθοριστεί με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Για να γίνει πιο κατανοητός ο προβληματισμός υπενθυμίζουμε ότι η Ρεβυθούσα είναι ο μοναδικός σταθμός αεριοποίησης στην Ανατολική Μεσόγειο που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι η αναβάθμισή του είναι πάρα πολύ σημαντική για την ενεργειακή μας ασφάλεια. Μόνο που αναρωτιόμαστε γιατί να γίνει αν είναι να τον πουλήσουμε στους Αζέρους; Και ποιο μπορεί να είναι το αντάλλαγμα όταν τέτοιος σταθμός είναι μοναδικός στην περιοχή, αφού λειτουργεί μονόπλευρα προς όφελός μας;

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=15508&l=gr

Πληροφορίες για την Ελληνική γλώσσα που θα πρέπει να μας κάνουν υπερήφανους

Βρήκαμε ένα άρθρο για την Ελληνική γλώσσα που σκεφθήκαμε ότι πρέπει να μοιρασθούμε μαζί σας και εσείς με όλους τους γνωστούς σας.

Είναι μία πλούσια, ανεπανάληπτη γλώσσα που θα πρέπει να μας κάνει υπερήφανους που την γνωρίζουμε, που την μιλάμε και που την μεταλαμπαδεύσαμε σε άλλους λαούς για να μιλούν και εκείνη τη δική τους γλώσσα αλλά με βάση τη δική μας. Διαβάστε τι έχει ειπωθεί.....

Η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615 λέξεις. είναι από την Ελληνική γλώσσα.. (Guinness Book of Records)

Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σ' αυτήν δεν υπάρχουν όρια.
(Bill Gates, Microsoft)

Η Ελληνική και η Κινέζικη. είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και.....στον ίδιο χώρο εδώ και 4.000 έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από τη μητέρα των γλωσσών, την Ελληνική.
(Francisco Adrados, γλωσσολόγος).

Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο. Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.

Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η Ελληνική γλώσσα μας διδάσκει συνεχώς πώς να γράφουμε σωστά. Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιός είναι ο σωστός τρόπος γραφής ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει.

Το «πειρούνι» για παράδειγμα, για κάποιον που έχει βασικές γνώσεις Αρχαίων Ελληνικών, είναι προφανές ότι γράφεται με «ει» και όχι με «ι» όπως πολύ άστοχα το γράφουμε σήμερα. Ο λόγος είναι πολύ απλός, το «πειρούνι» προέρχεται από το ρήμα «πείρω» που σημαίνει τρυπώ-διαπερνώ, ακριβώς επειδή τρυπάμε με αυτό το φαγητό για να το πιάσουμε.

Επίσης η λέξη «συγκεκριμένος» φυσικά και δεν μπορεί να γραφτεί «συγκεκρυμμένος», καθώς προέρχεται από το «κριμένος» (αυτός που έχει δηλαδή κριθεί) και όχι βέβαια από το «κρυμμένος» (αυτός που έχει κρυφτεί). Άρα το να υπάρχουν πολλά γράμματα για τον ίδιο ήχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι κτλ) όχι μόνο δεν θα έπρεπε να μας δυσκολεύει, αλλά αντιθέτως να μας βοηθάει στο να γράφουμε πιο σωστά, εφόσον βέβαια έχουμε μια βασική κατανόηση της γλώσσας μας.

Επιπλέον η ορθογραφία με την σειρά της μας βοηθάει αντίστροφα στην ετυμολογία αλλά και στην ανίχνευση της ιστορική πορείας της κάθε μίας λέξης. Και αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την καθημερινή μας νεοελληνική γλώσσα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών.

Είναι πραγματικά συγκλονιστικό συναίσθημα να μιλάς και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λές, ενώ μιλάς και εκστομίζεις την κάθε λέξη ταυτόχρονα να σκέφτεσαι την σημασία της.

Είναι πραγματικά μεγάλο κρίμα να διδάσκονται τα Αρχαία με τέτοιο φρικτό τρόπο στο σχολείο ώστε να σε κάνουν να αντιπαθείς κάτι το τόσο όμορφο και συναρπαστικό.

Η ΣΟΦΙΑ

Στη γλώσσα έχουμε το σημαίνον (την λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα. Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο car και το αυτοκίνητο cloud, και από την στιγμή που το συμφωνήσουμε να ισχύει. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι' αυτό το λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες.

Μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πει «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο».

Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Για παράδειγμα ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρ=γή + έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη / δικό του σπίτι. ( ΣημείωσηΒΜ από το αρ προέρχονται και αρουραίος καθώς άργυρος, άργιλος κτλ.)

Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω. Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον, είναι ότι πολλές φορές η λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποίαν εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για τη σκέψη.

Για παράδειγμα ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος σαν συναίσθημα, σιγά-σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» - ελαττώνει ως ανθρώπους - και μας φθίνει μέχρι και την υγεία μας. Και, βέβαια, όταν αναφερόμαστε σε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει, πως το λέμε; Μα, φυσικά, «άφθονο».

Έχουμε τη λέξη «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έλθει και στην ώρα του. Ωραίο δεν είναι το φρούτο όταν είναι άγουρο ή σαπισμένο και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της. Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή, σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορούμε να το απολαύσουμε.

Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την οποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά . Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις τη δυνατότητα να πάς όπου αγαπάς. Πόσο ενδιαφέρουσα ερμηνεία!!!

Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε (σε αρχική φάση οι Θεοί) ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας ευχαριστείται, αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την ανάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι + ίαση(=γιατρειά). Άρα, για να συνοψίσουμε, όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και γιατρευόμαστε. Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με τη σωματική μας υγεία.

Παρένθεση: και μια και το έφερε η «κουβέντα», η Ελληνική γλώσσα μας λέει και τι είναι άσχημο. Από το στερητικό «α» και την λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι. Για σκεφτείτε το λίγο.

Σε αυτό το σημείο, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε στην αντίστοιχη Λατινική λέξη για το άγαλμα (που μόνο Λατινική δεν είναι). Οι Λατίνοι ονόμασαν το άγαλμα, statua από το Ελληνικό «ίστημι» που ήδη αναφέραμε, και το ονόμασαν έτσι επειδή στέκει ακίνητο. Προσέξτε την τεράστια διαφορά σε φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσών, αυτό που σημαίνει στα Ελληνικά κάτι τόσο βαθύ εννοιολογικά, για τους Λατίνους είναι απλά ένα ακίνητο πράγμα.

Είναι προφανής η σχέση που έχει η γλώσσα με τη σκέψη του ανθρώπου. Όπως λέει και ο George Orwell στο αθάνατο έργο του «1984», απλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη. Εκεί το καθεστώς προσπαθούσε να περιορίσει την γλώσσα για να περιορίσει την σκέψη των ανθρώπων, καταργώντας συνεχώς λέξεις.

«Η γλώσσα και οι κανόνες αυτής αναπτύσσουν την κρίση», έγραφε ο Μιχάι Εμινέσκου, εθνικός ποιητής των Ρουμάνων.

Μια πολύπλοκη γλώσσα αποτελεί μαρτυρία ενός προηγμένου πνευματικά πολιτισμού. Το να μπορείς να μιλάς σωστά σημαίνει ότι ήδη είσαι σε θέση να σκέφτεσαι σωστά, να γεννάς διαρκώς λόγο και όχι να παπαγαλίζεις λέξεις και φράσεις.
Η ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ

Η Ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «αυδή». Η λέξη αυτή δεν είναι τυχαία αφού προέρχεται από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ.

Όπως γράφει και ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος:

«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε Μεταξύ τους με μουσική».

Ο γνωστός Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαρριέρ επίσης μας περιγράφει την κάτωθι εμπειρία από το ταξίδι του στην Ελλάδα: «Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι προς την πατρίδα - μητέρα των εννοιών μας - μου απεκάλυπτε ένα άγνωστο πρόγονο, που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν, μα οικεία και μόνο από τους ήχους της. Αισθάνθηκα να τα έχω χαμένα, όπως αν μου είχαν πει ένα βράδυ ότι ο αληθινός μου πατέρας ή η αληθινή μου μάνα δεν ήσαν αυτοί που με είχαν αναστήσει».

Ο διάσημος Έλληνας και διεθνούς φήμης μουσικός Ιάνης Ξενάκης, είχε πολλές φορές τονίσει ότι η μουσικότητα της Ελληνικής είναι εφάμιλλη της συμπαντικής.

Αλλά και ο Γίββων μίλησε για μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα, που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες, χρησιμοποιούσαν τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου.

«Οι τόνοι της Ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά σημεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάττουν από την παραφωνία μια γλώσσα κατ' εξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστιξη που διδάσκεται στα ωδεία, ή οι διέσεις και υφέσεις που διορθώνουν τις κακόηχες συγχορδίες», όπως σημειώνει η φιλόλογος και συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου.

Είναι γνωστό εξάλλου πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρωτάκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να θαυμάσουν, ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ώς αηδόνες».

Δυστυχώς κάπου στην πορεία της Ελληνικής φυλής, η μουσικότητα αυτή (την οποία οι Ιταλοί κατάφεραν και κράτησαν) χάθηκε, προφανώς στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Να τονίσουμε εδώ ότι οι άνθρωποι της επαρχίας, του οποίους συχνά κοροϊδεύουμε για την προφορά τους, είναι πιο κοντά στην Αρχαιοελληνική προφορά από ό,τι εμείς οι άνθρωποι της πόλεως.

Η Ελληνική γλώσσα επιβλήθηκε αβίαστα (στους Λατίνους) και χάρη στην μουσικότητά της.

Όπως γράφει και ο Ρωμαίος Οράτιος «Η Ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα».

Γράφει: Χριστίνα Παπαδάκη

ΠΗΓΗ

Το διαβάσαμε από το http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2014/05/blog-post_7177.html#ixzz32qKjtHfI

Πρόσωπα και ονοματα που συνεργάστηκαν με τους Ναζί στην περίοδο της κατοχής

Εφημερίδες και πρόσωπα που συνεργάστηκαν με τους Ναζί στην περίοδο της κατοχής---

---

1. Γνωρίζετε με ποιες εφημερίδες ενημέρωναν οι Γερμανοί τους κατακτημένους Έλληνες; Με το”ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ” και τα ”ΑΘΗΝΑΙΚΑ ΝΕΑ. ”Ποιο συγκρότημα τις εξέδιδε; Μα φυσικά το συγκρότηματου ”δημοκράτη” Λαμπράκη πατέρα του Χρήστου που όταν έφυγαν οι Γερμανοί άλλαξε το όνομα σε ”ΝΕΑ” και ”ΒΗΜΑ” για να είναι δυνατόν να συνεχίσει η κυκλοφορία τους μέχρι σήμερα.
2. Θυμάστε τον Πικραμένο που μας έγινε και πρωθυπουργός; Ξέρετε τι έκανε ο πατέρας του Όθωνας Πικραμένος στην κατοχή; Είχε αναλάβει την έντυπη Γερμανικά προπαγάνδα στην Ελλάδα. Συνέστησε με τους Γερμανούς την εταιρία ”Mundus” και είχε αναλάβει τα προπαγανδιστικά έντυπα των Ναζί στην Γερμανική την Ιταλική και Ελληνική γλώσσα. Το κτίριο που ήταν το κέντρο διανομής τύπου υπάρχει ακόμα στην οδό Σωκράτους 43.
3. Πώς φτιάχτηκε η οικογένεια Παπακωνσταντίνου του πρώην υπουργού οικονομικών μας; Το 1941 ο κατοχικός πρωθυπουργός των Γερμανών Τσολάκογλου παραχώρησε στον παππού του το εργοστάσιό ηλεκτρισμού στην Κοζάνη που έμεινε στην ιδιοκτησία της οικογένειας μέχρι το 1958 όπου εξαγοράσθηκε από την ΔΕΗ και μιλάμε για λεφτά με ουρά.
4. Ποιος ίδρυσε το μοναδικό Ναζιστικό κόμμα στην Ελλάδα; Ο Γεώργιος Μερκούρης ο θείος της Μελίνας, η οποία έφαγε γλυκό ψωμί επί κατοχής.Το 1941 το κόμμα αυτό γνώρισε μεγάλες δόξες.Ο Μερκούρης παραιτήθηκε το 1942 διότι οι Γερμανοί τον διόρισαν διευθυντή της Εθνικής τράπεζας και το 1943 πρόεδρο της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών.
5. Ξέρετε ποιον είχε συνεργάτη ο Μερκούρης; Τον Γεώργιο Σημίτη πατέρα του πρώην πρωθυπουργού, τον οποίο διόρισαν οι Γερμανοί Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών.
6. Να θυμηθούμε και τον ”Γερο της Δημοκρατίας”, Γ.Παπανδρέου που διετέλεσε σύμβουλος του πρωθυπουργού της κατοχής Τσολάκογλου.
7. Δεν είναι μόνο αυτοί αλλά γύρω από αυτούς ο διαπλεκόμενος επιχειρηματικός κόσμος της εποχής: Λάτσηδες, Αγγελόπουλοι, Κωστόπουλοι, Χριστοφοράκοι κλπ.
8. Παρουσιάζουμε εδώ τους 163 οικονομικούς μεγαλοδοσιλόγους, οι οποίοι κερδοσκόπησαν και πλούτισαν επί Κατοχής.
Δεν είναι απαραιτήτως όλοι αυτοί μαυραγορίτες. Είναι όμως όλοι τους εκείνοι που δεν δίστασαν να συναλλαγούν με τις Αρχές Κατοχής, αναλαμβάνοντας προμήθειες ή κατασκευές για λογαριασμό τους.
Παρά το γεγονός ότι δεν έχει αφαιρεθεί ούτε ένα όνομα, ο κατάλογος αυτός δεν είναι πλήρης. Τον δημοσιεύουμε λοιπόν μάλλον ενδεικτικά, ώστε να ανιχνεύσουμε κάποια γνωστά ονόματα που απέκτησαν την τεράστια περιουσία τους, ελισσόμενοι επί Κατοχής και εκμεταλλευόμενοι τις περιστάσεις.
Την ώρα που άλλοι συνάδελφοί τους πεινούσαν και δυστυχούσαν, που κυριολεκτικά δεν είχαν να θρέψουν την οικογένειά τους, που δεν μπορούσαν να διατηρήσουν τις επιχειρήσεις τους ή για λόγους αρχής δεν δέχονταν να ασκήσουν το επάγγελμά τους υπό τις συνθήκες αυτές, οι άνθρωποι αυτοί έσπευσαν με περισσή προθυμία να υπηρετήσουν τον κατακτητή ως νεροκουβαλητές.
Με όλη αυτή τη διαδικασία, πολλοί από τους κατασκευαστές, που παραπέμφθηκαν μεταπολεμικά να δικαστούν για δοσιλογισμό στην Ελληνική Δικαιοσύνη, έφεραν ως μάρτυρες υπεράσπισης Βρετανούς αξιωματικούς ή αξιόπιστους αντιστασιακούς, οι οποίοι φυσικά κατέθεσαν ότι οι κατηγορούμενοι συνέβαλαν στη …συμμαχική νίκη. Ευνόητο είναι ότι σχεδόν όλοι αθωώθηκαν και οι θησαυροί θησαυροί.
Μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση ήταν των μετόχων μιας τεχνικής εταιρίας, γνωστών ονομάτων της αθηναϊκής κοινωνίας (ο αδελφός του ενός υπήρξε μάλιστα επί πολλά χρόνια βουλευτής και υπουργός), οι οποίοι όχι μόνο δεν καταδικάστηκαν, αλλά και …παρασημοφορήθηκαν! Φυσικά στα μεταπολεμικά χρόνια διατήρησαν όλη τους την αίγλη και συνέχισαν οι ίδιοι, και σήμερα οι κληρονόμοι τους, να παίρνουν μεγάλα δημόσια έργα με προϋπολογισμούς που καλύπτονταν από τις αμερικανικές βοήθειες.
Κάπως έτσι έχει γραφεί η ιστορία των οικονομικών δοσιλόγων. Και αν τελικά δεν τα κατάφεραν να γλυτώσουν τις καταδίκες και τις τιμωρίες, επανήλθαν λαύροι και στελέχωσαν τη νεώτερη μεγαλοαστική τάξη.
Μέσα στα ονόματα του καταλόγου που δημοσιεύεται, θα παρατηρήσει κανείς ανθρώπους που μεταπολεμικά συνέχισαν την πληθωρική παρουσία τους στην ελληνική οικονομία, ορισμένοι μάλιστα έγιναν οι στυλοβάτες της μεταπολεμικής ελληνικής οικονομίας. Έως και σήμερα διατήρησαν τον πλούτο αυτόν, τον επαύξησαν και κάποιοι μάλιστα έγιναν τιμητές και με το χρήμα τους απέκτησαν φωτοστέφανα. Κάποιων άλλων τα παιδιά και τα εγγόνια συνεχίζουν να δρέπουν δάφνες στην οικονομική ζωή του τόπου ως μεγαλομεγιστάνες, στηριζόμενοι στον πλούτο που με τέτοιο τρόπο συνελέγη.
Θα εκπλαγεί κανείς διαπιστώνοντας ότι μέσα στον κατάλογο αυτόν δεν λείπουν εβραϊκά ονόματα. Το θέμα όμως δεν μας είναι άγνωστο.
Πράγματι Έλληνες Εβραίοι υπήρξαν αρκετοί που συνεργάστηκαν οικονομικά με τον κατακτητή, αλλά και πολιτικά!
Μεταπολεμικά η Ελληνική Πολιτεία, αν και τιμώρησε τους οικονομικούς δοσιλόγους, δεν εξάντλησε την αυστηρότητά της ώστε να τους απομονώσει. Ούτε και η κοινωνία τους απολάκτισε.
Αντίθετα, οι αρχές τους αντιμετώπισαν συχνά ευνοϊκά, σεβόμενες προφανώς την ογκώδη οικονομική επιφάνεια που είχαν στο σκότος και σε βάρος του λιμώττοντος λαού αποκτήσει.
Στη λίστα θα βρει μεγαλοεπιχειρηματίες που προχώρησαν σε ποικίλες άλλες δραστηριότητες και κατέστησαν ταγοί της κοινωνίας μας, καθώς ανυποψίαστη η κοινή γνώμη είχε λησμονήσει την προέλευση των χρημάτων τους.
 Άλλους που χρηματοδότησαν μεγάλα ονόματα της πολιτικής ή άλλους που αναμίχθηκαν οι ίδιοι στην πολιτική για να γίνουν οι ίδιοι ή οι γόνοι τους υπουργοί και διαπρεπείς προσωπικότητες, χωρίς κανείς να φαντάζεται ότι με την εύνοια του κατακτητή απέκτησαν το παντοδύναμο χρήμα. Ορισμένους μάλιστα που δεν δίστασαν να διαθέσουν ψιχία (αναλογικά) από την περιουσία τους, τέτοιας πραγματικής αξίας όμως ώστε να τους απονεμηθεί μέχρι και ο τίτλος του εθνικού ευεργέτη! Και άλλοι, και άλλοι.
Εκτός από τους αναφερόμενους οικονομικούς δοσιλόγους, υπάρχουν και άλλες παρεμφερείς κατηγορίες, όπως οι κατοχικοί μεγαλομαυραγορίτες. Διαθέτοντας και καλλιεργώντας πάσης φύσεως διασυνδέσεις με τις Αρχές Κατοχής συγκέντρωσαν στα χέρια τους ποσότητες δυσεύρετων ειδών, κυρίως τροφίμων ευρείας κατανάλωσης, που τις έσπρωχναν στην κατανάλωση με χιλιοπλάσιες τιμές. Το αποτέλεσμα ήταν οι μεν μαυραγορίτες να θησαυρίζουν ανενόχλητοι και φυσικά ανεξέλεγκτοι, ο δε λαός να στερείται τα στοιχειώδη αγαθά που θα μπορούσε να προμηθευθεί, εκτός αν ήταν έτοιμος να διαθέσει ένα ολόκληρο σπίτι για να εξασφαλίσει λίγα μόλις γεύματα. Οι θάνατοι από πείνα οφείλονται σ’ αυτό το κλίμα μαυραγοριτισμού που απλώθηκε επί Κατοχής, ιδιαίτερα τον πρώτο χρόνο, τον φοβερό χειμώνα 1941-42.
Οι μαυραγορίτες ήταν στο στόχαστρο των κατοχικών κυβερνήσεων, ακόμη και των ίδιων των κατακτητών, αφού τους εξέθεταν στην κοινή γνώμη ως αδιαφορούντες για την επιβίωση του λαού. Ο κατοχικός πρωθυπουργός Τσολάκογλου σε πολλές περιπτώσεις παρενέβη θεαματικά για να ελέγξει την κατάσταση αυτή και είναι χαρακτηριστική η παρέμβασή του αυτή με τη χειροδικία του (τουτέστιν με τα χαστούκια του) προς κάποιους συλληφθέντες επ’ αυτοφώρω μεγαλομαυραγορίτες τροφίμων.
Ανάλογη θεαματική αντιμετώπιση είχαν και άλλοι συνάδελφοί τους, αυτή τη φορά από τους Γερμανούς, οι οποίοι μάλιστα για παραδειγματισμό τους απαγχόνισαν από τους στύλους σε μεγάλους αθηναϊκούς δρόμους.
Χρήσιμα linksΤο παράδοξο όμως είναι που μεταπολεμικά αυτοί οι μεγαλομαυραγορίτες επέζησαν οικονομικά, αλλά και κοινωνικά, παρά το γεγονός ότι η κατοχική συμπεριφορά τους ήταν πάνω απ’ όλα αντικοινωνική και ανθελληνική. Και βεβαίως όσοι δεν επέζησαν βιολογικά, είχαν τους φυσικούς διαδόχους τους για να πάρουν τη σκυτάλη και να συνεχίσουν το μεσουράνημα των επιχειρήσεών τους. Και πάλι το κατοχικό παρελθόν ξεχάστηκε. Και έχουμε χαρακτηριστική περίπτωση τον γόνο ενός τέτοιου μεγαλομαυραγορίτη τροφίμων, διαθέτοντα πάντα το ισχυρότατο ταμείο που με τέτοια διαγωγή είχε σχηματίσει ο πατέρας ή ο παππούς του, να φθάσει – πενήντα χρόνια αργότερα – στη δημοσιότητα, ως αγοραστής της κληρονομητέας έπαυλης Μινέικο του Ψυχικού, την οποία αγόρασε από τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Είναι εκείνος που και μόλις πρόσφατα εμφανίσθηκε πάλι στη δημοσιότητα, επειδή ζητεί να του επιστραφούν τα χρήματα που είχε διαθέσει για την αγορά, η οποία ύστερα από ένα περίπλοκο πλέγμα διαδικασιών, ακυρώθηκε. Και, να προσθέσουμε, είναι ο ίδιος που στα τελευταία χρόνια τιμήθηκε με ηγετική θέση στη διοίκηση του Κολλεγίου Αθηνών.

Όλους αυτούς τους οικονομικούς μεγαλοδοσιλόγους, που απέκτησαν τέτοιες αμύθητες περιουσίες, ο πανδαμάτωρ χρόνος – όπως ήταν αναμενόμενο – δεν τους λησμόνησε και ελάχιστοι σήμερα ίσως επιζούν.

Αλλά και εκείνοι που πέθαναν και εκείνοι που τυχόν ζουν ανάμεσά μας, έχουν επιμελώς αποκρύψει το πραγματικό παρελθόν τους. Θα ήταν έλλειψη στοιχειωδών φυσικών ανακλαστικών, αν γινόταν διαφορετικά.

Αλλά η ιστορία δεν καταγίνεται στην παροχή συγχωροχαρτίων. Έχει διαφορετική αντίληψη και η κρίση της δεν επηρεάζεται από συναισθηματισμούς και υποκειμενισμούς. Η πολιτεία μπορεί με άνεση να αμνηστεύει, όπως και η κοινωνία. Η ιστορία όμως δεν έχει τέτοιο δικαίωμα – και βεβαίως σε κάθε ευκαιρία το αποδεικνύει.

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΟΔΟΣΙΛΟΓΩΝ
Αβραμίδης Ι., επιχειρηματίας
Αγγελόπουλος Θ. & Υιοί, επιχειρηματίες
Αγιουτάντης Α., εργολάβος
Αλβανόπουλοι Κ. και Ι., εργολάβοι
Αντωνόπουλος Α., εργολάβος
Βαρχανέα Σ., επιχειρηματίας
Βασιλάκος Α., εργολάβος
Βασιλειάδης Α., επιχειρηματίας
Βέλλιος Ε., εργολάβος
Βερνίκος Α., επιχειρηματίας
Βερνίκος Ν., επιχειρηματίας
Βερνίκος Ν., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Βόμβα Αφοί, προμηθευτές Αρχών Κατοχής
Βόμβας Τ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Βορρεάδης Ι., επιχειρηματίας
Γεωργιάδης Γ., επιχειρηματίας
Γεωργιάδης Σ., επιχειρηματίας
Γιαδικιάρογλου Ρ., επιχειρηματίας
Γιαδικιάρογλου Φ., επιχειρηματίας
Γιαννουλάτος Ε., επιχειρηματίας
Γιατζόγλου Ε., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Γκέρτσος Δ., επιχειρηματίας
Γκέρτσος Θ., επιχειρηματίας
Γκέρτσος Κ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Γκορίτσας Ε., εργολάβος
Γκουντελιάν Α., εργολάβος
Γκουτρούμ Κ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Δαμιανός Μ., εργολάβος
Δευκόπουλος Κ., εργολάβος
Δήμας Σ., επιχειρηματίας
Διάκος Ε., εργολάβος
Δοανίδης Π., εργολάβος
Δολτσέτης Ι., εργολάβος
Έμκε Ρ., επιχειρηματίας
Ευστρατίου Δ., επιχειρηματίας
Ζαλώνης Μ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Ζαννέτος Κ., επιχειρηματίας
Ζανουδάκης Α., επιχειρηματίας
Ζανουδάκης Σ., επιχειρηματίας
Ζαντεμίσκωφ χήρα, επιχειρηματίας
Ζαχάρωφ Γ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Ζήζηλας Ι., εργολάβος
Θεοδωρόπουλος Ε., εργολάβος
Ιγγλέσης Γ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Ιωαννίδης Β., εργολάβος
Ιωαννίδης Γ., εργολάβος
Καβαντζάς Δ., εργολάβος
Καββαδίας Κ., επιχειρηματίας
Καϊβάνοι Αφοί, εργολάβοι
Καλημέρης Β., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Καλιάζης Κ., εργολάβος
Καλιαμπέτσος Α. και Σ., εργολάβοι
Κάμφωνας Α., επιχειρηματίας
Καραγιάννης Κ., επιχειρηματίας
Καράσσος Σ., επιχειρηματίας
Καρδασιλάρη Υιοί, προμηθευτές Αρχών Κατοχής
Κατηφόρης Π., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Κατσίγερας Σ., επιχειρηματίας
Κεφάλας Κ., επιχειρηματίας
Κεχαγιάς Χ., εργολάβος
Κηρύκοι-Αλεξάτος, επιχειρηματίες
Κόβερης Ι., επιχειρηματίας
Κόκκινος Κ., επιχειρηματίας
Κολοβός Γ., επιχειρηματίας
Κολοζώφ Α., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Κοραής Σ., επιχειρηματίας
Κορωναίος Α., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Κούρηξ Δ., επιχειρηματίας
Κουρμούλης Μ., εργολάβος
Κουρτ Μ., επιχειρηματίας
Κούρτογλου Ι., εργολάβος
Κουτσουρόπουλος Λ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Κρανιώτη Αφοί, εργολάβοι
Κριεζής Ι., εργολάβος
Κρίκος Μ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Κυπαρισσόπουλος Ε., επιχειρηματίας
Κυφιώτης Α., εργολάβος
Κωστάλας Σ., επιχειρηματίας
Λαζαράκης Ανδρ., επιχειρηματίας
Λαζαράκης Κ., επιχειρηματίας
Λαζαρίδης Π., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Λασκαρίδης Χ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Λιοπυράκης Θ., επιχειρηματίας
Λυμπεράκης Μ., εργολάβος
Μαθιουδάκης Ι., εργολάβος
Μανιάκης Α., εργολάβος
Μάνος Α., εργολάβος
Μαντζάκας Σ., εργολάβος
Ματαραντζής Ι., επιχειρηματίας
Μάτσας Α., επιχειρηματίας
Μαυράγγελος Μ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Μαύρου Φ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Μεγαλοοικονόμου Λ., επιχειρηματίας
Μεϊμαρίδης-Πιρπίρογλου, προμηθευτές Αρχών Κατοχής
Μήκας Δ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Μικέλης Ν., εργολάβος
Μόσχος Π., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Μπαντζάς Ν., επιχειρηματίας
Μπαρμπαγιαννάκης Ι., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Μπαρμπαρής Σ., εργολάβος
Μπρούνος Λ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Μωυσόγλου Α., επιχειρηματίας
Ναούμ Α., επιχειρηματίας
Ναχνικιάν Ζ., εργολάβος
Νισίμ Κ., επιχειρηματίας
Νταής Α., εργολάβος
Ντεκιπέλο Κατάλιτο, εργολάβος
Ντιλέρνια Γ., εργολάβος
Ξανθόπουλος Α., εργολάβος
Ξανθόπουλος Ι., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Ξανθόπουλος Π., εργολάβος
Παβεζόπουλος Α., επιχειρηματίας
Παπαδάκης Ε., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Παπαδόπουλος Γ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Παπαδόπουλος Κ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Παπαδόπουλος Ο.Ε., επιχειρηματίας
Παπανικολάου Π., επιχειρηματίας
Παπασταύρου Χ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Παραβάντος Ι., επιχειρηματίας
Πασσάς Ι., εργολάβος
Περικάρης Εμμ., εργολάβος
Πετρίδης Ι., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πετρίδης Κ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πετρόπουλος Κ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πετυχάκης Φ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πλέσσας Α., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πλέσσας Κ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πλέσσας Σπ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πλέσσας Στ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Πουλάκος Β., επιχειρηματίας
Προφέτας Α., επιχειρηματίας
Ρεμέντζης Γ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Ρόζενσταϊν-Ροζάκης Λ., επιχειρηματίας
Ρουρούλης Σ., επιχειρηματίας
Ρούσσος Δ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Σαλαπάτας Α., επιχειρηματίας
Σαλαπάτας Β., επιχειρηματίας
Σαλαπάτας Σ., επιχειρηματίας
Σαλούστρος Π., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Σαραντάκης Ο., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Σαράντης Ι., επιχειρηματίας
Σαράντης Ρ., επιχειρηματίας
Σαρφάτης Ρ., επιχειρηματίας
Σεραφειμίδης-Γεωργακάς, προμηθευτές Αρχών Κατοχής
Σκλαβούνος Λ., επιχειρηματίας
Σουπίλας Σ., επιχειρηματίας
Σοφιανόπουλος Π., εργολάβος
Σταματόπουλοι Α., Λ., Θ., Ρ. & Ο., επιχειρηματίες
Στασινόπουλοι Ι., Η & Μ., επιχειρηματίες
Στίκας Α., επιχειρηματίας
Στίπας Π., επιχειρηματίας
Συριανάκης Θ., επιχειρηματίας
Τερζόγλου Ν., επιχειρηματίας
Τολιάς Β., εργολάβος
Φερλάτσο Ο., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
Φουρναράκης-Ιωαννίδης, εργολάβοι
Φώκερ Σ., εργολάβος
Χάινε Ε., επιχειρηματίας
Χαραλάμπους Μ., εργολάβος
Χασαπάκος Χρ., επιχειρηματίας
Χατζηνάκος Γ., εργολάβος
Χατζηπαναγιώτης Ι., εργολάβοςΧόχνετς Φ., προμηθευτής Αρχών Κατοχής
http://polemiko-imerologio.gr/

Πως η Αρχαία Ελληνική σκέψη επηρέασε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα μαθηματικά

H εφημερίδα Guardian φιλοξενεί στην ιστοσελίδα της το video animation που δημιούργησε το Royal Institution (Ri), με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, και το οποίο δείχνει πως η Αρχαία Ελληνική σκέψη επηρέασε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα μαθηματικά πέρα από μια σειρά πράξεων αλλά ως έναν τρόπο να αντιληφθούμε και να κατανοήσουμε τον κόσμος που μας περιβάλλει.

 

 

Πηγή: http://www.logiosermis.net/2014/03/blog-post_9590.html#ixzz32qIfneqZ

Οἱ τότε κατοικίες.

Ἐπάνω: Ἐσωτερικὸ ἀρχαίας εὐρωπαϊκῆς οἰκίας.
Κάτω: Ἐσωτερικὸ ἀρχαίας Ἑλληνικῆς οἰκίας.
Οἱ Εὐρωπαῖοι δὲν ἔκτιζαν, λέει, τέτοιες κατοικίες, σὰν τὶς ἑλληνικές, γιὰ νὰ μὴν πληρώνουν χαράτσι.



Παναγιώτης Δαρίβας

Ἐπάνω, ἀρχαῖο ἀγροτόσπιτο. Εὐρώπη.
Κάτω, ἀρχαῖο ἀγροτόσπιτο. Ἑλλάδα.
Παναγιώτης Δαρίβας
Ἐπάνω τσαντίρι… Ἔ… Κατοικία πλουσίου Γερμανοῦ.
Κάτω Κνωσσός.
Παναγιώτης Δαρίβας

filonoi.gr

Το διαβάσαμε από το: Οἱ τότε κατοικίες. http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2014/05/blog-post_6220.html#ixzz32qHXsfUv

Διάλεξη του Ν. Λυγερού με θέμα: "Άθλος και Καινοτομία του Ελληνισμού". 27/05/2014

Ο Πειραϊκός θησαυρός της Τύνιδας

Βρισκόμαστε την εποχή (86 π.Χ.) που ο Πειραιάς αντιμετωπίζει την ολοκληρωτική καταστροφή του από τον Σύλλα. Αν και αναφέρεται πως ο Πειραιάς καταστράφηκε εκ θεμελίων ως αντίποινα για την υποστήριξη των κατοίκων προς τον Πόντιο Αρχιστράτηγο Αρχέλαο, θα δούμε αναλυτικότερα ότι δεν ήταν μόνο αυτό.
Η καταστροφή αυτή υπήρξε ουσιαστικά και το τέλος του Πειραιά. Ο Σύλλας όμως φρόντισε πριν, να φορτώσει στα πλοία του τα ωραιότερα κομψοτεχνήματα που διακοσμούσαν την πόλη. Πλοία πολλά φορτώθηκαν (!) όχι μόνο με προτομές, αγάλματα και διακοσμητικά κατοικιών, αλλά με ολόκληρα τμήματα οικιών ακόμα, αφού ψηφιδωτά πατωμάτων, κολώνες και αετώματα και ότι άλλο μπορούσε να διαλυθεί (ακόμα και καταπέλτες της άμυνας της πόλης) και να μεταφερθεί μπήκε σε Ρωμαϊκά πλοία. Η λεηλασία δεν έγινε όπως αναφέρεται μόνο για αντίποινα από τον Σύλλα αλλά και με σκοπό τον πλουτισμό όπως θα δούμε πιο κάτω!
Στην Ρώμη πλήθος πλουσίων αγοραστών περίμεναν την άφιξη των καραβιών από τον Πειραιά που ήταν περιζήτητα, μεταξύ αυτών και ο Κικέρων! Πολλά από αυτά τα πλοία όμως δεν έφτασαν ποτέ εκεί. Ένα έγινε αργότερα γνωστό όταν τον Οκτώβριο του 1900 Έλληνες σφουγγαράδες εντόπισαν το ναυάγιο που έμεινε παγκοσμίως γνωστό ως το ναυάγιο των Αντικυθήρων.
Όμως δεν ήταν αυτό το μοναδικό πλοίο, αλλά ένα από τα πολλά που δεν έφθασαν στην Ρώμη!
Ένα ακόμα πλοίο φεύγοντας από τον Πειραιά, πέφτει σε σφοδρή καταιγίδα η οποία το οδηγεί στις ακτές της Βόρειας Αφρικής. Εκεί μένει για αιώνες βυθισμένο, όταν πάλι Έλληνες αλιείς σφουγγαριών με επικεφαλής τον Γιώργο Σούρδο, τον Ιούνιο του 1907, κάνουν γνωστό το ναυάγιο που βρίσκεται έξω από τις ακτές της Τυνησίας. Έτσι η εύρεση αυτή γίνεται γνωστή ως ναυάγιο της Mahdia. Ο Γάλλος Αρχαιολόγος Alfred Merlin Διευθυντής Αρχαιοτήτων στο τότε Γαλλικό Προτεκτοράτο της Τυνησίας, φυσικά δεν αφήνει την ευκαιρία να πάει χαμένη και από το 1907 έως το 1913 ανασύρει ότι μπορεί από τον βυθό, καθώς το μεγάλο βάθος και τα ρεύματα τον εμποδίζουν να ανασύρει το σύνολο του φορτίου! Μαρμάρινα και χάλκινα γλυπτά, έπιπλα πολυτελείας, κιονόκρανα, Ερμαϊκές κεφαλές και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κάποιος ανασύρθηκαν και αποτελούν σήμερα ιδιοκτησία του Εθνικού Μουσείου Μπαρντό της Τυνησίας (Musee National du Bardo).
Το καράβι αναχώρησε από τον Πειραιά, φορτωμένο ακόμα και με έπιπλα ιδιωτικών κατοικιών! (Φωτογραφία wikipedia)
Η ανακάλυψη αυτού του ναυαγίου σε βάθος 39 μέτρων (42 για μέτρων για άλλους) ακολουθείται από πλιάτσικο και λεηλασίες μέχρι που τελικά κινητοποιεί τις αρχές για την φύλαξή του.
Οι έξι υποβρύχιες επιχειρήσεις (1907-1913) όπως αναφέραμε έγιναν με την βοήθεια του Γαλλικού Ναυτικού που στήριζε οικονομικά το εγχείρημα καθώς το βάθος είναι μεγάλο, τα ρεύματα ισχυρά και ο βυθός αμμώδης που δημιουργούσε ομίχλη για πολύ ώρα μετά από κάθε ανατάραξη. Κατά την διάρκεια της έρευνας σοβαρά ατυχήματα συνέβησαν που έκαναν τους δύτες αρνητικούς στη συμμετοχή, ενώ κλήθηκαν ακόμα και εφευρέτες να βρουν λύσεις σε άλυτα προβλήματα που δημιουργεί ο βυθός. Τα πρώτα ευρήματα που βγαίνουν είναι έπιπλα και δύο ερμαϊκές στήλες.
Το 1948 οι εξερευνήσεις ξαναρχίζουν με την βοήθεια του Ζακ Υβ Κουστώ. Αυτή την φορά η υποβρύχια τεχνολογία είναι προχωρημένη. Εξάγονται μεταξύ άλλων 40 στήλες, ενώ το όλο εγχείρημα γυρίζεται ταινία με τίτλο “Ημερολόγιο” που προβάλλεται στο Φεστιβάλ των Καννών!
Το 1993 νέα εκστρατεία από Γερμανούς αυτή την φορά. Στις 31 Ιουλίου 2000 γίνονται τα εγκαίνια της έκθεσης “Θησαυροί της Μεσογείου” από το Εθνικό Μουσείο του Μπαρντό, που στην ουσία είναι μια παρουσίαση της αρπαγής καλλιτεχνημάτων του Σύλλα από τον Πειραιά!
Διακόσμηση και βίλες φτιαγμένα με πλιάτσικο και λεηλασία:
Όλη η επιστημονική κοινότητα είναι βέβαιη ότι το πλοίο ήταν τόσο βαριά φορτωμένο που ήταν ανίκανο για πλεύση με αποτέλεσμα την βύθιση. Φυσικά όλα τα πλοία του Σύλλα άρπαξαν τα πάντα από έναν Πειραιά πλούσιο σε κομψοτεχνήματα, σπίτια, έπιπλα, γλυπτά, δημόσια και ιδιωτικά έργα τέχνης. Για να καταλάβουμε το μέγεθος της λεηλασίας να αναφέρουμε ότι μετά την καταστροφή Αθήνας και Πειραιά, η επίδειξη της λεηλασίας έγινε στην Ρώμη τέχνη, όπου η απόκτηση έργων γίνεται από τους πλούσιους Ρωμαίους ένα είδος κοινωνικής αναγνώρισης. Έτσι τα κλεμμένα τοποθετούνται μπροστά από τις οικίες τους ώστε να είναι διακριτά από όλους! Αυτό αποδεικνύεται και από τις επιστολές που αντάλλαξαν ο Αττικός με τον Κικέρωνα με θέμα τις βίλες τους !!!
Η μανία για απόκτηση όλων και περισσότερων αντικειμένων (όποια κι αν ήταν αυτά) οδηγούσε σε νέο πλιάτσικο τους κερδοσκόπους, αφού οι αγοραστές πλήρωναν όσο όσο για την διακόσμηση των κήπων τους και των εξοχικών τους κατοικιών!
Το εμπόριο έργων τέχνης μέσω πλιάτσικου γεννήθηκε από τον Σύλλα, κόστιζε ελάχιστα σε σχέση με την πληρωμή τεχνίτη να το κατασκευάσει και αποτελούσε χόμπι της Ρωμαϊκής Ελίτ.
Αναπαράσταση Ρωμαϊκού κήπου με προτομές, συντριβάνια και διακοσμητικά κήπου που βρέθηκαν στο ναυάγιο του πλοίου που έφυγε φορτωμένο από τον Πειραιά, μετά την λεηλασία από τον Σύλλα! (Φωτογραφία από Wikipedia)
Λεηλασία με επιβεβαίωση από τον ίδιο τον Πειραιά:
Η αναχώρηση του πλοίου από τον Πειραιά, επιβεβαιώθηκε αργότερα όταν το 1959 στην συμβολή των οδών Βασ. Γεωργίου Α΄ και Φίλωνος στον Πειραιά, βρέθηκαν τα χάλκινα αγάλματα προετοιμασμένα και θαμμένα όχι για να μεταφερθούν όπως μέχρι σήμερα λέγεται, αλλά για να προστατευθούν από την αρπαγή του Σύλλα! Οι αρχαίοι κάτοικοι του μεγάλου λιμένα, γνώριζαν την τάση των Ρωμαίων για αρπαγή και τα έκρυψαν κατά την διάρκεια της μεγάλης πολιορκίας. Η περίπτωση του 1959 φυσικά είναι δυνατόν να μην είναι η μοναδική πράξη διάσωσης !
Βεβαιότητα για το λιμάνι αναχώρησης όχι όμως για το λιμάνι προορισμού:
Και αν η επιστημονική κοινότητα είναι βέβαιη ότι το πλοίο αναχώρησε από τον Πειραιά, ωστόσο υπάρχουν αμφισβητήσεις για τον προορισμό του που για κάποιους θεωρείται η Ρώμη, αλλά για άλλους η Καμπανία. Η αξία του φορτίου του υπολογίζεται σε 857.000 ρωμαϊκά νομίσματα εποχής, ενώ μια από τις εκδοχές είναι ότι το φορτίο ήταν ήδη πληρωμένο από πλούσιο Ρωμαίο, με σκοπό να μεταφερθεί στις βίλες του, με πρώτο προορισμό την επαρχία Μούρθια της Ισπανίας και η άλλη κάπου στην Βόρεια Αφρική!
Ένας όροφος Πειραιάς:
Οι θάλαμοι που παρουσιάζουν τα εκθέματα του ναυαγίου Mahdia φτάνουν τους έξι στον πρώτο όροφο του Μουσείου. Το κόστος διατήρησης των εκθεμάτων ήταν υψηλό για την Τυνησία. Για τον σκοπό αυτό το 1987 συνεργάστηκε με το Rheinisches Landesmuseum Bonn (Μουσείο Βόννης).
Η συνεργασία αυτή περιελάμβανε αποκαταστάσεις των έργων από την διάβρωση της θάλασσας με αντάλλαγμα την επίδειξη των έργων στην Γερμανία, όπως πραγματικά έγινε δύο φορές το 1994 και 1995.Ένας από τους θαλάμους του Μουσείου, περιλαμβάνει τα εκθέματα που εξήγαγε ο Ζακ ΥΒ Κουστώ και που αφορά μέρη του ίδιου του πλοίου.
Το φορτίο του Ναυαγίου:
Μεγάλο μέρος του φορτίου ήταν από Μάρμαρο το οποίο διαβρώθηκε λόγω της παραμονής τους για χρόνια μέσα στο νερό. Πρόκειται για μάρμαρο Πεντέλης αλλά και Παριανό Μάρμαρο. Να καταγράψουμε ότι ο Σύλλας κατέκαυσε τον Πειραιά όταν δεν μπορούσε να κλέψει οτιδήποτε άλλο. 70 κίονες είχαν φορτωθεί μόνο σε ένα πλοίο! Κι αν σήμερα οι κίονες αυτοί είναι κομματιασμένοι οφείλεται στο μεγάλο βάρος τους και στην αδυναμία να ανασυρθούν από το μεγάλο βάθος! Ο Σύλλας τους είχε αρπάξει και φορτώσει ολόκληρους!
Γλυπτά που εκτιμάται από τον τρόπο κατασκευής τους ότι διακοσμούσαν ιερά και τοίχους ιδιωτικών κατοικιών. Ένα από αυτά είναι η προτομή της Αφροδίτης με παριανό μάρμαρο.
Επίσης μπρούτζινα γλυπτά, όπως Ερμαϊκή στήλη και άλλα πολλά που δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν εδώ καθώς όπως αναφέραμε, τα εκθέματα καλύπτουν έναν ολόκληρο όροφο Μουσείου.
Μετά την καταστροφή του Σύλλα η καταστροφή της αδιαφορίας:
Σήμερα το Μουσείο του Μπαρντό Τυνησίας αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα Μουσεία της Μεσογείου σε εκθέματα που κατά κύριο λόγο οφείλονται στο ναυάγιο της Mahdia. Στον Πειραιά φυσικά πλήρης άγνοια και αδιαφορία καλύπτει το κυρίαρχο αυτό γεγονός πλην ίσως των ειδικών αρχαιολόγων που ασχολούνται με το αντικείμενο αυτό.
 Παρακολουθήστε την ταινία του ZDF με τίτλο “Βυθισμένη Ιστορία”. Αφορά όλο το ιστορικό του ναυαγίου που βρέθηκε το 1907

 ΠΗΓΗ

Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΔΙΝΗ – ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ (Β 35, 3-4)

 Θεόφιλος Βέϊκος

Ἀυτάρ ἐγώ παλίνορσος ἐλεύσομαι ἐς πόρον ὕμνων,

τόν πρότερον κατέλεξα, λόγου λόγον ἐξοχετεύων,

κεῖνον· ἔπει Νεῖκος μέν ἐνέρτατον ἵκετο βένθος

δίνης, ἐν δέ μέσῃ Φιλότης στροφάλιγγι γένηται,

ἐν τῇ δή τάδε πάντα συνέρχεται ἕν μόνον εἶναι

οὐκ ἄφαρ, ἀλλά θελημά συνιστάμεν’ ἄλλοθεν ἄλλα.

                                                                                                                (Β 35, 1)

 Ὁ τρό­πος μέ τόν ὁ­ποῖ­ο πα­ρου­σι­ά­ζον­ται, γε­νι­κά συν­δε­δε­μέ­νες μέ­σα στό κεί­με­νο τοῦ Ἐμ­πε­δο­κλή οἱ δυ­νά­μεις Φι­λό­της καί Νεῖ­κος μοῦ φαι­νό­ταν τό­σο τέ­λει­ος, ὥ­στε νά φαν­τά­ζω­μαι ὅτι ὁ φι­λό­σο­φος βρῆ­κε ἕ­να θαυ­μά­σιο ὑ­πο­κα­τά­στα­το τῆς κο­σμι­κῆς δι­και­ο­σύ­νης: ἕ­να ἀ­κρι­βές καί ται­ρια­στό μέ­τρο ἰ­σορ­ρο­πί­ας πά­νω στό ὁ­ποῖ­ο σταθ­μί­ζε­ται τό κο­σμι­κό γί­γνε­σθαι, ἀ­δι­ά­φο­ρο πρός ποι­ά κα­τεύ­θυν­ση τεί­νει κά­θε φο­ρά ἡ πο­ρεί­α τοῦ κό­σμου. Μέ βά­ση αὐτή τή γε­νι­κή ἐν­τύ­πω­ση, ἦ­ταν φυ­σι­κό νά βλέ­πω στό Β 35, 3-4, ὅπως ὅ­λοι γε­νι­κά οἱ με­λε­τη­τές, τήν πε­ρι­γρα­φή τῆς ἥτ­τας τοῦ Νεί­κους κα­τά τή στιγ­μή πού ἡ δύ­να­μη τῆς Φιλό­τη­τας ἔ­φθα­νε στό κο­ρύ­φω­μά της. Ἡ ἑρ­μη­νεί­α αὐ­τή πα­ρου­σι­ά­ζε­ται εὔ­λο­γη ἀ­πό τους ἑ­πό­με­νους στί­χους τοῦ ἀ­πο­σπά­σμα­τος αὐ­τοῦ, στούς ὁ­ποί­ους δι­α­γρά­φε­ται κί­νη­ση ἀ­πό τήν πολ­λα­πλό­τη­τα στήν ἑ­νό­τη­τα.

Ἀ­πέ­ναν­τι σ’ αὐτή τήν κοι­νά πα­ρα­δε­κτήν ἑρ­μη­νεί­α, ὁ Burnet  πρό­τει­νε μιάν ἄλ­λη, ἐν­τε­λῶς ἀν­τί­θε­τη ἑρ­μη­νεί­α πά­νω στό Β 35, 3-4, μό­νο πού δέν φρόν­τι­σε νά τήν πα­ρου­σιά­ση θε­με­λι­ω­μέ­νη καί νά ἐ­πι­μεί­νη σ’ αὐτήν : ἐ­νῶ, κα­θώς κυ­ρια­ρχεῖ ἡ Φι­λο­τη­τα στή μά­ζα τῆς σφαί­ρας, τό Νεῖ­κος πε­ρι­βάλ­λει ἀ­πέ­ξω τή σφαί­ρα αὐτή, στήν ἀν­τί­θε­τη φά­ση τοῦ κό­σμου, ὅ­ταν δη­λα­δή τό Νεῖκος ἀρ­χί­ση νά εἰ­σέρ­χε­ται στή σφαι­ρό­μορ­φη κο­σμι­κή μά­ζα καί νά ἀ­σκῆ ἐ­πιρ­ρο­ή πά­νω στά στοι­χεῖ­α, ἡ Φι­λο­τη­τα βρί­σκε­ται στό κέν­τρο καί δέν βγαί­νει ἔ­ξω ἀ­πό τόν κό­σμο τοῦ Νεί­κους. Τήν ἑρ­μη­νεί­α αὐτή τήν προ­σέ­χει τε­λευ­ταί­α ὁ Guthrie καί προ­α­ναγ­γέλ­λει μί­α ὁ­λο­κλη­ρω­μέ­νη καί θε­με­λι­ω­μέ­νη ἑρ­μη­νεί­α τοῦ O’ Brien πού ὑ­πό­σχε­ται νά ξε­κα­θα­ρί­ση τό ὅλο πρό­βλη­μα τῆς ση­μα­σί­ας τοῦ, Β 35. Πράγ­μα­τι, ὁ O’ Brien προ­σπα­θεῖ νά πα­ρου­σιά­ση μιά θε­με­λι­ω­μέ­νη ἑρ­μη­νεί­α τοῦ ἀ­πο­σπά­σμα­τος αὐ­τοῦ ἀ­πό τή σκο­πιά πού ὑ­πε­δει­ξεν ὁ Burnet. Πρέ­πει ὁ­μως νά ση­μει­ω­θῆ ἀ­κό­μα ὅτι ὁ Zeller καί ὁ v. Arnim εἶ­χαν πα­ρα­τη­ρή­σει ὅτι τά γε­γο­νό­τα στό Β 35, 3-4 προ­η­γοῦν­ται τοῦ σχη­μα­τι­σμοῦ τῶν θνη­τῶν πραγ­μά­των, ὅπως αὐ­τός πε­ρι­γρά­φε­ται στό ὑ­πό­λοι­πο ἀ­πό­σπα­σμα. Ὁ  Ο’Brien ξε­κι­νᾶ ἀ­κρι­βῶς ἀ­π’ αὐτή τή δι­α­πί­στω­ση: οἱ στί­χοι 3-4 πε­ρι­γρά­φουν γε­γο­νό­τα πού ἀρ­χί­ζουν πρίν τά στοι­χεῖ­α ἀρ­χί­σουν νά συ­νέρ­χων­ται: αὐτή θά εἶ­ναι ἡ ὥ­ρα τοῦ ὁ­λο­κλη­ρω­μέ­νου Νεί­κους καί τό­τε ἀ­κρι­βῶς ἡ Φι­λο­τη­τα βρί­σκε­ται ἕν μέ­ση στρο­φά­λιγ­γι, στό μέ­σο τῶν στοι­χεί­ων. Ἡ ἑρ­μη­νεί­α αὐτή δί­νει γε­νι­κά βά­σι­μη ἀ­πάν­τη­ση στό ἁ­πλό ἐ­ρώ­τη­μα, πού πη­γαί­νει ἡ Φι­λο­τη­τα ὅταν κυ­ρί­αρ­χῆ τό Νεῖκος. Για­τί ἐ­νῶ εἶ­ναι φα­νε­ρό ὅτι, ὅταν ἐ­πι­κρατῆ ἡ Φι­λο­τη­τα, τό Νε­ῖ­κος ὁ­δη­γεῖ­ται ἐπ’ἔ­σχα­τα τέρ­μα­τα κύ­κλου, δέν εἶ­ναι δυ­να­τό, ἀν­τί­θε­τα, νά γί­νη ἀ­πο­δε­κτό ὅτι, κα­τά τό χρό­νο πού κυ­ρια­ρχεῖ τό Νεῖκος, ἡ Φι­λο­τη­τα ὁ­δη­γεῖ­ται κι’ αὐτή ἔ­ξω ἀ­πό τόν κό­σμο . Ἡ θέ­ση τοῦ Ο’ Brien εἶ­ναι ὅτι ἡ Φι­λο­τη­τα ὁ­δη­γεῖ­ται κα­τά τή διά­ρκεια τῆς κυ­ρι­αρ­χί­ας τοῦ Νεί­κους στό κέν­τρο τοῦ κό­σμου καί, ἀν­τί­στρο­φα, ὅταν ἡ ἴ­δια κυ­ρί­αρ­χη, ἐ­πε­κτεί­νε­ται ἀ­πό τό κέν­τρο καί ὁ­δη­γεῖ τό Νεῖκος στήν πε­ρι­φέ­ρεια.

Ἡ με­λέ­τη αὐτή βα­σί­ζε­ται εἰ­δι­κά στήν ἄ­πο­ψη ὅτι ἡ δί­νη ἀ­πο­τε­λεῖ τό κα­θο­δη­γη­τι­κό σχῆ­μα γιά τήν ἑρ­μη­νεί­α τῶν κο­σμο­λο­γι­κῶν γε­γο­νό­των, τά ὁ­ποῖ­α συν­δέ­ον­ται οὐ­σι­α­στι­κά μέ τήν κο­σμο­γο­νι­κή φά­ση πού ἀ­πει­κο­νί­ζε­ται στό Β 35, 3-4, καί προ­σφέ­ρει μί­αν ἄλ­λη θε­με­λί­ω­ση καί ἐ­νί­σχυ­ση τῆς ἄ­πο­ψης τῶν Burnet, Guthrie καί Ο’ Brien.

Ἡ δί­νη ἀ­πο­τε­λεῖ ἕ­να ἀ­πό τά κύ­ρια φυ­σι­κά πρό­τυ­πα πού ἔ­παι­ξαν ἀ­πο­φα­σι­στι­κό ρό­λο στή δι­α­μόρ­φω­ση ὁ­ρι­σμέ­νων προ­σω­κρα­τι­κῶν κο­σμο­λο­γι­κῶν συ­στη­μά­των. Ὁ ρό­λος αὐ­τός ἀ­πη­χεῖϊ­ται ἰ­δι­αί­τε­ρα στόν Ἀ­ρι­στο­φά­νη,

 Νέφ. 828   Δῖ­νος βα­σι­λεύ­ει τόν Δι’ ἐ­ξε­λη­λα­κὠς

 Ἄν δι­α­σώ­ζε­ται ἐ­δῶ μιά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή ἀν­τί­λη­ψη τῆς πρώ­ι­μης ἑλ­λη­νι­κῆς κο­σμο­λο­γί­ας (πράγ­μα πού συ­χνά πα­ρα­τη­ρεῖ­ται στίς Νε­φέ­λες τοῦ Ἀ­ρι­στο­φά­νη ), πρέ­πει νά σκε­φθοῦ­με ὅτι τό σχῆ­μα δί­νη ἡ δῖ­νος ἐ­ξυ­πη­ρε­τοῦ­σε τήν πα­ρά­στα­ση ὁ­ρι­σμέ­νων κο­σμο­λο­γι­κῶν φά­σε­ων κα­τ’ ἀ­να­λο­γί­α μί­ας δί­νης νε­ρο­ῦ ἤ ἀ­νέ­μου.

Στόν Ἐμ­πε­δο­κλή εἰ­δι­κά, ἡ δί­νη μαρ­τυ­ρεῖ ὅτι τό πρό­τυ­πο, σύμ­φω­να μέ τό ὁ­ποῖ­ο σχε­δι­ά­στη­κε ὁ κι­νού­με­νος κό­σμος στήν κο­σμο­γο­νι­κή αὐτή φά­ση πού ἀ­πει­κο­νί­ζε­ται στό Β 35, 3-4 ἦ­ταν ἡ δί­νη ἀ­νέ­μου, ἡ ὁ­ποί­α ἐ­ξυ­πη­ρε­τεῖ τήν πα­ρά­στα­ση τῆς πολ­λα­πλό­τη­τας. Ἐ­πι­πλέ­ον, ἡ δί­νη ἦ­ταν γε­νι­κά πο­λύ κα­τάλ­λη­λο σχῆ­μα γιά νά πα­ρα­στα­θῆ, μ’ αὐ­τό, τό κο­σμο­γο­νι­κό στά­διο κα­τά τό χρό­νο τῆς ἐ­ξα­κο­λου­θη­τι­κῆς ἐ­ξα­σθέ­νη­σης τῆς Φι­λο­τη­τας. Πρό­κει­ται γιά τή φά­ση ἐ­κεί­νη, πού εἶ­ναι καί ἡ πιό ρευ­στή, κα­τά τήν ὁ­ποί­α ἡ σφαί­ρα, τό βα­σί­λει­ο τῆς Φι­λο­τη­τας, με­τα­σχη­μα­τί­ζε­ται σέ δί­νη. Αὐτή ἡ ἀλ­λα­γή δέν πε­ρι­γρά­φε­ται στά σω­ζό­με­να ἀ­πο­σπά­σμα­τα τοῦ Ἐμ­πε­δο­κλῆ. Τό κε­νό πα­ρου­σι­ά­ζε­ται κα­θα­ρά ἀ­νά­με­σα στήν ἀ­πει­κό­νι­ση τοῦ Σφαί­ρου ὡς μί­ας ἰ­σορ­ρο­πη­μέ­νης σφαι­ρι­κῆς μά­ζας πού ὅλες οἱ συ­στα­τι­κές δυ­νά­μεις της εἶ­ναι ἴσες (Β 29,3) — κι αὐ­τό ση­μαί­νει ὅτι ἡ Φι­λο­τη­τα ἔ­χει ἐ­πι­τύ­χει τήν ἐ­ξι­σορ­ρό­πη­ση ὅλων τῶν ἀν­τί­θε­των ρο­πῶν μέ­σα στή σφαι­ρό­μορ­φη αὐτή κο­σμι­κή μά­ζα —, καί στήν πε­ρι­γρα­φή τῆς αὔ­ξη­σης τοῦ Νεί­κους τοῦ ὁ­ποί­ου ἡ ἐ­νέρ­γεια κα­τορ­θώ­νει νά κλο­νί­ση τά μέ­λη τοῦ θε­οῦ Σφαί­ρου καί νά τά ἐ­ξαρ­θρώ­ση, προ­κα­λών­τας σ’ αὐ­τά ἁ­λυσ­σω­τές κι­νή­σεις (Β 31 πάν­τα γάρ ἑ­ξεί­ης πε­λε­μί­ζε­το γυῖ­α θε­οῖ­ο). Οἱ με­τα­βο­λές αὐ­τές ἐ­ξη­γο­ῦν­ται βέ­βαι­α, μέ τό γε­γο­νός ὅτι ἡ ἐν­δυ­νά­μω­ση τοῦ Νεί­κους καί ἡ ἐ­πιρρο­ή του πά­νω στίς συ­νε­κτι­κές δυ­νά­μεις τοῦ Σφαί­ρου συ­νε­πά­γε­ται μιά κί­νη­ση πού χα­λα­ρώ­νει καί δι­α­λύ­ει τίς συ­νε­κτι­κές δυ­νά­μεις τῶν στοι­χεί­ων. Πῶς γί­νε­ται ἐν συ­νε­χεία τό πέ­ρα­σμα στή δί­νη (Β 35, 3-4), δέν πε­ρι­γρά­φε­ται στό κείμενο τοῦΰ Ἐμ­πε­δο­κλῆ. Ὅ,τι προ­κύ­πτει μο­νά­χα ἀ­πό τους πρώ­τους στί­χους το­ῦ Β 35 εἶ­ναι ὅτι τό κο­σμι­κό φαι­νό­με­νο τῆς δί­νης πε­ρι­γρα­φό­ταν σέ προ­η­γού­με­νους στί­χους τοῦ ἀρ­χι­κοῦ ποι­ή­μα­τος καί ὅτι ἡ πε­ρι­γρα­φή αὐτή εἶ­χε δι­α­κο­πή μέ μιά πα­ρέν­θε­ση. Τό ἀ­πό­σπα­σμα 35 ἄρ­χι­ζει ἀ­κρι­βῶς κα­θώς κλεί­νει ἡ πα­ρέν­θε­ση αὐτή (στ. 1-2). Τό κε­νό λοι­πόν αὐ­τό ἀ­να­πλη­ρώ­νε­ται μέ μιά κο­σμο­γο­νι­κή φά­ση πού ἀ­πο­τε­λεῖ ἐ­σω­τε­ρι­κή ἀ­νάγ­κη τοῦ κο­σμο­λο­γι­κοῦ συ­στή­μα­τος τοῦ Ἐμ­πε­δο­κλῆ καί μπο­ρεῖ νά πε­ρι­γρα­φῆ κα­τά τόν ἀ­κό­λου­θο τρό­πο:

Με­τά τό θρί­αμ­βο τῆς Φι­λο­τη­τας καί μέ τό πλή­ρω­μα τοῦ χρό­νου (Β 30,2 τε­λει­ο­μέ­νοι­ο χρό­νοι­ο), τό Νεῖ­κος ἄρ­χι­ζε νά ἐ­πε­νερ­γῆ βαθ­μη­δόν ἀ­πό τήν ἐ­ξω­τε­ρι­κή ἐ­πι­φά­νεια πά­νω στή μά­ζα τῆς σφαί­ρας καί νά τήν κι­νῆ. Τήν ἐ­πε­νέρ­γεια αὐτή πρέ­πει νά τή δο­ῦ­με ὡς μιά ὁ­μοι­ο­με­ρῆ καί συ­νε­χῶς αὐ­ξα­νό­με­νη ἀ­π’ ὅλα τά ση­μεῖ­α τῆς σφαί­ρας δρά­ση, πού συ­νε­πά­γε­ται μιά δια­ρκῶς αὐ­ξα­νό­με­νη, συγ­κεν­τρι­κά, κί­νη­ση τῆς μά­ζας τῶν στοι­χεί­ων. Ἔ­τσι, κα­θώς τό Νεῖκος ἀρ­χί­ζει νά δι­εισ­δύ­η ἀ­πό τήν ἐ­ξω­τε­ρι­κή ἐ­πι­φά­νεια καί νά ἀ­σκῆ ἐ­πιρ­ρο­ή πά­νω στά στοι­χεῖ­α, ἀ­να­πτύσ­σε­ται βαθ­μη­δόν μέ­σα στή σφαί­ρα μιά στρο­βι­λι­κή κί­νη­ση καί ὅλη ἡ μά­ζα με­τα­σχη­μα­τί­ζε­ται σι­γά σι­γά σέ δί­νη. Τό Νεῖκος πρέ­πει νά κί­νη­σε ἀρ­χι­κά τίς ἐ­ξω­τε­ρι­κές πε­ρι­ο­χές τῆς σφαί­ρας καί ἡ ἐ­πιρ­ρο­ή του ἔ­βαι­νε ἀ­νάλο­γα πρός τήν ὑ­πο­χω­ρη­τι­κή κί­νη­ση τῆς Φι­λο­τη­τας. Κα­θώς ὑ­πο­βάλ­λον­ται ἔ­τσι τά στοι­χεῖ­α σέ κί­νη­ση, συν­τε­λεῖ­ται ἡ λει­τουρ­γί­α τοῦ ἀ­πο­χω­ρι­σμοῦ: τά στοι­χεῖ­α δι­α­γρά­φουν ὅλο καί πιό δι­α­κρι­τές με­τα­ξύ τους τρο­χι­ές, ἀ­παλ­λάσ­σον­ται ὅλο καί πε­ρισ­σό­τε­ρο ἀ­πό τήν ἐ­πιρ­ρο­ή της Φι­λό­τη­τας καί τί­θεν­ται ἀν­τί­στοι­χα κά­τω ἀ­πό τήν ἐ­πιρ­ρο­ή τοῦ Νεί­κους. Μιά καί ἡ δί­νη σχη­μα­τί­ζε­ται κα­τά τό πέ­ρα­σμα ἀ­πό τόν Σφαῖΐ­ρο στόν πολ­λα­πλό κό­σμο, εἶ­ναι εὔ­λο­γο νά σκε­φτοῦ­με ὅτι κα­τά τόν σχη­μα­τι­σμό αὐτόν ἡ Φι­λο­τη­τα καί τό Νεῖκος βρί­σκον­ται σέ μιά τε­λι­κή φά­ση τοῦ ἀ­γώ­να τους, κά­τω ἀ­πό ὁ­ρι­σμέ­νες ἀ­να­λο­γί­ες τῶν δυ­νά­με­ών τους, ἀλ­λά ἡ ὑ­πε­ρο­χή βαί­νει σα­φῶς αὐ­ξα­νό­με­νη ὑ­πέρ τοῦ Νεί­κους καί εἰς βά­ρος ἀν­τί­στοι­χα της δύ­να­μης τῆς Φι­λό­τη­τας. Μιά τέ­τοι­α ἐ­ξα­κο­λου­θη­τι­κή αὔ­ξη­ση τοῦ Νεί­κους πεί­θει ὅτι τό πέ­ρα­σμα στήν πολ­λα­πλό­τη­τα δέν γί­νε­ται μέ μιά «ἔ­κρη­ξη» ἡ «δι­άρ­ρη­ξη» τῆς σφαί­ρας. Τήν τή­ρη­ση τῆς κο­σμι­κῆς τά­ξης τήν ἐγ­γυᾶ­ται, ἀ­κρι­βῶς ἡ δί­νη, μέ­σα στήν ὁ­ποί­α τά πάν­τα κι­νοῦν­ται, ἀλ­λά σύμ­φω­να μέ μιάν ἀ­ναγ­και­ό­τη­τα, ἡ ὁ­ποί­α ὑ­πα­γο­ρεύ­ε­ται ἀ­πό τήν ἴδια τή φύ­ση τῆς δί­νης Συγ­κε­κρι­μέ­να, ὅ­ταν ὅ­λα τά συ­στα­τι­κά στοι­χεῖ­α πού πε­ρι­κλεί­ον­ται μέ­σα στή σφαί­ρα ὑ­πο­τα­χθο­ῦν κα­νο­νι­κά στή στρο­βι­λι­κή κί­νη­ση, τό Νεῖκος ἔ­χ­ει ἤ­δη ὑ­πε­ρι­σχύ­σει καί τί­θε­ται ὡς βά­ση καί κι­νη­τή­ρια δύ­να­μη τῆς δί­νης. Τό Νεῖκος, πού ἡ ἐ­πε­νέρ­γεια του ξε­κί­νη­σε ἀ­πό τίς ἐ­ξω­τε­ρι­κές πε­ρι­ο­χές τῆς σφαί­ρας, ἔ­­χει φτά­σει τώ­ρα στό ἐ­νέρ­τα­τον βέν­θος τῆς δί­νης, στό κέν­τρο δη­λα­δή τοῦ κό­σμου. Τά πάν­τα τώ­ρα πε­ρι­στρέ­φον­ται γύ­ρω ἀ­πό ἕ­ναν ἄ­ξο­να. Ἡ κί­νη­ση ὅ­μως αὐτή, ὡς ἑ­νο­ποι­η­τι­κή, δέν μπο­ρεῖ νά ἀ­πο­δο­θῆ στό ἴδιο τό Νεῖκος. Ἑ­πο­μέ­νως, μιά καί ἡ Φι­λο­τη­τα εἶ­ναι ἐγ­κα­τε­στη­μέ­νη τώ­ρα, πε­ρι­ο­ρι­σμέ­νη κα­τά τόν ἄ­ξο­να τῆς δί­νης, ἡ ἑ­νο­ποι­η­τι­κή αὐ­τή κί­νη­ση δέν δι­και­ο­λο­γεῖ­ται πα­ρά ὡς κα­τά­λοι­πο τῆς ἐ­ξα­σθε­νη­μέ­νης Φι­λο­τη­τας.

Ἡ δί­νη λοι­πόν, σύμ­φω­να μέ τούς ὁὅρους τοῦ κει­μέ­νου (Β 35, 3-4), ἀ­πο­τε­λε­ΐ ἕ­να δυ­να­μι­κό πε­δί­ο πού ἔ­χει σχῆ­μα χο­ά­νης:

  Νεῖ­κος (ἐ­νέρ­τα­τον βέν­θος δί­νης)

 Στό κα­τώ­τα­το βά­θος τῆς δί­νης-χο­ά­νης, στό μο­να­δι­κό ση­μεῖ­ο ἀ­π’ ὅ­που εἶ­ναι δυ­να­τό νά ρυθ­μί­ζε­ται ἡ κί­νη­ση καί νά ἐ­λέγ­χε­ται ὅ­λο τό σύ­στη­μα τῆς στρο­βι­λι­ζό­με­νης μά­ζας, βρί­σκε­ται τό Νεῖκος (ἐνέρ­τα­τον βέν­θος). Ἀ­πό τήν κυ­ρί­αρ­χη αὐ­τή θέ­ση τοῦ τό Νεῖκος κά­νει τά πάν­τα νά στρο­βι­λί­ζων­ται καί νά ἀ­πο­χω­ρί­ζων­ται με­τα­ξύ τους. Ἡ δί­νη ἀ­πο­τε­λεῖ βέ­βαι­α τήν ἀ­πό­δει­ξη ὅτι τό Νεῖκος ἔ­χει ἐ­πι­τύ­χει ἀ­πό­λυ­τη ὑ­πε­ρο­χή μέ­σα στόν κό­σμο, ἀλ­λά τά στοι­χεῖ­α δι­α­φο­ρο­ποι­οῦν­ται ἔ­χον­τας ἕ­να ἑ­νο­ποι­η­τι­κό κέν­τρο, πράγ­μα πού ση­μαί­νει ὅτι ἡ ἐ­πιρ­ρο­ή τοῦ Νεί­κους δέν εἶ­ναι ἀ­πε­ρι­ό­ρι­στη: ὅλες οἱ κι­νή­σεις δι­α­φο­ρο­ποί­η­σης ἐν­τάσ­σον­ται μέ­σα στά δρια τῆς δί­νης, ἡ ὁ­ποί­α ἀ­κρι­βῶς ἀ­πο­τε­λεῖ ἕ­να αὐ­τό­νο­μο καί ὀρ­γα­νω­μέ­νο σύ­στη­μα κί­νη­σης. Χω­ρίς τή δί­νη, θά λάμ­βα­νε χώ­ρα μιά ἀ­πε­ρι­ό­ρι­στη δρά­ση τοῦ Νεί­κους, πού θά ἔ­φτα­νε στό ση­μεῖ­ο νά φέ­ρη χά­ος μέ­σα στόν δη­μι­ουρ­γού­με­νο κό­σμο. Πα­ράλ­λη­λα, οἱ κι­νή­σεις δι­έ­πον­ται ἀ­πό μιάν ἀ­ναγ­και­ό­τη­τα σύμ­φυ­τη μ’ αὐτή τήν ἴδια τήν ξε­χω­ρι­στή φύ­ση κά­θε στοι­χεί­ου: μέ τή δια­ρκῶς αὐ­ξα­νό­με­νη τα­χύ­τη­τά τους τά στοι­χεῖ­α ἀ­πο­χω­ρί­ζον­ται κα­τά τρό­πο πού νά κα­τα­λαμ­βά­νουν μιά δι­α­τε­ταγ­μέ­νη θέ­ση μέ­σα στό χῶ­ρο τῆς δί­νης ἀ­νά­λο­γη μέ τό εἰ­δι­κό βά­ρος τους. Στό κέν­τρο κα­τα­λαμ­βά­νουν θέ­ση οἱ πιό βα­ρι­ές συ­στα­τι­κές ὕ­λες (γῆ), πιό πά­νω τό νε­ρό, με­τά ὁ ἀ­έ­ρας καί ἐ­ξω­τε­ρι­κά ὁ αἰ­θέ­ρας (πῦρ).

Ἡ δί­νη ἀ­πο­τε­λεῖ βέ­βαι­α ἕ­να με­τα­βλη­τό καί πλα­στι­κό σύ­νο­λο πού προ­α­ναγ­γέλ­λει ἀ­πό τήν ἀρ­χή τήν ὁ­λο­κλη­ρω­τι­κή ἐ­πι­κρά­τη­ση τοῦ Νεί­κους, ἀλ­λά ἡ Φι­λοότη­τα δέν μέ­νει ἀ­μέ­το­χη στό κο­σμο­γο­νι­κό στά­διο πού πα­ρου­σι­ά­ζε­ται ἐ­δῶ. Δι­α­φο­ρε­τι­κά δέν θά εἶ­χε νό­η­μα ἡ χρή­ση δύ­ο δι­α­φο­ρε­τι­κῶν ἐκ­φρά­σε­ων μέ τίς ὁ­ποι­ες προσ­δι­ο­ρί­ζε­ται ἀ­πό τή μιά με­ριά ἡ θέ­ση τοῦ Νεί­κους (ἐ­νέρ­τα­τον βέν­θος δί­νης) καί ἀ­πό τήν ἄλ­λη ἡ ἀν­τί­στοι­χη θέ­ση τῆς Φι­λό­τη­τας (ἐν μέ­σῃ στρο­φά­λιγ­γι). Ἡ δί­νη, λοι­πόν, ὡς δυ­να­μι­κό κο­σμο­γο­νι­κό πε­δί­ο, ἐ­ξη­γεῖ­ται ἀ­πό τό γε­γο­νός ὅτι τό Νεῖκος, καί κα­τά τό χρό­νο ἀ­κό­μα της μέ­γι­στης ἀκ­μής τῆς δύ­να­μής του, κα­τά τόν ὁ­ποῖ­ο ἔ­­χει πε­ρι­ο­ρί­σει τήν Φι­λότη­τα στό ἔ­σχα­το ση­μεῖ­ο τοῦ κέν­τρου τοῦ κό­σμου, πε­ρι­ο­ρί­ζε­ται ταυ­τό­χρο­να ἀ­π’ αὐτήν τήν ἴδια τήν (ἡτ­τη­μέ­νη) ἀν­τί­πα­λό του. Αὐ­τό γί­νε­ται σα­φές ἄν σκε­φτοῦ­με ὅτι ἡ μά­ζα πού πῆ­ρε τό σχῆ­μα δί­νης πλα­ταί­νει ὅλο καί πε­ρισ­σό­τε­ρο, πράγ­μα πού συ­νε­πά­γε­ται τήν ἐ­ξα­κο­λου­θη­τι­κή μεί­ω­ση, ὡς πρός τό μῆ­κος, τοῦ ἄ­ξο­να τῆς δί­νης, κα­τά τόν ὁ­ποῖ­ο ἐ­κτεί­νε­ται ἡ Φι­λο­τη­τα. Ἡ μεί­ω­ση αὐτή ὁ­δη­γεῖ στήν τε­λι­κή ἐ­ξα­φά­νι­ση τοῦ ἄ­ξο­να τῆς δί­νης καί στόν συ­να­κό­λου­θο πε­ρι­ο­ρι­σμό τῆς Φι­λο­τη­τας σ’ ἕ­να ἐ­λά­χι­στο ση­μεῖ­ο-κέν­τρο, τό ὁ­ποι­ο ἀ­κρι­βῶς πε­ρι­κλεί­ε­ται ἀ­πό τό Νεῖκος.

Εἶ­ναι φα­νε­ρό πῶς ἡ δί­νη ἀ­πει­κο­νί­ζει τή φά­ση ἐ­κεί­νη τοῦ κό­σμου κα­τά τήν ὁ­ποί­α γί­νε­ται χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ἀν­τι­λη­πτή ἡ ἐ­ξι­σορ­ρο­πη­τι­κή ἐ­ναλ­λα­γή ὑ­πε­ρο­χῆς τῶν δύ­ο δυ­νά­με­ων: ἡ ἴ­δια ἡ φύ­ση τῆς δί­νης προ­ϋ­πο­θέ­τει μιά συμ­με­το­χή τῆς Φι­λότη­τας (ἔ­στω καί δια­ρκῶς μει­ου­μέ­νη) καί μιά ἐ­ξα­κο­λου­θη­τι­κή αὔ­ξη­ση τῆς ἐ­πιρ­ρο­ῆς τοῦ Νεί­κους, ἡ ὁ­ποί­α ὅ­μως βαί­νει ὡς ἕ­να ση­μεῖ­ο πλή­ρους ὁ­λο­κλή­ρω­σης, με­τά τό ὁ­ποῖ­ο ἐ­πέρ­χε­ται ἀ­ναγ­κα­στι­κά ἡ πτώ­ση, ἡ δια­ρκής ἐ­ξασθέ­νη­ση τοῦ Νεί­κους. Ἡ ἴ­δια ἡ νο­μο­τέ­λεια πού προσ­δι­ο­ρί­ζει τήν κυ­ρι­αρ­χί­α τοῦ Νεί­κους προσ­δι­ο­ρί­ζει καί τήν ἥτ­τα του.

Ἡ ἑρ­μη­νεί­α αὐτή ὑ­πα­γο­ρεύ­ε­ται ἀ­πό τό ἴ­διο τό κεί­με­νο μέ τήν ἀλ­λα­γή της δι­ά­θε­σης ἀ­πό τό ἵκε­το (Νεῖκος) στό γέ­νη­ται (Φι­λό­της).Ό Wilamowitz θε­ω­ρο­ῦ­σε ἀ­δι­α­νό­η­τη αὐτή τήν ἀλ­λα­γή. Ἦταν φυ­σι­κό οἱ ὑ­πο­ψί­ες νά συγ­κεντρω­θο­ῦν στό γέ­νη­ται καί νά γί­νουν προ­σπά­θει­ες ἐ­ξο­μά­λυν­σης τοῦ πε­ρά­σμα­τος ἀ­πό τή μί­α δι­ά­θε­ση στήν ἄλ­λη μέ δι­ά­φο­ρες δι­ορ­θώ­σεις τοῦ γέ­νη­ται: γέγέ­νη­ται, γέ­γα­κε, γέ­νε­το. Φαί­νε­ται ὁ­μως ὅτι τό πρό­βλη­μα πού πα­ρου­σι­ά­ζε­ται ἐ­δῶ δέν εἶ­ναι πρό­βλη­μα κει­μέ­νου, ἀλ­λά δυ­σκο­λί­α νά ἑρ­μη­νευ­θῆ ἡ σκέ­ψη τοῦ φι­λο­σό­φου, ἡ ὁ­ποί­α ἐκ­φρά­ζε­ται στό κεί­με­νο αὐτό. Δι­ό­τι ἡ ἀλ­λα­γή δι­ά­θε­σης ἐ­ξη­γεῖ­ται πο­λύ κα­λά μιά καί πρό­κει­ται γιά με­τά­βα­ση ἀ­πό ἕ­να γε­γο­νός σέ κά­τι ἄλ­λο πού ἀν­τι­στοι­χε­ῖ σ’ αὐ­τό καί πού δέν ἔ­χει ἀ­κό­μα συν­τε­λε­σθῆ . Τό ἵκε­το ἐκ­φρά­ζει ὡς πρός τό Νεῖκος ἕ­ναν ὁ­ρι­στι­κό χρό­νο πού ἀ­πο­τε­λε­ῖ συ­νάρ­τη­ση τοῦ χώ­ρου στόν ὁ­ποι­ο βρί­σκε­ται τό ἴ­διο τό Νεῖκος : «ὅταν τό Νεῖκος ἔ­φτα­σε στό ἐ­νέρ­τα­τον βέν­θος τῆς δί­νης» (αὐ­τό δη­λώ­νει μιά ὁ­ρι­στι­κή χρο­νι­κή στιγ­μή καί ἕ­ναν ὁ­ρι­στι­κά προσ­δι­ο­ρι­σμέ­νο χῶ­ρο πού θά κα­τα­λαμ­βά­νη τό Νεῖκος ὅσο θά δια­ρκῆ ἡ ἐ­πιρ­ρο­ή του), καί «ὅ­ταν ἡ Φι­λο­τη­τα φτά­νη νά βρί­σκε­ται στόν μέ­σο ἄ­ξο­να τῆς δί­νης» (αὐ­τό ση­μαί­νει ὅτι ἡ Φι­λο­τη­τα δέν προσ­δι­ο­ρί­ζε­ται ἐ­δῶ σ’ ἕ­να ὁ­ρι­σμέ­νο ση­μεῖ­ο τοῦ μέ­σου, για­τί ἀ­κρι­βῶς ἡ αὐ­ξα­νό­με­νη δύ­να­μη τοῦ Νεί­κους τῆς ἀ­φαι­ρεῖ ὅ­λο καί πε­ρισ­σό­τε­ρη δι­και­ο­δο­σί­α ἐν χώ­ρῳ) — ἀ­κο­λου­θεῖ ἡ πε­ρι­γρα­φή γε­γο­νό­των πού ἀ­νά­γον­ται στήν ἄλ­λη φά­ση τοῦ κό­σμου καί πού ἀρ­χί­ζουν τή στιγ­μή κα­τά τήν ὁ­ποι­α τό Νεῖκος ξε­πέ­ρα­σε τήν κο­ρυ­φή τῆς δύ­να­μής του. Τό γέ­νη­ται, λοι­πόν, ἀν­τί­θε­τα ἀ­πό τό ἵκε­το, ἐκ­φρά­ζει μιά ἐ­νέρ­γεια πού δέν συν­τε­λέ­στη­κε, ἀλ­λά πού τεί­νει νά συν­τε­λε­στῆ, κι αὐ­τό δέν ἑρ­μη­νεύ­ε­ται πα­ρά μέ τόν με­τα­βλη­τό καί πλα­στι­κό χα­ρα­κτή­ρα τῆς δί­νης. Ὁ Ο’ Brien, πού δέν ἐ­ξαρ­τᾶ τήν ὅλη ἑρ­μη­νεί­α τοῦ κει­μέ­νου ἀ­πό τή δί­νη ὡς ἕ­να πλα­στι­κό κο­σμο­λο­γι­κό σχῆ­μα, ἀ­ναγ­κά­ζε­ται νά θε­ω­ρή­ση τά γε­γο­νό­τα πού πε­ρι­γρά­φον­ται ἐ­δῶ σέ σχέ­ση ὄ­χι μο­νά­χα μ’ ἕ­ναν κύ­κλο, ὅπως συμ­βαί­νει μέ τό ἵκε­το, ἀλ­λά μ­έ τήν ἀ­τε­λεί­ω­τη δι­α­δο­χή κο­σμι­κῶν κύ­κλων. Τά γε­γο­νό­τα ὁ­μως, τά ὁ­ποί­α πε­ρι­γρά­φον­ται τό­σο μέ τό ἵκε­το ὅ­σο καί μέ τό γέ­νη­ται, ἀ­να­φέ­ρον­ται στή δί­νη, κα­τά τό χρό­νο τῆς ἐ­πι­κρά­τη­σης τοῦ Νεί­κους, καί ὁ φι­λό­σο­φος δέν θά εἶ­χε κα­νέ­να λό­γο νά μᾶς πῆ «ὁ­πο­τε­δή­πο­τε ἡ Φι­λότη­τα βρί­σκε­ται στή μέ­ση της δί­νης…». Ὁ Ἐμ­πε­δο­κλῆς λέ­γει πῶς «ὅ­ταν τό Νεῖκος ἔ­φτα­σε στό κα­τώ­τα­το βά­θος τῆς δί­νης, ἀλ­λά κα­τά τό χρό­νο, ἀ­πό τό ἄλ­λο μέ­ρος, πού ἡ Φι­λο­τη­τα φτά­νει νά βρί­σκε­ται κα­τά τόν ἄ­ξο­να τῆς δί­νης, τό­τε ὅλα ἀρ­χί­ζουν νά συγ­κλί­νουν γιά σχη­μα­τι­σμό ἑ­νό­τη­τας». Τό δέ (ἐν δέ μέ­σῃ Φι­λό­της…) δέν πρέ­πει νά ἀ­πο­δί­δε­ται, ὅπως συ­νή­θως γί­νε­ται, μέ τό «καί», για­τί δέν εἶ­ναι μό­νο τό γέ­νη­ται πού ἐκφρά­ζει δι­α­φο­ρε­τι­κή λει­τουρ­γί­α: τό δέ εἰ­σά­γει ἀ­κρι­βῶς τή φρά­ση μέ τήν ὁ­ποι­α ἀν­τι­πα­ρα­τάσ­σε­ται στό «πό­στο» τοῦ Νεί­κους μιά δι­α­φο­ρε­τι­κή θέ­ση στήν ὁ­ποί­α βρί­σκε­ται ἡ Φι­λό­τη­τα. Τό ἐν τῇ δή ἐ­ξάλ­λου, πού μᾶς συν­δέ­ει μέ τά ἑ­πό­με­να, ὁ­που πε­ρι­γρά­φον­ται γε­γο­νό­τα τά ὁ­ποί­α ἀ­νή­κουν στήν ἄλ­λη φά­ση τοῦ κό­σμου, ἡ ὁ­ποί­α δη­λα­δή ἔρ­χε­ται με­τά τό βα­σί­λει­ο τοῦ Νεί­κους, εἶ­ναι πο­λύ φυ­σι­κό νά ἔ­χη χρο­νι­κή ση­μα­σί­α καί ὄ­χι χω­ρι­κή. Ἡ χρο­νι­κή αὐτή στιγ­μή, πού μᾶς περ­νᾶ στήν ἄλ­λη κο­σμι­κή φά­ση, εἶ­ναι φυ­σι­κό νά μήν προσ­δι­ο­ρί­ζε­ται ἀ­πό τό γε­γο­νός ὅτι τό Νεῖκος ἵκε­το στό κα­τώ­τα­το βά­θος τῆς δί­νης (αὐ­ό εἶ­ναι ἕ­να συν­τε­λε­σμέ­νο γε­γο­νός), ἀλ­λά ἀ­πό τή διά­ρκεια τοῦ φαι­νο­μέ­νου κα­τά τό ὁ­ποῖ­ο ἡ Φι­λο­τη­τα κα­τα­λαμ­βά­νει τόν μέ­σο ἄ­ξο­να τῆς δί­νης, ὁ ὁ­ποῖ­ος ὅ­μως χά­νει συ­νε­χῶς ἔ­κτα­ση καί γί­νε­ται τε­λι­κά ἕ­να ση­μεῖ­ο πού πε­ρι­κλεί­ε­ται ἀ­πό τό Νεῖκος. Ἡ στιγ­μή λοι­πόν τῆς μέ­γι­στης ἀκ­μῆς τοῦ Νεί­κους εἶ­ναι ἀ­κρι­βῶς ἡ στιγ­μή τῆς πτώ­σης του καί ἀν­τί­στοι­χα ἡ ἀρ­χή τῆς ἀ­νά­πτυ­ξης τῆς Φι­λό­τη­τας. Ἔ­τσι ἔ­ξη­γεῖϊ­ται για­τί ἀ­κο­λου­θε­ΐ ἀ­μέ­σως ἡ πε­ρι­γρα­φή τῆς πο­ρεί­ας τῶν στοι­χεί­ων γιά ἑ­νό­τη­τα. Τό ἔρ­γο τοῦ Νεί­κους συν­τε­λέ­στη­κε καί τό φαι­νό­με­νο δί­νη δέν ὕ­πάρχει πλέ­ον. Ἡ Φι­λο­τη­τα πε­ρι­κλεί­ε­ται τώ­ρα στό κέν­τρο τοῦ κό­σμου ἀ­πό τό Νεῖκος, τό ὁ­ποῖ­ο ἀρ­χί­ζει νά ὑ­πο­χω­ρῆ πρός τά ἐ­ξω­τε­ρι­κά στρώ­μα­τα τοῦ κο­σμι­κο­ῦ κύ­κλου. Εἶ­ναι φυ­σι­κό νά δε­χτοῦ­με ὅτι, ὁ­ταν τά στοι­χεῖ­α ἔ­παυ­σαν νά βρί­σκων­ται σέ στρο­βι­λι­κή κί­νη­ση, κα­τέ­λα­βαν θέ­σεις ἀ­νά­λο­γες πρός τή βα­ρύ­τη­τά τους: στό κέν­τρο ἡ γῆ, κα­τό­πιν τό ὑ­γρό στοι­χεῖ­ο, γύ­ρω του ὁ ἀ­έ­ρας καί ἐ­ξω­τε­ρι­κά τό πύ­ρι­νο στρῶ­μα τοῦ αἰ­θέ­ρα. Ὅ­ταν λοι­πόν τό Νεῖκος, πού ἔ­χει τυ­λί­ξει τή Φι­λο­τη­τα στό κέν­τρο τοῦ δι­α­φο­ρο­ποι­η­μέ­νου κό­σμου, ἐ­ξαν­τλή­ση τίς δυ­να­τό­τη­τες κυ­ρι­αρ­χί­ας, ἡ Φι­λό­τη­τα βρί­σκει ἐ­λεύ­θε­ρο πε­δί­ο δρά­σης καί ἀρ­χί­ζει νά ἅ­πλώ­νη ἀ­πο­κεν­τρω­τι­κά τή δύ­να­μή της. Ἔ­τσι, εἶ­ναι φυ­σι­κό ἡ γῆ νά ἀ­πο­τε­λο­ῦ­σε τήν πρώ­τη πε­ρι­ο­χή πού δέ­χτη­κε τήν ἐ­πιρ­ρο­ή τῆς Φι­λο­τη­τας. Ἡ συ­νέ­χεια τοῦ Β 35 (στ. 5 κ.ε.) πε­ρι­γρά­φει ἀ­κρι­βῶς τά ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα ἀ­πό τήν ἐ­πε­νέρ­γεια τῆς Φι­λό­τη­τας μέ­σα στή μά­ζα τῆς γῆς γιά τή δη­μι­ουρ­γί­α ζων­τα­νῶν ὄν­των. Ὅ­ταν ἡ Φι­λο­τη­τα θά ἐ­πε­κτα­θῆ καί πρός τά ἄλ­λα στοι­χεῖ­α καί ἐ­πε­νερ­γή­ση ὥ­στε αὐ­τά νά συ­νά­ψουν ἑ­νό­τη­τες, τό ἔρ­γο τῆς ζω­ο­γο­νί­ας θά τεί­νη πρός τήν ὁ­λο­κλή­ρωσή του. Στό με­τα­ξύ τό Νεῖκος ἀ­πο­σύ­ρε­ται βαθ­μη­δόν πρός τήν πε­ρι­φέ­ρεια καί τε­λι­κά κα­τα­φεύ­γει στά ἔ­σχα­τα τέρ­μα­τα κύ­κλου (Β 35,10). Ἡ ἔκ­φρα­ση αὐτή κα­θώς καί ἡ πα­ράλ­λη­λη τῶν δέ συ­νερ­χο­μέ­νων ἕξ ἔ­σχα­τον ἵστα­το Νεῖκος (Β 36) πε­ρι­γρά­φουν τήν ἐν­τε­λῶς ἀν­τί­θε­τη φά­ση τοῦ κό­σμου. Κα­τά τή φά­ση αὐτή, πού ἡ Φι­λό­τη­τα κερ­δί­ζει δύ­να­μη εἰς βά­ρος τοῦ Νεί­κους, χω­ρίς ὡ­στό­σο ἡ κυ­ρι­αρ­χί­α της νά ἔ­χη ἀ­κό­μα ἐ­πι­κυ­ρω­θῆ, τά στοι­χεῖ­α δι­έ­πον­ται ἀ­πό δι­ά­θε­ση γιά ἕ­νω­ση καί εἶ­ναι φυ­σι­κό νά ἀ­πο­δι­ώ­χνουν τήν ἐ­πιρ­ρο­ή τοῦ Νεί­κους. Σέ με­ρι­κά ση­μεῖ­α μο­νά­χα τό Νεῖκος πα­ρου­σιά­ζει ἀ­κό­μα κά­ποι­α ζω­τι­κό­τη­τα (Β 35, 10-11) κι αὐτό συμ­βαί­νει βέ­βαι­α σέ ἐ­ξω­τε­ρι­κές ζῶ­νες τοῦ κύ­κλου. Αὐ­τός εἶ­ναι δ λό­γος γιά τόν ὁ­ποῖ­ο πολ­λές συ­στα­τι­κές ὕ­λες μέ­νουν ἀ­κό­μα «ἄ­μεικτες» ἀ­νά­με­σα στίς ἀ­να­μιγ­μέ­νες (Β 35,8). Τε­λι­κά, ἀ­κό­μα κι ἄν τό Νεῖκος πα­ρου­σι­ά­ζε­ται νά ἐ­ξα­σφα­λί­ζη γιά λί­γο κά­ποι­α ὑ­πε­ρο­χή κα­τά τό­πους, ἡ ἐ­πιρ­ρο­ή της Φι­λο­τη­τας βαί­νει συ­νε­χῶς αὐ­ξα­νό­με­νη καί τεί­νει νά ὁ­λο­κλη­ρω­θῆ (Β 35, 12-13). Χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή εἶ­ναι ἡ ἀ­κο­λου­θί­α ὅσον δ’ αἰ­έν ὕπεκ­προ­θέ­οι (Νεῖκος), τό­σον αἰ­έν ἐ­πῃ­ει (Φι­λό­της), πού δεί­χνει ἀ­κρι­βῶς τήν πο­ρεί­α κα­τά τήν ὁ­ποι­α ἡ Φι­λοότη­τα κα­τα­λαμ­βά­νει τό­σο χῶ­ρο ὅσο χά­νει τό Νεῖκος ὀ­πι­σθο­χω­ρών­τας. Ἄν, βέ­βαι­α, δη­λω­νό­ταν ὅτι ἡ Φι­λό­τη­τα ἐ­νερ­γεῖ εἰς βά­ρος τοῦ Νεί­κους, θά πε­ρι­μέ­να­με νά ὑ­πῆρ­χε στό κεί­με­νο τό σχῆ­μα τό­σον…ὅσον. Ὅ­ταν τό συγ­κέ­ρα­σμα ὅ­λων τῶν στοι­χεί­ων θά ἔ­χη ὁ­λο­κλη­ρω­θῆ, τό κρά­τος τῆς Φι­λοότη­τας θά πά­ρη τή μορ­φή μί­ας τέ­λειας, ἰ­σορ­ρο­πη­μέ­νης σφαί­ρας καί τό Νεῖκος θά μέ­νη κα­θ’ ὁ­λη τή διά­ρκεια τοῦ θριά­μβου της ἐ­ξό­ρι­στο καί θά πλα­νᾶ­ται στήν ἐ­ξω­τε­ρι­κή ἐ­πι­φά­νεια τῆς σφαί­ρας ἐ­ξαν­τλη­μέ­νο. Μέ τό πλή­ρω­μα τοῦ χρό­νου (τε­λει­ο­μέ­νοι­ο χρό­νοι­ο) καί ὅ­ταν ἡ Φι­λό­τη­τα δέν θά εἶ­ναι πλέ­ον σέ θέ­ση νά συγκρα­τή­ση ἑ­νω­μέ­να τά στοι­χεῖ­α., τό Νεῖκος θά βρῆ χα­λα­ρή τή συ­νε­κτι­κό­τη­τα τῆς σφαι­ρι­κῆς μά­ζας καί θά ἀρ­χί­ση νά δι­εισ­δύ­η ἀ­π’ ὁ­λα τά ση­μεῖ­α τῆς ἔ­ξω­τερι­κῆς ἐ­πι­φά­νειας μέ κα­τεύ­θυν­ση πρός τό κέν­τρο καί νά προ­κα­λῆ δια­ρκῶς αὐ­ξα­νό­με­νη κί­νη­ση, ἡ ὁ­ποί­α θά κά­νη τή σφαί­ρα νά με­τα­σχη­μα­τι­σθῆ σέ δί­νη.

ΠΗΓΗ