Ο Ιερός Λόχος στο Δραγατσάνι

Οι σπουδαστές του Μαύρου Λόχου έκλεισαν τα βιβλία, άφησαν πίσω τους την ήσυχη ζωή στις ξένες χώρες που κατοικούσαν και αναζήτησαν τη δόξα στον αγώνα γιά την ελευθερία της πατρίδας.
Επέλεξαν έτσι τον δρόμο της δύσκολης ηθικής της αριστοκρατίας. Γιατί όποιος θέλει να επιβάλλει τη θέλησή του στον κόσμο, πρέπει να επιβληθεί στην ύλη προσθέτοντας στο περιεχόμενό της μορφές που προκύπτουν από το ανώτερο πνευματικό επίπεδο. Η αριστοκρατική ηθική στηρίζεται στην ικανότητα να μπορεί κάποιος να δράσει εναντίον των συμφερόντων του, να αποδείξει πως δεν τον καθορίζουν οι οικονομικοί όροι της κοινωνίας των δούλων.
Σύμφωνα με τους κανόνες που ήδη έχει επιβάλλει στον εαυτό του, ο ήρωας πρέπει να μάχεται όχι μόνον όταν η νίκη είναι αβέβαιη αλλά κυρίως όταν η αποτυχία είναι βέβαιη. Γιατί τότε μόνον μπορεί να διαφυλαχθεί η τιμή και ο κοινός θάνατος να νικηθεί, τότε μόνον ολοκληρώνεται η νίκη του πνεύματος πάνω στην ύλη.

Ο αγώνας της ανεξαρτησίας που οδήγησε τον Ελληνισμό στον σύγχρονο κόσμο σαν ελεύθερο έθνος έχει να επιδείξει πολλά παραδείγματα απόλυτης στάσης απέναντι στο θάνατο. Ιδιαίτερη εκδήλωση ηρωικού φρονήματος είναι ο Ιερός Λόχος, το πρώτο ελληνικό σώμα οργανωμένου, τακτικού στρατού με σύγχρονο τυπικό στρατολογίας της εποχής.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης έφτασε στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας στις 22 Φεβρουαρίου 1821 με σκοπό να συγκροτήσει στρατό και να εξορμήσει νότια προς την πατρίδα. Από τη Μολδοβλαχία, την Τρασυλβανία, τα παράλια της Βουλγαρίας και τις μεσημβρινές επαρχίες της Ρωσίας, έφταναν εκεί Έλληνες της διασποράς όλων των τάξεων γιά να καταταγούν. Αυτοί επάνδρωσαν τον πρώτο Ελληνικό στρατό μαζί με τα ετοιμοπόλεμα σώματα Ελλήνων οπλαρχηγών.
Ο καθαγιασμός της σημαίας της επανάστασης έγινε στο Ιάσιο, στην εκκλησία των Τριών Ιεραρχών, στις 26 Φεβρουαρίου 1821. Η σημαία έφερε από την μία πλευρά τον σταυρό και την εικόνα του μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης με την επιγραφή Έν τούτω νίκα και από την άλλη πλευρά το σύμβολο του μυθικού Φοίνικα και την επιγραφή Έκ της στάχτης μου αναγεννώμαι ...

Ο Ιερός Λόχος συγκροτήθηκε λίγο αργότερα στην Φωξάνη, πόλη στα όρια της Μολδαυίας με τη Βλαχία, από τετρακόσιους νεαρούς Έλληνες σπουδαστές, που προέρχονταν από πόλεις της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, κυρίως την Οδησσό της Ουκρανίας. Ο Υψηλάντης πίστευε πως οι νεαροί αυτοί θα μπορούσαν να αποτελέσουν την ψυχή του στρατού του. Γι’ αυτό τους ονομάτισε από το κλασικό όνομα του Ιερού Λόχου των Θηβών.
Έφεραν εφαρμοστές στολές από μαύρο ύφασμα με τρίχρωμο - κόκκινο, γαλάζιο και άσπρο - εθνόσημο. Στο κράνος κάτω από το λοφίο υπήρχε η φράση Ελευθερία ή Θάνατος και το σήμα της νεκροκεφαλής με χιαστό σχήμα οστών σαν σύμβολο της νίκης πάνω στον θάνατο. Διοικητής τους ορίστηκε ο Γεώργιος Κατακουζηνός.
Στην Φωξάνη, οι απόλεμοι αυτοί σπουδαστές άρχισαν να γυμνάζονται και να εκπαιδεύονται στην χρήση των όπλων και της λόγχης ώστε να γίνουν αξιόμαχοι Λογχοφόροι. Η ορκωμοσία τους έγινε σε λιτή τελετή στο ναό της πόλης:
« Ορκίζομαι να χύσω και αυτήν την υστέραν ρανίδα του αίματός μου υπέρ της θρησκείας και της πατρίδος μου.
........................................................................................
........................................................................................
Ορκίζομαι τέλος πάντων εις το της Θείας Μεταλήψεως φοβερόν Μυστήριον ότι θα υστερηθώ της Αγίας Κοινωνίας εις την τελευταία μου εκείνην ώρα, εάν δεν εκτελέσω απάσας τας υποσχέσεις, τας οποίας έδωσα ενώπιον της εικόνος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού ».

Στις 7 Ιουνίου του 1821, αποφράδα μέρα, τήρησαν τις υποσχέσεις τους στην εχθρική Βλαχία, στο Δραγατσάνι, στη μονή του Σερμπανεστίου, κοντά στη διάβαση προς την κοιλάδα των Καρπαθίων.
Ενεπλάκησαν σε απρογραμμάτιστη συμπλοκή λόγω μιάς άκαιρης και άστοχης επίθεσης του αρχηγού του ιππικού Βασίλη Καραβιά κατά των Τούρκων, που αμύνονταν κλεισμένοι στη μονή.
Ο Νικόλαος Υψηλάντης, αδερφός του Αλέξανδρου, κινήθηκε με τον Ιερό Λόχο αρχικά κατά του Δραγατσανίου και έπειτα προς βοήθεια του Καραβιά όταν αυτός βρέθηκε σε δυσχερή θέση. Όμως ο Καραβιάς με τους ιππείς του υποχώρησαν και ξέφυγαν προς τα ορεινά ενώ ο Ιερός Λόχος βρέθηκε περικυκλωμένος από τις τουρκικές δυνάμεις.
Εκείνη τη βροχερή μέρα, οι απειροπόλεμοι Έλληνες νεαροί της διασποράς, αυτοί που δεν γνώριζαν έως τότε την πραγματική φωτιά του πολέμου, αντί να τρέξουν να σωθούν, στάθηκαν αγέρωχοι μπροστά στο θάνατο. Σε μιά άνιση μάχη έμειναν αμετακίνητοι στις θέσεις τους και θερίστηκαν από τα πυκνά πυρά και τις απανωτές επελάσεις του τουρκικού ιππικού.
Ο γενναίος οπλαρχηγός Γεωργάκης Ολύμπιος έφτασε καθυστερημένα στο πεδίο της μάχης και πρόλαβε να σώσει εκατό ιερολοχίτες και την σημαία του Λόχου από το σημείο που είχε πέσει ο σημαιοφόρος. Ο Νικόλαος Υψηλάντης σώθηκε τυχαία από έναν φιλέλληνα Γάλλο αξιωματικό, που τον ανέβασε στο άλογό του.

Ο υπόλοιπος στρατός διαλύθηκε μέσα στο φόβο και τη ντροπή. Στις 8 Ιουνίου, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εξέδωσε την τελευταία δραματική προκήρυξη, όπου αφού εξέφραζε την απόγνωση και την οργή του γιά την αποσύνθεση, τους προδότες και τους λιποτάκτες, δήλωνε πως μόνον η θύμηση του Ιερού Λόχου « ...θα είναι πάντοτε το μόνον δροσιστικόν ποτόν της ψυχής μου ».

Τα παιδιά του Μαύρου Λόχου της νεκροκεφαλής, τίμησαν το όνομα της φοβερής φάλαγγας των Θηβαίων. Δεν πρόλαβαν να γίνουν δεινοί πολεμιστές, πρόσφεραν όμως καθαρό αίμα και πίστη και υποθήκευσαν το μέλλον. Δεν τους λυπάμαι, αντιθέτως τους ζηλεύω.
Γιατί νοιώθω παγιδευμένος στα δεσμά της βαρετής ειρήνης.
Γιατί θα ‘θελα να πεθάνω κι εγώ σε μιά μεγάλη μάχη ...




Οι εικόνες: Έργα του Peter von Ess. «Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διέρχεται τον ποταμό Προύθο» και «Οι Ιερολοχίτες μάχονται στο Δραγατσάνι ».
Ο Σταυρός και η νεκροκεφαλή από την στολή σε προσωπογραφία του Αλέξανδρου Υψηλάντη.
Οι στίχοι της εισαγωγής: Η πρώτη στροφή από την ωδή του Κάλβου “ Εις τον Ιερόν Λόχον ”.
Οι απώλειες του Ιερού Λόχου: Διακόσιοι άνδρες στο πεδίο της μάχης, μεταξύ αυτών ο σημαιοφόρος Ξενοφών, οι αξιωματικοί Κρόκιας, Σούτσος, Ιωαννίτης και Δρακούλης και ο Ελβετός φιλέλληνας Μπουρντιέ. Τριάντα επτά αιχμάλωτοι αποκεφαλίστηκαν αργότερα στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης: Μεγάλη μορφή της Ελληνικής Επανάστασης. Υπασπιστής του Ρώσου αυτοκράτορα και στρατηγός της αυτοκρατορικής φρουράς. Είχε χάσει το ένα του χέρι στη μεγάλη μάχη της Λειψίας. Προερχόταν από οικογένεια με τίτλους από την εποχή του Βυζαντίου. Του ανατέθηκε το 1820 από την Φιλική Εταιρεία η αρχηγία της Εταιρείας και της Επαναστάσεως. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1792 και πέθανε στη Βιέννη το 1828. Κηδεύτηκε φορώντας την μαύρη στολή του Ιερού Λόχου.
Ο Γεωργάκης Ολύμπιος: Ο σημαντικότερος Έλληνας οπλαρχηγός στο πλευρό του Αλέξανδρου Υψηλάντη με ένα σώμα στρατού χιλίων πεντακοσίων έμπειρων ανδρών.
Κι εμείς: Αν και δεν είμαστε σήμερα ευχαριστημένοι με τον εαυτό μας, όμως θα θέλαμε αύριο να γίνουμε υπερήφανοι γιά τον εαυτό μας.
ΠΗΓΗ