Περί Ελληνικής καταγωγής των αρχαίων Ρωμαίων

Γράφει ο αρχιμανδρίτης π. Κύριλλος Κεφαλόπουλος, ιστορικός, D.S.Litt., Διδάκτωρ Αρχαίας Ιστορίας

Ίσως εκ πρώτης όψεως ο τίτλος του παρόντος άρθρου να εκπλήσσει ή να φαίνεται παράδοξος, ωστόσο υπάρχουν σημαντικές και αξιόπιστες αναφορές στην αρχαία Ελληνική και Ρωμαϊκή γραμματεία που στηρίζουν την αρχική θέση.

Κατά παράδοση οι πρώτοι οικιστές της περιοχής περί τον Τίβερι ποταμό και τους γύρω λόφους ήσαν Ελληνικής καταγωγής και μάλιστα Αρκαδικής. Η αρχαία παράδοση αναφέρει ότι πρώτος εγκαταστάθηκε στην περιοχή ο Αρκάδας Εύανδρος, μαζί με άλλους Αρκάδες, περίπου 60 χρόνια πριν τον Τρωϊκό Πόλεμο. Ο εξόριστος βασιλέας Εύανδρος και οι Αρκάδες που τον συνόδευαν εγκαταστάθηκαν στον λόφο που ονόμασαν Παλατίνο ήΠαλλάντιο, εκ της ομωνύμου Αρκαδικής πόλεως. Επί του προκειμένου, ο Παυσανίας γράφει στα «Αρκαδικά» ότι ο Αρκάδας Εύανδρος, που ξεχώριζε μεταξύ των συμπατριωτών του στην σοφία και την πολεμική ανδρεία, εστάλη επικεφαλής Αρκάδων αποικιστών από την Αρκαδική πόλη Παλλάντιο και ίδρυσε την πρώτη πόλη περί τον Τίβερη ποταμό. Οι Ρωμαίοι είχαν επίγνωση της Αρκαδικής προελεύσεως της πρώτης πόλεως πριν την Ρώμη και γι’ αυτό ο αυτοκράτωρ Αντωνίνος ο Πίος («Ευσεβής») ετίμησε τους Αρκάδες Παλλαντιείς με προνόμια (Παυσανίου, «Ελλάδος Περιήγησις», «Αρκαδικά» 43, 1-3).

Εύανδρος

Ο Βιργίλιος αναφέρει ότι ο Εύανδρος και οι Αρκάδες οικιστές κατήγοντο από την Αρκαδική Παλλάδα (Βιργιλίου, Αινειάς 8,51). Επίσης ο Οβίδιος αναφέρει ότι όταν ο Εύανδρος έφθασε στην περιοχή, την ηύρε ερημική και αραιοκατοικημένη, όμως η μητέρα του Νικοστράτη προφητικώς είπε πως ο τόπος προοριζόταν να γίνει το κέντρο μιας μεγάλης αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τονΒιργίλιο (Fasti 5,91) ο Εύανδρος έφερε μαζί του την λατρεία του Αρκαδικού Πανός και την μετέδωσε στους εντοπίους κατοίκους.

Τις ανωτέρω μαρτυρίες επιβεβαιώνει και ενισχύει ο αρχαίος γεωγράφος Στράβων, που αναφέρει ότι η Ρώμη υπήρξε αποικία Αρκάδων ιδρυθείσα από τον Εύανδρο, ο οποίος μάλιστα φιλοξένησε τον ήρωα Ηρακλή όταν ο τελευταίος ταξίδευε δυτικά για να βρει τα βόδια του Γηρυόνη. Ο Στράβων αναφέρει ότι από των ημερών του Ευάνδρου καθιερώθη να προσφέρουν οι Ρωμαίοι θυσίες στον Ηρακλή και να τον τιμούν ως πατρογονικό τους ήρωα. Επίσης, ο Στράβων γράφει ότι οι Ρωμαίοι τιμούν και την μητέρα του Ευάνδρου, Νικοστράτη, την όποία αποκαλούνΚαρμέντη (Στράβωνος, «Γεωγραφικά» 5, 3,3). Ο Πλούταρχος καταγράφει την ύπαρξη βωμού προς τιμήν της Νικοστράτης – Καρμέντης παρά το τείχος της Ρώμης (Πλουτάρχου, «Ρωμύλος»,21).

Ταρκύνιος ο Πρεσβύτερος

Αλλά και οι πρώτοι βασιλείς της Ρώμης ήσαν Ελληνικής καταγωγής. Γράφει επί του προκειμένου ο Πλούταρχος ότι Πελασγοί (δηλ. Ελληνοπελασγοί) ήσαν οι πρώτοι κάτοικοι της Ρώμης και ονόμασαν την πόλη από την δύναμη (ρώμη) των όπλων τους (Πλουτάρχου, «Ρωμύλος», 1). Αλλά και ο θεωρούμενος Ετρουσκικής καταγωγής βασιλέας της Ρώμης,Ταρκύνιος ο Πρεσβύτερος (Lucius Tarquinius Priscus) ήταν υιός του εξορίστου Δημαράτου, εκ του ευγενούς γένους τωνΒακχιαδών της Κορίνθου, ο οποίος τον 7ο π.Χ. αιώνα κυνηγημένος από τον τύραννο Κύψελο, εγκαταστάθηκε στην Ετρουρία και έγινε βασιλέας στην Τυρρηνία / Ετρουρία (Στράβωνος, «Γεωγραφικά», 8,6,20, πρβλ. Τίτος Λίβιος, 1,33).

Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Ρωμαϊκή βασιλεία του Ταρκυνίου του Πρεσβυτέρου υπήρξε καθοριστική για την διαμόρφωση και μετέπειτα εξέλιξη της αρχαίας πόλεως της Ρώμης. Ο Ταρκύνιος σχεδίασε το μεγάλο Ρωμαϊκό στάδιο (Circus Maximus) και εθεμελίωσε τον ναό του Διός στον Καπιτωλίνο λόφο, σχεδίασε τα τείχη της Ρώμης τα οποία οικοδόμησαν Ετρούσκοι και το πρώτο σύστημα αποχετεύσεως της πόλης. Ακόμη και τα εμβλήματα της Ρωμαϊκής εξουσίας, οι πέλεκεις και οι fasces εισήχθησαν από τον Ταρκύνιο τον Πρεσβύτερο, όπως αναφέρει ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς στην «Ρωμαϊκή Αρχαιολογία» του.

Υπάρχουν επίσης αναφορές στην αρχαία γραμματεία για το γεγονός ότι οι πανάρχαιοι πατρογονικοί ιεροί θεσμοί και έθιμα της Ρώμης ήσαν Ελληνικά. Για παράδειγμα, ο Πλούταρχος αναφέρεται στην πανάρχαια Ρωμαϊκή θρησκευτική εορτή τωνΛουπερκαλίων, που στα Eλληνικά σημαίνει «Λύκια» και αποτελεί ένδειξη της Αρκαδικής προελεύσεως της εορτής, προφανώς εισαχθείσης από τον Εύανδρο (Πλουτάρχου, «Ρωμύλος», 21).

Αλλά και η γλώσσα των Ρωμαίων ήταν Ελληνική. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι οι αρχαίοι Ρωμαίοι αρχικώς ωμιλούσαν Ελληνικά πριν οι Ιταλικές/Λατινικές λέξεις επικρατήσουν στην ομιλία των Ρωμαίων (Πλουτάρχου, «Ρωμύλος», 15). Επίσης ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς στην «Ρωμαϊκή Αρχαιολογία» γράφει ότι η Λατινική γλώσσα έχει πολλές ομοιότητες με την αρχαία Αιολική, της οποίας πιθανώς αποτελεί εξέλιξη.

Καθώς η αρχαία Ρώμη επεξέτεινε την κυριαρχία της στο Λάτιο και την κεντρική Ιταλία, υποτάσσουσα τους γειτονικούς λαούς, ο αρχικός Ρωμαϊκός πληθυσμός ανεμείχθη με Σαββίνους, Ετρούσκους, Τυρρηνούς και σταδιακώς κυριάρχησε το Λατινικό και Ιταλικό στοιχείο. Αξίζει ωστόσο να σημειώσουμε ότι και οι λαοί αυτοί (Ετρούσκοι, Τυρρηνοί) ανήκαν στην ευρύτερη Ελληνοπελασγική ομοφυλία, όπως αναφέρει ο Στράβων στο 5οβιβλίο των «Γεωγραφικών» του.

ΠΗΓΗ