25 «θησαυροί» της δημοκρατίας

Ο κρατήρας του Ευφρονίου

Ένα μικρό πήλινο πηνίο (σαν κουβαρίστρα) ανοίγει μια μεγάλη έκθεση, μια έκθεση αριστουργημάτων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στην Αθήνα.

Πρόκειται για ένα λιτό έργο τέχνης που παρουσιάζει την αρπαγή της Ευρώπης. Θέμα έξοχο για την εισαγωγή του θεατή στην περιοδική έκθεση «Κλασικισμός και Ευρώπη: το πεπρωμένο της Ελλάδας και της Ιταλίας» που αναμένεται να εγκαινιαστεί στις 27 Αυγούστου. Περιλαμβάνει 25 αριστουργήματα από τις δύο χώρες και αποτελεί μια καθαρά πολιτική έκθεση.

Το σκεπτικό της, όπως το συνοψίζει ο Λουί Γκοντάρ, σύμβουλος του Ιταλού προέδρου Τζ. Ναπολιτάνο επί της πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι: σύμφωνα με τον «κλασικό πολιτισμό» ο άνθρωπος πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της Ιστορίας. Και η Δημοκρατία, που «εφευρέθηκε» στην Αθήνα, είναι ένα σπουδαίο και πολύτιμο πολίτευμα.

Ακρόλιθο της συλλογής Ludovisi

Πρόκειται για μια κοινή έκθεση που στήθηκε από τις δύο προεδρίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, την ελληνική (α' εξάμηνο) και την ιταλική (β' εξάμηνο). Τον Μάρτιο παρουσιάστηκε στο «Palazzo del Quirinale» της Ρώμης και τώρα θα λειτουργήσει μέχρι τον Οκτώβριο στο ΕΑΜ.

Ελευθερία

Στις αίθουσες περιοδικών εκθέσεων του ΕΑΜ θα παρουσιαστούν μία Κόρη της Ακρόπολης, η Σκεπτομένη Αθηνά, πινακίδες με γραμμική Β', κύπελλο με την επιγραφή «Νέστορος ειμί», επιτύμβια στήλη από τη Γέλα, χάλκινο κλασικό πορτρέτο από τους Επιζεφύριους Λοκρούς. Επίσης, ο έφηβος ο λεγόμενος του Ζααρμπρίκεν, οι Τυραννοκτόνοι, ο Κρατήρας του Ευφρονίου και ο Κορμός Αμαζόνας, μια προτομή Πύρρου, ένας πίνακας του El Greco (Αγιος Πέτρος) και ένας του Καραβάτζιο (Αγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής), μία Παναγία Γλυκοφιλούσα, πίνακες Μόραλη, Παρθένη κ.ά.

O έφηβος του Ζααρμπρίκεν

Ο Λουί Γκοντάρ σημειώνει πως αυτά τα είκοσι πέντε αριστουργήματα παρουσιάζουν «τα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας που οι καλλιτέχνες της αρχαιότητας ''μετέφρασαν'' σε έργα με αιώνια γοητεία».

Ενδεικτικά, αναφέρεται σε τρία έργα. «Η Σκεπτομένη Αθηνά» λέει «που έχει επιλεγεί ως έμβλημα της έκθεσης, μόλις έχει ολοκληρώσει μια μάχη. Ακουμπά στο δόρυ της και σκέφτεται. Νομίζω ότι λέει: κερδίσαμε, αλλά έχουμε πάντα το δόρυ έτοιμο να υπερασπιστεί τα μεγάλα επιτεύγματα της καρδιάς και του νου. Δεν υπάρχουν μόνιμες νίκες. Η δημοκρατία δεν είναι αιώνια. Αυτό είναι το μήνυμα πάνω στο οποίο πρέπει να διαλογίζεται η Ευρώπη».

Στήλη της συλλογής Βοργία

Οι Τυραννοκτόνοι, ρωμαϊκό αντίγραφο κλασικού αγάλματος που είχαν κλέψει οι Πέρσες από την Αγορά της Αθήνας και επαναπάτρισε ο Μέγας Αλέξανδρος, βγήκαν για πρώτη φορά από την Ιταλία. «Στέκουν ως προειδοποίηση, υπενθυμίζοντας στον επισκέπτη το θάρρος του ανθρώπου που επαναστατεί ενάντια στην αδικία και την καταπίεση, πάντα έτοιμοι να υπερασπιστούν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους» λέει ο κ. Γκοντάρ.

Μια ηχώ πολεμικών γεγονότων βρίσκουμε στην αττική ερυθρόμορφη κύλικα, γνωστή ως Κρατήρας του Ευφρονίου. Από τη μια πλευρά, παρουσιάζεται το έπος, μέσα από την ηρεμία των νεαρών Αθηναίων πριν από τη μάχη, από την άλλη, έχει τη μεταφορά του σώματος του νεκρού Σαρπηδόνα. «Το πολιτικό μήνυμα του Ευφρονίου είναι προφανές» σύμφωνα με τον κ. Γκοντάρ: «Ο πόλεμος πρέπει να καταδικαστεί, διότι είναι ο κομιστής του πόνου και του πένθους».

Παρότι τα αντικείμενα είναι ελάχιστα, χωρούν τον πλούτο των αξιών, των ιδεών και των νοημάτων που συνθέτουν τη βάση και την αφετηρία του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Πηγή: Αγγ. Κώττη, Έθνος