Του Νίκου Λυγερού
Η κλασική προσέγγιση
της πολιορκίας του Χάνδακα (1648 – 1669) χρησιμοποιεί την έννοια της
μάχης μόνο που δυσκολεύεται λόγω της μεγάλης διάρκειας της σύγκρουσης.
Έτσι προτιμά να καλύψει την πολιορκία με μία ακολουθία από μικρές
συρράξεις που αντιπροσωπεύουν ανάλογα με τις περιπτώσεις, εξόδους,
επιθέσεις, αντεπιθέσεις, κλπ. Και πάλι, με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν
τεχνητά με κρίκους, μια αλυσίδα γεγονότων, ενώ η αλυσίδα υπήρχε εξαρχής
λαξευμένη μέσα στο ξύλο με κρίκους κλειστούς. Για να αποφύγουν αυτά τα
προβλήματα μερικοί μελετητές προσπαθούν να ενσωματώσουν την πολιορκία
του Χάνδακα μέσα στο πλαίσιο της οθωμανικής κατάκτησης της Κρήτης. Είναι
βέβαια ένα κλασικό σχήμα που δίνει όμως έμφαση και πάλι στην έννοια του
χώρου, δίχως να δώσει τόσο σημασία όσο αξίζει σε αυτήν την ακραία
πολιορκία, στην έννοια του Χρόνου και στο πάχος του. Διότι το
χαρακτηριστικό αυτής της περίπτωσης αποτελεί μια παγκόσμια πρωτοτυπία
για να μη μιλήσουμε από τώρα για καινοτομία. Επιπλέον ο ρόλος του
Francesco Morosini δεν είναι απλώς μια λεπτομέρεια, αφού είχε στην Κρήτη
μια διάρκεια 24 ετών. Αν τώρα χρησιμοποιήσουμε την τοποστρατηγική, για
να μελετήσουμε τις σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ των συμμάχων και των
εχθρών, τότε τα πράγματα εμφανίζονται με έναν τρόπο ριζικά διαφορετικό.
Δεν έχουμε πια ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος μεταξύ της Βενετίας και
της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εδώ εμπλέκονται πολλές Ευρωπαϊκές
δυνάμεις, όλες χριστιανικές που λειτουργούν με τα εθνικά τους συμφέροντα
εναντίον ενός κατακτητή που προσπαθεί να καταλάβει όλη τη Μεσόγειο που
θεωρείται εντελώς απαράδεκτο. Η τοποστρατηγική προετοιμάζει το έδαφος
για την σύνθεση της Χρονοστρατηγικής. Τα πρώτα στοιχεία του Χρόνου
δείχνουν ότι η πολιορκία εντάσσεται σε ένα χρονικό διάστημα ακόμα
μεγαλύτερο με παίκτες που παίζουν διαχρονικά μέσα στη σκακιέρα της
Μεσογείου. Μόνο που δεν παίζουν μία μόνο παρτίδα, υπάρχει συνέχεια και
αυτή λειτουργεί με μνήμη. Οι παίκτες επιπλέον δεν είναι μόνο δύο. Κατά
συνέπεια βλέπουμε ότι εκ φύσης μια κλασική προσέγγιση εκφυλίζει τα
δεδομένα κι έχει μια ανάλυση που καταρρέει. Ενώ αυτή η πολιορκία είναι
συνδεδεμένη με τις πολιορκίες της Μάλτας, της Ρόδου, της Κύπρου και την
ναυμαχία της Ναυπάκτου. Μια ολιστική ανάλυση λειτουργεί συμπληρωματικά
με τη Χρονοστρατηγική σύνθεση. Έτσι αντιλαμβανόμαστε καλύτερα και
ορθολογικά ότι η Κρήτη είναι μόνο μέρος, μερικά τετράγωνα, της
μεσογειακής σκακιέρας. Η πολιορκία του Χάνδακα εμφανίζεται τότε ως ένα
φαινόμενο κι όχι μόνο γεγονός, αναμενόμενο αλλά το πιο σπουδαίο είναι
ότι δεν είναι το τέλος και είναι μόνο η προετοιμασία της απελευθέρωσης
της Πελοποννήσου που θα παίξει ένα τεράστιο ρόλο στους επόμενους αιώνες.
Ο Χάνδακας ήταν μια θυσία, ένας σκακιστικός συνδυασμός σε μια πολλαπλή
παρτίδα αιώνων και είναι η ουσία της συμβολής του στη Χρονοστρατηγική.
Πηγή: http://www.lygeros.org/articles?n=16536&l=gr