Η αρχαία ελληνική Ουκρανία

 Η αρχαία ελληνική Ουκρανία:

Αχαιοί, Θράκες, Αργοναύτες,

Υπερβόρειοι, κ.ά.

Του Γιώργου Λεκάκη

Η αρχαία Σαρματία χωριζόταν (από τους αρχαίους γεωγράφους ακόμη) σε ευρωπαϊκή και ασιατική[1].

Οι Σαρμάτες[2] (< Σαυρομάτες[3] > Σαμάτες) ήταν Σκύθες. Όλοι οι Σκύθες ήσαν περίφημοι ιππείς. Ήσαν νομάδες, πολεμικοί, κοντοί, ξανθοί, παχύσαρκοι, με γαλάζια μάτια, δολιχοκέφαλοι και λεπτοπρόσωποι. Ήταν παιδιά των Αμαζόνων, με εντοπίους άνδρες. Η κάτοικος της χώρας τους ελέγετο Σαυρομάτις, ή Σαρμάτισσα. Ο σχετιζόμενος με την Σαρματία, ελέγετο σαυροματικός, σαρματικός.[4]

Ο πρώτος που αναφέρει αυτό το όνομα ως χώρα ήταν ο Πομπώνιος Μέλας (1ος αι. μ.Χ.), για να δηλώσει το βόρειο μέρος της Ευρασίας, από τον ποταμό Βιστούλα και των Σαρματικών ορέων προς Δ., τα οποια την εχώριζαν από την Γερμανία, μέχρι του ποταμού Ρα ή Λύκου (νυν Βόλγας) προς Α., ο οποίος την εχώριζε από την Σκυθία. Προς ΝΔ. και Ν. οριζόταν υπό των ποταμών Δουνάβεως, Τισία (Theiss) και Τύρα (Δνείστερ), οι οποίοι την εχώριζαν από την Παννονία (των Κρητών) και την Δακία (των Θρακών), και μακρύτερα από τον Εύξεινο και τον Καύκασο, ο οποίος την εχώριζε από την Κολχίδα, την Ίβηρία και την Αλβανία. Εκτεινόταν προς Β. μέχρι την Βαλτική θάλασσα και των «άγνωστων χωρών» της Β. Ευρώπης.

Οι Σαρμάτες κατοικούσαν μικρό μόνο μέρος αυτής της χώρας, των σκυθικών και όχι μόνον φυλών:

- Ουενέδαι / Βενέδαι επί της Βαλτικής, στο βόρειο μέρος, γερμανικής καταγωγής,

- Ρωξολανοί και Αμαξόβιοι κατά τα Ν. της Ρωσίας,

- Άλαννοι / Άλανοι προς Δ. του ποταμού Τανάϊδος (νυν Δον)[5], κ.ά.

Στα Ν. της Ρωσίας κατοικούσαν και οι Ιάζυγες. Οι Ιάζυγες επήραν το όνομά τους από τον Ιάσωνα, τον περίφημο αρχηγό των Αργοναυτών. Αναφέρονται ως Jazygues, Iaziges, Iazyges, Iasses, Jasses, Jassics ή Jasones και Lazygues[6]. Ο πρίγκηψ Ιάσων από την Ιωλκό, έμεινε στην μνήμη ακόμη και των ανατολικότερων ως Yâsia, Yârya, Yrætta, που σημαίνει επίσης «ευγενής», και έδωσε τα τοπωνύμια Jász ή Jassie, Iașing ή Jassy / Ιάσιο στην Ρουμανία!

Όλη η χώρα διαιρείτο δια του ποταμού Τανάϊδος (Ντον) σε δύο μέρη:

- Την Ευρωπαϊκή ή Δυτική Σαρματία (που περιελάμβανε την Απολλωνία / Πολωνία και την Ρωσία), και

- την Ασιατική ή Ανατολική Σαρματία (η οποία περιελάμβανε τις χώρες πέραν τής Κασπίας θαλάσσης).

Η Ταυρική χερσόνησος (νυν Κριμαία), μολονότι ήταν στα παραπάνω όρια, εν τούτοις δεν εθεωρείτο τμήμα της Σαρματίας, αλλά ιδιαιτέρα χώρα.[7]

Σκύθες, Σαρμάτες και Βαστάρνες ήταν αναμεμειγμένοι με τα θρακικά ελληνικά φύλα.[8] Οι αρχαίοι Έλληνες εγνώριζαν την περιοχή, όπως προκύπτει από τα πλείστα ελληνικά τοπωνύμια, την επισκέπτονταν συχνάκις για εμπόριο, την εκπολίτισαν και ίδρυσαν αποικίες.[9]

Οι Σαρμάτες κατοικούσαν κυρίως μεταξύ του Ευξείνου Πόντου και της Κασπίας Θαλάσσης. Αλλά κατά τον 1ο μ.X. αιώνα έφτασαν να κατοικούν σε όλη την ανατολική και βόρεια Ευρώπην, μέχρι την Σουηδική / Βαλτική Θάλασσα. Τον 4ο αι μ.Χ. νικήθηκαν από τους Γότθους, επέδραμαν στην (κρητική) Παννονία, αλλά και εκεί απεκρούσθησαν από τον Βαλεντινιανό, το 375 μ.Χ. Τέλος, υποτάχθηκαν υπό των Ούννων, τους οποίους και ακολούθησαν προς την Δύση, ενώ κάποιοι εξ αυτών κατέφυγαν, τον 6ο μ.Χ. αι. ξανά στα παράλια της Βαλτικής θάλασσας και έκτοτε δεν ξανα-αναφέρονται πλέον στην ιστορία…

Ο Αντίγονος στις «Θαυμαστές Ιστορίες» μεταφέρει πληροφορία του Ηρακλείδη, ότι στην Σαρματία υπάρχει λίμνη που κανένα όρνεο δεν μπορεί να την περάσει (αορνίτις), ενώ από την οσμή της μπορεί να πεθάνει κανείς![10]

Ιδού η ασιατική Σαρματία, κατά Κλαύδιο Πτολεμαίο, μεγάλο μέρος της οποίας σήμερα, καλύπτει η Ουκρανία:

Σαρματίας τῆς ἐν Ἀσίᾳ θέσις.

Ἀσίας πίναξ β.

Ἡ ἐν Ἀσίᾳ Σαρματία περιορίζεται ἀπὸ μὲν ἄρκτων ἀγνώστῳ γῇ, ἀπὸ δὲ δύσεως τῇ ἐν Εὐρώπῃ Σαρματίᾳ ἕως τῶν πηγῶν τοῦ Τανάϊδος ποταμοῦ, καὶ αὐτῷ τῷ Τανάϊδι ποταμῷ ἕως τῶν ἐκβολῶν αὐτοῦ εἰς τὴν Μαιῶτιν[11] λίμνην, καὶ τῆς Μαιώτιδος λίμνης τῷ ἀπὸ τοῦ Τανάϊδος ἀνατολικῷ μέρει μέχρι τοῦ Βοσπόρου τοῦ Κιμμερίου, οὗ μέρους ἡ θέσις ἔχει οὕτως· μετὰ τὰς τοῦ Τανάϊδος ποταμοῦ ἐκβολάς,

Πανιαρδίς ξζ νγ

Μαρουβίου ἢ Μαραβίου ποταμοῦ ἐκβολαί ξη νγ

Παταρούη[12] ξη νβ

Ῥομβίτου[13] Μεγάλου ποταμοῦ ἐκβολαί ξη νβ.

Θεοφανίου ποταμοῦ ἐκβολαί ξη να γο

Ἄζαρα πόλις ξη να γ

Ῥομβίτου Μικροῦ ποταμοῦ ἐκβολαί ξθ ν

Ἀξαβῖτις Ταινία ξη ν

Κυράμβη ἢ Τυράμβη ξθ γο μθ γ

Ἀττικίτου ποταμοῦ ἐκβολαί ο μθ γ

Γέρουσα πόλις ο μθ

Ψάθιος ποταμοῦ ἐκβολαί ξθ μη δ

Μάτητα ξθ μη

Οὐαρδάνου / Βαρδάνου ποταμοῦ ἐκβολαί ξη μη γ

Κιμμέριον ἄκρον ξζ μη

Ἀπάτουργος ξ μη δ

Ἀχίλλειον[14] ἐπὶ τοῦ στόματος ξδ μη

ἐν δὲ τῷ Βοσπόρῳ τῷ Κιμμερικῷ,

Φαναγορία . ξδ μζ γ

Κοροκονδάμη . ξδ δ μζ .

Απὸ δὲ μεσημβρίας τῷ τε ἐντεῦθεν μέρει τοῦ Εὐξείνου Πόντου μέχρι Κόρακος ποταμοῦ, ἔτι τε Κολχίδι καὶ Ἰβηρίᾳ καὶ Ἀλβανίᾳ μέχρι τῆς Ὑρκανίας τῆς καὶ Κασπίας θαλάσσης, ἧς πλευρᾶς ἡ περιγραφὴ ἔχει οὕτως·

μετὰ τὴν Κοροκονδάμην ἐν τῷ Πόντῳ πάλιν,

Ἑρμώνασσα ξε μζ

Σινδικὸς λιμήν . ξε μζ γ

Σίνδα κώμη ή Σινδικός λιμένας, ή Σινδική, ή Σύνδικος, ξ μη.[15]

Βάτα λιμήν ξ μζ γο

Βάτα κώμη ξ γ μζ γ

Ψύχρου ποταμοῦ ἐκβολαί . ξ γο μζ γ

Ἀχαΐα κώμη ξζ μζ

Κερκετίδος κόλπος ξζ μζ γ

Ταζὸς πόλις ξη μζ

Τορετικὴ ἄκρα ξη μζ

Ἄμψαλις πόλις ξη μζ δ

Βούρκα ποταμοῦ ἐκβολαί ξθ μζ δ

Οἰνανθία ξθ γο μζ δ·

Θεσσύριος ποταμοῦ ἐκβολαί ο μζ

Καρτερὸν Τεῖχος ο μ γ

Κόρακος ποταμοῦ ἐκβολαί ο μζ

τὸ ἐντεῦθεν ἐπὶ τὴν πλευρὰν τῆς Κολχίδος πέρας οε μζ

Τὸ ἐφ’ εξῆς ἐπὶ τὸ τέλος τῆς Ἰβηρίας, ἐν ᾧ καὶ

αἱ Σαρματικαὶ Πύλαι οζ μζ.[16]

τὸ ἐντεῦθεν ἐπὶ τὴν Ἀλβανίαν μέχρι τῆς Ὑρκανίας θαλάσσης πέρας, ἐφ᾽ οὗ

Σοάνα ποταμοῦ ἐκβολαί π μζ

ἀπὸ δὲ ἀνατολῶν τῷ ἐντεῦθεν μέρει τῆς Ὑρκανίας θαλάσσης, ἐν ᾧ μετὰ τὴν τοῦ Σοάνα ποταμοῦ ἐκβολὴν, ἧς ἡ θέσις π μζ

Ἀλόντα ποταμοῦ ἐκβολαί π μζ γο

Οὔδωνος ποταμοῦ ἐκβολαί πζ μη γο

Ῥᾶ ποταμοῦ ἐκβολαί πζ μη γ

καὶ τῇ Σκυθίᾳ παρὰ τὸν Ῥᾶ ποταμὸν μέχρι τῆς ἐπιστροφῆς, ἧς ἡ θέσις ἐπέχει μοίρας πε νδ καὶ παρὰ τὸν ἐντεῦθεν μεσημβρινὸν μέχρι τῆς ἀγνώστου γῆς.

Ἔστι δὲ καὶ ἑτέρα τοῦ Ῥᾶ ποταμοῦ ἐκβολὴ πλησιάζουσα τῇ τοῦ Τανάϊδος, ἧς ἡ θέσις ἐπέχει μοίρας . οδ ν·

ὑπὲρ ἣν συμβάλλουσι δύο ποταμοὶ ῥέοντες ἀπὸ τῶν Ὑπερβορείων ὀρέων,

καὶ ἡ μὲν τῆς συμβολῆς θέσις ἐπέχει μοίρας οθ νη

αἱ δὲ πηγαὶ τοῦ μὲν δυτικωτέρου αὐτῶν ἐπέχουσι μοίρας ο ξα τοῦ δὲ ἀνατολικωτέρου . ξα

Διέζωκε δὲ καὶ ἕτερα ὄρη τὴν Σαρματίαν καὶ ὀνομάζεται

τά τε Ἱππικὰ,

καὶ τὰ Κεραύνια[17],

καὶ ὁ Κόραξ ὄρος, εἰς ὃ περαιοῦται τὰ διὰ τῆς Κολχίδος καὶ τῆς Ἰβηρίας ἀνιόντα, καλούμενα δὲ Καυκάσια, καὶ ἔτι ἡ ὑπὲρ τὴν Ἰβηρίαν αὐτῶν ἐπιστροφὴ, Καύκασος καὶ αὐτὴ καλουμένη.[18]

Τὰ μὲν οὖν τῶν Ἱππικῶν ὀρέων ἄκρα ἐπέχει μοίρας . οδ νδ καὶ πα νβ

τὰ δὲ τῶν Κεραυνίων πθ μθ καὶ πδ νβ

τὰ δὲ τοῦ Κόρακος ξθ μη καὶ οε μη

τὰ δὲ τοῦ Καυκάσου οε μζ καὶ πε μη

ἐπέχουσι δὲ καὶ αἱ μὲν Ἀλεξάνδρου Στῆλαι μοίρας . π να

αἱ δὲ Σαρματικαὶ Πύλαι πα μη

Ἀλβάνιαι δὲ Πύλαι π μζ

Κατανέμονται δὲ τὴν Σαρματίαν ἐν μὲν τοῖς πρὸς τῇ ἀγνώστῳ γῇ κλίμασιν

οἱ Υπερβόρειοι Σαρμάται,

ὑπὸ δὲ τούτους οἵ τε Βασιλικοὶ Σαρμάται,

καὶ Μοδόκαι ἔθνος,

καὶ Ἱπποφάγοι Σαρμάται,

καὶ ἔτι ὑπὸ τούτους Ζακάται,

καὶ Σουαρδηνοὶ

καὶ Ἀσαῖοι·

εἶτα παρὰ μὲν τὴν βόρειον τοῦ Τανάϊδος ποταμοῦ ἐπιστροφὴν

Περιέρβιδοι, μέγα ἔθνος,

παρὰ δὲ τὴν νότιον Ἰαξαμάται ἔθνος.

Πόλεις δὲ:

Ἑξάπολις οβ νε γο

Ναύαρις ο νε

Τάναϊς ξζ νδ γο

Ὑπὸ δὲ τοὺς Σουαρδηνοὺς Χαινίδες,

καὶ ἀπ᾽ ἀνατολῶν τοῦ Ῥᾶ ποταμοῦ Φθειροφάγοι,

καὶ Ματῆροι,

καὶ ἡ Νησιῶτις χώρα·

εἶτα ὑπὸ μὲν τοὺς Ἰαξαμάτας

Σιρακηνοί[19]

μεταξὺ δὲ τῆς Μαιώτιδος λίμνης καὶ τῶν Ἱππικῶν ὀρῶν μετὰ τοὺς Σιρακηνοὺς Ψήσσιοι·

εἶτα οἱ Θεμεῶται,

ὑφ᾽ οὓς Τυράμβαι.

εἶτα Ἀστουρικανοί·

εἶτα μέχρι τοῦ Κόρακος ὄρους

Ἄριχοι,

καὶ Ζιγχοί·

ὑπὲρ δὲ τὰ εἰρημένα τοῦ Κόρακος ὄρη

Κοναψηνοί,

καὶ Μέτειβοι,

καὶ Ἀγορῖται·

μεταξὺ δὲ τοῦ Ῥᾶ ποταμοῦ καὶ τῶν Ἱππικῶν ὀρέων ὑπὸ μὲν τοὺς Σιρακηνοὺς

ἡ Μιθριδάτου χώρα,

ὑφ᾽ ἣν οἱ Μελάγχλαινοι,

εἶτα Σαποθρῆναι. Κατοικούσαν μεταξύ του ποταμού Ρα (νυν Βόλγας) και των Ιππικών ορέων, προς Ν. των Μελαγχλαίνων.

ὑφ᾽ οὓς Σκυμνῖται.

εἶτα Ἀμαζόνες·

καὶ μεταξὺ μὲν τῶν Ἱππικῶν ὀρέων καὶ τῶν Κεραυνίων ὀρέων

Σουρανοί,

καὶ Σακανοί ή Σακασανοί. Αυτοί κατοικούσαν παρά τα μεθόρια της Αλβανίας, μεταξύ των Ιππικών και Κεραύνιων ορέων[20].

μεταξὺ δὲ τῶν Κεραυνίων ὀρέων καὶ τοῦ Ῥᾶ ποταμοῦ

Ὀριναῖοι,

καὶ Οὐάλοι / Βάλοι,

καὶ Σέρβοι[21].

μεταξὺ δὲ τοῦ Καυκάσου ὄρους καὶ τῶν Κεραυνίων

Τοῦσκοι,

καὶ Δίδουροι·

καὶ παρὰ τὴν Κασπίαν θάλασσαν

Οὖδαι,

καὶ Ὀλόνδαι,

καὶ Ἰσόνδαι,

καὶ Γέῤῥοι·

ὑπὸ δὲ τὰς ὀρεινὰς ῥάχεις

Βοσπορανοὶ μὲν ἐφ᾽ ἑκατέρᾳ τοῦ Κιμμερίου Βοσπόρου·

παρὰ δὲ τὸν Πόντον

Ἀχαιοί,

καὶ Κερκέται,

καὶ Ἡνίοχοι,

καὶ Σουαννοκόλχοι,

ὑπὲρ δὲ τὴν Ἀλβανίαν

Σαναραῖοι.

Πόλεις δ᾽ ὀνομάζονται καὶ κῶμαι παρὰ μὲν τὸν Μικρὸν Ῥομβίτην·

Ἀζάραβα ο ν ·

παρὰ δὲ τὸν Ψάθιν ποταμὸν

Αὐχίς οβ γο μθ γο·

παρὰ δὲ τὸν Οὐαρδάνην ποταμὸν

Σκόπελος[22] ξη μη

πολεοις

Σούρουβα οβ μη γ

Κορουσία ογ γο μη

Ἐβριάπα οε γ μη

Σεράκα οζ μη γο·

καὶ παρὰ μὲν τὸν Βοῦρκαν ποταμὸν

Κουκοῦνδα ο μζ

παρὰ δὲ τὸν Θέσσυριν ποταμὸν

Βατραχή οα μζ

παρὰ δὲ τὸν Κόρακα ποταμὸν

Ναάνα ογ μζ δ

ἐν δὲ ταῖς ὀρειναῖς ῥάχεσι πόλεις

Ἀβουνίς ογ μη

Νασουνία οδ μη

Ἁλμία οε μη

ΠΗΓΗ: Κλ. Πτολεμαίος «Γεωγρ. Υφήγησις». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.4.2019.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Βλ. Μαρκιανός, Στέφ. Βυζ., κ.ά.

[2] Το Σαρματικός το βρίσκουμε ως όνομα στην αρχαία Ιταλία και το Σαρμάτης, επίσης ως όνομα, σε επιγραφές στην Μεγ. Ελλάδα.

[3] Το όνομα Σαυρομάτες, που χρησιμοποίησε ο Ηρόδοτος, προέρχεται από την ελληνική λέξη σαύρος > σαύρα, που παραπέμπει στην πανοπλία τους η οποία έμοιαζε να είναι με… λέπια.

Κατ’ άλλους, από τα περσικά sar- (= πηδώ, H. W. Bailey), ή tsaru- (= κυνηγός), ή sar- (= γυναίκα) + ma(n)t / wa(n)t (= δυνατός) > sar-ma(n)t (= δύναμη των γυναικών, όνομα που τους συνδέει με τον ελληνικό μύθο των Αμαζόνων, βλ. Ol. Troubachev).

[4] Βλ. Στρ. 7.4.8, Πτολ. Geog.5.8.5, al. Ηρόδ. 4.21,110, 4.123, Σκύμν. 876, Pl.Lg. 804e, Adj., GDI2274.4, al. (Delph., ii B.C.), IPE12.54 (Olbia),Adj. Αριστοτ.GA783a14. Ευστάθιος Θεσσαλονίκης, Διονύσιος Περιηγητής, Thomas de Pinedo, Στέφ. Βυζ. Διόδ. Σικελ.

[5] Επίσης λαός σκυθικός. Αυτοί προερχόμενοι εκ της Ασίας εγκατεστάθησαν στα κεντρικά της Ρωσίας.

[6] Εξ ων και οι Λαζοί!

[7] Σε μαρμάρινη τιμητική στήλη (του 280 π.Χ.) η οποία ευρέθη στην Χερρόνησο της Ταυρίδοας, διαβάζουμε:

Ἡρακλείδας Παρμένοντος ἐπὶ τᾶς διοικήσε[ος] ἐ̣ὼν κ̣[αὶ νομοφύλ]ακες Πολύστρατος Κλε[μυ]τ̣ά̣δ̣α̣(?), [Ἀπολλω]ν̣ίδας(?) Δαμοκλεῖος, Ἡρώιδα̣[ς] [τοῦ δεῖνος] κ̣α̣ὶ̣ τ̣αμίας Βάβων Ἀθαναί[ου] [εἶπαν· ὅπως ἂν καλ]ῶς ἔχῃ τοῖς πολίταις τὰ [ἱερὰ(?) τὰ ποτὶ Παρθ]ένον καὶ τᾶς γενομένας [σωτηρίας διὰ θεὰν τὰ]ν ἐνδεχομέναν ὁ δᾶ[μος ἀποδιδοὺς ἀξί]α̣ν̣ αὐτᾶι φαίνηται χάριν [πρότερόν τε ἤδη πολ]λ̣ά̣κι σωθεὶς δι’ αὐτὰν [ἐκ τῶν μεγίστων κινδ]ύ̣ν̣ων καὶ νῦν ἐκπεπο[ρευμένων σωμάτων ἐλ]ε̣υ̣θ̣έρων μετὰ τέκνων [καὶ γυναικῶν ἐπὶ σ]υγκομιδὰν τοῦ Διονυσί[ου μηνὸς ἔφοδόν τε π]ο̣ιησαμένων παράλο[γον τῶν παροικούν]των βαρβάρων καὶ δυ[νάμεος εἰσβαλούσας(?) τᾶς] Σ̣α̣ρματᾶν εἰς πᾶσα[ν] [περίστασιν ἐμπεσόντα(?) σώματα τὰ ἐ]λ̣εύθερα [ἐκινδύνευσεν ἁλόντα ὑπὸ τῶν βαρβάρω]ν̣(?) πρη[θῆναι εἰς Σαρματίαν— — — — — — — — — — —]

ΠΗΓΗ: IosPE I² 343 — VDI (1997.3) pp. 104-124.

[8] Ποσειδώνιος frgm. 45.3, Στρ. κ.ά.

[9] Σε επιτάφιο επιγραφή που αφηγείται τα ταξείδια νεκρού, από τα Οινόανδα Λυκίας Μ. Ασίας, στην σαρκοφάγο, διαβάζουμε:

 7», 18, 36.

[10] Antigonus Historiae mirabiles CLII, Ηρακλ. Ποντικός frgm. 121.1, Cf. Paradoxogr. Florent. 22.

[11] Οι Μαιώται ήταν αγρότες, στην χερσόνησο Taman και στην περιοχή του Καυκάσου. Επίσης επηρεάστηκαν έντονα από τον ελληνικό πολιτισμό.

[12] Θυμηθείτε την πατάρα και τα Πάταρα της Λυκίας Μ. Ασίας.

[13] Με το όνομα Ρομβίτης αναφέρονται δύο ποταμοί της Σαρματίας της εν Ασία: Ο Μέγας και ο Μικρός, μεταξύ των οποίων έρεε ο Θεοφάνιος ποταμός. Ο Μέγας έβριθε ιχθύων (ρόμβων) καταλλήλων προς ταριχεία. Ο Μικρός εσχημάτιζε φερώνυμη ακτοταινία, που λεγόταν και την Αζαβίτης ταινία. Πρόκειται περί δυο εκ των πολλών ποταμών των εκβαλλόντων στον κόλπο τον νυν λεγόμενο Γέισκ της ανατολικής Αζοφικής.

Αλλά και το πρότερον όνομα του ποταμού Έβρου της Θράκης, ήταν Ρόμβος.

Βλ. Πτολεμ. Ε, θ, 3 καί 4, εκδ. Nobbe. Στράβ, Ζ; δ, 18, εκδ. Teubner.

[14] Θεωρείται μια ακόμη από τις περιοχές που εξερεύνησε ο μέγας Αχιλλεύς, βασιλιάς των Μυρμιδόνων, κατά την εποχή παραμονής του στο Τρωικό πεδίον, όπως και το νησί Αχιλλέως Δρόμος, στις εκβολές του Ίστρου / Δουνάβεως. Το ίδιο συνέβη και με τον Οδυσσέα και την Οδυσσό.

[15] Στην ΒΑ. παραλία του Εύξείνου Πόντου, στο βασιλείο των Σινδών. Απείχε 180 στάδια από την Κοροκονδάμη (νυν Ταμάν) και 36,5 μίλια από τον Κιμμέριο Βόσπορο (νυν Κέρτς). Εκαλείτο επίσης και Γόργίππος ή Γοργιπία. Μαζί με την Φαναγορία (παρά το Ταμάν) ήταν το όριο της χώρας των Ασπουργιανών. Υπήρξε λιμήν της Παλαιάς Λαζικής. Ταυτίζεται προς τήν σύγχρονη Ανάπα. Οι ελληνικές αποικίες της Σινδικής (Φαναγόρια, Κήποι, Σίνδα και Πάτοι) συνετέλεσαν στον εκπολιτισμό της χώρας.

Βλ. Πτολ. Γεωγρ. V, 8, 4. Σκύλ. Καρ. Περίπλ. 72. Στρβ. XX, 496. Αρριανού Περίπλ. Ευξ, Ποντ. 28. Στεφ. Βυζ.

[16] Αυτές ήσαν οχυρώτατες δίοδοι του Καυκάσου, 200 μίλια από τον Εύξεινο Πόντο. Οδηγούσαν από την Ιβηρία στην Σαρματία. Οι Ρωμαίοι τις έλεγαν Κάσπιαι πύλαι (Caspiae Portae) ή claustra Caspiarum (κλείδες Κασπίων). Αναφέρονται δύο δίοδοι: «τα επί Κύρω και επί Αράξη στενά», αποληγούσες στην Αρμοζική και την Σευσόμαρα. Την μεν πρώτη εχρησιμοποίησε ο Πομπήιος (56 π.Χ.), την δε δεύτερη, ο Κανίδιος (36 π.X.) κατά την εξ Αρμενίας εισβολή του. Κατά τον Πεουτιγγεριανό χάρτη έκειντο επί της προς Αρτάξατα – βλ. Στρ. I, 500.

[17] Όρη με αυτό το όνομα βρίσκουμε και στην Ήπειρο, στην χώρα που σήμερα κατοικούν Αλβανοί.

[18] Στην ασιατική Σαρματία αναφέρονται και τα Ρυμμικά ή Ρυμνικά όρη (τα νυν Ουράλια), όπου κατοικούσαν οι Ρύμνοι ή Ρύμμοι ή Ρυμμικοί, στις όχθες του ποταμού Ρύμνου. Αυτός πηγάζει από τα Ουράλια και εκβάλλει στην Κασπία Θάλασσα, μεταξύ του ποταμού Ρα (Βόλγας) και του Δάικου (< Δάιξ, Δάικος, νυν Ουράλης). Ίσως ο νυν Naryn-Chara.

[19] Αυτοί κατοικούσαν γύρω από την πίλη Σεράκα στην χώρα των Σιράκων, παρά τον Ουάρδανο / Βάρδανο ή Ουαρδάνη / Βαρδάνη ποταμό (νυν Kopyl). Οι Σιράκοι ήταν μία από τις μικρότερες σε πληθυσμό φυλές των Σαρματών. Κατοικούσαν αρχικώς στο Καζαχστάν. Τον 5ο αιώνα π.Χ. μετανάστευσαν στις περιοχές βόρεια της Μαύρης Θάλασσας και εγκαταστάθηκαν στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. μεταξύ του Ντον και του Καυκάσου, όπου τελικά απέκτησαν τον έλεγχο της περιοχής Κουμπάν. Αλλά οι Σιράκοι είχαν ζωηρούς δεσμούς με την Αυτοκρατορία του Βοσπόρου. Έτσι πολλοί από αυτούς εγκατέλειψαν τον ημινομαδικό τρόπο ζωής τους και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στις ελληνικές αποικίες, υιοθετώντας την ελληνική κουλτούρα και γλώσσα.

[20] Πτολ. Γεωγρ. Ε, 8, 13, Πλιν., VI, 11, 1.

[21] Βαρβαρικός λαός που κατοικούσε στην Ανατ. Σαρματία, μεταξύ τών Κεραύνιων ορέων, προς Β. του Καυκάσου και του ποταμού Ρα (νυν Βόλγα), απ’ όπου ήλθαν στην Βαλκανική.

[22] Πόλις παρά τον Ουάρδανο / Βάρδανο ποταμό (νυν Kopyl), παραπόταμο του σκυθικού Υπάνεως (νυν Κουμπάν). Κατά πάσαν πιθανότητα έκειτο όπου η νυν πόλις Kopyl, επί του Κουμπάν, ή παρά το Kurly, όπου σώζονται αρχαία ελληνικά ερείπια.

http://www.arxeion-politismou.gr/2022/02/arxaia-elliniki-Oukrania.html?spref=fb&m=1&fbclid=IwAR0AtGpI4YW2MmLObfSbiEEG3dZv5AFzzGFa4j-XZHfKt-6NDl8oVOphyI8