Ο Ελληνικός τρόπος σκέψης

Ο ελληνικός τρόπος αντίστασης
του Ραφαήλ Καλυβιώτη

Την επομένη της κρίσεως που έπληξε τον Ελλαδικό κόσμο, σαν κόρακες έπεσαν διαφόρων ειδών τεχνοκράτες με στόχο την προβολή “πολύτιμων” λύσεων για το οικονομικό αδιέξοδο της χώρας. Οι αναλυτές λοιπόν (πολιτικοί ή οικονομικοί) αντί μετά από κάποιο ασφαλές χρονικό διάστημα να εξετάσουν τη συνολική κατεύθυνση των μέτρων σε κοινωνικό επίπεδο, συνέχιζαν να αποτιμούν μόνον τις οικονομικές επιπτώσεις.

 Λες και οι οικονομικές κατευθύνσεις μίας χώρας δεν διαμορφώνουν μία κοινωνική νοοτροπία. Αυτός άλλωστε δεν ήταν και ο στόχος του καλούμενου “εκσυγχρονισμού” Σημίτη; Γιατί τότε, οι ίδιοι αναλυτές εξήραν τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις ως απόρροια των οικονομικών; Ουδεμία αμφιβολία πρέπει να υπάρχει: η εγκαθίδρυση ενός οικονομικού συστήματος από την Ευρώπη και το ΔΝΤ, εγκαθιδρύει και έναν ατομιστικό τρόπο στην αντίληψη των κοινωνικών σχέσεων και της κοινωνικής πρακτικής.
Οφείλει λοιπόν ο αναλυτής να υπενθυμίζει την αυθεντική πνευματική παράδοση του Ελληνισμού ως εναπομείνοντα τρόπο αντίστασης στην ομογενοποιημένη κουλτούρα.
Από αρχαιοτάτων χρόνων ο Έλλην ανέδειξε μία “θεόπνευστη” ατομικότητα που οι άλλοι λαοί, ευεπίφοροι εκείνη την περίοδο για πολιτισμό δεν μπόρεσαν να προτάξουν. Ξεκίνησε από την ατομικότητα της ανδραγαθίας ως επιβράβευση για τη θυσία μέσα στην μάχη. Σφυρηλατείτο έτσι μία αντίληψη περί υστεροφημίας, η οποία έδινε την δυνατότητα σε μία πολεμική κοινότητα να αναπτύξει κάποια ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά.

Όσο όμως οι επιμέρους φατρίες άρχιζαν να οργανώνονται σε πόλεις-κράτη, άρχιζαν δηλαδή να αποκτούν δομή η οποία έτεινε να διακρίνει τις εξουσίες και να επιβάλλεται σε κατεστημένα συμφέροντα, το Άτομο μέσω καθιερωμένων θεσμών μπόρεσε να εκφραστεί ακόμα περισσότερο και τοιουτοτρόπως να αναπτύξει συλλογικά ανώτερο πολιτισμό. Η ίδια η σύλληψη της έννοιας Δημοκρατία και Ολιγαρχία και αργότερα η προσχηματική μανιχαϊστική διαίρεση του Ελληνικού κόσμου πίσω από αυτούς τους δύο εναλλακτικούς τρόπους ζωής, δεν είναι μόνο μία διαμάχη ισχύος. Είναι ταυτόχρονα και μία διαμάχη ιδεολογική και πολιτική η οποία εμφιλοχωρεί στην ουσία της το ποια είναι η αντίληψη των δύο αυτών κοσμοθεωριών για το Άτομο.

Κατά αυτόν τον τρόπο, η ιστορία του Ατόμου προοδευτικά βρίσκει την πιο εκλεπτυσμένη αποτύπωσή της στην αρχαιότητα και δη στην απολογία Σωκράτους. Αντιλαμβάνεται ο Σωκράτης ότι ναι μεν στην Αθηναϊκή Δημοκρατία υπάρχει περιθώριο αναπτύξεως της ατομικότητος, αλλά όχι τόση ώστε να εκδηλώνει κανείς κριτική στα θεμέλιά της, να αποφασίζει ο ίδιος για το ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά που δεν επιθυμεί το Άτομο να του επιβάλει η Πολιτεία. Παραταύτα, καίτοι καταδικάζεται, αναγνωρίζει στον Κρίτωνα ότι στο έσχατο σημείο που συγκρούεται η Ατομική αξία και η Συλλογικότητα δεν είναι δυνατόν να υπάρξει δίλημμα. Δίχως την Κοινότητα το Άτομο αδυνατεί να είναι Άτομο. Είναι το πραγματικό νόημα της Σωκρατικής ρήσεως “μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερόν ἐστιν πατρὶς καὶ σεμνότερον καὶ ἁγιώτερον”. Κατά την σύγκρουση Ατόμου - Κοινότητος το σύνολο έχει προτεραιότητα έναντι του μέρους, αλλά με μία μεγάλη Σωκρατική καινοτομία: το Άτομο ενσυνείδητα να επιλέγει την Κοινότητα και όχι η Κοινότητα να προαποφασίζει την επιλογή του Ατόμου.

Δεν είναι περίεργο λοιπόν που η Ελληνορθόδοξη παράδοση κατέληξε να είναι Προσωποκεντρική και όχι Ατομοκεντρική όπως στην Δύση. Ενώ η Δύση απευθύνεται αποκλειστικά στο Άτομο, στην δική μας πνευματική παράδοση το “εγώ” είναι μεν ισχυρό, αλλά εν τέλει λογοδοτεί στην Κοινότητα. (Η Οικογένεια ως θεσμός είναι μία εγγενής και σταθερή απόδειξη για τη διαφορά μας με την Δύση). Αλλά και από την Ανατολή, όπου ο αφέντης είναι πατριαρχικός και αυταρχικός και το Άτομο πλήρως υποτάσσεται στο σύνολο, έχει προφανείς διαφορές ο Ελληνορθόδοξος τρόπος ζωής.
Ο Ελληνικός τρόπος σκέψης από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα βαπτίστηκε μέσα στους αγώνες. Και όσο πιο έντονα αφήνεις ελεύθερο το εγώ, τόσο μεγαλύτερη και η θυσία όταν το εγκαταλείπεις προς χάριν του συνόλου. Έτσι η πνευματική κληρονομιά διεισδύει και στην σύγχρονη Ελληνική ιστορία, αφού υπάρχει διαφορά στην αντίληψη του να παραδίδεις την Κύπρο με το να μάχεσαι για αυτήν, υπάρχει διαφορά να αντιλαμβάνεσαι τον Ελληνικό λαό ως ένα σύνολο που χρειάζεται καθοδήγηση με το να τον θεωρείς ανατολική επαρχία τριτοκοσμικού τύπου, υπάρχει διαφορά να χαρίζεις το όνομα Μακεδονία ως δήθεν ορθολογική επιλογή με το να αντιστέκεσαι στα προσωρινά καπρίτσια των ισχυρών...υπάρχει διαφορά να δέχεσαι την υποτέλεια στο ΔΝΤ ως αναγκαία επιλογή με το να θυσιάζεις το κομματικό σου μέλλον.

Ναι. Ο Ελληνικός τρόπος σκέψης βαπτίστηκε μέσα στους αγώνες για Ελευθερία, δημιουργώντας έναν σπάνιο Αριστοκρατικό τύπο ανθρώπου. Ενώ η Αριστοκρατία του Δυτικού είναι ταξική, του Ανατολίτη φυλετική, η πραγματική Ελληνική Αριστοκρατική αντίληψη είναι Πνευματική και Λαϊκή και κατοικοεδρεύει στον κάθε κυρ-Γιάννη και την καθεμία κυρα-Μαρία. Είναι ο δικός μας τρόπος αντίστασης.
http://www.antibaro.gr/node/3303