Η περίπτωση Φρ. Μοροζίνη και η καταστροφή του Παρθενώνα

Οι Ενετοί γνώριζαν την σπουδαιότητα του Μνημείου

 Η περίπτωση Φρ. Μοροζίνη και η καταστροφή του Παρθενώνα Σε Ενετική καταγραφή εδώ δείχνει τον τρόπο βολής που κατέστρεψε το Μνημείο

Η Απελευθέρωση της Πελοποννήσου 

  

… Έτσι το 1685, διοικητής του Ενετικού στόλου προσέγγισε αρχικά την Κέρκυρα απ΄ όπου ενισχύθηκε με 2.000 Έλληνες εθελοντές. Τον ίδιο χρόνο κυρίευσε τη Λευκάδα. 

Το Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας από τα βόρεια.1687

Στη συνέχεια αφού ενισχύθηκε και με νέες επικουρίες υπό τον Σουηδό στρατηγό Καίνιξμαρκ στράφηκε προς τα Κάστρα της Μεσσηνίας τα οποία το ένα μετά το άλλο τα κατέλαβε σταθμεύοντας στη Μεθώνη για πολεμικό συμβούλιο αφού και λεηλάτησε προηγουμένως το υπό των Τούρκων κάστρο της Κορώνης.

 Το λάβαρο των Οθωμανών στην Κορώνη, το οποίο οι Βενετοί εξέθεσαν στην εκκλησία του Σαν Γκαϊτάνο της Βενετίας ως σύμβολο της νίκης τους στην Κορώνη το 1685.

Κατά το συμβούλιο εκείνο πάρθηκε η απόφαση της άμεσης προσβολής του Μυστρά και στη συνέχεια του Ναυπλίου που εν τω μεταξύ οι Τούρκοι είχαν αρχίσει τον ανεφοδιασμό του. Έτσι ο Φραντσέσκο Μοροζίνι συνεχίζει με
την αρμάδα του τον περίπλου της Μάνης φθάνοντας στο καραβοστάσι του Μαραθονησίου (= Γυθείου), αποβιβάζοντας αποσπάσματα του Καίνιξμαρκ για άμεση προσβολή και κατάληψη του Μυστρά, ενώ ο ίδιος συνεχίζει προς τη Μονεμβάσια και από εκεί προς τον όρμο του Τολού όπου στις 25 Ιουλίου του 1686 αποβιβάζει το μεγαλύτερο μέρος των στρατευμάτων με γενική προσβολή την ίδια ημέρα του Άργους. Μετά την επιτυχία αυτή τα στρατεύματα του Καίνιξμαρκ κατέλαβαν και το Παλαμήδι.

O Φραγκίσκος  Μοροζίνι (Francesco Morosini, 26 Φεβρουαρίου 1619 - 16 Ιανουαρίου 1694) ήταν δόγης της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας από το 1688 έως το 1694, κατά τη διάρκεια του Έκτου Ενετοτουρκικού πολέμου, που είχε αρχίσει από το 1645 με την επιδρομή των Τούρκων κατά της Κρήτης. Ήταν γόνος της περίφημης Ενετικής μεσαιωνικής οικογένειας ευγενών Μοροζίνι, από την οποία και προήλθαν πολλοί Δόγηδες, λόγιοι, στρατηγοί και ναυμάχοι.

  Οι νίκες που ακολούθησαν το επόμενο έτος 1687, με την κατάληψη όλων των κάστρων Ναυπάκτου, Μάνης, Μυστρά, Άργους, Ναυπλίου και Κορίνθου υπήρξαν καθοριστικές για την έκβαση εκείνου του πολέμου, χαρίζοντας την ελευθερία σε όλη την Πελοπόννησο, εκτός της ανθιστάμενης Μονεμβασίας.

Θριαμβευτική έκδοση της Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας που παριστά τα φρούρια που κατέλαβε ο Μοροζίνι στην Πελοπόννησο

Μετά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις αυτές ακολούθησε νέο πολεμικό συμβούλιο που τάχθηκε υπέρ της τομής του Ισθμού της Κορίνθου για τη διασφάλιση της Πελοποννήσου, που ήταν έργο χρονοβόρο και πολυδάπανο, ή την ανακατάληψη της Αθήνας. Υπέρ της δεύτερης άποψης τάχθηκε ο Μοροζίνης όπου στις 2 Σεπτεμβρίου του 1687 κατέπλευσε στον όρμο Λεόνε (= λιμένα του Πειραιά). Κατά την εναντίον της Αθήνας επιχείρηση αυτή δυστυχώς μία οβίδα επέπεσε στον Παρθενώνα που είχε μεταβληθεί σε μπαρουταποθήκη με συνέπεια τη καταστροφή του μεγαλυτέρου τμήματός του. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε τη πρώτη κηλίδα στις στρατιωτικές νίκες του Μοροζίνι, κατά των Τούρκων.

Σχέδιο Ενετού εκδόθηκε το  1688 Τίθεται ο Παρθενών πριν καταστραφεί το 1687.Καταλάβαιναν πολύ καλά την σπουδαιότητα τοου μνημείου αλλά και την αρχαιολογική αξία των αρχαίων λειψάνων τησ Αθήνας.

Η εκστρατεία του Μοροζίνι και η πολιορκία της Ακρόπολης.

Μια αναλυτική περιγραφή από τον Μ. Στασινόπουλο

   Στα 1685 η Βενετία ήταν μεγάλο κράτος. Ήταν θαλασσοκράτειρα όπως περίπου σήμερα ή Αγγλία. Η Ελλάδα ήταν τότε επαρχία τουρκική, και η Βενετία ήθελε να την κατάκτηση. Στέλνει λοιπόν η Βενετία στην Πελοπόννησο τον αρχιστράτηγο Μοροζίνι με στρατό 10.000 άνδρες να την κυριέψει. Από το στρατό αυτό 4.000 άνδρες ήταν μισθοφόροι, Γερμανοί και άλλοι ευρωπαίοι με αρχηγό τον κόμη Καινιξμάρκ από τη Σουηδία παν φημιζόταν ως άριστος. στρατιωτικός. 

Η Πελοπόννησος κυριεύεται εύκολα από τον Μοροζίνι, γιατί τον βοήθησαν και οι Έλληνες κάτοικοί της. Ό Μοροζίνης σταθμεύει με το στρατό του στην Κόρινθο και σκέφτεται, αν πρέπει να προχώρηση στην Αττική. Στα 1686 οι Αθηναίοι στέλνουν στην Κόρινθο κρυφά επιτροπή και προσκαλούν το Μοροζίνη να πάει να καταλάβει την Αθήνα. Τον βεβαιώνουν ότι θα τον συνδράμουν με τρόφιμα και με πολεμιστές.

Ό στόλος της Βενετίας μεταφέρει το στρατό του Μοροζίνη κάνοντας το γύρο της Πελοποννήσου και αγκυροβολεί στο Καλαμάκι του Ισθμού. Οι Τούρκοι αγγαρεύουν τους Έλληνες της Αθήνας και επισκευάζουν βιαστικά τα τείχη της Ακρόπολης. Γκρεμίζουν το ναό της Απτέρου Νίκης και με τις πέτρες του χτίζουν πυροβολείο στο ίδιο μέρος...

Στις 22 Σεπτεμβρίου 1687, το πρωί, οι Τούρκοι είδαν από την Ακρόπολη τον βενετικό στόλο στον Πειραιά να αποβιβάζει στρατό και πολεμοφόδια και τους έπιασε φόβος και τρόμος. Τρέχουν με τα γυναικόπαιδα τους με κλάματα στην Ακρόπολη φορτωμένοι με ρούχα και τρόφιμα. Είναι 2.500 ψυχές.

Ο τουρκικός στρατός (500 στρατιώτες), γυρίζει τα χριστιανικά σπίτια και μαζεύει τους Έλληνες για να μεταφέρουν στην Ακρόπολη πολεμοφόδια και τροφές για 3.000 άτομα (2.500 λαό και 500 στρατό )και διάφορα έπιπλα Ως το μεσημέρι είχαν όλα μεταφερθεί. Στην πόλη της Αθήνας έμειναν μόνοι οι Έλληνες κάτοικοί της 7.000- 7.500. ψυχές που έτρεμαν κι αυτοί από το φόβο τους, γιατί περίμεναν από ώρα σε ώρα στρατό τουρκικό από τη Θήβα με το Σερασκέρη, ο οποίος θα στρατοπέδευε στα σπίτια τους. Φοβούνταν ακόμη ότι οι Τούρκοι θα κατέβαιναν από την Ακρόπολη, να λεηλατούν και να σφάζουν όποτε ήθελαν. Έκρυψαν, λοιπόν, οι Αθηναίοι τα πολύτιμα τους πράγματα στο χώμα, σε λάκκους και σε πηγάδια και περίμεναν την τύχη τους.

Ο Μοροζίνι

23 Σεπτεμβρίου 1687 ο στρατός του Μοροζίνη ξεκινά από τον Πειραιά με κανόνια για την Αθήνα. Αλίμονο, όμως! Ό μικρός αυτός στρατός της Βενετίας ο οποίος διαφήμιζε ότι πολεμά για να ελευθέρωση τους χριστιανούς από τους βαρβάρους, έγινε φοβερός, όπως ο μεγάλος στρατός του Ξέρξη.

Ο μεγάλος στρατός του Ξέρξη έκαψε τον εκατόμπεδο του Παρθενώνα.

Ο μικρός στρατός του Μοροζίνη ανατίναξε τον Παρθενώνα.

Ο μικρός στρατός του Μοροζίνη υπερτέρησε το μεγάλο στρατό του Ξέρξη σε βαρβαρότητα!

Την νύχτα ό Καίνιξμαρκ ως αρχηγός της πολιορκίας τοποθετεί στο μεταξύ των λόφων Φιλοπάππου - Πνύκας:

Η απόσταση είναι 538 μέτρα

15 κανόνια στη σημερινή εκκλησούλα του Αι - Δημήτρη του Λουμπαρδιάρη.

9 κανόνια λίγο πιό πέρα στην Πνύκα.

3 μεγάλους όλμους τοποθετεί κάτω από τον Άρειο Πάγο κοντά στο σημερινό Αι-Διονύση, και

2 άλλους μεγάλους όλμους κατά το τέρμα της σημερινής, οδού Βουλής και Κυδαθηναίων όπου περίπου ή σημερινή εκκλησία Σωτήρα του Λυκοδήμου.

Οι Τούρκοι είχαν 10 κανόνια επάνω στους τοίχους του Ωδείου Ηρώδου του Αττικού και τοποθετούσαν αλλά στο ναό Απτέρου Νίκης (πού τον είχαν οχυρό) και άλλα στα Προπύλαια.

Η Αθήνα από τα ανατολικά. ΕΚΔΟΣΗ 1688

Ή Ακρόπολη ήταν - στοιβαγμένη από 3.000 Τούρκους, στρατό λαό και γυναικόπαιδα. Τριακόσια περίπου σπιτάκια πού ήταν επάνω στην Ακρόπολη ήταν γεμάτα και το ύπαιθρο γεμάτο από σωρούς επίπλων, ρούχων, τροφίμων, γυναικόπαιδων και δεν μπορούσε να βάδιση άνθρωπος- χωρίς να πατήσει επάνω τους.

 

Οι Ενετοί σε πολιορκία κάστρου το 1598 Στο σημερινό σοποτό της σημερινής αλβανίας

 

Η μπαρούτη και οι αποθήκες των τροφίμων (λάδι, κρασί, στάρι) ήταν κυρίως στον Παρθενώνα και λίγη μπαρούτη στα Προπύλαια, γιατί οι βόμβες δεν μπορούσαν να τρυπήσουν τους τοίχους τους.

Όλη αυτή τη νύχτα (23 Σεπτεμβρίου 1687) οι Τούρκοι κτυπούν με τα 10 κανόνια (του Ωδείου) τους Ενετούς στον "Αι - Δημήτρη Λομπαρδιάρη για να τους εμποδίσουν να στήσουν το κανόνια τους και σκότωσαν 15 στρατιώτες και ένα ταγματάρχη.

Άποψη της Αθήνας με αναφορά στην ανατίναξη του Παρθενώνα από τον Φραγκίσκο Μοροζίνι. 1688

24 Σεπτεμβρίου 1687 τα κανόνια των Ενετών αρχίζουν να κτυπούν την Ακρόπολη με ομοβροντίες. Ό αξιωματικός που διευθύνει τις πυροβολαρχίες δεν ξέρει να κανονίσει τη γέμιση των κανονιών και άλλες βόμβες χτυπούσαν χαμηλά στις σκάλες των Προπυλαίων και άλλες ξεπερνούσαν την Ακρόπολη και έπεφταν στα σπίτια της Πλάκας γύρω στο σημερινό Φανάρι του Διογένη.

Άλλοι στρατιώτες και μηχανικοί έφτασαν τη νύχτα στη βορινή, πλευρά της Ακρόπολης στη σπηλιά Άγραύλου και άρχισαν να κάνουν υπόνομο στο βράχο της Ακρόπολης για να την ανατινάξουν! Οι Τούρκοι τους κατάλαβαν και σκότωσαν τον διευθυντή μηχανικό τους και πολλούς στρατιώτες. Και η εργασία σταμάτησε ! Οι Ενετοί κανονιοβολούν αδιάκοπα την Ακρόπολη χωρίς να την πετυχαίνουν!

25 Σεπτεμβρίου 1687, κανόνισαν τη βολή τους. Χτυπούν τα Προπύλαια να τα χαλάσουν. Μία βόμβα μπήκε στα Προπύλαια σε διαμέρισμα που ήταν μικρή αποθήκη με μπαρούτη. Ή μπαρούτη πήρε φωτιά και ιδού το πρώτο θύμα: Τεράστιες φλόγες φωτιάς φωτίζουν τον ουρανό και ένα τμήμα των Προπυλαίων γκρεμίζεται. Και ενώ οι τεράστιες φλόγες φωτίζουν την Ακρόπολη και τους γύρω λόφους, οι Ιταλοί στρατιώτες του Μοροζίνη και οι Γερμανοί μισθοφόροι του, τρελοί από χαρά φωνάζουν: "Βίβα λα νόστρα ρεμ-πούμπλικα = Ζήτω ή δημοκρατία μας!". - Νίκη! Ζήτω ο μέγας κόμης Καίνιξμαρκ!".

    Κεφαλή Νίκης από το Δυτικό Αέτωμα του Παρθενώνα το οποίο αποσπάστηκε κατ' εντολή του Μοροζίνι ...!  Και μεταφέρθηκε στη Βενετία. LABORDE, Léon Emmanuel S.J. de, Marquis. Athènes aux XVe, XVIe et XVIIe siècles, Παρίσι, Jules Renouard, 1854.

       

 Η καταστροφή του Παρθενώνα 

26 Σεπτεμβρίου 1687, όλες οι πυροβολαρχίες με συγκεντρωτικό πυρ εξακολουθούν να χτυπούν τα Προπύλαια για να τα ρίξουν, για να μπουν από εκεί οι Ενετοί στην Ακρόπολη. Το απόγευμα όμως ή διαταγή αλλάζει και δίνεται νέα με το παράγγελμα: Όλα τα κανόνια "χτυπάτε τον Παρθενώνα!".

Γιατί ή μεταβολή αυτή;

Γιατί πιθανόν κάποιος Έλληνας όμηρος ή Τούρκος στρατιώτης κατέβηκε από την Ακρόπολη κρυφά και πήγε στους Ενετούς και τους Είπε ,ότι ο Παρθενώνας; είναι ή γενική αποθήκη της μπαρούτης και των τροφών των Τούρκων.

Ό βομβαρδισμός συνεχίζεται ως το βράδυ: Όλα τα κανόνια και οι όλμοι χτυπούν από τέσσερα μέρη τον Παρθενώνα!

Νύχτωσε. Είναι πανσέληνος, ο ουρανός των Αθηνών αιθριώτατος και ο ορίζοντας διαυγής. Οι γύρω λόφοι και τα βουνά της Αττικής ορατά, μάρτυρες του δράματος πού έμελλε να συμβεί...

Επάνω στον Ιερό Βράχο έστεκε μεγαλοπρεπής και ακλόνητος κυρίαρχος της Ακρόπολης ο Παρθενώνας ο ναός της Παλλάδας Αθηνάς. Ούτε ο μιναρές στη δυτική γωνιά του, ούτε τα γύρω του βρωμερά τουρκικά κτίρια αμαύρωναν την πάλλευκη αγνότητα και μεγαλοπρέπεια του. Οι θεοί του Ολύμπου που τους σκάλισε το χέρι ενός Φειδία, στέκουν γαλήνιοι και ατάραχοι στα αετώματα του.

Δύο χιλιάδες εκατό τριάντα εφτά χρόνια στέκει εκεί επάνω έτσι ο Παρθενώνας, η θεία αυτή δόξα της ανθρώπινης μεγαλοφυΐας. Κατά το διάστημα αυτό είδε βάρβαρους επιδρομείς Ασίας και Ευρώπης να ρυπαίνουν τους βωμούς του, να τον χτυπούν με μανία, αλλά να μη μπορούν να τον καταστρέψουν!

'Η ώρα ήταν πλέον μισή μετά τα μεσάνυχτα της 26 προς την 27 2επτεμβρίου 1687, όταν από κάποιο φεγγίτη της στέγης του Παρθενώνα, που είχαν ξεχάσει να φράξουν οι Τούρκοι, έπεσε, μία βόμβα μέσα ακριβώς στη μεγάλη αποθήκη της μπαρούτης.

Η Ακρόπολη από τα βόρεια. Η έκδοση του 1688

Άποψη της Ακρόπολης τη στιγμή της ανατίναξης του 1687 έχει  σχεδιαστεί και η πορεία από τις  οβίδες .Πρωτότυπος τίτλος Veduta del Cast. d’Acropolis dalla parte di Tramontana, Vue de l’Acropole d’Athènes prise du Nord-Est, dessinée pendant la siege de 1687 par l’ingènieur capitaine Verneda. Χρονολογία έκδοσης 1854.Πρέπει  να είναι η ανατύπωση της πιο πάνω εικόνας σε μετέπειτα χρονολογία .Εδώ έχουν προστεθεί και πλόες στο βάθος της εικόνας.

Μία φοβερή έκρηξη κλόνισε από τη ρίζα τον Ιερό Βράχο. Το λεκανοπέδιο της Αττικής χόρεψε όλο σαν από μεγάλο σεισμό. Τεράστιες φλόγες ξεπήδησαν από την κορυφή της Ακρόπολης προς τα ύψη και ο ουρανός της Αττικής φωτίσθηκε με λάμψεις κόκκινες σαν κόλαση. Ο Παρθενώνας σκεπαζόταν από τις φλόγες! Οι θεοί του Ολύμπου γίνονταν κομμάτια και έπεφταν με πάταγο από τους αιθέριους θρόνους τους. Ό ναός της Παλλάδας σωριαζόταν κάτω και τα συντρίμματά του έφτασαν μέχρι των στρατοπέδων των Ενετών!

Η Ακρόπολη από τα ανατολικά. έκδοση 1688

Άποψη της Ακρόπολης από τα νότια, σχέδιο του μηχανικού λογαγού Βερνέντα. Πρωτότυπος τίτλος Veduta del. Cast. D’Acropolis dalla parte di Mezo Giorno, Vue de l’Acropole d’Athènes prise du midi, dessinée en 1687, par l’ingènieur Capitaine Verneda. Χρονολογία έκδοσης 1854

Το θέαμα των φλογών, οι κρότοι των τινασσομένων Ιερών μαρμάρων του Παρθενώνα, οι αλαλαγμοί 2.500 γυναικόπαιδων της Ακρόπολης, ή κόλαση αυτή που παρουσιαζόταν στα μάτια των στρατιωτών του Μο-ροζίνη γέννησε τόσον ενθουσιασμό μεταξύ τους ώστε να αγκαλιάζονται και να φιλιόνται για το ανέλπιδο κατόρθωμα τους και να φωνάζουν: "Ζήτω ή δημοκρατία μας! Ζήτω 6 Καίναξμαρκ!".·Η ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΣΗ ΣΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΩΝ ΤΟΠΩΝ ΕΙΝΑΙ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ

Τα αετώματα του Παρθενώνα στην κατάσταση στην οποία σώζονταν το 1674 πριν την καταστροφή του Μοροζίνι και το πλιάτσικο του λόρδου του Έλγιν. Πρωτότυπος τίτλος - Les deux frontons du Parthénon dans l’Etat où ils se trouvaient en 1674, Fronton anterieur, Fronton Posterieur.Έκδοση - BARTHÉLEMY, Jean Jacques. Voyage du jeune Anacharsis en Grèce, vers le milieu du quatrième siècle avant l’ère vulgaire. Atlas, Παρίσι, Abel Ledoux fils, 1832.
ΠΗΓΗ