Πριν από 3 ώρες
Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2014
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Η ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ
H Σουηδική ποδοσφαιρική ομάδα με το όνομα Akropolis IF
Η Akropolis IF ιδρύθηκε το 1968,και βρίσκεται στην πόλη της Στοκχόλμης.
Από το 2009 υπήρξε συμφωνία με την μεγαλύτερη Σουηδική ποδοσφαιρική ομάδα AIK.και είναι επίσημα συνεργάτες ανταλλάσσοντας υλικό και τεχνογνωσία.
Φυσικά τα χρώματα της ομάδας είναι το μπλε και το άσπρο και ως σύμβολο είναι η Ακρόπολη των Αθηνών.
Πρόεδρος είναι ο Έλληνας Λάμπρος Μήτσης,και αντιπρόεδρος ο Τάσος Γιαλαβούζης.
Φέτος η ομάδα αγωνίζεται Division 2 North Svealand.
Η επίσημη ιστοσελίδα της ομάδας
ΠΗΓΗ
Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου 2014
Ποδοσφαιρικη μεταγραφή Ελληνα σε ομάδα των Κατεχόμενων
Αθήνα---
Σάλο έχει προκαλέσει στην Κύπρο η μεταγραφή του Δημήτρη Βασιλείου στα κατεχόμενα.---- Ο 35χρονος ποδοσφαιριστής συμφώνησε να συνεχίσει την καριέρα του στην Ντεγκιρμενλίκ, ομάδα της Β' κατηγορίας, κι έτσι έγινε η πρώτη μεταγραφή Ελληνοκύπριου σε ομάδα των Κατεχόμενων.
Ο Κύπριος μεσοαμυντικός κατηγορείται πως δέχθηκε να γίνει θέμα προπαγάνδας, καθώς συναντήθηκε και φωτογραφήθηκε με τον Χασάν Σέρτογλου, τον πρόεδρο της ομοσπονδίας του ψευδοκράτους.
Από την πλευρά της η διοίκηση του συλλόγου της κατεχόμενης Κυθρέας, της Ντεγκιρμενλίκ, θεωρεί τον Βασιλείου ως «πρεσβευτή» των καλών σχέσεων του ποδοσφαίρου των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων.
Το θέμα πάντως έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και έφθασε έως την κυβέρνηση της Κύπρου. Για το ζήτημα αυτό μάλιστα ρωτήθηκε και ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος, Βίκτωρας Παπαδόπουλος, αλλά δεν θέλησε να κάνει κανένα σχόλιο. Το ίδιο έπραξε και η ομοσπονδία του νησιού, η οποία θέλει να μελετήσει το θέμα και μετά να τοποθετηθεί.
Η απάντηση του...
Από την πλευρά του ο 35χρονος παίκτης μίλησε σε συνέντευξη σε κυπριακή ιστοσελίδα και έδωσε τη δική του απάντηση, λέγοντας πως αν γνώριζε τι θα συνέβαινε δεν θα είχε δεχθεί ποτέ την πρόταση.
Ενώ εξήγησε πως το έκανε καθώς το επίπεδο του ποδοσφαίρου εκεί είναι ανώτερο από αυτό που έπαιζε στην Κύπρο.
Αναλυτικά όσα είπε στη σελίδα sport-fm.com.cy:
«Αν ήξερα ότι θα γινόταν όλο αυτό το σούσουρο με την μετακίνηση μου δεν θα πήγαινα να αγωνιστώ εκεί. Απλά πάω για να κάνω αυτό που μου αρέσει, να παίζω ποδόσφαιρο, είναι το χόμπι μου. Δεν πάω να κάνω καριέρα, εξάλλου είμαι 35 χρόνων.
»Έκρινα ότι το επίπεδο εκεί είναι ψηλότερο από τις μικρές κατηγορίες και τα αγροτικά που αγωνιζόμουνα, είναι πολύ καλύτερες οι συνθήκες και πήρα αυτή την απόφαση.
»Είπα σε έναν φίλο μου να μάθει αν γίνεται να αγωνιστώ εκεί και με ενημέρωσε ότι υπάρχει συμφωνία με την ΚΟΠ για να αγωνίζονται εκεί δυο Ελληνοκύπριοι. Αυτό δεν το λέω με σιγουριά, αυτή ήταν η ενημέρωση που είχα από έναν φίλο που έσπευσε να ρωτήσει».
Κλείνοντας τόνισε πως δεν ξέρει καν το όνομα της ομάδας στην οποία πάει: «Εδώ και χρόνια ο Τουρκοκύπριος ποδοσφαιριστής που αγωνίστηκε σε ομάδες στις ελεύθερες περιοχές και παίξαμε και μαζί στην Ξυλουτύμπου Αλί Ιμάρ μου έλεγε να πάμε να παίξουμε εκεί και τώρα πήρα την απόφαση. Να φανταστείτε ούτε καν το όνομα της ομάδας δεν γνωρίζω, το μόνο που ξέρω είναι ότι με υποδέχθηκαν πολύ καλά και οι ποδοσφαιριστές και η διοίκηση αυτής της ομάδας».
Ο Κύπριος μεσοαμυντικός κατηγορείται πως δέχθηκε να γίνει θέμα προπαγάνδας, καθώς συναντήθηκε και φωτογραφήθηκε με τον Χασάν Σέρτογλου, τον πρόεδρο της ομοσπονδίας του ψευδοκράτους.
Από την πλευρά της η διοίκηση του συλλόγου της κατεχόμενης Κυθρέας, της Ντεγκιρμενλίκ, θεωρεί τον Βασιλείου ως «πρεσβευτή» των καλών σχέσεων του ποδοσφαίρου των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων.
Το θέμα πάντως έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και έφθασε έως την κυβέρνηση της Κύπρου. Για το ζήτημα αυτό μάλιστα ρωτήθηκε και ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος, Βίκτωρας Παπαδόπουλος, αλλά δεν θέλησε να κάνει κανένα σχόλιο. Το ίδιο έπραξε και η ομοσπονδία του νησιού, η οποία θέλει να μελετήσει το θέμα και μετά να τοποθετηθεί.
Η απάντηση του...
Από την πλευρά του ο 35χρονος παίκτης μίλησε σε συνέντευξη σε κυπριακή ιστοσελίδα και έδωσε τη δική του απάντηση, λέγοντας πως αν γνώριζε τι θα συνέβαινε δεν θα είχε δεχθεί ποτέ την πρόταση.
Ενώ εξήγησε πως το έκανε καθώς το επίπεδο του ποδοσφαίρου εκεί είναι ανώτερο από αυτό που έπαιζε στην Κύπρο.
Αναλυτικά όσα είπε στη σελίδα sport-fm.com.cy:
«Αν ήξερα ότι θα γινόταν όλο αυτό το σούσουρο με την μετακίνηση μου δεν θα πήγαινα να αγωνιστώ εκεί. Απλά πάω για να κάνω αυτό που μου αρέσει, να παίζω ποδόσφαιρο, είναι το χόμπι μου. Δεν πάω να κάνω καριέρα, εξάλλου είμαι 35 χρόνων.
»Έκρινα ότι το επίπεδο εκεί είναι ψηλότερο από τις μικρές κατηγορίες και τα αγροτικά που αγωνιζόμουνα, είναι πολύ καλύτερες οι συνθήκες και πήρα αυτή την απόφαση.
»Είπα σε έναν φίλο μου να μάθει αν γίνεται να αγωνιστώ εκεί και με ενημέρωσε ότι υπάρχει συμφωνία με την ΚΟΠ για να αγωνίζονται εκεί δυο Ελληνοκύπριοι. Αυτό δεν το λέω με σιγουριά, αυτή ήταν η ενημέρωση που είχα από έναν φίλο που έσπευσε να ρωτήσει».
Κλείνοντας τόνισε πως δεν ξέρει καν το όνομα της ομάδας στην οποία πάει: «Εδώ και χρόνια ο Τουρκοκύπριος ποδοσφαιριστής που αγωνίστηκε σε ομάδες στις ελεύθερες περιοχές και παίξαμε και μαζί στην Ξυλουτύμπου Αλί Ιμάρ μου έλεγε να πάμε να παίξουμε εκεί και τώρα πήρα την απόφαση. Να φανταστείτε ούτε καν το όνομα της ομάδας δεν γνωρίζω, το μόνο που ξέρω είναι ότι με υποδέχθηκαν πολύ καλά και οι ποδοσφαιριστές και η διοίκηση αυτής της ομάδας».
Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Παρακολούθηση και Διδασκαλία
Του Νίκου Λυγερού
Στον τομέα της διδασκαλίας υπάρχει ένα θέμα που είναι βασικό και εκφράζεται απλά με τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ των ρημάτων «ακολουθώ» και «παρακολουθώ». Ενώ η διαφορά είναι τόσο σημαντική όσο η διαφορά που υπάρχει μεταξύ των ρημάτων «κοιτάζω» και «βλέπω». Κι όμως η διαφοροποίηση γίνεται μόνο στην παιδεία κι όχι στην εκπαίδευση, η οποία θεωρεί ότι ουσιαστικά αν ο μαθητής ακολουθεί και αναπαράγει τη γνώση αυτό επαρκεί. Ενώ η πραγματικότητα της διδασκαλίας εξετάζει το θέμα εντελώς διαφορετικά. Ο Δάσκαλος δεν καθοδηγεί απλώς τον μαθητή για να κάνει ακριβώς αυτό που θέλει, αλλά για να εξηγήσει τις δυσκολίες που αποτελούν τα γνωστικά εμπόδια για την επίτευξη του στόχου που επέλεξε ο μαθητής, αφού έχει επιλεχθεί μεταστρατηγικά από το δίπολο Δάσκαλος-μαθητής. Έτσι στην αρχή λειτουργεί σε πρακτικό επίπεδο ο Μέντορας και ο Τηλέμαχος. Σε αυτό το πρώτο στάδιο γίνεται η πρώτη διαφοροποίηση, αφού οι δυο δεν είναι ο ένας πίσω από τον άλλον, αλλά συμβαδίζουν προς τον ίδιο στόχο μέσω ενός στρατηγικού μείγματος που δεν είναι γραμμικό. Στη συνέχεια ο μαθητής λειτουργεί τοποστρατηγικά, αφού δίνει πια σημασία στη σχέση των πραγμάτων και ο Δάσκαλος χρονοστρατηγικά, αφού αρχικά χάνει χρόνο για να επενδύσει στη διδασκαλία. Και μαζί, μετά τη θεωρία σχέσεων, εφαρμόζουν τα νοητικά σχήματα της θεωρίας δεσμών για να γίνει ταυτόχρονα η απελευθέρωση με την κατανόηση της επινόησης. Σε αυτό το στάδιο ο μαθητής παρακολουθεί και δεν ακολουθεί απλώς, διότι έχει τη δυνατότητα να σκεφτεί πώς λειτουργεί η σκέψη και μετά σκέφτεται ο ίδιος πώς σκέφτεται κι αντιλαμβάνεται ότι ο Δάσκαλος είναι μαζί του ακόμα κι αν είναι μακριά, διότι δημιουργεί μια γέφυρα συνεννόησης που επιτρέπει στον μαθητή να περάσει και από το αδιανόητο για να καταλάβει το βάθος του προβλήματος μέσω των θεμελίων που ανέδειξε η διδασκαλία που παρακολούθησε. Έτσι έχουμε ένα ανοιχτό μάθημα που δεν εγκλωβίζει τον μαθητή σ’ ένα δογματικό σύστημα, όπως γίνεται στην εκπαίδευση που κοιτάζει μόνο την αποτελεσματικότητα της μάζας κι όχι την ανθεκτικότητα της ενέργειας.
Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=17024&l=gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Παρακολούθηση και Διδασκαλία"
Στον τομέα της διδασκαλίας υπάρχει ένα θέμα που είναι βασικό και εκφράζεται απλά με τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ των ρημάτων «ακολουθώ» και «παρακολουθώ». Ενώ η διαφορά είναι τόσο σημαντική όσο η διαφορά που υπάρχει μεταξύ των ρημάτων «κοιτάζω» και «βλέπω». Κι όμως η διαφοροποίηση γίνεται μόνο στην παιδεία κι όχι στην εκπαίδευση, η οποία θεωρεί ότι ουσιαστικά αν ο μαθητής ακολουθεί και αναπαράγει τη γνώση αυτό επαρκεί. Ενώ η πραγματικότητα της διδασκαλίας εξετάζει το θέμα εντελώς διαφορετικά. Ο Δάσκαλος δεν καθοδηγεί απλώς τον μαθητή για να κάνει ακριβώς αυτό που θέλει, αλλά για να εξηγήσει τις δυσκολίες που αποτελούν τα γνωστικά εμπόδια για την επίτευξη του στόχου που επέλεξε ο μαθητής, αφού έχει επιλεχθεί μεταστρατηγικά από το δίπολο Δάσκαλος-μαθητής. Έτσι στην αρχή λειτουργεί σε πρακτικό επίπεδο ο Μέντορας και ο Τηλέμαχος. Σε αυτό το πρώτο στάδιο γίνεται η πρώτη διαφοροποίηση, αφού οι δυο δεν είναι ο ένας πίσω από τον άλλον, αλλά συμβαδίζουν προς τον ίδιο στόχο μέσω ενός στρατηγικού μείγματος που δεν είναι γραμμικό. Στη συνέχεια ο μαθητής λειτουργεί τοποστρατηγικά, αφού δίνει πια σημασία στη σχέση των πραγμάτων και ο Δάσκαλος χρονοστρατηγικά, αφού αρχικά χάνει χρόνο για να επενδύσει στη διδασκαλία. Και μαζί, μετά τη θεωρία σχέσεων, εφαρμόζουν τα νοητικά σχήματα της θεωρίας δεσμών για να γίνει ταυτόχρονα η απελευθέρωση με την κατανόηση της επινόησης. Σε αυτό το στάδιο ο μαθητής παρακολουθεί και δεν ακολουθεί απλώς, διότι έχει τη δυνατότητα να σκεφτεί πώς λειτουργεί η σκέψη και μετά σκέφτεται ο ίδιος πώς σκέφτεται κι αντιλαμβάνεται ότι ο Δάσκαλος είναι μαζί του ακόμα κι αν είναι μακριά, διότι δημιουργεί μια γέφυρα συνεννόησης που επιτρέπει στον μαθητή να περάσει και από το αδιανόητο για να καταλάβει το βάθος του προβλήματος μέσω των θεμελίων που ανέδειξε η διδασκαλία που παρακολούθησε. Έτσι έχουμε ένα ανοιχτό μάθημα που δεν εγκλωβίζει τον μαθητή σ’ ένα δογματικό σύστημα, όπως γίνεται στην εκπαίδευση που κοιτάζει μόνο την αποτελεσματικότητα της μάζας κι όχι την ανθεκτικότητα της ενέργειας.
Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=17024&l=gr
«Τα Δώρα του Προμηθέα στην Ανθρωπότητα»
“Το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι οι Έλληνες έγραψαν ιστορία. αυτό είναι σίγουρο. Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι αν οι Έλληνες έγραψαν ιστορία , το ερώτημα είναι αν οι Έλληνες αγαπούν το μέλλον…
…Είναι πολύ εύκολο να μιλάτε για αυτά που έγιναν πριν. Είναι πιο δύσκολο να μιλάμε γι’ αυτά που γίνονται μετά. Ένα από τα στοιχεία της τεχνολογίας των Ελλήνων είναι το μετά… βλέπετε…εμείς έχουμε μια ειδικότητα στο μετά, όταν σκέφτεσαι πολύ, βλέπεις τι θα έρθει και δεν κοιτάζεις μόνο τι έχει έρθει γιατί χρησιμοποιείς αυτό, εμείς το συνδυάζουμε αυτό λέγοντας αυτό είναι η μνήμη μέλλοντος…
Ένα από τα Προμηθειακά στοιχεία, και γι’ αυτό ονομάσαμε οτι ήταν τα δώρα της ανθρωπότητας η πιο υψηλή τεχνολογία που έχει φτιάξει στην ουσία ο ελληνισμός, λέγεται με μια λέξη και είναι η Νοημοσύνη… δίχως αυτό, στην καλύτερη περίπτωση, μιλάτε για τεχνική αλλά όχι για τεχνολογία άρα η Νοημοσύνη και έχει μεγάλο ενδιαφέρον αν θέλετε πως την βλέπετε σαν μετασχηματιστής.
Ο Προμηθέας είναι αυτός που κλέβει φωτιά και δίνει φως. Δεν δίνει φωτιά. Τι εννοώ μ’ αυτό;
Εννοώ ότι μπορεί να υπάρχει κάτι που είναι πολύ σημαντικό, η ουσία, μπορεί αυτό να θεωρείται ότι δεν πρέπει να γίνει διανομή και ξαφνικά έρχεται ο Προμηθέας ο οποίος αμφισβητεί την Ιεραρχία…..
Ιεραρχία είναι ότι πρέπει μερικοί να είναι γνώστες, οι άλλοι ας μείνουν εκεί που είναι. Ο Προμηθέας με την θυσία του και με την βοήθεια της Αθηνάς παρεμπιπτόντως, θα κάνει κάτι που είναι πολύ θεαματικό για εμάς και παραμένει αν θέλετε ένα θαύμα. αλλά είναι τόσο μεγάλο που ούτε η λέξη «θαύμα» δεν πάει. Είναι ότι αυτή η θυσία θα μας επιτρέψει να σκεφτούμε το μέλλον και γι’ αυτό θα έλεγα ότι η Νοημοσύνη, αν θέλουμε να την ορίσουμε, είναι το μέλλον της ανθρωπότητας.Δίχως νοημοσύνη είμαστε καταδικασμένοι.
Το πρόβλημά που έχει η νοημοσύνη είναι ότι συνήθως είναι απαγορευμένη. Ένα εντυπωσιακό στίγμα που έχουμε και στα κείμενα, είναι όταν ζητάνε από τον Αισχύλο να γράψει για τον Προμηθέα στην πραγματικότητά είχαν αντιληφθεί στο ιερατείο ότι ο Προμηθέας είναι ήδη ενοχλητικός. Έχει ενδιαφέρον γιατί κλασσικά γράφουν μια τριλογία και πάνω κάτω. ανακαλύπτουμε ότι έχουμε ένα μέρος που είναι μαζί, μετά έχουμε ένα μέρος οπού υπάρχει μια επανάσταση και μετά υπάρχει το τρίτο μέρος που υπάρχει η επαναφορά. Έχει ενδιαφέρον γιατί η ανθρωπότητα τελικά θυμάται πάντα το δεύτερο. Της φτιάχνεται έτσι μια ιστορία για να ξεχάσει ότι είναι σημαντικός ο Προμηθέας… το κάνετε σε τρία κομμάτια και εφόσον μετά το κάνετε σε τρία κομμάτια, ξεχνάει η ανθρωπότητα το πρώτο και το τρίτο και παραμένει σ’ αυτό που ονομάζουμε την επανάσταση. Η επανάσταση είναι το εξής. είναι ότι η νοημοσύνη σέβεται όχι τις αρχές, σέβεται τις αξίες, γι’ αυτό πολύ συχνά αμφισβητεί τις αρχές.
Το παράδειγμα που μας δίνει ο Προμηθέας είναι η διαφορά μεταξύ του Πρέπει και Πρέπον. ο Προμηθέας κάνει το Πρέπον, δεν κάνει το Πρέπει. Είναι πολλοί από εμάς που μπερδεύουν εργασία με δουλειά. Η δουλειά πάει προς την δουλεία, η εργασία προσπαθεί να παράγει το έργο. το Πρέπον είναι το έργο. Το Πρέπει είναι η δουλειά που μπορεί στο τέλος να γίνει και δουλεία. Αυτό που έχει σημασία με τους Έλληνες, θυμάστε ότι οι Αιγύπτιοι μας έλεγαν ότι «είστε ο λαός που δεν έχετε άσπρα μαλλιά.» Επειδή μας έβλεπαν κάπως νέους.
Αυτό που νομίζω έχει σημασία είναι ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ της Σοφίας και της Νοημοσύνης. Η Σοφία είναι αυτή που διαχειρίζεται τις γνώσεις. Η Νοημοσύνη είναι αυτή που διαχειρίζεται το άγνωστο. Σιγά σιγά μετά την φάση της Νοημοσύνης έχουμε σοφούς. Ξέρετε είναι όπως πάντα όταν πηγαίνετε σε μια βιβλιοθήκη, η Σοφία είναι η βιβλιοθήκη αλλά εσείς μιλάτε για τον βιβλιοθηκάριο. Γιατί αυτός που δεν ξέρει σχεδόν τίποτα ξέρει που να βρείτε αυτό που θέλετε. Η Νοημοσύνη και η Σοφία της βιβλιοθήκης είναι τόσο μεγάλη αλλά δεν ξέρει ποιο είναι το ερώτημα σας. Τι θέλω να πω μ αυτό; Θέλω να πω ότι δεν είναι μια αντιπαράθεσή, λειτουργεί συμπληρωματικά, απλώς η Νοημοσύνη του Προμηθέα μας εξηγεί: «Μην ασχολείστε με τις αρχές αλλά με τις αξίες.» Σ’ αυτό το σημείο θα μπορούσαμε να πούμε ότι είμαστε τα παιδία του Προμηθέα γιατί…. από αρχές …ξέρετε ότι και αυτά τα γράφουμε… ενώ οι άξιες είναι αυτά που μας αγγίζουν. Με ποιά έννοια…; Ο Έλληνας πιστεύει στους ανθρώπους. όχι στους θεσμούς.
Ο Έλληνας πιστεύει στον συνάνθρωπο και αυτή η λέξη είναι σπάνια και στις άλλες γλώσσες . Απλώς συνάνθρωπος. Για εμάς είναι τόσο φυσιολογική. που θεωρούμε ότι είναι απλώς λεξιλόγιο. Το ερώτημα με την ανθρωπότητα, που αναδεικνύει ο Προμηθέας, είναι ότι η ανθρωπότητα δεν είναι το σύνολο των ανθρώπων, όπως νομίζουμε…είναι η υπέρ-ομάδα των συνανθρώπων. Συνάνθρωπος είναι όταν καταλαβαίνεις ότι υπάρχουν οι άλλοι, όταν καταλαβαίνεις ότι η ύπαρξή σου επηρεάζεται από την συνύπαρξή, όταν καταλαβαίνεις ότι δεν είσαι εδώ για να είσαι ο μονός αλλά είσαι εδώ για να είσαι ουσία για τους άλλους και αυτή η μεγάλη ανάγκη που έχει ο ελληνισμός, στην πραγματικότητα, αποτέλεσε και αποτελεί ένα δώρο για την ανθρωπότητα.
Ξέρετε υπάρχουν πολλές ιδεολογίες που έχουν καταρρεύσει…
Ο ελληνισμός είναι φτιαγμένος πάνω σε μια ιδέα, ότι προτιμά την άγονη γραμμή. Ο ελληνισμός ολόκληρος είναι μια άγονη γραμμή, με ποιά έννοια το εννοώ, κοινωνικά τώρα όταν μιλάμε για άγονες γραμμές μιλάμε για τα νησιά ότι δεν είναι προσβάσιμα. Σκεφτείτε όμως ότι κάθε φορά που πηγαίνετε, ακόμη σε ένα ξερονήσι, υπάρχει ένας αρχαιολογικός χώρος, ότι υπάρχει κάποιος Έλληνας που έχει βρεθεί εκεί πέρα, που έχει χτίσει πολιτισμό. και μερικές φορές λέτε: ”μα πως έφτασαν εκεί, που πήγαν εκεί…;” Θα προσέξατε, πολύ σπάνια είναι στην παράλια, κάθε φορά είναι σε κάτι κατσάβραχα. Γιατί; γιατί ο ελληνισμός έχει κάνει κάτι που είναι πολύ σημαντικό. Κατάλαβε πρώτον ότι ο χρόνος είναι μαζί μας και ο ελληνισμός αποφάσισε ότι θα είναι μαζί με τον χρόνο.. και όχι με τον χώρο. Αυτό σημαίνει τι; αυτό σημαίνει ότι ο ελληνισμός, αποφάσισε ότι ακόμα και αν είναι δύσκολος ο χώρος, θα τον επιλέξει για να είναι διαχρονικός.
Είναι πολύ σπάνια η ιδιότητα να είσαι διαχρονικός. Το διαχρονικό στοιχείο του Προμηθέα, δεν είναι ότι λέω ο χρόνος πέθανε, όπως προσπάθησαν μερικοί να αποδείξουν ενώ στην ουσία στο τέλος είναι γιατί ο χρόνος έγραψε ότι πέθαναν. Ο Προμηθέας λέει ότι αν έχεις την επιλογή, για να δώσεις πραγματικά κάτι στον άλλον, πρέπει να γίνει δια μέσου του χρόνου. Ο χρόνος αν θέλετε είναι ο χώρος της αντίστασης. Κάθε φορά που έχετε ένα πρόβλημά μετωπικό, υποτίθεται ξέρετε την έκφρασή: «θα πάτε στο βουνό…» και δεν αντιλαμβάνεστε ότι είναι απλά μια μετακίνηση μέσα στον χώρο είναι μια μετακίνηση μέσα στον χρόνο.
Βγαίνοντας στο βουνό πηγαίνετε σε ένα σημείο που δεν είναι προσβάσιμο, πιο δύσκολο για τον εχθρό, θα αντισταθείτε γιατί θα επιβιώσετε και μετά θα μπορέσετε να κάνετε την αντεπίθεση, η οποία είναι το χαρακτηριστικό του ελληνισμού γιατί ο ελληνισμός
δεν είναι επιθετικός ή επεκτατικός, αλλά ξέρει ακριβώς τι σημαίνει αντεπίθεση γιατί τον ελληνισμό δεν πρέπει να τον πειράζεις και πολύ. Αν τον πειράζεις λίγο το αντέχει… γαργαλιέται, όταν αρχίζει να γίνεται πιο σοβαρό το θέμα ο ελληνισμός δεν γονατίζει και περνάει στη αντεπίθεση.
δεν είναι επιθετικός ή επεκτατικός, αλλά ξέρει ακριβώς τι σημαίνει αντεπίθεση γιατί τον ελληνισμό δεν πρέπει να τον πειράζεις και πολύ. Αν τον πειράζεις λίγο το αντέχει… γαργαλιέται, όταν αρχίζει να γίνεται πιο σοβαρό το θέμα ο ελληνισμός δεν γονατίζει και περνάει στη αντεπίθεση.
Αυτή η αντεπίθεση όμως είναι ένα δύσκολο μάθημα γιατί για να περάσεις στην αντεπίθεση, πρέπει να έχεις αντέξει την επίθεση. Άρα ο ελληνισμός πολύ γρήγορα θα μπει σε ένα πλαίσιο το οποίο είναι η ανθεκτικότητα. Αυτό που έχει σημασία με τον Προμηθέα είναι το εξής που, δυστυχώς ακόμα και θεατρικά, δεν το κατανοούμε. Συνήθως όταν θα βάλουμε τον Προμηθέα Δεσμώτη, θα τον βάλουμε με αλυσίδες. Σε μια αληθινή παράστασή που θα ήταν το πνεύμα του Προμηθέα, θα ‘πρεπε ο Προμηθέας να μην είναι καθόλου με αλυσίδες. Ο Προμηθέας πηγαίνει μονός του. Ο Προμηθέας ξέρει ήδη ότι θα τον καταδικάσουν με την πράξη γιατί ο Προμηθέας είναι δίκαιος.
Ο ελληνισμός είναι σπάνια αθώος γιατί η αθωότητα σημαίνει και μερικές φορές η έλλειψη Νοημοσύνης. Ο ελληνισμός επειδή αποτελεί ένα κράμα Νοημοσύνης, όταν λειτουργεί σωστά ορθολογικά, με το Πρέπον, γίνεται δίκαιος. Ο δίκαιος κατηγορείται από της πράξεις του από την τελεολογία του και όχι από την οντολογία του. Ο δίκαιος δεν μπορεί να γεννηθεί δίκαιος, πρέπει να κάνει κάτι για να ονομαστεί δίκαιος. Ο Προμηθέας πριν κάνει την πράξη που έκανε, δεν ήταν αυτός που ονομάζουμε Προμηθέας. Πρέπει να γίνει αυτή η πράξη!
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο ελληνισμός σιγά σιγά ανακάλυψε κάτι που είναι εντυπωσιακό… διαχρονικό στοιχείο, ανθεκτικότητα. Ξέρω ότι δεν υπάρχουν τα δικαιώματά αν δεν τα διεκδικώ. Ξέρω ότι αν δεν προστατεύω τους άλλους δεν είμαι δίκαιος γιατί προσέξτε ο δίκαιος είναι ο άλλος… ΔΕΝ είναι ο ένας. Ο δίκαιος είναι αυτός που ασχολείται με τον άλλον άλλον. Γιατί αν δεν ασχοληθεί μ’αυτόν απλώς προστατεύεται. Ο δίκαιος είναι αυτός που προστατεύει τους άλλους. Αυτό το στοιχείο είναι πάρα πολύ σημαντικό στην έννοια του Προμηθέα. Ο Προμηθέας όταν κλέβει την φωτιά, δεν την κλέβει για αυτόν, την παραδίδει αμέσως.
Όταν κοιτάζουμε τώρα τις τέχνες που μας έχει μάθει ο Προμηθέας, έχουμε μέσα και τα ναυτιλιακά. Έχουμε μέσα βέβαια την τεχνολογία γιατί, όλα αυτά που μας μαθαίνει όμως χρειάζονται ενέργεια. Χωρίς ενέργειά δεν υπάρχει δράση!
Παλαιοτέρα θεωρούσαμε ότι το μουσείο είναι απλώς μια αποθήκη του παρελθόντος. Τώρα έχουμε μουσεία που είναι διαδραστικά γιατί; γιατί μπαίνει το παρών και παράγει ιστορία μέσα στο χώρο του παρελθόντος. Ο Προμηθέας αυτό που μας δείχνει, είναι ότι η Νοημοσύνη είναι εγκλωβισμένο μέλλον μέσα στο παρελθόν γιατί είναι αυτό που σου επιτρέπει να προβλέψεις. Όταν οι άνθρωποι δεν προβλέπουν, δεν καταλαβαίνουν στην ουσία τί είναι «βλέπω» γιατί αυτός που βλέπει δεν έχει ανάγκη να προβλέπει… Το πρόβλημα είναι ότι βλέπει ενώ οι πολλοί κοιτάζουν.
Μιλήσαμε πολύ για τους αρχαίους αλλά πρέπει να μιλήσω και για τον Αρχιμήδη γιατί ο Αρχιμήδης έβλεπε πολλά, μόνος του, ενώ οι πολλοί έβλεπαν λίγα. Ο Αρχιμήδης είναι ο πρώτος που θα μιλήσει πραγματικά για τον αριθμό π σοβαρά… Οι περισσότεροι δεν έχουν ιδέα τι είναι ο αριθμός π. Γιατί οι περισσότεροι κοιτάζουν τον κύκλο ενώ ο Αρχιμήδης βλέπει το π. Αυτή η ικανότητα να βλέπεις π εκεί που όλοι βλέπουν τον κύκλο, είναι θεαματική. Είναι τόσο θεαματική που οι περισσότεροι από εμάς δεν διαβάζουμε τον Αρχιμήδη και διαβάζουμε άλλους αρχαίους, τους οποίους προσπαθούμε να καταλάβουμε, ενώ μερικές φορές θα ήταν λίγο πιο εύκολο να διαβάσουμε κατευθείαν το κείμενο του Αρχιμήδη, χρειάζονται βέβαια μαθηματικά αλλά και τα μαθηματικά έχουν ενδιαφέρον γιατί προέρχονται από το «μαθαίνω».
Αυτό που μας μαθαίνει ο Προμηθέας είναι δεν είναι να μαθαίνουμε πολλά… αλλά είναι να μαθαίνουμε πως να μαθαίνουμε. Αυτή αν θέλετε η «μέτα-μάθηση» είναι πραγματικά μια καινοτομία γιατί οι περισσότεροι από εμάς θεωρούν ότι πρέπει να μάθουμε πολλά.
Αν σκεφτείτε και θέλετε να συνοψίσετε τι έχει μάθει ο ελληνισμός στην ανθρωπότητα, μπορείτε να πείτε ότι είναι μία πληθώρα πραγμάτων. Στην πραγματικότητα είναι πρώτα απ’ όλα Η Αξία και όχι Η Αρχή. Αν πω «εν αρχή η Αξία» θα έχετε ένα θέμα…. Στην πραγματικότητα είναι όντως ένα πλαίσιο όχι αξιολόγησης που είναι δυστυχώς μια μορφή εκφυλισμένης αξίας, είναι το πλαίσιο της αξιολογίας, Να είσαι στο πλαίσιο αυτό, λέμε ότι πρώτα τα θεμέλια είναι οι αξίες. Τώρα δυστυχώς δεν αντιλαμβανόμαστε τι είναι ”θεμελιακή σκέψη” και την μεταφράζουμε ”βασική”. Άλλο το βασικό και άλλο το θεμέλιο. Αυτό που έμαθε ο ελληνισμός στη ανθρωπότητα είναι πολύ απλό και έχει σχέση με τα θεμέλια.
Ο ελληνισμός έμαθε στην ανθρωπότητα ότι, για να πας ψηλά, πρέπει να ξέρεις να πηγαίνεις βαθιά. Αυτό φαίνεται παράδοξο, όμως αν δεν έχεις βαθιά θεμέλια, δεν ανεβαίνεις. Θα ανέβεις γρήγορα και θα πατώσεις. Υπάρχει ένας κορεσμός . Ο ελληνισμός είναι ο τρόπος που έχει ακόμα και το ψηφιδωτό, είναι ότι οι ψηφίδες δεν έχουν καμία αξία από μόνες τους γιατί είναι μονόχρωμες ενώ το ψηφιδωτό είναι πολύχρωμο, άρα έχετε μια ολική προσέγγιση πάντα και όχι μόνο συνολική θα λέγαμε τώρα ολιστική και όχι μόνο ολική γιατί σημαίνει ότι περνάμε από το κενό στην κοινότητα…
Έχει μεγάλη σημασία γιατί πολύ συχνά όταν νομίζουμε ότι είμαστε σπουδαίοι, παράγουμε κενό… Όταν ξέρουμε ότι είμαστε ανούσιοι, παράγουμε έργο…γιατί ξέρουμε ότι είναι το μόνο που θα αφήσουμε και ο ελληνισμός δεν προσπαθεί να πει ότι είναι σπουδαίος ως ελληνισμός ενώ πολλοί άλλοι προσπαθούν να πουν ότι είναι σπουδαίοι, επειδή ξέρει ότι είναι απλώς ένας κρίκος, έχει παράγει σπουδαίο έργο.
Πρέπει λοιπόν εμείς, όταν συγκρίνουμε το παρόν με το παρελθόν για να δούμε ποιά θα είναι η θέση μας, είναι ότι ο ελληνισμός δεν έχει τα όρια του χώρου! Παίζει μόνο με τον χρόνο. Γι’ αυτό έχει δημιουργηθεί ο ελληνισμός και όχι ο Ελλαδισμός… Το έλεγε και ο Σεφέρης «οτιδήποτε μ’ ενοχλεί για να δω στην Ελλάδα τον ελληνισμό, πρέπει να αφαιρεθεί». Γιατί αν η Ελλάδα, νομίζουμε μερικοί είναι απλώς ένας χώρος και δυστυχώς την αντιμετωπίζουμε μόνο ως χώρα, δεν καταλαβαίνουμε ότι είναι Πηγή Γνώσης.
Ποια είναι τα όρια της πηγής; Έχετε μια πηγή, έχετε νερό… Αναρωτηθήκατε ποτέ ποιά είναι τα όρια της πηγής; Αυτό που πρέπει να αναρωτηθείτε είναι ποιό είναι το έργο της πηγής γιατί τα όρια, αν θέλετε να τα καθορίζετε, θα είναι η θάλασσα. Εδώ μπαίνουμε σ’ένα άλλο…Ύδωρ και Άλας, έχει μεγάλη σημασία ότι για τον ελληνισμό η έννοια της φιλοξενίας βασίζεται σε αυτά τα δύο στοιχεία, το νερό και το αλάτι Φαίνονται και τα δύο ανούσια, εκτός αν έχετε διαβάσει λίγο Ghandi… Αν το σκεφτούμε εμείς αποτελούμαστε από νερό και αλάτι. Όταν κάνουμε την πράξη της φιλοξενίας, το πρώτο πράγμα που δίνουμε στον ξένο, είναι νερό και αλάτι. Προσέξτε όμως, εκείνη την στιγμή δεν του δίνουμε αυτό που έχουμε, του δίνουμε αυτό που είμαστε. Η μεγάλη πράξη γενναιοδωρίας δεν είναι να δίνεις αυτό που έχεις, γιατί το έχεις αποκτήσει. είναι να δίνεις αυτό που είσαι.
Ο ελληνισμός δεν δίνει αυτό που έχει αποκτήσει, είναι αυτό που έχει δημιουργήσει ο ίδιος . Ο ελληνισμός όταν παρέχει όλες αυτές τις γνώσεις που αναλύουμε, είναι δικές του αλλά όχι ότι τις πήρε, είναι ότι τις δημιούργησε.
Έχει μεγάλη σημασία και στην αιμοδοσία. Στην αιμοδοσία δίνεις το αίμα σου….όχι το αίμα που έχεις αγοράσει. Όταν ξαφνικά σε μια οικογένειά σου λένε : ”μπορείς να δώσεις ένα νεφρό;” γιατί εκεί πέρα βλέπεις τι είναι γενναιοδωρία… Μπορείς να δώσεις 100.000 ευρώ; βέβαια..το νεφρό σου…; η διάφορα λοιπόν είναι η γενναιοδωρία γιατί είναι αυτό που βλέπουμε τώρα και με τον Προμηθέα, είναι να δίνεις αυτό που είσαι!
Αν το καταλάβουμε όλοι αυτό ως Έλληνες, ότι ο ελληνισμός μας έχει διδάξει ότι δίνουμε μόνο αυτό που είμαστε, τότε πρέπει να παράγουμε έργο γιατί αλλιώς δεν έχουμε να δώσουμε τίποτα…”
Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 2014
Η ωραιότερη λέξη της ελληνικής γλώσσας!
Κωστής Παλαμάς, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Κωνσταντίνος Παρθένης, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Παντελής Χορν και Σπύρος Μελάς.
του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά.
«Ποία είναι η ωραιοτέρα λέξις της ελληνικής γλώσσης;» αναρωτιόταν ο Πέτρος Χάρης (Ιωάννης Μαρμαριάδης 1902-1998) πριν από περίπου 80 χρόνια και ξεκινούσε ένα όμορφο δημοσιογραφικό παιχνίδι, δημοσιεύοντας τις απόψεις των σπουδαιότερων λογοτεχνών, δημοσιογράφων αλλά και πολιτικών της εποχής· μιας εποχής κατά την οποία κυρίως ο κόσμος των Τεχνών και των Γραμμάτων ερωτοτροπούσε με τη γλώσσα μας, επηρεασμένος σαφώς από την εθνική πολιτική και τον αστικό εκσυγχρονισμό της σχολικής γνώσης που διαμόρφωνε τη νέα ελληνική γλώσσα.
Νομοσχέδια και γλωσσο-εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις από το 1913 και εντεύθεν, καθώς και το νεοφιλελληνικό γλωσσικό κίνημα που αναπτύχθηκε στο εξωτερικό –κυρίως στη Γαλλία με αιχμή την ίδρυση του Ινστιτούτου της Σορβόνης (1920) από τον Hubert Pernot (1870-1946)– έδιναν νέες διαστάσεις στην ευρεία κατανόηση και διάδοση του ελληνικού πνεύματος τόσο στο εσωτερικό όσο και στην Ευρώπη.
Την ώρα που το παιχνίδι αυτό παιζόταν στον Τύπο της Γαλλίας, στην Ελλάδα ο Π. Χάρης, εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι στον τόπο μας ακόμη και η καθημερινή γλώσσα χώριζε τους ανθρώπους σε στρατόπεδα, καλούσε τους διανοούμενους να απαντήσουν. Έτσι, ο Κωστής Παλαμάς απάντησε ότι η ωραιότερη λέξη είναι ο «δημοτικισμός», οΓρηγόρης Ξενόπουλος έβρισκε γοητεία στη λέξη «αισιοδοξία», ο Σπύρος Μελάςχωρίς δισταγμό έβρισκε πιο ελκυστική τη λέξη «ελευθερία» και ο στιλίστας Ζαχαρίας Παπαντωνίου εξήρε την ομορφιά της λέξης «μοναξιά». Ο ζωγράφος και καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών Ουμβέρτος Αργυρός επέλεγε τη λέξη «χάρμα» διότι, όπως υποστήριζε, δεν υπάρχει σε καμία άλλη γλώσσα και στα πέντε γράμματά της κλείνει ό,τι χίλιες άλλες λέξεις μαζί.
Ο Σωτήρης Σκίπης ανέσυρε τη λέξη «απέθαντος» από τα βυζαντινά κείμενα, διαχωρίζοντάς την από τη λέξη «αθάνατος», και ο Παντελής Χορν δήλωσε παντοτινή προτίμηση στη λέξη «νειάτα». Ο αλησμόνητος Αθηναιογράφος Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλου, παρά τα χρόνια του, προτιμούσε τη λέξη «ιμερτή», δηλαδή την αγαπητή, την ποθητή. Ο θεατράνθρωπος Νικόλαος Λάσκαρις τη «ζάχαρη», ο ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος τη λέξη «χίμαιρα», ο ζωγράφος Παύλος Μαθιόπουλος το «φως» και ο γλύπτης Μιχαήλ Τόμπρος τη λέξη «ουσία». Ο Παύλος Νιρβάνας (Πέτρος Κ. Αποστολίδης), προφανώς επηρεασμένος από τον τόπο του (Σκόπελο), αγαπούσε τη λέξη «θάλασσα». Οι ζωγράφοι αποκάλυπταν τις ευαισθησίες τους: Ο Δημήτριος Γερανιώτης ήθελε την «αρμονία», ο Κωνσταντίνος Παρθένηςτην «καλημέρα» και ο Δημήτριος Μπισκίνης το «όνειρο».
Ως προς τις γυναίκες που κυριαρχούσαν στην πνευματική ζωή η λαογράφος Αγγελική Χατζημιχάλη ήθελε «πίστη», ενώ η 25χρονη ηθοποιός Ελένη Παπαδάκη, η οποία έμελλε να δολοφονηθεί άδικα στα Δεκεμβριανά του 1944, δήλωνε πως «η λέξις που περικλείει τα περισσότερα πράγματα, τα πάντα θα έλεγα, είναι η λέξις «ΖΩΗ»»!Η ιατρός και συγγραφέας Άννα Κατσίγρα ήθελε «χαρά» και η καθηγήτρια του Ελληνικού Ωδείου Αύρα Θεοδωροπούλου αναζητούσε την «καλοσύνη».
Ενδιαφέρουσες όμως ήταν και οι απαντήσεις των πολιτικών του 1933: Ο στρατιωτικός και Πρόεδρος της Γερουσίας Στυλιανός Γονατάς προτιμούσε το «εμπρός», ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου τη λέξη «μάννα» και ο πρόεδρος της Βουλής Θεμιστοκλής Σοφούλης τη λέξη «φιλότιμο» διότι εκφράζει έναν ολόκληρο ηθικό κόσμο και δεν υπάρχει σε άλλη γλώσσα του κόσμου. Ο αρχηγός του Αγροτικού Κόμματος ΕλλάδοςΙωάννης Σοφιανόπουλος πρότασσε την «ανατολή» και ο ιδρυτής του ίδιου κόμματοςΑλέξανδρος Μυλωνάς τη λέξη «πόνος».
Αισιοδοξία, ελευθερία, μοναξιά, νειάτα, ιμερτή, θάλασσα, αρμονία, καλημέρα, όνειρο, πίστη και ζωή είναι λέξεις με τις οποίες πορευόταν η Ελλάδα πριν από ογδόντα χρόνια. Ατένιζε την έξοδο από την οικονομική κρίση, έπαιζε με τη ζωντανή ελληνική γλώσσα και επέτρεπε στην παγκόσμια κοινότητα να βαφτίζεται στα νάματά της.[mikros-romios.gr]
ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΠΠΙΚΟ (1000-350 π.Χ.)
Γεωμετρική-Αρχαϊκή Εποχή
Στο χώρο του Αιγαίου ο ίππος ως πολεμικό μέσο εμφανίζεται από το 1700 π.Χ. Η αρχική χρήση του ζώου είναι ή έλξις των αρμάτων. Η σπουδαιότητα του ίππου ως πολεμικού μέσου φαίνεται στα ποιήματα του Ομήρου που ονομάζει τους ίππους του Άρη: Πανικό και Φόβο (1) αλλά και του Ησιόδου που τον επιβεβαιώνει (2)
Οι νομάδες των στεπών ήταν οι πρώτοι που εξέλιξαν την τέχνη της ιππασίας αλλά οι διάδοσις της στη Βαλκανική οφείλεται μάλλον στους Θράκες. Οι αγώνες τον Μινωϊτών και Μυκηναίων να δημιουργήσουν αποικίες στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού στη Θράκη είναι μάλλον η πηγή του μύθου των ανθρωποβόρρων ίππων του Διομήδη. Ο Ηρακλής καταφέρνει τελικά να συλλάβει και να φέρει στις Μυκήνες τα τρομερά ζώα.(3). Από το μύθο συνάγουμε ότι η διάδοση της ιππικής τέχνης στην Νότιο Ελλάδα ήταν μία μακρά και επίπονη διαδικασία. Ο σχετικός με τη ζώνη της Ιππολύτης άθλος του Ηρακλή (4) μας πληροφορεί ότι οι Έλληνες επηρεάστηκαν πολύ από τους Σκύθες στο θέμα του εξοπλισμού των ίππων.
Πολλοί πιστεύουν ότι το ιππικό αρχικά, έπαιζε περισσότερο το ρόλο των ανιχνευτών, καθώς η παράδοση ήθελε τους αριστοκράτες αρματιστές να κυριαρχούν στο πεδίο της μάχης, και τα μικρόσωμα Ελληνικά άλογα δεν μπορούσαν να μεταφέρουν θωρακισμένους άνδρες. Καθώς όμως άρχιζαν αν εμφανίζονται μεγαλύτερα άλογα, οι ένοπλοι ιππείς άρχισαν να κάνουν δυναμικά την παρουσία τους στο πεδίο της μάχης. Σε αντίθεση με τους αρματιστές που πολεμούσαν οι μισοί, λόγω της ανάγκης ηνιόχου, το σύνολο των ιππέων μπορούσε να εμπλακεί. Η ξαφνική έφοδος μαχητών που είχαν την δεξιότητα να ιππεύουν και να πολεμούν ταυτόχρονα έδωσε βάση στο μύθο των Κενταύρων.
Κάποιοι ετυμολογούν τη λέξη Κένταυρος ως «φονεύς ταύρων» (5). Υποστηρίζουν ακόμα ότι οι ιππείς βοήθησαν στην επικράτηση των Δωριέων έναντι των Αχαιών που είχαν σαν έμβλημα τον ταύρο. Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι σχετικοί με την βιαιότητα των Κενταύρων μύθοι έχουν σαν πηγή τους τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Δωριείς από τους απρόβλεπτους Θράκες ή Σκύθες συμμάχους τους που πολεμούσαν έφιπποι. Υπάρχει και η άποψης ότι η θεώρησης των Κενταύρων έχει να κάνει με ανιμιστικές τελετές προς τιμήν της Σελήνης που διασώζονταν στην περιοχή της. Θεσσαλίας. (6)
Ιππείς της περιόδου 1150-900 π.Χ. Αναπαράσταση Α. Salimbeti.
Με το χαοτικό τρόπο μάχης να κυριαρχεί στη Γεωμετρική περίοδο το ιππικό μεσουρανούσε. Ο πόλεμος είχε τη μορφή επιδρομών και οι ιππείς ήταν πολύτιμοι στο να τρομοκρατούν του ανοργάνωτους πλέον πεζούς. Ήταν επίσης επιδέξιοι στην αρπαγή κοπαδιών εκμεταλλευόμενοι στο έπακρο την ευκινησία τους. Ο μύθος των Διοσκούρων που θεωρούνται προστάτες των ιππέων έχει σίγουρα σχέση με τη σημασία που αποδίδετο στο ιππικό.
Ήδη όμως από την εποχή του του Ομήρου επανεμφανίζεται η πυκνή παράταξη που αναχαίτιζε αποτελεσματικά την ορμή του εχθρού.(7) Οι βαριά οπλισμένοι πεζοί που διατηρούσαν τη συνοχή τους μπορούσαν να αναχαιτίσουν του ιππείς. Μέχρι το τέλος τη αρχαϊκής περιόδου όμως οι οπλίτες ήταν περιορισμένοι στον αριθμό καθώς ήταν σχεδόν όλοι αριστοκράτες και αποτελούσαν μικρό μέρος του συνολικού αριθμού μαχητών. Το ιππικό μπορούσε να αποφύγει το μέτωπο των οπλιτών και επιτεθεί στους ελαφρότερα εξοπλισμένους μαχητές. Αν τους έτρεπε σε φυγή θα αποκάλυπτε τα πλευρά της φάλαγγας με καταστρεπτικά αποτελέσματα.
Ασπίδα τύπου Herzsrung που πιθανώς έφεραν οι ιππείς της Γεωμετρικής περιόδου. Μουσείο Δελφών
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση που το ιππικό έκρινε την μάχη στη αρχαϊκή περίοδο ήταν ο πόλεμος μεταξύ Ερέτριας και Χαλκίδας για το Ληλάντιο πεδίο. (8) Οι «ιπποβότες», αριστοκράτες δηλαδή της Χαλκίδας έκλεισαν συμφωνία με τον Θεσσαλό Κλεόμαχο για να έχουν συνδρομή των περίφημων Θεσσαλών ιππέων. Οι Θεσσαλοί νίκησαν το ελαφρότερο ιππικό των Ερετριέων και των συμμάχων τους και μετά πλευροκόπησαν το πεζικό γέρνοντας την πλάστιγγα υπέρ τον Χαλκιδέων. Ο Κλεόμαχος σκοτώθηκε στη μάχη και οι Χαλκιδείς τον τιμούσαν σαν τοπικό ήρωα.
Οι Θεσσαλοί ιππείς γίνονται περιώνυμοι και αρχίζουν να γίνονται αναπόσπαστο μέρος των μισθοφορικών δυνάμεων που υπηρετούν του διάφορους τυράννους που εμφανίζονται κατά την αρχαϊκή περίοδο. Οι πιο διάσημοι είναι οι ιππείς του Κινέα που υπηρετούν τον Πεισίστρατο.
Κυριαρχώντας στις Αττικές πεδιάδες εμποδίζουν τις επιδρομές των Αλκμεωνιδών και των συμμάχων τους. Καταφέρνουν μάλιστα να αποκρούσουν τη Λακωνική μόρα της Σκιρίτιδος υπό τον Αγχίμολο με βαριές απώλειες. (9)
Θεσσαλικό Ιππικό
Όπως αναφέρθηκε οι Θεσσαλοί ιππείς έγιναν περιζήτητοι μισθοφόροι. Η Θεσσαλική πεδιάδα ήταν ιδανική περιοχή για την ανάπτυξη ίππων. Η γόνιμη Θεσσαλική γη έκανε πλούσιους τους εντοπίους αριστοκράτες που δημιούργησαν ιπποφορβεία. Μέχρι τον Μεσαίωνα οπότε ανακαλύφθηκε ειδική σαγή που επέτρεπε στη χρήση του ίππου για εργασία, η κατοχή αυτών τον ζώων ήταν προνόμιο των πλουσίων, καθώς δεν υπήρχε άλλη χρήση για τους ίππους πλην του κυνηγιού και του πολέμου.
Οι Θεσσαλικές πόλεις σχημάτιζαν μία ομοσπονδία γνωστή ως «Κοινόν των Θεσσαλών». Εξέλεγαν έναν ανώτατο στρατιωτικό διοικητή που ονομάζονταν ταγός, δηλαδή αυτός που τάσσει τους άνδρες-ο ηγήτωρ. Δύο οικογένειες οι Αλευάδες της Λαρίσης και οι Σκοπάδες της Κραννώνας ανταγωνίζονταν αμείλικτα για το αξίωμα της «ταγείας των Θεσσαλών».Σύμφωνα με ένα απόσπασμα από το απολεσθέν έργο του Αριστοτέλους «Θετταλών Πολιτεία», ο πρώτος ταγός ήταν ο Αλεύας ο Ερυθρός. Αυτός χώρισε τη Θεσσαλία σε τέσσερις περιφέρειες (τετραρχίες). Κάθε τετραρχία διαιρέθηκε σε κλήρους που έκαστος εξ αυτών έπρεπε να παρέχει 40 ιππείς και 80 οπλίτες. (10)
Αναπαράσταση Θεσσαλού ιππέα από γκραβούρα του 19ου αιώνα
Η ισχύς των ιππέων τους έκανε τους Θεσσαλούς επικυρίαρχους των Αινιάνων και των Περραιβών που πολεμούσαν κυρίως ως ελαφροί πεζοί. Οι αντίπαλοι των Θεσσαλών είχαν σοβαρό πρόβλημα καθώς ο οπλιτικός τρόπος μάχης δεν είχε παγιωθεί στους Λοκρούς και τους Φωκείς. Οι Φωκείς όμως νίκησαν το Θεσσαλικό ιππικό παρά την Υάμπολη με τη χρήση παραλλαγμένων ορυγμάτων. (11) Παρόλα αυτά η Θεσσαλία χάρις στο ιππικό της να υπερασπίσει αποτελεσματικά την εύφορη γη της.
Η αντίθεση των Σκοπάδων και τον Αλευάδων προκάλεσε την κατάρρευση της άμυνας στα Τέμπη το 480 π.Χ. αλλά οι Θεσσαλοί γλίτωσαν τις συνέπειες του «Μηδισμού» χάρη στην υποστήριξη των Αθηναίων. Έγιναν λοιπόν σύμμαχοί τους μέχρι την ήττα των τελευταίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η πτώση των Αθηνών άνοιξε την όρεξη των τυράννων των Φερρών για ηγεμονία στην Ελλάδα. Η δύναμη του Θεσσαλικού ιππικού φτάνει του 16000 ιππείς. (12) Ήταν μια υπολογίσιμη δύναμη για την εξαντλημένη από τις εμφύλιες συγκρούσεις νότια Ελλάδα.
Ο τύραννος Ιάσων των Φερρών μάλιστα προσπάθησε να δημιουργήσει στόλο. Αυτό προκάλεσε ανησυχίες στην Αχαιμενική Αυλή. Δεν αποκλείεται λοιπό περσικός δάκτυλος στη δολοφονίες των Φερραίων αρχόντων αλλά και η χρηματοδότηση των Βοιωτών προκειμένου να τους αντιταχθούν. (13) Η Θεσσαλία σπαρασσόμενη από την εμφύλια σύγκρουση περνά στην κυριαρχία του Φιλίππου Β’ και το περίφημο ιππικό της στην υπηρεσία του.
Αθηναϊκό Ιππικό
Αν και οι οι αριστοκρατικές οικογένειες των Αθηνών είχαν την δυνατότητα εκτροφής ίππων, οι Αθηναίοι άργησαν να αναπτύξουν ιππικό. Οι περισσότεροι αριστοκράτες έτρεφαν άλογα για τα άρματά τους ή για αρματοδρομίες. Αν και υπήρξε πρόβλεψη στη νομοθεσία του Σόλωνα για τους πολίτες που λόγω εισοδήματος μπορούσαν να τρέφουν ίππους, (τριακοσιομέδιμνοι) τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Οι πρώτοι μάχιμοι ιππείς ίσως ανήκουν στη φρατρία των Παιονιδών του Πεισιστράτου καθώς ο ίππος εμφανίζεται στα εμβλήματα των ασπίδων τους.
Οι Αθηναίοι όμως διάγουν την περίοδο των Μηδικών Πολέμων χωρίς την υποστήριξη ιππικού. Γύρω στο 442 π.Χ. όταν επώνυμος άρχων ήταν ο Δίφιλος, πιθανόν με νόμο του Περικλέους το σώμα το ιππέων αυξάνεται σε χίλιους άνδρες. Πλέον λοιπό των οπλιτών κάθε Αθηναϊκή φυλή ήταν υποχρεωμένη να παράσχει έναν αριθμό ιππέων. Τους ιππείς κάθε φυλής διοικούσε ο φύλαρχος. Οι φύλαρχοι υπάγονταν σε δύο ίππαρχους που είχαν την συνολική διοίκηση του ιππικού και εκλέγονταν κάθε χρόνο. Το ΙΠΠΑΡΧΕΙΟ ήταν κοντά στην Αγορά αλλά μέχρι τώρα είναι άγνωστο που ακριβώς.
Εσωτερικό από Αττικό μελανόμορφο κύλικα του Ισχύλου .
Ζωγραφίστηκε από τον Επίκτητου με παράσταση Αθηναίου ιππέα και χρονολογείται γύρω
στο 520 π.Χ. Λονδίνο Βρεταννικό Μουσείο: London E 3
Τόσο οι άνδρες όσο και οι ίπποι περνούσαν από δοκιμασία κάθε χρόνο. ΟΙ αποτυχόντες διαγράφονταν από τις καταστάσεις των μονάδων. Στη διάρκειά του Πελοποννησιακού Πολέμου και μετά καθιερώθηκε επίδομα μιας δραχμής για τη διατροφή του αλόγου. Με την είσοδο σε εμπόλεμη υπηρεσία ένα παρείχετο επιπλέον επίδομα (κατάστασις) που όμως έπρεπε να επιστραφεί με την λήξη του πολέμου εκτός και αν το ζώο είχε πεθάνει ή αχρηστευθεί στη διάρκεια που υπηρετούσε. Οι Αθηναίοι είχαν μονάδες βαρέως ιππικού και ελαφρού ιππικού όπου συνήθως υπηρετούσαν οι νεώτεροι σε ηλικία (14) Στο ελαφρύ ιππικό μπορούμε να κατατάξουμε και τους ιπποτοξότες. (15) Είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτοί ήταν Σκύθες ή Θράκες με τους δεύτερους λιγότερο πιθανούς.
Το Αθηναϊκό ιππικό έδρασε και διακρίθηκε κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Οι ηγήτορες της Αττικής είχαν σοβαρές αμφιβολίες για επικράτησή τους έναντι των Πελοποννησίων οπλιτών ιδιαίτερα των Σπαρτιατών. Ήταν αποφασισμένοι όμως να μην τους επιτρέψουν να λεηλατούν τη γη της Αττικής ατιμώρητοι. Η λεηλασία της εχθρικής γης γίνονταν από το ελαφρύ πεζικό ή από οπλίτες που είχαν αφήσει το βαρύ οπλισμό τους στο στρατόπεδο. Για να λεηλατήσουν οι Πελοπονήσιοι έπρεπε να διασπαστούν σε μικρές ομάδες. Οι Αθηναίοι εξαπέλυσαν εναντίον τους το ιππικό τους και τους επέφεραν βαριές απώλειες (16) Οι ομάδες δολιοφθοράς έπρεπε να υποστηρίζονται από τμήματα οπλιτών πίσω από τα οποία κατέφευγαν αν στο μεταξύ δεν τους ενέπλεκαν οι ελαφροί ιππείς και ψιλοί των Αθηναίων. Το βαρύ Αθηναϊκό ιππικό παρείχε υποστήριξη σε περίπτωση που τα ελαφρά τμήματα εδέχοντο πίεση από το βαρύ εχθρικό ιππικό ιδιαίτερα το Βοιωτικό. Ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο στην παρεμπόδιση των δραστηριοτήτων του στρατοπέδου της Δεκέλειας. (17)
Λεπτομέρεια από τη Ζωοφόρο του Παρθενώνα με παράσταση Αθηναίων Ιππέων.
Λονδίνο Βρεταννικό Μουσείο
Οι ιππείς των Αθηναίων μεταφερόμενοι από το στόλο ήταν διαρκής απειλή για τα Πελοποννησιακά παράλια. (18) Ήταν επίσης χρήσιμοι σε μικρούς αριθμούς για να υποτάξουν του δύστροπους νησιώτες συμμάχους των Αθηναίων που στερούντο επαρκούς οπλιτικού σώματος. Η μεγάλη δοκιμασία για το Αθηναϊκό ιππικό υπήρξε η Σικελική εκστρατεία. Οι Αθηναίοι παρά τις προειδοποιήσεις το Νικία υποτίμησαν τον αντίπαλο.(19) Έστειλαν μάλιστα ιππείς πεζούς με την προοπτική να προμηθευτούν ίππους εκεί. (20) Η καταστροφή υπέσκαψε την Αθηναϊκή ισχύ και φυσικά τις δυνατότητές τους στο ιππικό. Το κύκνειο άσμα του λαμπρού αυτού σώματος ήταν η μάχη των Ταμυνών στην Εύβοια. (21)
Βοιωτικό ιππικό
Μετά τη Θεσσαλία, η βοιωτική πεδιάς ήταν η πλέον κατάλληλη για την εκτροφή ίππων. Το Βοιωτικό ιππικό κάνει την εμφάνιση του στην Αρχαϊκή εποχή με την μάχη του Κερησσού όπου οι Βοιωτοί απέκρουσαν τους Θεσσαλούς (22) . Δυστυχώς αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματικό εναντίον των Μεγαριτών και των Φλειούντιων στην μάχη των Πλαταιών πολεμώντας παρά το πλευρό των Περσών.(23)
Η ακμή του Βοιωτικού ιππικού αρχίζει με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο όπου συμβάλει στην απόκρουση των Θρακών μισθοφόρων στη Μυκαλησσό. (24) Προσφέρει επίσης σημαντικές υπηρεσίες στο Δήλιο και κατοχυρώνει την Θηβαϊκή κυριαρχία στην Βοιωτική πεδιάδα νικώντας τους Θεσπιείς υπό τον Φοιβίδα που σκοτώνεται στη μάχη. (25)
Βοιωτικό αγγείο που βρέθηκε στο Ωρωπό με παράσταση ιππέα που συνοδεύεται από το σκύλο του στο κυνήγι. Αποδίδεται στο «ζωγράφο της Αταλάντης» και χρονολογείται γύρω στο 550 π.Χ.
Harvard University Art Museums: Harvard_1960_390
ΟΙ ιππείς με τα λευκά κράνη είναι πολύτιμο όργανο στα χέρια του Πελοπίδα και αργότερα του Επαμεινώνδα στην εκδίωξη των Σπαρτιατών από τη Βοιωτία και την κατάλυση της ηγεμονίας τους. (26) Σταδιακά όμως αποδεικνύονται κατώτεροι των Θεσσαλών και κατόπιν των Αθηναίων στη Μαντίνεια. Η μάχη της Χαιρώνεια σηματοδοτεί το τέλος του Θηβαϊκού ιππικού που συντρίβεται από τις επελάσεις των Μακεδόνων.
Λακωνικό ιππικό
Όπως και οι άλλες δυνάμεις στην Αρχαϊκή Ελλάδα έτσι και οι Λακεδαιμόνιοι ανέπτυξαν έφιππους μαχητές. Λόγω της ανάπτυξης των οπλιτικών μεθόδων μάχεσθαι όμως ο τίτλος των ιππέων έγινε απλώς τιμητικός καθώς όλοι οι Λάκωνες μαχητές πολεμούσαν πεζή. Τα άλογα εκτρέφονταν μόνο για συμμετοχή σε αγώνες όπως δείχνει η περίπτωση της πριγκίπισσας Κυνίσκας. (27) Το θέμα της ανάπτυξης έφιππης δύναμης τέθηκε δραματικά με τα γεγονότα της Πύλου. (28)
ΟΙ Σπαρτιάτες καταφρονούσαν την έφιππη υπηρεσία. Ο Ξενοφών μας πληροφορεί ότι το Λακωνικό ιππικό ήταν ανεπαρκώς προετοιμασμένο και γι’ αυτό η απόδοσή του ήταν φτωχή. (29) Μόνο η εισαγωγή μισθοφόρων ιππέων βελτίωσε ελαφρώς την κατάσταση. (30) Αν και κάποια στιγμή ο Αγησίλαος έφτασε να διοικεί 1500 ιππείς, η πτώση της Σπάρτης έφερε και την εξάλειψη του ιππικού της.
Λοιποί Ιππείς.
Το Θρακικό Ιππικό χρήζει μνείας καθώς όπως προαναφέρθηκε οι Θράκες επηρέασαν σημαντικά την εισαγωγή του νοτιότερα. Ο Ευριπίδης στη τραγωδία του Εκάβη ονομάζει τους Θράκες «Ιππικόν έθνος». Ένα κείμενο που αποδίδεται στον Κλήμεντα της Αλεξανδρείας (Στρώματα ΙΕ’) κατονομάζει τους Θράκες ως τους πρώτους που χρησιμοποίησαν ασπίδα έφιπποι. Οι περισσότεροι Θράκες ιππείς ήταν μάλλον ιππακοντιστές και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως ως Μισθοφόροι στις αποικίες της Μακεδονικής και Θρακικής ακτής. Οι σχεδόν ανεξάντλητες ορδές των Θρακών ιππέων αποτελούσαν πρόβλημα για τους αποίκους μέχρι την υποταγή τους στο Φίλιππο Β΄.
Αν και αποικίες ήταν πλούσιες οι κάτοικοί τους απέφευγαν τη στρατιωτική υπηρεσία. Ο Ξενοφών αναφέρει ότι ο Αγησίλαος υποχρέωνε τους πλουσιότερους αποίκους να συντηρήσουν άλογα. Διεκύρηξε όμως ότι μπορούσε κάποιος να αποφύγει να υπηρετήσει ο ίδιος, αρκεί να παρείχε έναν πλήρως εξοπλισμένο ιππέα να υπηρετήσει αντ’ αυτού. (31) Το ιππικό του ήταν τόσο καλής ποιότητας που κατάφερε να αντιπαραταχθεί επιτυχώς στους Θεσσαλούς κατά την επιστροφή του από την Ασία (32)
Βοιωτικό αγγείο που βρέθηκε στο Ωρωπό με παράσταση ιππέα που συνοδεύεται από το σκύλο του στο κυνήγι. Αποδίδεται στο «ζωγράφο της Αταλάντης» και χρονολογείται γύρω στο 550 π.Χ.
Harvard University Art Museums: Harvard_1960_390
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Σελινούντιοι και οι Ακαραγαντίνοι ήταν οι πρώτοι οι ανέπτυξαν ιππικό στα Μεγάλη Ελλάδα. Ο Γέλων των Συρακουσών θα αποκρούσει με τη βοήθεια του ιππικού του τους Καρχηδόνιους. Η αριστοκρατική τάξη των ιππέων στις Συρακούσες αντιμετωπίζονταν με υποψία λόγω των ολιγαρχικών φρονημάτων της. Αυτό δεν τους εμπόδισε να δυσκολέψουν τρομερά τους Αθηναίους κατά τη διάρκεια τη Σικελικής εκστρατείας. (33) Η συμβολή τους στην τελική συντριβή του Αθηναϊκού στρατού ήταν καταλυτική. (34)
Στις Ιταλιωτικές αποικίες οι πολίτες είχαν εγκαταλείψει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις και στηρίζονταν σε μισθοφόρους για την άμυνά τους. Θεωρούσαν τους Έλληνες τη κυρίως Ελλάδας απλοϊκούς χωρικούς που τους πλήρωναν για να διακινδυνεύσουν αλλά και τους υποπτεύονταν ως πιθανούς τυράννους. Αξιόλογο ιππικό υπάρχει πλέον στον Τάραντα. Οι Ταραντίνοι ιππείς ήταν βαριά οπλισμένοι και συνοδεύονταν από έναν υπηρέτη που ίσως πολεμούσε και ως ελαφρός ιππέας.(35)
Εξοπλισμός – Τακτικές
Όπως προαναφέρθηκε οι Έλληνες επηρεάστηκαν από τους Σκύθες και τους Θράκες στα θέματα των ίππων και της ιπποσκευής. Οι ίπποι απεικονίζονται να φέρουν χαλινούς στη αγγειογραφία και την γλυπτική. Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο υπάρχουν χαλινοί που μπορούν να προκαλέσουν μεγάλοι δυσφορία σε ατίθασους ίππους αν και ο Ξενοφών διαφωνεί με τη χρήση τους (36)
Η σέλα ήταν γνωστή στους Σκύθες και του Θράκες και κατασκευαζόταν από πίλημα (τσόχα). Η διάδοσή της όμως στους Έλληνες ήταν αργή ίσως λόγω κόστους. Η περισσότεροι ιππείς χρησιμοποιούσαν ένα απλό πανί για ιππεύουν άνετα. Ο Ξενοφώντας αναφέρει ότι μερικοί δεν χρησιμοποιούσαν ούτε αυτό (37). Αυτό συνάδει με μερικές απεικονίσεις αλλά καθώς η επαφή της ανθρώπινης σαρκός με το δέρμα του ίππου δημιουργεί προβλήματα, οι ιππείς άρχισαν να χρησιμοποιούν ύφασμα ή προβιές ζώων για να ιππεύουν άνετα.
Οι ιππείς που εκτελούν αποστολές βαρέως ιππικού έφεραν μεταλλικούς ή λινούς θώρακες. Ο Ξενοφών συστήνει οι ιππείς να να χρησιμοποιούν επιχειρίδες και να θωρακίζονται και τα άλογα. Αυτό όμως απαιτούσε έξοδα και ήταν σπάνιο. (38) Κατάφρακτο Ελληνικό ιππικό εμφανίζεται μόνο στην Ελληνιστική περίοδο. Επίσης συμβούλευε τη χρήση του Βοιωτικού κράνους.
Η ασπίδα φαίνεται ότι ήταν διαδεδομένη παρά τα περί του αντιθέτου γραφόμενα. Την χρησιμοποιούσαν οι ιππείς της Γεωμετρικής εποχής και οι κλασσικοί Έλληνες μετά την επαφή τους με τους Θράκες και Σκύθες ιππείς. Η μηνοειδής ασπίδα φαίνεται να ήταν αρκετά διαδεδομένη ενώ στην Αρχαϊκή περίοδο φαίνεται να κυριαρχούσε η ασπίδα «βοιωτικού τύπου».Η ασπίδα ήταν πολύτιμη για τους ιππείς που είχαν να αντιπαλέψουν ψιλούς με εκηβόλα όπλα.
Προμετωπίς ίππου της Κλασσικής Περιόδου. Αθήνα Εθνικό αρχαιολογικό Μουσείο
Αρχείο Στέφανου Σκαρμίντζου
Στην έφοδο οι ιππείς επιτίθονταν σε παράταξη βάθους 4 ανδρών αν στίχο (39) αλλά γινόταν προσπάθειες για αύξηση του βάρους καθώς οι Πέρσες ιππείς χρησιμοποιούσαν ακόμα πιο πυκνή παράταξη. Ο Ξενοφών συμβούλευε την ταχεία ορμητική έφοδο (40) αλλά και τη σύνεση με τη χρήση προφυλακών και προσεκτική εκλογή του εδάφους (41)
Άλλη μέθοδος εφόδου ήταν το έμβολο. Ήταν ένα σφηνοειδής σχηματισμός που σκοπό είχε την διάρρηξη της εχθρικής παρατάξεως. Ήταν γνωστός στους Θηβαίους (42) αλλά θεωρείται ότι είναι Σκυθική εφεύρεση και βελτιώθηκε ως ρομβοειδής σχηματισμός που μπορούσε να επιτεθεί σε κάθε κατεύθυνση από τον Ιάσονα των Φερρών (43).
Όπως αναφέραμε παραπάνω η διάδοση του οπλιτικού τρόπου μάχεσθαι περιόρισε το ρόλο των ιππέων στην ανίχνευση, εξουδετέρωση ακροβολιστών και επιδρομές. Αυξήθηκε έτσι η σπουδαιότητα το ελαφρού ιππικού αλλά ξανά-αναπτύχθηκε το βαρύ ιππικό με σκοπό την εξουδετέρωση των αντιπάλων ιππέων. Σταδιακά εξελίχθηκε σε όπλο κρούσης από τον Φίλιππο και τον Μ. Αλέξανδρο στην Ελληνιστική εποχή.
Πηγές:
(1) Όμηρος ΙΛΙΑΣ 15.110 Μτφ Κ. Δούκα Εκδ. Γεωργιάδη
(2) Ησίοδος «Ηρακλέους Ασπίς» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(3) Απολλόδωρος Β.5.8, Διόδωρος 15.3 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Στράβων «Γεωγραφικά» Ζ.331Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(4) Απολλόδωρος Β.5.9, Ευριπίδης: Ηρακλής μαινόμενος 408, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914 Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» Ε, 10.9 (Εκδοτική Αθηνών)
(5) L.de Raunchaud “Dictionnaire des Antiquites Greques et Romaines” 1887
(6) Περιοδικό Crypto, τεύχος 1, άρθρο «Κένταυροι, υπήρξαν πραγματικά;», Κωνσταντίνος Τσοπάνης, Δρ. Ιστορίας & Φιλοσοφίας των Θρησκευμάτων, σελ. 35
(7) Ομήρου ΙΛΙΑΣ N 131-133, 145-150 Μτφ Κ. Δούκα Εκδ. Γεωργιάδη
(8) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Α.15, Ηρόδοτος Ε. 99 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Στράβων «Γεωγραφικά» Γ.448 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
Πλούταρχος «Ερωτικός» 17 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(9) Ανδροκίδης «Περί Μυστηρίων» Ι.106 Oxford Press
Ηρόδοτος «Ιστορίαι» 5.63 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(10) Βρετανικό Μουσείο αποσπ. 479 σχολ. V.Rose
(11) Ηρόδοτος «Ιστορίαι» 8,28 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις – Φωκικά» 10. 7-10 (Εκδοτική Αθηνών)
(12) Ξενοφών «Ελληνικά» 6.5 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(13) Διόδωρος 15 57, 60, 80, 95 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(14) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Η.92,6 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(15) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ε 17.1, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(16) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Γ.1, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(17) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ζ.27, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(18) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ζ.42, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(19) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.20,22 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(20) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.94, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(21) Πλούταρχος «Φωκίων» 13 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(22) Πλούταρχος «Κάμιλλος» 19 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(23) Ηρόδοτος «Ιστορίαι» 9,69 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(24) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ζ.29-30, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(25) Ξενοφών «Ελληνικά» Ε.4 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(26) Ξενοφών «Ελληνικά» Ε.4,10 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Πλούταρχος «Πελοπίδας» 15 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(27) Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις – Λακωνικά» Γ 1-6 (Εκδοτική Αθηνών)
(28) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Δ.55.2, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(29) Ξενοφών «Ελληνικά» ΣΤ.4.11, Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(30) Ξενοφών «Ιππαρχικός» 9.4 μτφ. E.Shepherd (1793)
(31) Ξενοφών «Ελληνικά» Γ.4.15, Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(32) Ξενοφών «Αγησίλαος» 2.5 μτφ. E.Shepherd (1793)
(33) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.66,68-70 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(34) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.84 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(35) Λίβιος Ιστορία της Ρώμης 35 .28,29 εκδ. J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905
(36) Ξενοφών «Περί Ιππικής» 5 μτφ. E.Shepherd (1793)
(37) Ξενοφών «Περί Ιππικής» 7 μτφ. E.Shepherd (1793)
(38) Ξενοφών «Περί Ιππικής» 12 μτφ. E.Shepherd (1793)
(39) Ξενοφών «Ελληνικά» Γ.4.13 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(40) Ξενοφών «Ιππαρχικός» 3 μτφ. E.Shepherd (1793)
(41) Ξενοφών «Ιππαρχικός» 4, 5 μτφ. E.Shepherd (1793)
(42) Ξενοφών «Ελληνικά» Ζ.5.22 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Αιλιανός «Τακτικά» 11.2 47.4 μτφ. E.Shepherd (1793)
(43) Ασκληπιόδοτος «Τακτικά» 7.2-3 6-7 Πολύαινος «Στρατηγήματα» 6 E.Shepherd (1793)
Βιβλιογραφία:
Αριστοτέλης «Αθηναίων Πολιτεία» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
Φροντίνος «Στρατηγήματα» J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905
The Seventy Great Battles of All Time, Edited by Jeremy Black, Thames & Hudson Ltd, 2005
William Stearns Davis, Readings in Ancient History: Illustrative Extracts from the Sources, 2 Vols, (Boston: Allyn and Bacon, 1912-1913), Vol. I: Greece and the East.
American Journal of Archeology Vol. 107. #4 October 2003 (Tom Stevenson article)
Εφημερίς Καθημερινή 08-02-04
stefanosskarmintzos.wordpress.com
Στο χώρο του Αιγαίου ο ίππος ως πολεμικό μέσο εμφανίζεται από το 1700 π.Χ. Η αρχική χρήση του ζώου είναι ή έλξις των αρμάτων. Η σπουδαιότητα του ίππου ως πολεμικού μέσου φαίνεται στα ποιήματα του Ομήρου που ονομάζει τους ίππους του Άρη: Πανικό και Φόβο (1) αλλά και του Ησιόδου που τον επιβεβαιώνει (2)
Οι νομάδες των στεπών ήταν οι πρώτοι που εξέλιξαν την τέχνη της ιππασίας αλλά οι διάδοσις της στη Βαλκανική οφείλεται μάλλον στους Θράκες. Οι αγώνες τον Μινωϊτών και Μυκηναίων να δημιουργήσουν αποικίες στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού στη Θράκη είναι μάλλον η πηγή του μύθου των ανθρωποβόρρων ίππων του Διομήδη. Ο Ηρακλής καταφέρνει τελικά να συλλάβει και να φέρει στις Μυκήνες τα τρομερά ζώα.(3). Από το μύθο συνάγουμε ότι η διάδοση της ιππικής τέχνης στην Νότιο Ελλάδα ήταν μία μακρά και επίπονη διαδικασία. Ο σχετικός με τη ζώνη της Ιππολύτης άθλος του Ηρακλή (4) μας πληροφορεί ότι οι Έλληνες επηρεάστηκαν πολύ από τους Σκύθες στο θέμα του εξοπλισμού των ίππων.
Πολλοί πιστεύουν ότι το ιππικό αρχικά, έπαιζε περισσότερο το ρόλο των ανιχνευτών, καθώς η παράδοση ήθελε τους αριστοκράτες αρματιστές να κυριαρχούν στο πεδίο της μάχης, και τα μικρόσωμα Ελληνικά άλογα δεν μπορούσαν να μεταφέρουν θωρακισμένους άνδρες. Καθώς όμως άρχιζαν αν εμφανίζονται μεγαλύτερα άλογα, οι ένοπλοι ιππείς άρχισαν να κάνουν δυναμικά την παρουσία τους στο πεδίο της μάχης. Σε αντίθεση με τους αρματιστές που πολεμούσαν οι μισοί, λόγω της ανάγκης ηνιόχου, το σύνολο των ιππέων μπορούσε να εμπλακεί. Η ξαφνική έφοδος μαχητών που είχαν την δεξιότητα να ιππεύουν και να πολεμούν ταυτόχρονα έδωσε βάση στο μύθο των Κενταύρων.
Κάποιοι ετυμολογούν τη λέξη Κένταυρος ως «φονεύς ταύρων» (5). Υποστηρίζουν ακόμα ότι οι ιππείς βοήθησαν στην επικράτηση των Δωριέων έναντι των Αχαιών που είχαν σαν έμβλημα τον ταύρο. Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι σχετικοί με την βιαιότητα των Κενταύρων μύθοι έχουν σαν πηγή τους τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Δωριείς από τους απρόβλεπτους Θράκες ή Σκύθες συμμάχους τους που πολεμούσαν έφιπποι. Υπάρχει και η άποψης ότι η θεώρησης των Κενταύρων έχει να κάνει με ανιμιστικές τελετές προς τιμήν της Σελήνης που διασώζονταν στην περιοχή της. Θεσσαλίας. (6)
Ιππείς της περιόδου 1150-900 π.Χ. Αναπαράσταση Α. Salimbeti.
Με το χαοτικό τρόπο μάχης να κυριαρχεί στη Γεωμετρική περίοδο το ιππικό μεσουρανούσε. Ο πόλεμος είχε τη μορφή επιδρομών και οι ιππείς ήταν πολύτιμοι στο να τρομοκρατούν του ανοργάνωτους πλέον πεζούς. Ήταν επίσης επιδέξιοι στην αρπαγή κοπαδιών εκμεταλλευόμενοι στο έπακρο την ευκινησία τους. Ο μύθος των Διοσκούρων που θεωρούνται προστάτες των ιππέων έχει σίγουρα σχέση με τη σημασία που αποδίδετο στο ιππικό.
Ήδη όμως από την εποχή του του Ομήρου επανεμφανίζεται η πυκνή παράταξη που αναχαίτιζε αποτελεσματικά την ορμή του εχθρού.(7) Οι βαριά οπλισμένοι πεζοί που διατηρούσαν τη συνοχή τους μπορούσαν να αναχαιτίσουν του ιππείς. Μέχρι το τέλος τη αρχαϊκής περιόδου όμως οι οπλίτες ήταν περιορισμένοι στον αριθμό καθώς ήταν σχεδόν όλοι αριστοκράτες και αποτελούσαν μικρό μέρος του συνολικού αριθμού μαχητών. Το ιππικό μπορούσε να αποφύγει το μέτωπο των οπλιτών και επιτεθεί στους ελαφρότερα εξοπλισμένους μαχητές. Αν τους έτρεπε σε φυγή θα αποκάλυπτε τα πλευρά της φάλαγγας με καταστρεπτικά αποτελέσματα.
Ασπίδα τύπου Herzsrung που πιθανώς έφεραν οι ιππείς της Γεωμετρικής περιόδου. Μουσείο Δελφών
Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση που το ιππικό έκρινε την μάχη στη αρχαϊκή περίοδο ήταν ο πόλεμος μεταξύ Ερέτριας και Χαλκίδας για το Ληλάντιο πεδίο. (8) Οι «ιπποβότες», αριστοκράτες δηλαδή της Χαλκίδας έκλεισαν συμφωνία με τον Θεσσαλό Κλεόμαχο για να έχουν συνδρομή των περίφημων Θεσσαλών ιππέων. Οι Θεσσαλοί νίκησαν το ελαφρότερο ιππικό των Ερετριέων και των συμμάχων τους και μετά πλευροκόπησαν το πεζικό γέρνοντας την πλάστιγγα υπέρ τον Χαλκιδέων. Ο Κλεόμαχος σκοτώθηκε στη μάχη και οι Χαλκιδείς τον τιμούσαν σαν τοπικό ήρωα.
Οι Θεσσαλοί ιππείς γίνονται περιώνυμοι και αρχίζουν να γίνονται αναπόσπαστο μέρος των μισθοφορικών δυνάμεων που υπηρετούν του διάφορους τυράννους που εμφανίζονται κατά την αρχαϊκή περίοδο. Οι πιο διάσημοι είναι οι ιππείς του Κινέα που υπηρετούν τον Πεισίστρατο.
Κυριαρχώντας στις Αττικές πεδιάδες εμποδίζουν τις επιδρομές των Αλκμεωνιδών και των συμμάχων τους. Καταφέρνουν μάλιστα να αποκρούσουν τη Λακωνική μόρα της Σκιρίτιδος υπό τον Αγχίμολο με βαριές απώλειες. (9)
Θεσσαλικό Ιππικό
Όπως αναφέρθηκε οι Θεσσαλοί ιππείς έγιναν περιζήτητοι μισθοφόροι. Η Θεσσαλική πεδιάδα ήταν ιδανική περιοχή για την ανάπτυξη ίππων. Η γόνιμη Θεσσαλική γη έκανε πλούσιους τους εντοπίους αριστοκράτες που δημιούργησαν ιπποφορβεία. Μέχρι τον Μεσαίωνα οπότε ανακαλύφθηκε ειδική σαγή που επέτρεπε στη χρήση του ίππου για εργασία, η κατοχή αυτών τον ζώων ήταν προνόμιο των πλουσίων, καθώς δεν υπήρχε άλλη χρήση για τους ίππους πλην του κυνηγιού και του πολέμου.
Οι Θεσσαλικές πόλεις σχημάτιζαν μία ομοσπονδία γνωστή ως «Κοινόν των Θεσσαλών». Εξέλεγαν έναν ανώτατο στρατιωτικό διοικητή που ονομάζονταν ταγός, δηλαδή αυτός που τάσσει τους άνδρες-ο ηγήτωρ. Δύο οικογένειες οι Αλευάδες της Λαρίσης και οι Σκοπάδες της Κραννώνας ανταγωνίζονταν αμείλικτα για το αξίωμα της «ταγείας των Θεσσαλών».Σύμφωνα με ένα απόσπασμα από το απολεσθέν έργο του Αριστοτέλους «Θετταλών Πολιτεία», ο πρώτος ταγός ήταν ο Αλεύας ο Ερυθρός. Αυτός χώρισε τη Θεσσαλία σε τέσσερις περιφέρειες (τετραρχίες). Κάθε τετραρχία διαιρέθηκε σε κλήρους που έκαστος εξ αυτών έπρεπε να παρέχει 40 ιππείς και 80 οπλίτες. (10)
Αναπαράσταση Θεσσαλού ιππέα από γκραβούρα του 19ου αιώνα
Η ισχύς των ιππέων τους έκανε τους Θεσσαλούς επικυρίαρχους των Αινιάνων και των Περραιβών που πολεμούσαν κυρίως ως ελαφροί πεζοί. Οι αντίπαλοι των Θεσσαλών είχαν σοβαρό πρόβλημα καθώς ο οπλιτικός τρόπος μάχης δεν είχε παγιωθεί στους Λοκρούς και τους Φωκείς. Οι Φωκείς όμως νίκησαν το Θεσσαλικό ιππικό παρά την Υάμπολη με τη χρήση παραλλαγμένων ορυγμάτων. (11) Παρόλα αυτά η Θεσσαλία χάρις στο ιππικό της να υπερασπίσει αποτελεσματικά την εύφορη γη της.
Η αντίθεση των Σκοπάδων και τον Αλευάδων προκάλεσε την κατάρρευση της άμυνας στα Τέμπη το 480 π.Χ. αλλά οι Θεσσαλοί γλίτωσαν τις συνέπειες του «Μηδισμού» χάρη στην υποστήριξη των Αθηναίων. Έγιναν λοιπόν σύμμαχοί τους μέχρι την ήττα των τελευταίων στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η πτώση των Αθηνών άνοιξε την όρεξη των τυράννων των Φερρών για ηγεμονία στην Ελλάδα. Η δύναμη του Θεσσαλικού ιππικού φτάνει του 16000 ιππείς. (12) Ήταν μια υπολογίσιμη δύναμη για την εξαντλημένη από τις εμφύλιες συγκρούσεις νότια Ελλάδα.
Ο τύραννος Ιάσων των Φερρών μάλιστα προσπάθησε να δημιουργήσει στόλο. Αυτό προκάλεσε ανησυχίες στην Αχαιμενική Αυλή. Δεν αποκλείεται λοιπό περσικός δάκτυλος στη δολοφονίες των Φερραίων αρχόντων αλλά και η χρηματοδότηση των Βοιωτών προκειμένου να τους αντιταχθούν. (13) Η Θεσσαλία σπαρασσόμενη από την εμφύλια σύγκρουση περνά στην κυριαρχία του Φιλίππου Β’ και το περίφημο ιππικό της στην υπηρεσία του.
Αθηναϊκό Ιππικό
Αν και οι οι αριστοκρατικές οικογένειες των Αθηνών είχαν την δυνατότητα εκτροφής ίππων, οι Αθηναίοι άργησαν να αναπτύξουν ιππικό. Οι περισσότεροι αριστοκράτες έτρεφαν άλογα για τα άρματά τους ή για αρματοδρομίες. Αν και υπήρξε πρόβλεψη στη νομοθεσία του Σόλωνα για τους πολίτες που λόγω εισοδήματος μπορούσαν να τρέφουν ίππους, (τριακοσιομέδιμνοι) τα αποτελέσματα ήταν πενιχρά. Οι πρώτοι μάχιμοι ιππείς ίσως ανήκουν στη φρατρία των Παιονιδών του Πεισιστράτου καθώς ο ίππος εμφανίζεται στα εμβλήματα των ασπίδων τους.
Οι Αθηναίοι όμως διάγουν την περίοδο των Μηδικών Πολέμων χωρίς την υποστήριξη ιππικού. Γύρω στο 442 π.Χ. όταν επώνυμος άρχων ήταν ο Δίφιλος, πιθανόν με νόμο του Περικλέους το σώμα το ιππέων αυξάνεται σε χίλιους άνδρες. Πλέον λοιπό των οπλιτών κάθε Αθηναϊκή φυλή ήταν υποχρεωμένη να παράσχει έναν αριθμό ιππέων. Τους ιππείς κάθε φυλής διοικούσε ο φύλαρχος. Οι φύλαρχοι υπάγονταν σε δύο ίππαρχους που είχαν την συνολική διοίκηση του ιππικού και εκλέγονταν κάθε χρόνο. Το ΙΠΠΑΡΧΕΙΟ ήταν κοντά στην Αγορά αλλά μέχρι τώρα είναι άγνωστο που ακριβώς.
Εσωτερικό από Αττικό μελανόμορφο κύλικα του Ισχύλου .
Ζωγραφίστηκε από τον Επίκτητου με παράσταση Αθηναίου ιππέα και χρονολογείται γύρω
στο 520 π.Χ. Λονδίνο Βρεταννικό Μουσείο: London E 3
Τόσο οι άνδρες όσο και οι ίπποι περνούσαν από δοκιμασία κάθε χρόνο. ΟΙ αποτυχόντες διαγράφονταν από τις καταστάσεις των μονάδων. Στη διάρκειά του Πελοποννησιακού Πολέμου και μετά καθιερώθηκε επίδομα μιας δραχμής για τη διατροφή του αλόγου. Με την είσοδο σε εμπόλεμη υπηρεσία ένα παρείχετο επιπλέον επίδομα (κατάστασις) που όμως έπρεπε να επιστραφεί με την λήξη του πολέμου εκτός και αν το ζώο είχε πεθάνει ή αχρηστευθεί στη διάρκεια που υπηρετούσε. Οι Αθηναίοι είχαν μονάδες βαρέως ιππικού και ελαφρού ιππικού όπου συνήθως υπηρετούσαν οι νεώτεροι σε ηλικία (14) Στο ελαφρύ ιππικό μπορούμε να κατατάξουμε και τους ιπποτοξότες. (15) Είναι σχεδόν σίγουρο ότι αυτοί ήταν Σκύθες ή Θράκες με τους δεύτερους λιγότερο πιθανούς.
Το Αθηναϊκό ιππικό έδρασε και διακρίθηκε κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Οι ηγήτορες της Αττικής είχαν σοβαρές αμφιβολίες για επικράτησή τους έναντι των Πελοποννησίων οπλιτών ιδιαίτερα των Σπαρτιατών. Ήταν αποφασισμένοι όμως να μην τους επιτρέψουν να λεηλατούν τη γη της Αττικής ατιμώρητοι. Η λεηλασία της εχθρικής γης γίνονταν από το ελαφρύ πεζικό ή από οπλίτες που είχαν αφήσει το βαρύ οπλισμό τους στο στρατόπεδο. Για να λεηλατήσουν οι Πελοπονήσιοι έπρεπε να διασπαστούν σε μικρές ομάδες. Οι Αθηναίοι εξαπέλυσαν εναντίον τους το ιππικό τους και τους επέφεραν βαριές απώλειες (16) Οι ομάδες δολιοφθοράς έπρεπε να υποστηρίζονται από τμήματα οπλιτών πίσω από τα οποία κατέφευγαν αν στο μεταξύ δεν τους ενέπλεκαν οι ελαφροί ιππείς και ψιλοί των Αθηναίων. Το βαρύ Αθηναϊκό ιππικό παρείχε υποστήριξη σε περίπτωση που τα ελαφρά τμήματα εδέχοντο πίεση από το βαρύ εχθρικό ιππικό ιδιαίτερα το Βοιωτικό. Ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο στην παρεμπόδιση των δραστηριοτήτων του στρατοπέδου της Δεκέλειας. (17)
Λεπτομέρεια από τη Ζωοφόρο του Παρθενώνα με παράσταση Αθηναίων Ιππέων.
Λονδίνο Βρεταννικό Μουσείο
Οι ιππείς των Αθηναίων μεταφερόμενοι από το στόλο ήταν διαρκής απειλή για τα Πελοποννησιακά παράλια. (18) Ήταν επίσης χρήσιμοι σε μικρούς αριθμούς για να υποτάξουν του δύστροπους νησιώτες συμμάχους των Αθηναίων που στερούντο επαρκούς οπλιτικού σώματος. Η μεγάλη δοκιμασία για το Αθηναϊκό ιππικό υπήρξε η Σικελική εκστρατεία. Οι Αθηναίοι παρά τις προειδοποιήσεις το Νικία υποτίμησαν τον αντίπαλο.(19) Έστειλαν μάλιστα ιππείς πεζούς με την προοπτική να προμηθευτούν ίππους εκεί. (20) Η καταστροφή υπέσκαψε την Αθηναϊκή ισχύ και φυσικά τις δυνατότητές τους στο ιππικό. Το κύκνειο άσμα του λαμπρού αυτού σώματος ήταν η μάχη των Ταμυνών στην Εύβοια. (21)
Βοιωτικό ιππικό
Μετά τη Θεσσαλία, η βοιωτική πεδιάς ήταν η πλέον κατάλληλη για την εκτροφή ίππων. Το Βοιωτικό ιππικό κάνει την εμφάνιση του στην Αρχαϊκή εποχή με την μάχη του Κερησσού όπου οι Βοιωτοί απέκρουσαν τους Θεσσαλούς (22) . Δυστυχώς αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματικό εναντίον των Μεγαριτών και των Φλειούντιων στην μάχη των Πλαταιών πολεμώντας παρά το πλευρό των Περσών.(23)
Η ακμή του Βοιωτικού ιππικού αρχίζει με τον Πελοποννησιακό Πόλεμο όπου συμβάλει στην απόκρουση των Θρακών μισθοφόρων στη Μυκαλησσό. (24) Προσφέρει επίσης σημαντικές υπηρεσίες στο Δήλιο και κατοχυρώνει την Θηβαϊκή κυριαρχία στην Βοιωτική πεδιάδα νικώντας τους Θεσπιείς υπό τον Φοιβίδα που σκοτώνεται στη μάχη. (25)
Βοιωτικό αγγείο που βρέθηκε στο Ωρωπό με παράσταση ιππέα που συνοδεύεται από το σκύλο του στο κυνήγι. Αποδίδεται στο «ζωγράφο της Αταλάντης» και χρονολογείται γύρω στο 550 π.Χ.
Harvard University Art Museums: Harvard_1960_390
ΟΙ ιππείς με τα λευκά κράνη είναι πολύτιμο όργανο στα χέρια του Πελοπίδα και αργότερα του Επαμεινώνδα στην εκδίωξη των Σπαρτιατών από τη Βοιωτία και την κατάλυση της ηγεμονίας τους. (26) Σταδιακά όμως αποδεικνύονται κατώτεροι των Θεσσαλών και κατόπιν των Αθηναίων στη Μαντίνεια. Η μάχη της Χαιρώνεια σηματοδοτεί το τέλος του Θηβαϊκού ιππικού που συντρίβεται από τις επελάσεις των Μακεδόνων.
Λακωνικό ιππικό
Όπως και οι άλλες δυνάμεις στην Αρχαϊκή Ελλάδα έτσι και οι Λακεδαιμόνιοι ανέπτυξαν έφιππους μαχητές. Λόγω της ανάπτυξης των οπλιτικών μεθόδων μάχεσθαι όμως ο τίτλος των ιππέων έγινε απλώς τιμητικός καθώς όλοι οι Λάκωνες μαχητές πολεμούσαν πεζή. Τα άλογα εκτρέφονταν μόνο για συμμετοχή σε αγώνες όπως δείχνει η περίπτωση της πριγκίπισσας Κυνίσκας. (27) Το θέμα της ανάπτυξης έφιππης δύναμης τέθηκε δραματικά με τα γεγονότα της Πύλου. (28)
ΟΙ Σπαρτιάτες καταφρονούσαν την έφιππη υπηρεσία. Ο Ξενοφών μας πληροφορεί ότι το Λακωνικό ιππικό ήταν ανεπαρκώς προετοιμασμένο και γι’ αυτό η απόδοσή του ήταν φτωχή. (29) Μόνο η εισαγωγή μισθοφόρων ιππέων βελτίωσε ελαφρώς την κατάσταση. (30) Αν και κάποια στιγμή ο Αγησίλαος έφτασε να διοικεί 1500 ιππείς, η πτώση της Σπάρτης έφερε και την εξάλειψη του ιππικού της.
Λοιποί Ιππείς.
Το Θρακικό Ιππικό χρήζει μνείας καθώς όπως προαναφέρθηκε οι Θράκες επηρέασαν σημαντικά την εισαγωγή του νοτιότερα. Ο Ευριπίδης στη τραγωδία του Εκάβη ονομάζει τους Θράκες «Ιππικόν έθνος». Ένα κείμενο που αποδίδεται στον Κλήμεντα της Αλεξανδρείας (Στρώματα ΙΕ’) κατονομάζει τους Θράκες ως τους πρώτους που χρησιμοποίησαν ασπίδα έφιπποι. Οι περισσότεροι Θράκες ιππείς ήταν μάλλον ιππακοντιστές και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως ως Μισθοφόροι στις αποικίες της Μακεδονικής και Θρακικής ακτής. Οι σχεδόν ανεξάντλητες ορδές των Θρακών ιππέων αποτελούσαν πρόβλημα για τους αποίκους μέχρι την υποταγή τους στο Φίλιππο Β΄.
Αν και αποικίες ήταν πλούσιες οι κάτοικοί τους απέφευγαν τη στρατιωτική υπηρεσία. Ο Ξενοφών αναφέρει ότι ο Αγησίλαος υποχρέωνε τους πλουσιότερους αποίκους να συντηρήσουν άλογα. Διεκύρηξε όμως ότι μπορούσε κάποιος να αποφύγει να υπηρετήσει ο ίδιος, αρκεί να παρείχε έναν πλήρως εξοπλισμένο ιππέα να υπηρετήσει αντ’ αυτού. (31) Το ιππικό του ήταν τόσο καλής ποιότητας που κατάφερε να αντιπαραταχθεί επιτυχώς στους Θεσσαλούς κατά την επιστροφή του από την Ασία (32)
Βοιωτικό αγγείο που βρέθηκε στο Ωρωπό με παράσταση ιππέα που συνοδεύεται από το σκύλο του στο κυνήγι. Αποδίδεται στο «ζωγράφο της Αταλάντης» και χρονολογείται γύρω στο 550 π.Χ.
Harvard University Art Museums: Harvard_1960_390
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο οι Σελινούντιοι και οι Ακαραγαντίνοι ήταν οι πρώτοι οι ανέπτυξαν ιππικό στα Μεγάλη Ελλάδα. Ο Γέλων των Συρακουσών θα αποκρούσει με τη βοήθεια του ιππικού του τους Καρχηδόνιους. Η αριστοκρατική τάξη των ιππέων στις Συρακούσες αντιμετωπίζονταν με υποψία λόγω των ολιγαρχικών φρονημάτων της. Αυτό δεν τους εμπόδισε να δυσκολέψουν τρομερά τους Αθηναίους κατά τη διάρκεια τη Σικελικής εκστρατείας. (33) Η συμβολή τους στην τελική συντριβή του Αθηναϊκού στρατού ήταν καταλυτική. (34)
Στις Ιταλιωτικές αποικίες οι πολίτες είχαν εγκαταλείψει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις και στηρίζονταν σε μισθοφόρους για την άμυνά τους. Θεωρούσαν τους Έλληνες τη κυρίως Ελλάδας απλοϊκούς χωρικούς που τους πλήρωναν για να διακινδυνεύσουν αλλά και τους υποπτεύονταν ως πιθανούς τυράννους. Αξιόλογο ιππικό υπάρχει πλέον στον Τάραντα. Οι Ταραντίνοι ιππείς ήταν βαριά οπλισμένοι και συνοδεύονταν από έναν υπηρέτη που ίσως πολεμούσε και ως ελαφρός ιππέας.(35)
Εξοπλισμός – Τακτικές
Όπως προαναφέρθηκε οι Έλληνες επηρεάστηκαν από τους Σκύθες και τους Θράκες στα θέματα των ίππων και της ιπποσκευής. Οι ίπποι απεικονίζονται να φέρουν χαλινούς στη αγγειογραφία και την γλυπτική. Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο υπάρχουν χαλινοί που μπορούν να προκαλέσουν μεγάλοι δυσφορία σε ατίθασους ίππους αν και ο Ξενοφών διαφωνεί με τη χρήση τους (36)
Η σέλα ήταν γνωστή στους Σκύθες και του Θράκες και κατασκευαζόταν από πίλημα (τσόχα). Η διάδοσή της όμως στους Έλληνες ήταν αργή ίσως λόγω κόστους. Η περισσότεροι ιππείς χρησιμοποιούσαν ένα απλό πανί για ιππεύουν άνετα. Ο Ξενοφώντας αναφέρει ότι μερικοί δεν χρησιμοποιούσαν ούτε αυτό (37). Αυτό συνάδει με μερικές απεικονίσεις αλλά καθώς η επαφή της ανθρώπινης σαρκός με το δέρμα του ίππου δημιουργεί προβλήματα, οι ιππείς άρχισαν να χρησιμοποιούν ύφασμα ή προβιές ζώων για να ιππεύουν άνετα.
Οι ιππείς που εκτελούν αποστολές βαρέως ιππικού έφεραν μεταλλικούς ή λινούς θώρακες. Ο Ξενοφών συστήνει οι ιππείς να να χρησιμοποιούν επιχειρίδες και να θωρακίζονται και τα άλογα. Αυτό όμως απαιτούσε έξοδα και ήταν σπάνιο. (38) Κατάφρακτο Ελληνικό ιππικό εμφανίζεται μόνο στην Ελληνιστική περίοδο. Επίσης συμβούλευε τη χρήση του Βοιωτικού κράνους.
Η ασπίδα φαίνεται ότι ήταν διαδεδομένη παρά τα περί του αντιθέτου γραφόμενα. Την χρησιμοποιούσαν οι ιππείς της Γεωμετρικής εποχής και οι κλασσικοί Έλληνες μετά την επαφή τους με τους Θράκες και Σκύθες ιππείς. Η μηνοειδής ασπίδα φαίνεται να ήταν αρκετά διαδεδομένη ενώ στην Αρχαϊκή περίοδο φαίνεται να κυριαρχούσε η ασπίδα «βοιωτικού τύπου».Η ασπίδα ήταν πολύτιμη για τους ιππείς που είχαν να αντιπαλέψουν ψιλούς με εκηβόλα όπλα.
Προμετωπίς ίππου της Κλασσικής Περιόδου. Αθήνα Εθνικό αρχαιολογικό Μουσείο
Αρχείο Στέφανου Σκαρμίντζου
Στην έφοδο οι ιππείς επιτίθονταν σε παράταξη βάθους 4 ανδρών αν στίχο (39) αλλά γινόταν προσπάθειες για αύξηση του βάρους καθώς οι Πέρσες ιππείς χρησιμοποιούσαν ακόμα πιο πυκνή παράταξη. Ο Ξενοφών συμβούλευε την ταχεία ορμητική έφοδο (40) αλλά και τη σύνεση με τη χρήση προφυλακών και προσεκτική εκλογή του εδάφους (41)
Άλλη μέθοδος εφόδου ήταν το έμβολο. Ήταν ένα σφηνοειδής σχηματισμός που σκοπό είχε την διάρρηξη της εχθρικής παρατάξεως. Ήταν γνωστός στους Θηβαίους (42) αλλά θεωρείται ότι είναι Σκυθική εφεύρεση και βελτιώθηκε ως ρομβοειδής σχηματισμός που μπορούσε να επιτεθεί σε κάθε κατεύθυνση από τον Ιάσονα των Φερρών (43).
Όπως αναφέραμε παραπάνω η διάδοση του οπλιτικού τρόπου μάχεσθαι περιόρισε το ρόλο των ιππέων στην ανίχνευση, εξουδετέρωση ακροβολιστών και επιδρομές. Αυξήθηκε έτσι η σπουδαιότητα το ελαφρού ιππικού αλλά ξανά-αναπτύχθηκε το βαρύ ιππικό με σκοπό την εξουδετέρωση των αντιπάλων ιππέων. Σταδιακά εξελίχθηκε σε όπλο κρούσης από τον Φίλιππο και τον Μ. Αλέξανδρο στην Ελληνιστική εποχή.
Πηγές:
(1) Όμηρος ΙΛΙΑΣ 15.110 Μτφ Κ. Δούκα Εκδ. Γεωργιάδη
(2) Ησίοδος «Ηρακλέους Ασπίς» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(3) Απολλόδωρος Β.5.8, Διόδωρος 15.3 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Στράβων «Γεωγραφικά» Ζ.331Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(4) Απολλόδωρος Β.5.9, Ευριπίδης: Ηρακλής μαινόμενος 408, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914 Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» Ε, 10.9 (Εκδοτική Αθηνών)
(5) L.de Raunchaud “Dictionnaire des Antiquites Greques et Romaines” 1887
(6) Περιοδικό Crypto, τεύχος 1, άρθρο «Κένταυροι, υπήρξαν πραγματικά;», Κωνσταντίνος Τσοπάνης, Δρ. Ιστορίας & Φιλοσοφίας των Θρησκευμάτων, σελ. 35
(7) Ομήρου ΙΛΙΑΣ N 131-133, 145-150 Μτφ Κ. Δούκα Εκδ. Γεωργιάδη
(8) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Α.15, Ηρόδοτος Ε. 99 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Στράβων «Γεωγραφικά» Γ.448 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
Πλούταρχος «Ερωτικός» 17 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(9) Ανδροκίδης «Περί Μυστηρίων» Ι.106 Oxford Press
Ηρόδοτος «Ιστορίαι» 5.63 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(10) Βρετανικό Μουσείο αποσπ. 479 σχολ. V.Rose
(11) Ηρόδοτος «Ιστορίαι» 8,28 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις – Φωκικά» 10. 7-10 (Εκδοτική Αθηνών)
(12) Ξενοφών «Ελληνικά» 6.5 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(13) Διόδωρος 15 57, 60, 80, 95 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(14) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Η.92,6 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(15) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ε 17.1, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(16) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Γ.1, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(17) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ζ.27, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(18) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ζ.42, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(19) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.20,22 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(20) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.94, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(21) Πλούταρχος «Φωκίων» 13 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(22) Πλούταρχος «Κάμιλλος» 19 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(23) Ηρόδοτος «Ιστορίαι» 9,69 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(24) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Ζ.29-30, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(25) Ξενοφών «Ελληνικά» Ε.4 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(26) Ξενοφών «Ελληνικά» Ε.4,10 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Πλούταρχος «Πελοπίδας» 15 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
(27) Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις – Λακωνικά» Γ 1-6 (Εκδοτική Αθηνών)
(28) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» Δ.55.2, Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(29) Ξενοφών «Ελληνικά» ΣΤ.4.11, Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(30) Ξενοφών «Ιππαρχικός» 9.4 μτφ. E.Shepherd (1793)
(31) Ξενοφών «Ελληνικά» Γ.4.15, Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(32) Ξενοφών «Αγησίλαος» 2.5 μτφ. E.Shepherd (1793)
(33) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.66,68-70 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(34) Θουκυδίδης «Ιστορίαι» ΣΤ.84 Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(35) Λίβιος Ιστορία της Ρώμης 35 .28,29 εκδ. J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905
(36) Ξενοφών «Περί Ιππικής» 5 μτφ. E.Shepherd (1793)
(37) Ξενοφών «Περί Ιππικής» 7 μτφ. E.Shepherd (1793)
(38) Ξενοφών «Περί Ιππικής» 12 μτφ. E.Shepherd (1793)
(39) Ξενοφών «Ελληνικά» Γ.4.13 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
(40) Ξενοφών «Ιππαρχικός» 3 μτφ. E.Shepherd (1793)
(41) Ξενοφών «Ιππαρχικός» 4, 5 μτφ. E.Shepherd (1793)
(42) Ξενοφών «Ελληνικά» Ζ.5.22 Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1914
Αιλιανός «Τακτικά» 11.2 47.4 μτφ. E.Shepherd (1793)
(43) Ασκληπιόδοτος «Τακτικά» 7.2-3 6-7 Πολύαινος «Στρατηγήματα» 6 E.Shepherd (1793)
Βιβλιογραφία:
Αριστοτέλης «Αθηναίων Πολιτεία» Loeb Κλασσική Βιβλιοθήκη έκδοση 1920
Φροντίνος «Στρατηγήματα» J. M. Dent & Sons, Ltd., London, 1905
The Seventy Great Battles of All Time, Edited by Jeremy Black, Thames & Hudson Ltd, 2005
William Stearns Davis, Readings in Ancient History: Illustrative Extracts from the Sources, 2 Vols, (Boston: Allyn and Bacon, 1912-1913), Vol. I: Greece and the East.
American Journal of Archeology Vol. 107. #4 October 2003 (Tom Stevenson article)
Εφημερίς Καθημερινή 08-02-04
stefanosskarmintzos.wordpress.com
Πέμπτη 25 Σεπτεμβρίου 2014
Η Υπερβόρεια Ελλαδα
Κάπως έτσι ήταν οι μύθοι με τους οποίους ανατράφηκαν αμέτρητες γενεές αρχαίων Ελλήνων: Η «Γη της Επαγγελίας» για τον ελληνικό πολιτισμό βρισκόταν κάπου στον μακρινό Βορρά, πέρα από τις περιοχές από τις οποίες, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, τους έρχονταν οι ψυχροί άνεμοι τον χειμώνα και ήταν ένας τόπος όπου οι άνθρωποι ζούσαν σε πλήρη αρμονία μεταξύ τους και με τη φύση, απρόσβλητοι από το γήρας ή τις ασθένειες. Επρόκειτο για τη χώρα όπου ο Απόλλωνας περνούσε τους ψυχρούς χειμερινούς μήνες, απολαμβάνοντας τη λατρεία των σοφών κατοίκων της.
Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που είχαν την τιμή να επισκεφτούν την Υπερβόρεια, ανάμεσα στους οποίους βρίσκουμε τα ονόματα του Περσέα (καθοδηγούμενος από την Αθηνά) και του Ηρακλή (εκεί βρίσκονταν τα Μήλα των Εσπερίδων).
Στη σωζώμενη αρχαιοελληνική βιβλιογραφία συναντάει κανείς πλήθος αναφορών στη θρυλική χώρα, ο «απόηχος» των οποίων είναι αισθητός και στους συγγραφείς των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων, χωρίς όμως ποτέ οι αναφορές αυτές να γίνονται συγκεκριμένες, ενώ δεν λείπουν και οι αντιφάσεις (κυρίως όσον αφορά στην ακριβή της τοποθεσία). Το γεγονός αυτό ώθησε τους περισσότερους μεταγενέστερους αναλυτές στην εκτίμηση ότι επρόκειτο περισσότερο για μια ουτοπική, ιδανική κοινωνία, ένα κοινωνικό «παράδειγμα προς μίμηση» για τους Έλληνες, παρά για έναν υπαρκτό τόπο, τον οποίο θα μπορούσε κάποιος να ανακαλύψει και να επισκεφθεί.
Ωστόσο, στις συγκεκριμένες προφορικές παραδόσεις που συνοψίζει στο έργο του, βρίσκουμε και την αναφορά των Δηλίων ότι οι Υπερβόρειοι έστελναν κατά το παρελθόν τους πρώτους τους καρπούς στο ιερό νησί του Απόλλωνα, με τη συνοδεία πομπής δύο νεαρών παρθένων, της Υπέροχης και της Λαοδίκης, και πέντε ανδρών. Μάλιστα, την εποχή, λοιπόν, που ο Ηρόδοτος συνέγραφε τα πολύτιμα ιστορικά και λαογραφικά του κείμενα, οι προσφορές των Υπερβορείων εξακολουθούσαν να μεταφέρονται από τους Σκύθες έως τη Δωδώνη και από εκεί κατέληγαν στη Δήλο, με ενδιάμεσους σταθμούς την Εύβοια, την Άνδρο και την Τήνο.
Μία άλλη σημαντική πληροφορία για τη χώρα των Υπερβορείων προέρχεται από τις ωδές του Πινδάρου και συγκεκριμένα από τα Ίσθμια (ωδή 6), προσδιορίζοντας όχι αυτή βρίσκεται στο τέλος του γνωστού κόσμου, ενώ ο Διόδωρος ο Σικελός (2.47.5) αναφέρει ότι «εχειν δε τους Υπερβορείους ιδίαν τινά διάλεκτον» (έχουν κάποια δική τους διάλεκτο). Στη συνέχεια του κειμένου, ο ίδιος συγγραφέας παραθέτει ότι «προς τους Έλληνας οικειότατα διαχεϊσθαι, καί μάλιστα προς τους Αθηναίους καί τους Δηλίους, εκ παλαιών χρόνων» (αισθάνονται από παλαιότερες εποχές πολύ οικείους τους Έλληνες, ιδίως τους Αθηναίους και τους Δηλίους), για να καταλήξει στη συνέχεια ότι αφιερώνουν (στον Απόλλωνα;) «αναθήματα πολυτελή, γράμμα-σιν Έλληνικοίς έπιγεγραμμένα».
Ύστερα από τα παραπάνω, είναι δυνατόν να διατυπωθεί με ασφάλεια η υπόθεση ότι οι σοφοί, αλλά και ικανότατοι μάγοι, Υπερβόρειοι είναι ένα γένος, εάν όχι αμιγώς ελληνικό, σίγουρα συγγενικό προς την Ελλάδα και τους Έλληνες που έκαναν χρήση του ελληνικού αλφαβήτου στα ιερά τους αναθήματα.
Ενδεικτικός ως προς τα παραπάνω είναι ο διάλογος Φιλοψευδής ή Απιστιών του «παραμυθά» Λουκιανού (έργο από το οποίο ο Ντίσνεϋ εντέχνως «δανείστηκε» και την υπόθεση της περίφημης Φαντασίας του) σχετικά με έναν Υπερβόρειο, ο οποίος είχε επισκεφθεί την Ελλάδα πετώντας και άφησε τους πάντες άφωνους πραγματοποιώντας διάφορα «θαύματα» – στο κείμενο αναφέρεται ότι περπατούσε στο νερό ή στον αέρα, περνούσε μέσα από τη φωτιά χωρίς να καίγεται, καλούσε δαίμονες και νεκρούς, είχε δημιουργήσει έναν αγγελιοφόρο από πηλό κ.λπ.
Η ιστορία του Λουκιανού εικάζεται ότι είχε ως αφετηρία ένα μάλλον πραγματικό -καθώς μνημονεύεται από πληθώρα αρχαίων συγγραφέων- περιστατικό, που δεν είναι άλλο από την επίσκεψη στην Ελλάδα του θρυλικού Υπερβορείου, Άβαρη (Άβαρις).
0 Αβάρις ήταν ένας ιερέας του Απόλλωνα, για τον οποίο ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι είχε κάνει τον γύρο του κόσμου πετώντας με το βέλος του Απόλλωνα και χωρίς να τρώει (4.36) ενώ, σύμφωνα με τη βιογραφία του Πυθαγόρα από τον Ιάμβλιχο, ήταν δάσκαλος του μεγάλου Έλληνα σοφού, με τον οποίο και εμφανίστηκε στην αυλή του τυράννου της Σικελίας, και είχε «καθαρίσει» τη Σπάρτη και την Κνωσσό από επιδημίες. Τέλος, σύμφωνα με τον Παυσανία (9.10), σε αυτόν ήταν αφιερωμένος ένας ναός στην Σπάρτη.
Εάν δεχτούμε ως αληθείς τους ισχυρισμούς του Ιαμβλίχου, του Ηροδότου και του Πινδάρου, οι Υπερβόρειοι, εκτός από ευσεβείς και σεμνοί, θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένοι και εγκεφαλικά/πνευματικά, σε σημείο ώστε να έχουν υπερβεί την ύλη – αυτό, τουλάχιστον, καταδεικνύουν οι μαρτυρίες ότι ήταν απρόσβλητοι από το γήρας και τις ασθένειες, ότι είχαν σε υψηλή εκτίμηση τις τέχνες και ότι ζούσαν σε απόλυτη κοινωνική αρμονία.
Πού βρισκόταν η Υπερβόρεια;
Οι μάλλον ασαφείς και συχνά αντιφατικές πληροφορίες της αρχαίας ελληνικής βιβλιογραφίας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η άγνωστη χώρα θα μπορούσε να βρίσκεται οπουδήποτε στον μακρινά Βορρά, στα «πέρατα της Γης» για τον ελληνικό προκλασικό κόσμο. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ανάλυση του ζητήματος των Υπερβορείων θα μας αποκάλυπτε ότι οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς δεν αποτελούν τη μοναδική διαθέσιμη πηγή πληροφόρησης αναφορικά με τον εξελιγμένο αυτόν πολιτισμό.
Το 77 π.Χ., ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος ο πρεσβύτερος συνέγραψε ένα εντυπωσιακό πολύτομο έργο, την περίφημη Naturalis Historia (Φυσική Ιστορία), χρησιμοποιώντας, όπως ο ίδιος αναφέρει στον πρόλογο του έργου, ως πηγές περίπου 20.000 πληροφορίες και ιστορικά γεγονότα, από 2.000 βιβλία 100 επίλεκτων συγγραφέων! Δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πηγών του Ρωμαίου «σοφού» προέρχεται από Έλληνες συγγραφείς, δεν είναι δύσκολο να συμπεράνουμε ότι σκοπός του φιλόδοξου αυτού εγχειρήματος ήταν η συγκέντρωση σε ένα ενιαίο έργο ολόκληρου του σώματος της γνώσης του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Στις συγκεκριμένες ενότητες βρίσκουμε και τα ακόλουθα (4.26):
«Πέρα από τον Aquilon, μπορεί κανείς να βρει έναν ευλογημένο λαό, τα μέλη του οποίου αποκαλούνται, σύμφωνα με την παράδοση, Υπερβόρειοι. Οι άνθρωποι αυτοί φτάνουν σε απίστευτη ηλικία. Πολλά θαυμαστά αναφέρονται για αυτό το έθνος. … Η χώρα είναι λουσμένη στο φως του Ηλίου και απολαμβάνει ευχάριστη θερμοκρασία. Η δυσαρμονία εκεί είναι άγνωστη και το ίδιο συμβαίνει με την ασθένεια. Οι άνθρωποι εκεί δεν πεθαίνουν, παρά μόνο από την ‘κόπωση’ της ζωής. Μετά από ένα εορταστικό δείπνο, όποιος επιθυμεί να πεθάνει, χορτασμένος από τις χαρές της ζωής σε μεγάλη ηλικία, πηδάει στη θάλασσα από έναν απόκρυμνο βράχο. Έτσι είναι γι’ αυτούς ο πιο ευτυχισμένος τρόπος να ζει κανείς. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξη αυτής της χώρας, η οποία περιγράφεται από πολλές αυθεντίες».
Εδώ, ωστόσο, υπάρχει μια αξιοσημείωτη λεπτομέρεια: Η πληροφορία ότι η επικράτεια των Υπερβορείων περιλαμβάνει τα «όρια της πορείας των άστρων» έρχεται να προστεθεί στο «σχόλιο» του Πινδάρου ότι είναι αδύνα το να επισκεφθεί κανείς τη μυστηριώδη χώρα από στεριάς ή θαλάσσης κ.α., θίγοντας και το ενδεχόμενο η μυθική Υπερβόρεια να μη βρίσκεται καν στον πλανήτη μας.
Επιστρέφοντας τώρα στο απόσπασμα του Πλινίου, όσο κι αν ψάξει κανείς στην αρχαία βιβλιογραφία, πολύ δύσκολα θα βρει μία πληρέστερη περιγραφή σχετικά με την αινιγματική χώρα και τους κατοίκους της. Σύμφωνα με την επίσημη βιβλιογραφία, το όνομα Aquilon αναφέρεται στον Βόρειο Άνεμο, ακολουθώντας την ελληνική παράδοση. Βιβλιογραφία
• Ηρόδοτος, «Μελπωμένη», τόμος 4, εκδ. Κάκτος, 1992 • Διόδωρος Σικελιώτης, «Βιβλίο Β», εκδ, Κάκτος, 1997 • Λουκιανός, «Φιλοψευ-δής ή Απιστιών», εκδ. Πατάκη, 1998 • Πίνδαρος, Βακχυλίδης, «Λυ¬ρικοί Ποιητε’ς», τόμοι 2, 3, 4, 8, εκδ. Κάκτος, 2001, 2002 • Παυσανίας, Απαντα, εκδ. Κάκτος, 1992 • Trevor Murphy, «Pliny the Elder’s Natural History: The Empire in the Encyclopedia», εκδ, Oxford University Press, 2004 • Πυθαγόρας, «Προσωκρατικοί», τό¬μοι 4, 5, 6, εκδ. Κάκτος, 1999 • Στράβων, «Γεωγραφικά», τόμοι 4, 5, εκδ. Κάκτος, 1994 • Πλάτων, «Τίμαιος, Κριτίας», εκδ. Κάκτος, 1993 • Pierre Roland Giot, «Prehistory in Brittany», Editions d’Art, 1995
hellinon.net
Tμήμα ειδήσεων defencenet.gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η Υπερβόρεια Ελλαδα"
Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που είχαν την τιμή να επισκεφτούν την Υπερβόρεια, ανάμεσα στους οποίους βρίσκουμε τα ονόματα του Περσέα (καθοδηγούμενος από την Αθηνά) και του Ηρακλή (εκεί βρίσκονταν τα Μήλα των Εσπερίδων).
Στη σωζώμενη αρχαιοελληνική βιβλιογραφία συναντάει κανείς πλήθος αναφορών στη θρυλική χώρα, ο «απόηχος» των οποίων είναι αισθητός και στους συγγραφείς των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων, χωρίς όμως ποτέ οι αναφορές αυτές να γίνονται συγκεκριμένες, ενώ δεν λείπουν και οι αντιφάσεις (κυρίως όσον αφορά στην ακριβή της τοποθεσία). Το γεγονός αυτό ώθησε τους περισσότερους μεταγενέστερους αναλυτές στην εκτίμηση ότι επρόκειτο περισσότερο για μια ουτοπική, ιδανική κοινωνία, ένα κοινωνικό «παράδειγμα προς μίμηση» για τους Έλληνες, παρά για έναν υπαρκτό τόπο, τον οποίο θα μπορούσε κάποιος να ανακαλύψει και να επισκεφθεί.
Ωστόσο, στις συγκεκριμένες προφορικές παραδόσεις που συνοψίζει στο έργο του, βρίσκουμε και την αναφορά των Δηλίων ότι οι Υπερβόρειοι έστελναν κατά το παρελθόν τους πρώτους τους καρπούς στο ιερό νησί του Απόλλωνα, με τη συνοδεία πομπής δύο νεαρών παρθένων, της Υπέροχης και της Λαοδίκης, και πέντε ανδρών. Μάλιστα, την εποχή, λοιπόν, που ο Ηρόδοτος συνέγραφε τα πολύτιμα ιστορικά και λαογραφικά του κείμενα, οι προσφορές των Υπερβορείων εξακολουθούσαν να μεταφέρονται από τους Σκύθες έως τη Δωδώνη και από εκεί κατέληγαν στη Δήλο, με ενδιάμεσους σταθμούς την Εύβοια, την Άνδρο και την Τήνο.
Μία άλλη σημαντική πληροφορία για τη χώρα των Υπερβορείων προέρχεται από τις ωδές του Πινδάρου και συγκεκριμένα από τα Ίσθμια (ωδή 6), προσδιορίζοντας όχι αυτή βρίσκεται στο τέλος του γνωστού κόσμου, ενώ ο Διόδωρος ο Σικελός (2.47.5) αναφέρει ότι «εχειν δε τους Υπερβορείους ιδίαν τινά διάλεκτον» (έχουν κάποια δική τους διάλεκτο). Στη συνέχεια του κειμένου, ο ίδιος συγγραφέας παραθέτει ότι «προς τους Έλληνας οικειότατα διαχεϊσθαι, καί μάλιστα προς τους Αθηναίους καί τους Δηλίους, εκ παλαιών χρόνων» (αισθάνονται από παλαιότερες εποχές πολύ οικείους τους Έλληνες, ιδίως τους Αθηναίους και τους Δηλίους), για να καταλήξει στη συνέχεια ότι αφιερώνουν (στον Απόλλωνα;) «αναθήματα πολυτελή, γράμμα-σιν Έλληνικοίς έπιγεγραμμένα».
Ύστερα από τα παραπάνω, είναι δυνατόν να διατυπωθεί με ασφάλεια η υπόθεση ότι οι σοφοί, αλλά και ικανότατοι μάγοι, Υπερβόρειοι είναι ένα γένος, εάν όχι αμιγώς ελληνικό, σίγουρα συγγενικό προς την Ελλάδα και τους Έλληνες που έκαναν χρήση του ελληνικού αλφαβήτου στα ιερά τους αναθήματα.
Ενδεικτικός ως προς τα παραπάνω είναι ο διάλογος Φιλοψευδής ή Απιστιών του «παραμυθά» Λουκιανού (έργο από το οποίο ο Ντίσνεϋ εντέχνως «δανείστηκε» και την υπόθεση της περίφημης Φαντασίας του) σχετικά με έναν Υπερβόρειο, ο οποίος είχε επισκεφθεί την Ελλάδα πετώντας και άφησε τους πάντες άφωνους πραγματοποιώντας διάφορα «θαύματα» – στο κείμενο αναφέρεται ότι περπατούσε στο νερό ή στον αέρα, περνούσε μέσα από τη φωτιά χωρίς να καίγεται, καλούσε δαίμονες και νεκρούς, είχε δημιουργήσει έναν αγγελιοφόρο από πηλό κ.λπ.
Η ιστορία του Λουκιανού εικάζεται ότι είχε ως αφετηρία ένα μάλλον πραγματικό -καθώς μνημονεύεται από πληθώρα αρχαίων συγγραφέων- περιστατικό, που δεν είναι άλλο από την επίσκεψη στην Ελλάδα του θρυλικού Υπερβορείου, Άβαρη (Άβαρις).
0 Αβάρις ήταν ένας ιερέας του Απόλλωνα, για τον οποίο ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι είχε κάνει τον γύρο του κόσμου πετώντας με το βέλος του Απόλλωνα και χωρίς να τρώει (4.36) ενώ, σύμφωνα με τη βιογραφία του Πυθαγόρα από τον Ιάμβλιχο, ήταν δάσκαλος του μεγάλου Έλληνα σοφού, με τον οποίο και εμφανίστηκε στην αυλή του τυράννου της Σικελίας, και είχε «καθαρίσει» τη Σπάρτη και την Κνωσσό από επιδημίες. Τέλος, σύμφωνα με τον Παυσανία (9.10), σε αυτόν ήταν αφιερωμένος ένας ναός στην Σπάρτη.
Εάν δεχτούμε ως αληθείς τους ισχυρισμούς του Ιαμβλίχου, του Ηροδότου και του Πινδάρου, οι Υπερβόρειοι, εκτός από ευσεβείς και σεμνοί, θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένοι και εγκεφαλικά/πνευματικά, σε σημείο ώστε να έχουν υπερβεί την ύλη – αυτό, τουλάχιστον, καταδεικνύουν οι μαρτυρίες ότι ήταν απρόσβλητοι από το γήρας και τις ασθένειες, ότι είχαν σε υψηλή εκτίμηση τις τέχνες και ότι ζούσαν σε απόλυτη κοινωνική αρμονία.
Πού βρισκόταν η Υπερβόρεια;
Οι μάλλον ασαφείς και συχνά αντιφατικές πληροφορίες της αρχαίας ελληνικής βιβλιογραφίας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η άγνωστη χώρα θα μπορούσε να βρίσκεται οπουδήποτε στον μακρινά Βορρά, στα «πέρατα της Γης» για τον ελληνικό προκλασικό κόσμο. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ανάλυση του ζητήματος των Υπερβορείων θα μας αποκάλυπτε ότι οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς δεν αποτελούν τη μοναδική διαθέσιμη πηγή πληροφόρησης αναφορικά με τον εξελιγμένο αυτόν πολιτισμό.
Το 77 π.Χ., ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος ο πρεσβύτερος συνέγραψε ένα εντυπωσιακό πολύτομο έργο, την περίφημη Naturalis Historia (Φυσική Ιστορία), χρησιμοποιώντας, όπως ο ίδιος αναφέρει στον πρόλογο του έργου, ως πηγές περίπου 20.000 πληροφορίες και ιστορικά γεγονότα, από 2.000 βιβλία 100 επίλεκτων συγγραφέων! Δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πηγών του Ρωμαίου «σοφού» προέρχεται από Έλληνες συγγραφείς, δεν είναι δύσκολο να συμπεράνουμε ότι σκοπός του φιλόδοξου αυτού εγχειρήματος ήταν η συγκέντρωση σε ένα ενιαίο έργο ολόκληρου του σώματος της γνώσης του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Στις συγκεκριμένες ενότητες βρίσκουμε και τα ακόλουθα (4.26):
«Πέρα από τον Aquilon, μπορεί κανείς να βρει έναν ευλογημένο λαό, τα μέλη του οποίου αποκαλούνται, σύμφωνα με την παράδοση, Υπερβόρειοι. Οι άνθρωποι αυτοί φτάνουν σε απίστευτη ηλικία. Πολλά θαυμαστά αναφέρονται για αυτό το έθνος. … Η χώρα είναι λουσμένη στο φως του Ηλίου και απολαμβάνει ευχάριστη θερμοκρασία. Η δυσαρμονία εκεί είναι άγνωστη και το ίδιο συμβαίνει με την ασθένεια. Οι άνθρωποι εκεί δεν πεθαίνουν, παρά μόνο από την ‘κόπωση’ της ζωής. Μετά από ένα εορταστικό δείπνο, όποιος επιθυμεί να πεθάνει, χορτασμένος από τις χαρές της ζωής σε μεγάλη ηλικία, πηδάει στη θάλασσα από έναν απόκρυμνο βράχο. Έτσι είναι γι’ αυτούς ο πιο ευτυχισμένος τρόπος να ζει κανείς. Κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ύπαρξη αυτής της χώρας, η οποία περιγράφεται από πολλές αυθεντίες».
Εδώ, ωστόσο, υπάρχει μια αξιοσημείωτη λεπτομέρεια: Η πληροφορία ότι η επικράτεια των Υπερβορείων περιλαμβάνει τα «όρια της πορείας των άστρων» έρχεται να προστεθεί στο «σχόλιο» του Πινδάρου ότι είναι αδύνα το να επισκεφθεί κανείς τη μυστηριώδη χώρα από στεριάς ή θαλάσσης κ.α., θίγοντας και το ενδεχόμενο η μυθική Υπερβόρεια να μη βρίσκεται καν στον πλανήτη μας.
Επιστρέφοντας τώρα στο απόσπασμα του Πλινίου, όσο κι αν ψάξει κανείς στην αρχαία βιβλιογραφία, πολύ δύσκολα θα βρει μία πληρέστερη περιγραφή σχετικά με την αινιγματική χώρα και τους κατοίκους της. Σύμφωνα με την επίσημη βιβλιογραφία, το όνομα Aquilon αναφέρεται στον Βόρειο Άνεμο, ακολουθώντας την ελληνική παράδοση. Βιβλιογραφία
• Ηρόδοτος, «Μελπωμένη», τόμος 4, εκδ. Κάκτος, 1992 • Διόδωρος Σικελιώτης, «Βιβλίο Β», εκδ, Κάκτος, 1997 • Λουκιανός, «Φιλοψευ-δής ή Απιστιών», εκδ. Πατάκη, 1998 • Πίνδαρος, Βακχυλίδης, «Λυ¬ρικοί Ποιητε’ς», τόμοι 2, 3, 4, 8, εκδ. Κάκτος, 2001, 2002 • Παυσανίας, Απαντα, εκδ. Κάκτος, 1992 • Trevor Murphy, «Pliny the Elder’s Natural History: The Empire in the Encyclopedia», εκδ, Oxford University Press, 2004 • Πυθαγόρας, «Προσωκρατικοί», τό¬μοι 4, 5, 6, εκδ. Κάκτος, 1999 • Στράβων, «Γεωγραφικά», τόμοι 4, 5, εκδ. Κάκτος, 1994 • Πλάτων, «Τίμαιος, Κριτίας», εκδ. Κάκτος, 1993 • Pierre Roland Giot, «Prehistory in Brittany», Editions d’Art, 1995
hellinon.net
Tμήμα ειδήσεων defencenet.gr
Νέο Ευρώ και Χρονοστρατηγική
Του Νίκου Λυγερού
Όταν εξετάζουμε το νέο 10-Ευρώ βλέπουμε ότι ακολουθεί την φυσιολογική πορεία του 5-Ευρώ, με άλλα λόγια γίνεται ένα χαρτονόμισμα όλο και πιο ιστορικό με την έννοια της αφαιρετικότητας, αφού τα κτήρια που απεικονίζει δεν υπάρχουν πουθενά, ενώ έχουν όλα τους ένα ξεκάθαρο ευρωπαϊκό ύφος. Με αυτήν την έννοια το 10-Ευρώ ακολουθεί μια στρατηγική του Χρόνου, αφού ενσωματώνει και χώρες που δεν υπήρχαν στην προηγούμενη εκδοχή. Έτσι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να αντιληφθούμε ότι ενώ οι περισσότεροι θεωρούν ότι το Ευρώ είναι απλώς και μόνο ένα οικονομικό στοιχείο, λέει περισσότερα μέσω της ιστορίας και της στρατηγικής. Κι ενώ χρησιμοποιεί επίσημα το παρελθόν που έγινε και που υπάρχει, θέτει πιο διευκρινιστικά και το θρησκευτικό πλαίσιο μέσω των δώδεκα αστεριών που αντιπροσωπεύουν τους δώδεκα Αποστόλους του Χριστού. Με αυτά τα νοητικά σχήματα το Ευρώ ακολουθεί στην ουσία μια χρονοστρατηγική προσέγγιση κι όχι μόνο μια στρατηγική μιας υπερδομής που δεν έχει καμιά ιστορική υπόσταση. Αντιθέτως, με την νέα εκδοχή του Ευρώ δεν βλέπουμε μόνο την εισαγωγή της τεχνολογικής εξέλιξης, αλλά και τη θεμελίωση του ευρωπαϊκού ιστορικού υπόβαθρου, που δεν ξεχνά τίποτα από το παρελθόν την ώρα που δημιουργεί το μέλλον. Συνεπώς, με τις νέες εντάξεις και στην Ευρωζώνη ο πυρήνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνεται όλο και πιο ευρωπαϊκός. Επί της ουσίας όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται η ιστορική Ευρώπη μέσω μιας ηπειρωτικής Χρονοστρατηγικής. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να φανταστούμε ότι η εξέλιξή της θα ονομαστεί στο μέλλον απλώς Ευρώπη. Ουσιαστικά αν εξετάσουμε εξαρχής τα χρονοστρατηγικά δεδομένα θα κατανοήσουμε ότι μια καθαρά οικονομική επινόηση δεν θα άρχιζε με μια συμφωνία που αφορά τον άνθρακα και τον χάλυβα, ενώ μια στρατηγική θα είχε ως προαπαιτούμενο να εξασφαλίσει αυτό το πλαίσιο για τη μελλοντική της εξέλιξη. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να δούμε ότι με αυτές τις δομικές αλλαγές η Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται όλο και πιο ανθεκτική, γιατί δεν εξετάζει μόνο και μόνο την οικονομική διάσταση ενός χαρτονομίσματος, αφού είναι πια και ιστορικό σύμβολό της.
Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=17023&l=gr
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Νέο Ευρώ και Χρονοστρατηγική"
Όταν εξετάζουμε το νέο 10-Ευρώ βλέπουμε ότι ακολουθεί την φυσιολογική πορεία του 5-Ευρώ, με άλλα λόγια γίνεται ένα χαρτονόμισμα όλο και πιο ιστορικό με την έννοια της αφαιρετικότητας, αφού τα κτήρια που απεικονίζει δεν υπάρχουν πουθενά, ενώ έχουν όλα τους ένα ξεκάθαρο ευρωπαϊκό ύφος. Με αυτήν την έννοια το 10-Ευρώ ακολουθεί μια στρατηγική του Χρόνου, αφού ενσωματώνει και χώρες που δεν υπήρχαν στην προηγούμενη εκδοχή. Έτσι με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να αντιληφθούμε ότι ενώ οι περισσότεροι θεωρούν ότι το Ευρώ είναι απλώς και μόνο ένα οικονομικό στοιχείο, λέει περισσότερα μέσω της ιστορίας και της στρατηγικής. Κι ενώ χρησιμοποιεί επίσημα το παρελθόν που έγινε και που υπάρχει, θέτει πιο διευκρινιστικά και το θρησκευτικό πλαίσιο μέσω των δώδεκα αστεριών που αντιπροσωπεύουν τους δώδεκα Αποστόλους του Χριστού. Με αυτά τα νοητικά σχήματα το Ευρώ ακολουθεί στην ουσία μια χρονοστρατηγική προσέγγιση κι όχι μόνο μια στρατηγική μιας υπερδομής που δεν έχει καμιά ιστορική υπόσταση. Αντιθέτως, με την νέα εκδοχή του Ευρώ δεν βλέπουμε μόνο την εισαγωγή της τεχνολογικής εξέλιξης, αλλά και τη θεμελίωση του ευρωπαϊκού ιστορικού υπόβαθρου, που δεν ξεχνά τίποτα από το παρελθόν την ώρα που δημιουργεί το μέλλον. Συνεπώς, με τις νέες εντάξεις και στην Ευρωζώνη ο πυρήνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης γίνεται όλο και πιο ευρωπαϊκός. Επί της ουσίας όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται η ιστορική Ευρώπη μέσω μιας ηπειρωτικής Χρονοστρατηγικής. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε να φανταστούμε ότι η εξέλιξή της θα ονομαστεί στο μέλλον απλώς Ευρώπη. Ουσιαστικά αν εξετάσουμε εξαρχής τα χρονοστρατηγικά δεδομένα θα κατανοήσουμε ότι μια καθαρά οικονομική επινόηση δεν θα άρχιζε με μια συμφωνία που αφορά τον άνθρακα και τον χάλυβα, ενώ μια στρατηγική θα είχε ως προαπαιτούμενο να εξασφαλίσει αυτό το πλαίσιο για τη μελλοντική της εξέλιξη. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να δούμε ότι με αυτές τις δομικές αλλαγές η Ευρωπαϊκή Ένωση γίνεται όλο και πιο ανθεκτική, γιατί δεν εξετάζει μόνο και μόνο την οικονομική διάσταση ενός χαρτονομίσματος, αφού είναι πια και ιστορικό σύμβολό της.
Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=17023&l=gr
Το γράμμα «Ν» διεγείρει τον εγκέφαλο θετικά και ενεργοποιεί τον άνθρωπο να σκέφτεται σωστά.
Ν = Νούς - Νόμος καί τά Νερά στήν φύσιν
.jpg)
-Κάθε γράμμα του Ελληνικού Αλφαβήτου εκπέμπει ήχο και εικόνα.
Κάθε λέξη τέθηκε από τους «Ονοματοθέτες», νομοθέτες θα τους λέγαμε σήμερα, με ακρίβεια και όχι τυχαία και έχει άμεση σχέση Αιτίας και Αιτιατού, μεταξύ Σημαίνοντος και Σημαινομένου.
Εάν πάμε δε στις Επιστήμες, τα παραδείγματα είναι ατελείωτα και άκρως διαφωτιστικά, αλλά και διδακτικά για τις επόμενες γενεές.
Σχετικά πρόσφατα (1996) στο Ιατρικό Περιοδικό MEDIZIN-JURNAL στην Γερμανία,
δημοσιεύτηκε μία επιστημονική εργασία, σύμφωνα με την οποίαν:
« Η εκφορά του γράμματος «Ν» μεταφέρει οξυγόνο στον εγκέφαλο και ότι δεν ήταν τυχαίο το γεγονός της τοποθέτησης του «Ν» στο μέσον ακριβώς του Αλφαβήτου– στο πρώτο Ελληνικό Αλφάβητο με τα 27 γράμματα ».
( Εκτός αυτού στο Χάρβαρτ, από ιατρικές έρευνες διαπιστώθηκε ότι η απαγγελία
των Ομηρικών Επών στο πρωτότυπο, εκτός των άλλων, κάνει καλό στην καρδιά,
ως αναπνευστική άσκηση…)
Με αφορμή τις έρευνες αυτές των ξένων επιστημόνων θα αναρωτηθούμε και εμείς:
Είναι τυχαίο πάλι το γεγονός ότι το «ους» (το αυτί) που ακούει και μαθαίνει-όπως
μας διδάσκει και η Σύγχρονη Ψυχολογία- γίνεται με το «Ν» ο « Νούς » που
σκέφτεται ,ενεργεί και αποφασίζει;Και δικαιούμαι να ερωτήσω:
Γιατί εμείς γίναμε διώκτες του «Ν»;
Γιατί θέλομε να φτωχύνομε τον εγκέφαλο των επομένων γενεών στην χώρα μας;
Ως μάχιμος Εκπαιδευτικός και συγγραφέας επιστημονικού συγγράμματος
( ΔΥΣΛΕΞΙΑ, Αθήνα 1994, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, 6η Έκδοση
σήμερα), νομιμοποιούμαι να ερωτήσω, αλλά και να προτείνω στο τέλος:
Η Ελληνική Γλώσσα έχει πάρει πλέον μία μορφή τέτοια που δεν έχει ανάγκη από
άλλες ακρότητες.
Άλλωστε και τις ακρότητες του Ψυχάρη τις απέρριψε (τοπωσιά ή ντοπιολαλιά κλπ.).
Δεν λέω να επιστρέψομε-και δεν μπορούμε άλλωστε- στην «Καθαρεύουσα», η
οποία επίσης είναι μία μεγάλη παρεξήγηση.
Μερικοί ξένοι Ειδικοί έχουν γράψει για το σημαντικό έργο της Καθαρεύουσας στην
Γλώσσα μας, μετά το 1821. Ίσως ακόμα σήμερα να λέγαμε «ο Μινίστρος=
Υπουργός ή το Χοσπιτάλι=το Νοσοκομείο κλπ», αλλά αυτό πέρασε απαρατήρητο
στον τόπο μας και το Γλωσσικό Ζήτημα δεν έπρεπε να είχε υπάρξει…
Όμως σήμερα αναρωτιέμαι:
Είναι τυχαίο άραγε που καταργήσαμε το γράμμα «Ν» στο τέλος των λέξεων και τα
σχολικά μας βιβλία γράφουν το « εμβαδό » (!), αντί το εμβαδόν !!
(Στα σχολικά βοηθήματα όμως διαβάζομε « το εμβαδόΝ », δηλ. εκεί διατηρείται το
Ν, ενώ το επίσημο Κράτος στα βιβλία (ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο) το έχουν
καταργήσει !!
Για ποιον λόγο αυτή η ακρότητα:
Για ποιον λόγο επίσημα διδάσκομε στα σχολεία μας κανόνες που
κατασκευάστηκαν αυθαίρετα,, π.χ. χθες συνάντησα το Δήμαρχο (το φίλο,
το Σύμβουλο κλπ. κλπ…).
Το γράμμα Ν είναι οργανικό και όταν το κόβομε πονάει. Είναι σαν να κόβομε το
δακτυλάκι μας….
Εάν κάποιος αντιτείνει ότι αυτό είναι μία ασήμαντη λεπτομέρεια, θα πρέπει να του
πούμε ότι « η λεπτομέρεια κρατάει τον Παρθενώνα »!
Να θυμίσω όμως εδώ και το ωραίο, ειρωνικό κείμενο του Οδ. Ελύτη τότε :
« ΓΙΑ ΜΙΑΝ ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ», όπου καταλήγει :
« Κανένας Ηρώδης δεν θα τολμούσε να διατάξει τέτοια γενοκτονία, όπως αυτή του
τελικού –Ν-, εκτός κι αν του’ λειπε η οπτική του ήχου…»
Ο Γ. Ρίτσος έγραψε επίσης:« Και οι λέξεις φλέβες είναι. Μέσα τους αίμα κυλάει…».
Δυστυχώς, όμως, διαπιστώνομε σήμερα ότι μετά το Νι, έρχεται και η σειρά του
τελικού Σίγμα (Σ).
Κάποιοι δημοσιογράφοι στα κανάλια λένε κιόλας:« η μέθοδο», η « οδό » , «η
πλήρη! ένταξη» (!) κ.τ.ο.Καλλιεργούν έτσι αυθαίρετα ένα αρνητικό γλωσσικό
πρότυπο στους νέους μας με την τεράστια δύναμη των ΜΜΕ και το σχολείο
ανήμπορο να αντιδράσει, αλλά και την κοινωνία παθητικά να δέχεται ως περίπου
μοιραία την εξέλιξη αυτή.
Μετά από όλα αυτά διατυπώνω την εξής άποψη και καταθέτω στο Συνέδριό σας την
δική μου «Θεωρία» για το εν λόγω ζήτημα:
Διεθνώς μελετάται η μοναδική μουσικότητα της Ελληνικής Γλώσσας και ο
αντίκτυπός της στην πνευματική διαύγεια του ανθρώπου. Το γράμμα «Ν» διεγείρει τον εγκέφαλο θετικά και ενεργοποιεί τον άνθρωπο να σκέφτεται σωστά.
Το τελικό Σίγμα ηρεμεί τον άνθρωπο. Αυτό το δέχεται και η σύγχρονη Ψυχιατρική.
Οι Αρχαίοι Έλληνες τα εγνώριζαν όλα αυτά και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μόνον
εμείς οι Έλληνες λέμε « Τα είπα με το Νι και με το Σίγμα » και δεν λέμε με άλλα
γράμματα, ( παρ΄ όλο που έχομε στις καταλήξεις των λέξεων και άλλα γράμματα),
διότι το Νι ενεργοποιεί το μυαλό μας να σκεφθούμε σωστά και το Σίγμα ηρεμεί την
ψυχή μας , αφού μιλήσουμε δημόσια ή ιδιωτικά.
Η σύγχρονη Ψυχογλωσσολογία δέχεται ότι η Γλώσσα και η Σκέψη γεννιούνται
ταυτόχρονα και εξελίσσονται παράλληλα και συνιστούν ανά πάσα στιγμή μία
αξεχώριστη ενότητα.
Η Γλώσσα ενσαρκώνει την Σκέψη και η Σκέψη ουσιώνεται σε Γλώσσα.
Είναι ένα νόμισμα με τις δύο όψεις του.
Δεν μπορεί να υπάρχει η μία πλευρά, χωρίς την άλλη.
Δεν μπορούσε να υπάρξει Ελληνική Σκέψη χωρίς την Ελληνική Γλώσσα.
Είναι γεγονός ότι η ποιότητα και ποσότητα «καταγραφών» στην Σκέψη
προσδιορίζει και το νοητικό επίπεδο κάθε λαού.
Επομένως και το νοητικό επίπεδο καθορίζει και την ικανότητα της δημιουργίας
Πολιτισμού.
Το Ελληνικόν Αλφάβητον, στην πορεία των χιλιάδων ετών του ήταν αρχικά
Ιδεογραφικό,στη συνέχεια επινοήθηκε το Εικονογραφικό,έπειτα φθάσαμε στο Γραμμογραφικό,κατόπιν στο Συλλαβογραφικό (Γραμμική Α και Β) και
τέλος καθιερώθηκε το ισχύον σήμερα Φθογγογραφικό , που είναι αξεπέραστο
και στο οποίο οφείλεται η δημιουργία της Ελληνικής Γλώσσας και του Ελληνικού
Οικουμενικού Πολιτισμού.
Έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε, ως κόρη οφθαλμού, την Ελληνική Γλώσσα και
να αντισταθούμε στην κακοποίησή της.
Σπύρος Μάρκου
Διευθυντής 3ου Δημ. Σχολείου Λαρίσης
.jpg)
-Κάθε γράμμα του Ελληνικού Αλφαβήτου εκπέμπει ήχο και εικόνα.
Κάθε λέξη τέθηκε από τους «Ονοματοθέτες», νομοθέτες θα τους λέγαμε σήμερα, με ακρίβεια και όχι τυχαία και έχει άμεση σχέση Αιτίας και Αιτιατού, μεταξύ Σημαίνοντος και Σημαινομένου.
Εάν πάμε δε στις Επιστήμες, τα παραδείγματα είναι ατελείωτα και άκρως διαφωτιστικά, αλλά και διδακτικά για τις επόμενες γενεές.
Σχετικά πρόσφατα (1996) στο Ιατρικό Περιοδικό MEDIZIN-JURNAL στην Γερμανία,
δημοσιεύτηκε μία επιστημονική εργασία, σύμφωνα με την οποίαν:
« Η εκφορά του γράμματος «Ν» μεταφέρει οξυγόνο στον εγκέφαλο και ότι δεν ήταν τυχαίο το γεγονός της τοποθέτησης του «Ν» στο μέσον ακριβώς του Αλφαβήτου– στο πρώτο Ελληνικό Αλφάβητο με τα 27 γράμματα ».
( Εκτός αυτού στο Χάρβαρτ, από ιατρικές έρευνες διαπιστώθηκε ότι η απαγγελία
των Ομηρικών Επών στο πρωτότυπο, εκτός των άλλων, κάνει καλό στην καρδιά,
ως αναπνευστική άσκηση…)
Με αφορμή τις έρευνες αυτές των ξένων επιστημόνων θα αναρωτηθούμε και εμείς:
Είναι τυχαίο πάλι το γεγονός ότι το «ους» (το αυτί) που ακούει και μαθαίνει-όπως
μας διδάσκει και η Σύγχρονη Ψυχολογία- γίνεται με το «Ν» ο « Νούς » που
σκέφτεται ,ενεργεί και αποφασίζει;Και δικαιούμαι να ερωτήσω:
Γιατί εμείς γίναμε διώκτες του «Ν»;
Γιατί θέλομε να φτωχύνομε τον εγκέφαλο των επομένων γενεών στην χώρα μας;
Ως μάχιμος Εκπαιδευτικός και συγγραφέας επιστημονικού συγγράμματος
( ΔΥΣΛΕΞΙΑ, Αθήνα 1994, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, 6η Έκδοση
σήμερα), νομιμοποιούμαι να ερωτήσω, αλλά και να προτείνω στο τέλος:
Η Ελληνική Γλώσσα έχει πάρει πλέον μία μορφή τέτοια που δεν έχει ανάγκη από
άλλες ακρότητες.
Άλλωστε και τις ακρότητες του Ψυχάρη τις απέρριψε (τοπωσιά ή ντοπιολαλιά κλπ.).
Δεν λέω να επιστρέψομε-και δεν μπορούμε άλλωστε- στην «Καθαρεύουσα», η
οποία επίσης είναι μία μεγάλη παρεξήγηση.
Μερικοί ξένοι Ειδικοί έχουν γράψει για το σημαντικό έργο της Καθαρεύουσας στην
Γλώσσα μας, μετά το 1821. Ίσως ακόμα σήμερα να λέγαμε «ο Μινίστρος=
Υπουργός ή το Χοσπιτάλι=το Νοσοκομείο κλπ», αλλά αυτό πέρασε απαρατήρητο
στον τόπο μας και το Γλωσσικό Ζήτημα δεν έπρεπε να είχε υπάρξει…
Όμως σήμερα αναρωτιέμαι:
Είναι τυχαίο άραγε που καταργήσαμε το γράμμα «Ν» στο τέλος των λέξεων και τα
σχολικά μας βιβλία γράφουν το « εμβαδό » (!), αντί το εμβαδόν !!
(Στα σχολικά βοηθήματα όμως διαβάζομε « το εμβαδόΝ », δηλ. εκεί διατηρείται το
Ν, ενώ το επίσημο Κράτος στα βιβλία (ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο) το έχουν
καταργήσει !!
Για ποιον λόγο αυτή η ακρότητα:
Για ποιον λόγο επίσημα διδάσκομε στα σχολεία μας κανόνες που
κατασκευάστηκαν αυθαίρετα,, π.χ. χθες συνάντησα το Δήμαρχο (το φίλο,
το Σύμβουλο κλπ. κλπ…).
Το γράμμα Ν είναι οργανικό και όταν το κόβομε πονάει. Είναι σαν να κόβομε το
δακτυλάκι μας….
Εάν κάποιος αντιτείνει ότι αυτό είναι μία ασήμαντη λεπτομέρεια, θα πρέπει να του
πούμε ότι « η λεπτομέρεια κρατάει τον Παρθενώνα »!
Να θυμίσω όμως εδώ και το ωραίο, ειρωνικό κείμενο του Οδ. Ελύτη τότε :
« ΓΙΑ ΜΙΑΝ ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ», όπου καταλήγει :
« Κανένας Ηρώδης δεν θα τολμούσε να διατάξει τέτοια γενοκτονία, όπως αυτή του
τελικού –Ν-, εκτός κι αν του’ λειπε η οπτική του ήχου…»
Ο Γ. Ρίτσος έγραψε επίσης:« Και οι λέξεις φλέβες είναι. Μέσα τους αίμα κυλάει…».
Δυστυχώς, όμως, διαπιστώνομε σήμερα ότι μετά το Νι, έρχεται και η σειρά του
τελικού Σίγμα (Σ).
Κάποιοι δημοσιογράφοι στα κανάλια λένε κιόλας:« η μέθοδο», η « οδό » , «η
πλήρη! ένταξη» (!) κ.τ.ο.Καλλιεργούν έτσι αυθαίρετα ένα αρνητικό γλωσσικό
πρότυπο στους νέους μας με την τεράστια δύναμη των ΜΜΕ και το σχολείο
ανήμπορο να αντιδράσει, αλλά και την κοινωνία παθητικά να δέχεται ως περίπου
μοιραία την εξέλιξη αυτή.
Μετά από όλα αυτά διατυπώνω την εξής άποψη και καταθέτω στο Συνέδριό σας την
δική μου «Θεωρία» για το εν λόγω ζήτημα:
Διεθνώς μελετάται η μοναδική μουσικότητα της Ελληνικής Γλώσσας και ο
αντίκτυπός της στην πνευματική διαύγεια του ανθρώπου. Το γράμμα «Ν» διεγείρει τον εγκέφαλο θετικά και ενεργοποιεί τον άνθρωπο να σκέφτεται σωστά.
Το τελικό Σίγμα ηρεμεί τον άνθρωπο. Αυτό το δέχεται και η σύγχρονη Ψυχιατρική.
Οι Αρχαίοι Έλληνες τα εγνώριζαν όλα αυτά και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μόνον
εμείς οι Έλληνες λέμε « Τα είπα με το Νι και με το Σίγμα » και δεν λέμε με άλλα
γράμματα, ( παρ΄ όλο που έχομε στις καταλήξεις των λέξεων και άλλα γράμματα),
διότι το Νι ενεργοποιεί το μυαλό μας να σκεφθούμε σωστά και το Σίγμα ηρεμεί την
ψυχή μας , αφού μιλήσουμε δημόσια ή ιδιωτικά.
Η σύγχρονη Ψυχογλωσσολογία δέχεται ότι η Γλώσσα και η Σκέψη γεννιούνται
ταυτόχρονα και εξελίσσονται παράλληλα και συνιστούν ανά πάσα στιγμή μία
αξεχώριστη ενότητα.
Η Γλώσσα ενσαρκώνει την Σκέψη και η Σκέψη ουσιώνεται σε Γλώσσα.
Είναι ένα νόμισμα με τις δύο όψεις του.
Δεν μπορεί να υπάρχει η μία πλευρά, χωρίς την άλλη.
Δεν μπορούσε να υπάρξει Ελληνική Σκέψη χωρίς την Ελληνική Γλώσσα.
Είναι γεγονός ότι η ποιότητα και ποσότητα «καταγραφών» στην Σκέψη
προσδιορίζει και το νοητικό επίπεδο κάθε λαού.
Επομένως και το νοητικό επίπεδο καθορίζει και την ικανότητα της δημιουργίας
Πολιτισμού.
Το Ελληνικόν Αλφάβητον, στην πορεία των χιλιάδων ετών του ήταν αρχικά
Ιδεογραφικό,στη συνέχεια επινοήθηκε το Εικονογραφικό,έπειτα φθάσαμε στο Γραμμογραφικό,κατόπιν στο Συλλαβογραφικό (Γραμμική Α και Β) και
τέλος καθιερώθηκε το ισχύον σήμερα Φθογγογραφικό , που είναι αξεπέραστο
και στο οποίο οφείλεται η δημιουργία της Ελληνικής Γλώσσας και του Ελληνικού
Οικουμενικού Πολιτισμού.
Έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε, ως κόρη οφθαλμού, την Ελληνική Γλώσσα και
να αντισταθούμε στην κακοποίησή της.
Σπύρος Μάρκου
Διευθυντής 3ου Δημ. Σχολείου Λαρίσης
Καταρχήν είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι στο αρχαίο ελληνικό αλφάβητο των 27 γραμμάτων, υπάρχει ένα ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑ το οποίο θα πρέπει να βρίσκεται στην 14η θέση.
Πρόκειται βεβαίως για το γράμμα Ν που εισαπέχει 13 γράμματα από το πρώτο γράμμα και 13 γράμματα από το τελευταίο.
Το γράμμα Ν όμως είναι ακριβώς το αρχικό γράμμα της λέξης ΝΟΥΣ.
Όπως γνωρίζουμε, στην εποχή της Αρχαίας Ελλάδας, ο ΝΟΥΣ εκφράζεται πίσω από το πρόσωπο του πατρός «ανδρών τε θεών τε» του Δία, βασικό σύμβολο του οποίου είναι ο ΚΕΡΑΥΝΟΣ, ο οποίος θα μπορούσε να αναπαρασταθεί θαυμάσια σχηματικά με το σχήμα που προκύπτει από το γράμμα Ν.
Ο ΝΟΥΣ λοιπόν και το θέμα της εξέλιξης της νόησής μας αποτελεί το ζητούμενο που βρίσκεται ΚΡΥΜΜΕΝΟ πίσω από την πρόθεση της δημιουργίας του Ελληνικού Αλφαβήτου!
Μία μεγάλη έκπληξη μας περιμένει αν ΜΕΓΕΘΥΝΟΥΜΕ αυτό το γράμμα Ν, έτσι ώστε να ΚΑΛΥΨΕΙ ολόκληρο τον πίνακα του Αλφαβήτου.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
Αναρτήσεις
