Μακραίωνη λαϊκή τέχνη η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία

 Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία στον κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO-----

Όπως αναφέρει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, «η ένταξη της Τηνιακής Μαρμαροτεχνίας στον Κατάλογο με τις πιο χαρακτηριστικές εκφάνσεις του άυλου πολιτισμικού πλούτου της ανθρωπότητας δίνει την ευκαιρία να αναδειχθούν μερικές από τις πολλές όψεις της μακραίωνης αυτής λαϊκής τέχνης: οι αφηγήσεις ζωής των ντόπιων λαϊκών μαστόρων, οι προφορικές παραδόσεις που συνδέονται με την τέχνη, οι εθιμικές λειτουργίες και πρακτικές που τη συνοδεύουν, αλλά και η σημασία της για τη συλλογική μνήμη και την ταυτότητα των ίδιων των Τηνίων.

 Και βέβαια, τα ίδια τα έργα των Τηνίων καλλιτεχνών, καρπός απαράμιλλης μαστοριάς και αισθητικής με πολύ βαθιές ρίζες στον χώρο και τον χρόνο».

H UNESCO αναφέρει σε ανακοίνωσή της: «Η τέχνη της μαρμαροτεχνίας είναι έκφραση της πολιτιστικής ταυτότητας της Τήνου. Οι μαρμαροτεχνίτες έχουν έχουν εμπειρική γνώση για τη δομή και τις ιδιότητες του μαρμάρου. Η μετάδοση (γνώσεων) ακολουθεί τη μακρόχρονη παράδοση όπου οι δεξιότητες περνάνε από τον δάσκαλο στον μαθητευόμενο, που είναι συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας. Παραδοσιακά μοτίβα είναι κυρίως θρησκευτικά ή αποτρεπτικού χαρακτήρα και συχνά απεικονίζουν κυπαρίσσια, λουλούδια, πουλιά και πλοία και τοποθετούνται σε κτίρια, εκκλησίες και νεκροταφεία. Τα σχέδια για τα τυπικά μαρμάρινα αγγεία και τους φεγγίτες χρησιμοποιούνται για να φέρουν γονιμότητα και ευημερία».

Η απόφαση να ενταχθεί η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία στον κατάλογο της UNESCO ελήφθη στην 10η διάσκεψη της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ναμίμπια.

Η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία είναι το τρίτο στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που εγγράφει η χώρα μας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο.

Όπως αναφέρει το υπουργείο Πολιτισμού, η απόφαση της Διακυβερνητικής Επιτροπής συνοδεύεται από έπαινο για τον φάκελο που υπέβαλε η χώρα και ιδιαίτερα για το δεκάλεπτο φιλμ «Μόνο τον μαντρακά βαστεί...», που συμπλήρωσε την τεκμηρίωση του στοιχείου. Το φιλμ, μάλιστα, αυτό προτείνεται ως πρότυπο για την ανάδειξη ανάλογων στοιχείων της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Την ευθύνη της συγκρότησης του φακέλου είχε η αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ για την εφαρμογή της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, η Διεύθυνση Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Περισσότερα για την εφαρμογή της Σύμβασης στην Ελλάδα, αλλά και για το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς μπορεί κανείς να βρει στον ιστότοπο ayla.culture.gr.

Newsroom ΔΟΛ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Μακραίωνη λαϊκή τέχνη η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία"

ΠΕΡΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΥ

             ΠΕΡΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΥ

  

         

Διάβασα πρόσφατα πολύ προσεκτικά ένα άρθρο του Τζήμερου με τίτλο <<Ο ΚΑΡΧΑΡΙΑΣ ή ΕΣΥ>> αλλά ως συνήθως ο συγκεκριμένος πολιτικός/τεχνοκράτης (τον έχω παρακολουθήσει σε πολλές ομιλίες του) βλέπει τα πράγματα με ένα « απλοϊκό »» οικονομοτεχνικό λογισμό που δεν συνάδει με την εξέλιξη των κοινωνιών στη μεγάλη ιστορική πορεία των λαών!

Όλη η ουσία του άρθρου του για την παρουσία των Ισλαμιστών (φανατικών και μη) στο παγκόσμιο περίγυρο βρίσκεται στον επίλογο του όταν δέχεται την ΠΟΛΥΦΥΛΕΤΙΚΟΤΗΤΑ και απορρίπτει την ΠΟΛΥΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ!!

Δίνει παραδείγματα αυτής της παραδοχής του αναφέροντας τις ΗΠΑ ένα ισχυρό έθνος (είναι άραγε αμιγές έθνος;;;) που οφείλει τη ζωντάνια την δημιουργικότητα και την πρόοδο του στη παρουσία εκεί διαφορετικών λαών/φυλών.

Και συμπληρώνει ότι αυτό βέβαια επιτυγχάνεται αφού όλο αυτό το ΜΩΣΑΪΚΟ ΤΩΝ ΛΑΩΝ αποδέχεται τους νόμους και τους θεσμούς ενός κεντρικού διοικητικού συστήματος που ελέγχεται απόλυτα από τραπεζικά και επιχειρηματικά θεσμικά κέντρα.

Μέχρι εδώ φαντάζομαι ότι όλοι μας καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει και μπορούμε να υποθέσουμε διάφορα σενάρια έστω και συνωμοσιολογικά γιατί η ΗΠΑ έπεσε τελική θύμα και έγινε βορά των Μουσουλμάνων φονταμενταλιστών που τους εκκόλαψε όλα αυτά τα χρόνια της ενεργειακής κρίσης μέσα στο πολυφυλετικό σύστημα της!!!!

Ένα πράγμα που δεν καταλαβαίνει ο Τζήμερος αλλά και πολλοί άλλοι Ευρωπαίοι (οι Αμερικανοί πρόσφατα το κατάλαβαν και τρέχουν και δεν φτάνουν) είναι ότι αποδεχόμενοι την ΠΟΛΥΦΥΛΕΤΙΚΟΤΗΤΑ μέσα στη κοινωνική δομή τους ως δημοκρατικά καθεστώτα οφείλουν αυτομάτως να αποδεχτούν και να σεβαστούν την ανεξιθρησκία των πολιτών τους!!!

Και από εδώ ξεκινάει η επέλαση του Ισλαμισμού!!!!!!!!

Γιατί μα είναι πολύ απλό!!

Ο Μουσουλμανισμός δεν είναι μια απλή θρησκεία όπως τόσες άλλες όπου γίνεται σαφής ο διαχωρισμός μεταξύ του κοσμικού κράτους και του ιερατείου !!

Για τους φονταμενταλιστές Ισλαμιστές/Μουσουλμάνους η πηγή που κατευθύνει καθημερινά τα βήματα τους είναι το ΚΟΡΑΝΙ το δικό τους « ΕΣΟΠΤΡΟΝ » που καθορίζει όχι μόνον τη μεταξύ τους συμπεριφορά αλλά και που επιβάλλει τις επιλογές τους απέναντι στους «ΑΠΙΣΤΟΥΣ»!!!!

Οι φανατικοί λοιπόν Ισλαμιστές έχουν κηρύξει στους πάντες ΙΕΡΟ ΠΟΛΕΜΟ (ΤΖΙΧΑΝΤ)

Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΗΜΕΡΑ ΕΚΚΟΛΑΠΤΕΙ ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΟΥ ΦΙΔΙΟΥ!!!

Ιστορικά έχει αποδειχτεί ότι όταν το ΙΕΡΑΤΕΙΟ που εκπροσωπεί της θρησκευτικές πεποιθήσεις των λαών αναλάβει κοσμική εξουσία τότε συντελούνται τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τα έθνη οδηγούνται σε πολιτιστικό και πολιτισμικό ΜΕΣΑΙΩΝΑ!!

Δεν θα ήθελα να κουράσω με εκτενέστερες αναλύσεις σχετικά με τις ιδιαιτερότητες που έχει ο Μουσουλμανισμός σαν κοσμοθεωρία αλλά θέλω για να είμαι ιστορικά δίκαιος να υπογραμμίσω ότι μετά την καταστροφή των βιβλιοθηκών της Αλεξάνδρειας και αντίστοιχα της Εφέσου αν δεν υπήρχαν οι πρώτοι (από το 872 μ.Χ και έπειτα) Μουσουλμάνοι φιλόσοφοι/λόγιοι όπως για παράδειγμα ο ΑΛ ΦΑΡΑΜΠΙ (ο Αλφάραβας) ο ΑΒΙΚΕΝΝΑΣ, ο ΑΒΕΡΡΟΗΣ αλλά ακόμη και ισλαμοεββραίος ΜΩΥΣΗΣ ΜΑΙΜΟΝΙΔΗΣ η Ευρώπη θα ζούσε ακόμη στον Μεσαίωνα αφού αυτοί οι σοφοί Μουσουλμάνοι βρήκαν από πρωτότυπες πηγές και αντέγραψαν στα Αραβικά και μετέπειτα στα Λατινικά όλη την Αρχαιοελληνική Γραμματεία αναδύοντας (στα χρόνια του σκοταδισμού) σχεδόν όλα τα έργα του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ του ΠΛΑΤΩΝΑ του ΠΥΘΑΓΟΡΑ του ΕΥΚΛΕΙΔΗ του ΑΡΧΙΜΗΔΗ του ΠΛΩΤΙΝΟΥ και πολλών άλλων Ελλήνων επιφανών πολυεπιστημόνων από την μελέτη των έργων των οποίων οι Ευρωπαίοι στήριξαν καθ’ ολοκληρία την Αναγεννησιακή πορεία τους!!!!!!!!!!!!!!!

Ας σκεφτούμε ένα πράγμα για την σοφία και την ευφυΐα αυτών των Αραβομουσουλμάνων οι οποίοι μελετώντας κυρίως ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ και ΠΛΑΤΩΝΑ άνοιξαν νέους δρόμους στη φιλοσοφία εμβαθύνοντας σε νοήματα και ιδέες όπως για παράδειγμα ο ΑΒΙΚΕΝΝΑΣ (980 - 1037 μ.Χ) έγραφε το βιβλίο του ΤΑΧΑΦΟΥΤ ΑΤ ΤΑΧΑΦΟΥΤ (Η ΑΣΥΝΑΡΤΗΣΙΑ ΤΗΣ ΑΣΥΝΑΡΤΗΣΙΑΣ) προχωρώντας έτι περαιτέρω στο ΤΑΧΑΦΟΥΤ ΑΛ ΦΑΛΑΣΙΦΑ (Η ΑΣΥΝΑΡΤΗΣΙΑ ΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ) όπου χαράσσει νέους δρόμους για προβληματισμό και ενατένιση στα υπαρξιακά ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο!!!!

ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΑΥΤΗ ΟΙ ΕΥΡΩΠΑΙΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΥΣ ΑΡΑΒΕΣ ΦΑΝΤΑΖΑΝ ΕΝΤΕΛΩΣ ΒΑΡΒΑΡΟΙ ΚΑΙ ΑΠΟΛΙΤΙΣΤΟΙ!!

Αν λοιπόν συγκρίνουμε σήμερα τους «σύγχρονους» Μουσουλμάνους με τους προ χιλιετίας ομοϊδεάτες τους μπορεί κάποιος να μου πει ιστορικά σε ποια εποχή ζούμε!!!!!!!!!!

Έγραψε ο : Γιώργος Χαβαλές

Μου αρέσει!Σχολιάστε

Κοινοποιήστε

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΠΕΡΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΣΜΟΥ"

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

   

Τα παιχνίδια που έπαιζαν στην Αρχαία Ελλάδα,  αρκετά εκ των οποίων έχουν φτάσει ως τις μέρες μας...... 

Όπως έχουμε επισημάνει σε πολλά προηγούμενα άρθρα μας, ο ελληνισμός σε πολλές εκφάνσεις του έχει διατηρηθεί αναλλοίωτος ανά τους αιώνες. Πολλά στοιχεία της κουλτούρας μας και των συνηθειών μας έχουν «γεννηθεί» εδώ και χιλιάδες χρόνια και συνεχίζουν να μας χαρακτηρίζουν ως λαό.

Μία ακόμη ένδειξη αποτελούν τα παιχνίδια που έπαιζαν τόσο κατά την αρχαία ελληνική περίοδο όσο και κατά την βυζαντινή, αρκετά εκ των οποίων έχουν φτάσει ως τις μέρες μας.

Άθυρμα: Αφορούσε κάθε παιχνίδι ή φυλαχτό που προοριζόταν για παιδιά. Επρόκειτο για μικρά αντικείμενα τα οποία κρεμούσαν οι μητέρες στα παιδιά τους, προκειμένου να τα προστατεύουν από την κακή τύχη, κλπ. Κάτι σαν τα σημερινές γαλάζιες χάντρες, «ματάκια». Τα παιδιά χρησιμοποιούσαν αυτά τα αντικείμενα και ως παιχνίδι.

Αιώρα: Η γνωστή σε όλους μας κούνια. Μόνο που η αιώρα σήμερα παραπέμπει συνειρμικά όχι στις παιδικές κούνιες αλλά στις υφασμάτινες κούνιες που προορίζονται κυρίως για ανάπαυση. Κατά τα αρχαία όμως χρόνια υπήρχαν δύο είδη αιώρας: η «σφενδόνη», κατασκευασμένη από σχοινί και το «πέταυρον», που είχε για κάθισμα μία ξύλινη σανίδα. Κατά την βυζαντινή περίοδο την αποκαλούσαν «αιώρα κρεμάστρα».

Βραχιόνιος: Η σημερινή τραμπάλα. Διέθετε μία μεγάλη οριζόντια σανίδα στις δύο άκρες της οποίας ισορροπούσαν δύο άτομα σε ορθή στάση και λυγίζοντας τα γόνατα ταλαντεύονταν πάνω-κάτω.

Ακινητίνδα: Κάτι σαν το σημερινό κουτσό. Συγκεκριμένα, δύο παιδιά στέκονταν όρθια στο ένα πόδι και νικούσε αυτό που άντεχε περισσότερη ώρα.

Αγώνες αλεκτρυόνων: Οι γνωστές κοκορομαχίες.

Άμαξις: Προάγγελος των σύγχρονων μικρών αυτοκινήτων, στα οποία ανεβαίνουν τα μικρά παιδιά. Μόνο που η άμαξις διέθετε δύο ρόδες.

Αποδιδρασκίνδα < αποδιδράσκω (=δραπετεύω): Το περίφημο κρυφτό.

Απόρραξις: ένα είδος παιχνιδιού παραπλήσιο στο μπάσκετ. Πρόκειται για το γκελ που κάνει η μπάλα κάθε φορά που τη χτυπάει κάποιος στο έδαφος. Υπήρχε ακόμη και η ανακρουσία, κατά την οποία το χτύπημα λάμβανε χώρα σε τοίχο.

Αρτιασμός: Γνωστό σήμερα ως μονά-ζυγά. Ένα παιδί έκρυβε στο χέρι του έναν αριθμό αντικειμένων, τον οποίον έπρεπε να μαντέψει ο συμπαίχτης του. Εάν μάντευε σωστά τότε έπαιρνε εκείνος τα αντικείμενα. Εάν πάλι μάντευε λάθος έπρεπε να δώσει στον άλλον ίσο αριθμό αντικειμένων.
Γιο-γιο: Το συγκεκριμένο παιχνίδι γνωρίζουμε πως παιζόταν κατά την αρχαιότητα, βάσει παραστάσεων σε αγγεία. Η αρχαία ελληνική ονομασία του προφανώς δεν είναι η προαναφερθείσα, αλλά δεν γνωρίζουμε ποια ήταν. Επρόκειτο πάντως για μικρά ξύλινα ή μεταλλικά αντικείμενα και παίζονταν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όπως και σήμερα.

Γρίφοι: τα αινίγματα

Δενδροβατείν: η συνήθεια του σκαρφαλώματος στα δέντρα.

Εποστρακισμός: Η συλλογή πλακουτσερών, λεπτών πετρών στην παραλία και η ακόλουθη εκσφενδόνιση τους κατά μήκος της επιφάνειας της θάλασσας μέχρι ωσότου να βυθιστεί. Κατά την αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν και θραύσματα αγγείων-οστράκων, εξ' ου και η ονομασία.

Κερητίζειν: Παιχνίδι παραπλήσιο στο σημερινό χόκεϊ. Παιζόταν με πολλά άτομα 

που κρατούσαν ένα ραβδί, ο καθένας, με κυρτή την άκρη του και προσπαθούσαν να δώσουν ώθηση σε μία μικρή μπάλα.

Κολλαβίζειν: Το περίφημο μπιζζζ. Ένα άτομο κάθεται με δεμένα τα μάτια και έχοντας πίσω του πολλά παιδιά. Τον χτυπάει ένα από αυτά και εκείνος προσπαθεί να μαντέψει ποιος ήταν.

Κυβεία: Παιχνίδι στο οποίο χρησιμοποιούνταν κύβοι, όμοιοι με ζάρια. Αποτελούνταν δηλαδή από έξι πλευρές. Η χειρότερη ζαριά θεωρούνταν ο άσσος και η καλύτερη το έξι. Παίζονταν είτε βοηθητικά σε κάποιο επιτραπέζιο, είτε μόνα τους ως ξεχωριστό παιχνίδι.

Μεταμφιέσεις: Τα παιδιά μεταμφιέζονταν χρησιμοποιώντας διάφορα αντικείμενα και έπαιζαν μεταξύ τους.

Μοσκίνδα: Η σημερινή μακριά γαϊδούρα. Ένας παίχτης. Δηλαδή, σκύβει και ένας άλλος τρέχει και πηδά πάνω του. Και η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά.

Ομοιώματα: Κάτι αντίστοιχο με τις σημερινές κούκλες. Ομοιώματα ανθρώπων ή ζώων, κατασκευασμένα από κερί, κοράλλι, μπρούντζο, ξύλο, πηλό, κλπ. Το ανάλογο κοριτσίστικο παιχνίδι ήταν η «πλαγγόνα» ή αλλιώς «νύμφη, κόρη, γλυνή, νευρόσπαστο (η αρθρωτή κούκλα), κλπ.

Οστρακίνδα: Ομαδικό παιχνίδι που παραπέμπει κατά κάποιον τρόπο στο κορώνα ή γράμματα. Μόνο που τότε υπήρχαν δύο ομάδες, τις οποίες χώριζε μία γραμμή στο έδαφος. Ένας παίχτης πετούσε στον αέρα ένα όστρακο (εξ' ου και η ονομασία) που ήταν απ' τη μία πλευρά αλειμμένο με πίσσα και φώναξε «νύξ ή ημέρα;» Τότε η κάθε ομάδα έκανε την μαντεψιά της και η νικήτρια κυνηγάει την αντίπαλη. Σε κάποιες περιοχές ακόμα και σήμερα παίζεται ακριβώς το ίδιο παιχνίδι με τη μόνη διαφορά ότι αντί για όστρακο χρησιμοποιούν κέρμα ή πέτρα.

Πεσσεία: Αντιστοιχούν στα σημερινά δημοφιλή παιχνίδια «σκάκι, ντάμα και τάβλι». Παίζονταν με «πεσσούς» (ζάρια) και «ψήφους» (στρογγυλά πιόνια).

Ποδόσφαιρο: Στο πασίγνωστο αυτό παιχνίδι, σύμφωνα με ανάγλυφες αναπαραστάσεις, σημειώνονταν και κόλπα ανάλογα των σημερινών ποδοσφαιριστών.

Στρόμβος: η σημερινή σβούρα. Άλλες ονομασίες είναι ρόμβος, στρόβιλος, βέμβιξ.

Συρίκτρα: η σφυρίχτρα

Σφαίρα: Κάτι ανάλογο με τις αυτοσχέδιες μπάλες που όλοι έχουμε φτιάξει. Τις παραγέμιζαν με πούπουλα, χώμα, αλεύρι, πανί, άχυρο, κλπ.

Σφαιρία: οι σημερινοί βόλοι.

Σχοινάκι: το δημοφιλέστατο παιχνίδι που παίζεται ακόμη και σήμερα.

Σχοινοφιλίνδα: Μία ομάδα καθισμένη σε κύκλο και ένα παιδί περπατά γύρω γύρω, πίσω από τα υπόλοιπα παιδιά και αφήνει ξαφνικά ένα σχοινί (σήμερα παίζεται με μαντήλι) πίσω από την πλάτη οποιουδήποτε ατόμου. Αν το παιδί το καταλάβαινε τότε κυνηγούσε το άλλο μέχρι αυτό να κάτσει στη θέση του. Εάν όχι τότε έπρεπε να κάνει τρέχοντας τον γύρο του κύκλου και να καθίσει πάλι στην θέση του.
Τηλία: Το περίφημο τάβλι, που όμως δεν γνωρίζουμε τον ακριβή τρόπο που παιζόταν στην αρχαιότητα.

Ψάμμου οικοδομαί: Οι διάφορες κατασκευές των παιδιών πάνω στην άμμο.

Χαλκή Μυία: η σημερινή τυφλόμυγα.

Α μπε, μπα μπλόν: «Ά μπε, μπα μπλόν, του κείθε μπλόν, μπλήν-μπλόν» < «Απεμπολών, του κείθεν εμβολών», φράση που έλεγε η επιτιθέμενη ομάδα στην αντίπαλη. Σημαίνει: «Σε απεμπολώ, σε αποθώ, σε σπρώχνω, πέρα.»

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ"

Αρχαίο Ελληνικό σκυρόδεμα αδιαπέραστο από ραδιενέργεια!

Αρχαίο Ελληνικό σκυρόδεμα αδιαπέραστο από ραδιενέργεια!

Έχει καλλιεργηθεί η άποψη ότι οι τεχνολογικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων ήταν ελάχιστες και υπολείποντο κατά πολύ των επιστημονικών τους θεωριών.

Όμως ένα πλήθος ιστορικών μαρτυριών, που συστηματικά αποσιωπώνται, καταδεικνύουν το εντελώς αντίθετο.

Ακόμη και κάποια διασωθέντα μνημεία της αρχαιότητας παρουσιάζουν ως προς την τεχνολογία τους και τις ιδιότητές τους εκπληκτικά επίπεδα γνώσεως, που είναι γνωστά σε λίγους ερευνητές σήμερα.

Παράδειγμα αποτελούν οι αποδείξεις για την επιστήμη της Χημείας, ένα γνωστικό κλάδο του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού με τεχνολογικές εφαρμογές που δεν υπολείποντο σε τίποτε των σημερινών, κλάδο που εν τούτοις είναι λησμονημένος από το διεθνές ακαδημαϊκό κατεστημένο.

Ο Ιωάννης Τσαγκάρης, καθηγητής της Χημείας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, είναι απ’ τους ελάχιστους ερευνητές , που εδώ και χρόνια προσπαθεί να ανασύρει απ’ την ιστορία την θαμμένη γνώση των προγόνων μας.

Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε ο καθηγητής κ. Τσαγκάρης στο περιοδικό “Δαυλός” που φωτίζει άγνωστες πτυχές της Χημικής επιστήμης στην αρχαία Ελλάδα, καθώς και η συνέντευξη του κ. Ευσταθιάδη του μηχανικού που έκανε την μελέτη του αρχαίου σκυροδέματος.

Τσιμέντο καλύτερο από το σημερινό στην αρχαία Ρόδο

ΕΡΩΤΗΣΗ: Κύριε Τσαγκάρη, ελάχιστα γνωρίζουμε σήμερα για τις Χημικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων.

Ποια είναι η κυρίαρχη άποψη που προβάλλεται σχετικά με την γέννηση αυτής της επιστήμης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Οι περισσότεροι και σήμερα δέχονται, ότι η Χημεία έχει τις ρίζες της στην Αίγυπτο, που διέσωσαν οι Άραβες αλχημιστές και κατόπιν οι αλχημιστές του Μεσαίωνα.

Η Ελληνική συμβολή δεν ήταν καθόλου γνωστή παλαιότερα, αλλά και σήμερα δεν προβάλλεται επαρκώς.

Εκείνος που ανέδειξε την καταλυτική συνεισφορά των Ελλήνων στην γένεση αυτής της επιστήμης ήταν ο Γάλος χημικός Marcelin Berthelot γύρω στα 1888.

Ο Μπερτελώ μελέτησε αρχαία και μεσαιωνικά κείμενα καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι χημικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων ήταν μεγάλες και πέρασαν στην Αλεξάνδρεια της Ελληνιστικής εποχής.

Στην Ελλάδα συνεχιστής των απόψεων του Μπερτελώ και πρωτεργάτης της ανάδειξης της Ελλάδος ήταν ο Μιχαήλ Στεφανίδης από την Λέσβο, καθηγητής της Ιστορίας των Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Πέρα από τις ιστορικές πηγές, που ερεύνησαν αυτοί οι δύο επιστήμονες, υπάρχουν αρχαιολογικά κατάλοιπα, που να καταδεικνύουν ένα μέρος της γνώσης αυτής;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Βεβαίως. Για παράδειγμα στην Ρόδο ήκμασε η πόλη Κάμιρος, απ’ τους Ομηρικούς χρόνους μέχρι το 400 π.Χ. , όταν ο μεγάλος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Ιππόδαμος έκτισε την πόλη της Ρόδου και η Κάμιρος παρήκμασε.

Στην ακρόπολη λοιπόν της Καμίρου σώζεται σήμερα κτίσμα μιας μεγάλης δεξαμενής από μπετόν, χωρητικότητας 600 κυβικών μέτρων που χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ.

Είναι πράγματι από μπετόν με προδιαγραφές, σύσταση, ποιότητα, ποιοτική αντοχή και ελαστικότητα όμοια με τις σημερινές, σύμφωνα με εργασία του κ .Ευσταθιάδη.

Ο Ε. Ευσταθιάδης είναι ένας πολύ καλός μηχανικός – συνταξιούχος νομίζω τώρα – με μεγάλη πείρα στα μπετόν – μπετόν αρμέ, διευθυντής του Κέντρου Ερευνών Δημοσίων έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Η αξιέπαινη αυτή εργασία του έγινε το 1978, η οποία δεν αμφισβητείται πειραματικώς και αποδεικνύει ότι το μπετόν της δεξαμενής της Καμίρου είναι όμοιο και ίσως καλύτερο από το σημερινό τύπου “πόρτλαντ”.

Το εύρημα αυτό, που έχει ασφαλώς τεράστιο επιστημονικό, ιστορικό και δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, δυστυχώς δεν προεβλήθη απ’ το Ελληνικό κράτος.

Τσιμέντο του 1000 π.Χ. αδιαπέραστο από την ραδιενέργεια

ΕΡΩΤΗΣΗ : Είχατε αναφερθεί και στα μεταλλεία του Λαυρίου…

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : …να σας πω και για το Λαύριο.

Το 1992 η Αμερικανίδα φυσικοχημικός Μάρθα Μπουντγουαίη έκανε μία ανακοίνωση σε συνέδριο στην Βοστώνη, στην οποία έλεγε ότι το κονίαμα της κατασκευής των επιχρίσεων των αρχαίων μεταλλευτικών δεξαμενών του Λαυρίου είναι αδιαπέραστο από την ραδιενέργεια.

Πρόκειται για ένα είδος τσιμέντου που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες 3000 χρόνια πριν – τουλάχιστον.

Μάλιστα η κυρία Μπουντγουαίη συνέστησε να χρησιμοποιηθεί το υλικό αυτό ως μέσο επιχρίσεως των δεξαμενών αποθήκευσης πυρηνικών αποβλήτων!

ΕΡΩΤΗΣΗ : Κύριε Τσαγκαράκη, μας αναφέρετε σπουδαία πράγματα, που όμως ελάχιστοι γνωρίζουν.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Σας είπα : Αν δεν ήταν ο Μπερτελώ και ο Στεφανίδης – θα προσθέσω και τον καθηγητή μου στο Πολυτεχνείο Προκόπη Ζαχαρία, ο οποίος και με δίδαξε τις γνώσεις αυτές – ίσως να μην γνωρίζαμε τίποτα σήμερα.

Μάλιστα ο Στεφανίδης με σειρές βιβλίων του απεδείκνυε, ότι στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν οι “χυμευταί”, κάτι αντίστοιχο των σημερινών χημικών ή χημικών μηχανικών.

Ο καθηγητής Ζαχαρίας υποστήριξε, ότι η Χημεία έπρεπε να γράφεται με υ και να αναφέρεται και ως “Χυμευτική”.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Πως το δικαιολογούσε αυτό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Οι αρχαίοι έλεγαν, πως, για να γίνει μία χημική πράξη, έπρεπε οι ουσίες να περάσουν από την κατάσταση του “χύματος”, που ήταν η λεπτή λειοτρίβηση της ύλης, πολύ λεπτή όπως το αλεύρι, για να αναμειχθεί με άλλο “χύμα” και με την διαδικασία της μεταλλοίωσης, της μεταβολής δηλαδή, θα δώσει ένα άλλο προϊόν.

Η πράξη αυτή λεγόταν “χυμίζειν” ή ακριβέστερα “χυμεύειν” .

Αυτοί που έκαναν την εργασία αυτή, που κατεύθυναν τους εργάτες, ονομάζονταν “χυμευταί”.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποια ονόματα Ελλήνων χυμευτών που διασώθηκαν;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Είναι αρκετά. Σας αναφέρω τον Θεόδωρο τον Σάμιο (6ος π.Χ. αιών), τον Γλαύκο τον Χίο (6ος – 5ος π.Χ.), τον Αρχύτα τον Ταραντίνο, που ανακάλυψε και την πρώτη πετομηχανή (αεριωθούμενο) κ.λ.π.

Πως έγινε στάχτη η Ελληνική Επιστήμη

ΕΡΩΤΗΣΗ : Γιατί δεν υπάρχουν στα αρχαία κείμενα οι λέξεις χυμευτική και χυμευτής ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Διότι τα σχετικά βιβλία κάηκαν το 323 στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.

Στην Αίγυπτο την εποχή αυτή οι Ελληνομεμφίτες είχαν αποκτήσει τεράστιο πλούτο, λόγω της ικανότητάς τους να μετατρέπουν διάφορα ευγενή μέταλλα σε χρυσό, τα οποία πούλαγαν σε υψηλές τιμές, και έτσι αποτέλεσαν απειλή για την οικονομία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Μπορούσαν δηλαδή να φτιάχνουν χρυσό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Όχι. Ουσιαστικά πρόκειται για επιχρυσώσεις.

Τις γνώσεις αυτές τις είχαν πάρει από τους Έλληνες χυμευτάς, που με τον Μ. Αλέξανδρο έφτασαν εκεί.

Έτσι ο Διοκλητιανός διατάζει, όλα τα βιβλία που περιείχαν τις λέξεις “Χυμεία” και “Χυμευτική” να καούν, όπως και έγινε.

Τα έκαψαν και στο Σεράπειο και στην Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.

Οι στρατιώτες έμπαιναν ακόμη και σε σπίτια, όπου είχαν πληροφορίες ότι υπήρχαν τέτοια βιβλία.

Και ξέρετε πως σώθηκαν μερικά;

Κάποιοι χυμευτές πέθαναν πριν τον διωγμό, ήταν Αιγύπτιοι με Ελληνική μόρφωση. Όπως ξέρετε μέσα στην μούμια έβαζαν και τα αγαπημένα αντικείμενα του νεκρού.

Έτσι στις Θήβες της Αιγύπτου τον 19ο αιώνα βρέθηκαν δύο μούμιες, που περιείχαν χειρόγραφα Χυμευτικής, τα οποία μεταφέρθηκαν στο μουσείο Λέυντεν της Ολλανδίας, που αναφέρουν εκπληκτικά πράγματα :

Παρασκευή χρωμάτων, γυαλιών, τεχνητών πολύτιμων λίθων, επιχρυσώσεις, όπως ακριβώς κάνουν σήμερα, και ονομασίες στοιχείων όπως π.χ. η σημερινή σόδα ήταν το “νίτρον” αρχαίων Ελλήνων.

Αυτά διάβασε ο Μπερτελώ και πείσθηκε, πως η σημερινή επιστήμη της Χημείας προέρχεται απ’ τους αρχαίους Έλληνες.

Το “λεξικό της Σούδας” – και όχι του “Σουΐδα”, όπως το λένε – αναφέρει, ότι σύμφωνα με το διάταγμα του Διοκλητιανού στην Αλεξάνδρεια, και πιθανώς και σε άλλες πόλεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, κατακάηκαν “ΤΑ ΠΕΡΙ ΧΥΜΕΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΥΣΟΥ ΤΟΙΣ ΠΑΛΑΙΟΙΣ ΑΥΤΩΝ ΓΕΓΡΑΜΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΡΟΣ ΜΗΚΕΤΙ ΠΛΟΥΤΕΙΝ ΑΙΓΥΠΤΙΟΙΣ ΕΤΙ ΤΟΙΑΥΤΗΣ ΠΕΡΙΓΙΓΝΕΣΘΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, ΜΗΔΕ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΥΣ ΘΑΡΡΟΥΝΤΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΝ ΡΩΜΑΙΟΥΣ ΑΝΤΑΙΡΕΙΝ” [= τα περί χημείας και χρυσού βιβλία που είχαν γράψει οι αρχαίοι, για να μην πλουτίζουν πια οι Αιγύπτιοι ασχολούμενοι με την τέχνη αυτή και με τα χρήματα να αποκτούν θάρρος, για να επαναστατούν εναντίον των ρωμαίων].

ΕΡΩΤΗΣΗ : Ασφαλώς οι χημικές γνώσεις των Ελλήνων θα επηρέασαν τις φιλοσοφικές τους αντιλήψεις για την ουσία της ύλης;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Βεβαίως.

Οι χυμευτές, αυτοί οι πρακτικοί φιλόσοφοι, ήταν κατά κάποιο τρόπο η πειραματική πλευρά και ταυτόχρονα η εφαρμογή της επιστημονικής θεωρίας.

Η απάτη του δόγματος “Εξ ανατολών το φως”

ΕΡΩΤΗΣΗ : παρ’ όλη αυτή την πληρότητα η κατεστημένη άποψη διεθνώς μιλά για την γέννηση του Πολιτισμού αλλού και όχι στην Ελλάδα.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Ακούστε, τα πράγματα είναι απλά.

Η επιστημονική γνώση είναι καθαρή Ελληνική σκέψη.

Από την ιστορική πλευρά υπάρχουν πολλά κείμενα αρχαίων συγγραφέων, ενώ αντίθετα κείμενα Περσών, Βαβυλωνίων, Χαλδαίων, Αιγυπτίων, Φοινίκων δεν υπάρχουν.

Η παλαιά Διαθήκη είναι το μόνο κείμενο που αναφέρεται στην ύλη, όμως καθαρά θεοκρατικά.

Οι Ελληνικές αντιλήψεις αντίθετα συμβαδίζουν με τις σημερινές κατακτήσεις της επιστήμης.

Αυτά σκοπίμως αποκρύπτονται διεθνώς από ανθελληνικά κέντρα και από θεωρίες όπως του μπερνάλ ή του χάντινγκτον.

Καταλαβαίνετε πως αν δεν υπήρχε ο Μπερτελώ, δεν θα ξέραμε τίποτε για την συμβολή των Ελλήνων στην Χημεία.

Αυτό ακριβώς συμβαίνει με όλες τις επιστήμες.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Υπάρχει σε κάποιο Ελληνικό πανεπιστήμιο έδρα Ιστορίας της Χημείας, ώστε να ανασκευαστούν οι κατασκευασμένες απόψεις;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Όχι.

Υπήρχε όσο ζούσε ο Στεφανίδης και την κρατούσε γιατί ήταν ο Στεφανίδης. Προσπαθούμε σήμερα να την καθιερώσουμε και πάλι.

Εγώ θέλω να κάνω το χρέος μου στην επιστήμη που υπηρετώ.

Να καταδείξω δηλαδή την συμβολή των προγόνων μας.

Αν ήμουν γιατρός θα το έκανα στην Ιατρική.

Στον λόφο όπου εντοπίζεται η ακρόπολη της αρχαίας Καμίρου στην Ρόδο, πλησίον του ναού της Αθηνάς Καμιράδος, βρίσκεται αρχαιότατη δεξαμενή χωρητικότητας 600 περίπου κυβικών μέτρων.

Η δεξαμενή αυτή, το κτίσιμο της οποίας χρονολογείται κατά προσέγγιση στο 900 π.Χ., είναι κατασκευασμένη από ένα υλικό σκληρό και αδιάβροχο, η παρουσία του οποίου προέτρεψε προ πολλών ετών τον επίτιμο διευθυντή του τ. Υπουργείου Δημοσίων Έργων κ. Ευστάθιο Ευσταθιάδη, που βρισκόταν για επαγγελματικούς λόγους στην Ρόδο, να λάβει δείγματα του υλικού αυτού και να προχωρήσει σε χημική ανάλυσή τους.

Όπως τελικά διαπίστωσε, πρόκειται για ένα μείγμα αδρανούς υλικού, το οποίο συνιστά έναν τύπο σκυροδέρματος (τσιμέντου), που ελάχιστα διαφέρει από το εν χρήσει σημερινό (τύπου πόρτλαντ).

Ο κ. Ευσταθιάδης συνέγραψε και ειδική μονογραφία για το θέμα με πληθώρα ιστορικών, τεχνικών και χημικών πληροφοριών.

Ακολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Ευσταθιάδης στο περιοδικό «ΔΑΥΛΟΣ»

ΕΡΩΤΗΣΗ : Θα ήθελα να μας πείτε, κ. Ευσταθιάδη, εάν υφίστανται διαφορές μεταξύ του σκυροδέματος που ανακαλύψατε στην Κάμιρο και του σημερινού εν χρήσει μπετόν.(Το τεμάχιο αυτό του σκυροδέματος από την δεξαμενή της Καμίρου απεκόπη για περαιτέρω μελέτη από τον κ. Ευστ. Ευσταθιάδη και φυλάσσεται έως σήμερα επιμελώς από τον ίδιο (φωτ. Ε. Ευσταθιάδη δημοσίευση περιοδ. Δαυλός)

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Ουσιαστικά δεν έχουν καμία απολύτως διαφορά.

Η τεχνολογία του σημερινού μπετόν, που χρησιμοποιείται στα οποιαδήποτε έργα, οικοδομές, λιμάνια, γέφυρες, αεροδρόμια κλπ, είναι ακριβώς ίδια με αυτήν του αρχαίου Ελληνικού μπετόν.

Μία μικρή ωστόσο αλλά αξιοπρόσεκτη και σημαντική υπέρ του αρχαίου Ελληνικού σκυροδέματος διαφορά είναι, ότι οι αρχαίοι πρόσεξαν να δώσουν στην τσιμεντένια μεμβράνη, που παρεμβάλλεται μεταξύ όλων των κόκκων της συνθέσεως του μπετόν, λίγο μεγαλύτερο πάχος απ’ ότι βλέπει κανείς στο σημερινό μπετόν.

Αυτό αποτελεί μία από τις αποδείξεις της σοφίας των αρχαίων Ελλήνων μηχανικών.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Εκτός απ΄ το συγκεκριμένο δείγμα της Καμίρου, ενδέχεται το σκυρόδεμα να ήταν γνωστό και εν χρήσει και σε άλλα μέρη του Ελλαδικού χώρου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Είχα παρακαλέσει το Υπουργείο Πολιτισμού να μου υποδείξει θέσεις κι άλλων αρχαίων κατασκευών, κυρίως δεξαμενών.

Πράγματι μου είχε στείλει ένα πίνακα με υπάρχουσες δεξαμενές και σε άλλα μέρη του Ελλαδικού χώρου.

Η διατήρηση όμως της στεγανοποίησης αυτών δεν ήταν τόσο καλή, όσο αυτή της προτύπου κατασκευής της Καμίρου.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Γνωρίζουμε, κ. Ευσταθιάδη ότι το τσιμέντο είναι εφεύρεση των τελευταίων εκατό ετών από τους Άγγλους.

Πως συνέβαινε οι αρχαίοι Έλληνες να γνωρίζουν ένα πανομοιότυπο υλικό στην εποχή τους;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Οι τεχνικοί είχαν την σοφία, παράλληλα με όλες τις άλλες φιλοσοφικές τοποθετήσεις τους, να παρατηρήσουν ότι το χώμα της Σαντορίνης, που είχε βγει από το ηφαίστειο, έχει ιδιαίτερες ιδιότητες, που το κάνουν να διαφέρει από όλα τα γνωστά ανά τον Ελλαδικό χώρο εδάφη.

Πειραματίστηκαν επάνω σ’ αυτό, αφού τους κίνησε την περιέργεια, και κατέληξαν όχι μόνο να το χρησιμοποιούν αναμιγνύοντάς το με ασβέστη, ο οποίος τους ήταν ήδη από παλαιότερα γνωστός, αλλά και να παράγουν μία “λάσπη”, η οποία άντεχε περισσότερο στο νερό και μπορούσε να πήξει μέσα σε αυτό, σε αντίθεση με άλλα κοιτάσματα από φυσική άμμο και ασβέστη.

Αλλά εν συνεχεία, αφού επεξέτειναν τις μελέτες τους, διαπίστωσαν ότι το λεπτότατο υλικό της “Θηραϊκής γης”, που υφίσταται σε πολύ μικρό ποσοστό, ίσως κάτω του 20%, είναι και το πλέον ουσιώδες.

Γι’ αυτό το λόγο επινόησαν κάποια γνωστή μόνο σ’ αυτούς μέθοδο την οποία εφήρμοσαν σε εκτεταμένη κλίμακα για την παραγωγή των γεωδών χρωστικών υλών, τις οποίες χρησιμοποιούσαν για την βαφή και ζωγραφική των αρχαίων Ελληνικών αγγείων.

Κατασκεύαζαν έτσι αυτά τα απαράμιλλα έργα τέχνης, η αντοχή των οποίων ακόμα και μέσα στην θάλασσα με την πάροδο όχι μόνο των αιώνων αλλά και των χιλιετιών παραμένει αναλλοίωτη.

ΕΡΩΤΗΣΗ : Είναι γνωστό ότι η παρασκευή τσιμέντου σήμερα προϋποθέτει την καύση των συστατικών σε καμίνους. Αυτό συνέβαινε και τότε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Σε ότι αφορά την παραγωγή, η διαφορά με το σημερινό τσιμέντο είναι ότι σε όλη την υφήλιο παρασκευάζεται μέσα σε απλές καμίνους, στις οποίες προσθέτουν το μίγμα των πρώτων υλών, το οποίο ψήνεται εκεί, ενώ στην αρχαία Ελλάδα θεωρώ ότι χρησιμοποιούσαν διπλές καμίνους.

Η μία εξ’ αυτών δεν ήταν άλλη από το ηφαίστειο, όπου στα έγκατα της γης ψηνόταν το φυσικό γεώδες υλικό, που κατόπιν χρησιμοποιούσαν ως πρώτη ύλη, για να παρασκευάσουν το τσιμέντο.

Το δεύτερο καμίνι ήταν το τεχνητό, όπου έψηναν τον ασβεστόλιθο και έβγαζαν ασβέστη.

Σε συνδυασμό τώρα της μεθόδου της “υδαταιώρησης” του επεξεργασμένου υλικού του ηφαιστείου, της αναμίξεως δηλαδή της Θηραϊκής γης με νερό και της αφαιρέσεως του νερού μετά από εικοσιτετράωρη καθίζηση, πετύχαιναν την λήψη του ανωτάτου στρώματος της στάθμης, που αποτελεί και το ένα συστατικό του τσιμέντου.

Το δεύτερο συστατικό, όπως είπαμε, ήταν ο ασβέστης που ψηνόταν σε δεύτερο καμίνι.

Τα δύο αυτά υλικά σε ορισμένη αναλογία μεταξύ τους και με την προσθήκη νερού δίνουν ένα κράμα, που έχει τις ίδιες χημικές ιδιότητες με το σημερινό τσιμέντο “Portland”.

Επομένως η μόνη ουσιαστική διαφορά του αρχαίου τσιμέντου με το σημερινό τσιμέντο είναι, ότι το πρώτο παρήγετο με βάση την εμπνευσμένη τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων τεχνικών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Αρχαίο Ελληνικό σκυρόδεμα αδιαπέραστο από ραδιενέργεια!"

Η ζωγραφική την κλασσική περίοδο

Η αρχαία Ελληνική ζωγραφικήείναι τέχνη αντίστοιχης σημασίας με την αρχιτεκτονική και τηνγλυπτική στον Ελληνικό Κόσμο. Χάθηκε όμως κατά το μεγαλύτερο μέρος της, και ιδιαίτερα η ζωγραφική τηςκλασσικής περιόδου είναι χαμένη σχεδόν εξ ολοκλήρου. Ήταν πάντοτε συνδεδεμένη με την αρχιτεκτονική και τηνγλυπτική, καθώς βάφονταν τόσο τα γλυπτά όσο και τα αρχιτεκτονικά μέλη με τρόπο που μας είναι καλά γνωστός, μια και είναι χιλιάδες τα ίχνη χρωμάτων από αρχιτεκτονικά μέλη καιγλυπτά που σώζονται σήμερα, και μας επιτρέπουν να έχουμε μια πλήρη εικόνα της Ελληνικής ζωγραφικής.


Μάλιστα, η χρήση χρώματος στις τρισδιάστατες αυτές επιφάνειες οδήγησε την ζωγραφική στην απεικόνιση, την απόδοση του διαστήματος (του χώρου) και των φωτοσκιάσεων. Η ζωγραφική, επίσης, συνδεόταν με τιςτέχνες του ψηφιδωτού και της αγγειογραφίας, από τις οποίες έχουμε επίσης απειράριθμα δείγματα, μια και κυρίως τα ψηφιδωτά σε πάρα πολλές περιπτώσεις μιμούνται πρωτότυπα ζωγραφικά έργα και σε κάθε περίπτωση μιμούνται τεχνοτροπικά τα ζωγραφικά έργα της αντίστοιχης περιόδου. Τέλος συνδέεται με τηντέχνη της σκηνογραφίας.

Οι πηγές μας είναι περισσότερες από την ύπαρξη των πρωτότυπων έργων, γιατί προστίθενται παράγοντες όπως η ζωγραφική των ρωμαϊκών χρόνων, η επιρροή που άσκησε η Ελληνική ζωγραφική στην ζωγραφική των Ετρούσκων, καθώς και οι περιγραφές αρχαίων συγγραφέων όπως του Πλίνιου του Πρεσβύτερου, του Παυσανία, του Πλουτάρχου, του Λουκιανού, του Αθήναιου, του Αριστοτέλη, τουΠλάτωνα, του Ξενοφώντα, κ.α.

Η Μινωική ζωγραφική

Η Μινωική ζωγραφική, ήταν η πρώτη σημαντική περίοδος της ζωγραφικής στην Ελλάδα. Συνδέεται με τηναρχιτεκτονική τωνανακτόρων και χαρακτηρίζεται από τα χαρούμενα χρώματα, την φυσιοκρατία και την λεπτότητα στην απόδοση των μορφών.

Η Μυκηναϊκή ζωγραφικήσχετίζεται με την Μινωική και την μιμείται ως ένα βαθμό. Τα κυριότερα δείγματά της είναι επίσης τοιχογραφίες ανακτόρων. Στην αγγειογραφία μιμείται και Κυκλαδικά πρότυπα.

Η Κυκλαδική ζωγραφική

Η Κυκλαδική ζωγραφική, που χρονικά άνθισε παράλληλα με την Μινωική, παρά το γεγονός ότι έχουμε και σ’ αυτήν έντονη την παρουσία των φυσιοκρατικών προτύπων, είναι περισσότεροανθρωποκεντρική από ότι ηΜινωική, κάτι το οποίο την συνδέει με την μετέπειτα κλασσική τέχνη. Η χρήση χρώματος στα αγγεία άρχισε στις Κυκλάδες από ενωρίς, ενώ η πολυχρωμία εισήχθη τηνμεσοκυκλαδική περίοδο. Την ίδια εποχή έχουμε την ανακάλυψη του ασβεστοκονιάματος και την ανάπτυξη της μνημειώδους ζωγραφικής.

Η Αρχαϊκή ζωγραφική

Η Αρχαϊκή ζωγραφική, όπως και οι προηγούμενες περίοδοι που περιγράψαμε, παραμένειζωγραφική δύο διαστάσεων.Χρησιμοποιούνται, άλλοτε (ιδίως στην επιχρωμάτιση των αρχιτεκτονικών μελών των Ναών) τα Πολυγνώτειαχρώματα (για τα οποία θα μιλήσουμε εκτενέστερα όταν θα αναφερθούμε στην κλασσική εποχή), και άλλοτε χρώματαόπως το κόκκινο, το μαύρο, τομπλε, το πράσινο, το λευκό,το κίτρινο, χωρίς ανάμειξη των χρωμάτων και φωτοσκιάσεις. Προέχει η καθαρότητα και σαφήνεια των μορφών και ο εσωτερικός ρυθμός της σύνθεσης.

Σημαντικοί ζωγράφοι την Αρχαϊκή εποχή ήταν: Ο Τηλεφάνης από την Σικυώνα, οι Κορίνθιοι Κλεάνθης, Αρίδικος, και Έκφαντος, ο Φιλοκλής πιθανώς από τη Ναύκρατη, ο Κίμων από τις Κλεωνές.

Από τα έργα των αρχαϊκών χρόνων που έχουμε, μπορούμε να αναφέρουμε:

-Πολυάριθμα ίχνη χρωμάτων σε αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά.

-Τέσσερις πινακίδες που βρέθηκαν σε σπήλαιο της Σικυώνας. Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι τοκόκκινο, το καφέ, το μπλέ, το μαύρο και το άσπρο.

-Λείψανα τοιχογραφίας από το ναό του Απόλλωνα στο Θέρμο της Αιτωλίας (πήλινες μετόπες, κλπ).

-Πέντε τοιχογραφίες από την Ποσειδωνία (στην Ιταλία, σημερινό Παίστουμ).

Η ζωγραφική την κλασσική περίοδο, όπως και στηνΑρχαϊκή, είναι ένα δημόσιο αγαθό, συνδέεται άμεσα με την λατρεία και εκφράζει συνολικά τα ιδεώδη της πόλης. Έχει μνημειώδη χαρακτήρα και αποτελεί την οπτική απόδοση, έκφραση της Ελληνικής κοσμοαντίληψης. Η κλασσική ζωγραφική εισάγει την φωτοσκίαση και προχωράει σε λεπτομερέστερη περιγραφή των μορφών, και στην διάρθρωση του χώρου.

Αναφέρουμε μερικούς από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Ελληνικής ζωγραφικής της κλασσικής περιόδου:

-Ο Πολύγνωτος του οποίου η συμβολή στην ανάπτυξη της κλασσικής ζωγραφικής ήταν καθοριστική. Καταγόταν από τη Θάσο και ο πατέρας του Αγλαοφών ήταν επίσης ζωγράφος. Ο Αριστοτέλης τον αποκαλεί«αγαθόν ηθογράφον».Ο Πολύγνωτος, μαζί με τον Μίκωνα, έκαναν τα σημαντικότερα βήματα στην παρουσίαση του διαστήματος και του χώρου. Η σημαντικότερη όμως προσφορά του Πολύγνωτου ήταν η αναλυτική χρήση των χρωμάτων με τα οποία δουλεύει η φύση ως επί το πλείστον στο υλικό της μέρος (και όχι στο ψευδαισθησιακό, όπως το χρώμα της θάλασσας και του ουρανού που ενώ είναι διάφανη στην πραγματικότητα, φαίνονται γαλάζια, μπλέ).

Τα καθαρά και έντονα χρώματα πχ κόκκινο, κίτρινο, , μπλέ κλπ, υπάρχουν στο υλικό μέρος της φύσης σε αναλογία μικρότερη του 1/1000. Η ζωγραφική όφειλε να μιμείται τον χρωματικό τρόπο της φύσης. Πρόκειται για την περίφημη «Πολυγνώτεια τετραχρωμία». Τα χρώματα αυτά είναι: το άσπρο, το μαύρο, το κεραμμυδί(χοντροκόκκινο), η ώχρα και όλα τα παράγωγά τους (το γκρί, το καφέ, το πράσινο, το κίτρινο, τοπορτοκαλί, το ροζ, κλπ.).

O Μέγας Αλέξανδρος και η Καμπάσπη στο εργαστήριο του Απελλή,

Η χρήση των «Πολυγνώτειων χρωμάτων» χαρακτηρίζει ολόκληρη την αρχαία Ελληνική ζωγραφική(Αρχαϊκή, κλπ) αιώνες πριν τονΠολύγνωτο. Η προσφορά τουΠολύγνωτου έγκειται στην μεγαλύτερη ανάλυση των χρωμάτων αυτών, δηλαδή στην παραγωγή περισσότερων χρωματικών διαβαθμίσεων πάνω σε αυτή την χρωματική κλίμακα.

Τα χρώματα αυτά, αποδίδουν την αίσθηση της συνέχειας και της ενότητας της συμφωνίας και της συνοχής και γι’ αυτό αποτελούν την αναγωγή στο Εν, στην συμπαντική ενότητα(το Εν ταυτίζεται με τον Δία, τον Θεό, τον Νου, την Ειμαρμένη, αλλά και με πολλά άλλα ονόματα επονομάζεται αυτή η ανώτατη θεότητα του παντός όπως μας λέει ο Ζήνων ο Κιτιεύς).

Δίκαια λοιπόν έχει αποκληθεί και«τετραχρωμία της Αγάπης»(καθώς η Αγάπη είναι η αναγωγή προς την μία των πάντων αρχή, η ένωση με το πάν, με το Έν). ΠολλοίΈλληνες μίλησαν γι’ αυτό. Παραθέτουμε εδώ ένα κείμενο του Ολυμπιόδωρου που αναφέρει το γεγονός ότι για το ίδιο θέμα μίλησαν οιΠυθαγόρειοι, ο Εμπεδοκλήςκαι ο Πλάτων. Να επισημάνουμε για την σωστή ανάγνωση του κειμένου, ότι η αρχαία Ελληνικήλέξη «φιλία» σημαίνει πρώτιστα αγάπη και δευτερευόντως έχει την σημερινή έννοια της λέξεως, καθώς, φιλώ = αγαπώ(η λέξη φιλία είναι το ουσιαστικό του ρήματος φιλώ): 

«Η δε φιλία, ως οι σοφοί φασίν [ό εστιν οι Πυθαγόρειοι και ο Εμπεδοκλής φάσκων την φιλίαν ενούν τον Σφαίρον], ενοποιός εστιν. Η γάρ φιλία προς τη μιά των πάντων εστίν αρχή, ει δε γε εκεί ένωσις πανταχού και ουδαμού διάκρισις. …. γήν γάρ και ουρανόν και πάντα τον κόσμον η φιλία συνέχει ενοποιός ούσα». (Ολυμπιόδωρος, σχόλια στον Γοργία του Πλάτωνος)…η Αγάπη είναι η αναγωγή προς την μία των πάντων αρχή..

Ο Πλάτωνας επίσης, αναφέρει ότι αν ζωγραφίζοντας κανείς ένα πρόσωπο δεν χρησιμοποιήσει Πολυγνώτεια χρώματα, αλλά κάποια άλλα, θα χάσει την φυσική χροιά του ανθρώπινου προσώπου.

-Ο Αγάθαρχος ο οποίος ήταν ο σημαντικότερος σκηνογράφος του 5ου αιώνα. Είχε γράψει πραγματεία από την οποία άντλησαν στοιχεία ο Δημόκριτοςκαι ο Αναξαγόρας και έγραψαν μελέτες για «τον τρόπο με τον οποίο τα επιπέδου επιφανείας ζωγραφιζόμενα αντικείμενα φαίνονται στην εικόνα είτε ως να προέχουν είτε ως να αφίστανται από το βάθος της».

-Ο Απολλόδωρος ο Αθηναίος, ο Παράσιος από την Έφεσο και ο Ζεύξις από την Ηράκλεια της Μεγάλης Ελλάδας, οι οποίοι εισήγαγαν την τεχνική της φωτοσκίασης. Ο Πλούταρχος αναφέρει στα Ηθικά: «Και γαρ Απολλόδωρος ο ζωγράφος ανθρώπων πρώτος εξευρών φθοράν και απόχρωσιν σκιάς, Αθηναίος ην».

-Ο Εύπομπος, ο Πάμφιλος και ο Παυσίας οι οποίοι καθιέρωσαν την σχολή της Σικυώνος ως την σημαντικότερη σχολή ζωγραφικής του Ελληνικού κόσμου στην οποία φοίτησαν πολλοί από τους μετέπειτα σημαντικούς ζωγράφους, ερχόμενοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

-Ο Ευφράνωρ ο οποίος έγραψε βιβλίο περί συμμετρίας και χρωμάτων.

Η Σχολή του Απελλή

-Ο Νικίας, μαθητής τουΑντιδότου και συνεργάτης τουΠραξιτέλη, ο Απελλής από την Κολοφώνα της Ιωνίας και οΠρωτογένης, οι οποίοι θεωρείται ότι έφθασαν την αρχαία Ελληνική ζωγραφικήστο απόγειο της άνθησης και της τελειότητας.

-Η Ιαία, η οποία είχε αποκτήσει την φήμη ότι εκτός από την ποιότητα των έργων της, μπορούσε να τα εκτελεί με ταχύτητα. Έλεγαν ότι κανείς δεν είχε ταχύτερο χέρι. Οι αμοιβές των έργων της ξεπερνούσαν αυτές των συγχρόνων της.

-Σημαντικοί ζωγράφοι υπήρξαν και οι Ευφράνωρ, Πάναινος, Αγλαοφών, Τιμαρέτη, Κηφησόδωρος, Έριλλος, Ευήνωρ, Καλυψώ, Διονύσιος, Έφορος, Πάμφιλος, Αθηνίων, Αετίων, Νικόμαχος, Αρισταρέτη, Αντορίδης, Περσέας, Ηρακλείδης, Κτησίλοχος, Κρατίνος, Ολυμπιάς, Τιμαίνετος, Κτησικλής, Ειρήνη, Εύδωρος, Κτησίδημος, κ.α.

Αναφέρουμε μερικά από τα σημαντικότερα ζωγραφικά έργα της κλασσικής εποχής:

-«Ο Ζεύς καθήμενος επί θρόνου», «Ελένη του Κρότωνα», «Η Αλκμήνη», Ζεύξις.

-«Ο Μελέαγρος και η Αταλάντη», «Ο Ηρακλής στη Λίνδο», Παράσιος.

-«Ιλίου Πέρσις», «Νέκυια», «Ο Οδυσσέας με τη Ναυσικά», Πολύγνωτος.

-«Αμαζονομαχία», «Θησέας», «Αργοναύτες», Μίκων.

-«Ο νικητής σε γυμνικό αγώνα που κρατά κλάδο φοίνικα», Εύπομπος.

-«Μήδεια ενώ σκέπτεται τον φόνο των παιδιών της», Αριστόλαος.

-«Νέκυια», «Περσέας και Ανδρομέδα», «Νεμέα», «Υάκινθος», Νικίας.

-«Άρτεμις εν μέσω Νυμφών», «Αναδυόμενη Αφροδίτη», Απελλής.

-«Ιάλυσος», «Κυδίππη», «Τα ιερά πλοία των Αθηναίων», Πρωτογένης.

-«Το παιδί που φυσάει την φωτιά μπροστά στο τζάκι», Αντίφιλος.

Σημαντικές είναι επίσης οι σωζόμενες επιζωγραφισμένες επιτύμβιες στήλες της Δημητριάδος, καθώς επίσης τα ψηφιδωτά της Πάφου, και όλοι οι Μακεδονικοί τάφοι στους οποίους έχουν σωθεί μεγάλες ζωγραφισμένες επιφάνειες, όπως οι βασιλικοί τάφοι στην Βεργίνα (

Η «Σκηνή βασιλικού κυνηγιού» του Φιλόξενου που σώζεται σήμερα στον τάφο τουΦιλίππου), ο τάφος στον αγ. αθανάσιο Θεσσαλονίκης (με την ζωγραφισμένη Ιωνική ζωφόρο), και οι τάφοι στα Λευκάδια της Νάουσας (ο «τάφος των ανθεμίων» και άλλοι)

Κλείνοντας, να πούμε ότι οι αυξανόμενες γνώσεις μας για την αρχαία Ελληνική ζωγραφική ως αυτόνομης τέχνης αλλά και για την ζωγραφική των Ναών και γενικά των δημόσιων οικοδομημάτων αλλά και σε όλες τις άλλες εκδηλώσεις της (αγγειογραφία, κλπ), ολοκληρώνουν την αντίληψή μας για την πορεία του Ελληνικού πνεύματος μέσα στους αιώνες.
ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ζωγραφική την κλασσική περίοδο"