Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 1828-1940

 Η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Συνέχιση των αγώνων


Ύστερα από 400 χρόνια σκλαβιάς και δεκαετίες σκληρών ένοπλων αγώνων η λευτεριά ξαναγύρισε στον τόπο μας.
Μεταξύ 24 Ιουνίου και 6 Ιουλίου 1827, υπογράφηκε στο Λονδίνο η κοινή απόφαση των αντιπροσώπων της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας που απαιτούσε ανακωχή και ανακήρυσσε αυτόνομη διοίκηση στους Έλληνες κάτω από την επικυριαρχία του σουλτάνου. Οι Τούρκοι δεν κράτησαν το λόγο τους για ανακωχή κι ακολούθησε η ναυμαχία του Ναβαρίνου (8 Οκτ. 1827), με την καταστροφή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου του Ιμπραήμ.

Στις 12 Ιανουαρίου 1828 φτάνει στο Ναύπλιο ο πρώτος κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας κι αναλαμβάνει τη διοίκηση της κατεστραμμένης χώρας. Οι Τούρκοι διέκοψαν τις σχέσεις με τους Συμμάχους και κήρυξαν ιερό πόλεμο κατά των «απίστων».

Στις 14 Απριλίου 1828 η Ρωσία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Τουρκίας κι ο Καποδίστριας διορίζει τον Υψηλάντη αρχιστράτηγο των ελληνικών δυνάμεων για ν’ αρχίσει επιθέσεις κατά των Τούρκων, να απελευθερώσει πόλεις και να διευκολύνει έμμεσα τη Ρωσία. Τότε απελευθερώθηκε από το χιλίαρχο Στράτο και το Βαγγέλη Κοντογιάννη η Υπάτη και στη συνέχεια το Καρπενήσι.
Η χάραξη των πρώτων συνόρων
Όταν οι Ρώσοι κατέλαβαν την Αδριανούπολη, οι Τούρκοι αναγκάσθηκαν να συνθηκολογήσουν και να δεχτούν τους όρους της Συνθήκης του Λονδίνου (24/6 Ιουλίου 1827). Μ’ αυτήν το θέμα των συνόρων, έμεινε ασαφές και το Καρπενήσι, ο Δομοκός, η Λαμία έμεναν έξω από τα σύνορα, (τουρκοκρατούμενη περιοχή).
Η γερουσία και ο Γ. Αινιάν έκαναν μεγάλες προσπάθειες, ώσπου τελικά άλλαξε η γραμμή των συνόρων και με την υπογραφή του οριστικού πρωτοκόλλου (27 Ιουνίου / 9 Ιουλίου 1832), μεταξύ των αντιπροσώπων των Συμμάχων και του Σουλτάνου, διορθώθηκε η οροθετική γραμμή. (Η Τουρκία έδινε στην Ελλάδα το Ζητούνι (Λαμία), εισπράττοντας 40 εκατομμύρια γρόσια).
Οι επίτροποι των τριών μεγάλων δυνάμεων Ρωσίας, Αγγλίας, Γαλλίας και οι εκπρόσωποι της Τουρκίας Χουσεΐν και της Ελλάδας Στάικος, άρχισαν αυτοψία και χάραξη, φτάνοντας στη "Βρύση Ζαχαράκη". Απ’ "του Ζαχαράκη", χάραξαν τα σύνορα προς την κορυφογραμμή της Όθρης, άφησαν δεξιά το Γαρδίκι Κρεμαστής Λάρισας (Πελασγία), έφτασαν στις πηγές του μικρού ποταμιού Γραδίτσα (ή Γρανίτσα) και κατέληξαν στις εκβολές του.
Προς τα δυτικά, ακολούθησαν την κορυφογραμμή που περνάει από τη συνάντηση του Τυμφρηστού με την Όθρη και προχωράει προς Βουλγάρα, Καπροβούνι, Ίταμο, Βουτσικάκι, Ντελιδίμι, Γάβροβο, Αλίντα, ως τον Αμβρακικό κόλπο. Έτσι τα χωριά του Τυμφρηστού, το Καρπενήσι, η Φουρνά, ήταν πια μέσα στα ελληνικά σύνορα. (Έμειναν όμως έξω η Ρεντίνα κι ο Δομοκός). Στις 25 Μαρτίου 1833, είχε ολοκληρωθεί η εγκατάσταση ελληνικών αρχών στις περιοχές και στις 28 Μαρτίου 1833, απελευθερώθηκε η Λαμία (με τη συνθήκη). Όμως, οι Τούρκοι διατηρούσαν όλα τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, τελωνείων, φόρων κλπ.

Νωρίτερα, το 1830 ο Ρεσίτ πασάς ("Ρούμελη Βαλεσής") έδωσε μυστική διαταγή στους Αρβανίτες δερβεναγάδες να σκοτώσουν σε μια μέρα τους προσκυνημένους αρματολούς της Ρούμελης, που βρίσκονταν στην επικράτεια του. Το σχέδιο δεν εφαρμόσθηκε ακριβώς και έτσι πολλοί από τους αρματολούς δεν εξοντώθηκαν, για να τους ξαναβρούμε μπροστά μας.
Παραγκώνιση των αγωνιστών και του λαού

Με τη δολοφονία του Καποδίστρια, απλώθηκε σ’ όλη την Ελλάδα η διχόνοια. Οι αντεκδικήσεις έδιναν κι έπαιρναν. Οι ληστείες, οι αρπαγές, οι δολοφονίες οργίαζαν. Στα ορεινά, την Ευρυτανία και τ’ Άγραφα, η κατάσταση ήταν απερίγραπτη. Οι χωρικοί, που είχαν ελπίσει ότι ο ερχομός του Όθωνα θα διόρθωνε την κατάσταση και θάβρισκαν ησυχία, γρήγορα απογοητεύτηκαν.
Ο Όθωνας, με το ανακτοβούλιό του και με τους 4.000 μισθοφόρους Βαυαρούς που έφερε μαζί του, παραμέρισαν και καταδίωξαν τους Έλληνες αγωνιστές, έδωσαν αξιώματα σε ξένους, αυλοκόλακες, απόλεμους, κοτσαμπάσηδες και χιλιοπροσκυνημένους καπετανέους.
Οι αγωνιστές, οι κατατσακισμένοι από την πολύχρονη πολεμική περιπέτεια, οι άστεγοι, οι ακτήμονες, οι πεινασμένοι, τα ορφανά, οι χήρες δεν έβρισκαν πουθενά προστασία. (Ο Κολοκοτρώνης κι ο Πλαπούτας φυλακίζονταν, ενώ ο Νικηταράς ζητιάνευε για να ζήσει). Τα κτήματα των Τούρκων, φρόντισαν και τ’ "αγόρασαν", με τα γνωστά "χοτζέτια", επιτήδειοι και παραλήδες οπλαρχηγοί και προύχοντες. Κι’ ο λαός, σκλάβος πρώτα στων Τούρκων τα τσιφλίκια, συνέχιζε τώρα την ίδια ζωή στα τσιφλίκια των Ελλήνων.
Οι Κοντογιανναίοι όριζαν όλο το συγκρότημα των χωριών και των βουνών από τη Σπερχειάδα (Αγά τότε) ως τον Άγ. Νικόλαο Καρπενησίου (Λάσπη), - χωράφια, βοσκές, δάση πυκνά. Ο Μαλαμούλης στην Ευρυτανία όριζε μεγάλες εκτάσεις, βοσκές, δάση στου Κύφου ο Χριστοδουλιάς, ο Κωσταράς στη Νεράιδα κι άλλοι. Κάθε φτωχός αγρότης, κάθε αγωνιστής αδικημένος, που διαμαρτύρονταν, γνώριζε τον κατατρεγμό απ’ τους Βαυαρούς και τους κοτσαμπάσηδες. Μάλιστα, μια σοβαρή αιτία της ληστοκρατίας ήταν κι ο κατατρεγμός που έσπρωχνε στα άκρα τους αδικημένους.
Ακολούθησε το αποτυχημένο αντιοθωνικό κίνημα (1833), από οπλαρχηγούς και άλλους δυσαρεστημένους με τον Όθωνα. Στην περιοχή μας, μάχες έγιναν στις Κορυσχάδες, το Μικρό Χωριό, το Μαραθιά και τη γέφυρα της Τατάρνας.
Αυτό κράτησε τρία χρόνια μέχρι να διαλυθούν οι στασιαστές, να πάρουν αμνηστία και να ικανοποιηθούν πολλά από τα αιτήματά τους.
Αγωνιστές πήραν βαθμούς κι οι οικογένειες των θυμάτων κάποιες συντάξεις. Η "Ληστοκρατία" και οι λεηλασίες (το "διαγούμισμα"), όμως δεν σταμάτησαν. Τα χωριά και το Καρπενήσι, ήταν εκτεθειμένα στις ληστρικές επιδρομές απ’ τα παλιά χρόνια. Δράστες σ’ αυτές τις επιχειρήσεις ήταν παλιότερα οι Τούρκοι αξιωματούχοι, οι φορατζήδες (που ενεργούσαν για λογαριασμό των Τούρκων) και με εντολή των κοτσαμπάσηδων, οι Τουρκαρβανίτες αλλά και Ρωμιοί, που έβρισκαν αυτό τον εύκολο τρόπο να τα "κονομάνε".
Επίσης, με την απελευθέρωση και τον καθορισμό των συνόρων, σε μικρή απόσταση από τα ακραία χωριά της Ευρυτανίας (Φουρνά, Κλειτσός, Πετράλωνα, Χόχλια, Αραχοβίτσα, Αγ. Χαράλαμπος, Αγία Τριάδα κλπ.), άτακτοι Τούρκοι ληστές και διάφοροι φυγόδικοι μπαινόβγαιναν, λήστευαν, σκότωναν κι αιχμαλώτιζαν. Επέστρεφαν στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλία, λήστευαν και ξαναπερνούσαν τα σύνορα προς τα εδώ.
Ο λαός των χωριών, κουρασμένος από την περιπέτεια της σκλαβιάς κι αποκαμωμένος απ’ τις θυσίες της Επανάστασης, βρίσκονταν σε δεινή θέση. Έβλεπε με τρόμο τούτα τα γεγονότα που αναστάτωναν τη ζωή του και του στοίχιζαν ακριβά. Αναγκάζονταν να καλοπαίρνει και τους ληστές αλλά και τις καταδιωχτικές αρχές, για να γλιτώνει απ’ την αγριότητα, τις λεηλασίες και τις αντεκδικήσεις.
Τον Απρίλιο του 1897, έχουμε και τον άτυχο πόλεμο, που επιχείρησε ο ελληνικός στρατός επιτιθέμενος κατά των Τούρκων στη Β. Θεσσαλία. Υποχώρησε όμως άτακτα και η τουρκική αντεπίθεση σταμάτησε ύστερα από επέμβαση της Ρωσίας.
 Οι Τούρκοι ξέσπασαν σε λεηλασίες και καταστροφές στη Θεσσαλία, αναγκάζοντας πολλούς Έλληνες κατοίκους των γειτονικών χωριών να εκπατριστούν, καταλήγοντας στις ελεύθερες παραμεθόριες περιφέρειες, όπως ήταν τα χωριά της Ευρυτανίας.
Η πολιτική κατάσταση (μεσοπόλεμος)
Το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας ήταν ασταθές αλλά, παρά τα πραξικοπήματα, τις στρατιωτικές επεμβάσεις, τις εκκαθαρίσεις και τα αντιπραξικοπήματα, ουδέποτε είχε προκαλέσει τέτοια έχθρα και αιματοχυσία όπως αυτή που έμελλε ν’ ακολουθήσει.
Τα χρόνια του μεσοπολέμου ήταν μια περίοδος κρίσης, εξαιτίας του λεγόμενου "εθνικού διχασμού", όπου η κοινοβουλευτική δημοκρατία ήταν διχασμένη ανάμεσα στους βενιζελικούς δημοκράτες και τους βασιλόφρονες αντιβενιζελικούς.
Το εξωτερικό χρέος και το κόστος μιας ολόκληρης δεκαετίας πολέμων (1912 – 1922), είχαν επιβαρύνει την εύθραυστη οικονομία, η οποία είχε ν’ αντιμετωπίσει ακόμα τις συνέπειες των συγκρούσεων της προηγούμενης περιόδου: το τεράστιο κύμα προσφύγων που εγκατέλειψαν τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Η οικονομική ύφεση του μεσοπολέμου είχε ως αποτέλεσμα την πτώση του μοναδικού αξιόλογου πολιτικού, του Βενιζέλου.

Το 1936, η κοινοβουλευτική δημοκρατία ανατρέπεται και εγκαθιδρύεται η δικτατορία του δεξιού βασιλόφρονα στρατηγού Ιωάννη Μεταξά.
Ο Μεταξάς ανέλαβε αμέσως το έργο για την εξόντωση της αριστεράς, χρησιμοποιώντας στο έπακρο την αντικομουνιστική νομοθεσία που ψήφισαν οι προκάτοχοί του. Οι κομμουνιστές, πραγματικοί και ενδεχόμενοι, καθώς και οι συνδικαλιστές, εξορίστηκαν ή φυλακίστηκαν από "ειδικά δικαστήρια". Όλα αυτά προκάλεσαν μια πρωτοφανή καταστολή για τα ελληνικά δεδομένα, ωστόσο ωχριούσαν μπροστά σε όσα έμελλε ν’ ακολουθήσουν.