Η πρώτη νευροχειρουργική επέμβαση στην Ελλάδα.

Στους Δελφούς το 1900 π.Χ.

Η πρώτη γνωστή μέχρι σήμερα νευροχειρουργική  επέμβαση στην Ελλάδα, έγινε γύρω στο 1900 π.Χ. στην περιοχή των Δελφών. Την ανακάλυψη αυτή έκαναν έλληνες επιστήμονες που μελέτησαν το κρανίο ενός άντρα από την περιοχή της Κίρρας στη Φωκίδα.

Μάλιστα όπως αναφέρουν στην έρευνα τους οι ειδικοί, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση World Neurosurgery, μετά την επέμβαση, ο άντρας έζησε για κάποιους μήνες ή χρόνο μέχρι που τελικά πέθανε σε ηλικία 30 έως 35 χρονών.

Ο κ. Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης, ορθοδοντικός και επίκουρος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι ειδικός σε θέματα παλαιοπαθολογίας. Όταν η αρχαιολόγος κα. Δέσποινα Σκορδά του έδειξε το κρανίο, πρόσεξε μία οπή στο δεξί κροταφικό οστό.

Από το μυαλό του πέρασε το ενδεχόμενο η οπή αυτή να προήλθε από χειρουργική επέμβαση με τρυπανισμό καθώς αν επρόκειτο για θανάσιμο τραύμα από βέλος, «τότε το κρανίο θα έφερε κατάγματα», όπως λέει ο ίδιος στα ΝΕΑ. Οι κρανιογκεφαλικές επεμβάσεις με τρυπανισμό, γίνονταν όπως έχει αποδείξει η επιστημονική έρευνα πολύ παλιότερα σε άλλες περιοχές της Γης, όπως στη Γαλλία, την Ινδία, τους πολιτισμούς της Κεντρικής Αμερικής.

Η πρώτη όμως επιστημονική περιγραφή του τρυπανισμού ανήκει στον Ιπποκράτη ο οποίος τη συστήνει ως θεραπεία για τραύματα του κεφαλιού και ιδίως κρανιακά κατάγματα.

Στους Δελφούς, κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού, οι αναθυμιάσεις από αέρια που αναδύονταν μέσα από το έδαφος, προϊδέαζαν την περιοχή ως ιδανικό τόπο για να γίνει μία τέτοια επέμβαση.

Πολύωρη επέμβαση
«Ο ασθενής έπρεπε να βρίσκεται σε κατάσταση μέθης, σε αναλγησία, και εκείνη την εποχή στο βαθμό που γνωρίζουμε δεν υπήρχαν οι γνώσεις για την παρασκευή κάποιας ουσίας  που να προκαλεί αναισθησία», λέει ο κ. Μ. Παπαγρηγοράκης, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας. Επομένως είναι πολύ πιθανό η επέμβαση να έγινε κοντά σε κάποιο γεωλογικό σχηματισμό απ’ όπου αναδύονταν αναθυμιάσεις.

Οι έλληνες επιστήμονες πιστεύουν ότι ο άντρας που υποβλήθηκε στην επέμβαση, έπασχε μάλλον από κάποια μορφή επιληψίας. «Η διάνοιξη οπής στο κρανίο φάνταζε στα μάτια των θεραπευτών ως η ιδανική λύση για την απαλλαγή των ασθενών από “κακά πνεύματα”. Η επέμβαση άνοιγε κατά την πεποίθησή τους, ένα παράθυρο για να διαφύγουν από το κεφάλι».

Οι έλληνες ειδικοί, εξέτασαν το κρανίο σε αξονικό τομογράφο για να μελετήσουν τη δομή του οστού όπου είχε γίνει η επέμβαση. Η οπή είχε σχήμα ωοειδές με διαστάσεις 8 επί 7,5 χιλιοστά και τα άκρα της ήταν κυρτωμένα, υποδεικνύοντας ότι η διαδικασία της επούλωσης είχε ξεκινήσει μετά την επέμβαση.

Ήταν σίγουρα μια πολύωρη επέμβαση και επώδυνη για τον ασθενή, παρά την κατάσταση μέθης που βρισκόταν. Η μορφολογία του σχήματος της οπής, κάνει τους ειδικούς να πιστεύουν ότι η επέμβαση πραγματοποιήθηκε τρίβοντας πάνω στο κρανίο κάποιο λίθινο, κατά πάσα πιθανότητα, εργαλείο.

Με τον τρόπο αυτό γινόταν ο τρυπανισμός του κρανίου, το οποίο στη συνέχεια επουλωνόταν. Οι επιστήμονες δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα τι είδους ασθένειες (εκτός από επιληψία) επεδίωκαν να γιατρεύουν οι θεραπευτές με τη μέθοδο του τρυπανισμού.

Στην επιστημονική ομάδα που έκανε την ανακάλυψη, μετείχαν ακόμη ο κ. Παναγιώτης Τούλας, νευροακτινολόγος, ο κ. Μανώλης Τσιλιβάκος, ανθρωπολόγος, ο κ. Αντώνης Κουσούλης, ιατρός, ο κ. Γιώργος Ορφανίδης, νευροχειρουργός, και ο κ. Φίλιππος Συνοδινός, ορθοδοντικός.