John William Waterhouse: The Awakening of Adonis - 1900
Ο Άδωνις είναι ένας ηλιακός ήρωας που λατρεύτηκε σαν θεός στη αρχαία Ιωνία, στη Φοινίκη, στην Κύπρο και στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο πέθαινε και την άνοιξη ανασταινόταν, μαζί με τη φύση που την ίδια εποχή αναγεννιόταν.
Αλλά απ' ότι φαίνεται δεν ήταν ο μοναδικός. Την ίδια τύχη είχαν οι Ινδοί θεοί Κρίσνα και Βούδας Σακία, οι εσταυρωμένοι: Ιησούς ο Ναζωραίος, Ταμμούζ της Συρίας, Βιτόμπα του Τελιγκονέζε, Ιάω του Νεπάλ, Χεσούς των Κελτών Δρυιδών, Κετσακοάλτ του Μεξικό, Κουιρίνους της Ρώμης, ο Θούλις της Αιγύπτου, ο Ίντρα του Θιβέτ, ο Άττις της Φρυγίας, ο Κρίτε της Χαλδαίας, ο Μπάλι της ασιατικής Ορίσσα, ο Μίθρα της Περσίας, ο Έλληνας εσταυρωμένος Προμηθέας και ας μην ξεχνάμε τον Ιδαίο Δία της Κρήτης που κάθε χρόνο γιορταζόταν ο θάνατος και η ανάστασή του στα Κρητικά μυστήρια και τέλος τον Διόνυσο που πεθαίνει σαν Διόνυσος Ζαγρέας για να αναστηθεί σαν Διόνυσος Ελευθερέας, σωτήρας και ελευθερωτής των ώριμων ψυχών.
Πρόκειται λοιπόν για τον ίδιο μύθο που διατρέχει την παγκόσμια ιστορία καλυμμένος με διαφορετικά ονόματα.
Σε ότι αφορά τον Άδωνι ο μύθος μας παραδίδει τα εξής:
Ο Κινύρας βασιλιάς της Κύπρου, όταν κάποτε η κόρη του έφτασε σε ηλικία γάμου την ρώτησε ποιόν άντρα επιθυμεί να νυμφευθεί. Όμως η Μύρρα, «τιμωρημένη» απ' τη θεά Αφροδίτη για κάποιο ατόπημά της, είχε ήδη νιώσει στην καρδιά της άνομο έρωτα για τον ίδιο της τον πατέρα. Με τη βοήθεια της παραμάνας της μέθυσε τον Κινύρα και τον παρέσυρε στην ερωτική της κλίνη για δώδεκα ολόκληρες μέρες και νύχτες. Όταν ο Κινύρας συνήλθε από τη μέθη και συνειδητοποίησε την ανίερη ένωση με την ίδια του την κόρη, κυνήγησε τη Μύρρα για να τη σκοτώσει. Η Μύρρα έτρεξε μακριά για να γλυτώσει απ' το σπαθί του πατέρα της και κατέφυγε στα όρη. Εκεί η Αφροδίτη της δίνει τη λύτρωση μεταμορφώνοντάς τη στο φυτό σμύρνα. Όμως μέσα στα σπλάχνα της σάλευε ο καρπός της άνομης ένωσης με τον πατέρα της. Όταν το σπαθί την άγγιξε, ο κορμός του δέντρου άνοιξε στα δυο και ξεπετάχτηκε από μέσα ο Άδωνις, ενώ τα δάκρυα της Μύρρας μεταμορφώθηκαν σε μύρο ευωδιαστό.
Η Αφροδίτη έσπευσε να σώσει το μωρό και το παρέδωσε στις Νύμφες για να το αναθρέψουν. Στη συνέχεια το παρέδωσε μέσα σε Λάρνακα (εξ ου το όνομα της πόλης Λάρνακα της Κύπρου) στη Θεά Περσεφόνη για να ολοκληρώσει την ανατροφή του, με τη συμφωνία να της το παραδώσει όταν θα γινόταν δεκαοχτώ χρονών. Όταν η Περσεφόνη άνοιξε τη Λάρνακα θαμπώθηκε απ' το κάλλος και τη λάμψη του βρέφους και μυστικά αποφάσισε πως δεν θα τηρήσει τη συμφωνία.
Ο Άδωνις καθώς μεγάλωνε γινόταν όλο και πιο φωτεινός και πανέμορφος. Η Αφροδίτη ερωτεύτηκε το κάλλος του και ο λαμπερός Άδωνις λάτρεψε παράφορα την όμορφη θεά. Αλλά η Περσεφόνη αρνήθηκε να της τον δώσει πίσω και οι δύο θεές κατέληξαν στον πατέρα Δία για να λύσει τη διαφορά τους. Εκείνος έδωσε εντολή να μένει τέσσερις μήνες το χρόνο ο Άδωνις κοντά στην Περσεφόνη, τέσσερις μήνες κοντά στην Αφροδίτη και τους υπόλοιπους τέσσερις να διαθέτει το χρόνο του όπως επιθυμεί. Ο Άδωνις επέλεξε τους τέσσερις αυτούς μήνες να τους διαθέσει στην Αφροδίτη και στο θεϊκό ερωτά τους.
Οι δυο θεϊκοί εραστές ζούσαν τον περίλαμπρο έρωτά τους μέσα στα δάση μέχρι την αποφράδα εκείνη μέρα που ο αβροκόμης Άδωνις έπεσε νεκρός στη διάρκεια ενός κυνηγιού από το δάγκωμα κάποιου κάπρου. Από το αίμα που κύλησε απ' την πληγή του φύτρωσαν στη Μάνα Γη κόκκινα ρόδα και παπαρούνες.
Η Αφροδίτη έκλαψε και θρήνησε πικρά το νεαρό εραστή της. Απ' τα δάκρυά της ξεπήδησαν οι ανεμώνες. Με άφατο πόνο παρακάλεσε την Περσεφόνη να επιτρέψει στον Άδωνι να ανεβαίνει έξι μήνες στη γη. Η Περσεφόνη συμφώνησε κι από τότε ο Άδωνις έξι μήνες το χρόνο βρίσκεται στον Άδη και έξι μήνες κοντά στην αγαπημένη του, λυτρωμένος απ' το φάσμα του θανάτου.
Σε ανάμνηση του θανάτου και της ανάστασης του Άδωνι τελούνταν ετήσιες εορτές καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας. Οι γιορτές αυτές ήταν αλλού διήμερες, αλλού τριήμερες και σε κάποιες πόλεις εφταήμερες.
Οι πρώτες μέρες της γιορτής ήταν ημέρες πένθους και είχαν το όνομα «Αφανισμός». Λυσίκομες και γυμνόποδες γυναίκες περιέφεραν ομοίωμα του θεού, τελούσαν νεκρική τελετή και προσέφεραν στον αγαπημένο νεκρό, γλυκά από μέλι και λάδι, έρωτες και αγγεία όπου μερικές μέρες πριν είχαν σπείρει φακή, σιτάρι, κριθάρι, κεχρί και μαρούλια, τους επονομαζόμενους «Κήπους Αδώνιδος». Οι «κήποι» μετά το πέρας των δρώμενων τοποθετούνταν στις στέγες των σπιτιών, όπου αναπτύσσονταν γοργά με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός. Καθ' όλη τη διάρκεια της πομπής έψαλλαν πένθιμους ύμνους τα λεγόμενα «αδωνίδια» με συνοδεία γίγγρας (είδος αυλού). Σπουδαίο δείγμα του τρόπου που θρηνούνταν ο Άδωνις, είναι ο «Επιτάφιος Αδώνιδος» του Βίωνος του Σμυρναίου, ένας θρήνος ηλικίας εικοσιενός αιώνων.
Στη συνέχεια οι γυναίκες πετούσαν το ομοίωμα του θεού σε λίμνες, πηγές ή ποτάμια. Μετά το πέρας των ημερών του θρήνου, γιόρταζαν την ανάσταση του θεού με ευωχία και οινοποσία, μέσα σε γενικό κλίμα χαράς. Οι αναστάσιμες ημέρες είχαν το όνομα «Εύρεσις».
Τα Αδώνια επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας στο θρήνο της Μ. Παρασκευής, στην Αναστάσιμη ακολουθία και σε όλα τα έθιμα που ο χριστιανισμός θέλησε να μας πείσει πως είναι δικά του: αναστάσιμα κεριά, κόκκινα αβγά (ορφικό σύμβολο), κουλούρια, σμύρνα που οι μάγοι πρόσφεραν στον Ιησού κλπ.
Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στην Ορφική παράδοση και τον αποσυμβολισμό που επιχειρείται μέσα απ' αυτή στα μυστήρια του Αδώνιδος, στα μυστήρια του θανάτου και της Ανάστασης.
Σύμφωνα με την Ορφική θεολογία, η περίοδος του χειμερινού ηλιοστασίου είναι η εποχή της γέννησης του Διονύσου Ζαγρέως, του ελευθερωτή των ανθρωπίνων ψυχών από τον Άδη. Μετά την χειμερινή τροπή ετελείτο η δεύτερη μύηση των Ορφικών (η πρώτη μύηση όπου αποκαλύπτονταν στον μυούμενο τα μυστικά της μάνας Γης, ετελείτο μετά την Φθινοπωρινή Ισημερία).
Ο χρόνος από τη δεύτερη μύηση μέχρι την Εαρινή ισημερία ήταν, κατά τους Ορφικούς, η περίοδος που έπρεπε ο μυούμενος να εκδηλώσει το σπόρο της Ορφικής ιδεολογίας, που είχε ριφθεί στην διάνοιά του.
Η Εαρινή ισημερία του ήλιου, κατά την οποία κυρίως ετελούντο και τα Αδώνια, συμβολίζει το θάνατο των παθών της τιτανικής φύσης της ανθρώπινης ψυχής και την πνευματική της αναγέννηση. Τότε ετελείτο η Τρίτη μύηση στα ορφικά μυστήρια. Οι Ορφικοί συμβόλιζαν την εαρινή ισημερία με το θάνατο (μεταμόρφωση) του Διόνυσου Ζαγρέως και την εκ νέου γέννησή του απ' τη φύση του Διός, ως Διονύσου του Άνθιου. Αυτός στην πορεία μεταμορφώνεται στο Διόνυσο τον Ελευθερέα, το σωτήρα και ελευθερωτή των ανθρώπινων ψυχών από τον Άδη της υλικής τους φύσης.
Είναι αυτή η θαυμάσια θέαση του κόσμου απ' την ορφική θεολογία, η γεμάτη ελπίδα και προσδοκία για πνευματική αναγέννηση των ανθρωπίνων ψυχών που τρέφονται στα ιερά νάματα της ελληνικής μυστηριακής παράδοσης, που μας δονεί στα κατάβαθα του είναι, καθώς καλά γνωρίζουμε πως υπάρχει δρόμος σωτηρίας. Ο δρόμος της επιστροφής στον μυστηριακό ορίζοντα που κατείχαμε και απωλέσαμε μαζί με την αλήθεια.
Ρέα Καραγιάννη
Βιβλιογραφία
Βίωνος: Επιτάφιος Αδώνιδος
Πλούταρχου: Βίοι Παράλληλοι, Νικίας
Στυλιανού Τάκα: Πυθαγόρειος Εσωτερισμός
Γ. Γρηγορομιχελάκη: Δεκαπέντε Εσταυρωμένοι και Αναστημένοι Σωτήρες
Γ. Σιέττου: Αδώνια Μυστήρια
Πηγή
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου