Όλοι έχουν πάθος με την άρχαια Έλληνική γλώσσα,έκτός από τούς Έλληνες

Μια Μεξικανή καθηγήτρια που έχει πάθος με την ελληνική γλώσσα

Η ελληνική γλώσσα είναι "το πάθος και η χαρά" της και παρόλο που δεν γεννήθηκε με την "προίκα" του ελληνικού γλωσσικού πλούτου, η Ναταλία Μορελεόν επέλεξε τα ελληνικά για να τη συνοδεύουν στην καθημερινότητά της αλλά και στην επαγγελματική της ζωή.

Καθηγήτρια νέων ελληνικών στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο στο Μεξικό (UNAM), η κ. Μορελεόν έχει μεταφράσει πολλούς Έλληνες ποιητές- τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Αντώνη Φωστιέρη, τον Μανώλη Πρατικάκη, τον Πέτρο Κασιμάτη, τον Κώστα Μόντη κ.ά. Αυτή την περίοδο ασχολείται αποκλειστικά με μία ανθολογία του Τίτου Πατρίκιου, με τον οποίο είναι φίλοι και εκτιμά ότι θα έχει ολοκληρώσει τη μετάφραση μέχρι το τέλος της τρέχουσας χρονιάς.

Ενδεικτικό της αγάπης της κ. Μορελεόν για την ποίηση είναι το γεγονός ότι τον Μάιο του 1987 και ενώ βρισκόταν καθ' οδόν για να συναντήσει τον Γιάννη Ρίτσο είχε ένα τροχαίο ατύχημα (τρόλεϊ χτύπησε το ΙΧ που οδηγούσε) επέλεξε, όμως, να μην αναβάλει το ραντεβού.

"Είχα ένα χτύπημα, που μού προκάλεσε μία θλάση της αυχενικής χώρας στο 6ο σπόνδυλο, αλλά στην αρχή δεν έδωσα σημασία, γιατί ήθελα πολύ να γνωρίσω τον ποιητή και δεν θα με εμπόδιζε τίποτα να το κάνω, οπότε δεν σκέφτηκα τον πόνο αλλά να φτάσω στην ώρα μου. Έτσι, πήγα και μιλήσαμε κάπου δύο ώρες και με μάγεψε εντελώς με την κουβέντα του, με τις πέτρες που ζωγράφιζε, με τα βιβλία του κ.λπ.".
Π
Όταν έφυγε δεν μπορούσε καν να περπατήσει και μεταφέρθηκε στο ΚΑΤ στο Μαρούσι, όπου ο γιατρός δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί πήγε στο νοσοκομείο τρεις ώρες μετά το ατύχημα. Εκεί, της τοποθέτησαν σκληρό κολάρο, το οποίο ήταν αναγκασμένη να φοράει επί έξι μήνες.

Η ελληνική μυθολογία και η αφίσα με την Κέρκυρα
Η επαφή της κ. Μορελεόν με την Ελλάδα ξεκινάει από την παιδική της ηλικία, όταν η μητέρα της, καθηγήτρια φιλοσοφίας, έβαζε την ίδια και τον αδελφό της για ύπνο, με ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας.
Ο δε πατέρας της ήταν μουσικός, με φοβερή ευαισθησία κι είχε πάντα μία αφίσα της Κέρκυρας στο δωμάτιό του και έλεγε ότι θα πήγαινε κάποτε στο νησί και ότι θα του άρεσε να πεθάνει εκεί.

"Δεν μπορώ να καταλάβω μέχρι τώρα γιατί το έλεγε, το σημαντικό είναι ότι με σημάδεψαν αυτά τα λόγια, γιατί από τότε αισθανόμουν μία μεγάλη έλξη προς τον ελληνικό πολιτισμό" σημείωσε.

Το δώρο της Ελλάδας
Εκτός από τη γλώσσα και την ποίηση, η κ. Μορελεόν λατρεύει και το αρχαίο ελληνικό θέατρο. Θυμάται, μάλιστα, με συγκίνηση, όταν το 1999 το υπουργείο Παιδείας του Μεξικού δέχτηκε την πρότασή της για τη διενέργεια Εθνικού Διαγωνισμού Αρχαίου Ελληνικού Θεάτρου. Οι μαθητές που βραβεύθηκαν, από την επαρχία Κουερετάρο (Querétaro) ταξίδεψαν στην Ελλάδα και παρουσίασαν τις Χοηφόρους από την Ορέστεια του Αισχύλου στους Πανελλήνιους Μαθητικούς Αγώνες.

Όπως μας λέει η κ. Μορελεόν, εκείνοι οι φτωχοί μαθητές, που δεν είχαν επισκεφτεί ποτέ τους ούτε την πρωτεύουσα του Μεξικού κι ούτε είχαν μπει σε αεροπλάνο, ξαφνικά βρέθηκαν στην Ελλάδα και πρωτοείδαν θάλασσα στο Αιγαίο, γνώρισαν τα μέρη για τα οποία μιλούσε η τραγωδία και "είδαν μία χώρα που τους μάγεψε και άλλαξε την ζωή τους ριζικά".

"Όποτε θυμάμαι τη συγκίνησή τους στο πρόσωπό τους, σκέφτομαι ότι ένα τέτοιο δώρο μπορεί να το δίνει μόνο η Ελλάδα, γιατί επισκέπτεσαι ένα μέρος που πολιτιστικά σου ανήκει ή ανήκεις σ' αυτό και σε συγκινεί βαθιά" πρόσθεσε.

Έμφυτη έλξη για τον ελληνικό πολιτισμό
Η κ. Μορελεόν είχε γράψει σε άρθρο της, ότι το Μεξικό είναι γεωγραφικά μακριά, αλλά πολιτιστικά κοντά στην Ελλάδα. "...Οι Λατινοαμερικανικές χώρες, εκτός από την ιστορία του πολιτισμού μας κοιτάμε προς την Ευρώπη και ειδικά προς την Ελλάδα γιατί ξέρουμε από το δημοτικό ότι οι πηγές του πολιτισμού μας, του δυτικού πολιτισμού δηλαδή, είναι στην χώρα αυτή" εξήγησε.

Οι φοιτητές του Κλασικού Τμήματος της Φιλοσοφικής Σχολής του Μεξικού είναι γύρω στους 500, ενώ υπάρχουν 14 κλασικά Λύκεια με 113.000 μαθητές.

"Για τον λόγο αυτό, οι κλασικοί φιλόλογοι δεν έχουν πρόβλημα να βρουν δουλειά εδώ. Καλό είναι κι αυτό. Σ' αυτόν τον κόσμο, όπου εξαφανίζονται κάθε φορά τα αρχαία ελληνικά από τα πανεπιστήμια του κόσμου, εδώ έχουμε μεγαλύτερη ζήτηση. Φαίνεται ότι όσο περισσότερο μας χτυπάει η οικονομική κρίση, τόσο θέλουν οι φοιτητές μας να πλησιάζουν τις κλασικές σπουδές" τόνισε.

Φέτος, διοργανώθηκε από την Εταιρεία Κλασικών Σπουδών διαγωνισμός αρχαίων ελληνικών, στον οποίο συμμετείχαν 39 μαθητές λυκείων του Μεξικού. Νικήτρια ήταν η Άννα Κριστίνα Ραμίρεζ, η οποία ταξίδεψε στην Ελλάδα. Τον διαγωνισμό χρηματοδότησε ο καθηγητής Γεώργιος Δολιανίτης.

Η κ. Μορελεόν επεσήμανε ακόμη ότι οι φοιτητές της στο UNAM (πέρσι ήταν 25 στο καθημερινό τμήμα και 40 σε αυτό του Σαββάτου) έχουν μια έμφυτη έλξη για τον ελληνικό πολιτισμό.

Επιπλέον, παρέδωσε μια σειρά από εντατικά μαθήματα Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο πανεπιστήμιο της Κόστα Ρίκα, όπου το επίπεδο εκπαίδευσης είναι από τα υψηλότερα στη Λατινική Αμερική. "Η εμπειρία ήταν πολύ ικανοποιητική γιατί υπάρχει μία έμφυτη συμπάθεια για τον ελληνισμό. Οι φοιτητές έδειξαν πολύ ενδιαφέρον και τους άρεσε πολύ η γλώσσα. Έκανα και μία διάλεξη γενικά για όλο τον πανεπιστημιακό κόσμο για τον Καβάφη και μερικοί ήθελαν να μάθουν κάποια ποιήματά του" ανέφερε.

"Ελλάδα είμαστε μαζί σου"
Μεγάλη δημοσιότητα είχε γνωρίσει η φωτογραφία που είχε στείλει το 2012 στο υπουργείο Παιδείας της χώρας μας με την ίδια και τους φοιτητές της να κρατούν πανό που έγραφε "Ελλάδα είμαστε μαζί σου", εκφράζοντας τη συμπαράστασή τους στην για την οικονομική κρίση.

"Με το Ίντερνετ τα μαθαίνουμε όλα κι επειδή αγαπάμε την Ελλάδα, πάντα ανταλλάζουμε πληροφορίες γι αυτό το θέμα κι ως προφορική άσκηση του μαθήματος. Σκεφτήκαμε λοιπόν με τι τρόπο μπορούσαμε να δείξουμε στους Έλληνες τη συμπαράσταση και την αγάπη μας ούτως ώστε να καταλάβουν ότι η φιλία κάποια ανακούφιση μπορεί να φέρει. Εξάλλου, κι εμείς υποφέρουμε, δεν είστε μόνον εσείς που έχετε οικονομική κρίση, αυτή υπάρχει παντού στον κόσμο πια" τόνισε.

Λίγα λόγια για τη Ναταλία Μορελεόν
Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο UNAM και με υποτροφία του ΙΚΥ, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δίδαξε Αρχαία Ελληνικά στο τμήμα Κλασικής Φιλολογίας του UNAM και οχτώ χρόνια μετά ξεκίνησε να διδάσκει Νέα Ελληνικά. Αυτή την περίοδο διδάσκει και Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο.

Το 1997 κλήθηκε να εγκαινιάσει τα μαθήματα Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας, στην Ισπανία και το 2000, στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας στην Κούβα, όπου δίδαξε άλλα τρία θερινά μαθήματα, από το 2001 έως το 2004.
Το 2007 ξεκίνησε τα μαθήματα Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο Λος Άντρες, στη Βενεζουέλα και το 2014 στο Πανεπιστήμιο της Κόστα Ρίκα.

Μεταφράζει ελληνική ποίηση και έχει εκδώσει επτά βιβλία.
Τον Μάιο του 2001, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος της απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής. Τον Μάρτιο του 2002, η νομάρχης Αθηνών Ελενη Μπεσμπέα την έχρισε Πρέσβειρα του Ελληνισμού.

ΠΗΓΗ

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Όλοι έχουν πάθος με την άρχαια Έλληνική γλώσσα,έκτός από τούς Έλληνες"

Πληροφορίες για την Ελληνική γλώσσα που θα πρέπει να μας κάνουν υπερήφανους

Βρήκαμε ένα άρθρο για την Ελληνική γλώσσα που σκεφθήκαμε ότι πρέπει να μοιρασθούμε μαζί σας και εσείς με όλους τους γνωστούς σας.

Είναι μία πλούσια, ανεπανάληπτη γλώσσα που θα πρέπει να μας κάνει υπερήφανους που την γνωρίζουμε, που την μιλάμε και που την μεταλαμπαδεύσαμε σε άλλους λαούς για να μιλούν και εκείνη τη δική τους γλώσσα αλλά με βάση τη δική μας. Διαβάστε τι έχει ειπωθεί.....

Η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615 λέξεις. είναι από την Ελληνική γλώσσα.. (Guinness Book of Records)

Η Ελληνική με την μαθηματική δομή της είναι η γλώσσα της πληροφορικής και της νέας γενιάς των εξελιγμένων υπολογιστών, διότι μόνο σ' αυτήν δεν υπάρχουν όρια.
(Bill Gates, Microsoft)

Η Ελληνική και η Κινέζικη. είναι οι μόνες γλώσσες με συνεχή ζώσα παρουσία από τους ίδιους λαούς και.....στον ίδιο χώρο εδώ και 4.000 έτη. Όλες οι γλώσσες θεωρούνται κρυφοελληνικές, με πλούσια δάνεια από τη μητέρα των γλωσσών, την Ελληνική.
(Francisco Adrados, γλωσσολόγος).

Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο. Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.

Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η Ελληνική γλώσσα μας διδάσκει συνεχώς πώς να γράφουμε σωστά. Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιός είναι ο σωστός τρόπος γραφής ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει.

Το «πειρούνι» για παράδειγμα, για κάποιον που έχει βασικές γνώσεις Αρχαίων Ελληνικών, είναι προφανές ότι γράφεται με «ει» και όχι με «ι» όπως πολύ άστοχα το γράφουμε σήμερα. Ο λόγος είναι πολύ απλός, το «πειρούνι» προέρχεται από το ρήμα «πείρω» που σημαίνει τρυπώ-διαπερνώ, ακριβώς επειδή τρυπάμε με αυτό το φαγητό για να το πιάσουμε.

Επίσης η λέξη «συγκεκριμένος» φυσικά και δεν μπορεί να γραφτεί «συγκεκρυμμένος», καθώς προέρχεται από το «κριμένος» (αυτός που έχει δηλαδή κριθεί) και όχι βέβαια από το «κρυμμένος» (αυτός που έχει κρυφτεί). Άρα το να υπάρχουν πολλά γράμματα για τον ίδιο ήχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι κτλ) όχι μόνο δεν θα έπρεπε να μας δυσκολεύει, αλλά αντιθέτως να μας βοηθάει στο να γράφουμε πιο σωστά, εφόσον βέβαια έχουμε μια βασική κατανόηση της γλώσσας μας.

Επιπλέον η ορθογραφία με την σειρά της μας βοηθάει αντίστροφα στην ετυμολογία αλλά και στην ανίχνευση της ιστορική πορείας της κάθε μίας λέξης. Και αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την καθημερινή μας νεοελληνική γλώσσα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών.

Είναι πραγματικά συγκλονιστικό συναίσθημα να μιλάς και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λές, ενώ μιλάς και εκστομίζεις την κάθε λέξη ταυτόχρονα να σκέφτεσαι την σημασία της.

Είναι πραγματικά μεγάλο κρίμα να διδάσκονται τα Αρχαία με τέτοιο φρικτό τρόπο στο σχολείο ώστε να σε κάνουν να αντιπαθείς κάτι το τόσο όμορφο και συναρπαστικό.

Η ΣΟΦΙΑ

Στη γλώσσα έχουμε το σημαίνον (την λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα. Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο car και το αυτοκίνητο cloud, και από την στιγμή που το συμφωνήσουμε να ισχύει. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι' αυτό το λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες.

Μάλιστα ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα για την οποία είχε πει «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο».

Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Για παράδειγμα ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρ=γή + έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη / δικό του σπίτι. ( ΣημείωσηΒΜ από το αρ προέρχονται και αρουραίος καθώς άργυρος, άργιλος κτλ.)

Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω. Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον, είναι ότι πολλές φορές η λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποίαν εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για τη σκέψη.

Για παράδειγμα ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος σαν συναίσθημα, σιγά-σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» - ελαττώνει ως ανθρώπους - και μας φθίνει μέχρι και την υγεία μας. Και, βέβαια, όταν αναφερόμαστε σε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει, πως το λέμε; Μα, φυσικά, «άφθονο».

Έχουμε τη λέξη «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έλθει και στην ώρα του. Ωραίο δεν είναι το φρούτο όταν είναι άγουρο ή σαπισμένο και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της. Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή, σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορούμε να το απολαύσουμε.

Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την οποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά . Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις τη δυνατότητα να πάς όπου αγαπάς. Πόσο ενδιαφέρουσα ερμηνεία!!!

Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε (σε αρχική φάση οι Θεοί) ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας ευχαριστείται, αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την ανάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι + ίαση(=γιατρειά). Άρα, για να συνοψίσουμε, όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και γιατρευόμαστε. Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με τη σωματική μας υγεία.

Παρένθεση: και μια και το έφερε η «κουβέντα», η Ελληνική γλώσσα μας λέει και τι είναι άσχημο. Από το στερητικό «α» και την λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι. Για σκεφτείτε το λίγο.

Σε αυτό το σημείο, δεν μπορούμε παρά να σταθούμε στην αντίστοιχη Λατινική λέξη για το άγαλμα (που μόνο Λατινική δεν είναι). Οι Λατίνοι ονόμασαν το άγαλμα, statua από το Ελληνικό «ίστημι» που ήδη αναφέραμε, και το ονόμασαν έτσι επειδή στέκει ακίνητο. Προσέξτε την τεράστια διαφορά σε φιλοσοφία μεταξύ των δύο γλωσσών, αυτό που σημαίνει στα Ελληνικά κάτι τόσο βαθύ εννοιολογικά, για τους Λατίνους είναι απλά ένα ακίνητο πράγμα.

Είναι προφανής η σχέση που έχει η γλώσσα με τη σκέψη του ανθρώπου. Όπως λέει και ο George Orwell στο αθάνατο έργο του «1984», απλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη. Εκεί το καθεστώς προσπαθούσε να περιορίσει την γλώσσα για να περιορίσει την σκέψη των ανθρώπων, καταργώντας συνεχώς λέξεις.

«Η γλώσσα και οι κανόνες αυτής αναπτύσσουν την κρίση», έγραφε ο Μιχάι Εμινέσκου, εθνικός ποιητής των Ρουμάνων.

Μια πολύπλοκη γλώσσα αποτελεί μαρτυρία ενός προηγμένου πνευματικά πολιτισμού. Το να μπορείς να μιλάς σωστά σημαίνει ότι ήδη είσαι σε θέση να σκέφτεσαι σωστά, να γεννάς διαρκώς λόγο και όχι να παπαγαλίζεις λέξεις και φράσεις.
Η ΜΟΥΣΙΚΟΤΗΤΑ

Η Ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «αυδή». Η λέξη αυτή δεν είναι τυχαία αφού προέρχεται από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ.

Όπως γράφει και ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος:

«Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε Μεταξύ τους με μουσική».

Ο γνωστός Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαρριέρ επίσης μας περιγράφει την κάτωθι εμπειρία από το ταξίδι του στην Ελλάδα: «Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι προς την πατρίδα - μητέρα των εννοιών μας - μου απεκάλυπτε ένα άγνωστο πρόγονο, που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν, μα οικεία και μόνο από τους ήχους της. Αισθάνθηκα να τα έχω χαμένα, όπως αν μου είχαν πει ένα βράδυ ότι ο αληθινός μου πατέρας ή η αληθινή μου μάνα δεν ήσαν αυτοί που με είχαν αναστήσει».

Ο διάσημος Έλληνας και διεθνούς φήμης μουσικός Ιάνης Ξενάκης, είχε πολλές φορές τονίσει ότι η μουσικότητα της Ελληνικής είναι εφάμιλλη της συμπαντικής.

Αλλά και ο Γίββων μίλησε για μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα, που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες, χρησιμοποιούσαν τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου.

«Οι τόνοι της Ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά σημεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάττουν από την παραφωνία μια γλώσσα κατ' εξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστιξη που διδάσκεται στα ωδεία, ή οι διέσεις και υφέσεις που διορθώνουν τις κακόηχες συγχορδίες», όπως σημειώνει η φιλόλογος και συγγραφεύς Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου.

Είναι γνωστό εξάλλου πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρωτάκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να θαυμάσουν, ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ώς αηδόνες».

Δυστυχώς κάπου στην πορεία της Ελληνικής φυλής, η μουσικότητα αυτή (την οποία οι Ιταλοί κατάφεραν και κράτησαν) χάθηκε, προφανώς στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας.

Να τονίσουμε εδώ ότι οι άνθρωποι της επαρχίας, του οποίους συχνά κοροϊδεύουμε για την προφορά τους, είναι πιο κοντά στην Αρχαιοελληνική προφορά από ό,τι εμείς οι άνθρωποι της πόλεως.

Η Ελληνική γλώσσα επιβλήθηκε αβίαστα (στους Λατίνους) και χάρη στην μουσικότητά της.

Όπως γράφει και ο Ρωμαίος Οράτιος «Η Ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μία γλώσσα εύηχη, γεμάτη μουσικότητα».

Γράφει: Χριστίνα Παπαδάκη

ΠΗΓΗ

Το διαβάσαμε από το http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2014/05/blog-post_7177.html#ixzz32qKjtHfI

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Πληροφορίες για την Ελληνική γλώσσα που θα πρέπει να μας κάνουν υπερήφανους "

Πως μας αφαίρεσαν το "εργαλείο σκέψης": Τα Αρχαία Ελληνικά!

Ο βασικός λόγος που τα ελληνόπουλα δεν μαθαίνουν Αρχαία Ελληνικά στο σχολείο είναι διότι το υπουργείο παραπαιδείας εδώ και δεκαετίες έχει θέσει ως σκοπό του να μην διδάσκεται σωστά η Αρχαία Ελληνική Γλώσσα.

Η γλώσσα είναι εργαλείο σκέψεως. Όσο πιό πολλές λέξεις χρησιμοποιούμε, όσο πιό αφηρημένες έννοιες συλλαμβάνουμε, όσο πιό καλή σύνταξη προτάσεων οικοδομούμε, τόσο περισσότερο ακονίζουμε την σκέψη μας. Όποιος δεν χρησιμοποιεί σωστά την γλώσσα, δεν μπορεί να μεταφέρει τις σκέψεις του στον έξω κόσμο. Δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τους γύρω του, δεν μπορεί να ενεργήσει γρήγορα.

Αυτός μάλλον πρέπει να είναι ο σκοπός του υπουργείου παραπαιδείας για να διδάσκει με τέτοιο βασανιστικό τρόπο την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα στα δύσμοιρα ελληνόπουλα. Επιβάλλει στους μαθητές να μαθαίνουν αμέτρητους τύπους, καταλήξεις και κανόνες. Αυτό αποτελεί σαδομαζοχιστική τάση. Μετά 3 χρόνια διδασκαλίας οι Έλληνες μαθητές δεν μπορούν να καταλάβουν τί θέλει να πει ένα απλό Αρχαίο Κείμενο. Και ακόμη χειρότερα: Οι μαθητές δεν μπορούν να γράψουν ένα απλό κείμενο στην Αρχαία Ελληνική Γλώσσα, αλλά ούτε και να μιλήσουν Αρχαία Ελληνικά.

Αλλά αυτός ακριβώς είναι ο βασικός σκοπός εκμαθήσεως μίας γλώσσης, το να γράφεις, το να σκέφτεσαι και το να μιλάς με αυτή την γλώσσα. Και όχι απλώς να γνωρίζεις τους γραμματικούς κανόνες και το συντακτικό.

Γιατί λοιπόν τα ελληνόπουλα δεν μαθαίνουν την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα; Διότι απλούστατα το υπουργείο παραπαιδείας δεν ακολουθεί κανόνες διδασκαλίας που ισχύουν για όσους μαθαίνουν μία ξένη γλώσσα ή κανόνες που ακολουθούνται για τα νήπια. Για παράδειγμα όποιος πηγαίνει σε ένα φροντιστήριο ξένων γλωσσών για να μάθει την αγγλική γλώσσα, μετά από 3-4 μαθήματα ο καθηγητής ζητά από τον μαθητή να προφέρει κάποιες λέξεις. Να συντάξει μία απλή πρόταση, πχ «This is a cat». Του ζητά να συντάξει μία μικρή παράγραφο με την χρήση της αγγλικής γλώσσης.

Δηλαδή από τις πρώτες εβδομάδες ένας καθηγητής ξένων γλωσσών προσπαθεί να χρησιμοποιήσει όλους τους αισθητήρες του εγκεφάλου για να κάνει τον μαθητή να μιλήσει την ξένη γλώσσα. Οι καλοί καθηγητές ξέρουν ότι ο μαθητής πρέπει να διαβάζει δυνατά μία λέξη για να μαθαίνει την προφορά της, να την αντιγράφει σωστά για να μαθαίνει την ορθογραφία της, και να σχηματίζει προτάσεις έτσι ώστε η γλωσσική του μνήμη να συμπλέκει συνεχώς λέξεις με εικόνες για να αρχίσει ο μαθητής να σκέφτεται στην ξένη γλώσσα αντί απλώς να μεταφράζει από την μητρική του γλώσσα το νόημα που θέλει να εκφράσει.

Άρα το βασικό κλειδί για να μάθουμε μία γλώσσα είναι από την πρώτη ημέρα ει δυνατόν, να την μιλάμε, να την μιλάμε, να την μιλάμε, να την μιλάμε, να την μιλάμε!! Πότε επιτέλους θα κατανοήσει το υπουργείο παραπαιδείας ότι με την διδασκαλία ατελείωτων συντακτικών και γραμματικών κανόνων δεν πρόκειται ποτέ να μιλήσεις μία γλώσσα; Ακόμη και αν κάποιος μαθητής απομνημονεύσει όλους τους γραμματικούς κανόνες η ψυχολογία διδάσκει ότι μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θα τους ξεχάσει. Οτιδήποτε δεν χρησιμοποιείς, το ξεχνάς.

Γιατί δεν σκέπτονται οι κύριοι του υπουργείου παραπαιδείας πώς τα νήπια μαθαίνουν τα Νέα Ελληνικά; Μήπως οι μητέρες στέκονται πάνω από την κούνια τους και αρχίζουν να τους μαθαίνουν τις χρονικές καταλήξεις των ρημάτων; Προφανώς όχι. Αρχίζουν και τους προφέρουν λέξεις τις οποίες τα βρέφη σιγά-σιγά συνδυάζουν στο μυαλό τους με εικόνες, αντικείμενα, μορφασμούς προσώπων κλπ. Τα νήπια δεν καταλαβαίνουν αφηρημένες έννοιες αλλά κατανοούν αντικείμενα όπως τόπι, νερό, μαμά, κούκλα, κ.α.

Έτσι ακριβώς θα μάθουν και τα ελληνόπουλα τα Αρχαία Ελληνικά, συνδυάζοντας λέξεις με αντικείμενα και εικόνες.

Στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια εισήλθαν πολλοί ξένοι, νόμιμοι και παράνομοι. Ωρισμένοι από αυτούς έμαθαν τα Νέα Ελληνικά σε πολύ καλό επίπεδο. Πώς τα έμαθαν; Μήπως με την μέθοδο του υπουργείου παραπαιδείας; Μήπως άρχισαν να μαθαίνουν συντακτικό και γραμματική; Ή μήπως η πρώτη λέξη που έμαθαν ήταν «δουλειά»; Οι ξένοι άρχισαν να μαθαίνουν μικρές προτάσεις όπως «θέλω δουλειά», «ψάχνω για σπίτι», «πού είναι το ταχυδρομείο;», «ήρθε ο λογαριασμός της ΔΕΗ» κλπ. Έτσι άρχισαν οι ξένοι να μαθαίνουν την νεοελληνική γλώσσα.

Έτσι θα μάθουν και τα ελληνόπουλα την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα. Πρέπει να την μιλήσουν. Αυτό το έγκλημα έχει διαπράξει το υπουργείο παραπαιδείας. Δεν επιβάλλει στο αναλυτικό πρόγραμμα την ΟΜΙΛΙΑ της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης μέσα στην σχολική τάξη. Όταν ένας μαθητής αρχίζει να επαναλαμβάνει «τίς βούλεται αγορεύειν;» τότε αρχίζει να μαθαίνει Αρχαία Ελληνικά. Στην αρχή δεν χρειάζεται ανάλυση υποκειμένου, αντικειμένου, ρήματος και απαρεμφάτου. Αυτά θα γίνουν πολύ αργότερα, για όσους ενδιαφέρονται.

Οι περισσότεροι Έλληνες αγρότες είναι αγράμματοι, δεν ξέρουν τί σημαίνει απαρέμφατο, και όμως μιλούν τα Νέα Ελληνικά. Δεν χρειάζονται ατελείωτοι γραμματικοί κανόνες για να μιλήσει κάποιος την Αρχαία Ελληνική. Απαιτείται να την χρησιμοποιεί στην ομιλία του. Απαιτείται η καθημερινή χρήση της Αρχαίας μας Γλώσσης στην οικία, στο σχολείο, στην εργασία. Μικρές προτάσεις στην αρχή, με απλά νοήματα.

Δεν είναι δυνατόν τα νήπια, οι ξένοι που μαθαίνουν Νέα Ελληνικά, και όσοι Έλληνες διδάσκονται ξένες γλώσσες να ακολουθούν αυτή την βασική μέθοδο διδασκαλίας, ενώ οι μαθητές των Ελληνικών σχολείων να διδάσκωνται ανουσίους γραμματικούς κανόνες, επειδή έτσι αρέσει σε κάποιους ημιμαθείς γραφειοκράτες του υπουργείου παραπαιδείας. Και φυσικά μετά από ένα χρόνο, αφού τελειώσουν το λύκειο, οι μαθητές δεν θυμούνται τίποτε. Και το χειρότερο είναι ότι δεν δύνανται να συντάξουν ούτε μία πρόταση στα Αρχαία Ελληνικά.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όσοι πηγαίνουν να δώσουν εξετάσεις για ένα πτυχίο σε μία ξένη γλώσσα, εκτός από το να διαβάσουν ένα κείμενο και να το αναλύσουν, τους ζητούν να γράψουν ένα κείμενο και να δώσουν μία προφορική συνέντευξη. Όμως αυτό δεν ισχύει στις εξετάσεις για τα Αρχαία Ελληνικά. Επί δεκαετίες δεν ζητείται από τους μαθητές να γράψουν ένα κείμενο στα Αρχαία Ελληνικά ούτε να δώσουν συνέντευξη στα Αρχαία Ελληνικά. Κάτι που το κάνουν όσοι δίνουν εξετάσεις για μία ξένη γλώσσα ακόμη και από το πρώτο τρίμηνο διδασκαλίας.

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Πως μας αφαίρεσαν το "εργαλείο σκέψης": Τα Αρχαία Ελληνικά!"

Η ελληνική γλώσσα είναι η παλαιότερη από όλες τις σημερινές ευρωπαϊκές γλώσσες.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΠΡΩΤΙΕΣ

Ολοι γνωρίζουμε ότι η ελληνική γλώσσα είναι η παλαιότερη από όλες τις σημερινές ευρωπαϊκές γλώσσες. Παρ' όλα αυτά δεν είναι δυνατόν να καθορίσουμε την ακριβή της ηλικία, είναι πάντως πολύ αρχαιότερη απ' ότι μας εδίδαξαν στο σχολείο.
Αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί από τους πίνακες που για χιλιάδες χρόνια ήταν θαμμένοι στην ελληνική γη και αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα (ο τελευταίος πίνακας βρέθηκε στο Δισπηλιό της Καστοριάς και χρονολογήθηκε τουλάχιστον στο 5000 π.Χ).
Αυτό το στοιχείο μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε και πολλά πράγματα για την απαρχή της ελληνικής γλώσσας. 'Οπως έλεγαν και οι αρχαίοι 'Ελληνες «άγει εις φως την αλήθεια ο χρόνος», είναι βέβαιον ότι οι πολλές και διάφορες παραποιήσεις ή λανθασμένες θεωρίες συντελούν στην αλλοίωση της ελληνικής γλώσσας και ήδη αυτό έχει αρχίσει να επαληθεύεται.

Δεν είναι μόνο γνωστό αλλά και προφανές ότι όλες οι τέχνες και οι επιστήμες γεννήθηκαν, αναπτύχθηκαν και ακόμα διευθύνονται απ' το αγνό ελληνικό λεξιλόγιο. Η ελληνική γλώσσα τροφοδοτεί όλες εκείνες τις υψηλής πνευματικότητας λέξεις που μπορούν να εκφράσουν όλες τις αφηρημένες έννοιες.
Χωρίς καμμία εξαίρεση σε όλες τις ευρωπαϊκές (και όχι μόνο) γλώσσες η συντριπτική πλειοψηφία της καθημερινής ομιλίας εμπεριέχει ελληνικής προελεύσεως λέξεις. Αναφέρομαι σε χιλιάδες λέξεων που στο πρώτο άκουσμα δεν μπορούν να αναγνωριστούν ως ελληνικές λόγω της αλλοίωσης που έχουν υποστεί στο χρόνο ή λόγω του ότι προέρχονται από αρχαιοελληνικές λέξεις ή ονόματα που οι σύγχρονοι 'Ελληνες αδυνατούν να αναγνωρίσουν.
Η "λεξιλογική ανάλυση", που είναι η ετυμολογική και ιστορική ανάλυση μιας λέξεως, φανερώνει τον αρχαίο αλλά οικείο ελληνικό λόγο. Πολλές φορές, αυτές οι ελληνικές "Πρωτολέξεις", αυθεντικές δηλαδή λέξεις, επιστρέφουν στην ομιλούμενη ελληνική γλώσσα ως ξένες. Είναι τα λεγόμενα αναδάνεια.
Υπάρχει μία μεγάλη κατηγορία λέξεων, που διά της δικής τους ιστορίας, αποκάλυψαν την άγνωστη προϊστορία. Αυτή είναι η ιστορία που δεν έχει επίσημα καταγραφεί ως τώρα και που συνήθως είναι συγκεχυμένη με την μυθολογία. Η τελευταία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συμβολική και συνεπώς η πιό αγνή ιστορική αλήθεια.

Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι όχι μόνο οι ελληνικές λέξεις αλλά και η ελληνική μυθολογία - ιστορία έχουν εμπλουτίσει τις δυτικές γλώσσες με όρους και νοήματα, των οποίων, τις περισσότερες φορές αγνοούμε την ελληνική τους προέλευση.
Ονόματα όπως Ιβηρία, Ιταλία, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Ισπανία, Κέλτες, Λισαβώνα, Ρώμη, Ιρλανδία έχουν ελληνική προέλευση.
Λέξεις όπως "zante-ζάντες" που προέρχεται από την λέξη "άντυγες", τις ρόδες των αρχαιοελληνικών αρμάτων.
Από το ρήμα "κορέω = καθαρίζω" προέρχονται οι λέξεις "cure", "sheriff", ο αρχαίος "τόρνος = κύκλος, περοφέρεια" έδωσε το όνομά του στον "τουρισμό", "tournament", "tourney".
Σε λέξεις όπως "palace", "gondola", "dollar" η διήθηση των μελωδικών ελληνικών ήχων προκαλεί κατάπληξη και συνάρπαση.
Πως η ελληνική λέξη "ναύκληρος", που στα Λατινικά προφερόταν "nauclerus" κατέληξε "nocher" στα Γαλλικά;
Πως ο χαρακτηρισμός "βάρβαρος" κατέληξε "brave" στα αγγλικά και "bravo" στα Ιταλικά;
Πως η λέξη "ελεημοσύνη", κατέληξε "alms" στα αγγλικά;
Πως η λέξη "βαλάνειον", κατέληξε στα Γερμανικά "bad" και ονόμασε την, διάσημη για τα ιαματικά της λουτρά, πόλη baden baden;

Η ανθρωπογεωγραφία μάς βοηθά να εξηγούμε πώς οι διαφορετικές εκφράσεις ήχων εξαρτώνται από την στοματική κοιλότητα, τις φωνητικές δομές και την αναπνοή, που είναι εξαρτημένες απ' το κλίμα. Ψάχνοντας βαθύτερα, θα βρούμε ότι οι πρόγονοί μας, απο πολύ παλαιά έδιναν πλήρεις εξηγήσεις γιά το φαινόμενο αυτό.
Ο Πλούταρχος, ο Διογένης, ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, ο Πλάτωνας είχαν όλοι τους γράψει περί αυτού.

Εδώ, θα αναφέρω μόνο μία ενδεικτική αξιοπρόσεκτη αναφορά από τον "Κρατύλο". Σωκράτης: «Τα μικρά ονόματα έχουν μεταβληθεί. Χάριν ευφωνίας προστίθωνται ή αφαιρούνται μερικά γράμματα ... αξιώνουν τη μετατροπή γιά να τα κάνουν ομορφότερα ... αλλάζουν στον χρόνο ...». Δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι παλαιότερα, η ελληνική γλώσσα εκφράζονταν προφορικά.
Οι 'Ελληνες, ως ναυτικός λαός «πολλαχή κατά θάλλατταν πλανώμενοι, γλώτταν την ελληνικήν επέβαλον». Είναι γνωστό ότι, με τον καιρό, οι ακουστικοί ήχοι έτειναν να γίνουν σύντομοι και οξείς.
Η ίδια μετατροπή έλαβε χώρα και στα ελληνικά τοπωνύμια: Taormina αντί Ταυρομένιον, Yalta αντί Αιγιαλός, Agd αντί Αγάθη, Durazzo αντί τού Δυρράχιον, Ambourias αντί Εμπόρειον. H Νεάπολη έγινε Napoli στην Ιταλία, Napoul στην Γαλλία και Nabel στην Τυννησία.
Γι' αυτό οι ιστορικοί, πολύ συχνά, αναγνωρίζουν τους ανθρώπους που ζούσαν σ' ένα μέρος μελετώντας γλωσσολογικά τα ονόματα των περιοχών.

Το ταξίδι στις ελληνικές λέξεις έγινε συναρπαστικό όπως η γλώσσα περνά από τη μιά χώρα στην άλλη, από τη μία γενιά στην άλλη, η προφορά αλλάζει και μερικές φορές το ίδιο κάνει και το νόημα των λέξεων.
Γιά παράδειγμα "πυρρός μανδύας" έγινε στα Λατινικά "birrum mantellum" και στα Ιταλικά κατέληξε να εκφράζει τον αστυνομικό, "sbirro", λόγω της κόκκινης στολής.
Οταν το καπέλο προσαρτήθηκε στον "μανδύα", στα Γαλλικά έγινε "beret".
Η αναπαραγωγή των ισχυρών ελληνικών "πρωτολέξεων" απ' τον Ευρωπαϊκό λόγο, έλαβε χώρα σταδιακά διαμέσω ποικίλων φάσεων και σταθμών στην Λατινική γλώσσα και σε άλλες γλώσσες εξίσου.
Η κορύφωση όλων των εποχών ήταν η εποχή του Αυγούστου όταν χιλιάδες ελληνικών λέξεων διείσδυσαν στο Λατινικό λεξιλόγιο.
Πολύ υλικό απ' το ελληνικό λεξιλόγιο εξόρμησε γιά μιά ακόμα φορά στην δύση όταν το Ευαγγέλιο και άλλα θρησκευτικά κείμενα μεταφράστηκαν στα Λατινικά, Γερμανικά, Αγγλικά, κατ' ευθείαν από το ελληνικό πρωτότυπο.
Είναι αυτό που αποκαλείται εκκλησιαστικό λεξιλόγιο απ' το οποίο πολύς, απ' τον επίσημο και καθημερινό, λόγο διείσδυσε στις δυτικές γλώσσες. Η απαρχή όλων αυτών των εισροών χάνεται στα βάθη της ιστορίας, όταν οι 'Ελληνες, σαν εφευρέτες και πρωτοπόροι, πλημμύρησαν με την διαλεκτική τους ποικιλία, τις πτωχές γειτονικές γλώσσες της εσπερίας, του υπερβορέα, της ανατολής και του νότου.
Αυτό το συμπέρασμα, πηγάζει από τα τελευταία αποδεικτικά στοιχεία που πολλαπλασιάζονται χρόνο με το χρόνο. Με την χρήση υπολογιστών, οι τελευταίες ανακαλύψεις της αρχαιολογίας, γλωσσολογίας και της χειρογραφολογίας, πείθει την σύγχρονη επιστήμη γιά το τί ήταν γνωστό, όχι μόνο στους 'Ελληνες συγγραφείς αλλά και στους Λατίνους. Συγγραφείς σαν τον Κικέρωνα, τον Τάκιτο, τον Κοϊντιλιανό και τον Τυραννίωνα, στα έγγραφά τους αναφέρουν σαφώς περί της Ρωμαϊκής Διαλέκτου «ότι εστίν εκ της Ελληνικής» ή «Aeolica ratione est sermo noster simillibus» (η γλώσσα μας είναι πολύ κοντινή με την Αιολική διάλεκτο).

Παλαιότεροι και σύγχρονοι επιστήμονες, συγγραφείς και ερευνητές γνωρίζουν ότι η μητέρα γλώσσα όλων των δυτικών γλωσσών (και όχο μόνο) είναι η ελληνική. Αλλά αυτό είναι μιά άλλη ιστορία ...!

Ο Ινδός καθηγητής γλωσσολογίας, πρόεδρος του "Ελληνικού Κύκλου" και διευθυντής του Ινδικού Υπουργείου Παιδείας κ. Sacramborty (ομιλεί 22 γλώσσες), ανεκοίνωσε χωρίς επιφύλαξη ότι η ελληνική γλώσσα δεν προέρχεται από τα Σανσκριτικά, αλλά το εντελώς αντίθετον.
Το επίσημο περιοδικό του Ελληνοϊνδικού Ομίλου, ονομάζεται "Πελασγία" και η εφημερίδα τους "Samelan" που σημαίνει "Σελήνη" από τη "Σεμέλη", την μητέρα του Διονύσου.
Ο Διόνυσος ήταν ο πρώτος που τα αρχαία χρόνια κατοίκησε την Ινδία. Από την "Ελληνική Ακαδημία της Βασκονίας", τα συμπεράσματα των επιστημονικών τους ερευνών, έρχονται το ένα μετά το άλλο. Πρόεδρος της επιστημονικής κοινότητας είναι ο Βάσκος ελληνιστής και καθηγητής των ανατολικών γλωσσών, Frederico Sagredo (Βραβείο Ομήρου το 1989 από το ίδρυμα Ωνάση). '
Εχουν συμπεράνει ότι η καλούμενη Βασκική γλώσσα έχει ελληνική προέλευση. Συμπεριλαμβάνει, όχι μόνο ρίζες, αλλά και ολόκληρες Πρωτοελληνικές, Πελασγικές λέξεις. Μετά από προσωπικές, επίμονες, εργαστηριακές και χρονοβόρες μελέτες στη σύγκριση των ελληνικών με τις 5 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές γλώσσες, μία ελληνικά ομιλούσα Ευρώπη μου αποκαλύφθηκε, «Ελλάδος φθόγγον χέουσα», Αισχύλος. Από τα απλά κύτταρα των ελληνικών πρωτοτύπων μέχρι τους πολυκυτταρικούς οργανισμούς των συγχρόνων λεξιλογίων, σχεδόν όλοι οι σύνδεσμοι, οι προθέσεις και οι καταλήξεις είναι ελληνικές.
Οι σύνθετες και οι παράγωγες λέξεις είναι οι στρόφυγγες που πλημμυρίζουν τις δεξαμενές όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών. Τελικά, έχουμε βγάλει το συμπέρασμα ότι πίσω από κάθε ελληνική λέξη βρίσκεται μιά άλλη παλαιότερη!
Γιά τον επιστημονικό ερευνητή, η πίστη ότι η ελληνική γλώσσα είναι πάντα παρούσα «ουκ ην καιρός ότε ουκ ήν», δυναμώνει μέρα με τη μέρα. Ο δανεισμός απ' τον αστείρευτο θησαυρό της ελληνικής γλώσσας δεν έχει ποτέ σταματήσει και ούτε πρόκειται διότι νέες ιδέες, νοήματα, αντικείμενα και καταστάσεις γεννιούνται συνεχώς.
Παραθέτω σαν παράδειγμα δύο νέες λέξεις: Ευβίωση = Καλή ζωή, Τανατόνωση= ο ασθενής που γιά σύντομο χρονικό διάστημα πεθαίνει και επανέρχεται στην ζωή. Η ελληνική γλώσσα, λόγω της ελαστικότητάς της και της μαθηματικής της φύσεως, έχει το μοναδικό χαρακτηριστικό γνώρισμα να περιγράφει αναλυτικά ή συνθετικά όλα τα επουσιώδη νοήματα, λεπτομέρειες και συμπλέγματα.
Τα φρούτα της πλαστικότητας της ελληνικής γλώσσας είναι το λεξιλόγιο και τα κύρια ονόματα. Από τα πιό γνωστά και σπουδαία ονόματα στα πιό διακεκριμένα και σπάνια, όπως αναφέρονται στα αρχαία κείμενα. Για να πειστεί κάποιος μπορεί να ρίξει μιά ματιά σε δύο valumes της "Ιστορικής Βιβλιοθήκης" του Απολλοδώρου, στην απόκρυφη Ελληνική Γενεαλογία.
Δεν είμαι πρόθυμη να εκφράσω ευχολογίες αλλά είναι απολύτως αναγκαίον να απαριθμήσω, όσο το δυνατόν πιό γρήγορα, αυτόν τον άγνωστο και παραμελημένο θησαυρό της ελληνικής Ονοματολογίας. Αυτό πρέπει να γίνει, όχι μόνο γιά να θαυμάσουμε τη μοναδική ποικιλία αλλά και τη σοφία των αρχαίων ελληνικών ονομάτων.
Παρατηρώντας την αναγνώριση ενός προσώπου με το όνομά του, την προβολή της προσωπικότητάς του εξ ονόματος, καταλαβαίνουμε τις σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες που ισχυρίζονται ότι ο ήχος τού ονόματος ενός ατόμου «το εφ' ώ τις καλείται», επηρεάζει την προσωπικότητα κάποιου, ανακινώντας κυτταρικές μνήμες.
 Μιά περίπτωση που αποδεικνύει την ιστορική αξία των ελληνικών ονομάτων είναι η εξής: Είναι γνωστό ότι οι Kalash κάτοικοι του Αφγανιστάν ισχυρίζονται ότι κατάγονται από τους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι ελληνικές τους ρίζες μπορούν να βρεθούν στο λεξιλόγιό τους, στα έπιπλά τους, στην ζωγραφική τους, στη μουσική τους ή και στο ρουχισμό τους. Παρ' όλα αυτά, έχουμε παραμελήσει το πιό σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο, το όνομά τους (Κάλας) που ως τώρα θεωρούνταν Ινδικό. Αυτό συνέβει διότι δεν έχουμε διαιωνίσει ως τις μέρες μας το αρχαίο Μακεδονικό όνομα. Μπορεί να βρεθεί μόνο στο βιβλίο Ε/44,5/Πολυαίνου Στρατηγήματα: «... Οταν ο Μέμνων επετέθει στους Κυζικηνούς, φόραγε στο κεφάλι του την Μακεδονική περικεφαλαία. Βλέποντάς τον από τα τείχη της πόλεως, οι Κυζικηνοί τον πέρασαν γιά Κάλας, φίλο τους και σύμμαχο ...». Τό Κάλας είναι ελληνικό όνομα και όχι Ινδικό όπως νομίζαμε.
Τα ελληνικά ονόματα συνθέτουν την εικόνα, την ψυχή, την ταυτότητα και την ιστορία του έθνους μας.

*η 'Αννα Τζιροπούλου-Ευσταθίου είναι φιλόλογος και τακτικό μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας του Μπιλμπάο

Greek Surnames

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ελληνική γλώσσα είναι η παλαιότερη από όλες τις σημερινές ευρωπαϊκές γλώσσες. "

Πρεπει οι Έλληνες να ομιλούν και πάλι την αρχαία ελληνική γλώσσα;

Μπορούν οι Έλληνες να ομιλούν και πάλι την αρχαία ελληνική γλώσσα;-------Η αρχαία ελληνική γλώσσα, η οποία δεν είναι καθόλου αρχαία, είναι μια αληθινή ολοζώντανη γλώσσα, είναι η γλώσσα των προγόνων μας, είναι ο κώδικας με τον οποίο σκεφτόντουσαν και ομιλούσαν, είναι ο τρόπος έκφρασης τους.


Σήμερα μιλάμε την ελληνική γλώσσα, ίσως να φαίνεται κάτι διαφορετικό δε παύει όμως να είναι παρόμοια με την αρχαία ελληνική.

Γιατί όμως χρειάστηκε να διαφοροποιήσουμε την αρχική γλώσσα, γιατί δεν έπρεπε να μιλάμε όπως οι πρόγονοί μας;

Γιατί να μην μπορούμε με μια ανάγνωση ενός κειμένου του Αριστοτέλη ή του Πλάτωνα να καταλάβουμε τι γράφουν;

Γιατί πρέπει να φτάσει ένα παιδί στο Λύκειο για να μάθει αρχαία ελληνικά και να μην ξεκινήσει από το δημοτικό;

Γιατί τελικά ενώ όλοι την διδάσκονται, κανείς δε μπορεί να την μιλήσει;

Αυτά τα ερωτήματα έχουν απάντηση, ίσως φταίει η αδράνεια η δική μας, ίσως δε μας αρέσει να σκεφτόμαστε πολύ, ίσως να μη θέλουμε να κάνουμε το κάτι παραπάνω και μας αρέσει η εύκολη λύση.



Η ομάδα στο Facebook «θέλω να επανέλθει η αρχαία ελληνική γλώσσα ως πρώτη γλώσσα των Ελλήνων» https://www.facebook.com/groups/305165101542/ προωθεί την ιδέα, ώστε η αρχαία ελληνική να γίνει και πάλι ο κώδικας ομιλίας των Ελλήνων.   http://www.cretanews.gr/2014/04/blog-post_8763.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Πρεπει οι Έλληνες να ομιλούν και πάλι την αρχαία ελληνική γλώσσα;"

Η προφορά της αρχαίας Ελληνικής

Ελένη Αντωνοπούλου (2007)--
 Στην ελληνική γλώσσα, οι εγκυρότερες σύγχρονες μελέτες για την προφορά των αρχαίων ελληνικών είναι του Allen ([1968] 1987) και του Πετρούνια (2001β), στις οποίες στηρίζεται το κείμενο που ακολουθεί. Για περισσότερες πληροφορίες ο αναγνώστης μπορεί να συμβουλευτεί τη βιβλιογραφία στο τέλος του κειμένου.



1. Πηγές

2. Αντιστοιχία γραπτού και προφορικού λόγου

3. Τα φωνήεντα

4. Τα σύμφωνα

5. Ο τόνος

6. H προφορά της αρχαίας ελληνικής στους νεότερους χρόνους

Βιβλιογραφία

1. Πηγές

Οι πληροφορίες που έχουμε για την προφορά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας προέρχονται προφανώς από τον γραπτό λόγο (εφόσον δεν υπάρχουν ούτε φυσικοί ομιλητές ούτε ηχογραφήσεις) και στηρίζονται στις εξής πηγές (βλ. Πετρούνιας 2001α):



Πληροφορίες από τους αρχαίους γραμματικούς, κυρίως της ελληνιστικής εποχής (μετά από τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου) και τους Ρωμαίους

Οι αντιστοιχίες με τα γράμματα του αλφάβητου

Οι αντιστοιχίες λέξεων της ελληνικής και άλλων συγγενών ινδοευρωπαϊκών γλωσσών (π.χ. λατινικά, σανσκριτικά)

Ο τρόπος που αποδόθηκαν ελληνικές λέξεις σε άλλες αρχαίες γλώσσες (ή το αντίστροφο)

Η εσωτερική δομή της γλώσσας και τα μετρικά σχήματα που χρησιμοποίησε

Λεκτικά παιχνίδια και ηχομιμητικές λέξεις

Η προφορά της σημερινής ελληνικής γλώσσας.



2. Αντιστοιχία γραπτού και προφορικού λόγου

Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποίησαν σύμβολα γραφής από το συλλαβικό φοινικικό σύστημα, αλλά έκαναν μια σημαντική επέμβαση: δημιούργησαν αλφαβητική («φωνημική») γραφή, αντιστοίχισαν δηλαδή κάθε σύμβολο-γράμμα με ένα φθόγγο (ήχο) (Γραφή και ελληνική γλώσσα). Εννοείται ότι με την πάροδο του χρόνου η προφορά αλλάζει αλλά η γραπτή μορφή της γλώσσας εξελίσσεται με πιο αργούς ρυθμούς. Αυτό εξηγεί γιατί οι περισσότερες από τις σημερινές γλώσσες γράφονται διαφορετικά από ό,τι προφέρονται. Σε αυτό το κείμενο εξετάζουμε την αττική διάλεκτο του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ., δηλαδή τη γλώσσα που μιλήθηκε στην Αθήνα της κλασικής περιόδου. Η αντιστοιχία γραμμάτων-ήχων είναι ακόμη πολύ μεγάλη.



3. Τα φωνήεντα

Τα φωνήεντα εμφανίζονταν σε ζεύγη μακρών και βραχέων, ανάλογα με τη διάρκεια που είχε η παραγωγή τους. Σχηματίζονταν φωνήεντα με το μπροστινό μέρος της γλώσσας (μπροστινά), με το πίσω (πίσω), με τη γλώσσα κοντά στον ουρανίσκο (κλειστά), μακριά απ' τον ουρανίσκο (ανοιχτά) ή σε μια ενδιάμεση θέση (μεσαία). Έτσι έχουμε τους εξής φθόγγους:



Ένα μακρό και ένα βραχύ [i] που είναι κλειστά και μπροστινά, π.χ. κρίνω (μακρό) και μέλι] (βραχύ).Το βραχύ είναι παρόμοιο με το άτονο νεοελληνικό [i] όπως το πρώτο φωνήεν στη λέξη μηδέν · το μακρό είναι σαν να εκτείνουμε το τονισμένο [i] στη λέξη εσύ (αλλά πιο κλειστό, όπως το φωνήεν στη γαλλική λέξη vive).

Ένα μακρό και ένα βραχύ [e] που είναι μπροστινά και μεσαία, π.χ. δοκεῖ (μακρό [e:] για το ει) και μέσον (βραχύ). Και τα δύο αυτά είναι πιο κλειστά από το νεοελληνικό [ε], αλλά το μακρό (που γράφεται με ει) είναι πιο κλειστό από το βραχύ. Το βραχύ μοιάζει με το αγγλικό φωνήεν στο pet, το μακρό με το πρώτο φωνήεν στο γερμανικό beten. Γι' αυτό ο Ξενοφών αποδίδει το περσικό parideza 'κήπος' ως παράδεισος. Πιο ανοικτό και από τα δύο αυτά είναι ένα άλλο μακρό [e] που γράφεται με η, π.χ. πλῆθος. Είναι παρόμοιο με το γαλλικό φωνήεν στο père, αλλά μακρύτερο. Γι' αυτό στα λατινικά το η μεταφέρεται ως e, ενώ το ει ως ι (π.χ. Aristides). Πριν από φωνήεντα όμως το ει είναι μεσαίο μέχρι τη ρωμαϊκή εποχή, γι' αυτό μεταφέρεται στα λατινικά ως e σε τέτοιες θέσεις (π.χ. Medea, museum). Για κανένα από αυτά δεν στρογγυλεύουν τα χείλη, αντίθετα προς την επόμενη κατηγορία.

Ένα μακρό και ένα βραχύ [y]/[ü] που είναι αρχικά πίσω και εξελίσσονται νωρίς σε μπροστινά, κλειστά αλλά στρογγυλά (για την παραγωγή τους δηλαδή στρογγυλεύουν τα χείλη) π.χ. λύσω (μακρό) και λέλυκα (βραχύ). Το βραχύ είναι παρόμοιο με το γαλλικό στο lune και το μακρό με το γαλλικό στο ruse. Η στρογγυλότητα διατηρείται τουλάχιστον μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. Ο όρος ύψιλον (υ ψιλόν) είναι βυζαντινός και σημαίνει το αντίθετο του δίφθογγος, διαφοροποιεί δηλαδή το υ από το οι.

Ένα μακρό και ένα βραχύ [ο] που είναι πίσω και μεσαία, π.χ. πῶς (μακρό) και μόνον (βραχύ). Είναι πιο κλειστά από τo νεοελληνικό [ο], το βραχύ παρόμοιο με το γερμανικό στο Gott, το μακρό πιο ανοικτό, παρόμοιο με αυτό στο Sonne της γερμανικής. Υπήρχε και ένα κλειστό πίσω [ο] που γραφόταν με ου, π.χ. ἐλθοῦσα. Αυτό προφερόταν αρχικά παρόμοια με το αγγλικό στο saw, ή το γαλλικό στο côte, αλλά γινόταν όλο και πιο κλειστό και κατέληξε να προφέρεται όπως το νεοελληνικό τονισμένο ου ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ.

Ένα μακρό και ένα βραχύ [a] που είναι ανοικτά και μεσαία, π.χ. μάλλον (μακρό) και δράκων (βραχύ). Είναι παρόμοια με το νεοελληνικό [a], αλλά το πρώτο είναι μακρό σαν το αγγλικό στο father (αν και πολύ πιο μπροστινό). Καλύτερες προσεγγίσεις θεωρούνται το πρώτο α στο ιταλικό amare για το βραχύ και το δεύτερο α στην ίδια λέξη για το μακρό.



Στην κλασική περίοδο υπάρχουν και δίφθογγοι (βλ. παρακάτω), δηλαδή φωνήεντα που ανήκουν στην ίδια συλλαβή και για την παραγωγή τους η γλώσσα μετακινείται από τη θέση του πρώτου σε εκείνη του δεύτερου, μόνο που το δεύτερο είναι «ημίφωνο», δηλαδή μικρότερο, συντομότερο. Αυτό το ημίφωνο είναι είτε [i] (π.χ. λοιπός, μαίνομαι) είτε [u] (εὔχομαι). Παραδείγματα προφοράς τέτοιων διφθόγγων βρίσκονται σε ελληνικές λέξεις όπως σόι, ή αγγλικές όπως boy, high, house. Οι δίφθογγοι με ημίφωνο [i] μετατράπηκαν σιγά σιγά σε απλά φωνήεντα: Το [ai] έγινε πολύ ανοικτό [ε:], περίπου όπως στο αγγλικό map αλλά μακρό, το [oi] έγινε [y:]/[ü:].



4. Τα σύμφωνα

Όπως τα φωνήεντα εμφανίζονται σε δυάδες μακρών-βραχέων, έτσι και τα σύμφωνα εμφανίζονται σε τριάδες απλών άηχων - δασέων άηχων - απλών ηχηρών. Στα νεοελληνικά έχουμε δυάδες απλών άηχων: [p] (όπως) - [b] (μπορεί), [t] (τότε) - [d] (ντάλια), [k] (κάτι) - [g] (γκάφα). Στην αρχαία γλώσσα υπάρχει και από ένα δασύ άηχο που συμπληρώνει τις ομάδες αυτές: [ph], [th], [kh]. Για τα δασέα σύμφωνα εκβάλλεται αέρας από το στόμα για σύντομο διάστημα μετά την παραγωγή τους. Η προφορά τους μοιάζει επομένως με εκείνη των αντίστοιχων ήχων στις αγγλικές λέξεις που τονίζονται στη συλλαβή που αρχίζει με ένα τέτοιο σύμφωνο, π.χ. το [th] στο time, το [ph] στο appear, το [kh] στο care. Η ελάχιστη τριβή που ακούγεται μετά τα [p], [t], [k] όταν αυτοί οι φθόγγοι είναι δασείς, παράγεται από τον αέρα που περνάει ανάμεσα στις φωνητικές χορδές και όχι από κάποιο εμπόδιο που συναντά ο αέρας μέσα στη στοματική κοιλότητα. Οι αντιστοιχίες με τη γραφή είναι ως εξής:





[p] πᾶς [b] βάρος [ph] φέρω

[t] τάσις [d] δίδωμι [th] θάλαττα

[k] καλός [g] ἀγορά [kh] χαίρω



Επομένως τα γράμματα β, δ, γ στην αρχαία γλώσσα δεν συμβολίζουν άηχα τριβόμενα σύμφωνα, όπως στη νέα ελληνική, αλλά ηχηρά κλειστά (όπως τα αγγλικά baby, dear, get), γι' αυτό και το περίφημο παράδειγμα βή, βή που αναφέρεται στο βέλασμα των προβάτων στα αρχαία κείμενα θα προφερόταν [bε: bε:]: τα πρόβατα εμφανίζουν «σταθερότητα εκφοράς», δηλαδή μπέε-μπέε ακουγόταν και τότε όπως και τώρα. Ας σημειωθεί επίσης ότι η λέξη βάρβαρος μεταφέρθηκε στα λατινικά ως barbarus καιόχι ως varvarus, ο δράκων ως draco και η γραμματική ως grammatica. H μετατροπή αυτών των κλειστών συμφώνων [b d g] σε τριβόμενα συντελέστηκε κατά τους πρώτους μ.Χ. χρόνους.



Τα γράμματα φ, θ, χ στην αρχαία γλώσσα επίσης δεν συμβολίζουν άηχα τριβόμενα σύμφωνα όπως στη νεοελληνική, αλλά άηχα δασέα, γι' αυτό και η λέξη Φίλιππος μεταφέρθηκε στα λατινικά ως Philippus. Η απόδοση λατινικών λέξεων όπως Fabius με φ στην ελληνική (δηλαδή Φάβιος) δεν σημαίνει ότι το φ ήταν τριβόμενο στην αρχαία γλώσσα. Απλά η ελληνική δεν διέθετε τότε άλλον τρόπο απόδοσης του fκαι έτσι χρησιμοποίησε τον πλησιέστερο δικό της φθόγγο, το [ph]. Τα κλειστά δασέα γίνονται τριβόμενα (όπως τα φ, β, δ στα νεοελληνικά) κατά τον 1ο αι. μ.Χ. Για τον ίδιο λόγο στην αρχαία Θήρα (τη Σαντορίνη) οι επιγραφές δεν χρησιμοποιούν τα φ, θ, χ αλλά τα ΠΗ (ΠΗΟΒΟΣ = φόβος), ΤΗ (ΤΗΕΟΣ = θεός), ΚΗ (ΚΗΟΡΑ = χώρα), όπου το Η συμβολίζει τη δάσυνση. Αυτή ακριβώς η δάσυνση, δηλαδή η ανεμπόδιστη εκβολή αέρα, αντιστοιχεί σε ένα χωριστό σύμφωνο στην αρχαία γλώσσα που συμβολιζόταν αρχικά με το γράμμα Η και μεταφέρθηκε στα λατινικά σε λέξεις όπως historia (ΗΙΣΤΟΡΙΑ = ιστορία). Μετά την ορθογραφική μεταρρύθμιση του 403 π.Χ., οι Αθηναίοι υιοθετούν το ιωνικό αλφάβητο και το Η συμβολίζει πλέον ένα μακρό κλειστό [e:]. Εμφανίζεται σε ορισμένες μόνον περιπτώσεις, όπως στη λέξη ὅρος(ΗΟΡΟΣ), που πρέπει να διακριθεί από τη λέξη ὄρος (ΟΡΟΣ) (Χριστίδης 2005). Στη Μεγάλη Ελλάδα (Ν. Ιταλία και Σικελία) συμβολίζεται με το αριστερό μισό του Η. Προφέρεται όμως ακόμη και στα ελληνιστικά χρόνια και μέχρι τη χριστιανική εποχή. Έτσι η παλαιά γραφή ΗΕΛΛΑΣ αλλάζει ήδη στους ελληνιστικούς χρόνους και το σύμβολο εξελίσσεται σε ∟ και καταλήγει ως δασεία, δηλαδή ἙΛΛΑΣ.



Τα γράμματα ξ και ψ συμβολίζουν διπλούς φθόγγους [ks] και [ps], όπως και σήμερα. Πριν από την ορθογραφική μεταρρύθμιση του 403 π.Χ., αντί των ψ, ξ έγραφαν χσ, φσ (ἔδοχσεν αντί ἔδοκσεν) παρόλο που υπάρχουν στοιχεία ότι ο πρώτος φθόγγος δεν ήταν δασύς. Εκτός από τα παραπάνω, υπάρχουν επίσης και τα εξής σύμφωνα:



Ένα (επιπλέον) τριβόμενο, που είναι συριστικό, γράφεται όπως και το σημερινό σ και ακούγεται άηχο [s] (σοφός), ή ηχηρό [z] (κόσμος). Όμως το γράμμα ζ συμβολίζει δύο φθόγγους [zd], όπως σημειώνουν οι ίδιοι οι αρχαίοι γραμματικοί (Διονύσιος Θράκας και Διονύσιος Αλικαρνασσέας). Αυτό φαίνεται και σε συνδυασμούς όπως το θύρας + δε που γράφεται θύραζε, ή το Ἀθήνας + δε που γράφεται Ἀθήναζε. Φαίνεται επίσης και από τον τρόπο που μεταφέρθηκαν στην ελληνική τα περσικά ονόματα: το Auramazda ως Ωρομάζης, το Artavazda ως Αρτάοζος (Χριστίδης 2005).

Δύο ρινικά [m] (μένω), [n] (νέος). Υπήρχε και ρινικό υπερωϊκό [ŋ], όπως προφέρουν μερικοί φυσικοί ομιλητές της ελληνικής τα άγχος, αγκαλιά, ή όπως στα αγγλικά ink, king. Αυτό συμβολίζεται με το γ όπως και σήμερα. Το ληκτικό ν αφομοιώνεται με το επόμενο σύμφωνο ή αποβάλλεται τελείως, όπως και σήμερα. Γι' αυτό και στις επιγραφές εμφανίζονται φράσεις όπως ΕΣ ΣΑΝΙΔΙ (ΕΝ ΣΑΝΙΔΙ) ή Ε ΣΤΕΛΕΙ (ΕΝ ΣΤΕΛΕΙ).

Δύο υγρά: [r] (ἄριστος), [l] (λύω). Για το γράμμα ρ ο Πλάτων λέει ότι «η γλώσσα πάλλεται πάρα πολύ». Ξέρουμε ότι προφερόταν άηχο σε ορισμένες θέσεις. Στην αρχή λέξης για παράδειγμα δασυνόταν, γι' αυτό και στη σημερινή γραφή της αρχαίας γλώσσας εμφανίζεται με δασεία ῥέει, ενώ στα λατινικά η λέξη ῥήτωρμεταφέρεται ως rhetor. Τέτοια είναι η προφορά του rσε αγγλικές λέξεις όπως try, creep, pray. Όταν ήταν διπλό δασυνόταν μόνο το πρώτο, γι' αυτό και οι βυζαντινοί γράφουν αρκτικό ρ με δασεία και εσωτερικό με ψιλή.



Στην αρχαιότατη ελληνική υπήρχε επίσης το δίγαμμα που προφερόταν σαν ένας δασύς χειλοουρανικός φθόγγος [w]. Το δίγαμμα έχει εξαφανιστεί στην αττική διάλεκτο της κλασικής περιόδου. Όταν εκλείπει, από το αρκτικό δασύ [w] μένει μόνον η δασύτητα, π.χ. ἡδύς (που σχετίζεται ετυμολογικά με το αγγλικό sweet). Το δίγαμμα είναι σημαντικό στη μετρική, π.χ. για τα ομηρικά έπη, παρόλο που είναι ήδη υπό εξαφάνιση «κατά την πορεία της επικής γλώσσας» (Chantraine 1968-1980, 1ος τόμ., 153). Στις αρχαιότερες αττικές επιγραφές εμφανίζεται και το κόππα. Συμβόλιζε ένα ουρανικό κλειστό σύμφωνο που πρέπει να αρθρωνόταν στο πίσω μέρος του ουρανίσκου.



Γράφονται, τέλος, διπλά σύμφωνα στην αρχαία ελληνική (ἄλλος) που συμβολίζουν διπλή προφορά, δηλαδή ένα μακρό φθόγγο (όπως σε σημερινές διαλέκτους της ελληνικής, όπως στα κυπριακά και γλώσσες όπως η ιταλική (π.χ. στη λέξη nonno). Τα διπλά σύμφωνα ξεχωρίζουν λέξεις μεταξύ τους, π.χ. ὄρρος σημαίνει 'γλουτός', ενώ ὄρος σημαίνει 'βουνό'.



5. Ο τόνος

Οι κύριες διαφορές στην προφορά αρχαίων και νέων ελληνικών εντοπίζονται τόσο στα φωνήεντα (διάκριση μακρών-βραχέων και διαφορετικές θέσεις παραγωγής) όσο και στα σύμφωνα (δασέα κλειστά, δάσυνση [h], διπλά σύμφωνα [ll]. Μεγάλη διαφορά υπάρχει όμως και στον τόνο, τον οποίο δεν συζητήσαμε ακόμη. Σημειώνουμε ότι στη νεοελληνική ο τόνος είναι δυναμικός, δηλαδή οι τονισμένες συλλαβές παράγονται με μεγαλύτερη ενέργεια και ο αέρας βγαίνει με μεγαλύτερη δύναμη, χωρίς όμως να αλλάζει το ύψος της φωνής. Αντίθετα, στην αρχαία γλώσσα ο βασικός τόνος ήταν μελωδικός (προσωδιακός). Αυτό σημαίνει ότι σε κάποιες συλλαβές (μέσα σε κάθε λέξη) η φωνή «ανέβαινε», ακριβώς όπως ανεβαίνει ο τόνος της φωνής όταν κάνουμε ερώτηση στη νεοελληνική. Σε διαφορετικές συλλαβές άλλων λέξεων, η φωνή πρώτα ανέβαινε και μετά κατέβαινε. Παρόμοιος προσωδιακός τόνος που χαρακτηρίζει τη λέξη, και όχι την πρόταση, ακούγεται για παράδειγμα στη νορβηγική. Αυτή την κατάσταση επιχειρεί να αποδώσει η σημερινή γραφή της αρχαίας ελληνικής με τη χρήση των τονικών σημείων. (Τόνοι και πνέυματα)



Σημαντική είναι στην αρχαία ελληνική η ποσότητα της συλλαβής και η μετρική ποικιλία. Η συλλαβή με μακρό φωνήεν είναι «βαριά», π.χ. οι πρώτες συλλαβές στα λήγω, πλῆκτρον. Στη συλλαβή με βραχύ φωνήεν η ποσότητα εξαρτάται από την κατάληξή της. Αν λήγει σε φωνήεν είναι «ελαφριά», όπως η πρώτη συλλαβή στο λέγω, για παράδειγμα. Αν όμως λήγει σε σύμφωνο είναι βαριά, όπως η πρώτη συλλαβή στο λεκτός. Σημειώνουμε ότι τόσο η ποσότητα των συλλαβών όσο και το μήκος των φωνηέντων δεν ήταν απλά θέμα διάρκειας. Η βαριά συλλαβή σπλήν διαρκούσε περισσότερο από τη συλλαβή ἤ που είναι επίσης βαριά, ενώ η ελαφριά πρώτη συλλαβή στο ὁδός διαρκούσε λιγότερο από την πρώτη του στρόφος που είναι επίσης ελαφριά.



6. H προφορά της αρχαίας ελληνικής στους νεότερους χρόνους

Οι λόγιοι της βυζαντινής περιόδου (Μάξιμος Πλανούδης 1300 μ.Χ.) επισημαίνουν πως δεν είναι δυνατόν να προφέρονταν στην αρχαιότητα με τον ίδιο τρόπο τόσο διαφορετικά σύμβολα, όπως για παράδειγμα τα απλά γράμματα ή τα δίγραφα ι, η, υ, ει, οι, υι που αντιπροσώπευαν πλέον τον ίδιο φθόγγο. Αυτή η παρατήρηση σημαίνει ότι ήδη οι Βυζαντινοί διάβαζαν τα αρχαία κείμενα όπως περίπου και εμείς σήμερα. Στα 1500 μ.Χ. όμως, όταν φιλοξενείται στη Νεακαδημία (ακαδημία φιλολόγων στη Βενετία) ο ολλανδός ανθρωπιστής Έρασμος (όπως αποδόθηκε στα ελληνικά το λατινικό Desiderius, που μεταφράζει το ολλανδικό του όνομα Geert Geerts), o ιδρυτής της Aldus Manutius έχει εντοπίσει το ηχομιμητικό βή, βή και συμπεραίνει πως διάφορα γράμματα προφέρονταν στην αρχαιότητα διαφορετικά απ' ό,τι στην εποχή του. Ο Έρασμος αναλαμβάνει λοιπόν και εκπονεί μελέτη για το θέμα αυτό που δημοσιεύεται στην Ελβετία το 1528. Στις προτάσεις του στηρίχτηκε η πρακτική που επικράτησε για την ανάγνωση των αρχαίων κειμένων στα ευρωπαϊκά σχολεία (εκτός της Ελλάδας) από τον 19ο αιώνα και μετά. Σημειώνουμε ότι σήμερα η ερασμιακή προφορά παρουσιάζει προσαρμογή στις διάφορες τοπικές γλώσσες των χωρών όπου χρησιμοποιείται, αλλά ακολουθούνται συνολικά οι εξής συμβάσεις:



Τα φ, θ, χ δεν διαβάζονται ως δασέα, αλλά ως [f, t, k]. (στην Αγγλία το θ διαβάζεται όπως και στην Ελλάδα)

Τα β, δ, γ διαβάζονται [b, d, g]

Το ζ διαβάζεται [ts], [dz] ή [z]

Τα φωνήεντα δεν διακρίνονται σε μακρά και βραχέα.

Το η διαβάζεται [e] ή [ε].

Οι δίφθογγοι διαβάζονται με φωνήεν + ημίφωνο εκτός του ου (που διαβάζεται [u]).



Oι έλληνες γλωσσολόγοι υποστηρίζουν ότι η χρήση της νεοελληνικής προφοράς στην ανάγνωση των αρχαίων κειμένων διευκολύνει τους μαθητές των ελληνικών σχολείων, αλλά ότι είναι αναγκαίο να εξηγείται το φωνητικό και το φωνολογικό σύστημα της αρχαίας ελληνικής και η εξέλιξή του. Επισημαίνουν ότι αυτό πρώτον θα συμβάλει στην κατανόηση του γραμματικού συστήματος και δεύτερον θα δώσει ακριβέστερη εικόνα της αρχαίας γλώσσας (Πετρούνιας 2001δ)



Βιβλιογραφία

ALLEN, W. S. 1965. Vox Latina: A Guide tο the Pronunciation of Classical Latin. Cambridge: Cambridge University Press.

---. [1968] 1987. Vox Graeca: A Guide to the Pronunciation of Classical Greek. 3η έκδ. Cambridge: Cambridge University Press. Ελληνική μτφρ. Μ. Καραλή & Γ. Μ. Παράσογλου με τίτλο Vox Graeca: Η προφορά της ελληνικής την κλασική εποχή (Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη], 2000).

ANTONOPOULOU, E. & S. PAGONI-TETLOW. 2004. The Sounds of English: Units and Patterns. Potters Bar, Herts.: JRT Systems.

BLASS, f. 1883. Ober die Aussprache des Griechischen. 3η έκδ. Βερολίνο: Wiedmannsche Buchhandlung.

BROWNING, r. 1969. Medieval and Modern Greek. Λονδίνο: Hutchinson. 2η έκδ. 1983. Mτφρ. Δ. Σωτηρόπουλος με τίτλο Η ελληνική γλώσσα, μεσαιωνική και νέα (Αθήνα: Παπαδήμας, 1972).

CHANTRAINE, p. 1968-1980. Dictionnaire étymologique de lα langue grecque. Histoire des mots. 2 τόμ. Παρίσι: Klincksieck.

COULMAS, F. 1981. Uber Schrifi. Φρανκφούρτη: Suhrkamp.

CRUTTENDEN, A. επιμ. 1994. Gimson's Introduction to the Pronunciation of English. Λονδίνο: Edward Arnold.

DEBRUNNER, α. & Α. SCHERER. 1969. Geschichte der griechischen Sprache. 2ος τόμ., Grundfragen und Grundzüge des nachklassichen Griechisch. Βερολίνο: De Gruyter. Mτφρ. Χ. Συμεωνίδης με τίτλο Ιστορία της ελληνικής γλώσσας, 2ος τόμ., Βασικά ζητήματα και γνωρίσματα της μετακλασικής ελληνικής (Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη, 1983).

INTERNATIONAL PHONETIC ASSOCIATION. [1949] 1996. The Principles of the International Phonetic Association UFA. Λονδίνο.

KOHLER, K. J. 1977. Einführung in die Phonetik des Deutschen. Grundlagen der Germanistik 20. Βερολίνο: Schmidt.

LADEFOGED, P. 2001. Vowels and Consonants: An Introduction to the Sounds of Languages. Malden MA & Οξφόρδη: Blackwell.

LAUM, B. 1928. Das alexandrinisches Akzentuationssystem unter Zugrundelegung der theoretischen Lehren der Grammatiker und mit Heranziehung der praktischen Verwendung in den Papyri. Paderborn: Schöningh. Ανατύπωση, Νέα Υόρκη & Λονδίνο: Johnson Reprint, 1968.

LUPAŞ, L. 1972. Phonologie du grec attique. Χάγη & Παρίσι: Mouton.

STOLL, H. a. 1962. Erasmisches und Reuchlinisches Griechisch? Στο Rennaissance und Humanismus in Mittel - und Osteuropa: eine Sammlung von Materialien, επιμ. G. Bockisch, 89-97. Schriften der Sektion für Altertumswissenschaft, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin 32 (1). Βερολίνο: Akademie-Verlag.

SOMMERSTEIN, a. H. 1973. The Sound Pattern of Ancient Greek. Philological Society 23. Οξφόρδη: Blackwell.

STRAKA, G.1965. Album phonétique. Quebec: Les Presses de l'Université Laval.

TEODORSSON, s.-T. 1974. The Phonemic System of the Attic Dialect 400-340 B.C. Studia Graeca et Latina Gothoburgensia 32. Lund: Acta Universitatis Gothoburgensis.

---. 1977. The Phonology of Ptolemaic Koine. Studia Graeca et Latina Gothoburgensia 36. Lund: Acta Universitatis Gothoburgensis.

---. 1978. The Phonology of Attic in the Hellenistic Period. Studia Graeca et Latina Gothoburgensia 40. Uppsala: Acta Universitatis Gothoburgensis.

THREATTE, L. 1980. The Grammar of Attic Inscriptions. 1ος τόμ., Phonology. Βερολίνο & Νέα Υόρκη: De Gruyter.

ΠΕΤΡΟΥΝΙΑΣ, Ε. 2001α. Η προφορά της αρχαίας ελληνικής: Τεκμήρια και υποθέσεις. Στο ΧΡΙΣΤΙΔΗΣ 2001, 410-420.

---. 2001β. Η προφορά της κλασικής ελληνικής. Στο ΧΡΙΣΤΙΔΗΣ 2001, 402-409.

---. 2001γ. Εξέλιξη της προφοράς κατά την ελληνιστική εποχή. Στο ΧΡΙΣΤΙΔΗΣ 2001, 442-450.

---. 2001δ. Η προφορά της αρχαίας ελληνικής στους νεότερους χρόνους. Στο ΧΡΙΣΤΙΔΗΣ 2001, 947-957.

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, Μ. [1938] 1993. Νεοελληνική γραμματική: Ιστορική εισαγωγή. 3ος τόμ. του Άπαντα. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη].

ΧΡΙΣΤΙΔΗΣ, Α.-Φ., επιμ. 2001. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: Από τις αρχές ως την ύστερη αρχαιότητα. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας & Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη].

---. 2005. Πώς προφέρονταν τα αρχαία ελληνικά. Στο Ιστορία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, 108-116. Αρχαιογνωσία και αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση 1. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη].

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η προφορά της αρχαίας Ελληνικής "

ΟΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ

1. Ἡ ἔννοια «διάλεκτος».---
Κάθε γλῶσσα μιλιέται κατὰ τόπους διαφορετικά. Αὐτὲς οἱ κατὰ τόπους (δηλ. οἱ γεωγραφικὲς) παραλλαγὲς τῆς γλώσσας ὀνομάζονται διάλεκτοι.-------
Ἡ δημιουργία διαλέκτων εἶναι μία περίπλοκη διαδικασία ποὺ συνδέεται μὲ ποικίλους ἐνδο- ἀλλὰ καὶ ἐξωγλωσσικοὺς (κοινωνικούς, ἱστορικοὺς κ.ἄ.) παράγοντες. Ἄλλωστε ἡ ποικιλία στὴ γλῶσσα, εἴτε σὲ γεωγραφικὸ (βλ. διάλεκτοι) εἴτε σὲ κοινωνικὸ εἴτε σὲ ἀτομικὸ ἐπίπεδο ἀποτελεῖ μία ἀπὸ τὶς βασικότερες ἰδιότητές της, ὅπως συμβαίνει σὲ πολλὲς ἄλλες ἐκφάνσεις τοῦ ἀνθρώπινου πολιτισμοῦ καὶ γενικὰ τῆς ἀνθρώπινης δραστηριότητας. Ἔτσι γιὰ παράδειγμα, καὶ γιὰ νὰ παραμείνουμε στὸ γεωγραφικὸ ἐπίπεδο, ὅπως ὑπάρχει ἔντονη ποικιλία στὶς παραδοσιακὲς ἐνδυμασίες, στὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα, στὴν παραδοσιακὴ μουσικὴ καὶ τοὺς χορούς, στὴν παραδοσιακὴ ἀρχιτεκτονική, τὴν κουζίνα κ.λπ., κατὰ ἀνάλογο τρόπο ἔχει καὶ ἡ γλῶσσα κατὰ τόπους διαφορετικὴ μορφή. Ἡ σταδιακὴ διάσπαση μίας ἀρχικὰ «ἑνιαίας» γλώσσας σὲ γεωγραφικὲς παραλλαγές, δηλ. σὲ διαλέκτους, μπορεῖ νὰ ἐνισχυθεῖ ἀπὸ ἐξωγλωσσικοὺς παράγοντες, ὅπως π.χ. ἡ γεωγραφικὴ ἀπομόνωση ὁμόγλωσσων περιοχῶν μεταξύ τους ἐξαιτίας φυσικῶν ἐμποδίων (ὀροσειρές, μεγάλα ποτάμια, θάλασσες) ἢ ὁ πολιτικὸς κατακερματισμὸς τοῦ γλωσσικοῦ χώρου (π.χ. στὸν ἀρχαῖο ἑλληνικὸ κόσμο) ποὺ εὐνοοῦν τὴν ἀραίωση ἢ καὶ τὴν πλήρη ἔλλειψη ἐπικοινωνίας μεταξὺ ὁμόγλωσσων πληθυσμῶν ἀπὸ διάφορες περιοχές, καθὼς καὶ ἀπὸ ἄλλους ἰδιαίτερους σὲ κάθε περίπτωση παράγοντες.



Οἱ διάλεκτοι ἀποτελοῦν πλήρη γλωσσικὰ συστήματα, τὰ ὁποῖα, ὅπως καὶ κάθε μορφὴ γλώσσας, ἐξυπηρετοῦν κατὰ τὸν καλύτερο δυνατὸ τρόπο τὶς ἐπικοινωνιακὲς ἀνάγκες τῶν χρηστῶν τους. Ἔτσι δὲν ἐπιδέχονται κανενὸς εἴδους ἀξιολόγηση ὡς πρὸς τὴ λειτουργικότητά τους ἢ γενικὰ τὴν «ἀξία» τους, ὅπως κι ἂν τὴν ἐννοήσουμε. Μὲ ἄλλα λόγια δὲν εἶναι οὔτε «καλύτερες» ἀλλὰ οὔτε καὶ «χειρότερες» ἀπὸ τὴν ἐπίσημη γλῶσσα. Γεννιοῦνται μέσα ἀπὸ διαδικασίες ποὺ ἀνέκαθεν λάμβαναν χώρα σὲ ὅλες τὶς γλῶσσες, καὶ σὲ καμία περίπτωση δὲν πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζονται ὡς «παραφθορές». Ὁ συνήθης καὶ πιὸ διαδεδομένος τρόπος ἀντιμετώπισής τους (τουλάχιστον στὴν περίπτωση τῆς Νέας Ἑλληνικῆς) γενικὰ δὲν εἶναι θετικός, γεγονὸς ποὺ ὀφείλεται στὸ ὅτι στὸ σύνολό τους οἱ διάλεκτοι ἀποκλίνουν ἀπὸ τὴν ἐπίσημη γλῶσσα-πρότυπο, ἡ ὁποία στὰ μάτια τῶν περισσοτέρων ὁμιλητῶν (ἀκόμη καὶ τῶν διαλεκτόφωνων) εἶναι ἡ μόνη «σωστὴ» γλῶσσα. Ἐπιπλέον διατηροῦνται πλέον κυρίως στὸ λόγο ἀνθρώπων περιορισμένης μορφώσεως, ἐνῶ παλαιότερα χρησιμοποιοῦνταν ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν ἀνθρώπων ποὺ ἀπάρτιζαν τὶς τοπικὲς κοινωνίες. Τέλος, στὴ συντριπτική τους πλειονότητα οἱ διάλεκτοι δὲν διαθέτουν λογοτεχνικὴ παράδοση καὶ ἡ χρήση τους παρέμεινε ἀποκλειστικὰ σχεδὸν προφορική, ἐξυπηρετώντας τὶς ἐπικοινωνιακὲς ἀνάγκες κυρίως ἀγροτοποιμενικῶν κοινωνιῶν1. Ἐξαίρεση ἀποτελοῦν διάλεκτοι ὅπως ἡ Κρητική, ἡ ὁποία ὑπῆρξε τὸ γραπτὸ ὄργανο σημαντικῆς λογοτεχνικῆς παραγωγῆς μέχρι τὸ 1669 (ὁπότε καὶ ἡ Κρήτη ἐντάχθηκε στὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία), ἢ διάλεκτοι, οἱ ὁποῖες συνδέονται στενὰ μὲ τὴν ταυτότητα τῶν πληθυσμῶν ποὺ τὶς μιλοῦν, καὶ ἀποκτοῦν ἔντονα συμβολικὸ χαρακτήρα, εἰδικὰ ἂν μιλιοῦνται σὲ περιβάλλον κατὰ πλειοψηφία ἀλλόγλωσσο (π.χ. ἡ Ποντιακὴ σὲ πλειοψηφία τουρκόφωνων στὴ Μικρὰ Ἀσία πρὶν τὸ 1922) ἢ ἀποτελοῦν πολύτιμα κατάλοιπα παλαιότερων ἐποχῶν, ὅπως εἶναι οἱ σημερινὲς ἑλληνικὲς διάλεκτοι τῆς Κάτω Ἰταλίας (Ἀπουλίας καὶ Καλαβρίας).



Τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ διάλεκτοι, ἐκτὸς ἐξαιρέσεων, χρησιμοποιοῦνται μόνο στὸν προφορικὸ λόγο, δημιουργεῖ στὸ μὴ ἐξειδικευμένο κοινὸ μία αἴσθηση «ἀνεπάρκειας» τῶν διαλέκτων ὡς ἐπικοινωνιακῶν συστημάτων. Γιὰ τὴν ἐπιστήμη τῆς γλωσσολογίας ὅμως ἡ ἀντιμετώπιση αὐτὴ θεωρεῖται ἐσφαλμένη, ἐπειδὴ οἱ διάλεκτοι εἶναι, ὅπως καὶ ἡ ἐπίσημη γλῶσσα, λειτουργικῶς πλήρη συστήματα. Γιὰ παράδειγμα, τὸ γεγονὸς ὅτι δὲν ὑπάρχουν σὲ αὐτὲς ὅροι π.χ. τῆς τεχνολογίας ἢ τῆς σύγχρονης διοίκησης δὲν σχετίζεται μὲ ἐγγενῆ συστημικὴ ἀνεπάρκεια ἀλλὰ μὲ τὴ δομὴ καὶ τὴ λειτουργία τῶν κοινωνιῶν, τῶν ὁποίων ἀποτέλεσαν δημιούργημα καὶ ἐπικοινωνιακὸ μέσο. Ἄλλωστε καὶ ἡ Ἀρχαία Ἑλληνικὴ δὲν διέθετε ἐπιστημονικὴ καὶ φιλοσοφικὴ ὁρολογία μέχρι ἡ ἐξέλιξη τῆς κοινωνίας νὰ γεννήσει τὴν ἀνάγκη γιὰ τὴ δημιουργία αὐτῆς τῆς ὁρολογίας.



Σημ.: 1. Διάλεκτοι βέβαια μιλιοῦνταν παλαιότερα καὶ στὰ ἀστικὰ κέντρα τῆς ἑλληνικῆς περιφέρειας μὲ διαλεκτόφωνη ἐνδοχώρα (π.χ. Ἰωάννινα, Τρίπολη, Λιβαδειὰ κ.λπ.).



2. Γένεση τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων.



Ἡ Ἀρχαία Ἑλληνικὴ ἦταν καὶ αὐτὴ διασπασμένη σὲ πλῆθος τοπικῶν διαλέκτων, τὶς ὁποῖες οἱ γλωσσολόγοι κατατάσσουν συνήθως σὲ τέσσερις ὁμάδες: τὴν Ἰωνικὴ (ποὺ περιλαμβάνει καὶ τὴν ἀττικὴ διάλεκτο), τὴ Δυτικὴ Ἑλληνικὴ (τὴ Δωρικὴ μὲ τὴν εὐρύτερη ἔννοια), τὴν Αἰολικὴ καὶ τὴν Ἀρκαδοκυπριακή. Ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 4ου αἰ. π.Χ. ἀρχίζει μὲ βάση τὴν ἀττικὴ διάλεκτο, ἡ ὁποία εἶχε ἀναχθεῖ σὲ διάλεκτο μὲ ἰδιαίτερα αὐξημένο κῦρος, νὰ διαμορφώνεται μία μορφὴ γλώσσας ὑπερτοπική, ἡ ὁποία ἐκτοπίζει τὶς παλαιὲς διαλέκτους ἀρχικὰ ἀπὸ τὸ γραπτὸ λόγο (μὲ πρώτη τὴν συγγενική της Ἰωνική), ἐνῶ σταδιακὰ διεισδύει καὶ στὴν προφορικὴ χρήση ὀδηγώντας τες μέχρι τὸ τέλος τῆς ἀρχαιότητας σὲ ἐξαφάνιση. Αὐτὴ ἡ μορφὴ γλώσσας, τὴν ὁποία ὀνομάζουμε Ἀλεξανδρινὴ Κοινή, ὁμιλεῖται πλέον ἀπὸ τὸ σύνολο σχεδὸν τοῦ ἑλληνόφωνου κόσμου τῆς ἐποχῆς. Ἀπὸ τὴ βυζαντινὴ ἐποχὴ ἀρχίζει νέα διάσπαση τῆς Ἑλληνικῆς, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στὴ διαμόρφωση τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων.



Ἑπομένως οἱ νεοελληνικὲς διάλεκτοι δὲν ἕλκουν τὴν καταγωγή τους ἀπὸ τὶς ἀρχαῖες ἑλληνικὲς διαλέκτους (ἄλλωστε δὲν ταυτίζονται τὰ γεωγραφικὰ ὅρια τῶν μὲν καὶ τῶν δέ), ἀλλὰ οἱ ρίζες τους βρίσκονται στὴν κατὰ τόπους διαφοροποίηση τῆς ὕστερης Ἀλεξανδρινῆς Κοινῆς / μεσαιωνικῆς Ἑλληνικῆς. Στοιχεῖα βέβαια τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν διαλέκτων (λεξιλογικὰ ἀλλὰ καὶ ἄλλου εἴδους) καὶ γενικότερα ἀρχαϊσμοὶ ἐπιβιώνουν στὶς νεοελληνικὲς διαλέκτους μέχρι σήμερα. Ἀπὸ τὶς νεοελληνικὲς διαλέκτους μόνη ἡ Τσακωνική, ποὺ μιλιέται στὴν περιοχὴ τῆς Κυνουρίας τοῦ σημερινοῦ Νομοῦ Ἀρκαδίας (Λεωνίδιο, Καστάνιτσα, Σίταινα, Τυρός, Μέλανα κ.λπ.) καὶ ἐμφανίζει ἐντονότατη διαφορὰ ἀπὸ τὴν Κοινὴ Νεοελληνικὴ ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες διαλέκτους, μπορεῖ στὸ μεγαλύτερο μέρος της νὰ ἀναχθεῖ στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ δωρικὴ διάλεκτο τῆς Λακωνίας.



3. Κατάταξη τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων καὶ ἰδιωμάτων.



Πρὶν προχωρήσουμε στὴν κατάταξη καὶ τὴν παρουσίαση τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων εἶναι ἀναγκαία μία διευκρίνιση. Στὴν ἑλληνικὴ γλωσσολογία γίνεται ἀπὸ παλαιότερα ἡ διάκριση μεταξὺ διαλέκτου καὶ ἰδιώματος. Μὲ τὸν πρῶτο ὅρο νοοῦνται παραλλαγὲς τῆς γλώσσας, οἱ ὁποῖες διαφέρουν ἀπὸ τὴν Κοινὴ Νεοελληνικὴ (τὴν ἐπίσημη γλῶσσα μας) σὲ βαθμὸ ποὺ σὲ πολλὲς περιπτώσεις νὰ καθίσταται δύσκολη ἕως ἀδύνατη ἡ κατανόηση τῶν λεγομένων τῶν διαλεκτόφωνων ἀπὸ τοὺς ὁμιλητὲς τῆς Κοινῆς Νεοελληνικῆς (ἢ ἄλλων παραλλαγῶν τῆς Νέας Ἑλληνικῆς). Στὴν κατηγορία αὐτὴ ἐντάσσονται παραλλαγὲς τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ὅπως ἡ Ποντιακή, τὰ Καππαδοκικά, ἡ Τσακωνικὴ καὶ ἡ Κατωιταλική. Καταχρηστικὰ ἐντάσσονται σὲ αὐτὴ τὴν κατηγορία καὶ ἡ Κυπριακὴ καὶ ἡ Κρητική, παρότι οἱ διαφορές τους ἀπὸ τὴν Κοινὴ Νεοελληνικὴ δὲν θεωροῦνται τόσο μεγάλες. Μὲ τὸν ὅρο ἰδίωμα χαρακτηρίζονται τοπικὲς παραλλαγὲς τῆς Νέας Ἑλληνικῆς, οἱ ὁποῖες διαφέρουν μὲν ἀπὸ τὴν Κοινή, οἱ διαφορές τους ὅμως ἐλάχιστα δυσχεραίνουν τὴν κατανόηση. Σὲ αὐτὴ τὴν κατηγορία ἐντάσσονται παραλλαγὲς ὅπως τὰ Ἑπτανησιακά, τὰ Εὐβοϊκά, τὰ Κυκλαδίτικα κ.ἄ. Μὲ τὸν ἴδιο ὅρο (ἰδίωμα) δηλώνονται ἐπίσης τοπικὲς διαφοροποιήσεις ἐντὸς μίας διαλέκτου, π.χ. κυπριακὴ διάλεκτος – ἰδίωμα τῆς Πάφου, κρητικὴ διάλεκτος – ἰδίωμα τῶν Σφακίων.



Ἡ «κλασικὴ» κατάταξη τῶν γεωγραφικῶν παραλλαγῶν τῆς Νέας Ἑλληνικῆς ἀνάγεται στὸν «πατέρα» τῆς ἑλληνικῆς γλωσσολογίας Γεώργιο Χατζιδάκι (1848-1941). Περιλαμβάνει δύο εὐρύτερες ζῶνες, τὰ νότια ἰδιώματα καὶ τὰ βόρεια ἰδιώματα. Μία τρίτη ἐνδιάμεση κατηγορία συνιστοῦν τὰ λεγόμενα ἡμιβόρεια ἰδιώματα. Tὸ κριτήριο κατάταξης εἶναι μεταβολὲς τῶν ἄτονων φωνηέντων e καὶ ο, καὶ i καὶ u2.



Ἔτσι στὰ βόρεια ἰδιώματα τὰ φωνήεντα i καὶ u, ὅταν δὲν τονίζονται, ἀποβάλλονται, ἐνῶ τὰ e καὶ ο, ὅταν δὲν τονίζονται, μεταβάλλονται σὲ i καὶ u ἀντίστοιχα. Στὰ νότια ἰδιώματα τὰ παραπάνω φωνήεντα παραμένουν ἀμετάβλητα:



Νότια ιδιώματα: χωράφι, κεφάλι, παιδί, γουρούνι



Βόρεια ιδιώματα: χουράφ’, κιφάλ’, πιδί, γ’ρούν’



Στὰ ἡμιβόρεια ἰδιώματα διακρίνονται δύο ὑποκατηγορίες: Στὴ μία συμβαίνει μόνο ἀποβολὴ τῶν ἄτονων i καὶ u, ἐνῶ στὴ δεύτερη μόνο μεταβολὴ τῶν μὴ τονιζόμενων e καὶ o σὲ i καὶ u ἀντίστοιχα:



χουράφι, κιφάλι, πιδί, γουρούνι



χωράφ’, κεφάλ’, παιδί, γ’ρούν’



Ὑπάρχουν βέβαια καὶ περιπτώσεις ἰδιωμάτων ποὺ δὲν μποροῦν νὰ καταταγοῦν μὲ σαφήνεια σὲ κάποια ἀπὸ τὶς παραπάνω εὐρύτερες ὁμάδες (βόρεια, νότια, ἡμιβόρεια), ἀλλὰ μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ὅτι κατέχουν ἐνδιάμεση θέση.



Στὰ βόρεια ἰδιώματα περιλαμβάνονται τὰ ἰδιώματα τῆς Στερεᾶς Ἑλλάδας (ἐκτὸς τῶν Μεγάρων, τῆς Παλαιᾶς Ἀθήνας καὶ τῆς νότιας Εὔβοιας), τοῦ μεγαλύτερου μέρους τῆς Ἠπείρου (ἐκτὸς τῆς Θεσπρωτίας καὶ τῶν ἑλληνόφωνων περιοχῶν τῆς Ἀλβανίας), τῆς Θεσσαλίας, τῆς Μακεδονίας, τοῦ δυτικοῦ τμήματος τῆς Θράκης, τῆς βόρειας Εὔβοιας, τῶν νησιῶν τῶν Σποράδων (ἐκτὸς τῆς Σκύρου), τῆς Τήνου, ἑνὸς τμήματος τῆς Ἀνδρου, τὰ ἰδιώματα τῶν νησιῶν Σάμου, Λέσβου, Λήμνου, Σαμοθράκης, Ἅι-Στράτη, Ἴμβρου, Τενέδου καὶ Θάσου, καθὼς καὶ τὸ ἰδίωμα τοῦ Ἀϊβαλὶ (Κυδωνιῶν) καὶ τῆς γύρω περιοχῆς στὴ Μικρὰ Ἀσία.



Στὰ ἡμιβόρεια ἰδιώματα, τὰ ὁποῖα δὲν ἐμφανίζουν γεωγραφικὴ συνέχεια καὶ δὲν συνδέονται μὲ σχέση κοινῆς καταγωγῆς μεταξύ τους, περιλαμβάνονται τὰ ἰδιώματα τῆς Σκύρου, τῆς Λευκάδας, τῆς Μυκόνου, τῆς Νάουσας (στὴ Μακεδονία), τοῦ χωριοῦ Λεῦκες τῆς Πάρου, τοῦ χωριοῦ Μεστὰ τῆς Χίου, τὰ ἰδιώματα τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης (πλὴν τῆς Κωνστανινούπολης) καὶ τῶν ἑλληνόφωνων περιοχῶν στὶς ἀκτὲς τοῦ Εὐξείνου Πόντου στὴ σημερινὴ Βουλγαρία (Μεσημβρία, Ἀγχίαλος κ.λπ.), τῆς κωμόπολης Λιβίσι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας (ἀπέναντι ἀπὸ τὴν Ρόδο) κ.λπ.



Στὰ νότια ἰδιώματα περιλαμβάνονται τὰ ἰδιώματα τῆς Πελοποννήσου, τῆς Μάνης3, τῆς ὁμάδας Μεγάρων-Αἴγινας-Παλαιᾶς Ἀθήνας-κεντρικῆς καὶ νότιας Εὔβοιας, τὰ ἰδιώματα τῶν Ἑπτανήσων, τῶν Κυκλάδων (ἐκτὸς τῆς Τήνου, τῆς Μυκόνου καὶ τμήματος τῆς Ἄνδρου), τῶν Δωδεκανήσων, τῆς Χίου καὶ τῆς Ἰκαρίας. Περιλαμβάνονται ἐπίσης τὰ κωνσταντινουπολίτικα, τὸ σμυρναίικο ἰδίωμα, τὸ ἰδίωμα τῆς κωμόπολης Βουρλὰ τῆς Σμύρνης, τὸ ἰδίωμα τῆς κωμόπολης Ἀλάτσατα στὴ χερσόνησο τῆς Ἐρυθραίας στὴ Μικρὰ Ἀσία ἀπέναντι ἀπὸ τὴ Χίο, καὶ μερικὰ ἀκόμη μικρασιατικὰ ἰδιώματα. Νότιο φωνηεντισμὸ ἐμφανίζουν τέλος καὶ ἡ κυπριακὴ καὶ ἡ κρητικὴ διάλεκτος.



Κατὰ καιροὺς ἔχουν προταθεῖ καὶ ἐναλλακτικὲς κατατάξεις τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων καὶ ἰδιωμάτων, οἱ ὁποῖες βασίζονται σὲ διάφορα φαινόμενα, ὅπως εἶναι ἡ διατήρηση τοῦ ληκτικοῦ –ν (π.χ. ἔφερεν) ἢ ἡ χρήση τῆς ἐρωτηματικῆς ἀντωνυμίας εἴντα ἀντὶ τοῦ τί (χαρακτηριστικὸ ποὺ συμβαδίζει μὲ ἄλλα καὶ χωρίζει τὸν ἑλληνόφωνο χῶρο σὲ δύο μεγάλες ζῶνες, βλ. Contossopoulos 1983-4)4, ἀλλὰ καμία ἀπὸ αὐτὲς δὲν ἔχει πρὸς τὸ παρὸν ἀντικαταστήσει τὴν κατάταξη τοῦ Γεωργίου Χατζιδάκι στὶς δύο ζῶνες, βόρεια καὶ νότια (καὶ τὴν ἐνδιάμεση κατηγορία τὰ ἡμιβόρεια).



Ἄλλα εὐρέως διαδεδομένα φαινόμενα ποὺ ἀπαντῶνται σὲ νεοελληνικὲς διαλέκτους καὶ ἰδιώματα εἶναι ἐνδεικτικά:



(1) Ὁ τσιτακισμός: Ἡ προφορὰ τοῦ κ καὶ τοῦ γκ/γγ ὡς τσ καὶ τζ ἀντίστοιχα ὅταν ἀκολουθοῦν τὰ φωνήεντα e καὶ i: τσαι (=καί), παιδάτσι (=παιδάκι), ἄ(ν)τζελος (= ἄγγελος). Ἀπαντᾶται σὲ πολλὲς διαλέκτους καὶ ἰδιώματα (π.χ. στὴν Κυπριακὴ ἀλλὰ καὶ ἀλλοῦ).

(2) Ἡ ἀποβολὴ τοῦ γ μεταξὺ φωνηέντων, π.χ. ἔφαε, ἐπῆε, πέλαο κ.λπ.

(3) Ἡ διατήρηση τῶν διπλῶν (παρατεταμένων) συμφώνων στὴν κυπριακὴ διάλεκτο καὶ ἀλλοῦ, π.χ. ἄλ-λος.

(4) Ἡ διατήρηση ἀσυνίζητων τύπων ὅπως φωτία, καρδία, τὰ παιδία, ἡ μηλέα κ.λπ.

(5) Οἱ καταλήξεις –ουσι καὶ -ασι τοῦ γ΄ προσώπου πληθυντικοῦ τοῦ ρήματος, π.χ. ἔχουσι, εἴχασι.

(6) Ἀόριστος σὲ –κα ἀντὶ σὲ –σα, π.χ. ροβόληκα = ροβόλησα, βόηθηκα = βοήθησα, ἔφτακα = ἔφτασα, ἔπιακα = ἔπιασα, κ.λπ.

(7) Ἡ λεγόμενη ἐπίταξη τοῦ ἀσθενοῦς τύπου τῶν προσωπικῶν ἀντωνυμιῶν: εἶπα σου = σοῦ εἶπα, ἐπῆρα την = την πῆρα.

(8) Τὸ ἔμμεσο ἀντικείμενο σὲ αἰτιατικὴ (σύνηθες στὸ βορειότερο τμῆμα τοῦ ἑλληνόφωνου χώρου): με εἶπε = μου εἶπε, τον ἔδωσε ἕνα βιβλίο = του ἔδωσε ἕνα βιβλίο.



Ἕνα ζήτημα, τὸ ὁποῖο δὲν ἔχει ἐρευνηθεῖ ἐπαρκῶς ἂν καὶ εἶναι γνωστὸ ἀπὸ παλαιότερα, εἶναι οἱ ἐπιδράσεις ξένων γλωσσῶν σὲ νεοελληνικὲς διαλέκτους. Ἔτσι οἱ ἐπιδράσεις τῶν γειτονικῶν ἰταλικῶν διαλέκτων, ὅπως εἶναι ἀναμενόμενο, εἶναι ἔντονες καὶ ἐμφανεῖς στὴν Κατωιταλική. Ἕνα ἄλλο παράδειγμα ἰσχυρότατων ἐπιδράσεων ξένης γλώσσας σὲ νεοελληνικὴ διάλεκτο συνιστοῦν τὰ καππαδοκικὰ ἰδιώματα, τὰ ὁποῖα μιλιοῦνταν γιὰ αἰῶνες καὶ μέχρι τὸ 1922 σὲ μικρὲς ἑλληνόφωνες νησίδες ἐντὸς τοῦ τουρκόφωνου χώρου στὰ βάθη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ στὰ ὁποῖα εἶναι ἐμφανὴς ἡ υἱοθέτηση στοιχείων καὶ δομῶν τῆς Τουρκικῆς καθὼς καὶ ἡ παρουσία πολυάριθμων λεξιλογικῶν δανείων ἀπὸ τὴν ἴδια γλῶσσα. Σὲ ἄλλες περιπτώσεις ἡ ἐπίδραση εἶναι κυρίως λεξιλογική, ὅπως π.χ. στὰ ἑπτανησιακὰ ἰδιώματα, ὅπου εἶναι ἔντονη ἡ παρουσία ἰταλικῶν δάνειων λέξεων. Τὸ ἐρευνητικὸ ἐνδιαφέρον γιὰ ζητήματα ὅπως αὐτὰ ἔχει σημαντικὰ αὐξηθεῖ τὰ τελευταῖα χρόνια.



Σημ.: 2. Χρησιμοποιεῖται ἐδῶ ὁ συμβολισμὸς τοῦ Διεθνοῦς Φωνητικοῦ Ἀλφαβήτου.

3. Μανιάτικο ἰδίωμα μιλιόταν μέχρι πρὶν μερικὲς δεκαετίες στὸ Καργκέζε τῆς Κορσικῆς ἀπὸ ἀπογόνους Μανιατῶν ἀπὸ τὸ Οἴτυλο ποὺ ἐγκαταστάθηκαν ἐκεῖ τὸ 17ο αἰ.

4. Contossopoulos, N. 1983-1984. "La Grèce du τι et la Grèce du εἶντα". Γλωσσολογία 2-3, 149-162.



4. Πηγὲς – ἔρευνα ἐπὶ τῶν διαλέκτων / ἰδιωμάτων.



Οἱ παλαιότερες γραπτὲς μαρτυρίες ποὺ διαθέτουμε ἀπὸ νεοελληνικὴ διάλεκτο προέρχονται ἀπὸ τὴν Κύπρο. Πρόκειται γιὰ τὶς Ἀσσίζες (νομικὸ κείμενο τοῦ 14ου αἰ. γραμμένο ἀρχικὰ στὴ Γαλλικὴ) καὶ τὰ χρονικά τοῦ Λεόντιου Μαχαιρᾶ καὶ τοῦ Γεωργίου Βουστρωνίου (καὶ τὰ δύο τοῦ 15ου αἰ.). Ἀπὸ τὴν Κρήτη διαθέτουμε τὴν πλούσια λογοτεχνικὴ παραγωγὴ κυρίως κατὰ τὸν 16ο -17ο αἰῶνα (π.χ. ὁ Ἐρωτόκριτος τοῦ Βιτσέντζου Κορνάρου). Πολύτιμες πληροφορίες γιὰ τὴν παλαιότερη μορφὴ καὶ τὴν ἐξέλιξη τῶν διαλέκτων μποροῦμε νὰ ἀντλήσουμε σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀπὸ τὰ νοταριακὰ (=συμβολαιογραφικὰ) ἔγγραφα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα διαθέτουμε πλούσιο ὑλικὸ κυρίως σὲ περιοχές, οἱ ὁποῖες γνώρισαν τὴν κυριαρχία τῶν Ἑνετῶν, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ λογοτεχνικὰ καὶ ἄλλου εἴδους κείμενα.



Ἀπὸ τὸν ὕστερο 19ο αἰ. ἀρχίζει, μὲ τὴν εἰσαγωγὴ τῆς γλωσσικῆς ἐπιστήμης καὶ στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὸν Γεώργιο Χατζιδάκι, ἡ ἐπιστημονικότερη μελέτη τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων καὶ ἰδιωμάτων, ἐμφανίζονται οἱ πρῶτες ἐπιστημονικὲς περιγραφὲς τῶν διαλέκτων. Τὸ ἐρευνητικὸ ἐνδιαφέρον Ἑλλήνων ἀλλὰ καὶ ξένων ἐρευνητῶν στράφηκε τότε σὲ μεγάλο βαθμὸ πρὸς τὶς διαλέκτους ἐκεῖνες, οἱ ὁποῖες ἐμφάνιζαν μεγάλη διαφορὰ τόσο ἀπὸ τὴν Κοινὴ Νεοελληνικὴ ὅσο καὶ ἀπὸ τὶς ὑπόλοιπες διαλέκτους, καὶ ἐπιπλέον ἐθεωρεῖτο ὅτι διέσωζαν ἐνδιαφέροντα ἀρχαϊκὰ στοιχεῖα καὶ μποροῦσε (ἀπὸ ἑλληνικῆς πλευρᾶς τουλάχιστον) νὰ θεωρηθεῖ ὅτι ἀποδείκνυαν τὴ συνέχεια τοῦ ἑλληνισμοῦ (π.χ. Κατωιταλική, Τσακωνική).



Τὸ παλαιότερο καὶ ἕνα ἀπὸ τὰ μεγαλύτερα κέντρα ἔρευνας ἐπὶ τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων/ἰδιωμάτων εἶναι τὸ Κέντρο Ἐρεύνης Νεοελληνικῶν Διαλέκτων καὶ Ἰδιωμάτων (Κ.Ε.Ν.Δ.Ι, πρώην Κέντρον Συντάξεως τοῦ Ἱστορικοῦ Λεξικοῦ) τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, στὸ ὁποῖο ἐδῶ καὶ πολλὲς δεκαετίες συλλέγεται καὶ μελετᾶται διαλεκτικὸ ὑλικὸ ἀπὸ κάθε γωνιὰ τοῦ ἑλληνόφωνου χώρου. Σημαντικότατο ἐρευνητικὸ ἔργο ἐπιτελεῖται ἐπίσης στὸ Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν (Ἵδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη) καὶ στὸ Ἐργαστήριο Νεοελληνικῶν Διαλέκτων τοῦ Τομέα Γλωσσολογίας τοῦ Τμήματος Φιλολογίας τοῦ Πανεπιστημίου Πατρῶν. Γενικὰ τὰ τελευταῖα χρόνια τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα ἐπὶ τῶν νεοελληνικῶν διαλέκτων καὶ ἰδιωμάτων ἔχει αὐξηθεῖ κατακόρυφα καὶ ἐξαπλώνεται ραγδαία, καθὼς ἔχει ἀναγνωριστεῖ τὸ ἐνδιαφέρον ποὺ παρουσιάζουν γιὰ τὸν ἐπιστήμονα γλωσσολόγο, ἐνῶ ἔχουν ἐνταθεῖ καὶ οἱ προσπάθειες καταγραφῆς καὶ διάσωσης τοῦ γλωσσικοῦ ὑλικοῦ πρὶν οἱ διάλεκτοι καὶ τὰ ἰδιώματα ὑποχωρήσουν ὁριστικὰ ὑπὸ τὴν πίεση τῆς Κοινῆς Νεοελληνικῆς.



5. Ὑποχώρηση τῶν διαλέκτων / ἰδιωμάτων.



Παλαιότερα μία διάλεκτος ἦταν ἡ μόνη σχεδὸν μορφὴ γλώσσας ποὺ χρησιμοποιοῦσαν στὸν προφορικό τους λόγο σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς ἐκφάνσεις τῆς ζωῆς τους οἱ τοπικὲς κοινωνίες. Ἡ ἄρση ὅμως τῆς ἀπομόνωσης πολλῶν περιοχῶν μὲ τὴ βελτίωση ἢ τὴ δημιουργία τῶν συγκοινωνιακῶν ὑποδομῶν, ἡ ἐξάπλωση τῆς σχολικῆς παιδείας, καὶ ἰδιαίτερα κατὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες, τῶν μέσων ἐπικοινωνίας καὶ τῶν μέσων μαζικῆς ἐνημέρωσης, ὁδήγησαν στὴν ἔναρξη τῆς διαδικασίας ὑποχώρησης τῶν περισσότερων διαλέκτων / ἰδιωμάτων. Σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις ἡ διαδικασία αὐτὴ ξεκίνησε ἀρκετὰ νωρίς. Ἔτσι στὴν περίπτωση τῆς κοντινῆς στὴν πρωτεύουσα Πελοποννήσου ἔχουμε μαρτυρίες ὅτι ἤδη ἀπὸ τὰ τέλη τοῦ 19ου / ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰ. εἶχαν ἀρχίσει νὰ ὑποχωροῦν τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά τῶν τοπικῶν ἰδιωμάτων. Μία ἄλλη ἐνδιαφέρουσα ἀλλὰ ἄγνωστη στὸ εὐρὺ κοινὸ περίπτωση συνιστᾶ ἡ Ἀθήνα, στὴν ὁποία μέχρι τὰ μέσα τοῦ 19ου αἰ. μιλιόταν ἕνα ἰδίωμα συγγενὲς μὲ τὰ ἰδιώματα τῶν γειτονικῶν Μεγάρων, τῆς Αἴγινας καὶ τοῦ νοτιότερου τμήματος τῆς Εὔβοιας. Ἡ μεταφορὰ τὸ 1834 τῆς πρωτεύουσας τοῦ νέου ἑλληνικοῦ κράτους στὴ μικρὴ καὶ μᾶλλον ἀσήμαντη τότε Ἀθήνα συνέβαλε στὴν ἐγκατάσταση πλήθους Ἑλλήνων ἀπὸ πολλὲς περιοχὲς τοῦ ἑλληνόφωνου κόσμου (ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὶς παροικίες τοῦ ἐξωτερικοῦ) στὴν πόλη μὲ ἀποτέλεσμα μέσα σὲ λίγες δεκαετίες νὰ σιγήσει τὸ παλαιὸ ἰδίωμά της. Στὴν Κάτω Ἰταλία ἡ ἑλληνοφωνία ἦταν γεωγραφικῶς σχετικὰ ἀρκετὰ ἐκτεταμένη μέχρι τὸν 16ο αἰ. τουλάχιστον, ἀλλὰ ἔκτοτε ὑποχωρεῖ διαρκῶς ὑπὸ τὴν πίεση τῶν γειτονικῶν ἰταλικῶν διαλέκτων (καὶ τῆς ἐπίσημης Ἰταλικῆς σήμερα).



Ἡ ὑποχώρηση τῶν διαλέκτων / ἰδιωμάτων ἐπιταχύνθηκε μετὰ τὸν 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο καὶ ὁδηγεῖ σταθερὰ στὴν ἐξαφάνισή τους. Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀκόμη καὶ ἡλικιωμένα ἄτομα διασώζουν μόνο ὑπολείμματα τῶν παλαιῶν διαλέκτων στὸ λόγο τους. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ καθιστᾶ ἐπιτακτικὴ τὴν ἀνάγκη νὰ συλλεγεῖ καὶ νὰ καταγραφεῖ τὸ γλωσσικὸ ὑλικὸ προτοῦ χαθεῖ ὁριστικά. Δυστυχῶς σὲ ἀρκετὲς περιπτώσεις τὸ ὑλικὸ ποὺ διαθέτουμε εἶναι πενιχρό, ὅπως π.χ. ἀπὸ ὁρισμένα μικρασιατικὰ ἰδιώματα. Τὰ κενὰ στὴν καταγραφὴ δὲν εἶναι διόλου ἀσήμαντα, καὶ πλέον δὲν ἀναπληρώνονται εὔκολα ἐξαιτίας τοῦ βαθμοῦ ὑποχώρησης τῶν διαλέκτων / ἰδιωμάτων. Στὴν περίπτωση τῶν ἰδιωμάτων τῶν προσφύγων ἀπὸ τὴ Μικρὰ Ἀσία ὁ ξεριζωμὸς τῶν φορέων τους ἀπὸ τὶς ἑστίες τους καὶ ἡ ἔνταξή τους στὴν ἑλλαδικὴ κοινωνία ὁδήγησε σὲ ταχεία ἐξαφάνιση τῶν ἰδιωμάτων ἀπὸ τὸ λόγο τῶν ἀπογόνων τους. Ἐπιπλέον οἱ παλαιοὶ ὁμιλητὲς αὐτῶν τῶν διαλέκτων / ἰδιωμάτων (δηλ. ἡ πρώτη γενιὰ προσφύγων) δὲν βρίσκονται πλέον στὴ ζωὴ ὥστε νὰ χρησιμεύσουν ὡς πληροφορητές, καὶ ἔτσι συχνὰ εἴμαστε ἀναγκασμένοι νὰ στηριχτοῦμε σὲ γραπτὲς πηγὲς καὶ παλαιότερες καταγραφές, (μὲ ὅλα τα μειονεκτήματά τους) γιὰ νὰ ἀντλήσουμε πληροφορίες.



Μποροῦν βέβαια νὰ ἐντοπιστοῦν ἀκόμη ἐνδιαφέροντες θύλακες διατήρησης τῶν διαλέκτων (ἔστω καὶ μὲ ἰσχυρὴ τὴν ἐπίδραση τῆς Κοινῆς Νεοελληνικῆς), κυρίως στὸ λόγο ἡλικιωμένων ἀτόμων μὲ χαμηλὴ ἕως ἀνύπαρκτη μόρφωση καὶ περιορισμένη ἐπαφὴ μὲ τὶς πόλεις, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄτομα ποὺ ἀνήκουν σὲ νεότερες γενιές. Ἐπίσης θύλακες διατήρησης διαλέκτων ἐντοπίζονται σὲ περιοχὲς ἐκτὸς τῶν ὁρίων τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους (στὴν Ἀπουλία καὶ τὴν Καλαβρία στὴν Κάτω Ἰταλία, στὴν Ἀλβανία, στὴν Τουρκία στὴν περιοχὴ τοῦ Ὄφη ὅπου διαβιοῦν μουσουλμάνοι ἑλληνόφωνοι Πόντιοι, στὴν Οὐκρανία καὶ τὴν περιοχὴ τῆς Κριμαίας καὶ τῆς Ἀζοφικῆς), ἂν καὶ ἀντιμετωπίζουν καὶ αὐτὲς γιὰ ποικίλους ὅσο καὶ γνωστοὺς λόγους τὸ φάσμα τῆς ἐξαφάνισης καὶ τῆς ἀντικατάστασής τους ἀπὸ τὶς γλῶσσες τῆς πλειοψηφίας τῶν τοπικῶν πληθυσμῶν, παρὰ τὶς ἀξιόλογες προσπάθειες ποὺ γίνονται σὲ ὁρισμένες περιπτώσεις γιὰ τὴ διατήρησή τους (π.χ. στὴν Ἀπουλία). Ἰδιαίτερα ζωντανὴ εἶναι ἀκόμη ἡ κυπριακὴ διάλεκτος, ἂν καὶ παρατηρεῖται καὶ σὲ αὐτὴν ἰσχυρὴ ἐπίδραση τῆς Κοινῆς Νεοελληνικῆς, ἐνῶ ἔχει ξεκινήσει στὸν προφορικὸ λόγο διαδικασία ἐξάλειψης τῶν τοπικῶν ἰδιαιτεροτήτων πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς δημιουργίας μίας «κυπριακῆς κοινῆς». Ζωντανὴ παραμένει ἐπίσης ἡ Ποντιακὴ στὶς περιοχὲς ἐγκατάστασης ποντίων προσφύγων ἰδιαίτερα στὴ βόρεια Ἑλλάδα.





Ἐπιλογὴ βιβλιογραφίας.



Ἡ βιβλιογραφία γιὰ τὶς νεοελληνικὲς διαλέκτους καὶ τὰ ἰδιώματα εἶναι τεράστια. Δίνεται ἐδῶ μόνο μία μικρὴ ἐπιλογή.

Κοντοσόπουλος, Ν. 2001. Διάλεκτοι καὶ ἰδιώματα τῆς Νέας Ἑλληνικῆς. Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «Γρηγόρη».

Διαλεκτικοὶ θύλακοι τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας. Ἔκδοση «Κέντρου Ἑλληνικῆς Γλώσσας». Ἀθήνα 1999.

Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ οἱ διάλεκτοί της. Ἔκδοση «Κέντρου Ἑλληνικῆς Γλώσσας». Ἀθήνα 2000.

Τζιτζιλής, Χρ. (ὑπὸ ἔκδ.). Νεοελληνικὲς Διάλεκτοι. Θεσσαλονίκη: Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν (Ἵδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Τριανταφυλλίδης, Μ. 1981. Νεοελληνικὴ Γραμματική: Ἱστορικὴ εἰσαγωγὴ (1938). Στὸ: Ἅπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, τόμ. 3ος. Θεσσαλονίκη: Ἰνστιτοῦτο Νεοελληνικῶν Σπουδῶν (Ἵδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). 19815.



Σημ.: 5. Στὶς σελ.233-308 γίνεται ἐκτενὴς ἀναφορὰ στὶς νεοελληνικὲς διαλέκτους καὶ τὰ ἰδιώματα. Περιλαμβάνονται καὶ κείμενα.



* Ὁ Νικόλαος Παντελίδης εἶναι Ἀναπληρωτὴς Καθηγητὴς Γλωσσολογίας τοῦ Τομέα Γλωσσολογίας στὸ Τμῆμα Φιλογίας τοῦ Πανεπιστήμιου Ἀθηνῶν. http://www.odeg.gr/oi-neoellinikes-dialektoi.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΟΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ"

Ελληνικες λέξεις στην αγγλική γλώσσα

Κατάλογος ελληνικών λέξεων στην αγγλική γλώσσα

a. abyss, academy, acme=δόξα-ακμή,- acrobat, acropolis, aegis, aerial, aerodrome, aeronautics, aeroplane, aesthetic, air, all, allegory, allergy, alphabet, amalgam,  ambrosia, amethyst, amnesia, amphibian, amphitheatre, amphora=αμφορεύς, anachronism, anaemia, anagram, analogy, analysis, anarchism, anathema, anatomy, angel, anomalous, antagonism, anorexia, anthology, anticyclone, aorta=αορτή, apathetic, aphorism, apocalypse, apologise, apoplexy, apostasy, apostle, apostrophe, apothecary, archaeology, archbishop, archdeacon=αρχιδιάκων, archipelago, architect, arctic, aristocratic, arithmetic, aroma, arsenic, asbestos, ascetic, asphyxia, asthma, astrology, astronaut, astronomy, asylum, atheism, athlete, atmosphere, atom, atrophy, aura=αύρα-φωτοστέφανο, austere=αυστηρός, authentic, autobiography, autocrat=αυτοκράτωρ-μονάρχης, automatic, autograph, autonomous, autopsy, axiom. (80) b. bacterium, baptism, barbarian, baritone, barometre, basic, basil, bathos, basis, Bible, bibliography, bigamy, biochemistry, biography, biology, biplane, blasphemy, botany. (18) c. call, callus, calyx, canon, captain, card, cartography, castor, cataclysm, catacombs, catalogue, catalyst, catapult, cataract, catarrh=καταρροή, catastrophe, catehism, categoric, cathedral, cathode, catholic, caustic, cell, cemetery, cenotaph, centre, ceramic, chameleon, chaos, character, chart, chasm, chimera, chiropractor, choir=xoρός-χορωδία, chiropodist="πεντικιουρίστ", chord=χορδή, choreography, chorus, Christ, chromatic, chromosome, chronic, chronicle, chronological, chronometre, chryssalis, chryssanthemum, cinema, cirrhosis, claustrophobia, cleric, climacteric, climate, climax, clinic, code, colosal=κολοσιαίος, coma, comedy, comic, comma, cosmos, cosmetic, cosmonaut, cost, crisis, criterion, criticism, crypt, crystal, cybernetics, cycle, cyclone, cyclopaedia, cyclotron, cylinder, cymbal, cynic, cyst. (80) d. deacon=διάκος, decade, decalogue, delta, demagogic, democracy, demography, demon, demotic, dermatology, diabetes, diabolic, diadem=διάδημα, diaeresis, diagnosis, diagonal, diagram, dialect, dialogue, diameter, diamont, diaphanous, diaphragm, diatribe, dichotomy, dictator, didactic, diet, dilemma, dinosaur, dioxide, diorama, diphtheria, diphthong, diploma, diplomat, disaster=δυσαστρία-δεν "έχω άστρο", disc, dolphin, dose, double, draconian, dragon, drama, drastic, dynamic, dynamite, dynasty, dyspepsia.(49) e. eccentric, ecclesiastic, echo, eclectic, eclipse, ecology, economic, ecstasy, ecumenical, eczema, egoism, elastic, electric, elegiac, elephant, eliptic, emblem, embryo, emetic, emphasis, emporium, encyclopedia, endemic, energy, enigma, enthrone, enthusiasm, entomology, enzyme, ephemeral, epidemic, epigram, epilepsy, epilogue, epiphany, episode, epistle, epitaph, epithet, epitome, epoch, erotic, esophagus, esoteric, ether, ethic, ethnic, ethos, etymology, eucalyptus, Eucharist, eugenics, eulogize, eunuch, euphemism, euphony, euphoria, Eurasia, eureka=εύρηκα, evangelic, exodus, exorcize=εξορκίζω, exotic.(63) f. fable=φαύλος-μύθος, fanatic, fantasy, father, frenetic=φρενήρης.(5) g. galaxy, gastronomy, general, genesis, genus, geography, geocentric, geophysics, geopolitics, geology, geometry, gerontology, gigantic, glycerine, gyro, goverment, grammatical, gramophone, graphic, gymnasium, gregorian, gynecaology. (23) h. hagiology, halcyon=αλκυονίδες ημέρες, harmony, hecatomb, hectare, hedonism, hegemony, helicopter, heliotrope, helium, helot=είλωτας, hemisphere, hemorhage=αιμοραγία, hemoroids, hepatitis, heretic, hermaphrodite, hermetic, hermit=ερημίτης, hero, heroin, hesperus, heterodox, heterogeneous, heterosexual, hexagon, hexameter, hierarchy, hieroglyph, hilarious=ιλαρός-εύθυμος, hippopotamus, hippodrome, history, holocaust, holograph, homeopathy, homogeneous, homonym, homophone, horizon, hymen, hyperbole, hypnosis, hypocrisy, hypotenuse=υποτείνουσα, hysteria, homosexual, horde=ορδή-στίφος, horizon, hormone, hour, hydrostatics, hydrophobia, hyena, hygiene, hymn, hypertrophic, hypochondria, hypodermic, hypothesis.(60) i. iamb, icon, iconoclaust, idea, ideorgam, ideology, idiot, idiolect, idiom, idiosyncrasy, idylle, Ireland=xώρα της Ίριδος, ironic, isobar, isosceles, isotope, isthmus. (17) k. kaleidoscope, kilo, kilocycle, kilogram, kilometre, kilolitre, kinetic, kleptomania. (8) l. labyrinth, laconic, laic, larynx, lava, lesbian, lethargy, leukemia, lexical, lithography, logarithm, logic, logistics, lynx=λύγξ-αγριόγατα, lyre, lyric. (16) m. macrobiotic, macrocosm, magic, magnet, mania, mathematics, mechanic, medal, megacycle, megalith, megalomania, megaphone, megaton, meiosis, melancholia, melodic, melodrama, meningitis, menopause, metabolism, metallic, metallurgy, metamorphosis, metaphor, metaphysics, meteor, meteorite, meteorology, meter, metre, metric, metronome, metropolis, miasma, microbe, microbiology, microelectronics, micrometer, micron, microorganism, microphone, microscope, mimeograph, mimetic, monarch, monastery, monogamy, monogram, monolith, monologue, monomania, monoplane, monopoly, monosyllable, monotheism, monotone, morphology, museum, music, myopia, myriad, mysterious, mystic, myth.(64) n. narcissism, narcotic, nautical, nautilus, narcomancy, necropolis, nectar, nemesis, neolithic, neologism, neon, nerve, neoplasm, nephritis, neuralgia, neutrasthenia, new, nostalgia, nymph.(19) o. oasis, ocean, octagon, octane, octave, octogenarian=ογδοηκοντούτης, octopous, ode=ωδή, odyssey, oecumenical, Oedipous complex, orgy, oligarchy, Olympiad, Olympic, onomatopoeia, ontology, ophthalmia, optic (optimist, option), orchestra, orchid, organ, organic, organism, organize, orgasm, orphan, orthodox, orthographic, orthopaedic, osteopath, ouzo, oxide, oxygen.(34) p. pachyderm, pagan=παγανιστής-ειδωλολάτρης,  paleolithic, paleontology, palm, panacea, panchromatic, pancreas, pandemic, pandemonium, panegeric=πανηγυρική ομιλία, panic, panoply, panorama, pantechnicon, pantheism, pantheon, panther, parabola=παραβολή,  paradigm, paradox, paragon=παράγων-υπόδειγμα, paragraph, parallel, paralysis, paranoia, paraphrase, paraplegia, parasite, paratyphoid, parenthesis, pariah=παρίας,  parody, paroxysm, pater, pathetic, pathology, pathos, patriach, patriot, patronymic, pedagogue, pederasty, pediatrics, pedometer=βηματομετρητής, pentagon, pentameter, Pentateuch, pentathlon, Pentecost, pepsis,  perihelion=περιήλιον, perimeter, period, peripatetic, periphrasis, periphery, periscope, peristyle, peritonitis, petal=πέταλο άνθους, phalanx, phallus=φαλλός, phantasm, pharmacology, pharmacy, pharynx, phase, phenomenon, philanthropy, philately, philarmonic, philology, philosophy, philtre, phlebitis, phlegm, phobia, phoenix, phone, phonome=φώνημα, phonetic, phonograph, phonology, phosphorous, photo, photoelectric, photogenic, photograph, photolithography, photometer, phrase, phrenetic, phrenology, phthisis, physics, physiognomy, physiology, physiotherapy, planet, plasm, plasma, plastic, plectrum=πλήκτρο, pleonasm, plethora, plutocracy, plutonium, pneumatic, pneumonia, pole=πόλος, polemic, policy, police, politics, polyandry, polygamy, polyglot, polygon, polymorphus, polyphony, polypous, polysylable, polytechnic, polytheism, porn, practice, pragmatism, presbyter, prism, problem, prognosis, programme, prologue, prophecy, prophylactic,  proscenium=προσκήνιο, proselyte, prosody, protagonist, protocol, proton, protoplasm, protozoa, prototype, psalm, pseudonym, psyche, psychedelic, psychic, psychoanalysis, psychology, psychopath, psychosis, psychotherapy, pterodactyl, pylon=πυλώνας, pyramid, pyre=πυρά, pyrites, pyrotechnics=πυροτέχνημα, python.(162) r. radio s. sandal, sarcasm, sarcophagus, sardonic, satyr, scene, sceptic, schematic, schism, schizophrenia, scholar, scholastic, school, scoria, scorpion, Scotland=χώρα του σκότους, Scylla, seismic, semantic, semaphore=σηματοφόρος, septisemia=σηψαιμία, serial, sir, solecism=σολοικισμός, sophism, spasm, sphinx, stadium, stalactite, stalagmite, star, static, statistics, stereophonic, stereoscopic, sternum, stigma, stoic, stomach, strategy, stratagem, stratosphere, strptococcus, streptomycin, strophe, sycophant, syllogism, symbol, symmetry, sympathetic, symphony, symposium, symptom, synagogue, synchronize, syncope, syndrome, synod, synonym, synopsis, syntax, synthesis, syphilis, syphon, syringe, system.(67) t. tactic, talent, tantalize=υποβάλω κάποιον στα μαρτύρια του Ταντάλου, tartar, tautology, taxidermy, technique, technocracy, technology, telegram, telegraph, telemetry, teleology, telepathy, telephone, telephoto, telescope, thetatre, theism, theme, theocracy, theology, theorem, theoretic, theory, theosophy, therapeutic, therapy, therm, thermal, thermionic, thermometer, thermos, thesaurus, thesis, tone, topography, tragedy, tragicomedy, tremor, trigonometry, trilogy, tripod, trirem, triple, trophy, tropic, typhoon, typical, typography,tyrrany.(51) u. unonymous x. xenophobe, xylophone z. zephyr, zeugma, zodiac, zone, zoology.(5) http://abnet.agrino.org/index.htm

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ελληνικες λέξεις στην αγγλική γλώσσα"