Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

 Εισαγωγή στην Ελληνική ονοματολογία 

ΑΝΘΡΩΠΩΝΥΜΙΑ..
Η ονομασία του ανθρώπου με ένα η περισσότερα ονόματα είναι πανάρχαιο και πανανθρώπινο φαινόμενο. Ήδη ο Όμηρος πιστεύει ότι η ανθρωπονυμία είναι πανανθρώπινη συνήθεια. 
Ο Αλκίνοος ρώτησε τον Οδυσσέα πώς ονομάζεται , και γιατί πρέπει να έχει και αυτός , όπως όλοι οι άνθρωποι, κάποιο όνομα. 
Ούμεν γάρ τις πάμπαν άνώνυμός έστ';άνθρώπων ,ού κακός, ούδέ μέν έσθλός, έπήν τά πρvτα γένηται, άλλ' έπί πασι τίθενται , έπεί κε τέκωσι, τοκρες[1].
Για τους Έλληνες κάθε ιστορική περίοδος έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της 
ονοματοθεσίας της . 

Στην ηρωική εποχή π.χ. επικρατούν τα ονόματα που εκθησιάζουν πολεμική ικανότητα (Μενεπτόλεμος , Μενεχάρης , Μενεσθεύς κ.λ.π.) ενώ στην βυζαντινή περίοδο επικρατούν τα χριστιανικά ονόματα , τα ονόματα των αξιωματούχων της βυζαντινής αυτοκρατορίας κ.λ.π.
Επειδή το βαπτιστικό όνομα δεν επαρκούσε για την διάκριση των ατόμων σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες , γιαυτό προέκυψε αρκετά νωρίς η ανάγκη να συνδέεται και το δεύτερο διακριτικό όνομα το σύγχρονο επώνυμο. 
Το σύγχρονο ονοματολογικό σύστημα της Ευρώπης φαίνεται ξεκίνησε από την Ιταλία στα μέσα του τον 16. αιώνα και σίγουρα έχει τις πηγές του στο ρωμαϊκό και αρχαιοελληνικό σύστημα.
Στην ομηρική εποχή ως δεύτερο διακριτικό όνομα επικρατεί το πατρωνυμικό επίθετο. Έτσι ο Αχιλλέας είναι Πηλείδης (από τον πατέρα του) και Αιακίδης (από τον παππού του), ο Οδυσσέας προσονομάζεται Λαερτιάδης ο Αγαμέμνονας Ατρείδης .
Στην κλασική εποχή με την παρακμή των παλαιών αριστοκρατικών γενών περιορίζονται και τα πατρώνυμα που δηλώνουν το γένος σε λίγα Αλκμαιωνίδαι, Αγίδαι ,Ευμολπίδαι Κυψελίδαι κ.λ.π.
Επικρατεί τώρα ο συνδυασμός του βασικού ονόματος με την γενική του ονόματος του πατέρα αντί του πατρωνυμικού επιθέτου Σωκράτης Σωφρωνίσκου ,Περικλής Ξανθίπου, κ.λ.π. 
Μεγαλύτερη ακρίβεια εκφράζεται με την προσθήκη του επιθέτου που δηλώνει τον τόπο καταγωγής Θουκυδίδης Ολόρου Αλιμούσιος , η Κλέαρχος ο Λακεδαιμόνιος , Διόδωρος ο Σικελιώτης.
Άλλη μία κατηγόρια προσωνυμίων είναι αυτά που συνδέονται με κάποια ηθικά η σωματικά χαρακτηριστικά του ονομαζόμενου προσώπου στα βυζαντινά χρόνια:Ανδρέας (ανδρείος) ,Βασίλειος (του βασιλιά) ,Γεώργιος (γεωργός) , Δημήτριος (Δήμητρα -;γεωργός), Ευγένιος (ο ευγενής) κ.λ.π. 
Τα παρωνύμια έπαιξαν μεγάλο ρόλο στον σχηματισμό των επωνύμων στην βυζαντινή και νεοελληνική περίοδο.
Της βυζαντινής εκφοράς έχουμε Θεόδωρος ο Αποστόλης (= Αποστόλου) , Κωνσταντίνος ο Παναγιώτης (=Παναγιώτου) συνέχεια αποτελούν τα νεοελληνικά Γεώργιος Βασιλείου ,Ηλίας Πέτρου κ.λ.π. όπου το 
δεύτερο κύριο όνομα χρησιμεύει ως επώνυμο. Η σύγχυση που μπορούσε να δημιουργηθεί με την εκφορά αυτή αποσοβήθηκε με την προσθήκη ενός παρωνυμίου που εξελίχτηκε σε επώνυμο Νικόλαος Πέτρο Τσαγκάρης.
ΒΑΦΤΙΣΤΙΚΑ
Βαφτιστικά από την αρχαία ελληνική παράδοση .
Αγαθοκλής , Αθηνά , Αλεξάνδρα , Δημοσθένης , Ηρακλής, Θεμιστοκλής , Ιππολύτη , Καλλιόπη , Λεωνίδας , Μελπομένη , Οδυσσέας , Ολυμπιάς , κ.λ.π.
Βαφτιστικά από την εκκλησιαστική παράδοση .
α) Βαφτιστικά από την Παλαιά Διαθήκη.
Αυτά τα ονόματα είχαν μεγάλη διάδοση τα πρώτα χριστιανικά χρόνια αλλά αργότερα περιορίστηκε η χρήση τους και εμφανίζονται σήμερα σποραδικά σε μερικά μέρη.
Αβακούμ, Αβραάμ (Αβράμης , Μαμής) , Αδάμ (Αδάμος , Δάμος , Αδάμας ,Αδαμάκης), Ανανίας (Νανιάς) , Δαβίδ (Δαβίδης , Δαβίθης)κ.λ.π.
β)Βαφτιστικά ονόματα αγίων Αθανάσιος ,Βασίλειος Γεώργιος ,Δημήτριος, κλπ.
γ)Βαφτιστικά ονόματα εορτών και γενικά από την θρησκευτική ορολογία.
Αγαπητός (ιδού ο υιός μου ο αγαπητός) , Άγγελος , Βαϊα , Δέσποινα ,Κουνίτσα (εικόνα η όμορφη σαν εικόνα) , Ευαγγελία , Ζωοπηγή (ζωοδόχος πηγή),Θεοφάνης (Θεοφάνια) , Λάμπρος (Λαμπρή ) , Πανάγια (Παναγία) , Παράσχος (Παράσχου κύριε) κ.λ.π.
Βαφτιστικά από την νεώτερη ελληνική παράδοση.
α)Βαφτιστικά από ονόματα της βυζαντινής και νεώτερης ελληνικής ιστορίας.
Ακρίτας , Ασάνης , Βατάτζης , Βελισάριος , Βρανάς , Δούκας , Ερωτόκρητος , Καλογιάννης , Κατακουζινός , Κομνηνός , Λάσκαρης , Μοσχωνάς ,Ολόβολος ,Ράλλης , Ρωμανός , Σκαρλάτος ,Φωκάς , Χουρμούζης κ.λ.π.
β)Βαφτιστικά από ονόματα αξιωμάτων και τιμητικών τίτλων .
Αμιράς (ναύαρχος) , Άρχοντας ,Αφέντης , Δημοκρατία , Domina (Δόμνα ) , Κοκόνα (τιμητική επίκληση διάση-μων η ευγενών γυναικών) , Κράλης (βασιλιάς Καράλης) , Κυρ (Κυρίτσης) , Ρήγας (βυζαντινός τίτλος για ξένους βασιλείς και ηγεμόνες) κ.λ.π.
γ) Βαφτιστικά από ξένους λαούς .
Agnes Ανέζα , Amalie Αμαλία, Battista Μπατίστας , Bernardo Βερνάρδος , Domenico Δομένικος , Flora Φλόρα ,Φλουρής , Francesko Φραντζέσκος , Francois Φραντζής , Giacomo Γιακουμάτος , Γιακουμής , Giorgio Τζορτζής, Giovanni Ζοάνος , Τζανής κ.λ.π.
δ)Βαφτιστικά από γεωγραφικά ονόματα
Σύμφωνα με τα αρχαία ελληνικά πρότυπα Ηλείος ,Θεσσαλός , Λύδος κ.λ.π.δημιουργήθηκαν και τα νεώτερα χρόνια ανάλογα βαφτιστικά.
Αμερικάνα , Ασιανή , Κιρκασία , Αξιώτης (Ναξιώτης) , Αγράφω , Αθήνα , Ανατολή , Βενετία ,κ.λ.π.
ΒΑΦΤΙΣΤΗΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ.
Α)Βαφτιστικά από ονομασίες της περιβάλλουσας φύσης.
Αηδόνι (Αηδόνα) , γεράκι , (Γερακίνα , Γεαρακούλα) , λιοντάρι (Λιονταρής) , μέλισσα (Μελίσω) , Παγώνι (Παγώνης , Παγώνα) , περιστέρι (Περιστέρα) , τρυγόνι (Τριγώνα) κλπ.
άνθος (Ανθή) , γαρίφαλο (Γαρούφαλος, Γαρουφαλιά ) ,ζουμπούλι (Ζουμπούλης . Ζουμπούλια) , μηλιά (Μηλιά , Μηλιώ) , ροδιά (Ροδιά , Ροδούλα ) , τριανταφυλλιά (Τριανταφυλλιά , Τριαντάφυλος) κ.λ.π.
ασήμι (Ασημής , Ασήμω ,Ασημίνα κλπ) , διαμάντι (Διαμαντής , Διαμαντάρας ,Μαντής , Διαμάντω κλπ.) ζαφείρι (Ζαφείρης , Ζαφείρα , Ζαφειρία κλπ.) μάλαμα (Μάλαμας , Μαλάμω κλπ) , σμαράγδι (Σμαράγδα ,Σμαράγδω ) χρυσάφι (Χρυσάφης ) , χρυσός (Χρύσος ,Χρυσούλα , Χρύσω κλπ)
αστέρι (Αστέρω , Αστέριος) αυγή (Αυγή ,Αυγούλα , κλπ)
Βαφτιστικά που βασίζονται σε σωματικές η ψυχικές ιδιότητες.
Άσπρος (Ασπρούλης ,Ασπρούλα) , λυγερός (Λυγερή) , μελαχρινός (Μελαχρινή) , ξανθός (Ξάνθος , Ξανθός , Ξανθή , Τσιάνης κλπ.)
Αγαθός (Αγαθή ,Αγάθω ) , γλυκύς (Γλυκιά ,Γλυκερία ) κλπ.
Ευχετικά βαπτιστικά.
Προϋποθέτουν ευχή των γονέων η του αναδόχου .
Ζήσης (Να ζήσει.) , Πολυζώης (πολύ ζωή να έχει ) , Παναταζής (πάντα να ζει).
Στην Πίνδο το θηλυκό όνομα Αγόρω (αγόρι ) δίνεται σε κορίτσι που αναμενόταν ύστερα από την γέννηση σειράς κοριτσιών να γεννηθεί αγόρι. Τον ίδιο ρόλο παίζει και το Σταμάτα για να ((σταματήσουν)) να γεν-νιούνται θηλυκά: Θέμελης ,Θεμελής (να θεμελιώσει από το τούρκικο temelli -;θεμέλιο) ,θεμελιωμένος :Καλομοίρης(καλή του μοίρα). 
ΕΠΩΝΥΜΑ
Τα επώνυμα διακρίνονται σε πατρωνυμικά ,μητρωνυμικά , ανδρωνυμικά , εθνικά ,Επαγκελματικά , παρωνύμια και ψευδώνυμα.
(([2]Πατρωνυμικόν μέν ουν έστι το κυρίως άπό πατρός έσχηματισμένον ,καταχραστικώ δέ καί το άπό προγόνων , οίον Πηλείδης ,Αίακίδης ο Άχιλλεύς))
Στην αρχαία Ελληνική τα πατρωνυμικά σχηματίζονται είτε απλούστερα με την γενική του ονόματος του πατέρα (Περικλής Ξανθίππου ) είτε με διάφορα παραγωγικά επιθέματα που προσαρτώνται στο όνομα του πατέρα (Κρον-ίδης,Νεστορίδης , Πριαμίδης Κρον-ίων , Ασκληπ-ιάδης ,Λαερτιάδης ,κλπ.) η του γενάρχη (Αιακίδαι , Αλκμαιωνίδαι.)
Στην νέα Ελληνική η πατρωνυμική σχέση εκφράστηκε αρχικά με την γενική του ονόματος του πατέρα ύστερα από τον προσδιορισμό γιος , κόρη κ.λ.π.ο Μιχάλης ο γιος του Μελέτη και έπειτα ο Μιχάλης του Μελέτη. Η πατρογονική γενική διαφυλάχτηκε σε ορισμένα επώνυμα (Γεώργιος Ιωάννου , Νικόλαος Αντωνίου), στα περισσότερα όμως που κράτησαν τον λαϊκό τους Χαρακτήρα μετατράπηκε σε ονομαστική Αποστόλης (αντί Αποστόλου) ,Αργύρης, Λουκάς κλπ. Σπανιότερα είναι τα πατρωνυμικά που βασίζονται σε σύνθεση Κωστοσήφης (ο Κώστας του Σήφη) , Πολογιώργης (ο Γιώργος Πολάκης).
Ο κύριος όγκος των πατρωνυμικών ένα βαπτιστικό όνομα (αλλά δευτερευόντως και οποιαδήποτε άλλη βάση) στο οποίο προστίθενται παραγωγικά επιθήματα (Γεώργιος) Γεωργάκης , Γεωργακάκης , Γεωργακόπουλος , Γεωργαλάς , Γεωργαράκης , Γεωργάς , Γεωργάτος , Γεωργάτσος , Γεωργέλης Γεωργής , Γεωργιάδης , Γεωργιλάς ,Γεωργίου , Γεωργιτσέας , Γεωργίτσης , κλπ ,(Βάγια τα =η γιορτή) Βαγιανός , Βαϊνέλης , (Λαμπρή) Λαμπρινός , Λάμπρος , Λαμπράκης.(Κανάκι , το =χάδι) Κανάκης.

Ορισμένα νεοελληνικά πατρωνυμικά βασίζονται σε βαπτιστικά ξένων γλωσσών από τις οποίες ήρθε σε επαφή η γλώσσα μας :τούρκικα (Μουράτογλου , Μουρατίδης) , αρβανίτικα: (Γκίνης =Γιάννης,Γκιόκας =Γιώργος), βλάχικα : (Ζιάνας =Γιάννης ,Μίσιος και Μίσιας =Μιχάλης ,Σόκος=Θανάσης , Τσέλιος=Στέριος), σλαβικά: (Κόλιας=Νικόλαος , Φίλτσος=Φίλιπος) κλπ.
Μητρωνυμικά
Είναι τα επίθετα που βασίζονται στο όνομα της μητέρας :Κώστας Ελένης , δηλ ο Κώστας της Ελένης. Τα μητρωνυμικά ήταν πολύ σπάνια στην αρχαία Ελλάδα. Ο Απόλλωνας από την μητέρα του Λητώ ονομαζόταν Λητοϊδης , Λητογενής , Λητόϊτος ενώ Μαιάδας ονομάζονταν ο Ερμής ως γιος της Μαίας.

Τα μητρωνύμια εμφανίζονται σε κοινωνίες που μητροκρατούνται , π.χ. οι Λύκιοι της Μικράς Ασίας όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (1,73) ,και ο Ηρακλείδης ο Ποντικός (C.MULLER , FRAGM. HIST. GRAEK . 2, 217, XV). Το μητριαρχικό δίκαιο των Λυκίων φαίνεται να συνεχίζεται και στα μεσαιωνικά χρόνια , γιατί ο Νικόλαος Δαμασκηνός (C.MULLER , ό.π. 3,461, CXXI αναφέρει ότι (Λύκιοι τάς γυναίκας μάλλον η τους άνδρας τιμώσι και καλούνται μητρόθεν , τας τε κληρονομίας ταίς λείπουσι , ου τοίς υιοίς).

Ως υπολείμματα των Λυκείων θεωρεί ο Σ. Λάμπρος νεοελληνικά μητρωνυμικά που συγκέντρωσε στο Λιβίτσι της Λυκίας και στο Καστελόριζο και πιστεύει ότι τα μητρωνυμικά αυτά μαρτυρούν τη επίδραση του αρχαίου μητριαρχικού δικαίου των Λυκίων στους Έλληνες της Λυκίας .

Οι λόγοι για τους οποίους επιβάλλεται το μητρωνυμικό αντί του πατρωνυμικού είναι πολλοί και ποικίλοι αυτό συμβαίνει π.χ. όταν η μητέρα στην κοινωνία λόγω της δραστηριότητας και της προσωπικότητάς της, της καταγωγής της , λόγω μακρόχρονου ξενιτεμού του πατέρα η χηρεία της μητέρας κλπ. Επίσης ένας καταπιεσμένος σώγαμπρος μπορεί να πάρει το όνομα της γυναίκας του Μάρως (Μάρως η Μαρόπουλος) η της πεθεράς του Λαφαρούς (Γιωρτς τη Λαφαρούς , Πόντος ). Στα Τρίκαλα της Κορινθίας ο Σώγαμπρος έπαιρνε και δεύτερο όνομα από την σύζυγό του: ο Μάριος, ο Φωτεινός , ο Ελένιος ο Γαρουφαλιός κλπ.

Μητρωνυμικά συναντάμε σε όλες τις περιοχές της Ελλάδος .

Αλλά και στην βυζαντινή περίοδο συναντάμε μητρωνυμικά ονόματα π.χ. Λεόντειος ο Παυλίνης. Ιωάννης ο Βαλεριανής κλπ . Σε βυζαντινά έγραφα συναντούμε επώνυμα , όπως Ιωάννης της Ράπτισας , Λέων της Μαρίας , Δημήτριος της Καλογραίας , Παπά Δημήτριος της Ευδοξίας κλπ.

Στα μητρωνυμικά έχουμε τις εξής κατηγορίες: 
α) Μητρωνυμικά που βασίζονται στο βαπτιστικό της μητέρας :Αγγελίνας , Άννας , Ασημίνας , Βερονίκης,
Γαρουφαλιάς , Γερακίνης , Ελένης , Ζαμπέλας , Ζαμπέτας , Κατίνας , Λελούδας , Μυρσίνης , Νικολίτσας , Παγώνας , Σμαραγδής , Σουμέλας , Σπεράντζας ,Τασούλας , Χαιδος , κλπ.
β)Μητρωνυμικά που βασίζονται στο ανδρωνυμικό της μητέρας , που με την σειρά του μπορεί να βασίζεται 1) στο βαπτιστικό του άντρα της:Αλέξαινας , Βασίλαινας , Γιώργαινας κλπ.2) στο παρωνύμιο του άντρα της: Γλαβίνας , Ζωγραφίνας, Καρατζίνας , Παπαδίτσας κλπ.
γ) Μητρωνυμικά που βασίζονται στο επάγγελμα της μητέρας η του άντρα της :Γιατρούδενας , Καλογραίας , Μακαρονούς , Μαμμής , Παπαδιάς , Τσαγκαρίνας , Τσιγαρούς κλπ.
δ) Μητρωνυμικά που δηλώνουν την καταγωγή της μητέρας :Αμουργιανής ,Αραπίνης ,Βλάχας , Γυφτούδας , Γύφτσας , Λιάπαινας κλπ.
ε) Μητρωνυμικά που δηλώνουν ελάττωμα της μητέρας :Βουβής , Καμπούρας ,Χοντρολένης κλπ.
στ) Μητρωνυμικά που δηλώνουν βαθμό συγκενείας :Βάβους , Γιαγιάς , Μαννάκας , Νυφούδης κλπ.
Ανδρωνυμικά
Πρόκειται για ονόματα γυναικών που βασίζονται στο βαπτιστικό , επώνυμο η παρωνύμιο κλπ. Του ονόματος των αντρών τους και αποτελούν μία πρόσθετη επωνυμία κοντά στο βαπτιστικό όνομα.
Από τη βυζαντινή περίοδο είναι γνωστά ορισμένα ανδρωνυμικά σε -;εα (Κουβικουλαρέα , Σπαθαρέα , Ανδρονικέα ) και -;ινα (Μαρία Αγγελίνα ), Δούκαινα Παλαιολογίνα κλπ.)
Τα νεοελληνικά ανδρωνυμικά σχηματίζονται με την γενική του ονόματος του συζύγου (η Αγγέλλω του Κακριδά) και με διάφορα παραγωγικά επίθετα , π.χ.-αινα (Κώσταινα , Γιάνναινα , Τζαβέλαινα ) ,-ινα (Θοδωρίνα , Περικλήνα , Λασκαρίνα , Μπουμπουλίνα ) -;ου (Νικολού , Παυλού , Μιχαλού , Πεταλού ) , -ισσα (γιάτρισσα , μαστόρισσα = η γυναίκα του γιατρού ,του μάστορα ) κλπ. 
Εθνικά 
Σύμφωνα με τον Διόνυσο τον Θράκα (εκδ.G Uhling) (εθνικόν έστιν το έθνους δηλωτικόν, ως Φρύξ , Γαλάτης) τα ονόματα αυτά που σχηματίζονται από ονόματα χωρών πόλεων κλπ. Από τα κλασικά χρόνια και αργότερα μεγάλη χρήση των εθνικών ονομάτων:Εκαταίος ο Μιλήσιος , Απολλώνιος ο Τυανεύς Κόιντος ο Σμυρναίος κλπ.
Τα βυζαντινά παρωνύμια που προϋποθέτουν εθνικό όνομα συγκαταλέγονται ανάμεσα σε άλλα και τα εξής: Αρμενιάκος , Βούλγαρος , Καππαδόκης , Φράγκος , Καλυβίτης (<Καλύβη ,πόλη της Μακεδονίας) , Λιβανίτης (<Λίβανα , πόλη της Συρίας), Κομνηνός (<Κόμνη Ανδιανουπόλεως), Λεκαπινός (Λέκαπα Καππαδοκίας )Γαβαλάς (<Γάβαλα Συρίας) ,κλπ.
Τα νεοελληνικά εθνικά επώνυμα σχηματίζονται συνήθως με αρχαιοελληνικά η αρχαιότερης καταγωγής επιθήματα και σπανιότερα με ξένα:Αθηναίος , Θηβαίος , Κερκυραίος , Μυτιληναίος. -ανός/ιανός Αμοργιανός (Αμοργός) , Καλαματιανός , Κουταλιανός (<Κούταλη Προποντίδας)Σφακιανός , Ψαριανός κλπ. -;ηνός Αδραμυττηνός , Ζακυνθινός . -;ινός Αραβαντινός (<Αραβάντι) , Καστρινός , Πυλαρινός (<Πύλαρος Κεφαλονιάς). -;ίτης Βαλαωρίτης (<Βελεώρα Ευρυτανίας ) , Δολιανίτης(Δολιανά). -αϊτης (Μοραΐτης) Χρυσαϊτης (Χρυσό Παρνασίδος) .-;ιάτης Κορφιάτης , Μανιάτης. -;ιώτης Αγραφιώτης , Βαρβιτσιώτης (Βαρβίτσα Αρκαδίας) , Γαρδικιώτης (Γαρδίκι).

Βενετσιάνικα η ιταλικά είναι τα επιθέματα -;άνος/-ιάνος και -;έζος:Βενετσιάνος , Πρεβεζάνος , Σισιλιάνος ,Γενοβέζος . Σλαβικό είναι το -;ιάνος στα Βοστιτσιάνος , Ζαβιτσ(ι)άνος , λατινικό στο Σακαριτσιάνος (Σακαρέτσι Βάλτου)κλπ. Τούρκικο είναι το επίθεμα -;λής /λης:Βελεστινλής , Κοκοσλής (Κοκόσι =Κιλκίς) Δράμαλης , Κόνιαλης (Κόνια =το Ικόνιο) , Μπρούσαλης και Προύσαλης (Προύσα).

Ορισμένα από τα εθνικά πού προσδιορίζουν ξένους λαούς που ήλθαν σε επαφή με τους Έλληνες μπορεί να ήταν αρχικά παρατσούκλια :Αλαμάνος (Αλαμανούς του Βυζαντίου , Γεφύρι της Αλαμάνας κλπ) , Αμερικάνος , (Έλληνας μετανάστης από την Αμερική) , Ατζέμης (Πέρσης) , Βούλγαρος / Βούλγαρης (μεσαιωνικό Βούλγαρης «βυρσοδέψης , επεξεργαστής η πωλητής δέρματος» που δήλωσε και το έθνος των Βουλγάρων ως παραγωγών και εξαγωγέων δέρματος ) , Γερμανός (σημαίνει και ξανθός) , Εγγλέζος/Ιγγλέζης , Ζείμπέκος (τουρκικό φύλο στα περίχωρα της Σμύρνης) , Καραγκούνης (κάτοικος του θεσσαλικού κάμπου) , Καρακατ-σάνης ,-ος (Σαρακατσάνος).

Εθνικό ως επώνυμο μπορεί να προκύψει με την προσθήκη ενός -ς σ';ένα τοπωνύμιο Αϊδίνης ,Βαλαώρας , Γκούρας (Γκούρα Φθιώτιδος) , Γρανίτσας (Γρανίτσα Ιωαννίνων) κλπ. 
Επαγγελματικά
Δήλωναν αρχικά επάγγελμα η αξίωμα , αλλά γρήγορα καθιερώθηκαν ως επώνυμα , καθώς διευκόλυναν τη διάκριση ατόμων με το ίδιο όνομα σε κλειστές ιδίως κοινωνίες. Εκφέρονται κανονικά στην ονομαστική (Αμπελάς ,Γούναρης ) και σπάνια στη γενική (Ιατρού ,Οικονόμου).

Τα επαγγελματικά ονόματα εμφανίζονται ήδη από τα αρχαία χρόνια (Αιπολός , Βουκόλος , Ακέστωρ γιατρός Ναυπηγός , και πολλαπλασιάζεται στα βυζαντινά χρόνια :Αμπελάς .Λαχανάς ,Ζωναράς ,Καμπανάρης , Γραμματικός ,Παλαιολόγος που ασχολείται με τα παλιά>. Μια μεγάλη κατηγορία βυζαντινών επαγγελματικών ονομάτων περιλαμβάνει ονόματα κοσμικών και εκκλησιαστικών αξιωμάτων :Δομέστικος ,Δούκας , Λογοθέτης , Νοταράς , Σχολάριος σωματοφύλακας του αυτοκράτορα>.

Αρκετά από τα βυζαντινά επαγγελματικά που προσδιορίζουν εκκλησιαστικά αξιώματα διατηρήθηκαν έως σήμερα είτε ως αξιώματα είτε ως επώνυμα χάρη στην εκκλησιαστική παράδοση :Δομέστιχος ,Έξαρχος ,-άκος , -ίδης , -όπουλος , Ευταξίας (ο επί της ευταξίας> της εκκλησίας).

Τα πιο συνηθισμένα παραγωγικά επιθήματα για τον σχηματισμό των νεοελληνικών επαγγελματικών είναι τα -άρης και ας. -;άρης:Αρκουδάρης ,Γελαδάρης. -;ας Ασβεστάς, Βαγενάς (βαρελάς).

Τα περισσότερα από τα ξένα επαγγελματικά που πέρασαν στη γλώσσα μας έχουν τούρκικη καταγωγή:

Αλμπάνης -;οπουλος και Ναλμπάνης (nalbant πεταλωτής) .

Ορισμένα από τα επαγγελματικά τουρκικής προέλευσης δηλώνουν αξίωμα:Βεζίρης , Δερβέναγας , Ζαΐμης , Κεχαγιάς .

Το παραγωγικό επίθημα των επαγγελματικών τουρκικής αρχής είναι το -;τζής /-τσής (-ξής ) ,Αλτιντζής -;όγλου (altinci χρυσοχόος ) Πεσμαζόγλου (pestamalci κατασκευαστής και πωλητής πετσετών μπάνιου).

Από τα ξένα επιθέματα επαγγελμάτων εκπροσωπούνται με περιορισμένα παραδείγματα τα ιταλικά -;iere (Καροτσιέρης ,Κασιέρης , Μπαρμπέρης.κλπ) και -oro (Σπαγγαδόρος).

Παρωνύμια

Αποτελούν το κύριο όγκο των επωνύμων και προέρχονται από χαρακτηρισμούς των παρονομαζομένων που βασίζονται , σε σωματικές , πνευματικές , ηθικές και άλλες ιδιότητες . Ο Μ.Τριανταφυλλίδης χρησιμοποιεί τον όρο παρατσούκλι.Την λέξη Παρωνύμιο την συναντάμε και σαν πινόμι , πινομή ,παραγκώμι , προσονείδιν (ποντιακό) , Περιγέλιο ,σουσούμι κλπ. Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν τις εκφράσεις :την κλήσιν , την επίκ-λησιν , το επίκλην , τουπίκλην , την επωνυμία ,το επώνυμον , την προσηγορία , τούνομα έχων παρωνύμιο φέρων κλπ. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούν για το παρωνύμιο τον όρο επίθετον.Το παρωνύμιο ορίζεται από τον Διονύσιο τον Θράκα ως εξής :;παρώνυμον Δε έστι το παρ'; όνομα ποιηθέν , οίον θέων

Τα αρχαία παρωνύμια αναφέρονται σε σωματικές ιδιότητες (Γάστρων , Γνάθων ,Δόναξ , Κεφάλων , Μέτωπος.)

Σε ψυχικές ιδιότητες Δέξιος , Μαργίτης , Βίαιος ,Πράος κ.α.) σε παρομοιώσεις με ζώα Αμνός , Γρύλος , Δράκων , Ιέραξ , Μέλισσος κ.α.) και φυτά Άλατος ,Καρδάμα ,Κρόκος ,κ.α.) στην ημέρα της γέννησης (Ανθεστήριος , Λήναιος , Πανιώνιος , Σωτήριος κ.α.)

Στα βυζαντινά χρόνια και ιδιαίτερα από τον 9ον αιώνα και εξής δημιουργούνται πολλά παρωνύμια που χρησιμοποι-ούνται ως βυζαντινά και νεοελληνικά οικογενειακά ονόματα :Γρηγόριος ο Πτερωτός ,Βάρδας ο Πλατυπόδης , Βασίλειος ο Πετεινός κ.α.Πολύ γνωστά βυζαντινά παρωνύμια είναι λ.χ. τα :Βαρβάτος , Μυστάκων , Μουρζουφλός .

Η κατάταξη των παρωνυμίων γίνεται με τα εξής κριτήρια: α)Σωματικές ιδιότητες :Βεργής , Βραχνός ,Ζερβός ,Καμπούρης κ.α.

Β )Ψυχικές , πνευματικές ,ηθικές ,και άλλες ιδιότητες : Αγέλαστος , Βιαστικός ,Θλιμμένος , Κοιμήσης , Λεβέντης ,Τεμπέλης , Κατεργαράκος , Νταής , Νυστάζος κ.α.

Γ) Παρομοιώσεις με ζώα :Αλεπουδέλης , Γάτος , Ζυγούρης , Λύκος , Ποντίκης , Τσάκαλος , Γκιόνης ,Κίρκος κ.α.

Δ) Παρομοιώσει με φυτά : Βλιτάς ,Γαρούφαλος , Καρπουζάς , Πιπέρης , Ρεβίθης κ.α. 

Ε) Αντικείμενα καθημερινού βίου .Βελέντζας , Δακτυίδης , Κουλούρας , Λαγάνας , Ταγάρης κ.α.

ΣΤ) Καιρός και χρόνος: Βοριάς ,Γρέκος , Σορόκος ,Κατσιφάρας , Χιόνης κ.α.

Ζ) Συγγένεια και ηλικία :Αφεντάκης , Εγγονόπουλος , Κανακάρης , Ορφανός ,Παπούλιας , Πατέρας -;άκης .

Η ) Φράσεις (που συνήθιζε ο παρονομαζόμενος) Καλλιώρας ,Καλώστος , Καληνύχτας , Σιαπέρας κ.α. 

Ονόματα από τις διάφορες ελληνικές διαλέκτους.

Αμαντος Χίος,άμαντος=μαμμόθρεφτος),Βώκος (ποντιακό βώκος =ηλίθιος),Ζυβρακάκης (Κρήτη ζυμπραγός <δίδυμος <αρχ.συμπραγής) ,Κοθρής (διαλ.κοθρής -;ζητιάνος <κοθρί[3] -;κομμάτι ψωμί.Λιάρος(Ασπρόμαυρος ,για ζώα), Μάντακας (Κρήτη, τσιμπούρι των ζώων),Πατακός(Κρήτη, μικρόσωμος και άσχημος< αρχ.πάταικος), Ροίδης (ρόγι δοχείο με στενό άνοιγμα),Σαχτούρης (μεσν. σακτούρα -;είσος καϊκιού), Συγγρός (διαλ.τσιγρός-αδύνατος ,αρρωστιάρης), Τσουδερός (Κρήτη ,τσουρίζω=τσουτσουρίζω, Χουρμούζης (χουρμούζη=είδος μαργαριταριού από το νησί Χορμούζ στην είσοδο του Περσικού κόλπου.

Τούρκικα. 

Ασλάνης,-ιδης,-ογλου 

Αρβανίτικα. 

Κέπας =κρεμμύδι , Κριεζής=μαυροκέφαλος, Κριεκούκης =κοκινοκέφαλος, Λέπουρας =λαγός,Μποκουρας =όμορφος , Μπούρας =γενναίος, Σκούρτης =κοντός Τσάλας =κουτσός, Φουρίκης =κοτέτσι.
Βλάχικα 
Γκίζας =μυζήθρα.Δάλας= ξινόγαλο,Μπίμπας =πάπια, Πίσας=γάτα, Σούρδος =κουφός- βλάκας,Τσάρας=γη
Ψευδώνυμα
Είναι τα πλαστά ονόματα που χρησιμοποιούν οι συγγραφείς καλλιτέχνες , ηθοποιοί αλλά και κακοποιοί για λόγους ψυχολογικούς κοινωνικούς κ.λ.π. Είναι ονόματα που τα διαλέγουμε και δεν μας τα επιβάλουν οι άλλοι. 
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Οδύσσεια ,Θ 552 κ.ε.
2] Στη γραμματική του Διονίσιου του Θράκα (εκδόσεις G.Uhlig , Grammatiki Ggaeci 1883)
[3] Κόθρος >Κομμάτι ψωμί.
Βιβλιογραφία Συμεωνίδης, X. Π. (1992) Εισαγωγή στην ελληνική ονοματολογία, Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Κυριακίδη

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ"

Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΠΩΝΥΜΟΥ ΣΟΥ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ (ΕΠΩΝΥΜΑ)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στον Ελλαδικό χώρο από τους ιστορικούς ακόμη χρόνους παρατηρείται ένα είδος επωνύμου σε σχέση με το πατρώνυμο και τον τόπο καταγωγής (π. χ. Περικλής Ξανθίππου Αθηναίος). Λίγους αιώνες αργότερα οι Ρωμαίοι δίπλα στο βαφτιστικό τους χρησιμοποίησαν το επώνυμο. Στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αρχίζει να καθιερώνεται το επώνυμο δίπλα στο βαπτιστικό χριστιανικό όνομα, όπως συνηθίζεται και σήμερα (Νικηφόρος Φωκάς, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος κ. ά. ). Στην πραγματικότητα από το 16ο αιώνα όλοι οι Έλληνες έχουν επώνυμο, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οι Τούρκοι έχουν αποχωρήσει, καθιερώνεται και θεσμικά στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.

Είναι φυσικό να υπάρχουν και επώνυμα με ξενική προέλευση, κυρίως τουρκική και βαλκανική, αφού οι λαοί αυτοί συνυπήρχαν στους περασμένους αιώνες στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και με ρίζα αρβανίτικη, βλάχικη, σλαβική, τουρκική, εβραϊκή και τσιγγάνικη.

Επίσης, κυρίως στα νησιά μας, υπάρχουν και πολλά επώνυμα ιταλικής ή φραγκικής προέλευσης.

ΕΙΔΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ

Η συλλογή και κατάταξη των επωνύμων σε κατηγορίες, ομάδες και τάξεις με βάση τη σημασία τους, συναντά σημαντικές δυσκολίες, κυρίως λόγω της ποικιλίας των εννοιών που εκπροσωπούν.

Μπορούμε να διακρίνουμε τα επώνυμα σύμφωνα με τη σημασία τους σε τέσσερις μεγάλες κατηγορίες, που δηλώνουν αντίστοιχα α) βαφτιστικό όνομα , β) καταγωγή , γ) επάγγελμα και δ) παρατσούκλια (ή προσωνύμια). Η κάθε κατηγορία περιλαμβάνει τις ομάδες και τις τάξεις της.

Έτσι έχουμε την παρακάτω διάταξη:

1. Επώνυμα που χρησιμοποιούν για ρίζα τους βαφτιστικά ονόματα (ή αλλιώς πατρωνυμικά ). Είναι το προχειρότερο είδος για να χαρακτηριστεί ένα άτομο και είναι μαζί με τα παρατσούκλια, το συχνότερο είδος των οικογενειακών ονομάτων. Πατρωνυμικά ονόματα είχαν οι αρχαίοι Έλληνες που τα κληρονόμησαν από τους προγόνους τους και τα μετέδωσαν στους μεταγενέστερους. Τα ονόματα αυτά χωρίζονται σε πολλές υποκατηγορίες. Μπορούμε να τα συναντήσουμε σε ονομαστική πτώση (π. χ Αργύρης), σε γενική (π. χ. Γεωργίου) αλλά και με πολλές καταλήξεις και υποκοριστικά (π. χ. Σπυρόπουλος, Στεφανίδης, Αθανασούλας κ.ά.).

2. Μητρωνυμικά είναι το οικογενειακό όνομα του ανθρώπου που επονομάζεται από το βαφτιστικό της μητέρας του.

3. Επώνυμα που δηλώνουν καταγωγή (ή αλλιώς εθνικά ). Τα οικογενειακά αυτά ονόματα φανερώνουν τον τόπο που γεννήθηκε ή έζησε αυτός που έχει το όνομα. Κυρίως αναφέρονται σε πόλεις, χωριά ή σε ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές (επαρχίες, χώρες). Και εδώ οι καταλήξεις που συνηθίζονται είναι πάρα πολλές.

4. Επώνυμα που δηλώνουν επάγγελμα (ή αλλιώς επαγγελματικά). Η ποικιλία των επωνύμων αυτών παρουσιάζεται αρκετά μεγάλη, αφού μεγάλο είναι το πλήθος των επαγγελμάτων.

5. Παρατσούκλια. Τα οικογενειακά ονόματα που προέρχονται από παρατσούκλια εκφράζουν, όπως και εκείνα, ορισμένες ιδιότητες ή χαρακτηριστικά του παρανομασμένου. Τα παρατσούκλια ταξινομούνται σε πολλές ομάδες ανάλογα σε τι αναφέρεται ο χαρακτηρισμός.

6. Ξενικά οικογενειακά.

ΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥΣ

Τα οικογενειακά ονόματα δεν συνηθίζονται μόνο με τον αρχικό τους τύπο. Πολλά σχηματίζουν και παράγωγα οικογενειακά με διάφορες καταλήξεις καθώς και σύνθετα, με τη βοήθεια κάποιων λέξεων που χρησιμεύουν σαν πρώτο συνθετικό.

α) Καταλήξεις

Η κατάληξη ενός επωνύμου μας βοηθάει πολλές φορές να καταλάβουμε από ποιο μέρος της Ελλάδας είναι κάποιος. Αυτό συμβαίνει γιατί μερικά γεωγραφικά μέρη της χώρας μας έχουν τις δικές τους χαρακτηριστικές καταλήξεις. Έτσι λοιπόν έχουμε τις καταλήξεις:

-ίδης: Παυλίδης (Πόντιοι)

-άδης: Γεωργιάδης (Πόντιοι)

-ούδης: Παυλούδης (Μακεδονία, Θράκη)

-όγλου: Αρζόγλου (Μικρασιάτες)

-άκης: Καζαντζάκης (Κρήτη)

-άκος: Γιατράκος (Μάνη)

-πουλος: Δημόπουλος (κυρίως στην Πελοπόννησο)

-άτος: Γεωργάτος (Κεφαλονιά)

-έλης: Παπαδέλης (Μυτιλήνη)

-ούσης: Φιλιππούσης (Χίο)

β) Σύνθετα Οικογενειακά

Τα σύνθετα οικογενειακά έχουν για πρώτο συνθετικό επίθετο ή και ουσιαστικό. Το πρώτο συνθετικό είναι κυρίως παρατσούκλι (π.χ. Κοντογιάννης), επάγγελμα (π.χ. Παπαγιάννης) ή ακόμα και βαφτιστικό όνομα (π.χ. Μητροπάνος).

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΩΝΥΜΩΝ

Βρετέας : Από το βρετός, ο ευρημένος, ο ευρετός 1) επί νηπίων το υπό των οικείων του εγκαταλειφθέν ή ευρεθέν υπό τινός βρέφoς το έκθετον 2) νήπιον υπό των γονέων τον αποτεθέν εμπρόσθεν της εκκλησίας είτε εν τη οδώ, ίνα ανάλαβη τη βάπτιση του ο πρώτος τυχόν διαβάτης. Σύνηθες στη Μάνη όπου ονομάζεται έτσι από πρόληψη πιστεύοντας ότι θα αποφευχθεί ο θάνατος. Επώνυμο από το 14ο αι με την αρχική μορφή Ευρετός.

Γιαννόπουλος : πατρωνυμικό, προέρχεται από το βαπτιστικό όνομα Ιωάννης, Γιάννης.

Ελισσαίου : Εβραϊκό όνομα. Σημαίνει ο θεός βοηθά, βλέπει.

Καπακλής : Τούρκικο kapak = καπάκι, kapakli = σκεπασμένος.

Κλάδη : Πιθανόν από τη λέξη κλαδί.

Κοντόπουλος : Προέρχεται από παρατσούκλι που οφείλεται σε σωματική ιδιότητα του ατόμου = χαμηλός, κοντός, όχι ψηλός + οπουλος.

Κοντούλη : Προέρχεται από το παρατσούκλι που οφείλεται σε . . . σωματική ιδιότητα του ατόμου = χαμηλός, κοντός, όχι ψηλός.

Κότσης : Ίσως από τη λέξη κότσι = αστράγαλος.

Κουτουμάνου : Από την κεφαλονίτικη ιδιωματική λέξη κουτουμάνος που σημαίνει το μικρό ευτραφές κουτάβι. Σπάνια σημαίνει και το μικρό παιδί με τα ίδια χαρακτηριστικά.

Μαυροειδή : Προέρχεται από παρατσούκλι που έχει σχέση με σωματική κατάσταση ή ιδιότητα του ατόμου που είναι μελαχρινός ή μαύρος. Μαύρος + ουσ. είδος. Επώνυμο από το 10ο αι. (Μαυροειδής Μιχάλης, ιερέας στην πόλη.)

Μητσέας : Επώνυμο που προέρχεται από το βαφτιστικό Δημήτρης υποκοριστικό Μήτσος + -έας.

Μποσίνη : Τούρκικο bos + ίνη = χαλαρός.

Μπούρας : Σλάβικη λέξη bura = τρικυμία, θύελλα, μπόρα ή από το από το αρβανίτικο burrei = άντρας, γενναίος.

Οικονομοπούλου : Συχνότατο ελληνικό επώνυμο κυρίως λόγω της σημασίας της λέξης οικονόμος ως εκκλησιαστικός αξιωματούχος, κληρικός υπεύθυνος για οικονομική διαχείριση εκκλησίας ή μοναστηριού.

Πανταζής : προέρχεται από την ευχή «πάντα να ζει!».

Περδικέα : Επώνυμο που προέρχεται από το ζωικό κόσμο. Το πουλί η πέρδικα το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Βυζαντινοί + κατάληξη -εας.

Πέτρουλα : Πατρωνυμικό από το βαφτιστικό Πέτρος = ο ψαράς από την Καπερναούμ.

Ρήγας : Από το νεοελληνικό ρήγας, λαϊκότροπα ο βασιλιάς (μεσαιωνικό ρήγας). Προέρχεται από το ελληνιστικό ρηξ, αιτιατική ρήγα, που προέρχεται από το λατινικό rex.

Σαμαράς : Προέρχεται από το προσηγορικό (κοινής έννοιας) ουσιαστικό σαμάρι με την κατάληξη -ας με την οποία σχηματίζονται επαγγελματικά ουσιαστικά (ψωμάς, ψαράς):Στο σαμάρι υπάρχει η αρχαία ελληνική λέξη σάγμα (σέλα) από το ρήμα σάττω (=φορτώνω, συσκευάζω) και η λατινική κατάληξη -arium, -αριον. σαγμάριον - σαμάριον - σαμάρι. Τη λέξη τη δανείστηκαν από εμάς οι Τούρκοι και την έχουν στη γλώσσα τους ως σεμερ και σεμερσί = σαμαράs.

Σπεντζοπούλου : α) Ίσως από τη λέξη σπέντζα που σημαίνει ο καρπός της πιπεριάς ή β) σπέντζα κατά την τουρκοκρατία ήταν χρηματικός φόρος που εισέπρατταν οι σπαχήδες από τους εγκατεστημένους στα φέουδά τους χριστιανούς χωρικούς και ο οποίος ήταν ανάλογος με την έκταση και την ποιότητα του εδάφους αλλά και την οικογενειακή κατάσταση του φορολογουμένου + κατάληξη -οπουλος.

Φαληρέα : Είναι ο κάτοικος του Φαλήρου. Φαληρέας όμως κατά τον Πειραιά λέγεται και το Φάληρο.

Χρονόπουλος : Επώνυμο το οποίο ανήκει στην κατηγορία των πατρωνυμικών προερχόμενο από το βαφτιστικό όνομα Πολυχρόνης +­οπουλος.

Ασλλάνι : από τη τούρκικη λέξη aslant που σημαίνει λιοντάρι.

Διονυσόπουλος : Από το βαφτιστικό όνομα Διονύσιος + κατάληξη ­οπουλος.

Λυμπερόπουλος : Από βαφτιστικό αρχαιοελληνικής προέλευσης Ολυμπιάς -Ολυμπιάδα - Λυμπιάδα - Λυμπία - Λύμπος- Λυμπέρης ή β)από την ξένη λέξη Iibero = ελεύθερος + -όπουλος.

Μέτσιος : Πατρωνυμικό όνομα από το όνομα Θωμάς.

Παπαδόπουλος : Γιος ή απόγονος του παπά (παπαδοπαίδι) ίσως το πολυπληθέστερο όνομα στην Ελλάδα + την κατάληξη -οπουλος.

Παπαχρόνης : Επώνυμο σύνθετo από τη λέξη παπά - που προέρχεται από την ιδιότητα του κληρικού παπά και το βαφτιστικό Χρόνης.

Πουλέτης : Προέρχεται από το πουλίτσι = πουλάκι και την κατάληξη-­έτης.

Σαμπαζιώτη : Πιθανόν από την τούρκικη λέξη sabau = άροτρο ή saban = ηλίθιος.

Σπανού : Από το παρατσούκλι που αποδίδεται σε σωματική ιδιότητα (άντρας που από τη φύση του δεν έχει καθόλου γένια) μεσαιωνικό σπανός συντομογραφία του ελληνιστικού σπαν (οπώγων)} που έχει αραιά γένια + -ος.

Σπυροπούλου : Από το όνομα Σπύρος + -όπουλος = γιος, απόγονος.

Ταμπάκου : Από τη τούρκικη λέξη tabak = βυρσοδέψης.

Χριστόπουλος : Προέρχεται από το βαφτιστικό όνομα Χριστός - ο έχων το χάρισμα. Η κατάληξη -οπουλος προσδιορίζει την Πελοπόννησο.

Αθηνέλη : Εθνικό οικογενειακό όνομα. Η κατάληξη -ελης προέρχεται από τη Μυτιλήνη, Αϊβαλί, Λήμνο, Έβρο, Έδεσσα.

Βασιλοπούλου : Είναι πατρωνυμικό με αρχική ρίζα το βαφτιστικό Βασίλειος + την κατάληξη -οπουλος.

Βλαχάκης : Ανήκει στην κατηγορία α) εθνικά που φανερώνουν προέλευση, β)με τη σημασία του χωρικού, άξεστου (χαρακτηρισμός Μάνης). Η ετυμολογία του ονόματος είναι γερμανική WΑIΗ (κελτικό) ή σλαβική vlach + - ακης.

Γεωργιόπουλος : Είναι πατρωνυμικό με αρχική ρίζα το βαφτιστικό όνομα Γεώργιος με προσθήκη την κατάληξη -oπoυλoς.

Καραγιαννίδης : Σύνθετο όνομα από τούρκικη λέξη kara = μαύρος, μελαχρινός + βαφτιστικό όνομα Γιάννης +κατάληξη - ιδης.

Κορωνιού : Ίσως είναι ο κάτοικος της Κορώνης.

Κουκέας : Από το δημώδες κουκί / κουκκί, το όσπριο της οικογένειας των ψυχανθών ελληνιστικό <κοκκίον.

Κουμουνδούρου : -ουρος μανιάτικη κατάληξη που δηλώνει ιταλικό αξίωμα.

Κωνσταντόπουλος : Γιος ή απόγονος του Κωνσταντίνου. Ο Κωνσταντίνος προέρχεται από το λατινικό Constantinus.

Μάλαμα : Επώνυμο που προέρχεται από το μάλαμα πολύτιμος λίθος.

Μαρινάκης : Ανήκει στην κατηγορία μητρωνυμικών προερχόμενο από το βαφτιστικό όνομα Μαρίνα + - ακης που προσδιορίζει τα Χανιά Κρήτης.

 Μποβολής ή Μπόβολης κατ’ άλλους.

Κατάγομαι από τον νομό Αιτ/νίας περιοχή Μεσολογγίου-παραχελωίτιδα.

Το επίθετο αυτό απαντάται στην περιοχή αυτή και στην Πελοπόννησο/Καλαμάτα,

Μάλλον από προγόνους προερχόμενους από την Αιτ/νία.

Έχει καταχωρηθεί και ως «Μπόβολας», αναφερόμενο σε πεσόντα αγωνιστή

κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου.

Πιστεύω ότι προέρχεται από το μπόβολας ή μποβόλιας, μποβόλι, μποβόλια δηλ. σαλίγκαρος,

όπως ονομάζεται στην Στερεά-Ελλάδα-Ήπειρο.

Απαντάται επίσης ευρέως και στην Ιταλία, ως «Bovoli» (το επίθετο της μητέρας

του τέως πρωθυπουργού Ματέο Ρέντζι), που και εκεί έχει την έννοια

του κοχλία-σαλίγκαρου-κυκλικής σκάλας, γεγονός που δεν αποκλείει και Ιταλική προέλευση.

Νικόλης : Παρατσούκλι πατρωνυμικό. Από το όνομα του πατέρα Νικολή.

Παπαδάτος : Προέρχεται από τη λέξη παπάς και τη κατάληξη -άτος.

Τοπτσίου : Τοπτσί = κανόνι. Πιθανόν κάποιος πρόγονος ήταν καλός κατασκευαστής κανονιών.

Τριανταφυλλόπουλος : Από παρατσούκλι που έχει προέλευση από το λουλούδι τριαντάφυλλο.

Τσουμέα : cume-a < υδροδοχείο ή από τη τούρκικη λέξη comak = ρόπαλο.

Τσώκου : αραβική λέξη coku = σφυρί, αστράγαλος. Περιπαικτικά χαρακτηρίζονται οι κάτοικοι των Πραμάντων επειδή βγάζουν πολλούς χτίστες.

Φιλανδριανού : Σύνθετο όνομα από τη λέξη Φίλος + άνδρας.

Χρανιώτης : Πιθανόν δηλώνει τόπο.

Αθανασίου : Επώνυµο πατρωνυµικό από το βαφτιστικό όνοµα Αθανάσιος.

Αµπατζής : Από τη τούρκικη λέξη abaci = ράπτης ή πωλητής χοντρών ρούχων ή µάλλινων υφασµάτων.

Ανδρεάδης : Επώνυµο πατρωνυµικό από το βαφτιστικό όνοµα που προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό όνοµα Ανδρέας που σηµαίνει ανήρ = ανδρείος.

Βιτάκης : Από το όνοµα Βίτος - Βίκτωρ.

Βρυώνης : Από τη µεταγενέστερη µεσαιωνική λέξη βρυώνης είδος αµπέλου συχνό κατά την Παλαιολόγεια εποχή. Ο Οµέρ Βρυώνης οφείλει το όνοµά του στο χωριό Βρυώνη στη νότια Αλβανία. Στα νέα ελληνικά βρυωνιές είναι είδος Φυτού.

Γεωργαντάς : Επώνυµο πατρωνυµικό που προέρχεται από το βαφτιστικό όνοµα Γιώργος.

Δηµητρακόπουλος : Πατρωνυµικό επώνυµο από το βαφτιστικό όνοµα Δηµήτριος + -οπουλος.

Ζαΐµης : Από την τούρκικη λέξη ΖΑΙΜ = τιµαριούχος, τίτλος τιµητικός, επωνυµία για ολόκληρη τάξη.

Ζαχαροπούλου : Προέρχεται από παροµοίωση για να δηλώσει ορισµένες σωµατικές ή άλλες ιδιότητες του ανθρώπου από τη ζάχαρη + -οπουλος.

Καρδαράς : Επώνυµο που προέρχεται από το παρατσούκλι καρδάρα που σηµαίνει ξύλινο σκεύος.

Μαρινόπουλος : Προέρχεται από την κατηγορία των µητρωνυµικών από το βαφτιστικό όνοµα Μαρίνα + -οπουλος.

Ρακόπουλος : Από την τούρκικη λέξη raki = ρακί + κατάληξη - οπουλος.

Σταυρόπουλος : Επώνυµο πατρωνυµικό προερχόµενο από το βαφτιστικό όνοµα Σταύρος + παράγωγη κατάληξη - οπουλος.

Φρέσκος : Πιθανόν από παρατσούκλι.

Αγγελής : Πατρωνυµικό όνοµα, προέρχεται από το βαφτιστικό Άγγελος (αρχαίο ελληνικό όνοµα ):Ηταν αυτός που έφερνε ειδήσεις.

Αλεξοπούλου : Προέρχεται από το βαφτιστικό Αλέξης + κατάληξη ­οπουλος, που προσδιορίζει τη Πελοπόννησο. Αλέξιος - Ρωµαίος ευγενής - βυζαντινό όνοµα, συναντάται και στη Ρωσία.

Αναστασοπούλου : Πατρωνυµικό όνοµα από το βαφτιστικό όνοµα Αναστάσιος + κατάληξη -οπουλος.

Αντωνόπουλος : Πατρωνυµικό όνοµα από το βαφτιστικό όνοµα Αντώνιος + κατάληξη -οπουλος.

Γεωργίου : Πατρωνυµικό µε αρχική ρίζα το βαφτιστικό όνοµα Γεώργιος + κατάληξη, ανάλογα µε την περιοχή.

Γιαννοπούλου : Πατρωνυµικό που προέρχεται από το βαφτιστικό όνοµα Ιωάννης - Γιάννης.

Δασκαλάκης : Προέρχεται από το επάγγελµα του δασκάλου + κατάληξη - ακης που προσδίδει καταγωγή από Κρήτη.

Δουβαρά : Από τη τούρκικη λέξη d uνar = ντουβάρι.

Θάνος : Επώνυµο πατρωνυµικό προερχόµενο από το βαφτιστικό όνοµα Αθανάσιος.

Ιωάννου : Επώνυµο πατρωνυµικό που προέρχεται από το βαφτιστικό Ιωάννης.

Καραβίτης : Εθνικό οικογενειακό όνοµα (Καραβάς, Κύθηρα).

Κισόγλου : Από περσική λέξη kesis = καλόγερος παπάς χριστιανός +τούρκικη κατάληξη - ογλου = παιδί.

Κουλούκη : Από την τούρκικη λέξη kiIik = κουστούµι.

Κουρούπης : Από την αρχαία λέξη κορύπη = είδος δοχείων (κουρούπι) µεταφορικά µεθυσµένος.

Κυρκοριανός : Από το βαφτιστικό Κύρκος, που προέρχεται από το µεσαιωνικό Κύρικος κυρ(ιος) ικος ή και του βαφτιστικού Κυρ(ια)κος.

Λαγού : Παρατσούκλι από όνοµα ζώου.

Λεβαντή : Επώνυµο που συνηθίζεται σε ορθόδοξες πια οικογένειες στη Κύθνο.

Λιότσης : loci = φίλος <ανόητος βλάκας

Λαµπροπούλου : Πατρωνυµικό _ι προερχόµενο από το βαφτιστικό Λάµπρος = αυτός που λάµπει µεταφορικά = ονοµαστός περίφημος ή και από τη «Λαµπρή».

Λουκά : Ανήκει στην κατηγορία των πατρωνυµικών, προερχόµενο από το βαφτιστικό Λουκάς.

Λύρας : Από όνοµα Φυτού; ή άνθους (Λύρα).

Μακρέα : Επώνυµο που προέρχεται από το επίθετο µακρύς = ψηλός.

Μπιζίµης : Από τη τούρκικη λέξη bίΖίm = δικό µας.

Μπίνη : Από_τη τούρκικη λέξη bina = κατασκευή οικοδοµή.

Μπούρας : Σλάβικη λέξη bura = τρικυµία θύελλα µπόρα ή από το από το αρβανίτικο burrei = άντρας

Νικητέας : Επώνυµο πατρωνυµικό που προέρχεται από το βαφτιστικό όνοµα Νικήτας + -εας.

Ξυδέας : Επώνυµο προερχόµενο από παροµοίωση προκειµένου να δηλώσει ορισµένες σωµατικές και άλλες ιδιότητες του ανθρώπου,+-εας. (παρόµοια επώνυµα, καφές, παστός).

Παπαµικρούλης : Σύνθετο επώνυµο, παρατσούκλι. Αποτελείται από τη λέξη παπάς + το επίθετο µικρούλης.

Πετρόπουλος : Επώνυµο πατρωνυµικό από το βαφτιστικό Πέτρος +­οπουλος.

Στασινοπούλου : Από το βαφτιστικό όνοµα Στασινός, παραλλαγή του Αναστάσης και από την Ανάσταση του Χριστού. Από την παλαιολόγεια εποχή σε περιοχές όπως Θεσσαλονίκη - Σέρρες - Πόλη - Χαλκιδική και Αρκαδία.

Ταβουλαρέας : Επώνυµο βυζαντινό που κατατάσσεται στα βυζαντινά = συµβολαιογράφος. Από το ελληνιστικό ταβουλάριος = ο γραµµατοφύλακας, αρχειοφύλακας στο Βυζάντιο.

Χειλάς : Αυτός που κατεβάζει τα χείλη όταν θυµώσει, ο θυµώδης, ο δύστροπος.

Χριστοφιλέας : Σύνθετο επώνυµο από το βαφτιστικό όνοµα Χριστός = ο έχων το χάρισµα + Φίλος = Ο Φίλος του Χριστού + - εας.

Αβράµη : Επώνυµο πατρωνυµικό από το εβραϊκό βαπτιστικό όνοµα Αβραάµ.

Αγγελόπουλος : Επώνυµο πατρωνυµικό που προέρχεται από το βαφτιστικό όνοµα Άγγελος + κατάληξη –όπουλος.

Βαβαρούτσος : Ιταλοκατάληκτο σε –ουτσος, χωρίς ιταλική ρίζα (μανιάτικο).

Βλαχογιαννόπουλος : Σύνθετο επώνυμο. Αποτελείται από τη λέξη Βλάχος + το βαφτιστικό όνομα Γιάννης + κατάληξη -οπουλος.

Γεωργουδιός : Πιθανόν προέρχεται από το όνομα Γεώργιος.

Δρούγας : Επώνυμο που προέρχεται από παρατσούκλι. Από τη λέξη δρούγα που σημαίνει αδράχτι η οποία έχει σχέση με την αλβανική λέξη druge.

Εξαδάκτυλος : Επώνυμο προερχόμενο από παρατσούκλι που εκφράζει μια σωματική ιδιότητα (6 δάκτυλα).

Κουρέας: Επαγγελματικό επώνυμο + κατάληξη -εας.

Μαντέας : Από τη τούρκικη λέξη manda = βούβαλος ή και από τη λέξη μαντάτο.

Πουλακίδας : Επώνυμο που προέρχεται από το πουλίτσι = πουλάκι.

Πουλάκος : Επώνυμο που προέρχεται από το πουλίτσι = πουλάκι + κατάληξη -ακος.

Πρίφτης : Επώνυμο αρβανίτικης προέλευσης (παπάς). Συχνά το συναντάμε στην· Κορώνη τη Σπάλα και την Κερατέα.

Σίκαλης : Παρατσούκλι από το φυτό σίκαλη.

Στούπη : Παρατσούκλι από τη λέξη στούπα, στουπί (μάζα από υφαντικές ίνες που τοποθετείται μέσα στα καλαμά:ρια για συγκράτηση του μελανιού.

Φούντας : Παρατσούκλι πιθανόν από την ιταλική λέξη funda που σημαίνει θύσαννο, φούντα ή πολλές τρίχες μαζί.

Αράπογλου : Επώνυμο που προέρχεται από παρατσούκλι. Αράπης είναι ο μαυριδερός + τουρκική κατάληξη -ογλου που σημαίνει παιδί.

Αργυροπούλου : Επώνυμο που πιθανόν προέρχεται από το βαφτιστικό Αργύρης.

Γεωργακοπούλου : Πατρωνυμικό από το βαφτιστικό όνομα Γεωργάκης.

Γκιουλέκα : Επώνυμο που δείχνει ψυχικές πνευματικές ή ηθικές ιδιότητες. Από τη λέξη α) gul = τριαντάφυλλο ή β) gylle = βλήμα πυροβόλου.

Δημητρίου : Επώνυμο που προέρχεται από η γενική του ονοματος Δημήτριος.

Δημακουλέα :

Ζωγόπουλος : Προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη ζόγκου = πουλί. Γράφεται και Ζώγκας και Ζώγος. Με το όνομα Ζόγκα φέρεται μεγάλος μεσαιωνικός αρχοντι­κός οίκος της Αλβανίας με έδρα το ανατολικό άκρο της Μεγάλης Μαλεσίας.

Καλαμουδάκος :

Καραγιώργη : Σύνθετο όνομα. Το α συνθετικό καρα=μαύρος και το β’ συνθετικό από το βαφτιστικό όνομα Γεώργιος.

Κισκήρα : Πιθανόν προέρχεται από την έκφραση «της κυράς» - Κισκήρας ή από την έκφραση «της χήρας».

Κοντοπούλου : Επώνυμο που προέρχεται από παρατσούκλι που έχει σχέση με σωματικά χαρακτηριστικά. Κοντός + οπουλος. Το παιδί του κοντού.

Κοτσονούρη : Σύνθετο όνομα που προέρχεται από παρατσούκλι. Ζώο με κομμένη ουρά. Αποδίδεται σκωπτικά σε κυνηγό.

Κουδούνη : Παρατσούκλι από αντικείμενο. Δείχνει ασχολία με μέταλλα.

Λάγιος : Παρατσούκλι από όνομα ζώου (λάγιο πρόβατο είναι το μελαχρινό πρόβατο.

Λαγωνικάκος : Πιθανόν παρατσούκλι από όνομα ζώου.

Λινάρδου : Από το βαφτιστικό Λινάρδος, ελληνική μορφή του φράγκικου ονόματος Lenard , Linardo .

Μαρινάκος : Μητρωνυμικό από το βαφτιστικό όνομα Μαρίνα+άκος.

Μπογιατζή : Από την τούρκικη λέξη boyaci = μπογιατζής.

Μπουγέα : Πιθανόν από την τούρκικη λέξη boga = ταύρος.

Νταβέας : <Νταβάς <Ταβάς = στρογγυλό ταψί Ίσως από τουρκική λέξη tava + καταλ. -εας.

Νταγκούλη : Το -λης είναι τούρκικο επίθεμα.

Ντανάκας : Ίσως από τη λέξη dana = μοσχάρι ή από την αραβική λέξη dana = σοφός, διαβασμένος.

Νυφούδη : Μητρωνυμικό όνομα που δηλώνει βαθμό συγγένειας.

Ξαρχάκου : Από τα βυζαντινά επαγγελματικά που προσδιορίζουν εκκλησιαστικά αξιώματα (έξαρχος + -άκος ).

Ξυπολύτου : Από τις ιδιωματικές παραλλαγές του ξυπόλητος, ο ανυπόδητος. Εξυπόλητος < ξυπόλητος.

Παπαδέας : (Παπάδι) Υποκοριστικό του παπάς. Σημαίνει ο γιος παπά, το παπαδοπαίδι που συνήθως είναι «διαβόλου αγγόνι». Το πειραχτήρι+ -εας

Παπαδοπούλου : Απόγονος του παπά (Παπαδοπαίδι). Ίσως το πολυπληθέστερο όνομα στην Ελλάδα.

Πέτρουλας : Πιθανόν από το βαφτιστικό όνομα Πέτρος.

Σκλήκα : Από το ρήμα κατασκέλλομαι = α) γίνομαι σκελετός, ξεραίνομαι, μαραίνομαι β) είμαι σκληρός ή παγωμένος και γ) η μετοχή παρακ. κατεσκληκώς –υια- ός = στρυφνός, αυστηρός.

Στραβολαίμου : Επώνυμο που προέρχεται από παρατσούκλι Σύνθετο από στραβός + λαιμός.

Τριανταφυλλόπουλος : Από παρατσούκλι που έχει προέλευση από λουλούδια.

Φιλίππου : Επώνυμο που προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό όνομα Φίλιππος. Η ετυμολογία του είναι από το φίλος + ίππος = ο φίλος των αλόγων.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ : Θα θέλαμε να τονιστεί πως τα οικογενειακά μας ονόματα και η σημασία τους δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να μας χαρακτηρίζουν. Προήλθαν και αναφέρονταν σε κάποιους προγόνους μας, χαρακτηρίζοντας το επάγγελμα τους, την καταγωγή τους ή κάποιο ελάττωμά τους, αλλά όχι εμάς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. «Τα οικογενειακά μας ονόματα», Μανόλη Τριανταφυλλίδη, εκδ. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη1995.
2. «Ονόματα – Επώνυμα – Παρατσούκλια», Ανδρέα Καλαντζάκου, εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 2000.
3. «Νεοελληνικό Ετυμολογικό και Ερμηνευτικό Λεξικό», Αθανασίου Φλώρου, εκδ. Α. Λιβάνη «Νέα Σύνορα, Αθήνα 1980.
4. «Τα Νεοελληνικά Κύρια Ονόματα», Θεοδ. Σερεμετάκη και Μαρίας Δημητρίου, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2003.
5. «Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας», εκδ. Πάπυρος, Αθήνα.
6. «Ελληνικά επώνυμα τούρκικης προέλευσης», Τομπαΐδη Δημ.,εκδ. Επικαιρότητα.

ΟΝΟΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ

1. ΠΑΝΤΑΖΗ ΕΥΓΕΝΙΑ

2. ΠΑΝΤΑΖΗ ΣΤΕΛΛΑ

3. ΠΑΝΤΑΖΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ

4. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ-ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

5. ΣΟΥΛΑΝΤΙΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

6. ΣΠΑΝΤΙΔΕΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

7. ΤΟΠΤΣΙΟΥ ΚΕΤΙ

8. ΤΟΣΚΑ ΚΛΙΝΝΤΕΣ

9. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

10. ΤΣΕΡΠΕ ΓΡΗΓΟΡΙΑ

11. ΤΣΟΥΜΕΑ ΑΝΘΟΥΛΑ

12. ΤΣΟΚΟΥ ΤΖΕΙΣΙΚΑ

13. ΦΙΛΑΝΔΡΙΑΝΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

14. ΧΟΧΩΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

15. ΧΟΧΩΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

16. ΧΡΑΝΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ – ΙΑΣΟΝΑΣ

http://2gym-kalam.mes.sch.gr/onomata/eponyma.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΠΩΝΥΜΟΥ ΣΟΥ"

ΤΙ Σημαίνει το Όνομά σου στα Αρχαία Ελληνικά!!

Αρκετοί από εμάς πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί αν το όνομα που μας έχει δοθεί, σημαίνει κάτι. Στη συνέχεια, αυτό που ακολουθεί είναι μία μεγάλη λίστα με ανδρικά και γυναικεία ονόματα, τόσο από την αρχαία Ελλάδα, όσο και μεταγενέστερα, μαζί με τις ερμηνείες τους.

Ετυμολογία αρχαίων ονομάτων που συναντώνται και σήμερα

Ονόματα ανδρών

Αγαθοκλής (αγαθός+κλέος) ο έχων καλή φήμη.

Αγησίλαος ( άγω+λαός) ο ικανός ηγέτης .

Αθηναγόρας (Αθήναι+αγορά) ο σοφός αγορητής

Αθηνόδωρος (Αθηνά+δώρο) δώρο της Αθηνάς, ο σοφός.

Αλέξανδρος (αλέξω:απομακρύνω+ανήρ) ο απωθών τους άνδρες, ο ανδρείος.

Αλκιβιάδης (αλκή+βία) ο τολμηρότατος.

Ανδροκλής (ανήρ+κλέος) ο ένδοξος.

Αριστογένης (άριστος+γένος) ο ευγενής.

Αριστόβουλος (άριστος+βουλή) ο άριστος σύμβουλος.

Αριστοκλής (άριστος+κλέος) ο έχων άριστη δόξα.

Αριστομένης (άριστος+μένος) ο ανδρειότατος.

Δημοσθένης (δήμος+σθένος) η δύναμη του λαού.

Διογένης (Ζευς+γένος) ο Θεογένητος

Διομήδης (Διός+μέδων:άρχων) ο άρχων με θεία δύναμη.

Επαμεινώνδας (επί+άμεινον) ο προοδευτικός.

Ετεοκλής (ετεός:αληθής+κλέος) ο έχων αληθινή δόξα.

Ευαγόρας (ευ+αγορεύω) ο καλός ομιλητής.

Ευρυβιάδης (ευρύς+βία) ο πολύ αυταρχικός.

Ευρυσθένης (ευρύς+σθένος) ο καρτερικότατος.

Θεμιστοκλής (θέμις+κλέος) ο ένδοξος υπερασπιστής του δικαίου.

Θουκυδίδης (Θεού+κύδος:δόξα) ο δοξάζων τον θεό.

Θρασύβουλος (θρασύς+βουλεύομαι) ο τολμηρά σκεπτόμενος.

Ιάσων (ίασις:θεραπεία) ο θεραπευτής.

Ίων (ίον:άνθος) ο μενεξεδένιος.

Κίμων (χίμων:χειμών) ο θυελλώδης.

Κλέαρχος (κλέος+άρχω) ο ένδοξος άρχων.

Κλεόβουλος (κλέος+βουλή) ο επινοητικότατος.

Κλεομένης (κλέος+μένος) ο ένδοξος για τη γενναιότητά του.

Κρίτων (κρίνω) ο ευφυής.

Λέανδρος (λαός+ανήρ) ο ανδρείος του λαού.

Μενέλαος (μένος+λαός) η ορμή του λαού.

Μιλτιάδης (μίλτος:ερυθρά βαφή) ο αιματώδης, ο ανδρείος.

Νεοκλής (νέος+κλέος) η νέα δόξα.

Ξενοφών : ο ανδρείος ηγέτης των ξένων

Οδυσσεύς (οδύσσομαι:διώκομαι) ο διωκόμενος υπό των θεών.

Ορέστης (όρος+ίσταμαι) ο ορεσίβιος.

Πάτροκλος (πατρίς+κλέος) η δόξα της πατρίδος

Περικλής (περί+κλέος) ο ένδοξος

Πολυδεύκης (πολύ+δεύκος:γλεύκος) ο πολύ γλυκός

Πύρρος (εκ του πυρρός) ο ξανθοκόκκινος

Σόλων (πιθανώς από το ρ. σέλλω:σείω) ο διασείσας το παλαιό, ριζοσπάστης

Σοφοκλής (σοφός+κλέος) ο έχων δόξα σοφού

Σωκράτης (σώζω+κράτος) ο σωτήρ του κράτους

Τηλέμαχος (τηλέ: μακριά+μάχομαι) ο αγωνιζόμενος μακράν της πατρίδος

Τιμολέων (τιμή+λέων) ο ισχυρός ως λέων

Φαίδων (φως) ο λαμπρός καθ όλα

Φίλιππος (φιλώ+ίππος) ο αγαπών τους ίππους

Φοίβος (φάος:φως) ο ακτινοβόλος

Φρίξος (φρίττω) ο τρομακτικός.

Ονόματα γυναικών

Αγαθόκλεια (αγαθή+κλέος) η έχουσα καλή φήμη

Αγαθονίκη (αγαθή+νίκη) η νικήτρια ένδοξης νίκης.

Aλκηστις (αλκή+εστία) η χάρη της οικογενείας

Αλκμήνη (αλκή+μήνη:σελήνη) η ακτινοβολούσα.

Ανδρομάχη (ανήρ+μάχομαι) η πρόμαχος.

Αριάδνη (άρι:πολύ+αγνή) η αγνότατη

Αρσινόη (άρσις < αίρω+νους) η υψηλόφρων.

Αφροδίτη (αφρός+αναδύω) η αφρογενής, η ωραιοτάτη.

Δηϊδάμεια (δήϊος:εχθρός+δαμάζω) η νικήτρια των εχθρών.

Διώνη (εκ του Διός) η θεϊκή.

Ερατώ (ερώ:αγαπώ) η αξιολάτρευτη, Μούσα

Εριφύλη (έρι:πολύ+φύλον) η έξοχη των γυναικών.

Ευδοξία (ευ+δόξα) η έχουσα καλή φήμη.

Ευνομία (ευ+νέμω:διανέμω) η δίκαιη χορηγός των αγαθών.

Ευρυδίκη (ευρύς+δίκη) η πολύ δίκαιη.

Ευρύκλεια (ευρύς+κλέος) η πολυένδοξη.

Ευτέρπη (ευ+τέρπω) η πολύ ευχάριστη, Μούσα.

Ήβη (ήβη:ακμή) η πάντοτε θαλερή, νέα

Ηλέκτρα (ηλέκτωρ:ο ακτινοβολών ήλιος) η ακτινοβολούσα από χάρη

Ηρώ (Ήρα) η προσωποποίηση της Θεάς Ήρας Θάλεια (θάλλω) η δροσερή, η ωραία, Μούσα

Θέμις (τίθημι>θεσμός) η θεά του Δικαίου, η άκρως δίκαιη.

Ιοκάστη (ίον+κάζω:στολίζω) η ωραία ως μενεξές.

Ιππολύτη (ίππος+λύω) η αρματιλάτις.

Ίρις (είρω:αγγέλω) η αγγελιοφόρος των θεών.

Ιφιγένεια (ίφι:ισχυρά+γίγνομαι) η πολύ ισχυρή.

Καλλιόπη (κάλλος+ωψ:οφθαλμός) η έχουσα ωραία μάτια.

Καλλιρρόη ( καλώς+ρέω) η δροσερή ως καθαρό νερό.

Κλειώ (κλέος) Η ένδοξη, Μούσα.

Κλεονίκη (κλέος+νίκη) η ένδοξη νικήτρια.

Κλεοπάτρα (κλέος+πάτρη) η δόξα της πατρίδος.

Λητώ (λανθάνω) η μυστηριώδης.

Μελπομένη (μέλπω) η ευφραίνουσα με το άσμα της.

Μυρτώ (μύρτον) η ευχάριστη ως μυρτιά.

Ναυσικά (ναυς+καίνυμαι:υμνούμαι) η υμνούμενη από τους ναυτικούς.

Νεφέλη (νέφω:χύνω ύδωρ) η προσφέρουσα ζωογόνον ύδωρ.

Ξανθίππη η ξανθή ιππεύτρια.

Πηνελόπη (πήνη:υφάδι+λέπω:εκτυλίσσω) η καλλιτέχνις υφάντρια.

Πολυξένη (πολύ+ξενία) η πολύ φιλόξενη.

Πολύμνια (πολύς+ύμνος) η θεία τραγουδίστρια, Μούσα.

Τερψιχόρη (τέρπω+χορός) η τέρπουσα με το χορό της, Μούσα.

Φαίδρα (φαιδρός < φως) η φωτεινή, η λάμπουσα από χάρη.

Φερενίκη (φέρω+νίκη) η νικηφόρος

Φιλομήλα (φιλώ+μέλος) η φιλόμουσος, η φίλη της αρμονίας.

Χρυσηϊς (χρυσός) η πολύτιμη, η χρυσαφένεια.

Ονοματοπαίγνια

(η ετυμολογία των ονομάτων αφορμή για ψάξιμο και παιχνίδι)

Βοηθήματα: Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσης Γ. Μπαμπινιώτη, Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσης Henry G.Liddell- Robert Scott.

Α

Αγαμέμνων: επίμονος

Αγησίλαος: αρχηγός

Αδάμ: άνθρωπος

Αδαμάντιος-ία: διαμαντένιος

Αίγλη: γοητεία

Άλκηστη: ικανή

Αλκιβιάδης: ισχυρός

Αμαλία: ακούραστη

Ανδρομάχη: μάχη ανδρός

Αντιγόνη: απόγονος

Απόστολος-ία: αγγελιοφόρος

Ασπασία: χαρούμενη

Αγνή: σεμνή

Αντώνης-ία: ο καταγόμενος από τον Ηρακλειδη Άντωνα

Αθανάσιος-ία: αθάνατος

Αγαθάγγελος: φέρνει καλές ειδήσεις

Αρσένιος: αρσενικός

Αγαθή: αθώα

Ακύλας: αετός

Αρχέλαος: αρχηγός του λαού

Αγάπιος: ανιδιοτελής

Αλέξιος-ία: προστάτης

Αρτέμων: αναρτητής

Ακάκιος: άκακος

Αναστάσιος: αυτός που σηκώνεται

Αχίλλειος- Αχιλλέας: θλιμμένος

Ακυλίνη: αετίνα

Αφροδίσιος: ο αναφερόμενος στην Αφροδίτη, την ερωτική επιθυμία

Αριστοκλής: δοξασμένος

Αιμιλιανός: αντίζηλος

Αλέξανδρος-α: προστάτης των ανθρώπων

Άνθιμος: άνθος

Αριστείδης: άριστος στη μορφή

Αριάδνη: πάναγνη

Ανδρόνικος-ίκη: αυτός που νικά τους εχθρούς

Αριστόβουλος: ο έχων καλή θέληση

Αργυρώ: ασημένια

Αικατερίνη: καθαρή

Ανδρέας: άφοβος

Αγγελίνα: αγγελάκι

Αμβρόσιος: άφθαρτος

Άννα: η έχουσα εύνοια, χάρη

Απολλώνιος: δυνατός

Αγλαΐα: η έχουσα ευτυχισμένη ζωή και

Αγλαΐα: ωραία

Αναστασία: αναστημένη

Αγαθοκλής: ο έχων φήμη γενναίου ανδρός

Αθηνά: Αθηναία

Αναξαγόρας: άρχοντας του λόγου

Αναξίμανδρος: κύριος της ομώνυμης του θεού Μάνδρου περιοχής της Μ. Ασίας

Αναξιμένης: κύριος του πάθους

Ανάργυρος: ανάργυρος, χωρίς χρήματα

Ανδροκλής: ένδοξος άνδρας

Άρης: καταστροφή, κατάρα

Αρίσταρχος: άριστος άρχοντας

Αριστοτέλης: ο έχων άριστους σκοπούς

Αριστοφάνης: ο έχων άριστη όψη

Αρχίλοχος: πρωτογεννημένος

Αρχιμήδης: κυρίαρχος της σκέψης

Αύγουστος: σεβαστός και

Αύγουστος: οιωνοσκόπος

Β

Βέρα: αληθινή

Βιργινία: παρθένος

Βύρων: στάβλος

Βασίλειος-ική : βασιλιάς-ισσα

Βουκόλος: βοσκός βοδιών

Βλάσης: βλαστάρι

Βαλεντίνος-η: ρωμαλέος

Βενέδικτος: ευλογημένος

Βάϊος: βάγια

Βαρνάβας: υιός παράκλησης

Βερονίκη: αληθινή νίκη

Βίκτωρ-ία: νίκη

Βαρβάρα: βάρβαρη

Βαρθολομαίος: γιος του Τολμάι

Βερέμης: ο ασθενικός, φθίση

Βιόλα: μενεξές

Βιολέτα: υποκορ. του Βιόλα

Γ

Γαλάτεια: ισχυρή

Γρηγόρης: άγρυπνος

Γελάσιος: εξαπατημένος

Γαβριήλ: ο Θεός είναι η ισχύς μου

Γερόντιος: ώριμος

Γεώργιος-ία: γεωργός

Γλυκερία: γλυκός μούστος

Γεράσιμος: τιμημένος

Γεθσημανή και Γεσθημανή: ελαιοτριβείο

Δ

Δαλιδά: ευχαρίστηση

Δανάη: φαιδρή, χαρούμενη

Δημοσθένης: τόλμη του δήμου

Διάνα: Άρτεμις (εγερτήριο σάλπισμα)

Δομνίκη: κυρία, αρχόντισσα

Δομνίνη: αρχοντοπούλα

Δωροθέα: δώρο Θεού

Δαβίδ: αγαπητός

Δαμιανός: μικρός

Διομήδης: σκέψη του Δία

Διονύσης-ία: Διόνυσος

Δημήτριος-α: μητέρα γη

Δαμασκηνός: ο καταγόμενος από τη Δαμασκό

Δανιήλ: καθαρός

Δανιήλ: κριτής μου είναι ο Θεός

Δαίδαλος: περίτεχνα δουλεμένος, κατάστικτος

Δεσπότης- θηλ. Δέσποινα: ο κύριος του σπιτιού

Δημόκριτος: κριτής του δήμου

Δίκαιος: ο συμμορφούμενος προς τους θεσμούς, τις δικανικές αποφάσεις

Διογένης: γεννημένος από τον Δία

Διόδωρος: δώρο του Δία

Δούκας: άγω, οδηγώ

Ε

Έκτωρ: κάτοχος

Ελεονώρα: ξένη

Έλλη: Ελληνίς

Επαμεινώνδας: ο ισχυρότερος

Ερασμία: αξιαγάπητη

Ερρίκος: για πάντα δυνατός

Εύα: η μητέρα των ζωντανών

Ευστράτιος: καλός στρατιώτης

Ευθύμιος: πρόσχαρος

Ευσέβιος: θεοσεβής

Ευστάθιος-ία : ακλόνητος, σταθερός

Ευδοκία: καλή διάθεση

Ευθαλία: ανθισμένη

Ευτρόπιος: προετοιμασμένος

Ευάγγελος-ία: ο φέρων καλές ειδήσεις

Ευβούλη: συνετή

Ευτύχιος-ία: καλότυχος

Ελισάβετ: αφθονία

Ειρήνη: φιλήσυχη

Επιφάνιος: επιφανής

Ελένη: λαμπάδα

Ελισ(σ)αίος: αυτός που ελίσσεται

Ευδόκιμος: επιτυχημένος

Ειρηναίος: ειρηνικός

Ερμιόνη: η καταγόμενη από την ομώνυμη πόλη

Ευανθία: λουλουδιασμένη

Ευφημία: η έχουσα καλή φήμη

Ευφροσύνη: χαρούμενη

Ερωτηίς: ερωτιάρα

Ευλάμπιος-ία: λαμπερός

Επιστήμη: αυτή που γνωρίζει τα πάντα

Ελευθέριος-ία: ελευθερωτής

Ευγένιος-ία: από καλή γενιά

Ειλείθυα: έρχομαι, φέρνω

Ελπίδα: αναμένω, ελπίζω

Ερμής: πιθανόν έρμα= σωρός λίθων

Έρση: έρση, δροσιά

Ευρυδίκη: ευρύς και δίκη

Ευρώπη: πιθανόν ωπός, ανοιχτομάτης

Εμπεδοκλής: ο έχων έμπεδον κλέος, σταθερή δόξα, ο μόνιμα ένδοξος

Ζ

Ζήνων: Ζευς

Ζαχαρίας: αυτός που θυμάται

Ζηνοβία: αυτή που ζει τη ζωή

Η

Ήβη: ισχύς

Ηρώ: Ήρα

Ηρωδίων: ήρωας

Ηρώδης: ήρωας

Ηράκλειος: ο πολύ δυνατός

Ηλίας: είναι ο Θεός μου

Ηλέκτρα: λαμπρή, φωτεινή

Ησαΐας: σωτηρία του Θεού

Ησίοδος: ρίχνω, εκτοξεύω φωνή, ωδή

Ηρόδοτος: Ήρα και δοτός

Ηώ: χάραμα, αυγή

Θ

Θαλής-Θάλεια: ανθηρός

Θεωνάς: κοντά στο Θεό

Θεοδόσιος-α: ο δοσμένος στο Θεό

Θεόδωρος-α: δώρο του Θεού

Θεοφύλακτος: αυτός τον οποίο φυλάει ο Θεός

Θωμάς: δίδυμος

Θεολόγος-ία: αυτός που μιλά για το Θεό

Θεράπων: θεραπευτής

Θεοδότης: ο Θεός δίνει

Θεμιστοκλής: δόξα της δικαιοσύνης

Θεοφάνης: φανέρωση του Θεού

Ι

Ιωάννης-α: ευνοημένος από το Θεό

Ιανουάριος: Ιανός

Ιάσων: θεραπευτής

Ιουνία: Ιούνιος, Ήρα

Ιουστίνος: δίκαιος

Ιλαρίων: χαρωπός

Ιούδας: παινεμένος

Ιεζεκιήλ: ο Θεός δυναμώνει

Ιππόλυτος: αυτός που λύνει τα άλογα

Ιπποκράτης: αυτός που κρατά τα άλογα

Ίρις: λυγαριά

Ιφιγένεια: από ισχυρό γένος

Ιουλία: Πέμπτη

Ιωακείμ: ο Θεός σταθεροποιεί

Ιουλιανός: Ιούλιος

Ιωνάς: περιστέρι

Ισσαάκ: γελαστός

Ιάκωβος: αυτός που υποσκελίζει

Ιωσήφ-ίνα: πολύτεκνος

Ιγνάτιος: φωτιά

Ιερώνυμος: ο φέρων ιερό όνομα

Ιορδάνης: εκροή

Ισμαήλ: ο Θεός ακούει

Κ

Καλλιρρόη: η καλλίρροη, η με άφθονα νερά

Καλυψώ: αυτή που καλύπτεται

Κάρολος: δυνατός άντρας

Κασσάνδρα: αυτή που υπερέχει

Κίμων: ο έχων σκούρο καφέ χρώμα

Κλέαρχος: ένδοξος άρχοντας

Κλειώ: υπόληψη

Κύρος: κύριος

Κύριλλος: κύριος

Κασσιανός-ή: ο φέρων περικεφαλαία

Κωνσταντίνος-ίνα: σταθερός

Καλλιόπη: ομορφομάτα

Καλλίνικος: λαμπρή νίκη

Κοσμάς: κόσμημα

Καλλίστρατος: καλός δρόμος

Κυριάκος-η: ο ανήκων στο Θεό

Κυπριανός: χάλκινος

Κλεοπάτρα: η από ένδοξο πατέρα

Κυβέλη: Κυβήβη, πιθανόν ανατολ. δάνειο

Λ

Λουκάς: ο καταγόμενος από τη Λουκανία

Λέων: λιοντάρι

Λαυρέντιος: δάφνινος

Λυδία: η καταγόμενη από την αρχαία ομώνυμη χώρα

Λύδα: γυναίκα

Λάζαρος: ο Θεός έχει βοηθήσει

Λουκία: λουκάνικο

Λουκιανός: φωτεινός

Λογγίνος: ρήτορας

Λυκούργος: ο ως λύκος συμπεριφερόμενος

Λάμπρος: λαμπρός

Λατίνος: ο καταγόμενος από το Λάτιο

Λευκή: φωτεινή, λαμπρή

Λάουρα: δάφνη, δάφνινο στεφάνι

Μ

Μελπομένη: τραγουδίστρια

Μενέλαος: αυτός που μένει με το λαό

Μαλαχίας: μαλακός

Μάξιμος: μέγιστος

Μάρκος: φιλοπόλεμος

Μεθόδιος: μεθοδικός

Μελέτιος: αυτός που δείχνει ενδιαφέρον

Μαρίνα: θάλασσα

Μαρίνος: ο θαλασσινός Μαγδαληνή: από τα Μάγδαλα-Πύργος

Μάρκελλος-α: υποκ. Άρης

Μαρία: πικρή, ανυπότακτη

Μαρκιανός: ο υιοθετημένος

Μιχάλης: ποιος είναι σαν το Θεό;

Ματθαίος-ίλδη: δώρο Θεού

Μηνάς: αυτός που στέλνει μηνύματα

Μελάνη-Μελανία: μελαχρινή

Μιράντα: θαυμαστή

Μυρσίνη: μυρτιά

Μάγια: όχι πολύς, ανεπαρκής

Μαντώ: μάντις

Μερόπη: θνητός άνθρωπος, βροτός

Μιλτιάδης: κοκκινωπός, στο χρώμα του αίματος

Μορφέας: μορφή

Μωυσής: βγαλμένος απ΄ έξω, σωσμένος(απ΄το νερό) (βιβλ. άποψη)

Ν

Ναϊάς: πηγή, κρήνη

Νικηφόρος: θέλγει τη νίκη

Νήφων: νηφάλιος

Νεφέλη:νέφος, σκότος

Ναταλία: λουλούδι

Νικήτας: νικητής

Νεόφυτος: καινούρια βλάστηση

Νέστορας: αυτός που επιστρέφει ευτυχής

Νεκτάριος: γλυκός χυμός

Νικόλαος: ο χαρίζων στο λαό

Ναθαναήλ: ο Θεός έχει δώσει

Ξ

Ξένη: φιλόξενη

Ξενοφών: ηχεί παράξενα

Ο

Οδυσσέας: αντικείμενο οργής

Ορέστης: ορεινός και

και Ορέστης: ορεινός

Ορέστης: μετριόφρων

Ονούφριος: σκεπτικός

Όλγα: ευτυχισμένη

Ολυμπιάς: βουνό, Όλυμπος

Όθων: πλούτη, περιουσία

Π

Πρισκίλλη: παλιά

Πάμφιλος: φίλος όλων

Πολύκαρπος: γόνιμος

Πηγή: πάγος

Πατρίκιος: πατέρας

Παύλος: μικρός

Πέτρος: λιθάρι

Προκόπης: προκομμένος

Παγκράτιος: πανίσχυρος

Παρασκευάς,ή: προετοιμασία

Παντελεήμων: τους πάντες ελεεί

Πρόδρομος: αυτός που προηγείται

Πελαγία: η πελαγινή, η πελαγίσια

Πλάτων: ο ευρύστερνος

Πανδώρα: η έχουσα όλα τα δώρα

Πάτροκλος: αυτός που έχει ένδοξο πατέρα

Περικλής: φημισμένος

Πηνελόπη: είδος πουλιού

Περσεφόνη: αυτή που προσφέρει αφθονία

Παυσανίας: αυτός που ανακουφίζει από τη θλίψη

Περσεύς: καταστροφέας

Πολυχρόνης: αυτός που ζει πολλά χρόνια

Πιλάτος: δόρυ, ακόντιο

Ρ

Ρεβέκκα: παχουλή

Ρεγγίνα: βασίλισσα

Ραφαήλ: ο Θεός έχει θεραπεύσει

Ρωμανός: σφριγηλός

Ραχήλ: προβατίνα

Ρήγας: βασιλιάς

Σ

Σίλβεστρος: ασημένιος

Συμεών: αυτός που έχει ακούσει το Θεό

Σαββίνος-α: αναπαυόμενος

Σεραφείμ: φλεγόμενος άγγελος

Σίμων-ώνη: αυτός τον οποίο άκουσε ο Θεός

Σαμψών: ήλιος

Σίλας: πράος

Σωτήρης-ία: λυτρωτής

Σαμουήλ: όνομα του Θεού

Σαλώμη: ειρήνη

Σοφοκλής: δοξασμένος, σοφός

Σταύρος: στύλος

Σαββάτιος: αναπαυμένος

Σέργιος: αυτός που του αρέσει ο περίπατος, το σεργιάνι

Σωκράτης: δυνατός

Σεβαστιανός-ή: αποσυρόμενος

Στυλιανός-ή: αστέρι και

Στυλιανός: στύλος

Σύλβια: δάσος

Σάββας: Σάββατο

Σπυρίδων-ούλα: ο εύπορος, που έχει πολύ σιτάρι

Στέφανος-ία: στεφανωμένος

Σίσυφος: πανούργος

Τ

Τατιανή: αυτή που τακτοποιεί

Τιμόθεος: τίμα το Θεό

Τρύφων: φιλήδονος

Ταράσιος: ταραχοποιός

Τίμων: τιμημένος

Τριαντάφυλλος-ιά: ρόδινος

Τίτος: ο χαίρων σεβασμού

Τερέζα: από το ελλην. θερίζω δηλώνοντας γονιμότητα και κατ΄ άλλους από το τοπωνύμιο Θήρα

Υ

Φ

Φαίδων: χαρούμενος, γελαστός

Φωκίων: φώκια

Φώτης-εινή: φανέρωση του Θεού

Φλαβιανός: ξανθός

Φιλοθέη: αγαπά το Θεό

Φιλήμων: φιλικός

Φεβρωνία: εξαγνισμένη

Φλώρα: λουλούδι

Φανούριος-ία: αυτός που φωτίζει, που φανερώνει

Φίλιππος: φίλος των αλόγων

Φαίδρα: λαμπερή

Φιλάρετος-η: φίλος της αρετής

Χ

Χαράλαμπος-ία: αυτός που λάμπει από χαρά

Χρύσανθος-άνθη: χρυσό λουλούδι

Χριστόφορος: ο φέρων το Χριστό

Χριστίνα: χρισμένη

Χαριτίνη: χαριτωμένη

Χρυσή: μαλαματένια

Χρήστος-ίνα: ο χρηστός, ο ηθικός

Χαρίλεια: χάρις-δόξα

Χαρίλαος: χάρις του λαού

Ψ

Ω

Ωρίων: ώρα, φροντίδα

https://www.volcanotimes.com/2019/06/blog-post_56.html?fbclid=IwAR2966XyPtTufUGnJozzpYG1yubj1bD61hnq5lzxE0xZhYJm3Dzz1nnF-CQ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΙ Σημαίνει το Όνομά σου στα Αρχαία Ελληνικά!!"