Η ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ-ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ-ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΚΑΙ ΟΝΟΜΑΤΩΝ - ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ - ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΠΟΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ - ΤΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΕΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑΣ - ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΩΝΥΜΩΝ - ΚΑΛΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΙΣΤΟΡΕΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΜΑΘΕΙΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ.
ΚΑΛΩΣ ΗΛΘΑΤΕ ΣΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ

Παρασκευή 1 Δεκεμβρίου 2023

Γιατί δόθηκαν μόνο τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

 Οι διεκδικήσεις της κυβέρνησης Τσαλδάρη - Ποιοι και γιατί απέτρεψαν την παραχώρηση στην Ελλάδα της Βορείου Ηπείρου και τμημάτων της Βουλγαρίας - Ο ρόλος της Ε.Σ.Σ.Δ. και του Στάλιν απέναντι στις ελληνικές αξιώσεις

Η Ελλάδα ήταν μία από τις χώρες που πολέμησε σκληρά εναντίον των δυνάμεων του Άξονα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι απώλειές της σε ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και σε υποδομές ήταν τεράστιες. Οι επιτυχίες της εναντίον των Ιταλών, η καθυστέρηση προέλασης των Γερμανών, αλλά και η Εθνική Αντίσταση θα έπρεπε να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τους νικητές Συμμάχους στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων το 1946 και να ικανοποιηθούν περισσότερα από τα ελληνικά αιτήματα. Ποιοι ήταν οι παράγοντες που συντέλεσαν στο να μην γίνει κάτι τέτοιο και να δοθούν μόνο τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα; Ας ξεκινήσουμε πρώτα με μια σύντομη αναφορά στις τεράστιες απώλειες της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι απώλειες της Ελλάδας σε ανθρώπους και υποδομές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ξεκινώντας από τις ανθρώπινες απώλειες, η Ελλάδα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο θρήνησε 475.000 ανθρώπους, το 6,5% δηλαδή του πληθυσμού της (7.335.000) προπολεμικά. Από τα 2.005.000 ζώα εργασίας προπολεμικά, έχασε τα 855.000 (ποσοστό 42,6%). Από τα 24.840.000 πρόβατα, πουλερικά και χοίρους απώλεσε τα 12.305.000 (49,5%). Το ¼ των δασών της καταστράφηκε. Από τα 19.180 τ.χλμ. δασών έμειναν περίπου 14.000 τ.χλμ. Στη χώρα μας προπολεμικά υπήρχαν 17.200 οχήματα (επιβατικά, φορτηγά και λεωφορεία). Τα 11.300 από αυτά καταστράφηκαν στη διάρκεια του Β’ Π.Π. Καταστράφηκε επίσης το 93,5% του σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού (ατμομηχανές, βαγόνια κ.λπ.), συγκεκριμένα 6.080 από 6.502 σιδηροδρομικά οχήματα.

Οι οδικές γέφυρες μήκους άνω των 6 μέτρων καταστράφηκαν σε ποσοστό 90%, ενώ από τις σιδηροδρομικές γέφυρες μήκους άνω των 10 μέτρων δεν «επιβίωσε» καμία (96/96 καταστράφηκαν). Από το 1.730.000 οικοδομές καταστράφηκαν οι 401.000 (ποσοστό 23,2%) και 1.000.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι! Τέλος 434 από τα 583 ελληνικά εμπορικά πλοία (ποσοστό 74,5%) επίσης καταστράφηκαν. Τα στοιχεία προέρχονται από την έκδοση «Αι θυσίαι της Ελλάδος στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», του Υφυπουργείου Ανοικοδομήσεως, Αθήναι 1946. Και σαν να μην έφταναν τα παραπάνω υπήρξε και σημαντική μείωση στην εξόρυξη ορυκτών και μεταλλευμάτων. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσε το χρώμιο. Αυτό οφείλεται στο ότι το μετάλλευμά του ήταν απαραίτητο στη γερμανική πολεμική βιομηχανία.

Από το 1941 ως το 1944 περίπου 145.000 τόνοι μεταλλεύματος χρωμίου στάλθηκαν από την Ελλάδα στην Γερμανία. Χωρίς αυτούς οι Γερμανοί θα αντιμετώπιζαν τεράστια προβλήματα, καθώς τα δικά τους αποθέματα εξαντλήθηκαν από το 1942. Και η αγροτική παραγωγή όμως μειώθηκε δραματικά. Η ετήσια παραγωγή καπνού, από 54.455 τόνους το 1940 μειώθηκε σε 8.884 το 1944. Μάλιστα, η Βουλγαρία προσάρτησε τις περιοχές που παρήγαγαν σε καιρό ειρήνης το 53% ολόκληρης της ελληνικής συγκομιδής.

Σε καθαρά οικονομικά μεγέθη, η απώλεια του εθνικού πλούτου κατά τον Β’ Π.Π. εκτιμήθηκε σε 17.871 εκ. δολάρια. Ο υπερπληθωρισμός προκάλεσε ολοκληρωτική οικονομική καταστροφή. Τον Ιούλιο του 1944 οι καταναλωτικές τιμές αυξήθηκαν 858.272 φορές από τις αξίες του Οκτωβρίου του 1940. Μια οκά (1.282 γραμμάρια) ψωμιού κατά την απελευθέρωση κόστιζε 34.000.000.000 δραχμές.

Η Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι και οι ελληνικές διεκδικήσεις (1946)

Την άνοιξη του 1946 ανέλαβε την εξουσία η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Τσαλδάρη. Ο πρωθυπουργός και υπουργός εξωτερικών διακήρυξε ότι η Ελλάδα επιδίωκε την προσάρτηση της Βορείου Ηπείρου και των Δωδεκανήσων, τη «βελτίωση» των συνόρων με τη Βουλγαρία έτσι ώστε να είναι ασφαλέστερα για τη χώρα μας που είχε δεχτεί επανειλημμένες βουλγαρικές επιθέσεις, καθώς και τη σύναψη συμφωνίας με τη Βρετανία για την Κύπρο. Διακήρυξε ακόμα ότι η Ελλάδα ήθελε να έχει καλές σχέσεις και με τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις, αλλά και ότι λόγω της θέσης της στη Μεσόγειο, έπρεπε να είναι στο πλευρό των ναυτικών δυνάμεων, δηλαδή των Η.Π.Α. και της Μ. Βρετανίας.

Οι εθνικές διεκδικήσεις χρονολογούνταν από τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκινούσαν βαθιά την κοινή γνώμη στη χώρα μας. Από την πλευρά των Συμμάχων δε, υπήρξαν σαφέστατες διαβεβαιώσεις για ικανοποίηση των ελληνικών αιτημάτων. Χαρακτηριστικά είναι όσα είπε ο, τότε υπουργός Εξωτερικών της Μ. Βρετανίας Ίντεν στον Γεώργιο Β’ στις 18/12/1942: «Απορώ διατί ανησυχείτε! Αφού είναι γνωστόν ότι η Βόρ. Ήπειρος είναι ιδική σας, ότι η κυριαρχία σας εις τα Δωδεκάνησα θα είναι αναγνωρισμένη στο τέλος του πολέμου και ότι θα γίνει υπέρ υμών (της Ελλάδας δηλαδή) η ευρύτερα δυνατή διαρρύθμισις των ελληνοβουλγαρικών συνόρων» (Παναγιώτης Πιπινέλης, «Γεώργιος Β’», σελ. 125 – 126).

Ο Γεώργιος επανήλθε υποβάλλοντας στον Τσόρτσιλ ένα υπόμνημα, μόλις πληροφορήθηκε το σχέδιο του Βρετανού πρωθυπουργού για αποβίβαση συμμαχικών στρατευμάτων στην Κέρκυρα. Πρότεινε ακόμα, να ηγηθεί προσωπικά του «Ιερού Λόχου» και να αποβιβαστεί στη Βόρειο Ήπειρο. Από την πλευρά του, το Κ.Κ.Ε. υποστήριζε αρχικά την προσάρτηση της Βορείου Ηπείρου και την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων. Αργότερα όμως άλλαξε γνώμη, διακηρύσσοντας ότι επιθυμεί τη διατήρηση των υφισταμένων συνόρων. Αντίθετο επίσης ήταν το Κ.Κ.Ε. και ως προς τη διεκδίκηση βουλγαρικών εδαφών. Έθεσε όμως θέμα διεκδίκησης της Ανατολικής Θράκης και ζήτημα ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Τα άλλα πολιτικά κόμματα θεωρούσαν ότι το Κ.Κ.Ε. με αυτό τον τρόπο προσπαθούσε να δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις της χώρας μας με τη Βρετανία και την Τουρκία.

Διπλωματικές επαφές της ελληνικής πλευράς για προώθηση των διεκδικήσεών της

Η ελληνική κυβέρνηση ξεκίνησε μια διπλωματική εκστρατεία για την ενημέρωση των Συμμάχων σχετικά με τις διεκδικήσεις της. Στις 17 Απριλίου 1946 ο Έλληνας πρεσβευτής στην Ουάσινγκτον Κίμων Διαμαντόπουλος παρουσίασε τις ελληνικές θέσεις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Αφού τόνισε ότι η χώρα μας θα συνέχιζε να αποτελεί το προπύργιο των δυτικών δημοκρατιών στην Ανατολική Μεσόγειο ζήτησε να δοθούν στην Ελλάδα βουλγαρικά εδάφη, καθώς η Βουλγαρία είχε επιτεθεί στη χώρα μας ως μέλος του Άξονα, καθώς και εδάφη της Αλβανίας (Β. Ήπειρο), την οποία είχε απελευθερώσει (για τρίτη φορά σε λιγότερα από 30 χρόνια…) ο Ελληνικός Στρατός το 1940 – 1941.

Για τη διεκδίκηση της Βορείου Ηπείρου η Ελλάδα χρησιμοποίησε κυρίως εθνολογικά στοιχεία, με την παρουσία Ελλήνων στην περιοχή, ενώ για τη διεκδίκηση βουλγαρικών εδαφών, σε υπόμνημά της στις 22/4/1946 ανέφερε ότι η αναδιάρθρωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων είχε δύο στόχους: να προσφέρει μια ισχυρότερη αμυντική γραμμή στην Ελλάδα και να δημιουργήσει ένα αίσθημα ασφάλειας στους συνοριακούς πληθυσμούς, που δεινοπάθησαν από τους Βούλγαρους κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καθώς η Αθήνα επικαλέστηκε στρατηγικούς λόγους, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παρέπεμψε το θέμα στο Υπουργείο Στρατιωτικών.

Το Μεικτό Επιτελείο των Αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων (Joint Chiefs of Staff – JCS) επισήμανε ότι η Βόρεια Ήπειρος είχε μεγάλη οικονομική σημασία για την Αλβανία, που ήταν μια φτωχή χώρα, ενώ η Ελλάδα μπορούσε ν’ αντιμετωπίσει μόνη της πιθανή αλβανική επίθεση. Η απώλεια της Βορείου Ηπείρου θα στερούσε από την Αλβανία τις μοναδικές φυσικές της θέσεις άμυνας εναντίον μιας επίθεσης από τον νότο, ενώ θα της επέβαλε στενότερη οικονομική και στρατιωτική συνεργασία με τη Γιουγκοσλαβία, που ίσως την απορροφούσε. Τέλος υπήρχε ο κίνδυνος αντάρτικου από τους Αλβανούς, που θα έθετε σε κίνδυνο την ειρήνη στα Βαλκάνια. Για το θέμα των ελληνοβουλγαρικών συνόρων οι Αμερικανοί τόνισαν ότι η Ελλάδα επιθυμούσε να διπλασιάσει το εύρος των εδαφών της ανάμεσα στη Βουλγαρία και το Αιγαίο Πέλαγος. Στην περιοχή αυτή κατοικούσαν περίπου 400.000 άτομα, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Πομάκοι, Μωαμεθανοί ή τουρκογενείς. Η ένταξη των περιοχών αυτών στην Ελλάδα θα βελτίωνε σαφώς τις αμυντικές της δυνατότητες, όμως πιθανότατα, σύμφωνα πάντα με τους Αμερικανούς, θα προκαλούσε βίαιες αντιδράσεις και ανταρτικές επιδρομές που θα διατάρασσαν την ειρήνη στα Βαλκάνια.

Κι ενώ οι Αμερικανοί γραφειοκράτες παρουσίαζαν διάφορες δικαιολογίες για να μην δοθούν στην Ελλάδα όσα ζητούσε, η Αμερικάνικη πρεσβεία στην Αθήνα τους ενημέρωνε ότι το πατριωτικό συναίσθημα στη χώρα μας ήταν ιδιαίτερα ισχυρό και οι Έλληνες ανέμεναν ιδιαίτερα την παραχώρηση της Βορείου Ηπείρου. Τόνιζαν δε οι εδώ διπλωμάτες, ότι πιθανή άρνηση των Συμμάχων στις ελληνικές διεκδικήσεις, ίσως έστρεφε τη χώρα μας προς το ανατολικό μπλοκ.

Στις 25 Απριλίου 1946 συνήλθε στο Παρίσι το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών των συμμαχικών κρατών. Από την ελληνική πλευρά συμμετείχε ο υφυπουργός Εξωτερικών Φίλιππος Δραγούμης, ο οποίος σε συνάντησή του με τον Αμερικάνο ΥΠΕΞ Byrnes τόνισε ότι η Ελλάδα διατύπωσε εδαφικές διεκδικήσεις σε βάρος της Αλβανίας και της Βουλγαρίας για λόγους ασφαλείας και ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα υπέγραφε Συνθήκη Ειρήνης που δεν θα πρόσφερε στη χώρα ανάλογες εγγυήσεις. Ο Byrnes δεν πήρε ξεκάθαρη θέση, είπε μόνο ότι οι ελληνικές θέσεις θα αντιμετωπίζονταν με προσοχή, αλλά εξέφρασε αμφιβολίες για το αν η ασφάλεια της Ελλάδας ή οποίας άλλης χώρας σε αυτό το μέρος του κόσμου θα μπορούσε να επιτευχθεί με εδαφικές αναδιαρθρώσεις.

Τόνισε πάντως ότι τα μέλη του Συμβουλίου συμφώνησαν καταρχήν ότι τα Δωδεκάνησα πρέπει να δοθούν στην Ελλάδα, αλλά η Ε.Σ.Σ.Δ. είχε αρνηθεί οριστική συμφωνία στο θέμα αυτό. Στις 8 Μαΐου 1946 οι υπουργοί Εξωτερικών των Μεγάλων Δυνάμεων συμφώνησαν ότι τα σύνορα της Βουλγαρίας θα παραμείνουν εκεί που βρίσκονταν την 1/1/1941. Η Αθήνα θορυβήθηκε και έστειλε (10 Μαΐου 1946) όμοιες επιστολές στους υπουργούς Εξωτερικών των Η.Π.Α. Byrnes και της Μ. Βρετανίας Bevin όπου ζητούσε την βοήθειά τους για ικανοποίηση των ελληνικών αιτημάτων. Εκείνη την εποχή υπήρχαν μάλιστα πληροφορίες ότι η Αλβανία θα ενωνόταν σε ομοσπονδία με τη Γιουγκοσλαβία, η οποία προωθούσε την ιδέα μίας «Βαλκανικής Ομοσπονδίας». Παρά τις ελληνικές προσπάθειες στην πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου των Υπουργών Εξωτερικών κανένα από τα ελληνικά αιτήματα δεν ικανοποιήθηκε.

Τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα – Οικονομική ενίσχυση της χώρας μας πριν τη Διάσκεψη των Παρισίων

Κατά τη δεύτερη συνεδρίαση του Συμβουλίου των υπουργών Εξωτερικών, στις 27 Ιουνίου 1946 παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα τα Δωδεκάνησα αφού συναίνεσε και ο Σοβιετικός υπουργός Εξωτερικών Μολότοφ (το πραγματικό ονοματεπώνυμο του οποίου ήταν Βιατσεσλάβ Σκριάμπιν). Η έκπληξη των άλλων υπουργών ήταν τεράστια (δείτε σχετικό άρθρο μας στις 11/3/2023). Ο Μολότοφ όμως, δεν παρέλειψε την ίδια μέρα να καταλογίσει στην ελληνική κυβέρνηση διαφθορά, επιθετικές τάσεις και απροειδοποίητες επιθέσεις κατά της Βουλγαρίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Αλβανίας…

Η είδηση για την απόδοση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στην κυβέρνηση, τη Βουλή και τον Τύπο. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός Κ. Τσαλδάρης, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη ολόκληρου του ελληνικού λαού προς το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών. Αντίθετα, ο λαός δεν έδειχνε ανάλογο ενθουσιασμό, καθώς θεωρούσε τα Δωδεκάνησα ελληνικά, κάτι βέβαια σωστό και την απόκτησή τους δικαιωματική και αυτονόητη. Η Τουρκία έδειξε ικανοποιημένη από την παραχώρηση των Δωδεκανήσων, αν και έμμεσα διεκδίκησε το Καστελλόριζο και τη Σύμη. Οι Τούρκοι άλλωστε έπνεαν μένεα εναντίον των Ιταλών που είχαν καταλάβει τα Δωδεκάνησα από την οθωμανική Αυτοκρατορία.

Πριν την έναρξη της Διάσκεψης της Ειρήνης, ο Κ. Τσαλδάρης δεν έγινε δεκτός στην Ουάσιγκτον και πήγε στο Παρίσι, όπου συναντήθηκε ανεπίσημα με τους Byrnes και Bevin και στη συνέχεια πήγε στο Λονδίνο για λεπτομερείς συνομιλίες με τη βρετανική κυβέρνηση. Ο Τσαλδάρης ήθελε να προβάλει τις ελληνικές διεκδικήσεις και να ζητήσει χρήματα για την ανασυγκρότηση της Ελλάδας.

Στις 3 Ιουλίου 1946, ο Τσαλδάρης υπέβαλε ένα υπόμνημα στους Byrnes και Bevin με κύριο αίτημα να δοθούν χρήματα στην Ελλάδα για την ανασυγκρότηση της χώρας. Το συνολικό ποσό που ζήτησε ήταν 6 δισεκατομμύρια δολάρια, κάτι που θεωρήθηκε υπερβολικό. Επίσης, ο Τσαλδάρης έθεσε και τις εδαφικές διεκδικήσεις της Ελλάδας, προσθέτοντας και κάποιες απέναντι στη Γιουγκοσλαβία, μετά την υπογραφή Συνθήκης αμοιβαίας υποστήριξης μεταξύ Τίτο και Χότζα. Οι Byrnes και Bevin δεν ενθάρρυναν τον Τσαλδάρη. Όσο για τα οικονομικά η Ουάσινγκτον ήταν επιφυλακτική με την ελληνική κυβέρνηση, καθώς δεν είχε δείξει καμία ικανότητα στην αποτελεσματική διαχείριση των σχετικών κονδυλίων.

Τελικά, μετά από σύσταση του αναπληρωτή του Byrnes, Ντιν Άτσεσον, η Ελλάδα έστειλε το καλοκαίρι του 1946 αντιπροσωπεία για σύναψη δανείων στις Η.Π.Α. Η ελληνική αποστολή απαρτιζόταν από τους Σοφοκλή Βενιζέλο (επικεφαλής) και μέλη τον Μιχαήλ Αιλιανό (υφυπουργός Συντονισμού) και τους βουλευτές Κωνσταντίνο Καραμανλή και Αναστάσιο Μπακάλμπαση. Η αποστολή συνάντησε τον Τρούμαν, τον Άτσεσον και εκπροσώπους της Export – Import Bank με σκοπό να εξασφαλίσει κάποιο δάνειο. Αυτό δεν έγινε εφικτό. Το μόνο που έγινε ήταν η παροχή βοήθειας από την UNRRA (Οργανισμός Περιθάλψεως και Αποκαταστάσεως των Ηνωμένων Εθνών) που έφτασε τα 358 εκ. δολάρια ως το τέλος του 1946.

Η Διάσκεψη των Παρισίων – Η διάψευση των ελληνικών προσδοκιών

  

Η Διάσκεψη της Ειρήνης συνήλθε στο Παρίσι από τις 29 Ιουλίου ως τις 11 Οκτωβρίου 1946. Η Ελλάδα ζήτησε αποζημίωση 700 εκ. δολαρίων από τη Βουλγαρία για τις καταστροφές που είχε υποστεί κατά τη βουλγαρική κατοχή. Επίσης ο Κ. Τσαλδάρης ζήτησε την προσάρτηση της Βορείου Ηπείρου και την αναδιάρθρωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Στις 10 Αυγούστου ο Σοβιετικός αντιπρόσωπος Αντρέι Βισίνσκι υπερασπίστηκε την Αλβανία και τη Βουλγαρία, ενώ στις 14 Αυγούστου ο Βούλγαρος αντιπρόσωπος Κούλισεφ, όχι μόνο χαρακτήρισε τις ελληνικές διεκδικήσεις αβάσιμες, αλλά και ζήτησε διέξοδο στο Αιγαίο για τη Βουλγαρία μέσω της Δυτικής Θράκης! Τις εξωφρενικές βουλγαρικές απαιτήσεις υποστήριξαν η Γιουγκοσλαβία και ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρι Μανουίλσκι, ο οποίος κατηγόρησε την Ελλάδα για ιμπεριαλιστική πολιτική! Την επόμενη μέρα όμως, ο Byrnes χαρακτήρισε άδικη τη στάση των Ανατολικών, υπενθύμισε τη γενναία αντίσταση των Ελλήνων απέναντι στις δυνάμεις του Άξονα και δήλωσε τέλος ότι οι Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ. δεν έπρεπε να ξεχνούν την οφειλή τους στον ελληνικό λαό.

Στις 7 Αυγούστου 1946 η Ε.Σ.Σ.Δ. ζήτησε να τεθεί η υπεράσπιση των Στενών (Δαρδανελίων) υπό την ευθύνη όλων των χωρών της Μαύρης Θάλασσας. Αυτό σήμαινε ότι η Ε.Σ.Σ.Δ. θα εγκαθιστούσε βάσεις σε τουρκικό έδαφος και ίσως στο μέλλον προσπαθούσε να κυριαρχήσει στην Τουρκία.

Η απαίτηση αυτή της Ε.Σ.Σ.Δ. προκάλεσε τεράστιες ανησυχίες στη Δύση και ερμηνεύτηκε ως αρχή μιας προσπάθειας να αποκτήσει η Μόσχα την υπέροχη στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι Η.Π.Α. αντέδρασαν και έστειλαν στην Μεσόγειο το αεροπλανοφόρο «Franklin D. Roosevelt», το οποίο μάλιστα, μαζί με τα συνοδευτικά του πλοία επισκέφτηκε τον Πειραιά στις 5 Σεπτεμβρίου 1946. Οι Η.Π.Α. ανέλαβαν πλέον πρωτεύοντα ρόλο στις διαπραγματεύσεις με την Ε.Σ.Σ.Δ. στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι που χαροποίησε ιδιαίτερα την ελληνική κυβέρνηση. Ωστόσο, οι επιθέσεις της Ε.Σ.Σ.Δ. εναντίον της Ελλάδας συνεχίστηκαν.

Στις 24 Αυγούστου 1946 ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών προσέφυγε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. κατηγορώντας την Ελλάδα ότι αποτελούσε κίνδυνο για την ειρήνη και την ασφάλεια στα Βαλκάνια και ότι καταδίωκε, με τη βοήθεια των Βρετανών, τις μειονότητες στη Μακεδονία και τη Θράκη, ότι επέτρεπε στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να δημιουργούν επεισόδια στα ελληνοαλβανικά σύνορα και δολοπλοκούσε για να «αρπάξει» τη Βόρειο Ήπειρο από την Αλβανία. Η προσφυγή αυτή υποκινήθηκε από την Ε.Σ.Σ.Δ. και η συζήτησή της άρχισε στις 4 Σεπτεμβρίου 1946, τρεις μέρες μετά το ελληνικό δημοψήφισμα, με το οποίο επανήλθε ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ στον θρόνο με ποσοστό 69%. Τότε ο Έλληνας αντιπρόσωπος Βασίλειος Δενδραμής αντεπιτέθηκε καταγγέλλοντας ότι η Γιουγκοσλαβία, η Βουλγαρία και η Αλβανία βοηθούν τους αντάρτες του Κ.Κ.Ε. στη Βόρεια Ελλάδα. Με την ελληνική θέση συντάχθηκαν και οι Η.Π.Α. που ζήτησαν να εξεταστεί η κατάσταση στα βόρεια ελληνικά σύνορα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε., όμως οι Σοβιετικοί έθεσαν βέτο.

Οι Σοβιετικοί σκλήρυναν τη στάση τους, όμως η ελληνική κυβέρνηση επέμεινε στις διεκδικήσεις της. Στις 30 Αυγούστου 1946 ο Δενδραμής ζήτησε από τη Διάσκεψη να συμπεριλάβει στην ημερήσια διάταξη της επόμενης μέρας και τη λύση του βορειοηπειρωτικού. Σοβιετικοί και Γιουγκοσλάβοι αντέδρασαν, όμως οι Byrnes και Bevin επέμειναν ότι η Ελλάδα είχε το δικαίωμα να εκθέσει την υπόθεσή της. Η Διάσκεψη αποδέχτηκε την ελληνική πρόταση με ψήφους 12-7. Φάνηκε όμως ξεκάθαρα ότι οι Η.Π.Α. ήταν πρόθυμες να στηρίξουν την Ελλάδα σε θέματα διαδικασίας, όχι ουσίας. Στις 11 Οκτωβρίου 1946 ο Αμερικανός αντιπρόσωπος Jefferson Caffery τόνισε ότι οι Η.Π.Α. δεν μπορούσαν να στηρίξουν τις ελληνικές διεκδικήσεις στο θέμα των συνόρων με τη Βουλγαρία. Ωστόσο, η Ελλάδα αποφάσισε να θέσει τις διεκδικήσεις της στο Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών.

Ο Κ. Τσαλδάρης απευθύνθηκε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ το οποίο τον συμβούλευσε να μην κάνει κάτι τέτοιο. Η ελληνική κυβέρνηση όμως αγνόησε την αμερικανική σύσταση και έθεσε στο Συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών της Νέας Υόρκης τις ελληνικές διεκδικήσεις. Ο Βρετανός Bevin πρότεινε κάποιες μικρές αλλαγές, υπέρ της Ελλάδας, στα σύνορα με τη Βουλγαρία, μικρότερες όμως απ’ όσες ζητούσε η Ελλάδα. Όμως σύντομα ανακάλεσε, καθώς ο Byrnes αρνήθηκε να τις στηρίξει και ο Μολότοφ, έστω και να τις συζητήσει. Το μόνο που δέχτηκε το Συμβούλιο ήταν η καταβολή αποζημιώσεων στην Ελλάδα (105 εκ. δολάρια από την Ιταλία και 45 εκ. από την Ελλάδα), ενώ τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα θα παρέμεναν στο καθεστώς της 1/1/1941 (απόφαση της 3ης Δεκεμβρίου 1941). Αντίθετα το ζήτημα των νότιων συνόρων της Αλβανίας παρακάμφθηκε και εκκρεμεί μέχρι σήμερα.

Οι σφοδρές αντιδράσεις των Ελλήνων μετά τις αποφάσεις των Συμμάχων

Μετά τις αποφάσεις των Συμμάχων με τις οποίες παραχωρούνταν στην Ελλάδα μόνο τα Δωδεκάνησα, η χώρα μας αισθάνθηκε, και δικαιολογημένα, αδικημένη και απογοητευμένη. Ο ελληνικός λαός δεν μπορούσε να πιστέψει ότι οι αρχές της διεθνούς ηθικής και της δικαιοσύνης έχασαν όλη την αξία τους και ότι ένας πιστός σύμμαχος, η συμβολή του οποίου στις κρίσιμες ώρες του Β’ Π.Π. είχε αναγνωριστεί επίσημα, δεν θα ανταμειβόταν. Και μάλιστα, η Βουλγαρία, βασικός σύμμαχος των ναζί επιβραβευόταν για τη στάση της κατά τη διάρκεια του Β’ Π.Π., καθώς επικυρωνόταν η προσάρτηση σ’ αυτή της νότιας Δαβρουτσάς που είχε αποσπάσει από τη Ρουμανία το 1940 με τη συνθήκη της Κραϊόβας, με τη συναίνεση του Στάλιν και του Χίτλερ. Αλώβητη έμεινε και η Αλβανία που συμμετείχε ενεργά στην ιταλική επίθεση ενάντια στην Ελλάδα…

Επίλογος

Η Ελλάδα, όπως είδαμε στην αρχή του άρθρου πλήρωσε βαρύτατο τίμημα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και δεν ανταμείφθηκε μετά το τέλος του, πάρα μόνο με την, αυτονόητη, παραχώρηση των Δωδεκανήσων. Απ’ όσα αναφέραμε, είναι φανερό ότι η Βουλγαρία και η Αλβανία διατήρησαν τις υπό διεκδίκηση περιοχές χάρη στη στήριξη του Στάλιν. Οι Η.Π.Α. και η Βρετανία ήταν πρόθυμες να μην επιτρέψουν τη γεωγραφική επέκταση της σοβιετικής επιρροής και των συμμάχων της, αλλά δεν είχαν καμία πρόθεση να διακυβεύσουν τις σχέσεις τους με τη Μόσχα ικανοποιώντας τα ελληνικά αιτήματα. Ίσως και οι χειρισμοί της τότε ελληνικής κυβέρνησης να μην ήταν οι πλέον ενδεδειγμένοι. Το βέβαιο είναι ότι η Ελλάδα, αν και βρέθηκε στη σωστή πλευρά της ιστορίας, δεν έλαβε όσα ανταλλάγματα άξιζε με βάση την προσφορά της. Καλό είναι οι νυν κυβερνήτες, αλλά και όσοι κυβερνήσουν τη χώρα στο μέλλον, να λάβουν σοβαρά υπόψη τους όσα έγιναν το 1946 και να αντιληφθούν ότι ο ρόλος του «χρήσιμου κορόιδου» δεν αρμόζει στην Ελλάδα…

Πηγές: «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ», Τ. ΙΣΤ., ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ

Δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, «Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού 1833-1949», Εκδόσεις Σάκκουλα, 2014

https://www.pentapostagma.gr/politismos/istoria/7204074_giati-dothikan-mono-ta-dodekanisa-stin-ellada-meta-ton-b-pagkosmio?utm_source=projectagora&utm_medium=contentdiscovery

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Γιατί δόθηκαν μόνο τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;"

Κυριακή 1 Οκτωβρίου 2023

Από τι πέθαιναν κυρίως οι αρχαίοι Έλληνες- Οι πιο συχνοί λόγοι

 Αφορά τις πολύ σκληρές συνθήκες διαβίωσης και φυσικά την έλλειψη των σημερινών ιατρικών και τεχνολογικών μεσων

00:00
00:23 / 03:09
Copy video url
Play / Pause
Mute / Unmute
Report a problem
Language
Share
Vidverto Player

Όπως έχουμε πει και αλλού, πίσω και πέρα από τη δημοκρατία, τη φιλοσοφία, την ιατρική και όλα αυτά που γνωρίζουμε πολύ καλά, υπάρχει και μία άλλη πραγματικότητα για την Αρχαία Ελλάδα. Αφορά πολύ σκληρές συνθήκες διαβίωσης και φυσικά έλλειψη των σημερινών ιατρικών και τεχνολογικών μέσων.

Εύκολο να καταλάβει κανείς ότι στην Αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη υπήρχαν, λοιπόν, πάρα πολλοί λόγοι για να πεθάνει κανείς, με αποτέλεσμα προσδόκιμo ζωής σαν και το σημερινό (81 περίπου έτη) να μοιάζει με επιστημονική φαντασία, γράφουν στο reader.gr.

Θάνατος στη γέννα

Δεν αφορά μόνο την αρχαία Ελλάδα και Ρώμη, αφορά κάθε κοινωνία πριν τον 18ο αιώνα (τουλάχιστον). Ο πιο συχνός λόγος θανάτου ήταν, λοιπόν, ο θάνατος από επιπλοκές κατά τη διάρκεια της γέννας.

Προφανώς η έλλειψη της ιατρικής γνώσης σε συνδυασμό με τα εξασθενημένα ανοσοποιητικά συστήματα οδηγούσε σε πολλούς θανάτους είτε κατά τη γέννα είτε κατά τον πρώτο χρόνο ζωής ενός βρέφους.

Μιλάμε για ένα ποσοστό της τάξης του 25% ή και 30% των παιδιών που πέθαιναν πριν προλάβουν να συμπληρώσουν τον πρώτο χρόνο της ζωής τους. 

H πανώλη και διάφορες ιώσεις

Ασθένειες όπως η πανώλη (πανούκλα) σκότωναν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε Αρχαία Ελλάδα και Ρώμη. Αυτές οι επιδημίες μάλιστα διαρκούσαν για πολλά χρόνια.

Ένα γνωστό παράδειγμα ήταν ο περίφημος Λοιμός των Αντωνίνων που κράτησε από το 164 π.Χ μέχρι το 180 π.Χ. Πρόκειται για μία επιδημία που μάλλον προκλήθηκε από τον ιό της ευλογίας ή της ιλαράς.

Υπολογίζεται ότι η συγκεκριμένη επιδημία σκότωσε το 15% του πληθυσμού της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και προφανώς οδήγησε σε μία τεράστια οικονομική και πολιτική κρίση λόγω του αποτυπώματος που είχε αυτή η επιδημία στα δημογραφικά δεδομένα της εποχής. 

Θάνατοι από βακτήρια

Υπήρχαν όμως και άλλες ασθένειες που προκαλούνταν από βακτήρια και άλλα μικρόβια. Καθόλου παράλογο από τη στιγμή που οι συνθήκες υγιεινής ήταν πολύ κακές με δεδομένη την απουσία αποχευτικού δικτύου (τουλάχιστον στην Αρχαία Ελλάδα).

Προφανώς λοιπόν ήταν πιο εύκολη η μετάδοση μίας βακτηριακής λοίμωξης σαν και αυτή που συνέβη στον μεγάλο Λοιμό των Αθηνών η οποία χτύπησε την πόλη στην έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου και μεταξύ χιλιάδων άλλων σκότωσε και τον ίδιο τον Περικλή.

Πιο συγκεκριμένα, το πιθανότερο είναι ότι αποτελούσε επιδημία τύφου η οποία σκότωσε κοντά στους 100.000 ανθρώπους από τους περίπου 500.000 που υπολογίζεται ότι ζούσαν στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας.

Οι διαρκείς πόλεμοι

Εκτός από τις ασθένειες και τους θανάτους κατά τη γέννα, πολύ συχνός λόγος θανάτου ήταν φυσικά και ο πόλεμος. Για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου μπορεί να οδήγησε σε συνολικά 200.000 θανάτους ανθρώπων μόλις σε 15 χρόνια.

Ακόμα σκληρότεροι ήταν οι τρεις Φοινικικοί Πόλεμοι που ουσιαστικά ανάδειξαν τη Ρώμη σε υπερδύναμη. Φαίνεται ότι κατά τη διάρκειά τους σκοτώθηκαν περισσότεροι από 1 εκατομμύριο άνθρωποι συνολικά. Υπήρχαν δε μάχες που οι ρωμαϊκές λεγεώνες μετρούσαν 20.000 νεκρούς.

Άλλοι λόγοι θανάτων

Υπάρχουν φυσικά και πολλοί άλλοι λόγοι θανάτου στον αρχαίο κόσμο. Η εγκληματικότητα για παράδειγμα ήταν τρομακτική σε μία περίοδο που η επαρκής αστυνόμευση ήταν αδύνατη και φυσικά η αξία της ανθρώπινης ζωής δεν ήταν ίδια με σήμερα.

Ταυτόχρονα, ειδικά για τις μεγάλες πόλεις, οι πυρκαγιές ήταν ένα συχνό πρόβλημα. Για παράδειγμα το 64 π.Χ μία πυρκαγιά που ξέσπασε στη Ρώμη σκότωσε πάνω από 12.000 ανθρώπους.

Τέλος, υπήρχαν συχνοί θάνατοι από αφροδίσια νοσήματα, από καρκίνο αλλά και από το αλκοόλ ή την κατάχρηση του οπίου.


https://www.pentapostagma.gr/politismos/istoria/7195968_apo-ti-pethainan-kyrios-oi-arhaioi-ellines-oi-pio-syhnoi-logoi

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Από τι πέθαιναν κυρίως οι αρχαίοι Έλληνες- Οι πιο συχνοί λόγοι"

Πέμπτη 24 Αυγούστου 2023

Δείτε τα πιο δημοφιλή αρχαία ελληνικά ονόματα στον κόσμο

Τα αρχαία ελληνικά ονόματα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με τα δημοφιλέστερα ονόματα που επιλέγουν να δώσουν στα παιδιά τους μελλοντικοί γονείς από όλον τον πλανήτη.

Δεν είναι λίγοι οι νέοι γονείς που επιλέγουν αρχαία ονόματα εμπνευσμένα από την Ελλάδα! Βέβαια τα ονόματα που επιλέγουν έχουν γίνει δημοφιλή όχι μόνο εδώ αλλά και στο εξωτερικό!

Έκθεση που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το βρετανικό διαδικτυακό περιοδικό Babycentre, το οποίο ασχολείται με θέματα που αφορούν τη βρεφική ηλικία και τις νεαρές οικογένειες αναφέρει ότι τα αρχαία ελληνικά ονόματα βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με τα δημοφιλέστερα ονόματα που επιλέγουν να δώσουν στα παιδιά τους μελλοντικοί γονείς από όλον τον πλανήτη.

«Η Αρχαία Ελλάδα και η αρχαία ελληνική Mυθολογία είχαν πολύ μεγάλη επιρροή στον δυτικό πολιτισμό, ιδιαίτερα στον τομέα των τεχνών, των επιστημών, της φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας και σίγουρα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό να βλέπουμε την νέα γενιά γονέων να δείχνει μια σαφή προτίμηση και κλίση στα αρχαία ελληνικά ονόματα» λέει ο καθηγητής και διευθυντής του Αυστραλιανού Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Flinders της Νότιας Αυστραλίας, Μιχάλης Τσιανίκας, ο οποίος μάλιστα υποστηρίζει ότι «τα αρχαία ελληνικά ονόματα καταργήθηκαν σε μεγάλο βαθμό όταν έκανε την εμφάνισή του το δόγμα της Ορθοδοξίας, ενώ αποκαλύπτει ότι στις μέρες μας ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει επίγνωση της προέλευσης, της ετυμολογικής ρίζας και συνεπώς της καθαρής έννοιας του ονόματός του».

Στη λίστα των ονομάτων του Babycentre συμπεριλαμβάνονται ονόματα όπως Agnes (Αγνή), που σημαίνει «παρθένος», το όνομα Chrysanthe (Χρυσάνθη), που μεταφράζεται σε χρυσό λουλούδι και η Euthalia (Ευθαλία), που σημαίνει λουλούδι καθώς και ονόματα αγοριών όπως Linus (έννοια λινάρι), Νικίας (έννοια νίκη) και Pamphilos (έννοια φίλος των πάντων).

Αυτά είναι ορισμένα από τα πλέον δημοφιλή ονόματα στον κόσμο που έχουν αρχαιοελληνική προέλευση

Αυτά είναι ορισμένα από τα πλέον δημοφιλή ονόματα στον κόσμο που έχουν αρχαιοελληνική προέλευση

ΘHΛYΚΑ ΟΝΟMΑΤΑ

Athena – Αθηνά (όνομα αρχαίας Ελληνίδας θεάς της σοφίας)
Agatha – Αγαθή (ετυμολογία: καλόκαρδη)
Irene – Ειρήνη (ετυμολογία: ειρήνη)
Anastasia – Αναστασία (ετυμολογία: ανάσταση)
Andrea – Ανδρεία (ετυμολογία: γενναιότητα)
Angela – Αγγελική (ετυμολογία: αγγελιοφόρος του Θεού)
Daphne- Δάφνη (ετυμολογία: αρχαίο ελληνικό αρωματικό φυτό)
Dimitra – Δήμητρα (όνομα της αρχαίας Ελληνίδας θεάς της γονιμότητας και γεωργίας)
Eleni – Ελένη (ετυμολογία: φωτεινό, λαμπρό, επίσης το όνομα της Ωραίας Ελένης της Τροίας)
Hermione – Ερμιόνη (ετυμολογία: αγγελιοφόρος καλών νέων)
Katherine – Αικατερίνη/Κατερίνα (ετυμολογία: αγνό και καθαρό)
Lydia – Λυδία (ετυμολογία: η ομορφότερη)
Margaret – Μαργαρίτα (το λουλούδι μαργαρίτα)
Philomena – Φιλομήνα (έννοια αυτή που αγαπά παράφορα/θυελλώδης)
Sirena – Σειρήνα (αρχαία ελληνική μυθολογική μορφή)
Sophia – Σοφία (ετυμολογία: γνώση)
Xenia – Ξένια (ετυμολογία: από το ξένος, φιλόξενος)

ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

Aristotle – Αριστοτέλης (όνομα Αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου του 4ου αιώνα)
Aris – Άρης ή Άριστος (ετυμολογία: ο καλύτερος)
Eros – Έρως (Το όνομα του αρχαίου Έλληνα θεού του Έρωτα)
Ares – Άρης (Το όνομα του αρχαίου Έλληνα θεού του πολέμου)
Nicholas – Νικόλαος (ετυμολογία: νίκη του λαού)
Achilles – Αχιλλέας (Όνομα μυθικού Έλληνα ήρωα του Τρωικού πολέμου)
Hermes – Ερμής (Το όνομα του αρχαίου Έλληνα αγγελιοφόρου θεού)
Plato – Πλάτων (όνομα αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου)

Socrates – Σωκράτης (όνομα αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου). 


https://www.alfavita.gr/koinonia/401537_deite-ta-pio-dimofili-arhaia-ellinika-onomata-ston-kosmo

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Δείτε τα πιο δημοφιλή αρχαία ελληνικά ονόματα στον κόσμο"

Τετάρτη 23 Αυγούστου 2023

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΟΧΗ

Η ονομασία του ανθρώπου με ένα η περισσότερα ονόματα είναι πανάρχαιο φαινόμενο.--- Ήδη ο Όμηρος πιστεύει ότι η ανθρωπωνυμία είναι πανανθρώπινη συνήθεια.-----
Για τους Έλληνες κάθε ιστορική περίοδος έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ονοματοθεσίας της.
  • Στην Μυκηναϊκή Εποχή π.χ. επικρατούν τα ονόματα που εκθησιάζουν πολεμική ικανότητα (Μενεπτόλεμος , Μενεχάρης , Μενεσθεύς κ.λ.π.) ενώ
  • στην Βυζαντινή Εποχή επικρατούν τα χριστιανικά ονόματα, τα ονόματα των αξιωματούχων της βυζαντινής αυτοκρατορίας κ.λ.π.

Δευτερεύουσα ονομασία

Επειδή το κύριο (βαπτιστικό) όνομα δεν επαρκούσε για την διάκριση των ατόμων σε ευρύτερες κοινωνικές ομάδες , γι' αυτό προέκυψε αρκετά ενωρίς η ανάγκη να συνδέεται με το δεύτερο διακριτικό όνομα, το σύγχρονο επώνυμο.
Το σύγχρονο ονοματολογικό σύστημα της Ευρώπης φαίνεται εκκίνησε από την Ιταλία στα μέσα του τον 16ου αιώνα και σίγουρα έχει τις πηγές του στο ρωμαϊκό και αρχαιο-ελληνικό σύστημα.
Στην Μυκηναϊκή Εποχή ως δεύτερο διακριτικό όνομα επικρατεί το πατρωνυμικό επίθετο.
Έτσι
Στην Κλασσική Εποχή με την παρακμή των παλαιών αριστοκρατικών γενών περιορίζονται και τα πατρώνυμα που δηλώνουν το γένος σε λίγα ονόματα όπως
Επικρατεί τώρα ο συνδυασμός του βασικού ονόματος με την γενική του ονόματος του πατέρα αντί του πατρωνυμικού επιθέτου όπως
Μεγαλύτερη ακρίβεια εκφράζεται με την προσθήκη του επιθέτου που δηλώνει τον τόπο καταγωγής
Άλλη μία κατηγορία προσωνυμίων είναι αυτά που συνδέονται με κάποια ηθικά η σωματικά χαρακτηριστικά του ονομαζόμενου προσώπου στους βυζαντινούς χρόνους:
  • Ανδρέας (ανδρείος) ,
  • Βασίλειος (βασιλικός) ,
  • Γεώργιος (γεωργός) ,
  • Δημήτριος (Δήμητρα –γεωργός),
  • Ευγένιος (ο ευγενής)
κ.λ.π.

Παρωνυμία 

Τα παρωνύμια έπαιξαν μεγάλο ρόλο στον σχηματισμό των επωνύμων στην βυζαντινή και νεοελληνική περίοδο. Της βυζαντινής εκφοράς έχουμε Θεόδωρος ο Αποστόλης (= Αποστόλου), Κωνσταντίνος ο Παναγιώτης ( = Παναγιώτου) συνέχεια αποτελούν τα νεοελληνικά Γεώργιος Βασιλείου, Ηλίας Πέτρου κ.λ.π. όπου το δεύτερο κύριο όνομα χρησιμεύει ως επώνυμο.
Η σύγχυση που μπορούσε να δημιουργηθεί με την εκφορά αυτή αποσοβήθηκε με την προσθήκη ενός παρωνυμίου που εξελίχθηκε σε επώνυμο Νικόλαος Πέτρου Τσαγκάρης.

Πλήρης ονομασία

Τα κύρια ονόματα λαμβάνονται:
  • από την αρχαία ελληνική παράδοση
  • από την εκκλησιαστική παράδοση

Κύρια Ονόματα

Αρχαιοελληνικά Ονόματα

Βαπτιστικά από την αρχαία ελληνική παράδοση. Αγαθοκλής, Αθηνά, Αλεξάνδρα, Δημοσθένης, Ηρακλής, Θεμιστοκλής, Ιππολύτη, Καλλιόπη, Λεωνίδας, Μελπομένη, Οδυσσέας, Ολυμπιάς , κ.λ.π.

Χριστιανικά Ονόματα

Βαπτιστικά από την εκκλησιαστική παράδοση .
Αυτά τα ονόματα είχαν μεγάλη διάδοση τα πρώτα χριστιανικά χρόνια αλλά αργότερα περιορίστηκε η χρήση τους και εμφανίζονται σήμερα σποραδικά σε μερικά μέρη. Αβακούμ, Αβραάμ (Αβράμης , Μαμής) , Αδάμ (Αδάμος, Δάμος , Αδάμας, Αδαμάκης), Ανανίας (Νανιάς) , Δαβίδ (Δαβίδης , Δαβίθης) κ.λ.π.
  • ii) Βαπτιστικά ονόματα αγίων
Αθανάσιος, Βασίλειος Γεώργιος ,Δημήτριος, κλπ.
  • iii) Βαπτιστικά ονόματα εορτών και γενικά από την θρησκευτική ορολογία.
Αγαπητός (ιδού ο υιός μου ο αγαπητός), Άγγελος , Βαϊα , Δέσποινα , Κουνίτσα (εικόνα η όμορφη σαν εικόνα), Ευαγγελία , Ζωοπηγή (ζωοδόχος πηγή), Θεοφάνης (Θεοφάνεια) , Λάμπρος (Λαμπρή ) , Πανάγια (Παναγία) , Παράσχος (Παράσχου κύριε) κ.λ.π.

Βυζαντινά Ονόματα

Βαπτιστικά από την νεώτερη ελληνική παράδοση.
α)Βαπτιστικά από ονόματα της βυζαντινής και νεώτερης ελληνικής ιστορίας.
Ακρίτας, Ασάνης, Βατάτζης , Βελισσάριος, Βρανάς , Δούκας , Ερωτόκριτος, Καλογιάννης , Καντακουζηνός , Κομνηνός , Λάσκαρης, Μοσχωνάς, Ολόβολος, Ράλλης , Ρωμανός, Σκαρλάτος, Φωκάς, Χουρμούζης κ.λ.π.
β) Βαπτιστικά από ονομασίες αξιωμάτων και τιμητικών τίτλων .
Αμιράς (ναύαρχος), Άρχοντας, Αφέντης , Δημοκρατία, Domina (Δόμνα ) , Κοκόνα (τιμητική επίκληση διάσημων η ευγενών γυναικών) , Κράλης (βασιλέας Καράλης) , Κυρ (Κυρίτσης), Ρήγας (βυζαντινός τίτλος για ξένους βασιλείς και ηγεμόνες) κ.λ.π.

Αλλογενή Ονόματα

Βαπτιστικά από ξένους λαούς . Agnes Ανέζα , Amalie Αμαλία, Battista Μπατίστας , Bernardo Βερνάρδος , Domenico Δομένικος , Flora Φλόρα, Φλουρής , Francesko Φραντζέσκος , Francois Φραντζής , Giacomo Γιακουμάτος , Γιακουμής , Giorgio Τζορτζής, Giovanni Ζοάνος , Τζανής κ.λ.π.


Γεωγραφικά Ονόματα

Βαπτιστικά από γεωγραφικά ονόματα
Σύμφωνα με τα αρχαία ελληνικά πρότυπα Ηλείος, Θεσσαλός , Λυδός κ.λ.π. δημιουργήθηκαν και τα νεώτερα χρόνια ανάλογα βαπτιστικά.
Αμερικάνος , Ασιανός , Κιρκασία , Αξιώτης (Ναξιώτης) , Αγράφω , Αθήνα , Ανατολή , Βενετία ,κ.λ.π.

Φυσιογενή Ονόματα

α) Από ονομασίες Ζώων.
Αηδόνι (Αηδόνα) , γεράκι , (Γερακίνα , Γεαρακούλα) , λιοντάρι (Λιονταρής), μέλισσα (Μελίσω) , Παγώνι (Παγώνης , Παγώνα), περιστέρι (Περιστέρα) , τρυγόνι (Τριγώνα) κλπ.

β) από ονομασίες φυτών
άνθος (Ανθή) , γαρίφαλο (Γαρούφαλος, Γαρουφαλιά ), ζουμπούλι (Ζουμπούλης . Ζουμπούλια) , μηλιά (Μηλιά , Μηλιώ), ροδιά (Ροδιά , Ροδούλα ) , τριανταφυλλιά (Τριανταφυλλιά , Τριαντάφυλλος) κ.λ.π.
γ) Από ονομασίες πολύτιμων υλικών ασήμι (Ασημής , Ασήμω ,Ασημίνα κλπ), διαμάντι (Διαμαντής , Διαμαντάρας , Μαντής , Διαμάντω κλπ.) ζαφείρι (Ζαφείρης , Ζαφείρα , Ζαφειρία κλπ.) μάλαμα (Μάλαμας , Μαλάμω κλπ) , σμαράγδι (Σμαράγδα, Σμαράγδω ) χρυσάφι (Χρυσάφης ) , χρυσός (Χρύσος, Χρυσούλα, Χρύσω κλπ),
δ) άλλα
αστέρι (Αστέρω , Αστέριος)
αυγή (Αυγή ,Αυγούλα , κλπ)


Ιδιοτητογενή Ονόματα

Βαπτιστικά που βασίζονται σε σωματικές η ψυχικές ιδιότητες. Άσπρος (Ασπρούλης ,Ασπρούλα) , λυγερός (Λυγερή) , μελαχρινός (Μελαχρινή) , ξανθός (Ξάνθος , Ξανθός , Ξανθή , Τσιάνης κλπ.) Αγαθός (Αγαθή ,Αγάθω ) , γλυκύς (Γλυκιά ,Γλυκερία ) κλπ.

Ευχετικά Ονόματα

Προϋποθέτουν ευχή των γονέων η του αναδόχου . Ζήσης (Να ζήσει.) , Πολυζώης (πολύ ζωή να έχει ) , Παναταζής (πάντα να ζει). Στην Πίνδο το θηλυκό όνομα Αγόρω (αγόρι ) δίνεται σε κορίτσι που αναμενόταν ύστερα από την γέννηση σειράς κοριτσιών να γεννηθεί αγόρι.
Τον ίδιο ρόλο παίζει και το Σταμάτα για να ((σταματήσουν)) να γεννιούνται θηλυκά: Θέμελης, Θεμελής (να θεμελιώσει από το τούρκικο temelli –θεμέλιο) , θεμελιωμένος : Καλομοίρης(καλή του μοίρα).

επώνυμα

Τα επώνυμα διακρίνονται σε
  • πατρωνυμικά,
  • μητρωνυμικά ,
  • ανδρωνυμικά ,
  • εθνικά ,
  • Επαγγελματικά ,
  • παρωνύμια και
  • ψευδώνυμα.

Πατρωνυμικά Ονόματα

"Πατρωνυμικόν μέν ουν έστι το κυρίως άπό πατρός έσχηματισμένον, καταχραστικώ δέ καί το άπό προγόνων , οίον Πηλείδης, Αιακίδης ο Αχιλλεύς"
Στην αρχαία Ελληνική τα πατρωνυμικά σχηματίζονται είτε απλούστερα με την γενική του ονόματος του πατέρα (Περικλής Ξανθίππου ) είτε με διάφορα παραγωγικά επιθέματα που προσαρτώνται στο όνομα του πατέρα (Κρονίδης, Νεστορίδης, Πριαμίδης Κρονίων , Ασκληπιάδης, Λαερτιάδης κλπ.) ή του γενάρχη (Αιακίδαι , Αλκμαιωνίδαι.)
Στην νέα Ελληνική η πατρωνυμική σχέση εκφράστηκε αρχικά με την γενική του ονόματος του πατέρα ύστερα από τον προσδιορισμό γιος, κόρη κ.λ.π. ο Μιχάλης ο γιος του Μελέτη και έπειτα ο Μιχάλης του Μελέτη. Η πατρογονική γενική διαφυλάχτηκε σε ορισμένα επώνυμα (Γεώργιος Ιωάννου , Νικόλαος Αντωνίου), στα περισσότερα όμως που κράτησαν τον λαϊκό τους Χαρακτήρα μετατράπηκε σε ονομαστική Αποστόλης (αντί Αποστόλου) ,Αργύρης, Λουκάς κλπ. Σπανιότερα είναι τα πατρωνυμικά που βασίζονται σε σύνθεση Κωστοσήφης (ο Κώστας του Σήφη) , Πολογιώργης (ο Γιώργος Πολάκης). Ο κύριος όγκος των πατρωνυμικών ένα βαπτιστικό όνομα (αλλά δευτερευόντως και οποιαδήποτε άλλη βάση) στο οποίο προστίθενται παραγωγικά επιθήματα (Γεώργιος) Γεωργάκης , Γεωργακάκης , Γεωργακόπουλος , Γεωργαλάς , Γεωργαράκης , Γεωργάς , Γεωργάτος , Γεωργάτσος , Γεωργέλης Γεωργής , Γεωργιάδης , Γεωργιλάς ,Γεωργίου , Γεωργιτσέας , Γεωργίτσης , κλπ ,(Βάγια τα = η εορτή) Βαγιανός , Βαϊνέλης , (Λαμπρή) Λαμπρινός , Λάμπρος , Λαμπράκης.(Κανάκι , το =χάδι) Κανάκης.
Ορισμένα νεοελληνικά πατρωνυμικά βασίζονται σε βαπτιστικά ξένων γλωσσών από τις οποίες ήρθε σε επαφή η γλώσσα μας :
  • Τούρκικα (Μουράτογλου , Μουρατίδης) ,
  • Αρβανίτικα: (Γκίνης =Γιάννης,Γκιόκας =Γιώργος),
  • Βλάχικα : (Ζιάνας =Γιάννης ,Μίσιος και Μίσιας = Μιχάλης , Σόκος= Θανάσης , Τσέλιος = Στέριος),
  • Σλαβικά: (Κόλιας = Νικόλαος , Φίλτσος=Φίλιπος) κλπ.

Μητρωνυμικά Ονόματα

Είναι τα επίθετα που βασίζονται στο όνομα της μητέρας:
Κώστας Ελένης , δηλ ο Κώστας της Ελένης.
Τα μητρωνυμικά ήταν πολύ σπάνια στην αρχαία Ελλάδα. Ο Απόλλων από την μητέρα του Λητώ ονομαζόταν Λητοϊδης, Λητογενής , Λητόϊτος ενώ Μαιάδας ονομάζονταν ο Ερμής ως γιος της Μαίας.
Τα μητρωνύμια εμφανίζονται σε κοινωνίες που μητροκρατούνται, π.χ. οι Λύκιοι της Μικράς Ασίας όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (1,73), και ο Ηρακλείδης ο Ποντικός (C.MULLER , FRAGM. HIST. GRAEK . 2, 217, XV).
Το μητριαρχικό δίκαιο των Λυκίων φαίνεται να συνεχίζεται και στα μεσαιωνικά χρόνια , γιατί ο Νικόλαος Δαμασκηνός (C.MULLER , ό.π. 3,461, CXXIX) αναφέρει ότι (Λύκιοι τάς γυναίκας μάλλον η τους άνδρας τιμώσι και καλούνται μητρόθεν , τας τε κληρονομίας ταίς λείπουσι , ου τοίς υιοίς).
Ως υπολείμματα των Λυκιακών θεωρεί ο Σ. Λάμπρος νεοελληνικά μητρωνυμικά που συγκέντρωσε στο Λιβίτσι της Λυκίας και στο Καστελόριζο και πιστεύει ότι τα μητρωνυμικά αυτά μαρτυρούν τη επίδραση του αρχαίου μητριαρχικού δικαίου των Λυκίων στους Έλληνες της Λυκίας.
Οι λόγοι για τους οποίους επιβάλλεται το μητρωνυμικό αντί του πατρωνυμικού είναι πολλοί και ποικίλοι αυτό συμβαίνει π.χ. όταν η μητέρα στην κοινωνία λόγω της δραστηριότητας και της προσωπικότητάς της, της καταγωγής της , λόγω μακρόχρονου ξενιτεμού του πατέρα η χηρεία της μητέρας κλπ.
Επίσης ένας καταπιεσμένος εσώγαμπρος μπορεί να πάρει το όνομα της γυναίκας του Μάρως (Μάρως η Μαρόπουλος) η της πεθεράς του Λαφαρούς (Γιωρτς τη Λαφαρούς , Πόντος ).
Στα Τρίκαλα της Κορινθίας ο σώγαμπρος έπαιρνε και δεύτερο όνομα από την σύζυγό του: ο Μάριος, ο Φωτεινός , ο Ελένιος ο Γαρουφαλιός κλπ.
Μητρωνυμικά συναντάμε σε όλες τις περιοχές της Ελλάδος .
Αλλά και στην βυζαντινή περίοδο συναντάμε μητρωνυμικά ονόματα π.χ. Λεόντειος ο Παυλίνης , Ιωάννης ο Βαλεριανής κλπ .
Σε βυζαντινά έγραφα συναντούμε επώνυμα , όπως Ιωάννης της Ράπτισας , Λέων της Μαρίας , Δημήτριος της Καλογραίας , Παπά Δημήτριος της Ευδοξίας κλπ. Στα μητρωνυμικά έχουμε τις εξής κατηγορίες: α) Μητρωνυμικά που βασίζονται στο βαπτιστικό της μητέρας :Αγγελίνας , Άννας , Ασημίνας , Βερονίκης, Γαρουφαλιάς , Γερακίνης , Ελένης , Ζαμπέλας , Ζαμπέτας , Κατίνας, Λελούδας , Μυρσίνης , Νικολίτσας , Παγώνας , Σμαραγδής , Σουμέλας , Σπεράντζας ,Τασούλας , Χαιδος , κλπ.
  • Μητρωνυμικά που βασίζονται στο ανδρωνυμικό της μητέρας , που με την σειρά του μπορεί να βασίζεται
    • στο βαπτιστικό του άντρα της: Αλέξαινας , Βασίλαινας , Γιώργαινας κλπ.
    • στο παρωνύμιο του άντρα της: Γλαβίνας , Ζωγραφίνας, Καρατζίνας , Παπαδίτσας κλπ.
  • Μητρωνυμικά που βασίζονται στο επάγγελμα της μητέρας η του άντρα της : Γιατρούδενας , Καλογραίας , Μακαρονούς , Μαμμής, Παπαδιάς , Τσαγκαρίνας , Τσιγαρούς κλπ.
  • Μητρωνυμικά που δηλώνουν την καταγωγή της μητέρας :Αμουργιανής ,Αραπίνης ,Βλάχας , Γυφτούδας , Γύφτσας , Λιάπαινας κλπ.
  • Μητρωνυμικά που δηλώνουν ελάττωμα της μητέρας : Βουβής , Καμπούρας ,Χοντρολένης κλπ.
  • Μητρωνυμικά που δηλώνουν βαθμό συγκενείας : Βάβους , Γιαγιάς , Μαννάκας , Νυφούδης κλπ.

Ανδρωνυμικά Ονόματα

Πρόκειται για ονόματα γυναικών που βασίζονται στο βαπτιστικό, επώνυμο η παρωνύμιο κλπ. Του ονόματος των συζύγων τους και αποτελούν μία πρόσθετη επωνυμία κοντά στο βαπτιστικό όνομα.
Από τη βυζαντινή περίοδο είναι γνωστά ορισμένα ανδρωνυμικά σε –εα (Κουβικουλαρέα , Σπαθαρέα , Ανδρονικέα ) και –ινα (Μαρία Αγγελίνα ), Δούκαινα Παλαιολογίνα κλπ.) Τα νεοελληνικά ανδρωνυμικά σχηματίζονται με την γενική του ονόματος του συζύγου (η Αγγέλλω του Κακριδά) και με διάφορα παραγωγικά επίθετα , π.χ.-αινα (Κώσταινα , Γιάνναινα , Τζαβέλαινα ) ,-ινα (Θοδωρίνα , Περικλήνα , Λασκαρίνα , Μπουμπουλίνα ) –ου (Νικολού , Παυλού , Μιχαλού , Πεταλού ) , -ισσα (γιάτρισσα , μαστόρισσα = η γυναίκα του γιατρού ,του μάστορα ) κλπ.


Εθνικά Ονόματα

Σύμφωνα με τον Διόνυσο τον Θράκα (εκδ.G Uhling) (εθνικόν έστιν το έθνους δηλωτικόν, ως Φρύξ , Γαλάτης) τα ονόματα αυτά που σχηματίζονται από ονόματα χωρών πόλεων κλπ. Από τα κλασσικούς χρόνους και αργότερα μεγάλη χρήση των εθνικών ονομάτων:Εκαταίος ο Μιλήσιος , Απολλώνιος ο Τυανεύς Κόιντος ο Σμυρναίος κλπ.
Τα βυζαντινά παρωνύμια που προϋποθέτουν εθνικό όνομα συγκαταλέγονται ανάμεσα σε άλλα και τα εξής: Αρμενιάκος , Βούλγαρος , Καππαδόκης , Φράγκος , Καλυβίτης (<Καλύβη ,πόλη της Μακεδονίας) , Λιβανίτης (<Λίβανα , πόλη της Συρίας), Κομνηνός (<Κόμνη Ανδιανουπόλεως), Λεκαπηνός (Λέκαπα Καππαδοκίας )Γαβαλάς (<Γάβαλα Συρίας) ,κλπ.
Τα νεοελληνικά εθνικά επώνυμα σχηματίζονται συνήθως με αρχαιοελληνικά η αρχαιότερης καταγωγής επιθήματα και σπανιότερα με ξένα: Αθηναίος , Θηβαίος , Κερκυραίος , Μυτιληναίος. -ανός/ιανός Αμοργιανός (Αμοργός) , Καλαματιανός , Κουταλιανός (<Κούταλη Προποντίδας) Σφακιανός , Ψαριανός κλπ. –ηνός Αδραμυττηνός , Ζακυνθινός . –ινός Αραβαντινός (<Αραβάντι) , Καστρινός , Πυλαρινός (<Πύλαρος Κεφαλονιάς). –ίτης Βαλαωρίτης (<Βελεώρα Ευρυτανίας ) , Δολιανίτης(Δολιανά). -αϊτης (Μοραΐτης) Χρυσαϊτης (Χρυσό Παρνασίδος) .–ιάτης Κορφιάτης , Μανιάτης. –ιώτης Αγραφιώτης , Βαρβιτσιώτης (Βαρβίτσα Αρκαδίας) , Γαρδικιώτης (Γαρδίκι).
Βενετσιάνικα η ιταλικά είναι τα επιθέματα "–άνος/-ιάνος" και "–έζος": Βενετσιάνος , Πρεβεζάνος , Σισιλιάνος, Γενοβέζος.
Σλαβικό είναι το "–ιάνος" στα Βοστιτσιάνος , Ζαβιτσ(ι)άνος , λατινικό στο Σακαριτσιάνος (Σακαρέτσι Βάλτου)κλπ.
Τούρκικο είναι το επίθεμα –λής /λης:Βελεστινλής , Κοκοσλής (Κοκόσι =Κιλκίς) Δράμαλης , Κόνιαλης (Κόνια =το Ικόνιο) , Μπρούσαλης και Προύσαλης (Προύσα).
Ορισμένα από τα εθνικά πού προσδιορίζουν ξένους λαούς που ήλθαν σε επαφή με τους Έλληνες μπορεί να ήταν αρχικά παρωνύμια: Αλαμάνος (Αλαμανούς του Βυζαντίου , Γεφύρι της Αλαμάνας κλπ) , Αμερικάνος , (Έλληνας μετανάστης από την Αμερική) , Ατζέμης (Πέρσης) , Βούλγαρος / Βούλγαρης (μεσαιωνικό Βούλγαρης «βυρσοδέψης , επεξεργαστής η πωλητής δέρματος» που δήλωσε και το έθνος των Βουλγάρων ως παραγωγών και εξαγωγέων δέρματος ) , Γερμανός (σημαίνει και ξανθός) , Εγγλέζος/Ιγγλέζης , Ζείμπέκος (τουρκικό φύλο στα περίχωρα της Σμύρνης) , Καραγκούνης (κάτοικος του θεσσαλικού κάμπου) , Καρακατσάνης ,-ος (Σαρακατσάνος).

Εθνικό ως επώνυμο μπορεί να προκύψει με την προσθήκη ενός -ς σ’ένα τοπωνύμιο Αϊδίνης ,Βαλαώρας , Γκούρας (Γκούρα Φθιώτιδος) , Γρανίτσας (Γρανίτσα Ιωαννίνων) κλπ. Επαγγελματικά Δήλωναν αρχικά επάγγελμα η αξίωμα , αλλά γρήγορα καθιερώθηκαν ως επώνυμα , καθώς διευκόλυναν τη διάκριση ατόμων με το ίδιο όνομα σε κλειστές ιδίως κοινωνίες. Εκφέρονται κανονικά στην ονομαστική (Αμπελάς ,Γούναρης ) και σπάνια στη γενική (Ιατρού ,Οικονόμου).

Επαγγελματικά Ονόματα

Τα επαγγελματικά ονόματα εμφανίζονται ήδη από τα αρχαία χρόνια (Αιπολός , Βουκόλος , Ακέστωρ <ιατρός> , Ναυπηγός , και
πολλαπλασιάζεται στα βυζαντινά χρόνια : Αμπελάς . Λαχανάς ,Ζωναράς ,Καμπανάρης , Γραμματικός ,Παλαιολόγος <που ασχολείται με τα παλαιά>.
Μια μεγάλη κατηγορία βυζαντινών επαγγελματικών ονομάτων περιλαμβάνει ονόματα κοσμικών και εκκλησιαστικών αξιωμάτων : Δομέστικος ,Δούκας , Λογοθέτης , Νοταράς , Σχολάριος <σωματοφύλακας του αυτοκράτορα>.
Αρκετά από τα βυζαντινά επαγγελματικά που προσδιορίζουν εκκλησιαστικά αξιώματα διατηρήθηκαν έως σήμερα είτε ως αξιώματα είτε ως επώνυμα χάρη στην εκκλησιαστική παράδοση : Δομέστιχος , Έξαρχος ,-άκος , -ίδης , -όπουλος , Ευταξίας (ο επί <της ευταξίας> της εκκλησίας). Τα πιο συνηθισμένα παραγωγικά επιθήματα για τον σχηματισμό των νεοελληνικών επαγγελματικών είναι τα -άρης και ας. –άρης:Αρκουδάρης , Γελαδάρης. –ας Ασβεστάς, Βαγενάς (βαρελάς). Τα περισσότερα από τα ξένα επαγγελματικά που πέρασαν στη γλώσσα μας έχουν τούρκικη καταγωγή: Αλμπάνης –οπουλος και Ναλμπάνης (nalbant πεταλωτής) .
Ορισμένα από τα επαγγελματικά τουρκικής προέλευσης δηλώνουν αξίωμα:Βεζίρης , Δερβέναγας , Ζαΐμης , Κεχαγιάς . Το παραγωγικό επίθημα των επαγγελματικών τουρκικής αρχής είναι το –τζής /-τσής (-ξής ) ,Αλτιντζής –όγλου (altinci χρυσοχόος ) Πεσμαζόγλου (pestamalci κατασκευαστής και πωλητής πετσετών μπάνιου). Από τα ξένα επιθέματα επαγγελμάτων εκπροσωπούνται με περιορισμένα παραδείγματα τα ιταλικά –iere (Καροτσιέρης ,Κασιέρης , Μπαρμπέρης.κλπ) και -oro (Σπαγγαδόρος).

Παρωνύμια

Αποτελούν το κύριο όγκο των επωνύμων και προέρχονται από χαρακτηρισμούς των παρονομαζομένων που βασίζονται , σε σωματικές , πνευματικές , ηθικές και άλλες ιδιότητες . Ο Μ.Τριανταφυλλίδης χρησιμοποιεί τον όρο παρατσούκλι.Την λέξη Παρωνύμιο την συναντάμε και σαν πινόμι , πινομή ,παραγκώμι , προσονείδιν (ποντιακό) , Περιγέλιο ,σουσούμι κλπ.
Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν τις εκφράσεις :την κλήσιν , την επίκ-λησιν , το επίκλην , τουπίκλην , την επωνυμία ,το επώνυμον , την προσηγορία , τούνομα έχων παρωνύμιο φέρων κλπ. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούν για το παρωνύμιο τον όρο επίθετον.Το παρωνύμιο ορίζεται από τον Διονύσιο τον Θράκα ως εξής :<παρώνυμον Δε έστι το παρ’ όνομα ποιηθέν , οίον θέων> Τα αρχαία παρωνύμια αναφέρονται σε σωματικές ιδιότητες (Γάστρων , Γνάθων ,Δόναξ , Κεφάλων , Μέτωπος.) Σε ψυχικές ιδιότητες :(Δέξιος , Μαργίτης , Βίαιος ,Πράος κ.α.) σε παρομοιώσεις με ζώα :(Αμνός , Γρύλος , Δράκων , Ιέραξ , Μέλισσος κ.α.) και φυτά :(Άλατος ,Καρδάμα ,Κρόκος ,κ.α.) στην ημέρα της γέννησης (Ανθεστήριος , Λήναιος , Πανιώνιος , Σωτήριος κ.α.)
 Στα βυζαντινά χρόνια και ιδιαίτερα από τον 9ον αιώνα και εξής δημιουργούνται πολλά παρωνύμια που χρησιμοποι-ούνται ως βυζαντινά και νεοελληνικά οικογενειακά ονόματα :Γρηγόριος ο Πτερωτός ,Βάρδας ο Πλατυπόδης , Βασίλειος ο Πετεινός κ.α.Πολύ γνωστά βυζαντινά παρωνύμια είναι λ.χ. τα :Βαρβάτος , Μυστάκων , Μουρζουφλός . Η κατάταξη των παρωνυμίων γίνεται με τα εξής κριτήρια: α)Σωματικές ιδιότητες :Βεργής , Βραχνός ,Ζερβός ,Καμπούρης κ.α. Β )Ψυχικές , πνευματικές ,ηθικές ,και άλλες ιδιότητες : Αγέλαστος , Βιαστικός ,Θλιμμένος , Κοιμήσης , Λεβέντης ,Τεμπέλης , Κατεργαράκος , Νταής , Νυστάζος κ.α. Γ) Παρομοιώσεις με ζώα :Αλεπουδέλης , Γάτος , Ζυγούρης , Λύκος , Ποντίκης , Τσάκαλος , Γκιόνης ,Κίρκος κ.α. Δ) Παρομοιώσει με φυτά : Βλιτάς ,Γαρούφαλος , Καρπουζάς , Πιπέρης , Ρεβίθης κ.α. Ε) Αντικείμενα καθημερινού βίου .Βελέντζας , Δακτυίδης , Κουλούρας , Λαγάνας , Ταγάρης κ.α. ΣΤ) Καιρός και χρόνος: Βοριάς ,Γρέκος , Σορόκος ,Κατσιφάρας , Χιόνης κ.α. Ζ) Συγγένεια και ηλικία :Αφεντάκης , Εγγονόπουλος , Κανακάρης , Ορφανός ,Παπούλιας , Πατέρας –άκης . Η ) Φράσεις (που συνήθιζε ο παρονομαζόμενος) Καλλιώρας ,Καλώστος , Καληνύχτας , Σιαπέρας κ.α.
Ονόματα από τις διάφορες ελληνικές διαλέκτους.
Αμαντος =(Χίος,άμαντος=μαμμόθρεφτος),Βώκος (ποντιακό βώκος =ηλίθιος),Ζυβρακάκης (Κρήτη ζυμπραγός <δίδυμος <αρχ.συμπραγής) ,Κοθρής (διαλ.κοθρής –ζητιάνος <κοθρί –κομμάτι ψωμί.Λιάρος(Ασπρόμαυρος ,για ζώα), Μάντακας (Κρήτη, τσιμπούρι των ζώων),Πατακός(Κρήτη, μικρόσωμος και άσχημος< αρχ.πάταικος), Ροίδης (ρόγι δοχείο με στενό άνοιγμα),Σαχτούρης (μεσν. σακτούρα –είσος καϊκιού), Συγγρός (διαλ.τσιγρός-αδύνατος ,αρρωστιάρης), Τσουδερός (Κρήτη ,τσουρίζω=τσουτσουρίζω, Χουρμούζης (χουρμούζη=είδος μαργαριταριού από το νησί Χορμούζ στην είσοδο του Περσικού κόλπου.
Τούρκικα. Ασλάνης,-ιδης,-ογλουΑρβανίτικα. Κέπας =κρεμμύδι , Κριεζής=μαυροκέφαλος, Κριεκούκης =κοκινοκέφαλος, Λέπουρας =λαγός,Μποκουρας =όμορφος , Μπούρας =γενναίος, Σκούρτης =κοντός Τσάλας =κουτσός, Φουρίκης =κοτέτσι.
Βλάχικα Γκίζας =μυζήθρα.Δάλας= ξινόγαλο,Μπίμπας =πάπια, Πίσας=γάτα, Σούρδος =κουφός- βλάκας,Τσάρας=γη

Ψευδώνυμα

Είναι τα πλαστά ονόματα που χρησιμοποιούν οι συγγραφείς καλλιτέχνες , ηθοποιοί αλλά και κακοποιοί για λόγους ψυχολογικούς κοινωνικούς κ.λ.π. Είναι ονόματα που τα διαλέγουμε και δεν μας τα επιβάλλουν οι άλλοι.

 


ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΟΧΗ"
Related Posts with Thumbnails