Ο φιλέλλην Γερμανός λόγιος Μαρτίνος Κρούσιος

Μαρτῖνος Κρούσιος
(Martin Crusius, Martin Krauß, 1526-1607)

Ὁ Γερμανὸς λόγιος Μαρτῖνος Κρούσιος, υἱὸς εὐαγγελιστοῦ ἱερέως, καθηγητὴς ἑλληνικῆς καὶ λατινικῆς φιλολογίας τοῦ πανεπιστημίου τῆς Τυβίγγης, ὑπῆρξε ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐπιφανέστερους μελετητὲς καὶ ἀποθησαυριστὲς («Turcograecia» (1584) κ.ἄ.) τῆς βυζαντινῆς γραμματείας ἀλλὰ καὶ συγχρόνων του Ἑλλήνων λογίων τῆς ὑποδούλου Κωνσταντινουπόλεως (ὅπως τοὺς ἀδελφοὺς Ἰωάννη καὶ Θεόδωρο Ζυγομαλᾶ, μὲ τοὺς ὁποίους διατηροῦσε στενὴ ἀλληλογραφία) καὶ τῆς διασπορᾶς, συνέβαλε στὸν διάλογο μεταξὺ προτεσταντῶν θεολόγων καὶ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἐπὶ Ἱερεμίου Β' τοῦ Τρανοῦ, ὑπερασπίσθηκε δὲ παντὶ τρόπῳ τὸ ὑπόδουλον Γένος.
Διαβάζουμε [1]:
«Ὁ Γερμανὸς καθηγητὴς τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς καὶ λατινικῆς φιλολογίας δὲν παρέλειπε νὰ ἐκφράζει τὰ φιλελληνικά του αἰσθήματα εἴτε στὰ ἐπιστημονικά του κείμενα εἴτε στὴν ἀπὸ ἕδρας διδασκαλία του. Εἶναι ἐνδεικτικὸ ὅτι τὸν πρῶτο καθιερωμένο λόγο του ὡς καθηγητὴς σὲ γυμνάσιο τοῦ Στρασβούργου τὸ 1547, ὁ Κρούσιος τὸν ἐκφώνησε ὄχι στὴν λατινικὴ γλῶσσα, ὅπως ἀπαιτοῦσε ἡ παράδοση αἰώνων, ἀλλὰ στὴν ἑλληνική. Ἐνδεικτικὸ εἶναι ἐπίσης ὅτι ὁ Κρούσιος δὲν ἔπαυε νὰ ἐκφράζει καὶ γραπτῶς τὰ φιλελληνικά του αἰσθήματα, παραθέτοντας μάλιστα δίπλα στὴν ὑπογραφή του καὶ τὴν φράση: «Φιλέλλην εἶπερ τις καὶ ἄλλος» ἢ ἁπλῶς «φιλέλλην». Ἄλλοτε δὲ ἀποκαλοῦσε τὸν ἑαυτό του «ἀκορέστως φιλέλληνα» καὶ μάλιστα «εἰς ἀπληστίαν». Εἶναι ὄντως ὁ Κρούσιος ὁ πρῶτος φιλέλληνας στὴν Εὐρώπη, ὅπως εἶναι καὶ ὁ προσδιοριστικὸς ὑπότιτλος τοῦ εὐσύνοπτου βιβλίου τῆς Σέμνης Καρούζου, ὁ ὁποῖος συνοδεύει τὸν τίτλο «Μαρτῖνος Κρούσιος» (ἐκδ. Ἔσπερος, Ἀθήνα 1973)· ὁ Κρούσιος ἔδειξε ἐμπράκτως τὰ συναισθήματά του πρὸς τὸν Ἑλληνισμὸ κατὰ τὴν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας.»
Καὶ ἀκόμη [2]:
«Τὸ μοναδικὸ φιλελληνισμό του ἀποδεικνύουν ἀμέτρητες δηλώσεις του, ὅπως π.χ. «Ἀλλ᾿ οὐκ ἐᾷ με ἡ ἐμοῦ διηνεκὴς φιλελληνία ἡσυχίαν ἄγειν» [3] ἢ «Διαφυλάττειν ἐγὼ τὴν ἑλληνίδα φωνὴν καὶ πλατύνειν ἐν τῇ Γερμανίᾳ κατὰ τὴν ἀσθένειάν μου πειρῶμαι μετὰ προθυμίας πάσης».

Σημειώσεις:
[1] Γιάννης Παπακώστας, «Ἐπίσκεψις ὅρων: ἕνα λανθάνον κείμενο τοῦ Β. Μυστακίδη», περιοδικὸν «Νέα Εὐθύνη», τ. 8, Νοέμ.-Δεκ. 2011, σελ. 600.
[2] Dieter Motzkus, «Συμπληρώθηκαν 400 χρόνια από τον θάνατο του Μαρτίνου Κρούσιου (Martin Crusius), του πρώτου Γερμανού φιλέλληνα και νεοελληνιστή», περιοδικὸν «Ἑλληνικὴ Διεθνὴς Γλῶσσα», τ. 70., Ἰαν.-Μάρτ. 2008.
[3] Πρβλ. μὲ τὸ «Οὐκ ἐᾷ με καθεύδειν τὸ τοῦ Μιλτιάδου τρόπαιον» τοῦ Θεμιστοκλέους, κατὰ Πλούταρχον.

http://www.pheidias.gr/
http://www.istorikathemata.com/