Οι φονικές πανδημίες ανά τους αιώνες.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες όπου η ανθρωπότητα δοκιμάστηκε στο διάβα του χρόνου από ταχέως μεταδιδόμενες και θανατηφόρες επιδημικές νόσους όπως η σύγχρονη COVID-19, που προκαλείται από τον κοροναϊό SARS-CoV-2.

Μάλιστα, ορισμένες από αυτές τις επιδημικές νόσους εξελίχθηκαν σε πανδημίες (δηλαδή, επιδημίες που εξαπλώνονται πολύ γρήγορα και προσβάλλουν ολόκληρο τον πληθυσμό συγκεκριμένης περιοχής), οι οποίες προκάλεσαν τεράστιες ανθρώπινες απώλειες και επηρέασαν καθοριστικά το ρου της ανθρώπινης ιστορίας.

Ο λοιμός των Αθηνών

Η πρώτη τέτοια πανδημία κατεγράφη το 430 π.Χ., κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου, στην πόλη-κράτος των Αθηνών.

Ο αποκληθείς λοιμός των Αθηνών, η πανώλη που χτύπησε την Αθήνα η οποία τελούσε υπό πολιορκία, προκάλεσε το θάνατο πολλών κατοίκων της πόλης, μεταξύ αυτών και του σπουδαίου Περικλή.

Η πανώλη του Ιουστινιανού

Μια άλλη σημαντική επιδημική έκρηξη κατά την αρχαιότητα ήταν η λεγόμενη πανώλη του Ιουστινιανού τον 6ο αιώνα μ.Χ.

Η εν λόγω βουβωνική πανώλη προκάλεσε το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων και επέφερε σοβαρά οικονομικά πλήγματα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Η ευλογιά

Αρκετούς αιώνες αργότερα, κατά τους Μεσαιωνικούς Χρόνους, έκανε την εμφάνισή της στην ευρωπαϊκή ήπειρο η ευλογιά, βαριά λοιμώδης νόσος, η οποία είχε υψηλότατο ποσοστό θνησιμότητας και παρέμεινε κύρια αιτία θανάτου έως και το 18ο αιώνα.

Η ευλογιά είναι μια από τις περισσότερο επικίνδυνες και θανατηφόρες ιογενείς μεταδοτικές ασθένειες που υπάρχουν.

Η Ισπανική Γρίπη

Στις αρχές του 20ού αιώνα, και πιο συγκεκριμένα το 1918, ξέσπασε μια πανδημία γρίπης από την οποία έμελλε να χάσουν τη ζωή τους 40 και πλέον εκατομμύρια άνθρωποι ανά την υφήλιο.

Τα πρώτα κρούσματα της λεγόμενης Ισπανικής Γρίπης κατεγράφησαν στη Γαλλία τον Απρίλιο του 1918, ενώ ακολούθησαν περιστατικά σε Ιταλία, Μεγάλη Βρετανία, ΗΠΑ και Γερμανία.

Τον Ιούνιο του ίδιου έτους η πανδημία εξαπλώθηκε στις Ινδίες, τον Ιούλιο στη Νέα Ζηλανδία και τον Αύγουστο στη Νότια Αφρική.

Η Γρίπη του Χονγκ Κονγκ

Ύστερα από μισόν αιώνα, το 1968, η ανθρωπότητα επλήγη από την αποκαλούμενη Γρίπη του Χονγκ Κονγκ (ιός γρίπης Η3Ν2).

Οι ανθρώπινες απώλειες της εν λόγω γρίπης, που προσέβαλε ταχύτατα έναν τεράστιο αριθμό ανθρώπων λόγω και των αεροπορικών μετακινήσεων, ανήλθαν στο ένα εκατομμύριο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πανδημία της Γρίπης του Χονγκ Κονγκ ήταν εκείνη που ανέδειξε πρώτη φορά τη σημασία της παρασκευής εμβολίων κατά των επικίνδυνων ιών.

Το AIDS

Το 1981 εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα του AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome), του Συνδρόμου της Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας, που προκαλείται από τον ιό HIV, τον ιό της Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας (HIV, Human Immunodeficiency Virus).

Ως γνωστόν, η νόσος αυτή, που μεταδίδεται μεταξύ άλλων μέσω της σεξουαλικής επαφής, του τοκετού, του θηλασμού και των μεταγγίσεων μολυσμένου αίματος, εξακολουθεί και σήμερα να επιφέρει ανθρώπινες απώλειες.

Από το 1981 έως σήμερα 75 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν φορείς του HIV και περίπου 32 εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους.

Αν και δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία για την HIV λοίμωξη, ο συνδυασμός αντιρετροϊκών φαρμάκων, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη του AIDS και να επιτρέψει στα πάσχοντα άτομα να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή για όσο διάστημα λαμβάνουν τα φάρμακα.

Το SARS

Στις αρχές του 21ου αιώνα, κατά τα έτη 2002-2003, έκανε την εμφάνισή του το SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome, Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο), ασθένεια που προκαλείται από κοροναϊό ο οποίος παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τον κοροναϊό SARS-CoV-2.

Η εν λόγω επιδημία ξεκίνησε από επαρχία της Κίνας και εξελίχθηκε σύντομα σε παγκόσμια πανδημία.

Απλώθηκε σε 26 χώρες, προσέβαλε πάνω από 8.000 ανθρώπους και στοίχισε τη ζωή σε 774 εξ αυτών.

Οι επιπτώσεις του SARS περιορίστηκαν δραστικά λόγω της ταχείας αντίδρασης των υγειονομικών Αρχών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η Γρίπη των Χοίρων

Λίγο αργότερα, κατά τα έτη 2009-2010, μια νέα μορφή γρίπης, η αποκληθείσα Γρίπη των Χοίρων, που προκλήθηκε από τον ιό  Η1Ν1, έμελλε να προσβάλει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο και να προκαλέσει εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους (σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, 500.000 και πλέον).

Η επιδημική αυτή νόσος, όπως μαρτυρά και η ονομασία της, ξεκίνησε από γουρούνια που είχαν επαφή με ανθρώπους.

Ο Η1Ν1 φανέρωσε στην επιστημονική κοινότητα πόσο γρήγορα μπορεί να εξελιχθεί ένας ιός σε πανδημία κατά τον 21ο αιώνα.

Η νόσος του Έμπολα

Άκρως θανατηφόρα αποδείχθηκε, τέλος, μια ακόμη ιογενής λοίμωξη πριν από λίγα χρόνια, ο αιμορραγικός πυρετός Έμπολα. 

Η σοβαρή αυτή επιδημική νόσος προσβάλλει ανθρώπους και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά (π.χ., πιθήκους, γορίλες, χιμπατζήδες).

Ο ιός Έμπολα εμφανίστηκε πρώτη φορά το 1976 σε ένα χωριό κοντά στον ποταμό Έμπολα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και συγχρόνως στο Σουδάν.

Η προέλευση του ιού είναι άγνωστη, ωστόσο «αποθήκη» του ιού στη φύση θεωρούνται ορισμένα είδη φρουτοφάγων νυχτερίδων που ενδημούν στην Αφρική.

Δεν υπάρχει προς το παρόν ειδικό εμβόλιο ή θεραπεία για την ασθένεια που προκαλεί ο ιός Έμπολα, αν και πολλές επιστημονικές ομάδες ανά τον κόσμο αναπτύσσουν και χορηγούν σε πειραματικό επίπεδο διάφορα θεραπευτικά σχήματα.

Σε κάθε περίπτωση, η αγωγή είναι σήμερα υποστηρικτική και συμπτωματική.

https://www.in.gr/2020/03/11/plus/features/oi-fonikes-pandimies-ana-tous-aiones/

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Οι φονικές πανδημίες ανά τους αιώνες."

Το μυστήριο των Συμπτώσεων και η Συγχρονικότητα

Το μυστήριο των Συμπτώσεων - Ο C. Jung και η Συγχρονικότητα....Σας έχει συμβεί κάποια φορά να συναντάται συνέχεια μπροστά σας για ένα διάστημα το ίδιο αριθμό; Ή να σιγοτραγουδάτε ένα τραγούδι και ανοίγοντας το ραδιόφωνο να το ακούτε;

Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι κάποια υπερφυσική αιτία, κρύβεται πίσω απ’ αυτές τις συμπτώσεις. Αλλά η πλειοψηφία των σύγχρονων επιστημόνων μιλάει απλά για άγνοια των φυσικών νόμων που τις προκαλούν, μια δημιουργία γεγονότων απ’ αυτά που είναι δυνατόν να συμβούν. Τίποτα το περίεργο ή μυστικιστικό ! Αντίθετα οι συμπτώσεις θεωρούνται αναπόφευκτες απ’ τους στατιστικολόγους.

Για παράδειγμα, η πιθανότητα από μια τράπουλα 52 χαρτιών, να μοιραστεί μια συγκεκριμένη 13άδα χαρτιών, είναι ίση για κάθε πιθανή 13άδα. Και όλες είναι το ίδιο πιθανές … όσο απίθανες και να μας φαίνονται εκ πρώτης όψεως. Η πιθανότητα να μοιραστεί η 13άδα των 13 “καρό” είναι ακριβώς ίδια με την πιθανότητα να μοιραστεί μια οποιαδήποτε άλλη 13άδα. 

Μια εκπληκτική ιστορία μας φέρνει όμως ξανά το ερώτημα για το αν υπάρχει τύχη ή όχι. Την αναφέρει ο μαθηματικός Warren Weaver, στο βιβλίο του, “Lady Luck: The Theory of Probability” (“Η κυρία Τύχη: η θεωρία των πιθανοτήτων”) απ’ όπου δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό “Life”:

Στις 1-3-1950, και τα 15 μέλη της χορωδίας της εκκλησίας της Beatrice στη Nebraska, καθυστέρησαν στο ραντεβού που είχαν στις 7:20 για πρόβα. Όλοι είχαν κάποιο σοβαρό αλλά και συνηθισμένο λόγο να αργήσουν. Στις 7:25 η εκκλησία καταστράφηκε από έκρηξη !

Τα μέλη της χορωδίας θεώρησαν το γεγονός σαν “θεϊκή παρέμβαση”. Ο Weaver υπολόγισε τις πιθανότητες να συμβεί ένα τέτοιο γεγονός μαζικής καθυστέρησης, σε μία στο εκατομμύριο. (σ.τ.μ. στην Ελλάδα θα ήταν κάτι παραπάνω από φυσιολογικό να συμβεί !!!)

Πώς λοιπόν να εξηγήσουμε τέτοιες “σκόπιμες” συμπτώσεις;

Όμως αξίζει εδώ να αναφερθεί η θεωρία του ψυχολόγου Carl Jung, ο οποίος διατύπωσε την Αρχή της “Συγχρονικότητας” που συνδέει γεγονότα, τα οποία δεν συνδέονται με κάποια φανερή σχέση αιτίας. Στο έργο του “Δομή και Δυναμική της Ψυχής”, αναφέρει πώς άρχισε να παρατηρεί συμπτώσεις που προκαλούσαν ανοικτά τους υπολογισμούς των πιθανοτήτων, στη διάρκεια των ερευνών του για το Συλλογικό Ασυνείδητο.

Για παράδειγμα, καθώς μια νεαρή ασθενής του περιέγραφε ένα όνειρό της, στο οποίο της δίνονταν ένας χρυσός σκαραβαίος, ένα έντομο μπήκε στο σκοτεινό δωμάτιο. Όταν το έπιασε ο Jung διαπίστωσε ότι ήταν ένα σκαραβοειδές σκαθάρι, ό,τι πιο κοντινό σε χρυσό σκαραβαίο, θα μπορούσε να υπάρξει στην περιοχή, το οποίο μάλιστα δεν συνηθίζει να μπαίνει σε σκοτεινούς χώρους. Αντίθετα κινείται στο φως της ημέρας… Και μπήκε την κατάλληλη στιγμή.

Ποιος άραγε προκάλεσε τη σύμπτωση: ο Jung ή η ασθενής του; Ο ψυχαναλυτής Nandor Fodor παρατήρησε πάντως ότι, η ασθενής είχε μια ήταν υπερβολικά ορθολογική συμπεριφορά που την έκανε ψυχολογικά απρόσιτη. Μετά την εμφάνιση του σκαραβαίου η συμπεριφορά της βελτιώθηκε και οι συνεδρίες έγιναν πιο αποδοτικές.

Ο Jung πίστευε ότι, το φαινόμενο της Συγχρονικότητας συνδέονταν με ψυχικές καταστάσεις που αναπτύσσονται μέσω της επιρροής των Αρχετύπων, τα οποία όριζε σαν πρότυπα (μοντέλα) έμφυτα στην ανθρώπινη ψυχή και κοινά για όλη την ανθρωπότητα.

Ο Jung αναφέρει συχνά τα Αρχέτυπα, σαν “αρχέγονες εικόνες”, που παρέχουν την αναπαράσταση όλων των ανθρώπινων στάσεων απέναντι στον θάνατο, τη σύγκρουση, το σεξ, τη μετενσάρκωση και τη μυστικιστική εμπειρία. Κάποιες φορές ένα αρχέτυπο ενεργοποιείται από ένα συναισθηματικά φορτισμένο γεγονός και τότε τείνει να έλκει γεγονότα παρόμοιας φύσης, ανοίγοντας δρόμο στα γεγονότα που ονομάζουμε “συμπτώσεις”.

Ο Jung δέχονταν επίσης την ύπαρξη μιας “περίεργης αλληλεξάρτησης των αντικειμενικών στοιχείων μεταξύ τους, καθώς και με τις υποκειμενικές (ψυχικές) καταστάσεις του παρατηρητή”. Μάλιστα εντόπισε δείγματα αυτής της αλληλεξάρτησης – που θεωρούσε άρρηκτα δεμένη με την έννοια της Συγχρονικότητας – τόσο στις ψυχιατρικές του σπουδές, όσο και στην έρευνά του πάνω στις εσωτεριστικές πρακτικές.

Έτσι, θεωρούσε την κινέζικη μαντική μέθοδο του Ι Τσινγκ σαν έκφραση της Αρχής της Συγχρονικότητας. Θεωρούσε ότι αυτό που θεωρούμε εμείς – στη Δύση – σαν είναι το κύριο ενδιαφέρον της κινέζικης σκέψης ενώ αυτό που εμείς λατρεύουμε σαν αιτιότητα περνάει σχεδόν απαρατήρητο. Ενώ η Δυτική σκέψη προσεκτικά ζυγιάζει, επιλέγει, ταξινομεί και απομονώνει, η Κινέζικη μια πιο ολιστική εικόνα του κόσμου, δίνοντας σημασία και στην παραμικρή λεπτομέρεια που συνθέτει μια στιγμή. Κάθε στιγμή απαρτίζεται από όλα αυτά τα “ασήμαντα” συστατικά.

Αργότερα, ο Jung προέκτεινε την έννοια της Συγχρονικότητας και στην Αστρολογία. Όταν μάλιστα ανέφερε το ενδιαφέρον του για την Αστρολογία και την πεποίθησή του για τη μελλοντική της χρησιμότητα, με ένα γράμμα του στον Freud, ο τελευταίος αντέδρασε, κατηγορώντας τον Jung ότι είχε πέσει θύμα της “μαύρης παλίρροιας του βούρκου του αποκρυφισμού”.

Μη εγκαταλείποντας τις θέσεις του ο Jung κατέγραψε στα απομνημονεύματά του, άλλο ένα συνταρακτικό συμβάν εμφάνισης Συγχρονικότητας, που μάλιστα συνέβη ενώ ήταν μαζί με το Freud: Στέκονταν μαζί δίπλα σε μια βιβλιοθήκη όταν ο Jung ένιωσε το διάφραγμά του να γίνεται σαν από σίδερο και να καίει, να πυρακτώνεται. Ταυτόχρονα ακούστηκε ένας δυνατός κρότος σαν να επρόκειτο να πέσει πάνω τους η βιβλιοθήκη.

Ο Jung βρήκε την ευκαιρία να παρουσιάσει το συμβάν σαν ένα παράδειγμα φαινομένου καταλυτικής εξωτερίκευσης. Ο Freud αντέδρασε αποκαλώντας τα αυτά, “ανοησίες”. Τότε, ο Jung τον προκάλεσε, υποστηρίζοντας ότι μπορούσε να προβλέψει ότι το πολύ σε ένα λεπτό ο κρότος θα ξανακούγονταν. Πριν καν τελειώσει τα λόγια του ο κρότος ξανακούστηκε, αφήνοντας τον Freud εμβρόντητο.

Σύμμαχό του στην προσπάθεια να διατυπώσει τη θεωρία του για τη Συγχρονικότητα, ο Jung βρήκε τη κβαντική Φυσική, στα πλαίσια της οποίας είχε διατυπωθεί η θεωρία ότι έναπεδίο του χώρου μπορεί να γίνει αντικειμενικά γνωστό, μόνο με την ύπαρξη ενός παρατηρητή, ο οποίος όμως επεμβαίνει (αναγκαστικά, με την παρουσία του) στην κατάσταση του χώρου. Οι ανακαλύψεις αυτές βοήθησαν τον Jung να καταλάβει διαισθητικά ότι ύλη και συνείδηση συνδέονται με ουσιώδη τρόπο, σαν δυο συμπληρωματικές όψεις μιας ενοποιημένης πραγματικότητας.

Αλλά και πολύ πριν τον Jung, άλλοι διανοούμενοι και επιστήμονες είχαν διατυπώσει θέσεις που συνέδεαν αλληλεπιδραστικά την ύλη και τη συνείδηση. Ο ιστορικός Arthur Koestler μιλούσε για τη χωρητικότητα της ανθρώπινης ψυχής σαν “ένα κοσμικό αντηχείο”. Παρόμοιες απόψεις είχαν ο Kepler και ο Pico della Mirandola. Ο Koestler γράφει επίσης στο έργο του “The Roots of Coincidence” (“Ρίζες της Σύμπτωσης”) για μία “θεμελιώδη ενότητα των πραγμάτων”, που υπερβαίνει τη μηχανική αιτιότητα.

Η έννοια ενός πνευματικού μικρόκοσμου που αντανακλούσε συμπαντικά πρότυπα και που ο Leibnitz αποκαλούσε “μονάδα”, βασίζονταν στην ιδέα ότι το άτομο και το σύμπαν αλληλεπιδρούν εξαιτίας μιας προ-εγκαθιδρυμένης αρμονίας. Αλλά και για τον Schopenhauer, τα πάντα ήταν “αλληλοεξαρτώμενα και συγχρονισμένα με όμοιο τρόπο.”

Ο Koestler έδωσε παραδείγματα ενοποίησης και αλληλεπίδρασης μέσα απ’ την ίδια την εξέλιξη της επιστήμης, καθώς οι διάφοροι τομείς της φυσικής συνδυάστηκαν ή συγχωνεύτηκαν, στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα: π.χ. ο ηλεκτρισμός και μαγνητισμός συγχωνεύτηκαν στην ηλεκτρομαγνητική θεωρία, ενώ τα Η/Μ κύματα συνδέθηκαν με μια σειρά φαινομένων, όπως το φως, το χρώμα, τη θερμική ακτινοβολία και τα ερτζιανά κύματα.

Η Χημεία αγκαλιάστηκε απ’ την Ατομική Φυσική. Ο έλεγχος του σώματος απ’ τα νεύρα και τους αδένες, συνδέθηκε με ηλεκτροχημικές διεργασίες, ενώ τα άτομα διαιρέθηκαν στα “δομικά στοιχεία” των πρωτονίων, των ηλεκτρονίων και των νετρονίων. Αργότερα, όλα αυτά τα θεμελιώδη σωματίδια, συγκεντρώθηκαν στην έννοια απλών “πακέτων συμπυκνωμένης ενέργειας”.

Σήμερα, όλο και πολλοί οικολόγοι και επιστήμονες κλίνουν προς την άποψη ότι, υπάρχει μια αλληλεξάρτηση, που συνδέει τα πάντα στον κόσμο, με όμοιο τρόπο που οι αρχαίοι μιλούσαν για τη “συμπάθεια” της ζωής.

Παράλληλα στο Πανεπιστήμιο του Ώστιν στο Τέξας, ο νομπελίστας φυσικός Ilya Prigogine μελετάει τον τρόπο που χημικές και άλλου τύπου δομές αναπτύσσουν πρότυπα βγαλμένα απ’ το χάος. Ο Karl Pribram, νευρολόγος στο Πανεπιστήμιο του Stanford, πρότεινε τη θεωρία ότι, ο εγκέφαλος είναι ένα είδος “ολογράμματος”, ένας αναλυτής μοντέλων και συχνοτήτων, που δημιουργεί την “σκληρή” πραγματικότητα, ερμηνεύοντας συχνότητες από μια διάσταση πέρα απ’ το χώρο και το χρόνο. Με άλλα λόγια, ο φυσικός κόσμος που ξέρουμε είναι “ισομορφικός” – δηλαδή όμοιος – με τις διαδικασίες του εγκεφάλου.

Ίσως λοιπόν, μια συμμαχία κβαντικών φυσικών, νευρολόγων, παραψυχολόγων και μυστικιστών να μας δώσει μια νέα και διαφορετική εικόνα του σύμπαντος, μη-αιτιοκρατικού αλλά “συμπαθητικού”, που λειτουργεί πιο πολύ σαν μια μεγάλη σκέψη παρά σαν μια μεγάλη μηχανή, ενοποιώντας ύλη, ενέργεια και συνείδηση.

Μόνο τότε ίσως να ελευθερωθούν τα παραφυσικά φαινόμενα απ’ το στίγμα του “αποκρυφισμού” και να μην αντιμετωπίζονται σαν ενοχλητικά. Στα πλαίσια αυτά, οι αντιλήψεις μας και ο κόσμος μας θα αλλάξουν για πάντα.

strangemag.com
 esoterica.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Το μυστήριο των Συμπτώσεων και η Συγχρονικότητα"

Από πού προήλθε όλο το νερό της Γης;

Από δομικά υλικά της;
Από κομήτες; Από μετεωρίτες;

Επιστημονικές θεωρίες
επιχειρούν να δώσουν απάντηση
σε ένα μεγάλο ερώτημα τής σύγχρονης Επιστήμης


Από όσους πλανήτες γνωρίζουμε, ο δικός μας είναι μοναδικός. Ο μόνος με υγρό νερό. Το θεωρούμε δεδομένο, αλλά χωρίς αυτό δέν θα μπορούσε να υπάρχει ζωή. Η προέλευση τού νερού μας είναι από τα μεγαλύτερα μυστήρια τής επιστήμης. 1.375 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα νερού καλύπτουν πάνω από το 70% τού πλανήτη. Δέν υπάρχει οργανισμός, που να μήν απαιτεί υγρό νερό, για να ζήσει. Το νερό αποτελεί ακόμη και το 60% του σώματός μας. Γνωρίζουμε πολλά για το νερό, εκτός από την προέλευσή του.

Όταν σκεπτόμαστε από πού προήλθε το νερό στη Γη, δέν είναι τόσο απλό, διότι θεωρούμε, ότι όλα τα δομικά υλικά τής Γης ήταν τελείως άνυδρα. Αν η Γη σχηματίστηκε δίχως νερό, από πού προήλθαν οι ωκεανοί μας; Συνεπώς, αναρωτιόμαστε πώς ένας πλανήτης απέκτησε το νερό του. Ουσιαστικά, πώς ένας πλανήτης καταφέρνει να υποστηρίξει την ύπαρξη ζωής; Για να εξιχνιάσουμε αυτό το μυστήριο πρέπει να ανατρέξουμε πίσω στο χρόνο και να αναζητήσουμε στοιχεία στη γέννηση τού ηλιακού συστήματος.

Νερό από τους κομήτες;

Πριν από 4,5 δις χρόνια, ο Ήλιος μας είναι ένα νεοδημιουργηθέν αστέρι και περιβάλλεται από έναν αχανή δίσκο από αέρια και σκόνη. Με την πάροδο εκατομμυρίων ετών, αυτός ο δίσκος ύλης συμπυκνώνεται, για να σχηματίσει τους πλανήτες. Μακριά από τον Ήλιο είναι τόσο ψυχρά, που πλανήτες, όπως ο Δίας, σχηματί- ζονται με ψυχρούς πυρήνες. Πλησιέστερα στον Ήλιο είναι πάνω από 500 βαθμούς Κελσίου θερμότερα απ’ ότι είναι σήμερα. Η Γη σχηματίζεται από ουσίες, που συμπυκνώ- νονται σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως η πέτρα και ο σίδηρος. Είναι πολύ θερμή για νερό. Η Γη είναι κατάξερη. 

Για τους επιστήμονες, μια πιθανότητα είναι, ότι το νερό παραδόθηκε από τους κομήτες, καθώς τα παγωμένα απόβλητα τού εξώτερου ηλιακού συστήματος είναι ως επί το πλείστον πάγος. Ο δρ. Τόμπι Όουεν μελετά τους κομήτες πάνω από 40 χρόνια: «Εφ΄όσον οι άνθρωποι κατάλαβαν, ότι οι κομήτες περιείχαν πολύ πάγο, φάνηκε λογικό, ότι όταν έπλητταν την Γη, θα τον μετέφεραν μαζί τους κι έτσι ο πάγος θα έλιωνε και θα δημιουργούσε τους ωκεανούς». 

Επί 600 εκατομμύρια χρόνια η Γη βομβαρδίζεται από εκατοντάδες εκατομμύρια ψυχρούς κομήτες. Οι κομήτες είναι εξαιρετικά πρωτόγονα σώματα, γι’ αυτό είναι και τόσο ενδιαφέροντες. Ο πάγος των κομητών δέν έχει πειραχτεί από τη δημιουργία τού ηλιακού συστήματος. Αν οι κομήτες λοιπόν, έφεραν όλο το νερό τής Γης, τότε το νερό που πίνουμε, πλενόμαστε και κολυμπάμε, στην πραγματικότητα το νερό, που αποτελεί το σώμα μας, είναι παλαιότερο και από τον ίδιο τον πλανήτη και προέρχεται από το άκρο τού ηλιακού συστήματος. Οι αποδείξεις, όμως παραμένουν περιστασιακές. Χρειαζόμαστε στοιχεία, για να μάθουμε πώς απέκτησε νερό η Γη. Χρειαζόμαστε στοιχεία από το νερό τής Γης, τα οποία να μπορούμε να σχετίσουμε με άλλα πράγματα, όπως τους κομήτες, για να καθορίσουμε τί έφερε το νερό.

Ευτυχώς, το νερό περιέχει τα ιδανικά στοιχεία. Διά γυμνού οφθαλμού το νερό μοιάζει ίδιο. Υπάρχουν ανεπαίσθητες διαφορές όμως, ανάλογα με την προέ- λευσή του. Όλα τα μόρια τού νερού αποτελούνται από ένα μόριο οξυγόνου και δυο μόρια υδρογόνου. Το υδρογόνο, όμως, έχει δυο μορφές. Το μεγαλύτερο ποσοστό υδρογόνου στο νερό είναι φυσιολογικό ή ελαφρύ. Ένα ελάχιστο τμήμα, είναι βαρύ υδρογόνο. Η αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υποδεικνύει στους επιστήμονες την προέλευση τού νερού. 

Σύμφωνα με τον δρ. Όουεν, «εσείς κι εγώ, καθώς κι όλα τα ζώα, τα δένδρα, όλοι οι ωκεανοί, όλες οι λίμνες και οι ποταμοί επάνω στην Γη έχουν την ίδια αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο. Αυτό είναι το νερό μας, το νερό τής Γης. Το ερώτημα είναι λοιπόν, ποια είναι η αναλογία στα αντικείμενα, που θα μπορούσαν να μεταφέρουν το νερό στη Γη;»

Για να προσδιορίσουν την αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στο νερό ενός κομήτη, οι επιστήμονες χρειάζονται ένα δείγμα. Στα λόγια είναι ευκολότερο από την πράξη. «Κάτι, που κίνησε το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τους κομήτες, είναι, ότι διαφέρουν τελείως από ο,τιδήποτε άλλο στον ουρανό. Ξαφνικά, από το πουθενά εμφανίζεται ένα τεράστιο φωτεινό αντικείμενο διασχίζει τον ουρανό και εξαφανίζεται πάλι». Επειδή οι επιστήμονες δέν γνωρίζουν πότε θα εμφανιστούν, οι περισσότεροι κομήτες δέν είναι προσβάσιμοι. Θα πρέπει να έχουμε ένα διαστημόπλοιο στο γκαράζ μας έτοιμο να εκτοξευθεί, μόλις εμφανιστεί κάποιος κομήτης.

Ένας κομήτης όμως, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στους αστρονόμους. Δέν είναι ούτε ο μεγαλύτερος ούτε ο λαμπρότερος, αλλά είναι προβλέψιμος. «Ο κομή- της τού Χάλεϊ είναι ξεχωριστός, διότι είναι μεγάλος, ωστόσο η τροχιά του είναι γνωστή. Άρα μπορούμε να προβλέψουμε πότε θα ξαναπεράσει από τη Γη».

Το 1986, ο κομήτης τού Χάλεϊ ήταν και πάλι προσβάσιμος (αρκετά κοντά) τόσο, ώστε να ληφθεί ένα δείγμα. Για τον δρ. Κάρεϊ Λις, και μόνο το θέαμα τού κομήτη τού Χάλεϊ ήταν η ευκαιρία μιας ζωής: «Ήμουν ενθουσιασμένος και στη μια το πρωΐ παρατηρούσαμε τον ουρανό. Θυμάμαι μέχρι σήμερα, ότι τον είδαμε ξεκάθαρα. Ήταν μεγάλη έμπνευση για εμένα».

Επειδή οι επιστήμονες γνώριζαν πού θα βρισκόταν ο κομήτης τού Χάλεϊ μπορούσαν να στείλουν ένα διαστημικό σκάφος, για να τον συναντήσει. Τοσκάφος Τζιότο σχεδιάστηκε, για να διασχίσει την ουρά τού κομήτη. «Μια από τις πιο συναρπαστικές πληροφορίες, που μας έδωσε ο Χάλεϊ, δέν ήταν μόνο πώς ήταν από όψη και δομή, αλλά μπορούσαμε να αρχίσουμε να κατανοούμε τη χημική σύνθεσή του».

Επιτέλους, οι επιστήμονες μπορούν να αναλύσουν το νερό ενός κομήτη και να ανακαλύψουν αν είναι ίδιο με εκείνο τής Γης. Στις 13 Μαρτίου 1986, μετά από ταξίδι οκτώ μηνών, το Τζιότο εισέρχεται στην ουρά τού κομήτη τού Χάλεϊ. Το σκάφος παίρνει δείγμα από τους υδρατμούς στην ουρά του και στέλνει τα δεδομένα στο κέντρο ελέγχου. Οι αστρονόμοι θα ανακαλύψουν αν το νερό σε έναν κομήτη είναι ίδιο με εκείνο στην Γη. Όταν έρχονται τα αποτελέσματα όμως, το μυστήριο απλώς πυκνώνει. «Προς έκπληξή μας», δηλώνει ο δρ. Όουεν, «ανακαλύψαμε, ότι το υδρογόνο στο νερό του ήταν σχεδόν διπλάσιο σε όγκο από εκείνο στο νερό τής Γης». Με διπλάσιο βαρύ υδρογόνο το νερό στον κομήτη τού Χάλεϊ δέν είναι ίδιο με εκείνο τής Γης.

Παρ’ ότι έχει όψη, γεύση και ιδιότητες όμοιες με το νερό στην Γη για τους επιστήμονες αυτή η διαφορά είναι σημαντική. Μόνο ένα πράγμα μπορεί να σημαίνει: Οι κομήτες δέν μπορεί να έφεραν όλο το νερό τής Γης. 

Ο Χάλει όμως, είναι μόνο ένας κομήτης. Μήπως άλλοι κομήτες μοιάζουν με το νερό των ωκεα- νών τής Γής; Οι επιστήμονες αδημονούσαν να κάνουν κι άλλες μετρήσεις σε άλλους κομήτες, για να δουν αν θα συνέπιπταν με εκείνες στον Χάλεϊ.

Οι αστρονόμοι χρειάζονται άλλον έναν κομήτη. Το 1996, ένας ερασιτέχνης αστρονόμος στην Ιαπωνία ανακαλύπτει έναν. Έναν ολοκαίνουργιο κομήτη, τονΧιακουτάκε. Για τον δρ. Ντάρεκ Λις, που εργάζεται στο τηλεσκόπιο τής Χαβάης, ο συγχρονισμός είναι ιδανικός: «Μπορούμε μόνο να παρατηρήσουμε τους κομήτες και να κατανοήσουμε τις μετρήσεις σε όσους πλησιάζουν πολύ στη Γη. Ο κομήτης Χιακουτάκε ήταν ξεχωριστός, διότι πλησίασε πολύ στη Γη».

Ο κομήτης είναι αρκετά κοντά, για να δοκιμάσουν κάτι πρωτόγνωρο. Να αναλύσουν το νερό του από τη Γη. Είναι άραγε το νερό τού Χιακοτάκε ίδιο με το νερό στη Γη ή μήπως με εκείνο στον Χάλεϊ; 

Ο δρ. Λις χρησιμοποιεί ένα ισχυρό ραδιοτηλεσκόπιο. Η ανάλυση ενός κομήτη σε απόσταση 14,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων απαιτεί ξεκάθαρη εικόνα. Αυτές οι παρατηρήσεις γίνονται μόνον υπό ιδανικές ατμοσφαιρικές συνθήκες. Πάντα υπάρχει κάποιο εμπόδιο. Ο καιρός, τα προβλήματα των συστημάτων. 

Καθώς ο Χιακουτάκε κινείται με πάνω από 145.000 χλμ/ώρα, ο δρ. Λις έχει περιθώριο τέσσερις νύχτες, για να μετρήσει το βαρύ υδρογόνο του. Ή τώρα ή ποτέ. Ο Χιακουτάκε δέν θα πλησιάσει τόσο για τα επόμενα 10.000 χρόνια. Η θεωρία, ότι οι κομήτες είναι η πηγή τού νερού στη Γη εξαρτάται από αυτή την μια μέτρηση. 

«Στη συγκεκριμένη μέτρηση σταθήκαμε εξαιρετικά τυχεροί. Όλα πήγαν θαυμάσια. Ο καιρός συνεργάστηκε, οι δέκτες λειτούργησαν. Έτσι, καταφέ- ραμε να κάνουμε αυτήν την συναρπαστική επισήμανση». Τί ανακάλυψαν όμως; Ο Χάλεϊ είναι η εξαίρεση; Τελικώς, οι κομήτες είναι η πηγή τού νερού στην Γη; «Είναι ενδιαφέρον», λέει ο δρ. Λις, «ότι το μεγαλύτερο μέρος τού βαρέος ύδατος ήταν ολόϊδιο με εκείνο, που μέτρησε το Τζιότο στον Χάλεϊ».

Επί σειρά ετών, οι επιστήμονες πίστευαν, ότι οι κομήτες ήταν η πηγή όλου τού νερού τής Γης. Οι αποδείξεις όμως, το καθιστούν πλέον αδύνατον. Όπως και ο Χάλεϊ, ο Χιακουτάκε έχει διπλάσιο βαρύ υδρογόνο στο νερό του από αυτό, που έχει το νερό στην Γη. Πλέον ήταν σαφές, ότι από μόνοι τους οι κομήτες δέν θα μπορούσαν να έχουν δημιουργήσει τους ωκεανούς τής Γης.

Νερό από κρύσταλλους ζιρκονίου;
Το 2002, μια τυχαία ανακάλυψη υποδεικνύει, ότι η απάντηση μπορεί να είναι πιο απλή. Όταν η Γη πρωτοσχηματίζεται πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, είναι πολύ καυτή, για να σχηματιστεί με νερό, αλλά τώρα ο πλανήτης έχει νερό. Αν δέν μεταφέρθηκε από κομήτες, μήπως βρισκόταν πάντα εδώ; 

Για να ανακαλύψει την προέλευση του νερού ο καθηγητής Στίβεν Μόιτζις αναζητά στοιχεία για 
την πρώτη του εμφάνιση. Ως γεωλόγος, απο- καλύπτει το παρελθόν τού πλανήτη μελετώντας τα πετρώματά του. Το παρελθόν όμως, έχει μια τεράστια τρύπα. Αποκαλείται «Άδεια» (σ.σ. από το Άδης) ή «Σκοτεινή Περίοδος», γιατί κανείς δέν γνωρίζει κάτι για αυτήν. «Το πρόβλημα των πρώτων 500 εκατομμυρίων ετών τής Γης για τους γεωλόγους πάντα ήταν ένα εφιαλτικό σενάριο, όπου δέν υπάρχουν πέτρες ή μεταλ- λεύματα για έρευνα».

Θεωρέιται, ότι η πρώιμη Γη είναι μια πύρινη σφαίρα τετηγμένης πέτρας. Εφ΄όσον δέν υπάρχουν αποδείξεις όμως, είναι μια απλή θεωρία. Το 2002, ο δρ. Μόιτζις κάνει μια συνταρακτική ανακάλυψη. Το παλαιότερο δείγμα μετάλλου, που έχει βρεθεί στον πλανήτη μας. Ένας κρύσταλλος ζιρκονίου. 

Μέσα σε αυτούς τους μικροσκοπικούς κόκκους κρύβεται ένα ζωτικό στοιχείο. Η χημική ανάλυση των κρυστάλλων τού ζιρκονίου αποκαλύπτει αν σχηματίστηκαν παρουσία νερού. Σε διάστημα επτά ετών, ο δρ. Μόιτζις ανακαλύπτει και χρο- νολογεί σχεδόν 100.000 κρυστάλλους ζιρκονίου. Ένας από αυτούς ξεχωρίζει. 

«Ο παλαιότερος μέχρι στιγμής από αυτούς που βρήκαμε, είναι 4,38 δις ετών». Όταν δημιουργήθηκε αυτός ο κρύσταλλος, η Γη ήταν μόλις 180 εκατομμυρίων ετών. 

Η ανάλυση δείχνει, ότι αυτός ο κρύσταλλος ζιρκονίου των 4,4 περίπου δις ετών σχηματίζεται από υγρό νερό. Αντί για έναν άνυδρο πλανήτη, ο κρύ- σταλλος αποκαλύπτει, ότι η πρώιμη Γη έχει ήδη νερό στην επιφάνειά της. Σύμφωνα με τον δρ. Μόιτζις, «αυτή η ανακάλυψη ήταν εξαιρετικά συναρ- παστική, διότι δέν επιβεβαιώναμε απλώς ένα προαίσθημα. Ήταν μια αληθινή ανακάλυψη. Δέν γνωρίζαμε τί θα βρίσκαμε». Για χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν, ότι η Γη σχηματίζεται άνυδρη. Η ανακάλυψη τού Μόιτζις διαψεύδει αυτή τη θεωρία. 

Νερό εγκλωβισμένο σε ορυκτά;
Ο καθηγητής Μάικ Ντρέικ αναζητά μια νέα θεωρία, για το πώς η πρώιμη Γη σχηματίζεται υγρή: «Τα ζιρκόνια αποκαλύπτουν με σιγουριά πότε θα υπήρχε το υγρό νερό και αυτό ήταν πριν 4,4 δις. χρόνια. Ξαφνικά, δέν γνωρίζουμε από πού προήλθε. Έχουμε σοβαρό πρόβλημα. Πρέπει να αναλογιστούμε την πιθανότητα, ότι τα δομικά υλικά τού πλανήτη περιείχαν νερό, καθώς σχηματιζόταν».

Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει νερό στα δομικά υλικά όμως, αν εκείνα ήταν καυτά; Η απάντηση απαιτεί άλλο ένα βήμα πίσω στο χρόνο. 

«Ανέτρεξα στο σύστημα πριν από 4.5 δις χρόνια», εξηγεί ο δρ. Ντρέικ, «πριν τους πλανήτες και ανακάλυψα, ότι υπήρχαν λεπτοί κόκκοι σκόνης ενσωμα- τωμένοι σε μια θάλασσα υδρογόνου, ηλίου και οξυγόνου. Ποσότητα υδρο- γόνου και οξυγόνου αντέδρασαν, σχηματίζοντας νερό, συνεπώς είχαμε σκόνη περιβαλλόμενη από νερό».

Με την πάροδο εκατομμυρίων ετών, σκόνη και αέρια συμπυκνώνονται, για να δημιουργήσουν τους πλανήτες τού ηλιακού συστήματος. Μακριά από τον Ήλιο, Δίας και Κρόνος σχηματίστηκαν με ψυχρούς πυρήνες. Ο πάγος όμως, δέν είναι ο μόνος τρόπος πρόσληψης νερού από πλανήτες. Ακόμη βαθύτερα, όπου είναι πολύ θερμά για πάγο το νερό, μπορεί να είναι εγκλωβισμένο σε πέτρες, όπως συνιστά αυτό το ορυκτό τής φωτογραφίας. Αν το δείτε, μοιάζει πολύ στεγνό. Αν το αγγίξετε, είναι πολύ στεγνό. Η θερμότητα όμως, φανερώνει το μυστικό του.

Λέει ο δρ. Ντρέικ: «Μπορείτε να δείτε, ότι θερμαινόμενο σχηματίζει φυσαλίδες νερού. Από αυτό το ορυκτό εκλύεται τεράστια πο- σότητα νερού. Έτσι, ένα ορυκτό, που μοιάζει απόλυτα στεγνό, μπορεί να περιέχει τεράστια ποσότητα νερού».

Όταν πρωτοσχηματίζεται το ηλιακό σύστημα, το τεράστιο νέφος αερίων και σκόνης παγιδεύει τη θερμότητα τού νεαρού Ήλιου. Εκεί, που σχηματίζεται η Γη, έχει πάνω από 500 βαθμούς Κελσίου. Υπερβολικά θερμή, για να σχηματιστούν πετρώματα με νερό και να δημιουργήσουν τον πλανήτη. Ωστόσο, λίγο μετά την δημιουργία της, η Γη καταφέρνει να αποκτήσει νερό. 

Νερό από κόκκους ολιβίνη;
«Μια μέρα, έπινα ένα παγωμένο ποτό», λέει ο δρ. Ντρέικ, «κι όταν κοίταξα το ποτήρι υπήρχε υγροποίηση στο εξωτερικό του, όπως αυτό. Βλέπετε τους υδρατμούς στο εσωτερικό αν το αγγίξω. Αναρωτήθηκα αν είχε συμβεί το ίδιο στο δίσκο γύρω από τον Ήλιο πριν από 4,5 δις χρόνια. Μήπως το νερό είχε συμπυκνωθεί σε κόκκους, όπως στο παγωμένο ποτήρι;»

Είναι εντελώς διαφορετικό από τα πετρώματα, που φέρνουν νερό. Αν οι υδρατμοί κολλούν στους κόκκους σκόνης, που σχηματίζουν τον πλανήτη, θα μπορούσαν να αποτελούν την πηγή των ωκεανών. Ο Ντρέικ εξετάζει την θεωρία με ένα από τα κύρια συστατικά τού πλανήτη Γη. 

«Το πράσινο ορυκτό στο πέτρωμα είναι ο ολιβίνης, τον οποίο συναντάμε σε μεγαλύτερη αφθονία σε βραχώδεις πλανήτες. Επίσης, υπήρχε σε αφθονία στο δίσκο γύρω από τον Ήλιο πριν από 4,5 δις χρόνια».

Ο δρ. Ντρέικ αναρωτιέται αν όλοι οι κόκκοι ολιβίνη, που σχηματίζουν τον πλανήτη έχουν νερό κολλημένο επάνω τους. Με έναν υπολογιστή υπολογίζει την αλληλεπίδραση κόκκων ολιβίνη και υδρατμών στο πολύ πρώιμο ηλιακό σύστημα. Τα μόρια νερού προσκολλώνται στους κρύσταλλους ολιβίνη. Τα 30 γραμμάρια ολιβίνη απορροφούν περί τα 0,3 ml νερό.

Μπορούμε να πάρουμε όμως, αρκετό νερό, ώστε να γεμίσουν οι ωκεανοί; Ο Ντρέικ πρέπει να αυξήσει κλιμακωτά τους υπολογισμούς του. Πόσο νερό θα μπορούσε να προσκολληθεί σε έναν όγκο κόκκων ολιβίνης στο μέγεθος τής Γης; 

«Όταν ξεκινήσαμε τους υπολογισμούς δέν είχαμε ιδέα πόσο νερό θα μπορούσαμε να απορροφήσουμε. Η έκπληξή μας ήταν μεγάλη, όταν ανακαλύψαμε, ότι παίρναμε δεκαπλάσια ποσότητα νερού από αυτήν, που περιέχουν οι ωκεανοί της Γης».

Ο καθηγητής Ντρέικ λοιπόν, πιστεύει, ότι καθώς σχηματίζεται η πρώιμη Γη, ήδη έχει δισεκατομμύρια επί δισεκατομμυρίων λίτρα νερού. Νερό, που προσκολ- λάται στα τρισεκατομμύρια κόκκων σκόνης, τα οποία δημιουργούν τον πλα- νήτη: «Είναι συναρπαστικό να ανακαλύπτουμε μια νέα λύση σε ένα από τα πιο συναρπαστικά και σημαντικά ερωτήματά μας, δηλαδή, γιατί έχουμε νερό. Διότι χωρίς το νερό, δέν θα υπήρχαμε».

Διαφορετικό το είδος τού νερού
Η θεωρία τού Ντρέικ όμως, είναι καινούργια και δέν την πιστεύουν όλοι. Έχει ένα ψεγάδι, που ούτε ο ίδιος μπορεί να εξηγήσει. Το είδος τού νερού. Το νερό μας έχει μια σφραγίδα. Η αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στο νερό τής Γης μάς δείχνει την προέλευσή του. Η πηγή τού νερού τής Γης θα έπρεπε να έχει μια αντίστοιχη σφραγίδα. Το νερό όμως, που συμπυκνώνεται από τον δίσκο αερίων και σκόνης γύρω από το νεαρό μας Ήλιο, είναι πολύ διαφορετικό. Θα είχε την όψη και την γεύση τού νερού τής Γης, αλλά θα είχε έξι φορές λιγότερο βαρύ υδρογόνο. 

Ο δρ. Ντρέικ διευκρινίζει, ότι δέν υπαινίσσεται, ότι έχουμε βρει μια ολοκληρωμένη απάντηση. «Μέχρι να δείξουμε, ότι πετυχαίνουμε την σωστή αναλογία βαρέος / ελαφρού υδρογόνου δέν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, ότι σε αυτό οφείλονται οι ωκεανοί».

Αν το νερό τής Γης δέν προέρχεται από τα δομικά υλικά τού πλανήτη ούτε από τους κομήτες τότε από πού προέρχεται; Θα αποκαλυφθεί επιτέλους η προέλευση τού νερού τής Γης; Ο Γκάρι Χας γνωρίζει τους μετεωρίτες όσο ελάχιστοι: «Μεγάλωσα στο υπόγειο τού Μουσείου Μετεωριτών, που διατηρούσε ο παππούς μου στην Αριζόνα. Περιεργαζόμουν τους μετεωρίτες λοιπόν και στα δύο μου χρόνια τους γνώριζα όλους με το όνομά τους. Εφ΄ όσον γεννηθεί τέτοιο μικρόβιο μέσα σου, δέν σε εγκαταλείπει ποτέ».

Παρ’ ότι οι κομήτες αποτελούνται από πάγο και σκόνη και προέρχονται από τις ψυχρές παρυφές τού ηλιακού συστήματος, ένας μετεωρίτης προέρχεται από κάπου αλλού. Σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο μεταξύ Άρη και Δία υπάρχουν εκατομμύρια μάζες πετρωμάτων και μετάλλων, που αποκαλούνταιαστεροειδείς. Ορισμένοι, με διάμετρο πάνω από 300 χλμ. ζυγίζουν εκατομμύρια τόνους. Απομεινάρια τού σχηματισμού των πλανητών. Ενίοτε, οι αστεροειδείς συγκρούονται και θραύσματα πέφτουν στην Γη ως μετεωρίτες. Τι μπορούν να μας πουν όμως, για την προέλευση τού νερού τής Γης; 

Όσο μαθαίνουμε για τους μετεωρίτες, αποδει- κνύεται, ότι ορισμένοι είναι αρκετά υγροί, με αρκετό ποσοστό νερού. Αυτό είναι ένα τμήμα μετεωρίτη γνωστό ως «ανθρακούχος χονδρί- της». Ο μεγαλύτερος όγκος του, η μαύρη ύλη είναι ένα ορυκτό, που περιέχει νερό. Αυτό το θραύσμα ανήκε κάποτε σε έναν αστεροειδή, που σχηματίστηκε 322 εκατομμύρια χλμ. μακριά. Αποκαλύπτεται, ότι σε αυτή την απόσταση από τον Ήλιο οι αστεροειδείς σχηματίζονται περιέχοντας νερό. 

«Υπάρχει νερό στη Ζώνη των Αστεροειδών», λέει ο δρ. Χας. «Προφανώς, πάντα υπήρχε, απλώς δεν γνωρίζαμε πώς να το επισημάνουμε». Για να το επιβεβαιώσει ο καθηγητής Χας μετρά την αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στους μετεωρίτες, που περιέχουν νερό. Το καταφέρνει με ένα σύστημα μικροανάλυσης ιόντων. Η συσκευή εκτοξεύει μια δέσμη φορτισμένων σωματιδίων στο μετεωρίτη. Αυτό αποβάλει όλα τα άτομα υδρογόνου στο νερό. Το βαρύ υδρογόνο και το απλό υδρογόνο διαχωρίζονται, έτσι ώστε να μετρήσει την μεταξύ τους αναλογία. 

Νερό τής Γής:
ίδιο με το νερό τής Ζώνης των Αστεροειδών
Αυτό, που ανακαλύπτει ο δρ. Χας, μοιάζει με ένα σημαντικό κομμάτι τού γρίφου. Η αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στο νερό των αστεροειδών ποικίλλει. Ορισμένοι όμως, έχουν την ακριβή αναλογία τού νερού τής Γης. Φαίνεται, πως οι επιστήμονες ανακάλυψαν τελικά την προέλευση τού νερού τής Γης. 

«Το ερώτημα λοιπόν, είναι, πώς δύο πράγματα από διαφορετικά σημεία τού ηλιακού συστήματος περιέχουν το ίδιο είδος νερού;» Η χημεία δέν μπορεί να λύσει το γρίφο. Ο μαθηματικός Αλεσάντρο Μορμπιντέλι όμως, έχει μια ριζοσπαστική θεωρία, η οποία εξηγεί πώς το νερό από τη Ζώνη των Αστεροειδών κατέληξε στη Γη.

Ο δρ. Μορμπιντέλι εξέτασε επαναστατικά ένα παλιό ζήτημα. Πώς σχηματί- στηκαν οι πλανήτες τού ηλιακού μας συστήματος. Πριν, οι επιστήμονες μελε- τούσαν το σχηματισμό των τεσσάρων πλησιέστερων πλανητών στον Ήλιο. Μελέτησαν πώς η ύλη κοντά στον Ήλιο συμπυκνώθηκε σε μεγαλύτερα σώματα σχηματίζοντας τους πλανήτες Ερμή, Άρη, Αφροδίτη και Γη. Ο Μορμπιντέλι έχει κάνει κάτι ριζοσπαστικά διαφορετικό. Είναι ο πρώτος επιστήμονας, που μελέτησε συνολικά το σχηματισμό των οκτώ πλανητών τού ηλιακού συστήματος μέχρι τον Ποσειδώνα 80 φορές πιο μακριά: «Το ηλιακό σύστημα διασυνδέεται εξ ολοκλήρου και δέν μπορούμε να μελετήσουμε το σχηματισμό ενός τμήματός του παραμελώντας τις άλλες περιοχές τού ιδίου συστήματος». Δέν μπορούμε να μελετήσουμε τους πλανήτες μεμονωμένα, διότι όλοι συνδέονται με μια δύναμη. Η μόνη σημαντική δύναμη είναι η βαρύτητα. Συνεπώς, είναι σχετικά απλό. 

«Δέν χρειάζεται να εμπλέξουμε περίπλοκη φυσική ή παράξενες δυνάμεις ή σκοτεινή ύλη», λέει ο δρ. Μορμπιντέλι. Καθώς οι πλανήτες αναπτύσσονται, αλληλεπιδρούν λόγω βαρύτητας. Ο Μορμπιντέλι αναπαριστά αυτήν την αλληλεπί- δραση με ένα μοντέλο παρακολουθώντας από κοντά τη γέννηση τού ηλιακού συστήματος. Ένα εκατομμύριο χρόνια μετά τη γέννηση τού Ήλιου, ο δίσκος αερίων και σκόνης στο εσώτερο ηλιακό σύστημα συμπυκνώνεται και σχηματίζει περίπου 50 μίνι πλανήτες. Στο επόμενο στάδιο, αυτοί οι μίνι πλανήτες συγκρούονται και σχηματίζουν μεγαλύτερους. 

Κοντά στο Ήλιο είναι πολύ θερμά, για να σχηματιστούν οι μίνι πλανήτες με το παγιδευμένο νερό. Όσο απομακρυνόμαστε, ψυχραίνει. Σε απόσταση 370 εκατομμύρια χλμ. από τον Ήλιο είναι αρκετά ψυχρά, ώστε οι μίνι πλανήτες να σχηματιστούν με πετρώματα, που φέρουν νερό. 

«Σταδιακά, η Γη σχηματίζεται σε αυτή την πολύ θερμή περιοχή, όπου φυσιολογικά δέν θα υπάρχει νερό». Αν εξετάσουμε τους μίνι πλανήτες κοντά στον Ήλιο, η Γη σχηματίζεται από τοπικά υλικά. Οι μίνι πλανήτες είναι σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο σχεδόν παράλληλα. Συγκρούονται, για να σχηματίσουν την Γη, που σχηματίζεται από στεγνά υλικά. «Εν προκειμένω όμως, επειδή η Γη σχηματίστηκε από στεγνούς πλανήτες, θα είναι εξ ίσου στεγνή. Ευτυχώς για εμάς αυτό δεν συνέβη, οπότε πρέπει να αναθεωρήσουμε».

Λόγω τού ότι ο Μορμπιντέλι μελετά στο ηλιακό σύστημα συνολικά, αλλάζει η όλη εκδοχή. Εισάγεται ένας νέος παράγοντας. Ο Δίας. Ο Δίας είναι ο μεγα- λύτερος πλανήτης τού ηλιακού συστήματος και από τους πρώτους, που ανα- πτύχθηκε πλήρως. Είναι 300 φορές μεγαλύτερος από τη Γη και στις πρώτες ημέρες τού ηλιακού συστήματος αρχίζει να διανέμει το βάρος του. Η τεράστια βαρύτητα τού Δία διαταράσσει τις τροχιές των μίνι πλανητών. «Τώρα, οι μίνι πλανήτες και κυρίως οι πιο απομακρυσμένοι, κινούνται πιο ακανόνιστα κι έτσι μπορούν να ανακατευτούν». Η Γη πλέον σχηματίζεται υγρή. Η Γη σχηματίζεται από ένα συνδυασμό μίνι πλανητών, άλλων στεγνών, άλλων υγρών. Αυτό το μοντέλο εξηγεί πώς η Γη απέκτησε ίδιο νερό με εκείνο τής Ζώνης των Αστεροειδών. 

Η ιδέα τού Μορμπιντέλι αποτελεί την κύρια θεωρία, για το πως απέκτησε το νερό της η Γη. Δεν είναι μόνο αυτό, όμως, γιατί υπάρχουν λεπτομέρειες, που δέν κατανοούμε, συνεπώς πρέπει να συνεχίσουμε την δουλειά για να τα κατανοήσουμε όλα.

Πώς διατηρήθηκε το νερό στη Γη;
Το ερώτημα είναι, τί γίνεται το νερό στη Γη κατά τις διαρκείς συγκρούσεις με τους μίνι πλανήτες στο μέγεθος τής Σελήνης και τού Άρη; Η δρ. Ρόμπιν Κάναπ εξηγεί, ότι «η ενέργεια μιας τέτοιας σύγκρουσης είναι τόσο υψηλή, που είναι ικανή να λιώσει ολόκληρη τη Γη. Επιπλέον, ατμοποιεί ένα τμήμα των γήινων πετρωμάτων».

Αν αυτές οι συγκρούσεις ατμοποιούν τα πετρώματα πώς διατηρείται το νερό; Η προέλευση τού νερού τής Γης παραμένει ασαφής. Οι επιστήμονες έχουν θεωρίες, που μπορούν να φέρουν το νερό στη Γη. Μπορούν να το διατηρήσουν, όμως; Το τελικό στάδιο τού σχηματισμού τής Γης είναι μια σειρά από κατακλυσμιαίες συγκρούσεις. Μπορεί να διατηρηθεί το νερό; 

Η απάντηση βρίσκεται στο νυχτερινό ουρανό. Η δρ. Κάναπ μελετά το σχηματισμό τής Σελήνης, εδώ και 13 χρόνια: «Θεωρώ, ότι το φεγγάρι μάς συναρπάζει ιδιαίτερα τους ανθρώπους, διότι μάς συντροφεύει καθ΄όλη την ιστορία τής ανθρωπότητας, καθώς και την ιστορία τής Γης. Όσοι άνθρωποι πέρασαν από την Γη έχουν ατενίσει το ίδιο φεγγάρι».

Το φεγγάρι σχηματίστηκε από την σύγκρουση τής πρώιμης Γης και ενός μίνι πλανήτη. «Η κύρια ιδέα για τον σχηματισμό του, είναι η θεωρία τής γιγάντιας σύγκρουσης. Καθώς η Γη ολοκλήρωνε το σχηματισμό της, συγκρούστηκε με ένα άλλο αντικείμενο στο μέγεθος πλανήτη, κάτι μικρότερο από τη Γη, αλλά περίπου στο μέγεθος τού Άρη. Συνεπώς, ήταν μια σημαντική σύγκρουση». 

Η τελευταία, από αρκετές γιγάντιες συγκρούσεις μίνι πλανητών, που σχημάτισαν την Γη. Γιατί αυτή η σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα ένα άνυδρο φεγγάρι και όχι μια μεγαλύτερη Γη; Η Κάναπ έχει αναπτύξει ένα μοντέλο στον υπολογιστή, για να το ανακαλύψει. Το κλειδί αποδεικνύεται η γωνία πρόσκρουσης. 

Η δρ. Κάναπ εξηγεί: «Όταν γίνεται η σύγκρουση, είναι σε πλάγια γωνία. Ο προσκρούων πλανήτης διαλύεται σε μια γραμμή από συντρίμμια, η οποία περιβάλλει τη Γη σχηματίζοντας ένα δίσκο». Σε χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο μιας ανθρώπινης ζωής, ο δίσκος συμπυκνώνεται και σχηματίζει το φεγγάρι. Γιατί, λοιπόν, δεν είναι υγρό το φεγγάρι; «Αν κατανείμουμε το βράχο σε ένα δίσκο γύρω από τη Γη, ούτως ώστε να είναι σε πλήρη ανάπτυξη και να υπάρχει μεγάλη επιφάνεια, για να αποτελέσει το νερό του, τότε το νερό τείνει να εξατμιστεί και να χαθεί». Το μοντέλο εξηγεί, γιατί το φεγγάρι είναι στεγνό, αλλά όχι τί συμβαίνει στο νερό στη Γη. 

«Η σύγκρουση τού σχηματισμού τού φεγγαριού είναι ένα γεγονός τόσο μεγάλης κλίμακας, που είναι σχεδόν αδιανόητο. Αν έχετε δει την τετηγμένη λάβα να ρέει από τη Γη σε ένα ηφαίστειο, αυτό εννοούμε, όταν λέμε τετηγμένο πέτρωμα. Αυτό θα ήταν το ψυχρότερο υλικό στη Γη μετά τη σύγ- κρουση. Αν συνεχίσετε να θερμαίνετε το υλικό, κάποια στιγμή θα εξατμιστεί. Η σύγκρουση, που σχημάτισε το φεγγάρι, είχε αρκετή ενέργεια, ώστε να κάνει και τα δυο».

Αυτές οι κατακλυσμιαίες συγκρούσεις θα έπρεπε να έχουν απομακρύνει όλο το νερό από τη Γη. Οι επιστήμονες πρέπει να καθορίσουν αν από αυτή τη διαδικασία διασώζεται καθόλου νερό στην Γη. Γνωρίζουν πότε η Γη έχει νερό στην επιφάνειά της. Αν καθορίσουν πότε ολοκληρώνεται αυτή η κατακλυσμιαία διαδικασία μπορούν να συγκρίνουν αυτά τα δυο χρονικά σημεία. Αν είναι κοντινά, πιθανότατα το νερό στη Γη να αντέχει τις συγκρούσεις. Πρέπει να μάθουν πότε συντελείται αυτή η τελευταία σύγκρουση σχηματισμού τού φεγγαριού. 

Τη δεκαετία τού 1960, έχουν επιτέλους την ευκαιρία. Μετά από ένα δεκαετή αγώνα τού διαστήματος, στις 20 Ιουλίου 1969 το Απόλλων 11 αγγίζει την επιφάνεια τού πλησιέστερου ουράνιου γείτονα. Την επόμενη τριετία, το Πρόγραμμα Απόλλων, κάνει άλλες πέντε προσεληνώσεις. 

Οι αστροναύτες εξερευνούν την επιφάνεια και συλλέγουν πληθώρα δεδομένων. Κυριότερα, συλλέγονται περίπου 390 κιλά σεληνιακές πέτρες. Ραδιενεργά στοιχεία στις πέτρες αποσυντίθενται με γνωστό ρυθμό, συνεπώς οι επιστήμονες μπορούν να καθορίσουν την ηλικία τους. Η παλαιότερη τούς δίνει την ηλικία τού φεγγαριού. Η σύγκρουση συντελέστηκε περίπου πριν 4,5 δις χρόνια. Κι αν αυτή είναι η τελευταία κατακλυσμιαία σύγκρουση, που υπέστη ο πλανήτης Γη, η χρονολογία έχει ζωτική σημασία. Τα ζιρκόνια τού καθηγητή Μόιτζις αποκαλύπτουν, ότι η Γη έχει νερό πριν από 4,4 δις χρόνια. Λίγο μετά τη σύγκρουση, που σχημάτισε το φεγγάρι. Αν η σύγκρουση είχε εκτοξεύσει το νερό τής Γης στο διάστημα από πού προήλθε το νερό στα ζιρκόνια; 

«Εφ΄όσον το νερό βρισκόταν εδώ σε υγρή μορφή και σε αφθονία από πολύ νωρίς και λίγο μετά το γεγονός σχηματισμού τής Σελήνης, σημαίνει, ότι είτε το νερό μεταφέρθηκε τάχιστα αμέσως μετά το σχηματισμό τού φεγγαριού, για το οποίο αμφιβάλλω, ή το νερό ήταν ήδη παρόν στη Γη πριν την γιγάντια σύγκρουση, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τού φεγγαριού».

Το νερό της Γης λοιπόν, επιβιώνει αυτής τής τελευταίας κατακλυσμιαίας διαδικασίας τού σχηματισμού πλανητών. Πώς όμως; Ο καθηγητής Ντρέικ πιστεύει, ότι το νερό βρισκόταν εδώ εξ αρχής. Έχει μια θεωρία για το πώς επιβίωσε: «Η σύγκρουση ενός αντικειμένου στο μέγεθος τού Άρη με τη Γη είναι ένα εξαιρετικά βίαιο γεγονός. Θα λιώσει τη Γη». Το προφανές ερώτημα είναι εάν η Γη βίωσε ένα τόσο βίαιο γεγονός, πώς κατάφερε να διατηρήσει το νερό της; 

Οι περισσότεροι πιστεύουν, ότι αν θερμάνεις κάτι, εξατμίζεται όλο το νερό. Αυτό δέν αληθεύει όμως. «Η όποια ποσότητα νερού στη Γη θα διαλυθεί στην τετηγμένη πέτρα και αυτό το μάγμα είναι κυριολεκτικά ένα σφουγγάρι. Μπορούμε να διαλύσουμε τεράστιες ποσότητες νερού σε υγρή πέτρα».

Η πρώιμη Γη είναι μια γιγάντια πύρινη σφαίρα τετηγμένης πέτρας. Μέσα της είναι διαλυμένα δισεκατομμύρια γαλόνια νερού. Πώς, όμως, αυτή η πέτρα μετατρέπεται στον γαλάζιο πλανήτη μας; «Αυτή η πύρινη τετηγμένη Γη», σύμφωνα με τον Ντρέικ, «θα περιέχει άφθονο νερό, το οποίο κάπου πρέπει να πάει, όταν ψυχρανθεί ο πλανήτης». Οι πέτρες στην έρημο τής Αριζόνα αποκαλύπτουν τί συμβαίνει, όταν στερεοποιούνται οι ψυχρές πέτρες. 

«Πέτρες, που κρυσταλλοποιούνται βαθιά μέσα στον πλανήτη, θα διατηρούν το νερό στα ορυκτά, που κρυσταλλοποιούνται. Αυτός είναι ένας γρανίτης και αυτό το νερό θα διατηρηθεί στον πλανήτη επί 4,5 δις χρόνια». Πέτρες, που στερεοποιούνται βαθιά μέσα στην τετηγμένη λάβα μπορούν να περιέχουν νερό. Η λάβα κοντά στην επιφάνεια, όμως, σχημα- τίζει ένα διαφορετικό πέτρωμα. 

«Οποιαδήποτε πέτρα κοντά στην επιφάνεια, όπως αυτή, στην οποία βλέπετε τις τρύπες, θα χάσει το νερό της. Θα σχηματίσει μικρές φυσαλίδες. Φαν- ταστείτε, ότι τέτοιες πέτρες κρυσταλλοποιούνται σε όλο τον πλανήτη. Το νερό εκλύεται στην ατμόσφαιρα. Φανταστείτε την ποσότητα τού καυτού νερού, που θα έρρεε από τα βράχια μιας οροσειράς, καθώς κρυσταλλοποιούνταν».

Σε ολόκληρο τον πλανήτη οι υδρατμοί εκλύονται από τις ψυχρές πέτρες. Η γήινη ατμόσφαιρα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ατμό. 100 εκατομμύρια χρόνια μετά τη σύγκρουση, που σχημάτισε το φεγγάρι, η Γη έχει ψυχρανθεί αρκετά, ώστε να σχηματίσει ένα φλοιό. 

Σύμφωνα με τον δρ. Ντρέικ: «Καυτή βροχή θα έπεφτε στην επιφάνεια τού πλανήτη ρέοντας σε ποτάμια και σταδιακά θα δημιουργούσε τους ωκεανούς». Μέσα σε δεκάδες χιλιάδες χρόνια, η Γη έχει όσο νερό έχει σήμερα. Και πάλι όμως, δέν μοιάζει με τη Γη. Το νερό είναι πράσινο και ο ουρανός κόκκινος με υψηλή περιεκτικότητα διοξειδίου τού άνθρακα. Περνούν ένα δισεκα- τομμύριο χρόνια και η ζωή ξεκινά. Σταδιακά, δημιουργεί αρκετό οξυγόνο, ώστε να αλλάξει την ατμόσφαιρα για πάντα. Η ίδια η ζωή μετα- τρέπει τη Γη στο οικείο «Γαλάζιο Μάρμαρο». 

Συνδυασμός θεωριών
Το παγιδευμένο νερό μέσα στο μάγμα εξηγεί πώς επιβιώνει τής κατακλυσμιαίας σύγκρουσης. Και πάλι όμως, λείπει ένα κεφάλαιο τής ιστορίας. Πολλοί επιστή- μονες πιστεύουν, ότι η Γη έχει και άλλες πηγές νερού. Από πού προήλθε όλο το νερό της Γης; Σύμφωνα με την κύρια θεωρία, το νερό προέκυψε, όταν μίνι πλανήτες από το εξώτερο ηλιακό σύστημα συγκρούστηκαν με την πρώιμη Γη. Οι επιστήμονες όμως, υποπτεύονται, ότι δεν τελειώνει εκεί. 

«Πιστεύω ότι υπάρχει και άλλος τρόπος μεταφοράς νερού στην Γη», λέει ο δρ. Όουεν. «Όπως οι κομήτες». Η ανάλυση των κομητών δείχνει, ότι δέν θα μπορούσαν να αποτελούν την πηγή όλου μας τού νερού. «Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, ότι οι κομήτες θα έφερναν ένα μέρος νερού, διότι γνωρίζουμε, ότι πρέπει να προσέκρουσαν στη Γη. Το ερώτημα όμως, είναι σε τί ποσοστό συνεισέφεραν;»

Το ηλιακό σύστημα ίσως να έχει παράσχει άλλη μια πηγή νερού. Λέει ο δρ. Ντρέικ: «Μάς έχουν πλήξει κομήτες και αστεροειδείς και ένα μέρος τού νερού μπορεί να προήλθε από αυτούς. Για εμένα όμως, είναι απλό. Αν όχι το περισσότερο νερό τής Γης, τουλάχιστον ένα τμήμα του, πρέπει να προήλθε από την απορρόφηση νερού από κόκκους πριν τον σχηματισμό τού πλανήτη».

Έχει αλλάξει η σύσταση τού νερού;Αυτές οι διαφορετικές πηγές όμως, έφεραν αρκετό νερό στη Γη, ούτως ώστε να υποστηρίξουν τη ζωή; Είναι αδύνατον πλέον να υπολογίσουμε πόσο από το νερό τής Γης προέρχεται από ποια πηγή. Διότι το νερό ανακατεύεται πάνω από τέσσερα δις χρόνια. Και σε όλο αυτό το διάστημα το νερό τής Γης όχι μόνο έχει αναμιχθεί, αλλά και έχει μεταβληθεί. Σύμφωνα με τον δρ. Ντρέικ, «οι ωκεανοί τής Γης από τον σχηματισμό της, έχουν διέλθει από πολλές διαδικασίες. Έχουμε βροχή, χιόνι και όλα αυτά άλλαξαν τη σύσταση τού νερού. Κανείς δέν γνωρίζει κατά ποσό έχει αλλάξει το νερό». 

Υπάρχει ένα μέρος όμως, όπου ίσως το μάθουμε. Σε μια αλυσίδα ηφαιστειακών νησιών καταμεσής τού Ειρηνικού. Στο νησί τής Χαβάης, ο δρ. Γκάρι Χας αναζητά το παλαιότερο νερό τής Γης: «Το ηφαίστειο τής Χαβάης είναι γνωστό ως θερμή κηλίδα. Ένα μέρος, όπου η λάβα ρέει σταθερά από την Γη. Τα πετρώματα των νήσων τής Χαβάης προέρχονται από τα έγκατα τού μανδύα τής Γης χιλιάδες μίλια από την επιφάνεια. Μάς παρέχει ένα δείγμα υλικού, που δέν θα αποκτούσαμε διαφορετικά».

Όταν μελετά το νερό από τις πέτρες, που εξόρυξε στη Χαβάη, ο δρ. Χας μελετά νερό από το μέσον τής Γης. Νερό αμετάβλητο από την πρώτη ημέρα. «Αν θέλετε να μελετήσετε τη σύνθεση τού νερού στη Γη την περίοδο, που σχηματιζόταν η Γη, αυτό είναι το μοναδικό μέρος, που μπορείτε να ψάξετε».

Μπορεί να αποδείξει ο Χας, ότι υπάρχει αρχέγονο νερό βαθιά στον πλανήτη; Η προσέγγισή του είναι καινοτόμος και τα πρώτα αποτελέσματα συνιστούν, ότι ίσως έχει ανακαλύψει κάτι. «Όταν ανακαλύψαμε τα στοιχεία ενθουσιαστήκαμε. Πράγματι φαίνεται, ότι το νερό από τα έγκατα τής Γης διαφέρει από εκείνο των ωκεανών και μάλιστα, σημαντικά».

Τόσο διαφορετικό, που θα μπορούσε να είναι αρχέγονο νερό ανέγγιχτο από τη γέννηση τού πλανήτη. Αυτή η έρευνα θα μπορούσε να προσφέρει εντυπωσιακές απαντήσεις στο ερώτημα για την προέλευση τού νερού τής Γης. Και η Χαβάη δεν είναι το μοναδικό μέρος δοκιμών. Η ομάδα εξετάζει νερό από άλλη μια θερμή κηλίδα, την Ισλανδία. 

«Αν το συγκεκριμενοποιήσουμε για το ηφαίστειο τής Χαβάης και πάρουμε διαφορετική απάντηση από την ισλανδική θερμή κηλίδα, πέρα από τις διαφορές στο νερό από τα έγκατα και την επιφάνεια θα έχουμε και διαφορές σε δυο ηφαίστεια στα αντίθετα άκρα τού κόσμου. Ίσως να είναι η απόδειξη για περισσότερες από μια πηγές».

Υπάρχει άλλος πλανήτης με νερό στο Σύμπαν;
Κάποια ημέρα, βαθιά μέσα στον πλανήτη ίσως βρουν δεξαμενές αρχέγονου νερού διαφορετικές μεταξύ τους. Μια τέτοια ανακάλυψη θα σήμαινε μόνο ένα πράγμα. Το νερό μας πρέπει να έχει διαφορετικές προελεύσεις. Οι επιπτώσεις είναι σημαντικές. Επί χρόνια, οι αστρονόμοι εργάζονταν με έναν στόχο. Αναζητούσαν στον ουρανό άλλον έναν πλανήτη σαν την Γη. Έναν βραχώδη πλανήτη, στο σωστό μέγεθος και στη σωστή θερμοκρασία για υγρό νερό και ζωή. 

Υπάρχουν άλλοι πλανήτες σαν τη Γη, που περιέχουν νερό; Θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει τη ζωή; Τα σύγχρονα τηλεσκόπια δέν μπορούν να δώσουν απάντηση. Τα μοντέλα των υπολογιστών όμως, μπορούν. Ο δρ Σον Ρέιμοντ έχει σχεδιάσει ένα τέτοιο: «Παίρνουμε το έναυσμα από παρατηρητές. Με τα τηλεσκόπια λοιπόν, ανακαλύπτουμε γιγάντιους πλανήτες σε τροχιά γύρω από άλλα άστρα. Παίρνουμε τις τροχιές τους και προσπαθούμε να καταλάβουμε αν σε εκείνο το σύστημα θα μπορούσε να σχηματιστεί ένας πλανήτης, όπως η Γη».

Το μοντέλο τού Ρέιμοντ δείχνει, ότι καθώς τα πλανητικά συστήματα σχηματίζονται γύρω από τα άστρα, ορισμένοι πλανήτες σαν τη Γη καταλήγουν με νερό. «Αναπαριστούμε το σχηματισμό ενός πλανητικού συστήματος. Όλο αυτό το κόκκινο είναι στεγνό και το γαλάζιο, υγρό». Ξεκινά με πολλούς μίνι πλανήτες. Μακριά από τον Ήλιο τους, οι γαλάζιοι έχουν νερό. Πλησιέστερα οι κόκκινοι σχηματίζονται άνυδροι. Καθώς σχηματίζονται οι πλανήτες, αρχίζουν να ψυχραίνονται.

Όπως η Γη, οποιοσδήποτε πλανήτης αρκετά θερμός, ώστε να έχει νερό, πρέπει να κινείται στη στεγνή ζώνη. 

Όπως εξηγεί ο δρ. Ρέιμοντ, «το μοντέλο δείχνει πώς υγροί μίνι πλανήτες, ακόμη μακρύτερα, έλκονται προς τα μέσα, για να συγκρουστούν με έναν μίνι πλανήτη τής στεγνής ζώνης, όπως η Γη. Στην προσομοίωση γίνεται κόκκινο, κίτρινο και πράσινο. Εκεί συντελείται μεταφορά νερού. Και όταν ολοκληρώνεται αυτή η προσομοίωση, θα είναι πολύ υγρός».

Το αποτέλεσμα είναι ένας πλανήτης στο ιδανικό σημείο για νερό. Άλλη μια Γη. Με το μοντέλο ο Ρέιμοντ υπολογίζει τί χρειάζεται για τον σχηματισμό άλλης μιας Γης και πόσες θα μπορούσαν να υπάρχουν. «Μετά λέμε: κι αν τα πράγματα διέφεραν, όπως στο άλλο άστρο; Πώς θα επηρέαζε αυτό το σχηματισμό πλανητών σαν τη Γη και την μεταφορά νερού σε εκείνους;»

Αν το νερό της Γης μεταφέρθηκε με παραπάνω από έναν τρόπο μέσω κομητών και με το νερό ως ένα από τα αρχικά συστατικά της, ξαφνικά, οι πιθανότητες εύρεσης ενός πλανήτη σαν τη Γη με υγρό νερό μόλις αυξήθηκαν δραματικά. Το ίδιο και οι πιθανότητες εύρεσης εξωγήινης ζωής. Σύμφωνα με το δρ. Ρέιμοντ, «είναι σοβαρό το ζήτημα, διότι κανείς δέν είναι βέβαιος αν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν. Όλους μάς συναρπάζει η ιδέα τής ζωής σε άλλους πλανήτες. Κάνουμε ένα βήμα προς την εύρεση ζωής σε άλλους πλανήτες. Είναι πολύ καλό! Πολύ συναρπαστικό».

Και επειδή οι επιστήμονες πιστεύουν πλέον, ότι οι πλανήτες μπορούν να αποκτήσουν νερό με περισσότερους από έναν τρόπο, είναι σίγουροι όσο ποτέ για την απάντηση. Ο δρ. Λις δηλώνει, ότι όταν τον ρωτούν αν υπάρχει ζωή εκεί έξω, απαντά θετικά. «Και αν υπάρχει ζωή, όπως την γνωρίζουμε εμείς σε έναν άνυδρο βραχώδη πλανήτη; Και πάλι η απάντηση θα ήταν ναι».

Μαθαίνοντας, λοιπόν, πώς απέκτησε το νερό της η Γη, μπορούμε να ανακαλύψουμε πόσο πιθανό είναι, κάπου εκεί έξω, ίσως εκατομμύρια έτη φωτός μακριά να υπάρχουν άλλες εξωγήινες μορφές ζωής. 

Σημείωση: 
Το παραπάνω κείμενο αποτελείται 
από απομαγνητοφωνημένα αποσπάσματα 
από την ταινία τής Ηelen Βrittοn: 
«Βirth οf the οceans», παραγωγή: Νatiοnal Geοgraphic.

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ " Από πού προήλθε όλο το νερό της Γης;"

Kώδικας μέσα στον κώδικα του DNA

«Αυτό που ανακαλύψαμε είναι ότι ο γενετικός κώδικας δεν διαβάζεται με έναν, αλλά με δύο τρόπους», λέει στην «Κ» ο καθηγητής Γενετικής και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, Ιωάννης (John) Σταματογιαννόπουλος.

ΑΣΠΑΣΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 

Εναν δεύτερο κώδικα, κρυμμένο μέσα στον γνωστό γενετικό μας κώδικα, εντόπισε η επιστημονική ομάδα του ελληνικής καταγωγής καθηγητή Γενετικής και Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, στο Σιάτλ των Ηνωμένων Πολιτειών, Ιωάννη (John) Σταματογιαννόπουλου, όπως δημοσίευσε φέτος τον χειμώνα το επιστημονικό περιοδικό Science. «Αυτό που ανακαλύψαμε είναι ότι ο γενετικός κώδικας δεν διαβάζεται με έναν, αλλά με δύο τρόπους», λέει στην «Κ» ο κ. Σταματογιαννόπουλος, μιλώντας για πρώτη φορά με λεπτομέρειες για τη θεμελιώδη αυτή ανακάλυψη, η οποία προβλέπεται να αλλάξει τα βιβλία Βιολογίας μέσα στα επόμενα χρόνια.

– Εχουν περάσει πάνω από 50 χρόνια από τότε που αποκρυπτογραφήθηκε ο γενετικός κώδικας. Πώς «κατάφερε» αυτός ο δεύτερος κώδικας να μείνει κρυμμένος από τα μάτια τόσων επιστημόνων για μισό αιώνα;

– Το μυστικό σε κάθε επιστήμη είναι να μην τυφλώνεσαι από αυτά που ήδη γνωρίζεις. Και αυτό που γνωρίζαμε μέχρι πρόσφατα ήταν ότι οι περιοχές του γονιδιώματος που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, τα δομικά υλικά των κυττάρων, αποτελούν «προστατευμένες» περιοχές. Με άλλα λόγια, όλοι πιστεύαμε ότι το γονιδίωμα είναι χωρισμένο σε δύο διακριτά μέρη, στις κωδικές περιοχές, όπου κωδικοποιούνται οι πρωτεΐνες και καταλαμβάνουν το 2% του γονιδιώματος, και στις μη κωδικές περιοχές, που είναι υπεύθυνες για άλλες λειτουργίες. Τα πρόσφατα ευρήματά μας όμως αποδεικνύουν ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Ο γενετικός κώδικας, οι οδηγίες δηλαδή για την παραγωγή των πρωτεϊνών, και ο ρυθμιστικός κώδικας, οι οδηγίες για την πραγματοποίηση άλλων λειτουργιών του οργανισμού, δεν είναι «γραμμένοι» σε διαφορετικά σημεία στο γονιδίωμα, αλλά ο ένας επάνω στον άλλο.

– Τι είδους λειτουργίες επιτελούν αυτές οι μη κωδικές περιοχές;

– Μια από τις σημαντικότερες λειτουργίες αφορά τον έλεγχο των γονιδίων. Στο εργαστήριό μας μελετάμε εδώ και χρόνια τον μηχανισμό ελέγχου τον γονιδίων και εργαζόμαστε πάνω στη χαρτογράφηση των μη κωδικών περιοχών του γονιδιώματος. Σε αυτές τις περιοχές είναι γραμμένος ο ρυθμιστικός κώδικας, ο οποίος δίνει οδηγίες για την κωδικοποίηση ενός άλλου είδους πρωτεϊνών, των οποίων ο ρόλος είναι να δίνουν ζωή στο γονιδίωμα. Οι πρωτεΐνες αυτές, οι οποίες ονομάζονται DNA-προσδένουσες ή ρυθμιστικές πρωτεΐνες, ευθύνονται για όλες τις διεργασίες του κυττάρου, από τις πιο απλές μέχρι τις πιο σύνθετες, όπως, για παράδειγμα, για την ανάπτυξη και την εξειδίκευση των διαφορετικών τύπων κυττάρου. Με άλλα λόγια, χωρίς αυτές τις πρωτεΐνες, τα γονίδια θα έμεναν με σταυρωμένα τα χέρια, χωρίς να ξέρουν τι εργασία χρειάζεται να επιτελέσουν. Αυτές οι πρωτεΐνες όμως αναλαμβάνουν να ενεργοποιούν τα γονίδια, ώστε αυτά να αρχίσουν να παράγουν τα προϊόντα τους, στο σωστό κύτταρο, την κατάλληλη στιγμή. Ενώ γνωρίζαμε για την ύπαρξη αυτών των πρωτεϊνών από τη δεκαετία του ’80, και κατά συνέπεια και για την ύπαρξη ενός δεύτερου κώδικα, του ρυθμιστικού κώδικα, δεν μπορούσαμε να εντοπίσουμε πού βρίσκεται αυτός μέσα στο γονιδίωμα. Αυτό που μόλις ανακαλύψαμε με την ερευνητική μου ομάδα είναι ότι ο ρυθμιστικός κώδικας δεν βρίσκεται σε ένα ξεχωριστό κομμάτι του γονιδιώματος, αλλά σημαντικό μέρος αυτής της πληροφορίας είναι γραμμένο πάνω στον ήδη γνωστό μας γενετικό κώδικα. Οι ρυθμιστικές πρωτεΐνες, λοιπόν, διαβάζουν τον γενετικό μας κώδικα αλλά με διαφορετικό τρόπο.

– Εχουμε μάθει στο σχολείο ότι όλοι οι οργανισμοί έχουν σχεδόν τον ίδιο γενετικό κώδικα. Ισχύει αυτό και για τον ρυθμιστικό κώδικα;

– Την ίδια έρευνα την κάναμε και σε ζώα και πρόσφατα και σε φυτά, διαπιστώνοντας ότι και σε αυτά ο ένας κώδικας είναι γραμμένος επάνω στον άλλον. Ο γενετικός κώδικας φαίνεται να αποτελεί μια εξαιρετικά ευέλικτη συσκευή αποθήκευσης πληροφοριών.

Οι μηχανισμοί

– Πώς θα συμβάλει αυτή η ανακάλυψη στην καλύτερη πρόληψη και θεραπεία ασθενειών;

– Μέχρι πρόσφατα, είχαμε την εντύπωση ότι γνωρίζουμε τουλάχιστον πώς λειτουργούν οι περιοχές εκείνες που κωδικοποιούν τις πρωτεΐνες, άρα και τον ρόλο που διαδραματίζουν σε κάποιες ασθένειες. Αυτό όμως φαίνεται πως ανατρέπεται. Την τελευταία περίπου δεκαετία, έχουν γίνει μεγάλες επενδύσεις στην προσπάθεια να εντοπιστούν οι γενετικές αλλαγές που συνδέονται με ασθένειες. Παρ’ όλα αυτά το 99% των πιο κοινών ανθρώπινων ασθενειών, όπως ο διαβήτης ή ο καρκίνος, δεν συνδέεται με αλλαγές στις περιοχές του γονιδιώματος που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, αλλά –όπως ανακαλύψαμε πριν από μόλις ένα χρόνο– στις ρυθμιστικές περιοχές του DNA. Οι πληροφορίες που ευελπιστούμε να πάρουμε από τον ρυθμιστικό κώδικα μέσα στα επόμενα χρόνια θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τους μηχανισμούς που διέπουν την εμφάνιση και την εξέλιξη μιας ασθένειας και να σχεδιάσουμε νέες θεραπείες.

«Η φύση είναι πιο ευφυής από τον άνθρωπο»

– Πόσο γρήγορα θα επηρεάσει αυτή η ανακάλυψη τη ζωή μας;

– Aυτά είναι θεμελιώδη ευρήματα και θα χρειαστεί να περάσουν χρόνια μέχρι να εφαρμοστούν στη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών. Η ανακάλυψη της δομής του DNA πήρε δεκαετίες μέχρι να αρχίσει να επηρεάζει τη ζωή του μέσου ανθρώπου. Σκεφτείτε το ανθρώπινο σύστημα σαν τη μηχανή του αυτοκινήτου σας. Αυτή τη στιγμή γνωρίζουμε την ύπαρξη της μηχανής και ίσως να έχουμε μια γενική ιδέα για το πώς λειτουργούν κάποια μέρη της. Οσο περισσότερες όμως λεπτομέρειες μαθαίνουμε, γινόμαστε όλο και πιο ικανοί να επιδιορθώσουμε τυχόν βλάβες.

– Ο γενετικός κώδικας φαίνεται να μας επιφυλάσσει και άλλες εκπλήξεις;

– Νομίζω ότι το μάθημα που πήραμε για άλλη μία φορά είναι ότι η φύση είναι εγγενώς πιο ευφυής από τον άνθρωπο. Σίγουρα υπάρχουν και άλλα πράγματα να ανακαλύψουμε στην πορεία. Αλλά για να το κάνουμε αυτό, όλοι μας, και ιδιαίτερα οι επιστήμονες, χρειάζεται να διατηρήσουμε την παιδική μας περιέργεια και να ξεχνάμε πού και πού αυτά που ήδη γνωρίζουμε.

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Kώδικας μέσα στον κώδικα του DNA"

Ελληνική ανακάλυψη βελτιώνει τη μαγνητική τομογραφία

by ellas

Ερευνητές του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) ανακάλυψαν μία νέα κατηγορία μαγνητικών νανο-υλικών, χάρη στα οποία οι μαγνητικές τομογραφίες φαίνονται πολύ πιο καθαρές.

Οι επιστήμονες, με συντονιστή το δρ Αλέξανδρο Λάππα, διευθυντή ερευνών στο Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του ΙΤΕ, βρήκαν ότι συσσωματώματα τροποποιημένων νανοκρυστάλλων του μαγνητίτη (ενός ορυκτού του σιδήρου) παρέχουν εντυπωσιακά βελτιωμένη -έως και 4 φορές- σκιαγραφική αντίθεση στις μαγνητικές τομογραφίες, συγκριτικά με τα υπάρχοντα διαθέσιμα προϊόντα στο εμπόριο.

Οι ερευνητές αναζητούν τρόπους να πετύχουν τη βελτίωση της διακριτικής ικανότητας των μη επεμβατικών ιατρικών τεχνικών διάγνωσης (όπως είναι οι τομογραφίες) μέσω της χρήσης νανο-υλικών, τα οποία, μεταφερόμενα στους ιστούς, βοηθούν στην καλύτερη απεικόνισή τους.

Όπως διαπιστώθηκε, σε τέτοιου είδους εφαρμογές, τα μαγνητικά οξείδια του σιδήρου είναι πολύ ελπιδοφόρα υλικά για τη διάγνωση ποικίλων ασθενειών, ιδιαίτερα στον τομέα της απεικόνισης με μαγνητική τομογραφία (MRI).

Η συνεργασία των ερευνητών του ΙΤΕ με άλλους επιστήμονες από την Ελλάδα (τις ομάδες της δρος Κ.Ν. Τροχίδου και του δρος Α.Π. Δούβαλη), καθώς και από την Ιταλία (την ομάδα του δρος Α. Lascialfari), οδήγησε στην καλύτερη κατανόηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων των νέων υλικών και επέτρεψε την κατοχύρωση του σχετικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας από το ινστιτούτο του ΙΤΕ. Τα υλικά αυτά, λόγω των εγγενών δομικών χαρακτηριστικών τους, παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως η απουσία τοξικότητας, η ισχυρή μαγνήτιση και η συνέργεια μεταξύ των νανοκρυστάλλων τους.

«Η ικανότητά μας να κατευθύνουμε την οργάνωση των νανοκρυστάλλων, έτσι ώστε να αποκτούν τον ίδιο προσανατολισμό μέσα στα νανο-συσσωματώματά τους, είναι προς όφελος διαφορετικών εφαρμογών, που εκτείνονται από τη φωτονική μέχρι τη θεραπεία του καρκίνου», δήλωσε η δρ Αθανασία Κωστοπούλου, επικεφαλής συγγραφέας των πρόσφατα σχετικών δημοσιευμένων άρθρων των ερευνητών στις επιστημονικές επιθεωρήσεις «Nanoscale» και «Dalton Transactions» της Βασιλικής Εταιρείας Χημείας της Βρετανίας.

Το νέο υλικό, σύμφωνα με τους έλληνες ερευνητές, αποτελεί μια οικονομικά ανταγωνιστική λύση σε σχέση με τα ήδη διαθέσιμα προϊόντα, ενώ ανοίγει νέους ορίζοντες για τις μαγνητικά ελεγχόμενες ιατρικές μεθόδους απεικονιστικής διάγνωσης διαφόρων παθήσεων σε πρώιμο στάδιο, διευκολύνοντας έτσι τη θεραπεία τους.

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ελληνική ανακάλυψη βελτιώνει τη μαγνητική τομογραφία"