Το πανεπιστήμιο Κέμπριτζ, όπου δίδασκε ο διάσημος φυσικός και μαθηματικός Ισαάκ Νεύτων, επιτρέπει πλέον για πρώτη φορά τη διαδικτυακή πρόσβαση οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου στα ψηφιοποιημένα χειρόγραφα και πρωτότυπα τυπωμένα έργα του μεγάλου επιστήμονα. Μεταξύ αυτών βρίσκεται η πρωτότυπη τυπωμένη έκδοση του αριστουργήματός του «Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας), μαζί με τις εμβόλιμες σχετικές χειρόγραφες σημειώσεις και απαντητικά σχόλια στους επικριτές του, που ο ίδιος είχε κάνει πάνω στο δικό του αντίτυπο.
Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τη βρετανική «Γκάρντιαν», περισσότερες από 4.000 σελίδες, δηλαδή περίπου το ένα πέμπτο του αρχείου του Νεύτωνα, που διατηρεί το φημισμένο πανεπιστήμιο, έχουν ψηφιοποιηθεί και είναι προσβάσιμα online στο πλαίσιο ενός προγράμματος, το οποίο θα δώσει στο ευρύ κοινό πρόσβαση στο έργο και άλλων «κολοσσών» της επιστήμης, όπως ο Δαρβίνος.
Όπως δήλωσε ο υπεύθυνος για την ψηφιοποίηση στη βιβλιοθήκη του Κέμπριτζ, Γκραντ Γιανγκ, τα χειρόγραφα του Νεύτωνα αποκαλύπτουν τον τρόπο που σκεπτόταν και σταδιακά προχωρούσε στις σημαντικές ανακαλύψεις του, που σφράγισαν τη σύγχρονη επιστήμη.
Για ρίξτε όμως και μια ματιά στο σημειωματάριό του. Αναγνωρίζετε τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε;
http://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-ADD-03996/9
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΑΝΟΣ
Ο Ισαάκ Νεύτωνας γεννήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1643 (25 Δεκεμβρίου 1642 σύμφωνα με το τότε ημερολόγιο) στην πόλη Woolsthorpe (Lincolnshire), τρεις μήνες μετά το θάνατο του πατέρα του.
Η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε κάποια στιγμή και έκανε άλλα τρία παιδιά, μόνο που ο πατριός του (αιδεσιμότατος Smith) δεν συμπαθούσε τον τρίχρονο Νεύτωνα και έτσι ο τελευταίος αναγκάστηκε να μείνει με τη γιαγιά του. Απ’όσα γνωρίζουμε από την παιδική του ηλικία (που δεν είναι και πολλά), ο Νεύτων πήγε σε δύο σχολεία σε γειτονικά χωριά (Skillington και Stoke), ενώ όταν ήταν σε ηλικία δέκα ετών ο πατριός του πέθανε κι έτσι η μητέρα του αναγκάστηκε να επιστρέψει στο σπίτι, απ’όπου είχε φύγει όταν παντρεύτηκε.Σε ηλικία 12 ετών, ο Νεύτωνας φεύγει από την πόλη του για να γραφτεί στο σχολείο του Grantham όπου παίρνει τις βασικές γνώσεις, μεταξύ των οποίων και μαθήματα Λατινικών και Ελληνικών καθώς και μερικών μαθημάτων περί της Βίβλου (σε μια εποχή που «έπρεπε» να προωθηθούν οι προτεσταντικές αντιλήψεις στην Αγγλία). Ήταν η ηλικία που ο Νεύτων άρχιζε να δείχνει το ενδιαφέρον του για τις κατασκευές και τη μηχανική.
Όταν έφτασε σε ηλικία 17 ετών, η μητέρα του τον κάλεσε πίσω στο σπίτι προκειμένου να τη βοηθά στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες, κάτι που φυσικά ο Νεύτων δεν είδε με καλό μάτι. Παρακολουθώντας την πορεία του Νεύτωνα, ο θείος του και ο διευθυντής του σχολείου προσπάθησαν να πείσουν τη μητέρα του να τον ξαναστείλει πίσω στο σχολείο, κάτι που δέχτηκε όταν ο διευθυντής συμφώνησε να ρίξει το ύψος των διδάκτρων.
Σε λίγο καιρό ο Νεύτωνας στάλθηκε στο πανεπιστήμιο του Cambridge, στο Trinity College ώστε να κάνει ανώτερες σπουδές. Ήταν ανάμεσα στους φτωχότερους φοιτητές του Trinity, γεγονός που τον ανάγκαζε να κάνει κάθε είδους εργασία (είτε προς τους πλουσιότερους συμφοιτητές του, είτε προς τους καθηγητές του) προκειμένου να εξασφαλίσει τα προς το ζειν. Παράλληλα όμως ήρθε σε επαφή με πολλά φιλοσοφικά κείμενα της εποχής, ανάμεσα σ’αυτά και του Ντεκάρτ, όπου τότε ειδικά οι ιδέες και η φήμη του ήταν στο ζενίθ τους. Μελετώντας τέτοια κείμενα, σύντομα ο Νεύτωνας βρήκε το νέο του πάθος – τη μηχανική. Κερδίζοντας μια υποτροφία που θα εξασφάλιζε την παραμονή του στο πανεπιστήμιο για τα επόμενα 4 χρόνια, ο Νεύτων αφιερώθηκε στη μελέτη των μαθηματικών αλλά και της φυσικής φιλοσοφίας, με τη βοήθεια των οποίων επρόκειτο να μεγαλουργήσει αργότερα.
Το καλοκαίρι του 1665 είχαν ήδη εμφανιστεί τα πρώτα σημάδια της καταστροφικής εκείνης πανούκλας που έμελλε να παρασύρει στο θάνατο χιλιάδες ανθρώπους. Η πανούκλα σύντομα χτύπησε και το πανεπιστήμιο του Cambridge όπου το ανάγκασε να κλείσει τις θύρες του τον Οκτώβριο του ίδιου έτους για δύο χρόνια (μέχρι την άνοιξη του 1667). Ήταν μόλις 25 χρονών όταν αντίκρυζε την πανούκλα να σπέρνει το θάνατο, τις διάφορες πολιτικές αναταραχές να δυσχεραίνουν την κατάσταση, το χάος που επικρατούσε στην κοινωνία και γενικά εικόνες που συνειρμικά παραπέμπουν σε μια πορεία «προς την αποκάλυψη». Ωστόσο, αυτά τα δύο χρόνια ήταν πολύ παραγωγικά για το Νεύτωνα, όπου γύρισε στο χωριό του, το Woolsthorpe.
Η αρχή της έρευνάς του έγινε με τη μελέτη των μαθηματικών, μελέτη που μια μέρα θα τον καθιστούσε έναν από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς στην Ευρώπη. Υπολογίζοντας γεωμετρικούς τόπους σχεδόν κάθε αλγεβρικού σχήματος και μελετώντας τις υπερβολές με λογάριθμους και άλλες μεθόδους υπολογισμού, κατάφερε σε ηλικία μόλις 24 ετών να ολοκληρώσει ένα έργο που σήμερα είναι γνωστό σε μας ως calculus (αφήνοντας «απλά» άφωνους καθηγητές και μαθητές).
Σειρά είχε ο τομέας της μηχανικής, όπου ο Νεύτωνας προσπάθησε να εξηγήσει τί συγκρατούσε τα περιστρεφόμενα σώματα γύρω από τον άξονα περιστροφής τους και δεν τα άφηνε να ξεφύγουν (κάτι που σήμερα αποδίδουμε στη κεντρομόλο δύναμη, χάρη στον ίδιο). Φυσικά, οι έρευνες και οι ιδέες του επηρεάστηκαν σε αρκετό επίπεδο από τον Γαλλιλέο, τον Ντε Καρτ, τον Κέπλερ και άλλους σημαντικούς επιστήμονες που είχαν μεγαλουργήσει πριν απ’αυτόν. Αυτό που τον απασχολούσε όμως ήταν το πως θα καταφέρει να ενοποιήσει όλα αυτά που διάβαζε και σκεφτόταν σε ένα ενιαίο μοντέλο υπό το οποίο θα μπορούσε κανείς να προσεγγίσει το σύμπαν και τη λειτουργεία του. Τα αποτελέσματα των ερευνών του ήταν για άλλη μια φορά εντυπωσιακά. Στη συνέχεια ασχολήθηκε με την οπτική, πειραματιζόμενος με πρίσματα και αναλύοντας τη φύση του φωτός.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα έργα που ο Νεύτων έφερε σε πέρας τον καιρό της Πανούκλας, δεν ήταν απλά τα έργα δύο χρόνων, αλλά προβληματισμοί που είχε ο Νεύτων από πολύ πιό πριν και που βρήκε ευκαιρία να εξωτερικεύσει μέσα σε αυτά τα δύο χρόνια.
Επιστρέφοντας στο Cambridge, δύο χρόνια αργότερα, ο Νεύτων είχε την τιμή να εκλεχθεί «“υπότροφος” του κολλεγίου της Αγίας και Αδιαίρετης Τριάδος» (Trinity College), γεγονός που όχι μόνο τον κατέστησε μέρος του επιστημονικού κατεστημένου της εποχής, αλλά και του επέτρεψε να συνεχίσει τις έρευνες που είχε αρχίσει. Από τότε και για 28 χρόνια ο Νεύτων έμεινε στο πανεπιστήμιο. Ίσως βέβαια όλα αυτά τα χρόνια να περίμενε και περαιτέρω καταξίωση στο χώρο του πανεπιστημίου, κάτι που δεν έγινε καθώς ο ίδιος ήταν ιδιαίτερα απομονωμένος από τον υπόλοιπο κόσμο, αφιερωμένος αποκλειστικά στο έργο του.
Το 1668, με την εφεύρεση του κατοπτρικού τηλεσκοπίου καθώς και με τις ανακαλύψεις στον τομέα της οπτικής, μπήκε για τα καλά στους κύκλους της επιστημονικής κοινότητας, με αποτέλεσμα τον Οκτώβριο του 1669 να ανακυρηχθεί επίτιμος καθηγητής μαθηματικών. Είχε δεχτεί την υποστήριξη των Barrow και John Collins, οι οποίοι τον ενθάρρυναν να επικεντρωθεί ξανά στα μαθηματικά (καθώς ασχολούταν κυρίως με την οπτική εκείνη την εποχή), πράγμα που έκανε. Ο Collins μάλιστα προσπάθησε (άδικα) να τον ενσωματώσει ακόμη περισσότερο στην επιστημονική κοινότητα, αλλά ο Νεύτων όχι μόνο προτιμούσε την ανωνυμία του αλλά και απομακρύνθηκε από τον Collins.
Η εφεύρεση του κατοπτρικού τηλεσκοπίου, κάτι για το οποίο ο Νεύτων ήταν ιδιαίτερα περήφανος, σύντομα έφτασε στα αυτιά της Βασιλικής Εταιρίας*, η οποία και ενδιαφέρθηκε να δει αυτή την εφεύρεση. Τότε, ο ίδιος τους έστειλε το τηλεσκόπιο μαζί με ένα γράμμα με τις θεωρίες του πάνω στη φύση των χρωμάτων. Ήταν η πρώτη φορά που ο Νεύτωνας εξέδιδε μελέτες του προς την επιστημονική κοινότητα. Ωστόσο, ο Robert Hooke, ένα από τα σημαντικότερα μέλη της Βασιλικής Εταιρίας που θεωρούσε ότι η οπτική είναι δικό του πεδίο ερευνών, αμφισβήτησε πολλά από τα λεγόμενα του Νεύτωνα. Αυτή η αντιζηλεία μέσω της κριτικής του έργου αυτού είχε μεγάλη συνέχεια καθώς ο Νεύτων συχνά επεδείκνυε αλαζονική συμπεριφορά ενώ ο Hooke τον κατηγορούσε για λογοκλοπές. Κριτική για το ίδιο έργο δέχτηκε επίσης και από μια ομάδα Ιησουιτών οι οποίοι ισχυρίζονταν πως μπόρεσαν να αναπαράγουν το πείραμα με τα πρίσματα και πως είχαν καταλήξει πως τα συμπεράσματά του ήταν λανθασμένα. Αυτές οι κριτικές έκαναν τον Νεύτωνα να ξεσπάσει με θυμό και να πείσει τον εαυτό του πως ήταν θύμα μιας μεγάλης συνωμοσίας – συνεπώς εγκατέλειψε τις μελέτες του γύρω από την οπτική και αρνήθηκε να συνεργαστεί σε οποιαδήποτε μελέτη της από άλλους.
Απο ‘δω και πέρα ο Νεύτων θα ασχολούταν με τον κλάδο της χημείας και πιό συγκεκριμένα με τον κλάδο της Αλχημείας, ξοδεύοντας μερόνυχτα ολόκληρα στο εργαστήριο του υπογείου του και κάνοντας υπολογισμούς και πειράματα (Eκτενέστερη αναφορά σ’αυτή την πτυχή της ζωής του γίνεται παρακάτω).
Παράλληλα, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1670, αφιερώθηκε στις θεολογικές σπουδές, επικεντρώνοντας αρχικά το ενδιαφέρον του στην ιστορία της εκκλησίας κατά τον 4ο και 5ο αιώνα μ.Χ.
Το 1686 ο Νεύτων παρουσίασε ένα από τα μεγαλύτερα έργα του, το Philosophiae Naturalis Principia Mathematica στο οποίο διατύπωνε του Νόμους κίνησης και το Νόμο της Βαρύτητας. Η Βασιλική Εταιρία σκόπευε να δημοσιεύσει αυτό το έργο, ωστόσο έκανε πίσω λόγω έλλειψης διαθέσιμων χρηματικών πόρων. Παρ’ολ’αυτά, ο αστρονόμος Edmund Halley, εύπορος επιστήμονας και οπαδός του Νεύτωνα, χρηματοδότησε την έκδοση του Principia Mathematica και με αυτόν τον τρόπο του έδωσε την ευκαιρία να αποκτήσει μια σπουδαία θέση στην επιστημονική κοινότητα. Αυτή η θέση ήταν που τον απομάκρυνε προσωρινά από τη θεολογία και την Αλχημεία, φέρνοντας τον ίδιο πίσω στις θετικές επιστήμες.
Έπειτα από την έκδοση της principia, ο Νεύτωνας κατά κάποιο τρόπο βαρέθηκε το Cambridge. Το 1689, εκλέχτηκε μέλος στο συμβούλιο του Πανεπιστημίου, κι έτσι μεταφέρθηκε στο Λονδίνο. Εκεί έκατσε ένα χρόνο, μη δείχνοντας να επιδιώκει επανεκλογή, αλλά περνώντας ευχάριστα τον καιρό του στο Λονδίνο.
Ο Νεύτων και η Βρετανική Οικονομία
Το 1696 ο Νεύτωνας διορίστηκε διοικητής του Νομισματοκοποίου στο Λονδίνο, ενώ 3 χρόνια αργότερα, το 1699, έγινε διευθυντής. Αυτή τη φορά ο Νεύτων ανέλαβε θερμά τον ρόλο του, αναθεωρώντας την πολιτική της κοπής νομισμάτων και συντάσσοντας αυστηρά μέτρα κατά των πλαστογράφων.
Ο Νεύτων φέρεται να συνεργάστηκε με τους συγχρόνους του Robert Boyle και John Locke για το σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Ασκούσαν τις αλχημικές τους δραστηριότητες με σκοπό την αποκόμιση γνώσεων προς όφελος της κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα τάσσονταν υπέρ της απαγόρευσης των αλχημικών δραστηριοτήτων.
Μάλιστα, η ίδια τριάδα ήταν που έκανε το διαχωρισμό μεταξύ της υψηλής αλχημείας, που ασκούσαν οι ίδιοι, και της κατώτερης αλχημείας που ασκούσαν οι «ταπεινοί και τσαρλατάνοι». Ο Robert Boyle θέλησε να ξεκαθαρίσει περισσότερο τα πράγματα, καθώς εισηγήθηκε έναν αρκετά αυστηρό νόμο περί «απαγόρευσης πολλαπλασιασμού του Χρυσού», νόμο που εφαρμόστηκε από τον βασιλιά Ερρίκο Δ’ το 1689. Αυτός ο νόμος στόχευε με ξεκάθαρο τρόπο στην «παράνομη» δραστηριότητα της αλχημείας, ώστε να μην πολλαπλασιαστούν τα αποθέματα χρυσού. Ο ίδιος ο Boyle είχε κυκλοφορήσει νωρίτερα (το 1661) ένα βιβλίο με τον «μικρό» τίτλο “The Sceptic Alchymist or Chymico-physical doubts & paradoxes, testing the spagyristic Principles”, περιγελώντας ουσιαστικά τους «ερασιτέχνες» αλχημιστές.
Οι Boyle, Locke και Newton, φαίνονται να ήταν οι αναμορφωτές της αγγλικής οικονομίας, με τον τελευταίο να λύνει πολύπλοκα μαθηματικά προβλήματα οικονομικών μοντέλων, χάρη στη μαθηματική του ιδιοφυία. Αποτελούσαν πρόσωπα-κλειδιά στην υπηρεσία του Βασιλικού στέμματος και οι συμφωνίες τους με την Τράπεζα της Αγγλίας έθεσαν τα θεμέλια για τη δημιουργία της μετέπειτα παγκόσμιας επιρροής της Αγγλίας σε οικονομικό επίπεδο.
Θα πρέπει δε εδώ να τονιστεί πως οι τρεις τους ήταν μέλη του «αόρατου κολλεγίου», προδρόμου της Βασιλικής Ακαδημίας. Αυτή είναι σχετικά σημαντική πληροφορία για το Νεύτωνα, αν σκεφτεί κανεις πως το αόρατο κολλέγιο αποτελούσε μια «ένωση» θεωριών και αντιλήψεων (κυρίως Ροδοσταυρικού και Ναϊτικού προσανατολισμού) από μια μεγάλη ομάδα αλχημιστών, φιλοσόφων, πολιτικών, καλλιτεχνών, επιστημόνων, ιατρών και άλλων σημαντικών προσώπων, με σαφείς μυστικιστικές επιρροές και διασυνδέσεις. Αυτός φαίνεται να είναι και ο λόγος που προσδίδεται στο Νεύτωνα, μεταξύ άλλων, ο τίτλος του Τέκτονα.
Άλλωστε, ένα σημαντικό μέρος των θεολογικών ερευνών του Νεύτωνα αφορούν την Καμπάλα και διάφορες αναλύσεις για το Σμαράγδινο Πίνακα (Emerald Tamblet) του Ερμή του Τρισμέγιστου και τις υπερφυσικές/αλχημιστικές ιδιότητές του, στοιχεία τα οποία διαφυλάσσονταν σε μυστικιστικούς κύκλους.
Το 1872, Ο 5ος Κόμης του Portsmouth παρέδωσε ολόκληρη τη βιβλιοθήκη με τα χειρόγραφα του Νεύτωνα, μετά από 150 χρόνια από το θάνατο του τελευταίου, στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Το Πανεπιστήμιο τότε όρισε επιτροπή καταλογογράφησης του έργου του, η οποία ολοκλήρωσε το έργο της το 1888 με την παράδοση σχετικού πορίσματος στον κόμη. Ο ίδιος, λαμβάνοντας υπόψην το πόρισμα, δώρισε στο Πανεπιστήμιο όλα εκείνα τα χειρόγραφα που είχαν χαρακτηριστεί ως επιστημονικά, ενώ κράτησε όλα τα υπόλοιπα. Η οικογένεια Portsmouth κράτησε τα υπόλοιπα χειρόγραφα μέχρι το 1936, όπου και τα έδωσε στο γνωστό οίκο δημοπρασιών του Λονδίνου, Sotheby’s, προκειμένου να δημοπρατηθούν.
Πώς όμως τόσο ευαίσθητα δεδομένα, αποκρυφιστικού χαρακτήρα, δόθηκαν τόσο «ελαφρά τη καρδία» σε δημοπρασία? Η απάντηση μάλλον είναι ότι λίγοι στον κόσμο θα μπορούσαν να κατανοήσουν πραγματικά τις κωδικοποιημένες πληροφορίες και αναπαραστάσεις των χειρογράφων του Νεύτωνα. Άλλωστε, τα αλχημικά κείμενα και τα χειρόγραφα δόθηκαν στη δημοσιότητα, αλλά οι κώδικές τους παραμένουν, σύμφωνα με φήμες, στα χέρια της Τεκτονικής Στοάς. Οι ίδιες φήμες μάλιστα θέλουν τον αγοραστή της πλειοψηφίας των αλχημικών χειρογράφων που δημοπρατήθηκαν, John Meynard Keynes, να είναι επίσης μέλος της Τεκτονικής Στοάς της Αγγλίας. (Μικρός που είναι ο κόσμος...)
Κατά τις ίδιες πηγές, ο αγοραστής της πλειοψηφίας των θεολογικών κειμένων και μέρους των αλχημικών σημειώσεων του Νεύτωνα, A. S. Yahuda, είναι επίσης μέλος της ίδιας Στοάς.
Μετά το θάνατό τους, τα κείμενα αυτά κληροδοτήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Cambridge από τον Keynes (1951) και στην Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Ιερουσαλήμ από τον Yahuda (1964).
Αρκετό ενδιαφέρον έχουν οι δηλώσεις του Keynes, για το Νεύτωνα, με βάση τα χειρόγραφα του δεύτερου:
«Ο Νεύτων δεν ήταν ο πρώτος μεγάλος του αιώνα της Λογικής. Ήταν ο τελευταίος των μάγων, ένα μεγάλο μυαλό ο οποίος κοίταξε τον ορατό και πνευματικό κόσμο με το ίδιο βλέμμα που τον κοίταξαν οι θεμελιωτές του πολιτισμού μας 10.000 χρόνια (!) πριν. Γιατί τον αποκαλώ μάγο? Διότι αντιμετώπισε ολόκληρο το σύμπαν και ό,τι αυτό περιλαμβάνει υπό τη μορφή ενός γρίφου, ενός μυστικού, το οποίο μπορεί να φανερωθεί με την απλή εφαρμογή καθαρής σκέψης επάνω σε αδιάσειστα στοιχεία και δεδομένα τα οποία ο Θεός μας έχει ρίξει εδώ και εκεί για να ενεργοποιήσει ένα κυνήγι φιλοσοφικού θησαυρού στις Εσωτερικές Αδελφότητες.»
(Αυτή η δήλωση λέει αρκετά, όχι μόνο για το Νεύτωνα, αλλά και για τον ίδιο τον Keynes, ιδίως σε συνάρτηση με την παραπάνω αναφορά εμπλοκής του στην Τεκτονική Στοά της Αγγλίας)
Πάντως, ο Keynes, θα μπορούσαμε να πούμε ότι εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο το «θησαυρό» που ανακάλυψε στα έργα του Νεύτωνα. «Το φοβερό μαθηματικό μυαλό του Νεύτωνα είχε ετοιμάσει όλα τα μοντέλα και τους υπολογισμούς για τις διαδικασίες κοπής, διάθεσης, ελέγχου, αποθεματοποίησης, ανταλλαξιμότητας, δανεισμού και τοκοφόρου εκμετάλλευσης της Αγγλικής χρυσής λίρας, για λογαριασμό μιας ολόκληρης αυτοκρατορίας. Δεν είχε παρά να τα ντύσει όλα αυτά, για να μην είναι ορατά παρά μόνο από ελάχιστους, με μια «Γενική θεωρία της απασχόλησης του τόκου και του χρήματος» και να στήσει το αντιανθρώπινο οικονομικό Δυτικό Σύστημα Οικονομικής Διαχείρησης.» (Νέα Παγκόσμια Τάξη, η αθέατη όψη – Η οικονομία της Παγκόσμιας Νέας Τάξης, σελ. 296)
Βιογραφικά Στοιχεία ΙΙ
Ο Ισαάκ Νεύτων εκλέχτηκε πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρίας το 1703, ωστόσο λίγα μέλη έδειχναν να θέλουν πραγματικά αυτή τη δύστροπη ιδιοφυία για πρόεδρο. Παρ’ολ’αυτά, κράτησε αυτή τη θέση μέχρι το θάνατό του, προφανώς επειδή τα υπόλοιπα μέλη «φοβούνταν» να μην τον ψηφίσουν. Ας μην ξεχνάμε πως ο Νεύτων πλέον ασκούσε τεράστια επιρροή στα τεκτενόμενα του Βασιλικού Στέμματος και της Βρετανικής Αυτοκρατορίας γενικότερα. Σε λιγότερο από δύο χρόνια, ο Νεύτωνας χειροτονήθηκε ιππότης από τη Βασσίλισα Άννα, στο Cambridge. Η θέση του Νεύτωνα ως πρόεδρο, τον οδήγησε στο να αναθερμάνει τη σχέση του με τον Αστρονόμο John Flamsteed. Για περισσότερα από 10 χρόνια ο Νεύτων ανακατευόταν στις υποθέσεις του Flamsteed, εκμεταλλευόμενος το κύρος του ως πρόεδρος. Ταυτόχρονα, ο Νεύτωνας φρόντισε με διπλωματικό τρόπο να εξασφαλίσει το πόστο του, μετατρέποντας σε οπαδούς του διάφορα άτομα με εξουσία μέσα στη Βασιλική Εταιρία. O Halley κατάφερε να γίνει γραμματέας του, όπως και ένας άλλος οπαδός του, ο Brook Taylor.
Το 1709, ο Νεύτων άρχισε να δουλεύει τη Δεύτερη έκδοση του principia, ενώ εξέδωσε και το δεύτερο μέρος της έρευνάς του πάνω στην Οπτική. Παρ’ολ’αυτά, από τότε που μεταφέρθηκε στο Λονδίνο, δεν έκανε σχεδόν τίποτα άλλο εκτός από το αναμάσημα των ερευνών και των θεωριών που είχε αναπτύξει στο Cambridge. Καθώς η υγεία του άρχισε να χειροτερεύει, άρχισε να διανέμει τα πλούτη του στα μέλη της οικογενείας του. Έπειτα από μια σειρά εξασθενητικών παθήσεων, ο Ισαάκ Νεύτων πέθανε στις 31 Μαρτίου 1727.
Έπειτα από το θάνατο του Νεύτωνα, ακολουθήθηκε μια στρατηγική παραπλάνησης για την πραγματική του ταυτότητα από δύο άνδρες οι οποίοι ήταν κοντά του μέχρι το τέλος. Ο ένας ήταν ο John Conduitt, σύμβουλος του Νεύτωνα στο Βασιλικό Νομισματοκοπείο και σύζυγος της ανηψιάς του, ενώ ο δεύτερος ήταν ο William Stukeley, αρχαιολόγος και πρώτος βιογράφος του Νεύτωνα (1752). Ο Conduitt ήταν επίσης αυτός που διέδωσε τα έργα του, χρηματοδότησε το πανάκριβο μνημείο του (στο Westminster Abbey) και προπαγάνδιζε υπέρ του για το υπόλοιπο της ζωής του. Όσον αφορά την παραπλάνηση, αυτή στόχευε στο να γίνουν γνωστά μόνο τα έργα που θα εξήραν την προσωπικότητα του Νεύτωνα, χωρίς όμως τα στοιχεία που θα τον καθιστούσαν «αιρετικό». Ώς αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής, ο Νεύτων έγινε πασίγνωστος μέχρι και στις μέρες μας στον τομέα της φυσικής, ενώ οι δραστηριότητές του στον τομέα της θεολογίας και της αλχημείας, έμειναν κρυφές.
Όπως αναφέρει και ο καθηγητής Gale Christianson (Indiana State University), «ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία όσον αφορά τα αλχημικά έγγραφα, είναι ότι όταν ο Νεύτωνας πέθανε, αυτός που έκανε την απογραφή, έγραψε στη συσκευασία «δεν είναι κατάλληλα για εκτύπωση» γιατί θα κατέστρεφαν την εικόνα του Νεύτωνα ως φιλόσοφο/φυσικό».
Ένα Μνημείο για το Νεύτωνα
Όπως προαναφέρθηκε, μια από τις προσφορές του John Conduitt για την υστεροφημία του Νεύτωνα, ήταν η χρηματοδότηση ενός μνημείου προς τιμήν του.
Το μνημείο του Νεύτωνα στέκει στο προπέτασμα της εκκλησιαστικής χορωδίας στο μοναστήρι του Westminster. Κατασκευάστηκε από τον γλύπτη Michael Rysbrack (1694-1770), σύμφωνα με το σχέδιο του αρχιτέκτονα William Kent (1685-1748) το 1731. Διαβάζουμε τη λατινική επιγραφή στη βάση του:
H. S. E. ISAACUS NEWTON Eques Auratus, / Qui, animi vi prope divinâ, / Planetarum Motus, Figuras, / Cometarum semitas, Oceanique Aestus. Suâ Mathesi facem praeferente / Primus demonstravit: / Radiorum Lucis dissimilitudines, / Colorumque inde nascentium proprietates, / Quas nemo antea vel suspicatus erat, pervestigavit. / Naturae, Antiquitatis, S. Scripturae, / Sedulus, sagax, fidus Interpres / Dei O. M. Majestatem Philosophiâ asseruit, / Evangelij Simplicitatem Moribus expressit. / Sibi gratulentur Mortales, / Tale tantumque exstitisse / HUMANI GENERIS DECUS. / NAT. XXV DEC. A.D. MDCXLII. OBIIT. XX. MAR. MDCXXVI
Σε ελεύθερη μετάφραση της Αγγλικής εκδοχής (από τον G.L. Smyth, The Monuments and Genii of St. Paul’s Cathedral, and of Westminster Abbey (1826), ii, 703-4):
Εδώ αναπαύεται ο Ισαάκ Νεύτωνας, ιππότης, ο οποίος με μια οξύνοια σχεδόν θεϊκή και με ιδιαίτερες δικές του μαθηματικές αρχές, εξερεύνησε τις τροχιές και τις μορφές των πλανητών, τις διαδρομές των κομητών, τις παλίρροιες της θάλασσας, τις ανομοιότητες στις ακτίνες του φωτός και τις ιδιότητες των χρωμάτων που δημιουργούνταν, κάτι που κανείς άλλος μαθητής δεν είχε καν φανταστεί. Φίλεργος, οξυδερκής και πιστός στην ενασχόλησή του με τη φύση, με αρχαίες και ιερές γραφές, απέδειξε μέσω της φιλοσοφίας του το μεγαλείο του Θεού και με τη συμπεριφορά του εξέφρασε την απλότητα του χριστιανικού μηνύματος. Θνητοί, χαρείτε που υπήρξε ένα τόσο μεγάλο στολίδι της ανθρωπότητας. Γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1642 και πέθανε στις 20 Μαρτίου 1726/7.
Ο Νεύτων και οι φυσικές επιστήμες
Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει για το περιβόητο «ατύχημα» του Νεύτωνα που του έδωσε την αφορμή να διατυπώσει τους νόμους της παγκόσμιας έλξης. Ξέρουμε για το περιβόητο μήλο που έπεσε στο κεφάλι του μια μέρα, γεγονός που τον ώθησε στο να συμπεράνει ότι «Το μήλο πέφτει, γιατί το τραβάει η γη, το φεγγάρι δεν πέφτει, γιατί το έλκουν άλλα σώματα σε διάφορες κατευθύνσεις. Έτσι, μένει μετέωρο, όπως και η γη και τα άλλα ουράνια σώματα». Αυτό, πέρα από μια συνταρακτική «αποκάλυψη» για εκείνη την εποχή, ήταν και το έναυσμα για την εκτενέστερη μελέτη των πλανητών η οποία αποτελούσε (και αποτελεί ακόμα) το αντικείμενο ενδιαφέροντος πολλών επιστημόνων αλλά και ανθρώπων που αναζητούν ένα μικρό κομμάτι της «φύσης του σύμπαντος».
Πέρα από το νόμο της βαρύτητας πάντως, ο Νεύτωνας μελέτησε και πάνω στη βάση της ανάλυσης, στις θεμελιώδεις αρχές της δυναμικής (που συνδέουν την κίνηση ενός σώματος με τις δυνάμεις που ασκούνται σε αυτό), στο περίφημο μαθηματικό διώνυμο (που φέρει το όνομά του), στο διαφορικό λογισμό (όπου φαίνεται ότι τον ανακάλυψε παράλληλα με το φιλόσοφο και μαθηματικό Λάιμπνιτς – και εκεί οφείλεται και η διαμάχη που δημιουργήθηκε μεταξύ τους), στο φως του ήλιου (όπου συμπέρανε ότι είναι ένα σύνολο διαφορετικών μονοχρωματικών ακτινοβολιών) και σε άλλα φαινόμενα...
Η επίσκεψη του Edmond Halley και η Principia Mathematica
Τον Αύγουστο του 1684, ο νεαρός αστρονόμος Edmond Halley αποβιβάστηκε στο Λονδίνο με σκοπό να συναντήσει το Νεύτωνα και να του μιλήσει για κάποια έρευνα που είχε κάνει. Νωρίτερα είχε συζητήσει με τον Robert Hooke (γνωστό επιστήμονα της εποχής) και τον Sir Christopher Wren (αρχιτέκτονα του καθεδρικού ναού του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο), εκθέτοντας μέρος των ερευνών του και περιμένοντας μια απάντηση για τα συμπεράσματά τους πάνω σ’αυτό. Ο Halley υποστήριζε ότι η ελκτική δύναμη μεταξύ των πλανητών και του ήλιου είναι αντιστρόφως ανάλογη του τετραγώνου της μεταξύ τους απόστασης. Αν αυτό ήταν σωστό, τότε η τροχιά του κάθε πλανήτη θα έπρεπε να παίρνει τη μορφή της έλλειψης του Kepler, ή έστω μια πιό σφαιρική εκδοχή της. Οι συνομιλητές του δέχτηκαν αυτό το συλλογισμό, ωστόσο συμφώνησαν ότι έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να το αποδείξουν μαθηματικά. Βαθιά επηρεασμένος από αυτή την ερμηνεία και θέλοντας να την αποδείξει, ο Sir Christopher πρότεινε στον Halley να περιμένει δύο μήνες, διάστημα κατά το οποίο ο πρώτος θα έδινε σε έναν φίλο του το πρόβλημα περιμένοντας τα αποτελέσματα.
Οι δύο μήνες πέρασαν αλλά ο Sir Christopher δεν είχε τη λύση στα χέρια του, γεγονός που οδήγησε τον Halley στο να πάρει μια μεγάλη απόφαση και να επισκεφτεί το Trinity College στο οποίο βρισκόταν ο Νεύτων εκείνη την εποχή.
Προς μεγάλη ανακούφιση του Halley (που ήταν σχετικά αγχωμένος καθώς δεν είχαν ανταλλάξει ποτέ ούτε μια επιστολή, ενώ είχαν συναντηθεί μόνο μια φορά πριν), ο Νεύτων τον υποδέχτηκε θερμά. Συζήτησαν για διάφορα πράγματα μέχρι που ο Halley του εξέθεσε το πρόβλημά του, καταλήγοντας στην ερώτηση «...θα μπορούσε να περιγραφτεί μαθηματικά υποθέτοντας πως η ελκτική δύναμη μεταξύ αυτών και του ήλιου είναι αντίστροφη του τετραγώνου της απόστασής τους από τον ίδιο?».
Χωρίς δισταγμό, ο Νεύτων απάντησε πως αυτό ήταν μια έλλειψη. Την έκπληξη του Halley απέναντι σ’αυτή την άμεση απάντηση (που ήταν σύμφωνη με τις προηγούμενες υποθέσεις του) διαδέχτηκε ο ενθουσιασμός του καθώς ο Νεύτωνας του απάντησε «το υπολόγισα!». Αμέσως άρχισε να ψάχνει στα βουνά με τις σημειώσεις του προκειμένου να δείξει στον επισκέπτη του αυτούς του υπολογισμούς. Δυστυχώς δεν κατάφερε να βρει το κυριότερο κομμάτι των υπολογισμών, υποσχέθηκε όμως στον Halley ότι θα τους ξανακάνει και θα τους ταχυδρομήσει σ’αυτόν το συντομότερο δυνατό.
Πέρασαν άλλοι τρεις μήνες χωρίς ο Halley να μάθει κάποιο νέο, ενώ την ίδια στιγμή ο Νεύτωνας εργαζόταν πάνω στην ελλιπτική τροχειά των πλανητών, χρησιμοποιώντας όμως μια διαφορετική από την καθιερωμένη μαθηματική μέθοδο. Το αποτέλεσμα ήταν ένα χειρόγραγο 9 σελίδων με τον τίτλο «De Motu Corporum in Gyrum», ή αλλιώς «περί της κίνησης των περιστρεφόμενων σωμάτων», του οποίου αντίγραφο στάλθηκε στον Halley στο Λονδίνο (ήταν Νοέμβριος του 1684). Οταν ο τελευταίος το έπιασε στα χέρια του, εντυπωσιάστηκε τόσο που αναχώρησε για δεύτερη φορά προς το κολλέγιο, προκειμένου να πάρει την άδεια του Νεύτωνα για να εκθέσει την εργασία του στη Βασιλική Εταιρία και να την εκθέσει στο κοινό ώστε να τη δουν οι επιστήμονες. Αφού έστειλε μερικές επιστολές προς τη Βασιλική κοινότητα για κάποια ανακάλυψη που είχε κάνει με το Νεύτωνα και σύντομα θα την εξέθετε, έπρεπε τώρα να πείσει το Νεύτωνα να δημοσιεύσει την εργασία του όσο πιό γρήγορα μπορούσε. Ο Νεύτων όμως είχε κάτι άλλο στο μυαλό του. Στρέφοντας την προσοχή του και τη δημιουργική του ενέργεια πάνω σ’αυτό το θέμα, δε θεώρησε την εργασία αυτή ως αυτοτελή και θέλησε να κάνει περαιτέρω έρευνες για να δει τί άλλο μπορεί να κρύβεται πίσω απ’αυτή.
Μετά από συστηματική δουλειά περίπου 18 μηνών, τον Απρίλιο του 1986 ο Νεύτων εμφανίστηκε με μια από τις σημαντικότερες μελέτες που έχουν γίνει ποτέ στον τομέα των επιστημών. Εξέθεσε το πρώτο μέρος της μεγάλης του έρευνας που τιτλοφόρησε ως «Philosophiae Naturalis Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας), η περιβόητη principia όπως έχει επικρατήσει να λέγεται σήμερα.
«Να, ο άνθρωπος που έγραψε ένα βιβλίο το οποίο δεν καταλαβαίνει ούτε ο ίδιος, ούτε κανείς άλλος!» παρατηρούσε ένας μαθητής συναντώντας το Νεύτωνα στο δρόμο, λίγο καιρό αργότερα, καθώς η principia ήταν (και ίσως να παραμένει ακόμα) μια από τις πιό δυσνόητες μελέτες που έχουν γίνει ποτέ (μαζί με τη Θεωρία της Σχετικότητας του Αινστάιν). Παρ’ολ’αυτά, ήταν μια μελέτη που ένωσε τη φυσική με την αστρονομία, υπό το μανδύα των γνωστών σε μας ως «θεμελιωδών αρχών της δυναμικής» (laws of motion).
Η Προσφορά του Νεύτωνα στην Επιστήμη
Πέρα από την Principia Mathematica που, όπως προαναφέρθηκε, είναι μια από τις μεγαλύτερες επινοήσεις του, ο Νεύτων υπήρξε πρωτοπόρος σε μια σειρά ανακαλύψεων οι οποίες θα συντάρασσαν τον τότε επιστημονικό κόσμο και θα προκαλούσαν μεγάλες αλλαγές στην επιστημονική κοινότητα, οι περισσότερες εκ των οποίων ισχύουν ακόμη και σήμερα.
Κατοπτρικό ή Νευτώνειο Τηλεσκόπειο: Πρόκειται για ένα τηλεσκόπιο ανακλαστικού τύπου που πήρε το όνομα του δημιουργού του και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα για την παρατήρηση των άστρων. Διαθέτει κάτοπτρο το οποίο είναι τοποθετημένο υπό γωνία 45ο ως προς τον άξονα του οργάνου, έτσι ώστε η εικόνα του υπό παρατήρηση άστρου να είναι δυνατό να παρατηρηθεί μέσω μιας οπής η οποία βρίσκεται στο πλευρό του σωλήνα του τηλεσκοπίου. Η ιδιαιτερότητα σ’αυτή την εφεύρεση σε σχέση με τα τότε τηλεσκόπια (διαθλασικού τύπου) ήταν η χρήση καθρεφτών αντί για φακούς. Χωρίς εξειδικευμένες λεπτομέρειες, η δομή των τηλεσκοπίων εκείνης της εποχής παρουσίαζαν ένα ελλάτωμα στην απεικόνιση των χρωμάτων των παρατηρούμενων αντικειμένων (χρωματική παρέκλιση), πρόβλημα το οποίο ο Νεύτων έλυσε με τον προαναφερόμενο τρόπο. Το πρώτο του τηλεσκόπιο το έφτιαξε εν έτει 1668 και είχε μήκος 6 ίντσες, ενώ το ίδιο είχε τη δυνατότητα (πέρα από τη ρεαλιστικότερη απεικόνιση των χρωμάτων) να μεγενθύνει τα μελετούμενα αντικείμενα έως και 40 φορές. Ήταν μια εφεύρεση που του προσέφερε μια θέση μέλους στη Βασιλική Εταιρία.
Θεωρία ανάλυσης του φωτός: Ο ντεκάρτ έλεγε πως το φως γίνεται αισθητό από μια ακτίνες φωτός που «χτυπάνε» στο μάτι. Ο Νεύτων μελέτησε το κατά πόσο το έγχρωμο φως ήταν δημιούργημα των ματιών ή του εγκεφάλου (ρισκάροντας την όρασή του κατά καιρούς).
Οι φιλόσοφοι όλων των εποχών πίστευαν πως το λευκό φως ήταν αγνό χρώμα και πως τα υπόλοιπα χρώματα οφείλονταν σε τροποποιήσεις του (δημιουργούνταν μετατρέποντας το λευκό φως).Χρησιμοποιώντας πρίσματα και άλλες μεθόδους πειραματισμών, ο Νεύτων ανέλυσε το λευκό φως στα επτά χρώματα της ίριδας, τα γνωστά χρώματα του ουράνιου τόξου που όχι μόνο μπορούσαν να διαχωριστούν μεταξύ τους, αλλά και να επανασυνδυαστούν στη δημιουργία του λευκού φωτός. Τους πειραματισμούς γύρω από το φως τις έκανε στην πολύ νεαρή ηλικία των 24 ετών (το 1666), αλλά τα αποτελέσματα των πειραματισμών περί του φωτός και των χρωμάτων (“opticks”) δεν τα εξέδωσε πριν το 1704.
Calculus: Όταν ο Νεύτων ξεκίνησε να ασχολείται με το πρόβλημα των θεμελιωδών αρχών της δυναμικής, αργά η γρήγορα ανακάλυψε πως τα μαθηματικά εκείνης της εποχής δεν επαρκούσαν γι’αυτό το τολμηρό εγχείρημα. Ιδιότητες όπως αυτές της κατεύθυνσης και της ταχύτητας των πλανητών δεν μπορούσαν να περιγραφούν αποτελεσματικά λόγω της ευμεταβλητότητάς τους. Έτσι λοιπόν ωθήθηκε στο να δημιουργήσει ένα νέο κλάδο των μαθηματικών, τον οποίο ονόμασε «fluxions» (συνεχείς αλλαγές) και σήμερα είναι γνωστός ως μαθηματική ανάλυση (calculus). Μάλιστα, με τα έργα του "Παγκόσμια Αριθμητική" και "Δοκίμιο για τον τετραγωνισμό των καμπυλών" ουσιαστικά έδωσε μια περαιτέρω ώθηση στον διαφορικό λογισμό (που λέγεται ότι τον επινόησε παράλληλα με έναν άλλο εξαιρετικό μαθηματικό, τον Λάιμπνιτς).
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι η calculus δεν συμπεριλαμβάνεται στην principia, γιατί παρ’όλο που στη δεύτερη περιλαμβάνονται στοιχεία της πρώτης (σε μια αμιγώς διαφορετική μορφή), μέχρι την έκδοση της principia ο Νεύτων δεν είχε εκδόσει ακόμη τίποτα για τη νέα μαθηματική προσέγγιση. Παρ’ολ’αυτά, η θεωρία της μαθηματικής ανάλυσης συνδύαζε πολλές παρεμφερείς μεθόδους σε συνδυασμό με ένα μεγάλο ποσοστό κλασσικής γεωμετρίας, χωρίς ωστόσο να κάνει την παραμικρή προσπάθεια να γίνει πιό κατανοητός. Ο ίδιος εξηγούσε την πρόθεσή του να μη θέλει να εκλαϊκεύσει τα έργα του λέγοντας ότι «θέλω να αποφύγω κάποια ενδεχόμενη άδικη καταδίωξή μου από μικρούς ημιμαθείς στα μαθηματικά».
Οι τρεις Νόμοι του Νεύτωνα: Όσο δύσκολη κι αν είναι στην κατανόηση η principia, ξεκαθαρίζει εξ’ αρχής τρεις Νόμους που διέπουν τη φύση και τη λειτουργία του μακρόκοσμου:
-Ο Νόμος της Αδράνειας: Κάθε σώμα αντιστέκεται στη μεταβολή της κινητικής του κατάστασης, εκτός κι αν κάποιες εξωτερικές δυνάμεις το αναγκάσουν. Αυτός ο Νόμος διατυπώνεται στη σημερινή φυσική ως εξής: Αν η συνισταμένη των δυνάμεων που ασκούνται σε ένα σώμα είναι μηδέν, τότε το σώμα ή ηρεμεί ή κινείται ευθύγραμμα και ομαλά.
-Ο Θεμελιώδης Νόμος της Μηχανικής: Η επιτάχυνση που αποκτά ένα σώμα με την επίδραση μιας σταθερής δύναμης είναι αντιστρόφως ανάλογη της μάζας του σώματος. (ΣF = m a)
-Νόμος Δράσης – Αντίδρασης: Για κάθε δράση, υπάρχει μια ίση και αντίθετη αντίδραση.
Σε αυτούς τους Νόμους, ο Νεύτων προσέθεσε ένα πλήθος προσεκτικών παρατηρήσεων και το σύνολο αυτής της εργασίας (η σημερινή Νευτώνεια φυσική) ήταν αυτό που κατά τον ίδιο αποτελούσε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σύμπαν.
Νόμος της Παγκόσμιας Έλξης: Η διατύπωση αυτού του Νόμου δεν ήταν παρά η έκφραση των συμπερασμάτων του Νεύτωνα και του Halley ως προς την κίνηση των πλανητών και τη βαρύτητα. Σύμφωνα με τον ορισμό της Παγκόσμιας Έλξης, κάθε σώμα που βρίσκεται σε δεδομένη απόσταση από ένα άλλο σωμάτιο, οπουδήποτε στο σύμπαν, έλκει το δεύτερο αλλά και έλκεται απ’αυτό με δύναμη που είναι ανάλογη του γινομένου των δύο μαζών και αντιστρόφως ανάλογη με το τετράγωνο της μεταξύ τους απόστασης.
Χημεία: Μέσα από ποικίλλες εξαντλητικές έρευνες γύρω από την αλχημεία, ο Νεύτων κατάφερε να εξελίξει τη μετέπειτα επιστήμη της χημείας.
«Αν όντως κοίταξα πιό μπροστά από την εποχή μου, αυτό συνέβη επειδή στεκόμουν σε πλάτες γιγάντων» είχε πει ο Νεύτωνας, σχολιάζοντας τις επιστημονικές του ανακαλύψεις. Κι όμως, πολλοί επιστήμονες θα συμφωνούσαν πως ο Νεύτων ήταν ένας γίγαντας από μόνος του, καθώς οι μελέτες και οι μεθόδοι του αποτέλεσαν μια τομή για τις επιστήμες εκείνης της εποχής αλλά και ένα στήριγμα στις επιστήμες της σημερινής εποχής.
Αναρτήσεις
