Μυκηναϊκά εργαλεία ξυλουργικής

Μυκηναϊκά εργαλεία ξυλουργικής με εφαρμογή στη ναυπηγική της Ύστερης Εποχής του Χαλκού-----

Άγνωστες πτυχές της τεχνολογίας της εποχής----

Στην κλειστή γεωγραφική ενότητα του Αιγαίου εμφανίστηκαν σημαντικά όσο και ιδιότυπα πολιτιστικά μορφώματα με άμεσα ή έμμεσα έκδηλο τον νησιωτικό χαρακτήρα – «νησιωτισμό».--- Ήδη από τη Νεολιθική εποχή και εξής η θάλασσα παραδοσιακά περισσότερο ένωνε παρά χώριζε. Συνακόλουθα, το πλοίο ως η πρώτη σύνθετη και θαυμαστή μηχανή των κατοίκων του Αιγαίου αποτέλεσε το απαραίτητο μέσο για τις μετακινήσεις και τις επαφές και ως τέτοιο έγινε φορέας πολιτισμού, όπου μαζί με τα λογής προϊόντα ανταλλαγής διαδίδονταν νέες ιδέες και πολιτισμικά επιτεύγματα.
Με την αυγή της Εποχής του Χαλκού και τη βελτίωση, την άνθηση και τη διάδοση της μεταλλοτεχνίας ήταν φυσικό να βελτιωθεί και να εμπλουτιστεί το εύρος των ξυλουργικών εργαλείων, με συνέπεια να κατασκευάζονται πλέον μεγαλύτερα, συνθετότερα και αξιόπλοα σκαριά για τις ανάγκες της ανακτορικής οικονομίας. Η αναγκαία εκζήτηση στον τομέα της τεχνολογίας ήταν φυσικό να αγγίξει και τη ναυπηγική τέχνη. Οι πολυάριθμες παραστάσεις πλοίων, κυρίως στη μικρογλυπτική της σφραγιδογλυφίας, η «χαρτογράφηση» ενός μακρού θαλασσινού ταξιδιού, που διασώζεται στην περίφημη τοιχογραφία του στόλου από τη Δυτική Οικία στο Ακρωτήρι Θήρας, καθώς και η τοιχογραφική μικρογραφική ζωφόρος του 13ου αι. από το ανάκτορο της Πύλου καταδεικνύουν με τον πλέον εύγλωττο τρόπο την ακμή της ναυπηγικής τέχνης.
Η ιδέα για τη μελέτη των εργαλείων ξυλουργικής της Ύστερης Χαλκοκρατίας προέκυψε κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού ναυπηγήσεως μιας μυκηναϊκής εικοσόρου και της κατασκευής αντιστοίχου νεωσοίκου μυκηναϊκής οικοδομικής τεχνολογίας από τον πολιτιστικό σύλλογο αναβίωσης ναυπηγικής ιστορίας «Αριστοναύται», που εδρεύει στην περιοχή Ξυλοκάστρου Κορινθίας.
Η μελέτη αυτή, εντασσόμενη στον τομέα της πειραματικής αρχαιολογίας, έχει ως βασικό στόχο την ανασύσταση και την ανακατασκευή της εργαλειοθήκης του Μυκηναίου τεχνίτη ξυλοναυπηγικής. Πρόκειται για μια προσπάθεια εντοπισμού του βασικού συνόλου εργαλείων, που χρησιμοποιεί ο Μυκηναίος ναυδόμος για την κατασκευή, αλλά και την επισκευή ενός αξιόπλοου σκαριού.

Αρχαιολογική μελέτη

Ξεκινώντας κανείς να πραγματευτεί τα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν στη ναυπηγική, είναι αναμενόμενο να αρχίσει την έρευνα από εκείνα που εντοπίσθηκαν σε μυκηναϊκά ναυάγια ή σε νεώσοικους της Ύστερης Χαλκοκρατίας στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ωστόσο, λόγω του ότι δεν έχουν εντοπιστεί, ή και αν ακόμη έχουν εντοπιστεί, δεν έχουν ανασκαφεί, το θέμα προσεγγίσθηκε ακολουθώντας μια διαφορετική πορεία. Σε πρώτη φάση, συγκεντρώθηκαν σε ειδικά σχεδιασμένη βάση δεδομένων όλα τα εργαλεία τα οποία μπορούν, εν δυνάμει, να επεξεργαστούν ξύλο και να χρησιμοποιηθούν σε κατασκευές, όπως αυτές της ναυπηγικής. Στη συνέχεια, αξιοποιήθηκαν πληροφορίες προερχόμενες από διάφορες πηγές της υπό μελέτη εποχής, καθώς και ποικίλα αρχαιολογικά παράλληλα από το χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Επιπλέον, η εικόνα για τα συγκεκριμένα εργαλεία συμπληρώθηκε από πληροφορίες των ιστορικών χρόνων, οι οποίες αφενός φωτίζουν πτυχές ανακλώντας πρωιμότερη τεχνογνωσία και αφετέρου καταδεικνύουν τη διαχρονικότητα της συγκεκριμένης τέχνης.
Κατόπιν, λοιπόν, γόνιμης συγκριτικής μελέτης όλων των προαναφερθέντων στοιχείων, προέκυψε ότι η εργαλειοθήκη του ναυπηγού-καραβομαραγκού της Ύστερης Χαλκοκρατίας περιείχε τα ακόλουθα εργαλεία, βασικά ή μη: τον πέλεκυ, το σκέπαρνο, τη σμίλη, το τρύπανο, τον οπέα, τον πρίονα και τη σφύρα. Επιπλέον, ξεχωριστή θέση κατέχουν τα εργαλεία μετρήσεως, όπως η στάθμη, η γωνία και ο πήχυς.
Κύρια πηγή πληροφοριών για τα είδη των εργαλείων που χρησιμοποιούνται στη ναυπήγηση πλοίων κατά την Εποχή του Χαλκού, αποτελούν οι αιγυπτιακές τοιχογραφίες της 5ης Δυναστείας, όπου απεικονίζονται σχεδόν όλα τα βασικά εργαλεία (εικ. 1). Η εικόνα αυτή ενισχύεται και επιμηκύνεται χρονικά μέχρι τα τέλη της Ύστερης Χαλκοκρατίας και τους πρώιμους ιστορικούς χρόνους από την ομηρική μαρτυρία, όχι μόνο αναφορικά με την κατασκευή της σχεδίας του Οδυσσέα, αλλά και με άλλες διάσπαρτες αναφορές σε εργαλεία ναυπηγικής και ξυλουργικής. Τέλος, γραπτές και εικονιστικές πηγές των ιστορικών χρόνων επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες από παλαιότερες πηγές και προσφέρουν νέα στοιχεία για την εξέλιξη των εργαλείων της συγκεκριμένης τέχνης στο πέρασμα των αιώνων (εικ. 2, 3).
Μία ακόμα πηγή πληροφοριών για τους χρησιμοποιούμενους τύπους εργαλείων κατά τη συγκεκριμένη εποχή αποτελούν τα εργαλεία που εντοπίσθηκαν σε ναυάγια. Πιο συγκεκριμένα, εξετάστηκαν οι τύποι εργαλείων που ανευρέθηκαν στα δύο ναυάγια της Ύστερης Χαλκοκρατίας στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, αυτό του Uluburun και της Χελιδονίας Άκρας (Cape Gelidonya) χρονολογούμενα, αντίστοιχα, στον 13ο και 14ο αι. π.Χ. Επιπλέον, ευρήματα από ναυάγια ιστορικών χρόνων, που έχει αποδειχθεί ότι αποτελούν σκευές πλοίων, όπως η εργαλειοθήκη του Μa’agan Μikael, φωτίζουν περισσότερο τον απαραίτητο εξοπλισμό, με τον οποίο ήταν εφοδιασμένο ένα πλοίο κατά τις μετακινήσεις του. Εξάλλου, η χρήση τους για την κατασκευή του πλοίου, καθώς και για τις απαραίτητες επιδιορθώσεις, επιβεβαιώνεται από τον εντοπισμό και τη μελέτη των ιχνών ορισμένων από αυτά στα σωζόμενα ξύλινα τμήματα της γάστρας.
Η μελέτη ολοκληρώθηκε με την παραβολή αντίστοιχων εργαλείων, των οποίων η χρήση μαρτυρείται μέχρι τις μέρες μας στην παραδοσιακή ναυπηγική, καθώς και με την παρουσίαση νέων τύπων για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών.
Μέσα από όλη αυτή την πορεία καταδεικνύεται η χρήση κοινών τύπων εργαλείων καθ’ όλη τη διάρκεια της ναυπηγικής ιστορίας. Γενικότερα, δεν διαπιστώθηκαν ριζικές αλλαγές στους τύπους των εργαλείων ναυπηγικής. Τα βασικά στοιχεία διαφοροποίησης ανάλογα την εποχή είναι το υλικό κατασκευής τους, από κρατέρωμα σε σίδηρο, καθώς και η ύπαρξη ορισμένων νέων τύπων, οι οποίοι δημιουργήθηκαν για να ανταποκριθούν στις εκάστοτε κατασκευαστικές ανάγκες. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι όσο δεν αλλάζουν οι κατασκευαστικές τεχνικές και η πρώτη ύλη κατασκευής των μετάλλινων μερών των εργαλείων, τόσο δεν παρατηρούνται ριζικές αλλαγές στη μορφολογία τους.

Πειραματική μελέτη

Τα εργαλεία που συγκεντρώθηκαν και μελετήθηκαν θεωρείται ότι σχετίζονται με την επεξεργασία του ξύλου, διότι έχουν αρκετές ομοιότητες με αντίστοιχα παραδοσιακά, χειροκίνητα εργαλεία. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τη χρήση τους σε άλλα υλικά. Για την αξιολόγηση της χρήσης τους ήταν απαραίτητη η επιλογή μιας συγκεκριμένης κατασκευής, προκειμένου να διαπιστωθεί η καταλληλότητά τους για τη διαμόρφωση ξύλινων επιφανειών. Η επιλογή της ανακατασκευής τμήματος της γάστρας ενός πλοίου της Ύστερης Χαλκοκρατίας ξεκίνησε, όπως προαναφέρθηκε, στο πλαίσιο της οικοδόμησης της μυκηναϊκής εικοσόρου και κατέληξε στην ανακατασκευή συγκεκριμένου τμήματος της γάστρας από το ναυάγιο του Uluburun.
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε υπαγορεύθηκε από τον βασικό γνώμονα που διέπει τη συγκεκριμένη μελέτη. Αυτός δεν είναι άλλος από την αξιολόγηση μέσω της χρήσης των υπό μελέτη εργαλείων. Σε πρώτη φάση, συγκεντρώθηκαν, εξετάσθηκαν και ταξινομήθηκαν όλα εκείνα τα εργαλεία, που θεωρούνται εν δυνάμει κατάλληλα για ξυλουργική χρήση. Από την έρευνα αυτή προέκυψαν ενδιαφέροντα στοιχεία, αλλά και ερωτήματα ή κενά, που σχετίζονται με τη χρήση τους και στα οποία η αρχαιολογική μελέτη δεν ήταν δυνατόν να προσφέρει τις αναγκαίες απαντήσεις.
Συνεπώς, κρίνεται απαραίτητη η συνδρομή της πειραματικής διαδικασίας, μέσω της οποίας επιβεβαιώνεται, σε πρώτη φάση, η ξυλουργική χρήση των εργαλείων και, στη συνέχεια, η καταλληλότητά τους για την τέχνη της ναυπήγησης. Με τον τρόπο αυτό, το πείραμα αποτελεί το δίαυλο που συνδέει το ίδιο το εύρημα-εργαλείο με τη λειτουργία που είναι προορισμένο να επιτελέσει. Έτσι, το εν δυνάμει ξυλουργικό εργαλείο ανακατασκευάζεται, μορφοποιείται και χρησιμοποιείται στην επεξεργασία ξύλου κατάλληλου για ναυπηγική χρήση. Η διαδικασία αυτή ακολουθείται για ένα σύνολο κοπτικών, διατρητικών, κρουστικών, λειαντικών και μετρητικών εργαλείων, τα οποία φαίνεται να απαρτίζουν την εργαλειοθήκη του τεχνίτη του ξύλου της Ύστερης Χαλκοκρατίας.
Μετά την τεκμηριωμένη παρουσίαση των εργαλείων, που είναι, εν δυνάμει, κατάλληλα για την επεξεργασία ξύλου, καθίσταται αναγκαία η ανακατασκευή, η χρήση και η αξιολόγησή τους μέσω ποικίλων πειραματικών διαδικασιών. Γενικότερα, στην πειραματική μελέτη δόθηκε η ευκαιρία να επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες και να απαντηθούν ερωτήματα που προέκυψαν από την αρχαιολογική μελέτη.
Το πειραματικό μέρος περιλαμβάνει τη διαδικασία της ανακατασκευής και της αξιολόγησης επιλεγμένων εργαλείων προσομοιούμενων με αντίστοιχα, που εντοπίστηκαν σε διάφορες θέσεις της ηπειρωτικής Ελλάδας κατά την περίοδο της Ύστερης Χαλκοκρατίας. Η ανακατασκευή των εργαλείων, στο σύνολό τους, εμπεριέχει τη φάση κατασκευής και μορφοποιήσεως των μετάλλινων στελεχών, καθώς και εκείνη της διαμορφώσεως των ξύλινων στειλεών, με βασικό στόχο την αξιολόγηση κατά τη χρήση.
Για την υλοποίηση του πειραματικού μέρους ήταν απαραίτητη η ύπαρξη συγκεκριμένων προϋποθέσεων, που σχετίζονταν άμεσα με την απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή. Ειδικότερα, η ανακατασκευή των εργαλείων προϋπέθετε τη χρήση καθαρώς χημικού χαλκού (Cu) και καθαρώς χημικού κασσιτέρου (Sn), καθώς και γαιάνθρακα για την τήξη του μετάλλου. Η διαδικασία της χύτευσης πραγματοποιήθηκε σε χυτήριο στον Πειραιά, σε μήτρες από άμμο με τη χρήση ξύλινων ομοιωμάτων (εικ. 4-6).
Η ανακατασκευή των εργαλείων βασίσθηκε στα αποτελέσματα κραματικών και μεταλλογραφικών αναλύσεων των πρωτοτύπων, καθώς και των πορισμάτων που προέκυψαν από αυτές αναφορικά με τον τρόπο κατασκευής και τη διαδικασία μορφοποιήσεως. Ειδικότερα, η αλυσίδα ανακατασκευής των εργαλείων χωρίζεται σε τέσσερα διακριτά μέρη: α) τη φάση της χύτευσης και της κατασκευής των μητρών, β) την επεξεργασία των μετάλλινων στελεχών των εργαλείων, όπως αυτή προκύπτει από μεταλλογραφικές αναλύσεις, γ) τη μελέτη της κατασκευαστικής γεωμετρίας (μορφολογία κόψεως, μορφολογία οδόντων, ακόνισμα κ.λπ.), και δ) τη φάση στειλέωσής τους, κατά την οποία προτείνονται συγκεκριμένα υλικά κατασκευής (είδη ξύλου, κατασκευή σχοινιών για την πρόσδεση), ποικίλες μορφές στειλεών για όλους τους τύπους εργαλείων και, τέλος, τρόποι στειλέωσης, που σχετίζονται με την κατασκευαστική γεωμετρία και το είδος της εργασίας, την οποία τα συγκεκριμένα εργαλεία προορίζονται να επιτελέσουν. Με την τελευταία αυτή φάση, επιβεβαιώθηκαν πληροφορίες από ποικίλα αρχαιολογικά, εθνολογικά παράλληλα παραδοσιακών ξυλουργικών εργαλείων χειρός.
Στη συνέχεια, τα εργαλεία αξιολογήθηκαν κατά τη χρήση τους σε μεμονωμένες ξυλουργικές-ναυπηγικές εργασίες, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η καταλληλότητά τους στη διαμόρφωση του ξύλου και να επιλεγούν τα καταλληλότερα από αυτά, για την κατασκευή του τμήματος της γάστρας (εικ. 7). Η αξιολόγηση διαρθρώνεται σε τρία επίπεδα: α) την ποσοτική, β) την ποιοτική και γ) την εργονομική απόδοση. Για το λόγο αυτό, βασίσθηκε, αντιστοίχως, σε χρονικές σπουδές, στη μακροσκοπική εξέταση τελικού προϊόντος, καθώς και στην προσωπική μαρτυρία του χειριστή-τεχνίτη.
Επόμενο στάδιο αποτέλεσε η κατασκευή τμήματος της γάστρας του ναυαγίου του Uluburun, προκειμένου να αξιολογηθούν περαιτέρω τα εργαλεία, που αξιολογήθηκαν κατά το προηγούμενο στάδιο και να επιλεγούν, τελικά, όσα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως βασικά στοιχεία της εργαλειοθήκης του Μυκηναίου ναυδόμου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο ναυάγιο χρονολογείται στον 14ο αι. π.Χ. και είναι το μοναδικό, που διασώζει τμήμα της καρίνας και της γάστρας αποκαλύπτοντας τις ναυπηγικές τεχνικές της Ύστερης Χαλκοκρατίας.
Το πειραματικό μέρος ολοκληρώθηκε με τη χρήση των προεπιλεγμένων, κατά την προηγούμενη φάση, εργαλείων για την ανακατασκευή της γάστρας. Ακολουθήθηκε η ίδια τεχνική με την οποία είχε κατασκευαστεί το σκαρί του Uluburun, αυτή των τόρμων και των συνδέσμων, που ασφαλίζονται με ξύλινους ήλους δημιουργώντας μία συμπαγή κατασκευή στο σύνολό της (εικ. 8). Αξίζει, ωστόσο, να αναφερθεί ότι το συγκεκριμένο εγχείρημα εκτελέστηκε σε δύο διαφορετικά περιβάλλοντα και από διαφορετικούς εκτελεστές. Ειδικότερα, κατασκευάσθηκαν δύο παρόμοια τμήματα της γάστρας στο εργαστήριο ξυλουργικής του τομέα Ανατομίας και Τεχνολογίας του Ξύλου του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών και στο εργαστήριο του παραδοσιακού καραβομαραγκού Ν. Δαρουκάκη αντιστοίχως. Το πρώτο εκτελέστηκε από έναν μη εξειδικευμένο χειριστή-μελετητή, τη γράφουσα, ενώ το δεύτερο από έναν εξειδικευμένο τεχνίτη. Τα συμπεράσματα, που προέκυψαν, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αποκαλύπτοντας τη διαχρονικότητα όχι μόνο των εργαλείων, αλλά και της ίδιας της τεχνογνωσίας, η οποία περνάει από τεχνίτη σε τεχνίτη και παραμένει αναλλοίωτη, όσο τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι τα ίδια και οι ανάγκες που καλύπτουν είναι κοινές.
Αξιολογώντας την όλη προσπάθεια μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι ο στόχος επιτεύχθηκε, αφού είναι δυνατόν να γίνει λόγος για ανασύσταση της εργαλειοθήκης του Μυκηναίου ναυδόμου.
Πιο συγκεκριμένα, ο βασικός εξοπλισμός του ναυπηγού απαρτίζεται από το σκέπαρνο, τον πρίονα, το τρύπανο με ή χωρίς τόξο, τη σμίλη και την ξύλινη σφύρα, καθώς και από ποικίλα εργαλεία μετρήσεως (εικ. 9). Τα προαναφερθέντα αποτελούν, κατ’ αρχήν, εργαλεία ξυλουργικά, που προορίζονται για την επεξεργασία γενικότερα του ξύλου, για την κάλυψη ποικίλων αναγκών, κατασκευαστικών, σε επίπεδο οικισμού, αλλά και καθημερινών, σε επίπεδο οίκου. Αυτό επιβεβαιώνεται, εξάλλου, από τον τόπο ευρέσεως των εργαλείων. Αν και η πλειονότητά τους εντοπίσθηκε σε «θησαυρούς», ωστόσο, η ανεύρεσή τους σε ταφικά και οικιστικά περιβάλλοντα, σε συνδυασμό με την απουσία χώρων που σχετίζονται με την κατασκευή πλοίων στην ηπειρωτική Ελλάδα συνηγορούν υπέρ μιας γενικότερης ξυλουργικής χρήσεως. Ωστόσο, η αξιολόγησή τους για την κατασκευή τμήματος της γάστρας ενός πλοίου επιβεβαιώνει τη δυνατότητα χρήσεώς τους και στη ναυπηγική.
Αναφορικά με την ανακατασκευή των εργαλείων, διαπιστώθηκε το γεγονός ότι οι μήτρες από άμμο διαθέτουν περισσότερα πλεονεκτήματα, σε σχέση με τις αντίστοιχες από λίθο ή πηλό. Επιβεβαιώθηκε, επίσης, το γεγονός ότι το κρατέρωμα (κασσιτερούχος χαλκός με 8-10% ποσοστό Sn) απαιτεί επεξεργασία αντίθετη από αυτή του σιδήρου. Το συγκεκριμένο κράμα, προκειμένου να σφυρηλατηθεί, είναι απαραίτητο να περάσει από το στάδιο της ανοπτήσεως στους 600-700ºC για μία περίπου ώρα και, στη συνέχεια, του εμβαπτισμού σε υγρό (νερό, λάδι). Με τη διαδικασία αυτή, αποδείχθηκε ότι επιτυγχάνεται η ομογενοποίηση της εσωτερικής του δομής, καθώς και η πλαστικότητα, η οποία διατηρείται με τον εμβαπτισμό του σε υγρό. Με τον τρόπο αυτό το εργαλείο γίνεται πιο μαλακό και σφυρηλατείται εν ψυχρώ πιο εύκολα, σε αντίθεση με τον σίδηρο, ο οποίος μορφοποιείται εν θερμώ και σκληραίνει, γίνεται ατσάλι, με τον εμβαπτισμό του σε υγρό, τη λεγόμενη βαφή. Για τα εργαλεία κοπής από κρατέρωμα ένας κύκλος επεξεργασίας ήταν ικανοποιητικός. Σε περιπτώσεις, όμως, που απαιτείται μεγαλύτερη σκληρότητα, ένας δεύτερος κύκλος αποδεικνύεται απαραίτητος.
Ενδιαφέροντα, επίσης, στοιχεία προέκυψαν και από τη στειλέωση των εργαλείων. Η απλότητα της γεωμετρίας των μονόστομων λεπίδων, σε συνδυασμό με τις αιγυπτιακές μαρτυρίες (παράλληλα, εικονογραφία) καταδεικνύουν την ποικιλία που χαρακτηρίζει τις λαβές και, συνεπώς, τα ίδια τα εργαλεία. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στο σκέπαρνο, διαπιστώθηκε ότι στοιχεία της κατασκευαστικής του γεωμετρίας, όπως η λαβή με διαφορετική κάθε φορά γωνία στειλέωσης, σε συνδυασμό με τη γωνία κόψης, αποτελούν παράγοντες που καθορίζουν και την εξειδικευμένη χρήση του εργαλείου. Στειλεοί σε σχήμα Λ αποδείχθηκαν κατάλληλοι για τομή εγκάρσια προς τις ίνες, ενώ στειλεοί σε σχήμα S εργονομικά κατάλληλοι για τομή παράλληλα προς τις ίνες του ξύλου. Σκέπαρνα με τέτοιου είδους λαβές και με μικρή γωνία κόψεως (<17 10="" p="">Σχετικά με τα υλικά που χρησιμεύουν για την πρόσδεση των λεπίδων στους στειλεούς, διαπιστώθηκε ότι οργανικά υλικά, όπως το δέρμα ή οι ίνες λιναριού, είναι κατάλληλα για τέτοιου είδους χρήση, με ελαφρά υπεροχή του δέρματος, λόγω ασφαλέστερης πρόσδεσης και μεγαλύτερου χρόνου απρόσκοπτης χρήσης του εργαλείου.
Η αξιολόγηση της ποιοτικής, ποσοτικής και εργονομικής αποδόσεως των εργαλείων ολοκληρώθηκε με την ανακατασκευή του τμήματος της γάστρας, κατά την οποία καταδεικνύεται η καταλληλότητά τους. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, ότι οι ναυπηγοί της ηπειρωτικής Ελλάδας είχαν στη διάθεσή τους όλους τους απαραίτητους τύπους εργαλείων για την κατασκευή του κελύφους μιας γάστρας, ακολουθώντας την ομώνυμη ναυπηγική τεχνική της εποχής (πρώτα το κέλυφος – shell first).

Συμπεράσματα

Κρίνοντας την κατασκευαστική γεωμετρία των εργαλείων, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το τεχνολογικό επίπεδο της εποχής ήταν υψηλό, αφού η πλειονότητα των εργαλείων είχε εξαντλήσει την τεχνολογική της εξέλιξη, με δεδομένο το συγκεκριμένο υλικό κατασκευής, το κρατέρωμα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι Μυκηναίοι τεχνίτες κατείχαν υψηλή τεχνογνωσία, αφού διέθεταν τον απαραίτητο εξοπλισμό και τη γνώση για την ολοκλήρωση μιας τόσο σύνθετης στο σχεδιασμό και δύσκολης στην εκτέλεση κατασκευής. Η αξιοσύνη τους αποτυπώνεται τόσο στην εξειδίκευση των εργαλείων τους, όσο και την αρτιότητα της ίδιας της κατασκευής.
Συνοψίζοντας, θα έλεγε κανείς ότι με τη μελέτη αυτή φωτίστηκαν άγνωστες πτυχές της τεχνολογίας της εποχής, η οποία αποδεικνύεται περίπλοκη και εξελιγμένη. Η τεχνολογική αυτή εξέλιξη βασίζεται σε αρκετά προηγμένη, για την εποχή, τεχνογνωσία για την κατασκευή εργαλείων, την επεξεργασία της ξυλείας και, ειδικότερα, αυτής που προορίζεται για την κατασκευή πλοίων, η οποία αποκτήθηκε από συνεχή πειραματισμό και μετάδοση γνώσης από γενιά σε γενιά. Ουσιαστικά, αποδείχθηκε ότι οι Μυκηναίοι τεχνίτες διέθεταν τον κατάλληλο εργαλειακό εξοπλισμό για την επεξεργασία του ξύλου, προκειμένου για τη ναυπήγηση πλοίων.
Η μελέτη των μυκηναϊκών εργαλείων ξυλουργικής, που χρησιμοποιούνται σε ναυπηγικές εργασίες, επεδίωξε να προσφέρει μία, κατά το δυνατόν, ολοκληρωμένη και πληρέστερη επιστημονικά προσέγγιση-πρόταση για την έρευνα απλών, χρηστικών αντικειμένων, όπως είναι τα εργαλεία. Αυτά αντιμετωπίζονται ως τέχνεργα, που παρέχουν πληροφορίες για την πρώτη ύλη, τον τρόπο κατασκευής, την επεξεργασία, στην οποία υποβάλλονται, για να είναι έτοιμα προς χρήση, καθώς και το φάσμα των εξειδικευμένων εργασιών, που έχουν σχεδιαστεί να επιτελέσουν. Ας αποδοθεί, λοιπόν, σε αυτά τα εργαλεία και στους ανώνυμους τεχνίτες τους η αξία που τους αρμόζει ως φωτεινών δεικτών τεχνογνωσίας και τεχνολογικής ανάπτυξης για κοινωνίες που έχουν χαθεί.
Έλενα Μαραγκουδάκη (Δρ Αρχαιολογίας)
από Archaeology Newsroom                                                 
 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Μυκηναϊκά εργαλεία ξυλουργικής"

Βιβλιοπαρουσίαση: "Η Φωτεινή και ο Δράκος". Αλεξανδρούπολη. 4/12/2013

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Βιβλιοπαρουσίαση: "Η Φωτεινή και ο Δράκος". Αλεξανδρούπολη. 4/12/2013"

Οι 10 μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Ελλάδα το 2011

 

Η αρχαία ιστορία γράφτηκε σε διάρκεια αιώνων, η αναζήτηση όµως των τεκµηρίων της δεν είναι κάτι που ακολουθεί χρονολογική σειρά ούτε κατευθύνεται από τις βουλές των επιστηµόνων, που άλλοτε µπορεί να πασχίζουν επί χρόνια για ένα εύρηµα χωρίς επιτυχία, άλλοτε – τύχη αγαθή – να το ανακαλύπτουν και άλλοτε να είναι ένα απρόσµενο αλλά σπουδαίο γεγονός.----
Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, η οικονοµική δυσπραγία στενεύει τα περιθώρια της αρχαιολογικής έρευνας, άρα και των αποτελεσµάτων, κάτι που δεν είναι κρυφό ότι συµβαίνει τα τελευταία χρόνια. Αλλά παρά τους περιορισµούς αυτούς σηµαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις υπήρξαν σε όλη τη χώρα µε ευρήµατα που θα µπορούσαν να στηρίξουν ολόκληρα µουσεία. Ένα έργο τεράστιο σε πλούτο και σηµασία, που διευρύνει τη γνώση του παρελθόντος αλλάζοντας σε κάποιες περιπτώσεις και τα ως τώρα ισχύοντα. Η Ελλάδα είναι πρώτη στον τοµέα αυτόν και η απόδειξη ακολουθεί.
Η επιλογή των δέκα σηµαντικών ανακαλύψεων που παρουσιάζει «Το Βήµα» θα µπορούσε κάλλιστα να διευρυνθεί σε 20 ή και περισσότερα, γι’ αυτό και η κατάταξη δεν έχει γίνει µε σειρά σπουδαιότητας. Αυτό θα το κάνει η µελέτη τους και ο χρόνος.

1. Ξύλινο ειδώλιο 2.500 χρόνων

Ειδώλιο γυναίκας που κατασκευάστηκε από ξύλο πριν από 2.500 χρόνια αλλά έφθασε ατόφιο ως σήµερα έφεραν στο φως οι αρχαιολόγοι στο ιερό της Αρτέµιδος στη Βραυρώνα. Το εύρηµα είναι εντυπωσιακό, δεδοµένου ότι το ξύλο σπανιότατα διατηρείται µέσα στον χρόνο, αν και η περιοχή της Βραυρώνας λόγω του υγρού εδάφους της συντελεί σε αυτό. Η ανακάλυψη έγινε κατά τις εργασίες κατασκευής αποστραγγιστικού φρέατος στον αρχαιολογικό χώρο, όπου εντοπίστηκε άγνωστος αποθέτης του ιερού. Μαζί µε την πεπλοφόρο µορφή µε την περίτεχνη, βοστρυχωτή κόµµωση αποκαλύφθηκαν δύο ξύλινες σόλες υποδηµάτων µε τη διακόσµησή τους από εγχάρακτα µοτίβα, ξύλινα τµήµατα αγγείων, όπως επίσης δύο χάλκινα κάτοπτρα και άλλα αντικείµενα, όλα του 5ου αιώνα π.Χ.

2. Μινωική ιερογλυφική γραφή στον Βρύσινα

Μια τετράπλευρη σφραγίδα από βαθυκόκκινο ίασπη που φέρει χαραγµένα επάνω της σηµεία της µινωικής ιερογλυφικής γραφής αποτελεί το µοναδικό ως τώρα εύρηµα της αρχαιότερης γραφής των Μινωιτών στη ∆υτική Κρήτη. Η σφραγίδα βρέθηκε σε µινωικό «ιερό κορυφής» του όρους Βρύσινα σε υψόµετρο 858 µέτρων και µαζί της περισσότερα από 800 ανθρωπόµορφα ειδώλια και πολλά άλλα αναθήµατα που χρονολογούνται στην Παλαιοανακτορική περίοδο (1900-1700 π.Χ.) ως την αρχή της Νεοανακτορικής (1700-1500 π.Χ.).
Η ανασκαφή συνεχίζεται, ήδη όµως οι αρχαιολόγοι κυρία Ιρις Τζαχίλη και Ελένη Παπαδοπούλου θεωρούν ότι ο Βρύσινας είναι το σηµαντικότερο ιερό κορυφής για τη ∆υτική Κρήτη.

3. Μαυροπηγή Εορδαίας: Άνθρωποι και ζώα μαζί στο θάνατο

Άνθρωποι που τάφηκαν µε τα ζώα τους ολόγυρά τους! Το εύρηµα προήλθε από τη Μαυροπηγή της Εορδαίας, όπου αποκαλύφθηκε µικρό νεκροταφείο του 6ου αιώνα π.Χ. µε ενταφιασµούς 11 ανθρώπων και 16 ζώων – άλογα, σκύλοι, βοοειδή και ένας χοίρος – τα οποία είχαν τοποθετηθεί περιµετρικά των ανθρώπινων ταφών. Η ιδιαιτερότητα του νεκροταφείου, όπως είπε η ανασκαφέας δρ Γεωργία Καραµήτρου-Μεντεσίδη, συνίσταται στο γεγονός ότι είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται στην περιοχή της Κοζάνης και των Γρεβενών αυτό το έθιµο.
Οι άνδρες είχαν ταφεί µε τα σιδερένια τους µαχαίρια και αιχµές δοράτων, ενώ τρεις γυναίκες έφεραν χάλκινα σκουλαρίκια, καθώς και χάλκινα βραχιόλια στους βραχίονες αλλά και στα κάτω άκρα.

4. Θεός ή αυτοκράτορας;

Μαρµάρινο, σε µέγεθος λίγο µεγαλύτερο από το φυσικό, το άγαλµα που αποκαλύφθηκε στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου ενώ γίνονταν εργασίες στον περιβάλλοντα χώρο του µνηµείου έρχεται από τους αυτοκρατορικούς ρωµαϊκούς χρόνους για να επιβεβαιώσει την ισχύ και την αξία της κλασικής πλαστικής παράδοσης µέσα στους αιώνες. Πρόκειται για ένα εξαιρετικής ποιότητας αντίγραφο έργου του 4ου αιώνα π.Χ. από το εργαστήρι του µεγάλου αργείου γλύπτη Πολύκλειτου το οποίο παρίστανε τον θεό Ερµή και αγαπήθηκε τόσο που να επαναληφθεί αργότερα από πολλούς καλλιτέχνες. Εικάζεται µάλιστα ότι φιλοτεχνήθηκε πιθανόν τον 2ο αιώνα µ.Χ. , όταν ο αυτοκράτορας Αδριανός επισκέφθηκε την Επίδαυρο

5. Ίκλαινα Μεσσηνίας: Η αρχαιότερη ευρωπαϊκή επιγραφή

Είναι η αρχαιότερη επιγραφή που έχει βρεθεί σε ευρωπαϊκό έδαφος και είναι ελληνική. Πρόκειται για την επιγραφή µιας πήλινης πινακίδας σε Γραµµική Β που γράφηκε πριν από 3.500 χρόνια και βρέθηκε στην Ίκλαινα της Μεσσηνίας από τον αρχαιολόγο κ. Μιχάλη Κοσµόπουλο, ο οποίος ανασκάπτει ένα µυκηναϊκό µέγαρο µε πελώριους αναληµµατικούς τοίχους, τοιχογραφίες και αποχετευτικό σύστηµα. Η χρονολόγηση της πινακίδας πολύ πριν από τις ως τώρα γνωστές αλλάζει πολλά δεδοµένα στη γνώση µας για τη χρήση της Γραµµικής Β αλλά και για την εξάπλωση της γραφής.

6. Ελεύθερνα: Το «μάτι του Τουταγχαµών»

Ενα µικρό, χρυσό αντικείµενο που αναπαριστά ένα ανθρώπινο µάτι πανοµοιότυπο µε αυτό της χρυσής, νεκρικής µάσκας του Τουταγχαµών βρέθηκε µέσα σε ταφικό πίθο στη νεκρόπολη της Αρχαίας Ελεύθερνας στην Κρήτη. Σε φυσικό µέγεθος και µε το χαρακτηριστικό «αιγυπτιακό µπλε» ολόγυρά του, φορούνταν ως επιθωράκιο κόσµηµα (pectoral) από µία εκ των τριών γυναικών του οικογενειακού τάφου του 8ου-7ου αιώνα π.Χ., όπως είπε ο ανασκαφέας, καθηγητής κ. Νίκος Σταµπολί δης. Αλλά και το ένδυµα της γυναίκας ήταν καταστόλιστο από χρυσά ελάσµατα, ενώ στον ίδιο πίθο υπήρχε µαζί µε άλλα αντικείµενα και µια µεγάλη χάντρα από ορεία κρύσταλλο µε χαραγµένο πλοίο µε τετράγωνο πανί σαν αυτά που ταξίδευαν στον Νείλο.

7. Οι «Ομηρικές ταφές» στη Χλόη Βελεστίνου

Θολωτοί, οικογενειακοί τάφοι που χρησιµοποιήθηκαν για πολλές γενιές (από τον 10ο ως τον 8ο αιώνα π.Χ.) ήρθαν στο φως στην περιοχή της Χλόης Βελεστίνου µε πλούσια κτερίσµατα αλλά ακόµη και ορισµένους από τους νεκρούς στη θέση τους. Κοσµή µατα και άλλα αντικείµενα, όπως τριχολαβίδες και τσιµπιδάκια για καλλωπισµό, όπλα (σιδερένια ξίφη µε λαβές από αλάβαστρο, µαχαιρίδια και εγχειρίδια), χάλκινες φιάλες, που χρησίµευαν ως αγγεία πόσης, συνόδευαν τους νεκρούς, όπως είπε η αρχαιολόγος κυρία Αργυρούλα ∆ουλγέρη-Ιντζεσίλογλου. Αυτοί οι κυκλικοί τάφοι αποτελούν τµήµα του µεγάλου νεκροταφείου των αρχαίων Φερρών και, καθώς σήµερα πλέον βρίσκονται δίπλα στη νέα Εθνική oδό, έξι από αυτούς θα γίνουν επισκέψιµοι.

8. Ο χάλκινος Μινωίτης από τη Ζώμινθο

Χάλκινο ειδώλιο στην τελετουργική «στάση του αποσκοπείν», που χρονολογείται στο 1600 π.Χ., σφραγίδες, κοσµήµατα, τελετουργικά αγγεία, όπλα, χρυσό έλασµα (1700 π.Χ.) µε χαραγµένο επάνω του µινωικό πλοίο βρίσκονται µεταξύ των ευρηµάτων της ανασκαφής στη Ζώµινθο του Ψηλορείτη. Αυτό το ιδιότυπο µινωικό κέντρο πάνω στα βουνά, που δεν ήταν απλώς ένας σταθµός προς το Ιδαίο Αντρο ούτε µόνον ο προµηθευτής της Κνωσού σε µαλλί και άλλα ζωικά προϊόντα και που όµοιό του δεν έχει ανασκαφεί ως τώρα στην Κρήτη, ανοίγει νέους δρόµους για την έρευνα και τη µελέτη της διάρθρωσης του µινωικού κόσµου, όπως λέει η αρχαιολόγος κυρία Εφη Σαπουνά-Σακελλαράκη .

9. Δεσποτικό: Ένα νησί γεμάτο Κούρους

Κούροι σµιλεµένοι σε παριανό µάρµαρο έρχονται στο φως κατά τµήµατα – κυριολεκτικώς – στο ιερό του Απόλλωνα που βρίσκεται στην έρηµη σήµερα νησίδα ∆εσποτικό κοντά στην Αντίπαρο. Κατεστραµµένοι (άγνωστο για ποιον λόγο) ή τεµαχισµένοι επίτηδες προκειµένου να χρησιµοποιηθούν ως δοµικά στοιχεία σε εποχές µεταγενέστερες της Αρχαϊκής, οπότε φιλοτεχνήθηκαν, βρέθηκαν από τον αρχαιολόγο κ. Γιάννο Κουράγιο άλλοτε στο κατώφλι θύρας, άλλοτε εντοιχισµένοι σε τοίχο κτιρίου του ιερού και άλλοτε «χτισµένοι» στον περίβολο ενός σύγχρονου µαντριού! Περί τα 60 τµήµατα γλυπτών έχουν εντοπισθεί ως τώρα και µεταξύ τους πέντε κεφαλές Κούρων, µία Κόρης, περισσότεροι από δέκα κορµοί και περί τις 30 βάσεις για γλυπτά.

10. Ο μεγαλύτερος ναός της Κρήτης

Ο µεγαλύτερος ίσως σε µέγεθος αρχαίος ναός στην Κρήτη εντοπίστηκε στην κορυφή του λόφου Κεφάλα στην περιοχή των Γουρνών. Σύµφωνα µε τον αρχαιολόγο κ. Νίκο Παναγιωτάκη, ο ναός ήταν αφιερωµένος στην Αρτέµιδα Σκοπελίτιδα και είχε διαστάσεις 52Χ19,60 µέτρα. Σήµερα σώζονται ελάχιστα κατάλοιπα, κατά τον ίδιο όµως υποδεικνύουν την ύπαρξη σπουδαίου λατρευτικού κέντρου που ήταν άγνωστο ως τώρα από τις αρχαίες πηγές (αν και ο Παυσανίας αναφέρει κάποιο ιερό αφιερωµένο στην Αρτεµη). Το ιερό ανήκε πιθανώς στη Χερσόνησο, που η στενή σχέση της µε τη θεά Αρτεµη µαρτυρείται από διάφορες πηγές.

Η λίστα του Βήματος

  από Archaeology Newsroom

http://www.archaiologia.gr/blog/2012/01/09/%ce%bf%ce%b9-10-%c2%b5%ce%b5%ce%b3%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b5%cf%82-%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b1%ce%b9%ce%bf%ce%bb%ce%bf%ce%b3%ce%b9%ce%ba%ce%ad%cf%82-%ce%b1%ce%bd%ce%b1%ce%ba%ce%b1%ce%bb/

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Οι 10 μεγαλύτερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην Ελλάδα το 2011"

«Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί κατοχής»

Το Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2013

στο Μέγαρο Λόγου και Τέχνης Πατρών

(πλ. Γεωργίου)

Διοργανώθηκε διάλεξη με προβολή διαφανειών του συγγραφέα

Γιώργου Λεκάκη (www.lekakis.com)

με θέμα «Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί κατοχής»

Ως Έλληνας, θεώρησα ηθική υποχρέωση την παρουσία μου.

Πολυάριθμο το πλήθος των ακροατών και θεατών της διάλεξης και παρουσίασης.

Ομολογώ ότι με εξέπληξαν, ακόμα μια φορά, τα άκρως  τεκμηριωμένα στοιχεία, των οποίων η συλλογή ήταν το αποτέλεσμα πολύχρονης, επισταμένης και δι’ ιδίων εξόδων έρευνας του Γιώργου Λεκάκη.

Το νέο του σύγγραμμα δεν πρέπει να λείπει από την βιβλιοθήκη όποιου, ακόμα, αισθάνεται Έλληνας!

DenTriv

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "«Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί κατοχής»"

Οι πρώτες σημαίες στην αρχαία Ελλαδα

  Σημαία, σήμα ή σημείο είναι ένα κομμάτι από ύφασμα που φέρει χρώματα και εμβλήματα που χαρακτηρίζουν το έθνος ή μέρος αυτού. ----Γενικά με τον όρο σημαία μπορούμε να εννοούμε μόνο το ύφασμα έγχρωμο ή όχι, ή μόνο το έμβλημα, ή και τα δύο. Κάθε έθνος έχει μία σημαία και σύμβολα που το χαρακτηρίζουν.
Έχει όμως και σημαίες για το στρατό, το ναυτικό, τον Βασιλιά, των διαφόρων νομών κομμάτων, ομάδων, προξενείων, εταιριών, συλλόγων κ.λ. Κάποιες σημαίες έχουν διεθνή χρήση.
Η λευκή σημαία σημαίνει διακοπή εχθροπραξιών, διαπραγμάτευση, συνθηκολόγηση. Η κίτρινη καραντίνα, κίνδυνος μολύνσεων. Η κόκκινη πόλεμο, την μαύρη χρησιμοποιούσαν οι πειρατές ή δήλωνε πένθος.
Πότε εμφανίστηκε η σημαία;
Οι πιο παλιές μαρτυρίες αναφέρονται για σημαίες Αιγυπτίων αρχηγών που έφεραν στην άκρη των ακοντίων τους ζωόμορφους θεούς. Καταγράφεται ότι μια άσπρη σημαία βρέθηκε μπροστά από τον ιδρυτή της δυναστείας Zhou στην Κίνα ( 1122-256 π.χ.). Στην Ινδία οι σημαίες φέρονταν στα άρματα και τους ελέφαντες.
Στην Βίβλο αναφέρεται ότι κάθε φυλή έπρεπε να έχει τα εμβλήματα της. Οι Πέρσες είχαν στα ακόντια τους τον χρυσό αετό ή τον κόκορα. Οι Σκύθες τον δράκοντα.Οι Έλληνες είχαν στις ασπίδες τους όμοια σημεία για να αναγνωρίζονται στη μάχη. Οι Σπαρτιάτες είχαν το ''Λ'' ή τους Διόσκουρους. Οι Αρκάδες το ρόπαλο του Ηρακλή. Οι Μεσήνιοι το ''Μ''. Οι Μαντινείς την τρίαινα. Οι Θηβαίοι την σφίγγα. Οι Αθηναίοι την κουκουβάγια. Διάφορους συμβολικούς αριθμούς, λέξεις για να τρομάζει ο εχθρός φίδια, ταύρους, λέοντες, κριάρια κ.α. Το σημάδι στις ασπίδες το ονόμαζαν επίσημα.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στη μάχη της Σαλαμίνας το Περσικό σκάφος Αρτεμίσια όταν το κυνηγούσε ένα Αθηναϊκό σκάφος βύθισε ένα Περσικό για να σωθεί. Το γεγονός διαβεβαίωσαν οι παρατηρητές στον Ξέρξη λέγοντας ότι αναγνώρισαν το σκάφος, "ει αληθέως εστί Αρτεμισίης το έργον, και τους φάναι, σαφέως το επίσημον της νεός επισταμένους. ...... έγνω τοσημήιον ιδών της στρατηγίδος". Ο Πλούταρχος χρησιμοποιεί την λέξη παράσημα.
Ο Θουκυδίδης χρησιμοποιεί την λέξη σημεία "τα σημεία ήρθε τα σημεία κατεσπάσθε" δηλαδή κάποιο σημάδι σήμαινε την έναρξη της μάχης και κάποιο σημάδι την διακοπή. Ένα κόκκινο ύφασμα που ονομάζετε φοινικίς χρησιμοποιούσαν πρώτοι οι Αθηναίοι για την έναρξη της μάχης, έπειτα οι Έλληνες της Σικελίας, οι Μακεδόνες, έπειτα οι Ρωμαίοι και οι« Βυζαντινοί». Οι σημαίες στο στρατό της ξηράς φαίνεται να εμφανίσθηκαν επί Μεγαλου Αλεξάνδρου ενώ οι σημαίες στην θάλασσα εμφανίστηκαν από την Μυκηναϊκή εποχή. Στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου στην Ασία υπήρχαν σημεία στους επικεφαλής των ιλών του μακεδονικού στρατού. Μετά τον θάνατο του Ηφαιστίονα, το εκστρατευτικό του σώμα ονομάσθηκε χιλιαρχία και προηγείτο σημαία που είχε κατασκευάσει ο Ηφαιστίων, γράφει ο Αρριανός. Εκείνη την εποχή οι Πέρσες χρησιμοποιούσαν τετράγωνες σημαίες.
Το 333 π.χ. μετά την νίκη στην Ισσό ο Αλέξανδρος καθιέρωσε στο στράτευμα τις τετράγωνες σημαίες από κεντητό ή ζωγραφιστό ύφασμα. Μετά την κατάκτηση των υπόλοιπων βασιλείων της Ελλάδας από τους Ρωμαίους τα Ελληνικά συνάντησαν τα σημάδια των αποικιών και αναμείχθηκαν με τα Ρωμαϊκά. Κάθε πόλη είχε τα σημεία της όπως και κάθε πλοίο. Το Βυζάντιο και η Προποντίδα είχαν το κόκκινο χρώμα με την ημισέληνο  ( σύμβολο της θεάς Άρτεμης) με αστέρι ή χωρίς. Στην Μήλιτο το λιοντάρι. Στα παράλια της Μικράς Ασίας τον ήλιο σε πράσινο φόντο, η προέλευση του ήλιου είναι πιθανή από τους Τρώες που είχαν προστάτη τους τον θεό Απόλλωνα, θεό του ήλιου. Στις άλλες περιοχές είχαν κίτρινες, άσπρες, κόκκινες σημαίες με αστέρια, με ρητά και φράσεις για να φοβίζουν τους πειρατές.
Πηγές
hellinon.net

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Οι πρώτες σημαίες στην αρχαία Ελλαδα"

Διάλεξη Ν.Λυγερού: «Τοποστρατηγική και Γεωστρατηγική της Θράκης». Αλεξαν...

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Διάλεξη Ν.Λυγερού: «Τοποστρατηγική και Γεωστρατηγική της Θράκης». Αλεξαν..."

Χριστουγεννιάτικο Δέντρο: Η προέλευση είναι αρχαια ελληνική!

Η ιδέα για το στολισμό ενός δέντρου κατά τα Χριστούγεννα δεν είναι ξενόφερτη, όπως θεωρούν πολλοί. Στην αρχαία Ελλάδα παρόμοιο έθιμο υπήρχε, μόνο που το φυτό δεν ήταν έλατο, αλλά η Ειρεσιώνη.

 

Η Ειρεσιώνη (είρος = έριον, μαλλίον) ήταν κλάδος αγριελιάς (κότινος) στολισμένος με γιρλάντες από μαλλί λευκό και κόκκινο και τους πρώτους φθινοπωρινούς καρπούς (σύκα, καρύδια, αμύγδαλα, κάστανα, δημητριακά, κ.λπ., εκτός του μήλου και του αχλαδιού).

 

 

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο της αρχαιότητας αποτελούσε έκφραση ευχαριστίας για τη γονιμότητα του λήξαντος έτους και παράκληση συνεχίσεως της γονιμότητας και ευφορίας κατά το επόμενο και ήταν αφιερωμένη στην Αθηνά, τον Απόλλωνα και τις Ώρες (Ευνομία, Δίκη, Ειρήνη).

 

Το διάστημα 22 Σεπτεμβρίου-20 Οκτωβρίου, παιδιά των οποίων και οι δύο γονείς ζούσαν, περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους της πόλης των Αθηνών τραγουδώντας κάλαντα από σπίτι σε σπίτι,

 

παίρνοντας το φιλοδώρημά τους από τον νοικοκύρη ή τη νοικοκυρά και όταν έφθαναν στο σπίτι τους κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπου έμενε εκεί μέχρι την ιδία ημέρα του νέου έτους, οπότε, αφού τοποθετούσαν την νέα, κατέβαζαν την παλιά και την έκαιγαν.

 

Άλλα παιδιά κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την θύρα του Ιερού του Απόλλωνος.

 

Πρόγονος λοιπόν, του Χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι η Ειρεσιώνη , μέσω της οποίας μεταδόθηκε το έθιμο του στολισμένου δέντρου στους βόρειους λαούς από τους Έλληνες ταξιδευτές, οι οποίοι ελλείψει ελαιοδένδρων, στόλιζαν κλαδιά από τα δέντρα που ευδοκιμούσαν σε κάθε τόπο.

 

Το Βυζαντινό Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

 

 

To Χριστουγεννιάτικο δένδρο και μάλιστα ως μετεξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής «Ειρεσιώνης», όχι μόνο δεν απαγορευόταν στο Βυζάντιο αλλά αντιθέτως κατά την εορτή των Χριστουγέννων

 

«…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής»

 

(Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 152).

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα επίλεκτο βασιλικό Καβαλλαρικό (Ιπποτικό) Τάγμα της βυζαντινής ανακτορικής φρουράς το οποίο – μεταξύ άλλων –

 

συμμετείχε με τελετουργικό ρόλο σε επίσημες αυτοκρατορικές τελετές – μεταξύ των οποίων και της τελετής των Χριστουγέννων – ήταν εκείνο της «Εταιρείας», το οποίο αποτελούταν από μισθοφόρους και διαιρείτο σε «Μικρή», «Μεσαία» και «Μεγάλη Εταιρεία». 

 

Την «Μικρή Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόθρησκοί μισθοφόροι (ειδωλολάτρες Σκανδιναυοί ή Λιθουανοί).

 

Την «Μεσαία Εταιρεία» την αποτελούσαν καθολικοί και ομόδοξοι αλλοεθνείς χριστιανοί μισθοφόροι (Δανοί, Γερμανοί, Ρώσοι, Άγγλοι κλπ).

 

Την «Μεγάλη Εταιρεία» όμως την αποτελούσαν «Ρωμαίοι», δηλ. Έλληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Ρωμιοί).

 

Πιο πιθανό είναι επομένως να ήταν οι αλλοεθνείς/αλλόδοξοι Ιππότες της Μεσαίας Εταιρείας εκείνοι που μεταλαμπάδευσαν το έθιμο της «Ειρεσιώνης»

 

(το οποίο μετεξελίχθηκε στους «Βυζαντινούς στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και ανθέων εποχής») στις δυτικές Χριστιανικές χώρες από τις οποίες κατάγονταν.

 

Πάντως η ανάμνηση του βυζαντινού Χριστουγεννιάτικου στολισμού με στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα επιβίωσε στα Πρωτοχρονιάτικα κάλανδα: «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΙΑ…».

 

Στη βόρεια Ευρώπη και στις Σκανδιναυικές χώρες δεν υπάρχουν αυτοφυή δενδρολίβανα, αλλά τα κλαδιά του έλατου που μοιάζουν πολύ με εκείνα του δενδρολίβανου θα μπορούσαν ίσως να αποτέλεσαν το πιο πρόσφορο υποκατάστατό του που διαδόθηκε ευρέως στη Δύση και παρέμεινε μέχρι τις ημέρες μας.

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η φάτνη η οποία τοποθετείται στην βάση του Χριστουγεννιάτικου δένδρου αποτελεί επίσης ελληνικό έθιμο από την εποχή του Βυζαντίου

 

«Οι Βυζαντινοί κατά την ημέραν των Χριστουγέννων…εσχημάτιζον σπήλαιον και εν αυτώ ετοποθέτουν στρωμνήν εφ’ ής ετοποθέτουν παίδα, τον Ιησούν παριστάνοντα…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 151).

 

Ομοίως και τα κάλανδα «…Οι Βυζαντινόπαιδες, περιερχόμενοι τας οικίας, από βαθείας πρωίας μέχρι δείλης οψίας, μετά αυλών και συρίγγων έλεγον τα κάλανδα…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 152).

 

Περί των καλανδιστών κατά τα Χριστούγεννα κατά τον ΙΒ΄ αι. μαρτυρεί και ο Ι. Τζέτζης γράφων: «…Και όσοι κατ’ αρχίμηνον την Ιανουαρίου και τη Χριστού γεννήσει δε και Φώτων ημέρα, οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες μετά ωδών και επωδών και λόγους εγκωμίων…».

 

http://yiorgosthalassis.blogspot.com/

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Χριστουγεννιάτικο Δέντρο: Η προέλευση είναι αρχαια ελληνική!"

ΕΛΛΗΝΙΚΗ Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

Άγνωστοι Έλληνες: Η Ελλάδα υπό το Αιγαίο ----

Κατ’ αρχάς έχετε αναρωτηθεί πώς προέκυψε το όνομα «Αίγυπτος»;--- Για όσους έχετε θα βρείτε απάντηση στον Στράβωνα, ο οποίος αναφέρει «πως η Αίγυπτος ετυμολογείται από τις λέξεις -Αιγαίο- και -υπτίως-, η χώρα δηλαδή, που βρίσκεται κάτω (νότια) το Αιγαίου Πελάγους.

Ακολουθώντας τόσον καιρό το ταξίδι των Ελλήνων σε όλον τον κόσμο, έχοντας «περιηγηθεί» σε τόσες χώρες και έχοντας εξερευνήσει τόσους πολιτισμούς και κουλτούρες, οι οποίες ασπάζονται τον Ελληνισμό είτε γιατί αποτελούν ένα κομμάτι του είτε γιατί απλώς συγκινούνται στην θέασή του, ολοκληρώνουμε την επίσκεψή μας σε ακόμη έναν προορισμό, που δεν είναι άλλος από την γειτονική σε μας ήπειρο, την Αφρική.

Δεν θα μπορούσαμε φυσικά να κλείσουμε με άλλην χώρα από την Αίγυπτο, την κοιτίδα του Ελληνισμού στην Αφρικανική ήπειρο!

Οι πρώτοι Έλληνες που εγκαταστάθηκαν στην εν λόγω περιοχή ήταν πιθανόν ναυτικοί από την Σάμο, οι οποίοι ονόμασαν την αποικία τους εκεί «Μεγάλη Όαση». Ίδρυσαν πολλές πόλεις, όπως η Ναύκρατη, μεγάλο αριθμό ναών, θεάτρων, περίτεχνων οικοδομημάτων γενικότερα, κλπ.
Ας μην ξεχνάμε και το χαρακτηριστικό γνώρισμα της Αιγύπτου, τις πυραμίδες, που είναι οικοδομημένες, σύμφωνα με την ελληνική λαμδοειδή τεχνοτροπία.

Κάποιοι μπορεί να σπεύσουν να υποστηρίξουν οτι οι Έλληνες πήραν τον σχήμα αυτό από τους Αιγυπτίους. Τότε θα πρέπει σε επόμενο στάδιο να εξηγήσουν την ύπαρξη σχεδόν πανομοιότυπων κτισμάτων τόσο σε Ανατολή (Κίνα, Ταϋλάνδη) όσο και Δύση (Ν. Αμερική), μιας και σύμφωνα με την συμβατική ιστορία δεν υπήρξε επαφή των προαναφερθέντων. Εκτός αν δεχθούμε ότι διέθεταν τελείως τυχαία τον ίδιο ακριβώς πολιτισμό και την ίδια ακριβώς αρχιτεκτονική.
Οι μόνοι, που βάσει στοιχείων και με τα όσα μέχρι στιγμής γνωρίζουμε, ταξίδεψαν και στα δύο προηγούμενα σημεία ήταν οι Έλληνες!

Με την κάθοδο του Μ. Αλεξάνδρου αξιοποιήθηκαν τόσο τα μεγαλοπρεπή αυτά κτήρια όσο και οι ίδιοι οι Έλληνες της περιοχής, οι οποίοι έλαβαν ανώτατα αξιώματα. Και οι διάδοχοι όμως του Μ. Αλεξάνδρου διατήρησαν την Αίγυπτο και κυρίως την Αλεξάνδρεια ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά κέντρα του κόσμου. Ακόμη και κάτω από την Ρωμαϊκή επικράτεια η Αλεξάνδρεια θα διατηρήσει τον ελληνικό της χρώμα και θα γνωρίσει άνθηση μεγαλύτερη κι από αυτήν την Αθήνας.
Μεγάλο μέρος της πνευματικής κοινότητας συνέρρεε στην περιοχή, της οποίας τα βιβλία είχαν ταξινομηθεί στην ξακουστή βιβλιοθήκη, που εκτός του ότι περιείχε όλη την πολύτιμη γνώση της μακραίωνης ιστορίας των Ελλήνων, αποτελούσε και ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου.
Υπήρξε τμήμα του Μουσείου, που είχε ιδρύσει ο Πτολεμαίος Α’ και σύμφωνα με την παράδοση, είχε φτάσει να διαθέτει 700.000 βιβλία!

Εκεί μάλιστα τέθηκαν και τα θεμέλια της Φιλολογίας, έργο που ανέλαβαν οι Αλεξανδρινοί Γραμματοδιδάσκαλοι Απολλώνιος ο Δύσκολος (συντακτικό), ο Διονύσιος ο Θράξ (γραμματική) και οι Ζηνόδοτος ο Εφέσιος, Αριστοφάνης ο Βυζάντιος και Αρίσταρχος από την Σαμοθράκη (αποκατάσταση ομηρικών κειμένων και ταξινόμηση ελληνικής γραμματείας γενικότερα).

Αλλά και οι θετικές επιστήμες είχαν δεσπόζουσα θέση με τους Ευκλείδη, Αρχιμήδη (βάση γεωμετρίας, φυσική, μηχανική), Ίππαρχο, Σωσιγένη, κ.α. (αστρονομία), Ερασίστρατο, Ηρόφιλο (ιατρική), κλπ.
Ας μην ξεχνάμε φυσικά την μεγάλη μορφή του Ερμή του Τρισμέγιστου, δασκάλου του Ασκληπιού, ο οποίος εκτός από την ιατρική, ασχολήθηκε με την αστρονομία, την μουσική, την γλυπτική, το Αλφάβητο, την γεωμετρία και την αριθμητική. Είχε μιλήσει μάλιστα  και για τον Τριαδικό Θεό!
Όπως ήταν αναμενόμενο, τέτοια σπουδαία έργα δεν μπορούσαν να γίνουν γνωστά στις επερχόμενες γενιές, γι’ αυτό και επανειλημμένα κάηκε:
-  το 47π.Χ. με τον πόλεμε Ιουλίου Καίσαρα-Πομπηίου
-  το 391μ.Χ επί Αυτοκράτορα Θεοδοσίου, που είχε διατάξει να καταστραφούν όλα τα δήθεν ειδωλολατρικά κτήρια της Βυζαντινής Επικράτειας.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή· Κατ’ αρχάς έχετε αναρωτηθεί πώς προέκυψε το όνομα «Αίγυπτος»; Για όσους έχετε θα βρείτε απάντηση στον Στράβωνα, ο οποίος αναφέρει «πως η Αίγυπτος ετυμολογείται από τις λέξεις -Αιγαίο- και -υπτίως-, η χώρα δηλαδή, που βρίσκεται κάτω (νότια) το Αιγαίου Πελάγους.

Ο Μ. Αλέξανδρος έφτασε στην Αίγυπτο γύρω στο 330 π.Χ., όπου και έγινε δεκτός ως απελευθερωτής.

Οι επιγραφές, ωστόσο, μαρτυρούν την ύπαρξη Ελλήνων στην περιοχή πολύ πριν την έλευσή του. Οι αρχαιολόγοι ειδικότερα βρίσκουν ελληνικά ίχνη τουλάχιστον από το 1600 π.Χ. Τότε οι Αιγύπτιοι είχαν ζητήσει βοήθεια από τους γείτονές τους Κρήτες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους Υξώς που τους είχαν επιτεθεί. (Υξώς για όσους δεν γνωρίζουν είναι ένα συνονθύλευμα φυλών από την Ανατολή που ανέτρεψαν την Αιγυπτιακή δυναστεία).
Έπειτα, τον 8^ο περίπου αιώνα, υπήρχαν οι Μιλήσιοι που έχτιζαν φρούρια στην περιοχή, μέχρι που έφτασε ο Μ. Αλέξανδρος, με τον οποίον η Αλεξάνδρεια έφτασε στο απόγειό της! Τον Αλέξανδρο διαδέχθηκαν πολλοί Έλληνες, τους οποίους οι κάτοικοι της Αιγύπτου αποκαλούσαν Φαραώ, μεταξύ των οποίων και ο Πτολεμαίος.

Αργότερα, έρχεται η σειρά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, λόγω της ήττας του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, εξίσου ελληνικής καταγωγής, (κόρη του Πτολεμαίου ΙΒ’) από τον Οκταβιανό Αύγουστο. Παρά το γεγονός αυτό, ο ελληνικός χαρακτήρας της περιοχής διατηρείται στο ακέραιο, μιας και οι Ρωμαίοι έτρεφαν βαθύ σεβασμό για τον πολιτισμό μας.

Η Αίγυπτος στην συνέχεια καταλείφθηκε από τους Τούρκους. Μετά το 1810 ο αριθμός των Ελλήνων αυξήθηκε κατά πολύ. Ένας παράγοντας ήταν και η έξοδος του Μεσολογγίου, κατά την οποία πολλοί Έλληνες πωλήθηκαν από τους Τούρκους στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου, όπου έσπευσαν να τους αγοράσουν οι Αιγυπτιώτες Έλληνες, ώστε να μείνουν εκεί.

Όταν όμως, λίγα χρόνια αργότερα, η Αίγυπτος κατελήφθη από Άγγλους, αυτοί στην προσπάθεια τους να κατακτήσουν το εμπόριο, στο οποίο ως τότε έδεναν κι έλυναν οι Έλληνες μιας και ο αυτός ο κλάδος ήταν ανέκαθεν «παλιά μας τέχνη κόσκινο», έλαβαν σκληρά μέτρα εναντίον τους. Αλλά και τον 20^ο αιώνα η τύχη των Αιγυπτιωτών Ελλήνων δεν ήταν καλύτερη, καθώς είχε τεθεί επικεφαλής ο Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ, ο οποίος εκδίωξε αμέτρητους Έλληνες.

Παρά τον βίαιο αφανισμό πολλών Ελλήνων, είτε μέσω διωγμών, είτε μέσω σκληρών μέτρων, είτε μέσω εξισλαμισμών, πολλοί Αιγυπτιώτες Έλληνες δηλώνουν ακόμη παρόντες. Αρκετοί από αυτούς μάλιστα στάθηκαν μεγάλοι ευεργέτες για την κυρίως Ελλάδα, μεταξύ των οποίων ο Ιωάννης Πάγκας, ο Νικόλαος Στουρνάρας, ο Γεώργιος Αβέρωφ, οι Μιχαήλ και Θεόδωρος Τοσίτσας (Τοσίτσεια Ιδρύματα υπάρχουν ακόμη, π.χ Τοσίτσειο Αρσάκειο Σχολείο στην Εκάλη) κ.α.

Με την Αίγυπτο, λοιπόν, φτάνουμε στον τερματικό σταθμό του ταξιδιού μας στην Αφρική και αυτό που κρατάμε είναι το γλυκό άρωμα του ελληνικού στοιχείου, που γι’ ακόμη μία φορά μένει ανεξίτηλο χάριν στην αρχαιολογική κληρονομιά και τους ανθρώπους που δρουν εκεί ακόμη και σήμερα.

Θα κλείσουμε με το ποίημα του γνωστού Έλληνα ποιητή, του οποίου τυχαίνει να είναι φέτος και η επέτειος των 150 χρόνων, Κ. Καβάφη, που τόσο αγαπούσε την Αλεξάνδρεια, «Παλαιόθεν Ελληνίς»:

«Καυχιέται η Aντιόχεια   για τα λαμπρά της κτίρια,
και τους ωραίους της δρόμους·   για την περί αυτήν
θαυμάσιαν εξοχήν,   και για το μέγα πλήθος
των εν αυτή κατοίκων.   Καυχιέται που είν’ η έδρα
ενδόξων βασιλέων·   και για τους καλλιτέχνας
και τους σοφούς που έχει,   και για τους βαθυπλούτους
και γνωστικούς εμπόρους.   Μα πιο πολύ ασυγκρίτως
απ’ όλα, η Aντιόχεια   καυχιέται που είναι πόλις
παλαιόθεν ελληνίς·   του Άργους συγγενής:
απ’ την Ιώνη που   ιδρύθη υπό Aργείων
αποίκων προς τιμήν   της κόρης του Ινάχου».

ΠΥΓΜΗ.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΕΛΛΗΝΙΚΗ Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ"

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

Το ταξίδι των ελληνικών λέξεων· ιστορικές & ετυμολογικές αναφορές-----

»»»  της 'Aννας Tζιροπούλου - Eυσταθίου*----'Ολοι γνωρίζουμε ότι η ελληνική γλώσσα είναι η παλαιότερη από όλες τις σημερινές ευρωπαϊκές γλώσσες. Παρ' όλα αυτά δεν είναι δυνατόν να καθορίσουμε την ακριβή της ηλικία, είναι πάντως πολύ αρχαιότερη απ' ότι μας εδίδαξαν στο σχολείο. Αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί από τους πίνακες που για χιλιάδες χρόνια ήταν θαμμένοι στην ελληνική γη και αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα (ο τελευταίος πίνακας βρέθηκε στο Δισπηλιό της Καστοριάς και χρονολογήθηκε τουλάχιστον στο 5000 π.Χ). Αυτό το στοιχείο μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε ότι στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε και πολλά πράγματα για την απαρχή της ελληνικής γλώσσας. 'Οπως έλεγαν και οι αρχαίοι 'Ελληνες «άγει εις φως την αλήθεια ο χρόνος», είναι βέβαιον ότι οι πολλές και διάφορες παραποιήσεις ή λανθασμένες θεωρίες συντελούν στην αλλοίωση της ελληνικής γλώσσας και ήδη αυτό έχει αρχίσει να επαληθεύεται. Δεν είναι μόνο γνωστό αλλά και προφανές ότι όλες οι τέχνες και οι επιστήμες γεννήθηκαν, αναπτύχθηκαν και ακόμα διευθύνονται απ' το αγνό ελληνικό λεξιλόγιο. Η ελληνική γλώσσα τροφοδοτεί όλες εκείνες τις υψηλής πνευματικότητας λέξεις που μπορούν να εκφράσουν όλες τις αφηρημένες έννοιες. Χωρίς καμμία εξαίρεση σε όλες τις ευρωπαϊκές (και όχι μόνο) γλώσσες η συντριπτική πλειοψηφία της καθημερινής ομιλίας εμπεριέχει ελληνικής προελεύσεως λέξεις. Αναφέρομαι σε χιλιάδες λέξεων που στο πρώτο άκουσμα δεν μπορούν να αναγνωριστούν ως ελληνικές λόγω της αλλοίωσης που έχουν υποστεί στο χρόνο ή λόγω του ότι προέρχονται από αρχαιοελληνικές λέξεις ή ονόματα που οι σύγχρονοι 'Ελληνες αδυνατούν να αναγνωρίσουν. Η "λεξιλογική ανάλυση", που είναι η ετυμολογική και ιστορική ανάλυση μιας λέξεως, φανερώνει τον αρχαίο αλλά οικείο ελληνικό λόγο. Πολλές φορές, αυτές οι ελληνικές "Πρωτολέξεις", αυθεντικές δηλαδή λέξεις, επιστρέφουν στην ομιλούμενη ελληνική γλώσσα ως ξένες. Είναι τα λεγόμενα αναδάνεια. Υπάρχει μία μεγάλη κατηγορία λέξεων, που διά της δικής τους ιστορίας, αποκάλυψαν την άγνωστη προϊστορία. Αυτή είναι η ιστορία που δεν έχει επίσημα καταγραφεί ως τώρα και που συνήθως είναι συγκεχυμένη με την μυθολογία. Η τελευταία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συμβολική και συνεπώς η πιό αγνή ιστορική αλήθεια. Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι όχι μόνο οι ελληνικές λέξεις αλλά και η ελληνική μυθολογία - ιστορία έχουν εμπλουτίσει τις δυτικές γλώσσες με όρους και νοήματα, των οποίων, τις περισσότερες φορές αγνοούμε την ελληνική τους προέλευση. Ονόματα όπως Ιβηρία, Ιταλία, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Ισπανία, Κέλτες, Λισαβώνα, Ρώμη, Ιρλανδία έχουν ελληνική προέλευση. Λέξεις όπως "zante-ζάντες" που προέρχεται από την λέξη "άντυγες", τις ρόδες των αρχαιοελληνικών αρμάτων. Από το ρήμα "κορέω = καθαρίζω" προέρχονται οι λέξεις "cure", "sheriff", ο αρχαίος "τόρνος = κύκλος, περοφέρεια" έδωσε το όνομά του στον "τουρισμό", "tournament", "tourney". Σε λέξεις όπως "palace", "gondola", "dollar" η διήθηση των μελωδικών ελληνικών ήχων προκαλεί κατάπληξη και συνάρπαση. Πως η ελληνική λέξη "ναύκληρος", που στα Λατινικά προφερόταν "nauclerus" κατέληξε "nocher" στα Γαλλικά; Πως ο χαρακτηρισμός "βάρβαρος" κατέληξε "brave" στα αγγλικά και "bravo" στα Ιταλικά; Πως η λέξη "ελεημοσύνη", κατέληξε "alms" στα αγγλικά; Πως η λέξη "βαλάνειον", κατέληξε στα Γερμανικά "bad" και ονόμασε την, διάσημη για τα ιαματικά της λουτρά, πόλη baden baden; Η ανθρωπογεωγραφία μάς βοηθά να εξηγούμε πώς οι διαφορετικές εκφράσεις ήχων εξαρτώνται από την στοματική κοιλότητα, τις φωνητικές δομές και την αναπνοή, που είναι εξαρτημένες απ' το κλίμα. Ψάχνοντας βαθύτερα, θα βρούμε ότι οι πρόγονοί μας, απο πολύ παλαιά έδιναν πλήρεις εξηγήσεις γιά το φαινόμενο αυτό. Ο Πλούταρχος, ο Διογένης, ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, ο Πλάτωνας είχαν όλοι τους γράψει περί αυτού. Εδώ, θα αναφέρω μόνο μία ενδεικτική αξιοπρόσεκτη αναφορά από τον "Κρατύλο". Σωκράτης: «Τα μικρά ονόματα έχουν μεταβληθεί. Χάριν ευφωνίας προστίθωνται ή αφαιρούνται μερικά γράμματα ... αξιώνουν τη μετατροπή γιά να τα κάνουν ομορφότερα ... αλλάζουν στον χρόνο ...». Δεν πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι παλαιότερα, η ελληνική γλώσσα εκφράζονταν προφορικά. Οι 'Ελληνες, ως ναυτικός λαός «πολλαχή κατά θάλλατταν πλανώμενοι, γλώτταν την ελληνικήν επέβαλον». Είναι γνωστό ότι, με τον καιρό, οι ακουστικοί ήχοι έτειναν να γίνουν σύντομοι και οξείς. Η ίδια μετατροπή έλαβε χώρα και στα ελληνικά τοπωνύμια: Taormina αντί Ταυρομένιον, Yalta αντί Αιγιαλός, Agd αντί Αγάθη, Durazzo αντί τού Δυρράχιον, Ambourias αντί Εμπόρειον. H Νεάπολη έγινε Napoli στην Ιταλία, Napoul στην Γαλλία και Nabel στην Τυννησία. Γι' αυτό οι ιστορικοί, πολύ συχνά, αναγνωρίζουν τους ανθρώπους που ζούσαν σ' ένα μέρος μελετώντας γλωσσολογικά τα ονόματα των περιοχών. Το ταξίδι στις ελληνικές λέξεις έγινε συναρπαστικό όπως η γλώσσα περνά από τη μιά χώρα στην άλλη, από τη μία γενιά στην άλλη, η προφορά αλλάζει και μερικές φορές το ίδιο κάνει και το νόημα των λέξεων. Γιά παράδειγμα "πυρρός μανδύας" έγινε στα Λατινικά "birrum mantellum" και στα Ιταλικά κατέληξε να εκφράζει τον αστυνομικό, "sbirro", λόγω της κόκκινης στολής. Οταν το καπέλο προσαρτήθηκε στον "μανδύα", στα Γαλλικά έγινε "beret". Η αναπαραγωγή των ισχυρών ελληνικών "πρωτολέξεων" απ' τον Ευρωπαϊκό λόγο, έλαβε χώρα σταδιακά διαμέσω ποικίλων φάσεων και σταθμών στην Λατινική γλώσσα και σε άλλες γλώσσες εξίσου. Η κορύφωση όλων των εποχών ήταν η εποχή του Αυγούστου όταν χιλιάδες ελληνικών λέξεων διείσδυσαν στο Λατινικό λεξιλόγιο. Πολύ υλικό απ' το ελληνικό λεξιλόγιο εξόρμησε γιά μιά ακόμα φορά στην δύση όταν το Ευαγγέλιο και άλλα θρησκευτικά κείμενα μεταφράστηκαν στα Λατινικά, Γερμανικά, Αγγλικά, κατ' ευθείαν από το ελληνικό πρωτότυπο. Είναι αυτό που αποκαλείται εκκλησιαστικό λεξιλόγιο απ' το οποίο πολύς, απ' τον επίσημο και καθημερινό, λόγο διείσδυσε στις δυτικές γλώσσες. Η απαρχή όλων αυτών των εισροών χάνεται στα βάθη της ιστορίας, όταν οι 'Ελληνες, σαν εφευρέτες και πρωτοπόροι, πλημμύρησαν με την διαλεκτική τους ποικιλία, τις πτωχές γειτονικές γλώσσες της εσπερίας, του υπερβορέα, της ανατολής και του νότου. Αυτό το συμπέρασμα, πηγάζει από τα τελευταία αποδεικτικά στοιχεία που πολλαπλασιάζονται χρόνο με το χρόνο. Με την χρήση υπολογιστών, οι τελευταίες ανακαλύψεις της αρχαιολογίας, γλωσσολογίας και της χειρογραφολογίας, πείθει την σύγχρονη επιστήμη γιά το τί ήταν γνωστό, όχι μόνο στους 'Ελληνες συγγραφείς αλλά και στους Λατίνους. Συγγραφείς σαν τον Κικέρωνα, τον Τάκιτο, τον Κοϊντιλιανό και τον Τυραννίωνα, στα έγγραφά τους αναφέρουν σαφώς περί της Ρωμαϊκής Διαλέκτου «ότι εστίν εκ της Ελληνικής» ή «Aeolica ratione est sermo noster simillibus» (η γλώσσα μας είναι πολύ κοντινή με την Αιολική διάλεκτο). Παλαιότεροι και σύγχρονοι επιστήμονες, συγγραφείς και ερευνητές γνωρίζουν ότι η μητέρα γλώσσα όλων των δυτικών γλωσσών (και όχο μόνο) είναι η ελληνική. Αλλά αυτό είναι μιά άλλη ιστορία ...! Ο Ινδός καθηγητής γλωσσολογίας, πρόεδρος του "Ελληνικού Κύκλου" και διευθυντής του Ινδικού Υπουργείου Παιδείας κ. Sacramborty (ομιλεί 22 γλώσσες), ανεκοίνωσε χωρίς επιφύλαξη ότι η ελληνική γλώσσα δεν προέρχεται από τα Σανσκριτικά, αλλά το εντελώς αντίθετον. Το επίσημο περιοδικό του Ελληνοϊνδικού Ομίλου, ονομάζεται "Πελασγία" και η εφημερίδα τους "Samelan" που σημαίνει "Σελήνη" από τη "Σεμέλη", την μητέρα του Διονύσου.             Ο Διόνυσος ήταν ο πρώτος που τα αρχαία χρόνια κατοίκησε την Ινδία. Από την "Ελληνική Ακαδημία της Βασκονίας", τα συμπεράσματα των επιστημονικών τους ερευνών, έρχονται το ένα μετά το άλλο. Πρόεδρος της επιστημονικής κοινότητας είναι ο Βάσκος ελληνιστής και καθηγητής των ανατολικών γλωσσών, Frederico Sagredo (Βραβείο Ομήρου το 1989 από το ίδρυμα Ωνάση). 'Εχουν συμπεράνει ότι η καλούμενη Βασκική γλώσσα έχει ελληνική προέλευση. Συμπεριλαμβάνει, όχι μόνο ρίζες, αλλά και ολόκληρες Πρωτοελληνικές, Πελασγικές λέξεις. Μετά από προσωπικές, επίμονες, εργαστηριακές και χρονοβόρες μελέτες στη σύγκριση των ελληνικών με τις 5 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές γλώσσες, μία ελληνικά ομιλούσα Ευρώπη μου αποκαλύφθηκε, «Ελλάδος φθόγγον χέουσα», Αισχύλος. Από τα απλά κύτταρα των ελληνικών πρωτοτύπων μέχρι τους πολυκυτταρικούς οργανισμούς των συγχρόνων λεξιλογίων, σχεδόν όλοι οι σύνδεσμοι, οι προθέσεις και οι καταλήξεις είναι ελληνικές. Οι σύνθετες και οι παράγωγες λέξεις είναι οι στρόφυγγες που πλημμυρίζουν τις δεξαμενές όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών. Τελικά, έχουμε βγάλει το συμπέρασμα ότι πίσω από κάθε ελληνική λέξη βρίσκεται μιά άλλη παλαιότερη! Γιά τον επιστημονικό ερευνητή, η πίστη ότι η ελληνική γλώσσα είναι πάντα παρούσα «ουκ ην καιρός ότε ουκ ήν», δυναμώνει μέρα με τη μέρα. Ο δανεισμός απ' τον αστείρευτο θησαυρό της ελληνικής γλώσσας δεν έχει ποτέ σταματήσει και ούτε πρόκειται διότι νέες ιδέες, νοήματα, αντικείμενα και καταστάσεις γεννιούνται συνεχώς. Παραθέτω σαν παράδειγμα δύο νέες λέξεις: Ευβίωση = Καλή ζωή, Τανατόνωση= ο ασθενής που γιά σύντομο χρονικό διάστημα πεθαίνει και επανέρχεται στην ζωή. Η ελληνική γλώσσα, λόγω της ελαστικότητάς της και της μαθηματικής της φύσεως, έχει το μοναδικό χαρακτηριστικό γνώρισμα να περιγράφει αναλυτικά ή συνθετικά όλα τα επουσιώδη νοήματα, λεπτομέρειες και συμπλέγματα. Τα φρούτα της πλαστικότητας της ελληνικής γλώσσας είναι το λεξιλόγιο και τα κύρια ονόματα. Από τα πιό γνωστά και σπουδαία ονόματα στα πιό διακεκριμένα και σπάνια, όπως αναφέρονται στα αρχαία κείμενα. Για να πειστεί κάποιος μπορεί να ρίξει μιά ματιά σε δύο valumes της "Ιστορικής Βιβλιοθήκης" του Απολλοδώρου, στην απόκρυφη Ελληνική Γενεαλογία. Δεν είμαι πρόθυμη να εκφράσω ευχολογίες αλλά είναι απολύτως αναγκαίον να απαριθμήσω, όσο το δυνατόν πιό γρήγορα, αυτόν τον άγνωστο και παραμελημένο θησαυρό της ελληνικής Ονοματολογίας. Αυτό πρέπει να γίνει, όχι μόνο γιά να θαυμάσουμε τη μοναδική ποικιλία αλλά και τη σοφία των αρχαίων ελληνικών ονομάτων. Παρατηρώντας την αναγνώριση ενός προσώπου με το όνομά του, την προβολή της προσωπικότητάς του εξ ονόματος, καταλαβαίνουμε τις σύγχρονες επιστημονικές θεωρίες που ισχυρίζονται ότι ο ήχος τού ονόματος ενός ατόμου «το εφ' ώ τις καλείται», επηρεάζει την προσωπικότητα κάποιου, ανακινώντας κυτταρικές μνήμες. Μιά περίπτωση που αποδεικνύει την ιστορική αξία των ελληνικών ονομάτων είναι η εξής: Είναι γνωστό ότι οι Kalash κάτοικοι του Αφγανιστάν ισχυρίζονται ότι κατάγονται από τους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι ελληνικές τους ρίζες μπορούν να βρεθούν στο λεξιλόγιό τους, στα έπιπλά τους, στην ζωγραφική τους, στη μουσική τους ή και στο ρουχισμό τους. Παρ' όλα αυτά, έχουμε παραμελήσει το πιό σημαντικό αποδεικτικό στοιχείο, το όνομά τους (Κάλας) που ως τώρα θεωρούνταν Ινδικό. Αυτό συνέβει διότι δεν έχουμε διαιωνίσει ως τις μέρες μας το αρχαίο Μακεδονικό όνομα. Μπορεί να βρεθεί μόνο στο βιβλίο Ε/44,5/Πολυαίνου Στρατηγήματα: «... Οταν ο Μέμνων επετέθει στους Κυζικηνούς, φόραγε στο κεφάλι του την Μακεδονική περικεφαλαία. Βλέποντάς τον από τα τείχη της πόλεως, οι Κυζικηνοί τον πέρασαν γιά Κάλας, φίλο τους και σύμμαχο ...». Τό Κάλας είναι ελληνικό όνομα και όχι Ινδικό όπως νομίζαμε. Τα ελληνικά ονόματα συνθέτουν την εικόνα, την ψυχή, την ταυτότητα και την ιστορία του έθνους μας.   *η 'Αννα Τζιροπούλου-Ευσταθίου είναι φιλόλογος και τακτικό μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας του Μπιλμπάο http://abnet.agrino.org/htmls/H/H005.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ"

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Η Νεοελληνική γλώσσα και η ιστορία της

»»»  A.-Φ. Xριστίδης ------ H νέα ελληνική γλώσσα μιλιέται -στην κοινή της μορφή (κοινή νέα ελληνική)- στην Eλληνική Δημοκρατία, στην Kυπριακή Δημοκρατία (από την ελληνοκυπριακή κοινότητα) και, σε διάφορους βαθμούς επάρκειας, στην ελληνική διασπορά. ----Oι κυριότερες εστίες της ελληνικής διασποράς βρίσκονται στις H.Π.A., στην Aυστραλία, στον Kαναδά και στη Γερμανία. H νέα ελληνική γλώσσα δεν εξαντλείται βέβαια στην κοινή μορφή της. Περιλαμβάνει επίσης και τις διαλέκτους της. Ωστόσο, οι διάλεκτοι βρίσκονται σε πορεία εξαφάνισης κάτω από την επίδραση της κοινής. Eξαίρεση αποτελεί η ελληνοκυπριακή διάλεκτος, η οποία διατηρεί ακόμα τους ομιλητές της τόσο στην Kυπριακή Δημοκρατία όσο και στη σημαντική ελληνοκυπριακή διασπορά της M. Bρετανίας. Διαλεκτικοί θύλακοι της νέας ελληνικής επιζούν στις παρευξείνιες περιοχές της Tουρκίας και της πρώην Σοβιετικής 'Ενωσης και στην Iταλία (Aπουλία, Kαλαβρία). Mέχρι πρόσφατα επιζούσε ένας ακόμα διαλεκτικός θύλακος στην Kορσική (Kαργκέζε). H νέα ελληνική ανήκει, όπως και οι περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες (πλην της ουγγρικής, της βασκικής, της φινλανδικής) αλλά και η ινδική, στην ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια. H κοιτίδα αυτής της γλωσσικής οικογένειας είναι, πιθανότατα, η Aνατολία. Mετακινήσεις, που συνδέονται ενδεχόμενα με την εξάπλωση του γεωργικού τρόπου παραγωγής, διέσπειραν προς Ανατολάς και Δυσμάς τους ομιλητές των προγονικών ινδοευρωπαϊκών ιδιωμάτων και οδήγησαν, ταυτόχρονα, στη διαμόρφωση των ξεχωριστών ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, μία από τις οποίες είναι και η ελληνική. Tα πρώτα γραπτά τεκμήρια της ελληνικής χρονολογούνται στον 13ο αιώνα π.X. αλλά, σίγουρα, η ελληνική γλώσσα υπάρχει, ως ξεχωριστή γλώσσα, από πολύ παλιότερα. Tα γραπτά αυτά τεκμήρια, που αποκαλύφθηκαν στα ανακτορικά κέντρα του μυκηναϊκού πολιτισμού (Mυκήνες, Kνωσός, Θήβα, Πύλος), χρησιμοποιούν ένα σύστημα γραφής δανεισμένο από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της ανατολικής Mεσογείου. Tο σύστημα αυτό -η γραμμική B'- είναι συλλαβικό και όχι αλφαβητικό: κάθε σημείο αντιστοιχεί σε μία συλλαβή. H κατάρρευση του μυκηναϊκού πολιτισμού οδήγησε και στην εξαφάνιση αυτού του γραφικού συστήματος, που υπηρετούσε τις ανάγκες των μυκηναϊκών ανακτορικών κέντρων. Θα πρέπει να περιμένουμε ως τον 8ο αιώνα π.X. για να ξανασυναντήσουμε γραπτά μνημεία της ελληνικής γλώσσας -σε αλφαβητική γραφή, αυτή τη φορά. 'Οπως και στην προηγούμενη φάση, το νέο αυτό σύστημα γραφής είναι δάνειο από την Aνατολή. H αλφαβητική καταγραφή της ελληνικής χρησιμοποιεί το φοινικικό αλφάβητο, προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής γλώσσας. Mέχρι τον 3ο αιώνα π.X. η ελληνική γλώσσα είναι ένα σύνολο διαλέκτων, που δεν δημιουργούν, ωστόσο, ανυπέρβλητα προβλήματα αμοιβαίας συνεννόησης στους χρήστες τους. Παρόλο που δεν υπάρχει ακόμα ένα κοινό, πανελλήνιο γλωσσικό μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, υπάρχει η αίσθηση και η συνείδηση της γλωσσικής ενότητας. Mέσα σε αυτό το διαλεκτικό μωσαϊκό, αρχίζει να ξεχωρίζει, ήδη από τα κλασικά χρόνια (5ος αιώνας π.X.), μία διάλεκτος: η αττική, που μιλιέται στην πόλη-κράτος των Aθηνών. H διάλεκτος αυτή αποκτά ιδιαίτερο κύρος λόγω του ηγεμονικού ρόλου αυτής της πόλης-κράτους. Kαι όπως συνήθως συμβαίνει, η πολιτική και οικονομική ηγεμονία δημιουργεί τους όρους και γλωσσικής ηγεμονίας: η αττική διάλεκτος απλώνεται πέρα από τα αρχικά της όρια. Tο επόμενο κρίσιμο επεισόδιο για την ελληνική ιστορία, αλλά και για την ιστορία της ελληνικής γλώσσας, είναι η μακεδονική ηγεμονία, αρχικά πάνω στις παλιές πόλεις-κράτη και αργότερα -με τις κατακτήσεις του Aλεξάνδρου- πάνω σε ολόκληρη την Aνατολή, μέχρι τις Iνδίες. H μακεδονική ηγεμονία είναι ασύγκριτα μεγαλύτερης κλίμακας σε σχέση με την αθηναϊκή και γι' αυτό οι γλωσσικές επιπτώσεις της είναι, επίσης, ασύγκριτα μεγαλύτερες. H παλιότερη ηγεμονική διάλεκτος -η αττική διάλεκτος, που μιλιέται στην αυλή των μακεδόνων βασιλέων- αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία του πρώτου πανελλήνιου γλωσσικού μέσου. 'Ετσι, γεννιέται η ελληνιστική κοινή, η απαρχή της νεότερης ελληνικής. Tο γεωγραφικό εύρος της χρήσης της κοινής είναι τεράστιο: Mικρά Aσία, Aίγυπτος, Συρία, Mεσοποταμία, Περσία. Tα απώτερα όριά της είναι η Iνδία και το Aφγανιστάν. H κοινή γίνεται η ηγεμονική γλώσσα, η lingua franca της "οικουμένης" και ανταγωνίζεται με επιτυχία την άλλη μεγάλη lingua franca της αρχαιότητας, την αραμαϊκή. Kάτω από την ελληνική πολιτική και γλωσσική ηγεμονία, οι αυτόχθονες πληθυσμοί μετατρέπονται, σε σημαντικό ποσοστό, σε δίγλωσσες κοινότητες -και όχι μόνο στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και στα χωριά. Aυτή η εκτεταμένη διγλωσσία δεν άφησε βέβαια άθικτη και την ίδια την κοινή και τη δομή της. H διγλωσσία δεν είναι όμως το μόνο σύμπτωμα της επιρροής της κοινής πάνω σε αλλόγλωσσους πληθυσμούς. Yπάρχει και το οριακότερο φαινόμενο της πλήρους εγκατάλειψης της μητρικής τους γλώσσας: ο γλωσσικός εξελληνισμός. 'Ετσι, η μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης στα ελληνικά (η μετάφραση των Eβδομήκοντα) κατά την περίοδο αυτή γίνεται πιθανότατα για να εξυπηρετήσει τους ελληνόφωνους, πια, Eβραίους της Aιγύπτου. H πίεση της κοινής δεν είχε επιπτώσεις μόνο πάνω στις άλλες γλώσσες αλλά και στις διαλέκτους της ελληνικής. Oι διάλεκτοι αυτές μπαίνουν σε μια διαδικασία παρακμής, με ανάλογο τρόπο που παρακμάζουν και σήμερα οι νεοελληνικές διάλεκτοι κάτω από την πίεση της κοινής νέας ελληνικής. Oι καινούριες διάλεκτοι που σιγά σιγά ανακύπτουν είναι προϊόν της διαφοροποίησης της ελληνιστικής κοινής. H τεράστια εξάπλωση της κοινής, η εκτεταμένη διγλωσσία, αλλά και η παρακμή του ελληνιστικού κόσμου και η ρωμαϊκή κατάκτηση -η είσοδος στην "εποχή της αγωνίας", κατά τη διατύπωση του E. R. Dodds- δημιουργούν ήδη από τον 1ο αιώνα ένα κίνημα γλωσσικού "καθαρισμού" που θα κυριαρχήσει στην ιστορία της ελληνικής γλώσσας μέχρι το δεύτερο μισό του 20ού. H αφετηρία του κινήματος αυτού, στην ύστερη αρχαιότητα, είναι γνωστή ως "Αττικισμός". Eίναι η νοσταλγία της γλωσσικής -και άλλης- "καθαρότητας" της κλασικής εποχής και του κατεξοχήν πρωταγωνιστή της, της Αθήνας και της κλασικής αττικής διαλέκτου. O αττικισμός θέτει τις βάσεις της ελληνικής "διγλωσσίας": υποτίμηση της ομιλούμενης γλώσσας -ως προϊόντος φθοράς- και αναζήτηση της αρχαίας ή αρχαιότροπης "καθαρότητας". O γραπτός λόγος -είτε ως λογοτεχνία είτε ως "επίσημος" λόγος (γλώσσα της διοίκησης και της εκπαίδευσης)- κυριαρχείται, μέχρι και τον 20ό αιώνα, από αυτή την κλασικιστική "νοσταλγία" που γεννιέται, όχι τυχαία, τον 1ο αιώνα π.X. Mια άμεση επίπτωση του αττικιστικού κινήματος και της "διγλωσσίας" στην οποία οδηγεί είναι ότι για την περίοδο από την ύστερη ελληνιστική εποχή μέχρι τον 11ο αιώνα μ.X. -εποχή κατά την οποία έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι έχει ήδη διαμορφωθεί η νέα ελληνική - δεν υπάρχουν γραπτά τεκμήρια της ομιλούμενης γλώσσας. H γραπτή παράδοση κυριαρχείται από την κλασικίζουσα μορφή γλώσσας. Θα πρέπει να μπει ο 12ος αιώνας. για να αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα λογοτεχνίας στην ομιλούμενη γλώσσα της εποχής. H βυζαντινή εποχή είναι, επομένως, στο μεγαλύτερο μέρος της εποχή γλωσσικού "καθαρισμού". Tι γίνεται με την ομιλούμενη γλώσσα; Eξακολουθεί να υπάρχει -σε κάποια εξέλιξή της- η κοινή, όπως διαμορφώθηκε στην ελληνιστική εποχή; Tο πιθανότερο είναι, όπως επισημάναμε παραπάνω, ότι η ελληνιστική κοινή έχει διαφοροποιηθεί σε μια σειρά διαλέκτων. Aν υπάρχει μια νέα εκδοχή κοινής, αυτή θα πρέπει να περιορίζεται στην περιοχή της Kωνσταντινούπολης και των αστικών κέντρων που συνδέονται μαζί της. Mια τέτοια περιορισμένη "κοινή" πρέπει να είναι, αν όντως υπάρχει, υστεροβυζαντινό φαινόμενο. Aν το πρώτο (μετά τη διαμόρφωσή της ως ξεχωριστής ινδοευρωπαϊκής γλώσσας) κρίσιμο επεισόδιο στην ιστορία της ελληνικής είναι η δημιουργία της ελληνιστικής κοινής -και το παράγωγο φαινόμενο της "διγλωσσίας"-, το δεύτερο κρίσιμο επεισόδιο είναι η διαμόρφωση της ελληνικής εθνικής γλώσσας, της νέας "κοινής" (κοινή νέα ελληνική), στα πλαίσια του ελληνικού εθνικού κράτους, που δημιουργείται μετά την επιτυχή Eπανάσταση του 1821 κατά της οθωμανικής κυριαρχίας. Oι συζητήσεις για τη δημιουργία εθνικής γλώσσας που χαρακτηρίζουν την περίοδο που προηγείται της Eπανάστασης είναι στενά συνδεδεμένες με την εγκατεστημένη εδώ και πολλούς αιώνες "διγλωσσία" και οι γλωσσικές αντιπαραθέσεις έχουν, όπως συνήθως συμβαίνει, ευρύτερο ιδεολογικό, κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο. H κλασικιστική άποψη επιθυμεί την επιστροφή στην αρχαία ελληνική, τη μόνη "καθαρή" μορφή ελληνικής, απαλλαγμένη από τις "φθορές" επιμειξιών που αρχίζουν στην ελληνιστική εποχή και κορυφώνονται με την τουρκική κατάκτηση. Eδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική, όπως και όλες οι γλώσσες, δάνεισε αλλά και δανείστηκε από πολλές γλώσσες στη διάρκεια της ιστορίας της (προελληνικές γλώσσες, σημιτικές γλώσσες, λατινική, ρομανικές γλώσσες, τουρκική, σλαβικές γλώσσες, αγγλική, γαλλική κ.ά.). H δεύτερη άποψη αναγνωρίζει την ομιλουμένη και τη σημασία της, αλλά επιθυμεί να την "καθαρίσει" και να την "ανορθώσει": να την απαλλάξει από τα τουρκικά δάνεια και να παρέμβει, σε κάποιον βαθμό, στη φωνολογία, στη μορφολογία και στη σύνταξη με βάση τα αρχαϊστικά ή αρχαιότροπα πρότυπα. H τρίτη άποψη υποστηρίζει απερίφραστα την ομιλουμένη ως μόνο θεμιτό υποψήφιο για τον ρόλο της εθνικής γλώσσας. Σε όλη αυτή τη συζήτηση για τη δημιουργία εθνικής γλώσσας θα πρέπει να τονιστεί ένα σημείο που είναι σημαντικό για την περίοδο αυτή: η ανάγκη της επιβεβαίωσης -μέσω της αρχαιοελληνικής γλωσσικής κληρονομιάς που διαθέτει κύρος στην Eυρώπη- τόσο της ευρωπαϊκής ταυτότητας των Nεοελλήνων, που αμφισβητείται από τους ξένους (ή από κάποιους ξένους), όσο και της σχέσης της νεότερης με την αρχαία Eλλάδα. Tι έγινε τελικά; 'Ηδη στα 1825-1840 διαμορφώνεται μια νέα ομιλούμενη κοινή, βασισμένη στην πελοποννησιακή διάλεκτο. Στον γραπτό λόγο, στη διοίκηση και στην εκπαίδευση εξακολουθεί να κυριαρχεί, σε διάφορες εκδοχές, η αρχαΐζουσα μορφή γλώσσας, η "καθαρεύουσα". Tα ρήγματα όμως πολλαπλασιάζονται, ιδίως στον χώρο της λογοτεχνίας, όπου βαθμιαία κυριαρχεί η δημοτική. Oι ανάγκες επέκτασης του λεξιλογίου οδηγούν σε δραστικό δανεισμό, τόσο από τις αρχαιότερες αφετηρίες (με ενδιάμεσο συχνότατα τις ευρωπαϊκές γλώσσες που κατασκευάζουν τα ειδικότερα λεξιλόγιά τους με ελληνικό γλωσσικό υλικό) όσο και από τις ευρωπαϊκές γλώσσες (αρχικά τα γαλλικά και μετά τα αγγλικά) -είτε με εμφανή, άμεσο δανεισμό είτε με τη μορφή μεταφραστικών δανείων. H "καθαρεύουσα" εξακολουθεί να επικρατεί -με μικρά "δημοτικιστικά διαλείμματα"- στη διοίκηση και στην εκπαίδευση μέχρι το 1976, οπότε αναγνωρίζεται η δημοτική ως η επίσημη μορφή γλώσσας. 'Eτσι παίρνει τέλος το "γλωσσικό ζήτημα", που συνόδευσε - σε διάφορες εκδοχές- την ελληνική γλώσσα στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της. Aπόηχοι αυτής της μακραίωνης διαμάχης εξακολουθούν να ακούγονται και σήμερα, κυρίως σε συζητήσεις που αφορούν τη γλωσσική εκπαίδευση. Πριν κλείσουμε αυτή τη σύντομη επισκόπηση, θα πρέπει να σχολιάσουμε δύο ακόμα σημεία. Aν η "διγλωσσία" αποτελεί μια ιδιαιτερότητα της ιστορίας της ελληνικής γλώσσας, μια άλλη ιδιαιτερότητα της ιστορίας της ελληνικής -ιδίως αν συγκριθεί με την ιστορία της λατινικής- είναι η συνέχειά της. H ελληνική, αντίθετα με τη λατινική, δεν διασπάστηκε σε ποικιλία γλωσσών. Aυτό δεν οφείλεται βέβαια σε κάποια μυθική, εγγενή δύναμη της ελληνικής γλώσσας. 'Οπως παρατηρεί ο Thomson (1989), «στη δυτική Eυρώπη, αντίθετα από την ανατολική, η καταστροφή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τους γερμανούς κατακτητές είχε ως αποτέλεσμα να σχηματισθούν τα ξεχωριστά βασίλεια απ' όπου κατάγονται τα διάφορα έθνη της σημερινής Eυρώπης και έτσι να διαμορφωθούν οι διαφορετικές των γλώσσες. Aυτό εξηγεί γιατί οι νεολατινικές γλώσσες είναι πολλές, ενώ η ελληνική παραμένει μία». Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η ερμηνεία του Browning (1983): «Oι ενοποιητικοί παράγοντες ήταν πάντα ισχυροί: η πολιτική και η πολιτιστική ενότητα που συντηρήθηκε ή επιβλήθηκε από τη Bυζαντινή Aυτοκρατορία, η αίσθηση ταυτότητας που δημιούργησε η αντιπαράθεση με τους Mουσουλμάνους, τους Aρμενίους και τους Σλάβους ή τους Λατίνους της Δύσης, η επίδραση της εκπαίδευσης, οι μετακινήσεις ατόμων και ομάδων μέσα στον ελληνόφωνο κόσμο». Tο χαρακτηριστικό αυτό της ελληνικής γλώσσας -το γεγονός ότι δεν διασπάστηκε στην ιστορική της πορεία σε ξεχωριστές γλώσσες- δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν υπέστη δραστικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδά της: φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, λεξιλόγιο. Oι περισσότερες, και βασικότερες, από τις αλλαγές αυτές ξεκινούν από την ελληνιστική κοινή ως δείγμα "παρακμής" και "φθοράς". Oι έννοιες αυτές -που δεν έχουν σχέση με τη γλώσσα και τη φύση της αλλά με εξωγλωσσικές στάσεις και προκαταλήψεις- επανέρχονται συνεχώς σε όλη τη μεταγενέστερη ιστορία της ελληνικής και εξακολουθούν να ακούγονται και σήμερα. *ο A.-Φ. Xριστίδης είναι Kαθηγητής Γλωσσολογίας στο Aριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Διευθυντής του Tμήματος Γλωσσολογίας του Kέντρου Eλληνικής Γλώσσας. Πηγή: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ"

Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΑΜΑΡΑ

ΟΝΟΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ:

------Πρωθυπουργός: Αντώνης Σαμαράς = αυτός που κατασκευάζει σαμάρια για άλογα.

------Αντιπρόεδρος: Ευάγγελος Βενιζέλος = συναντάται στην Κρήτη και τη Μάνη. Από το Venice=Βενετία + κατάληξη –ello, αυτός που είναι ή έχει καταγωγή από τη Βενετία.

-------Υπουργείο Οικονομικών: Γιάννης Στουρνάρας = από το στουρνάρι (φυτό, είδος θάμνου), δεν κόβει το μυαλό του ή αυτός που δεν μαθαίνει εύκολα.

-------Αναπληρωτής: Χρήστος Σταϊκούρας = από το βαπτιστικό Στέφανος (Στάγκος-Στάικος) + μεγενθυτική κατάληξη –ρας.

-------Υφυπουργός: Γιώργος Μαυραγάνης = από το μαυραγάνι (είδος σιταριού), μαύρο αγάνι (ο αθέρας του σταχιού) ακάνθιου.

--------Υφυπουργός: Δημήτρης Κούρκουλας = από το κουρκουλώ, κυλιέμαι. Σε μερικές συνθηματικές γλώσσες ο παπάς που διηύθυνε την κοινότητα.

Υφυπουργός Απόδημου Ελληνισμού: Άκης Γεροντόπουλος = από το γέροντας, ο μεγάλος σε ηλικία ή τιμητικός τίτλος, επί τουρκοκρατία ο πρόκριτος.

Υπουργείο Εθνικής Άμυνας: Δημήτρης Αβραμόπουλος = από το θρησκευτικό όνομα Αβραάμ, Παλαιά Διαθήκη, ο πατέρας πολλών εθνών (πατριάρχης).

Αναπληρωτής: Φώφη Γεννηματά=Γεννήματας : Επωνυμο προερχομενο από ιδιωματισμο διαλεκτου από την Αρτα που σημαινει οι σοδιές από τα χωράφια

Υφυπουργός: Αθανάσιος Δαράκης = από το τουρκικό tabac (εξελληνισμένο ταμπάκης), βυρσοδέψης, αυτός που επεξεργάζεται δέρματα.

Υπουργείο Εσωτερικών: Γιάννης Μιχελάκης = Απαντάται στην Κρήτη. Από το θρησκευτικό όνομα Μιχαήλ-Μιχελής. Υποκοριστικό, σημαίνει ποιος είναι σα τον Θεό. Από Παλαιά Διαθήκη.

Αναπληρωτής: Λεωνίδας Γρηγοράκος = Απαντάται στη Μάνη. Από το Γρηγόριος υποκοριστικό. Αρχαία ρίζα, ο εν γρηγόρσει, αυτός που είναι γρήγορος, ταχύς.

Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης: Κυριάκος Μητσοτάκης = Από το Δημήτριος, υποκοριστικό Μήτσος + Τάκης, αρχογόνος της μητέρας γης (ο μήτσος του τάκη).

Αναπληρωτής: Εύη Χριστοφιλοπούλου = από το Χριστόφιλος, αυτός που είναι φίλος ή αγαπά ή είναι δούλος του Χριστού.

Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας: Κωστής Χατζηδάκης = από το τουρκικό kaci, τιμητικό αξίωμα Χατζής και τον πληθυντικό Χατζήδες. Ο προσκυνητής στους Αγίους Τόπους.

Υφυπουργός: Αθανάσιος Σκορδάς = από το φυτό σκόρδο, αυτός που καλλιεργεί ή εμπορεύεται σκόρδα.

Υφυπουργός: Νότης Μηταράκης = από τη μύτη + υποκοριστικό παρατσούκλι μεγενθυτικό, αυτός που ξεχωρίζει για τη μεγάλη μύτη.

Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων: Μιχάλης Χρυστοχοΐδης = απαντάται στον Πόντο. Από το χρυσοχόος, αυτός που κατασκευάζει και πουλάει χρυσά κοσμήματα.

Υφυπουργός: Μιχάλης Παπαδόπουλος = από το ιερατικό αξίωμα. Βαθμός ιερωσύνης, σημαίνει ο γιος του παπά.

Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων: Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος = από το Αρβανιτιά, Αρβανίτες. Αυτός που έχει καταγωγή από την Αλβανία και εγκαταστάθηκε και μένει στην Ελλάδα.

Υφυπουργός: Κώστας Γκιουλέκας= Επωνυμο προερχομενο από ιδιωματισμο διαλεκτου από την Αρτα που σημαινει (ο), ο χωριάτης την κακή έννοια

Υφυπουργός: Συμεών Κεδίκογλου = από το τουρκικό gedic, χάσμα, άνοιγμα.

Υπουργείο Πολιτισμού: Πάνος Παναγιωτόπουλος = από την επίκληση της Θεοτόκου Παναγία. Σημαίνει αυτή που είναι πρώτη και πάνω από όλους τους αγίους.

Υφυπουργός Αθλητισμού: Γιάννης Ανδριανός = από το αρχαίο ανήρ, ηθικό χαρακτηριστικό ανδρείος – ανδρέας, σημαίνει ο γενναίος, ο άφοβος στη μάχη.

Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής: Ιωάννης Μανιάτης = από την περιοχή Μάνη Πελ/σου, αυτός που κατάγεται ή που είναι από την περιοχή αυτή.

Αναπληρωτής: Σταύρος Καλαφάτης = από το ιταλικό calafato που σημαίνει αυτός που αλοίφει με πίσσα τα πλοία.

Υφυπουργός: Ασημάκης Παπαγεωργίου = από το ιερατικό αξίωμα, βαθμός ιεροσύνης που σημαίνει ο παπα-γεώργι(ο)ς.

Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας: Γιάννης Βρούτσης

Υφυπουργός: Βασίλης Γκεγκέρογλου

Υπουργός Υγείας: Άδωνις Γεωργιάδης = από το θρησκευτικό βαπτιστικό Γεώργιος, γαία/γέα + εργον + επίθημα κατάληξη, σημαίνει γεωργός.

Αναπληρωτής: Αντώνης Μπέζας

Υφυπουργός: Ζέτα Μακρή = από το μάκρος, ύψος, σωματική ιδιότητα σημαίνει ψηλή.

Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων: Αθανάσιος Τσαυτάρης

Αναπληρωτής: Μάξιμος Χαρακόπουλος = από το χάρακας (τουρκ. Karar;), χαράκι, βράχος, σημαίνει αυτός που είναι ακλόνητος, σταθερός σαν βράχος.

Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: Χαράλαμπος Αθανασίου = από το βαπτιστικό Αθανάσιος, αρχ. Ρήμα θανατόω-ώ + α στερητικό, αυτός που είναι αθάνατος, που ζει αιώνια.

Υπουργείο Δημοσίας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη: Νίκος Δένδιας

Υπουργείο Τουρισμού: Όλγα Κεφαλογιάννη = από το μέρος του σώματος κεφάλι μεγενθυτικό + βαπτιστικό Γιάννης, ο Γιάννης ο κεφάλας, ο Γιάννης που έχει μεγάλο κεφάλι.

Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και Αιγαίου: Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης = από το Βαρβίτσα (ή Μπαρμπίτσα) Αρκαδίας, σημαίνει αυτός που κατάγεται ή που είναι από την περιοχή Βαρβίτσα.

Υπουργείο Μακεδονίας και Θράκης: Θόδωρος Καράογλου = από το τουρκικό kara + oglou που σημαίνειο γιος του μαύρου ή ο μαύρος.

Υπουργείο Επικρατείας: Δημήτρης Σταμάτης = από το ρήμα σταματώ (παύω), το βαπτιστικό Σταμάτιος, προσφώνηση να πάψουν, προσταγή να γεννιούνται θηλυκά παιδιά, σημαίνει αυτός που σταματάει, βάζει τέλος σε κάτι.

Υφυπουργός Δημόσιας Τηλεόρασης: Παντελής Καψής = από το αρχαίο ρήμα καίω, βάζω φωτιά ή ψάψα (ζέστη), σημαίνει αυτός που είναι ή ζεστός, θερμός, φλογισμένος, θερμόαιμος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΑΜΑΡΑ"

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΧΑΝΟΥΝ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΙΠΡΥΤΑΝΗΣ ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΚΟΠΕΣ

ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΞΙΟΙ ΤΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΜΑΣ.---Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΙΜΟΡΡΑΓΕΙ ΚΑΙ ο Πελεγρίνης  κάνει διακοπές στο Παρίσι...ΣΤΕΙΛΤΕ ΤΟΥΣ ΟΛΟΥΣ ΣΠΙΤΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΚΕΤΑ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΜΗΔΕΝΙΣΕΙ ΟΙ ΚΛΙΚΕΣ,ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟΜΜΑΤΑΡΧΕΣ----ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ....

Την πόρτα της εξόδου από το πανεπιστήμιο δείχνει από αύριο Δεύτερα στον πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος.

Μετά τις επανειλημμένες εκκλήσεις του στον Θεοδόση Πελεγρίνη να ανοίξει το πανεπιστήμιο που βρίσκεται σε ομηρεία για περισσότερο από δυόμισι μήνες τώρα, ο υπουργός προχωρά ένα βήμα πιο πέρα,

παραπέμποντας τον πρύτανη του «υπ' αριθμόν ένα» ακαδημαϊκού ιδρύματος της χώρας σε πειθαρχικό συμβούλιο με την αιτιολογία της μη άσκησης των καθηκόντων του.

Με υπουργική απόφαση και με τη σύμφωνη γνώμη της Συγκλήτου, όπως ορίζει και ο νόμος-πλαίσιο, ο υπουργός Παιδείας έχει το δικαίωμα, σε περίπτωση που κρίνεται ότι ο πρύτανης δεν ασκεί καθήκοντα που να είναι προς το συμφέρον του πανεπιστημίου να τον παραπέμπει σε πειθαρχικό συμβούλιο και έως την εκδίκαση της υποθέσεώς του να τον θέτει σε αργία.

«Επικοινώνησα με τον πρύτανη κ. Πελεγρίνη και του ζήτησα πρώτον να εφαρμόσει την ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου της 25ης Νοεμβρίου για επαναλειτουργία του Ιδρύματος

και δεύτερον να προβεί πάραυτα σε δημόσια δήλωση και στις ενέργειες εκείνες που θα διασφαλίζουν το άμεσο άνοιγμα του πανεπιστημίου και το δικαίωμα των εργαζομένων στην εργασία που παρεμποδίστηκε.

Ο πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου πρέπει να ασκήσει τα καθήκοντά του όπως ο νόμος ορίζει, ώστε να μη θιγούν περαιτέρω το κύρος και οι λειτουργίες του Ιδρύματος», δήλωσε το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος.

Ο πρύτανης όμως, Θεοδόσης Πελεγρίνης, αντ' αυτών προτίμησε να ταξιδέψει μέχρι το Παρίσι, όπου σήμερα παίζεται η παράστασή του «Ιουλιανός» στη γαλλική πρωτεύουσα...(!!!)

Το χρονικό του αδιεξόδου:

Ύστερα από απεργίες δυόμισι μηνών, ήρθε και ο εμφύλιος που ξέσπασε μεταξύ των διοικητικών υπαλλήλων για να «κρεμάσει σε μια κλωστή» την ήδη τεταμένη κατάσταση στα πανεπιστήμια.

Στις τελευταίες συνελεύσεις των διοικητικών οι παρατάξεις αρπάχτηκαν μεταξύ τους κι όλοι μαζί στράφηκαν εναντίον των συνδικαλιστών τους για τον επικείμενο διχασμό.

Αυτό δε το σκηνικό εκτυλίσσεται μέσα σε έναν λαβύρινθο αντιπαραθέσεων, δηλώσεων και παλινωδιών, που έχει φέρει σε πλήρες αδιέξοδο τα δύο μεγαλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το ΕΜΠ.

Οι απεργίες επισήμως συνεχίζονται μέχρι την ερχόμενη Τρίτη, αν και την περασμένη Παρασκευή αρκετοί ήταν οι υπάλληλοι που εμφανίστηκαν στο πόστο τους, σπάζοντας το μέχρι πρότινος αρραγές μέτωπο. Αυτό ήταν και η αιτία πολέμου μεταξύ τους.

Το πρωί της Παρασκευής σημειώθηκε ένταση μεταξύ των εργαζομένων που ήθελαν να εργασθούν, καθώς και την ομάδα περιφρούρησης της απεργίας.

Ηδη όμως από την προηγουμένη εκτυλίχθηκαν σκηνές απείρου κάλλους στις γενικές συνελεύσεις των διοικητικών υπαλλήλων, και του Πανεπιστημίου Αθηνών αλλά και του ΕΜΠ. Εκεί διεφάνησαν οι δύο γραμμές.

Μάλιστα η δια βοής απόφαση για συνέχιση της απεργίας έφερε στα χέρια τα μέλη των παρατάξεων ΔΑΚΕ και ΠΑΣΚΕ με τους αριστερούς.

Ο «εμφύλιος πόλεμος» ξέσπασε μέσα σε έντονες λεκτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ συνδικαλιστών και υπαλλήλων, ενώ καταγγέλθηκε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε και την κάλπη, με αποτέλεσμα η ψηφοφορία να γίνει δι' ανατάσεως της χειρός.

«Τα ψηφοδέλτια που είχε προετοιμάσει το προεδρείο του ΔΣ του συλλόγου δεν αντιστοιχούσαν στις προτάσεις που κατατέθηκαν προς ψήφιση... γι' αυτό και έγινε ψηφοφορία διά ανατάσεως της χειρός», αντιτείνει η απεργιακή επιτροπή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του συλλόγου των υπαλλήλων, Δημήτρη Σακκάτο, το 50% των διοικητικών υπαλλήλων θέλησε να επιστρέψει στις θέσεις του αλλά εμποδίστηκε από απεργούς.

Οι απεργοί όμως στη συνέχεια στράφηκαν εναντίον των συνδικαλιστών τους λέγοντας: «Η απεργιακή επιτροπή των εργαζομένων του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Ζ. Τριγάζης, Μ. Παπαστεφανάκης και Κ. Μπάσιος διαψεύδουν κατηγορηματικά τις δηλώσεις του κ. Σακκάτου ότι το 40-50% των διοικητικών υπαλλήλων έχει προσέλθει στους χώρους εργασίας του.

Πρόκειται περί μίας προφανέστατα ψευδούς είδησης, που στόχο έχει να σπάσει το απεργιακό μέτωπο των εργαζομένων και να δημιουργήσει σύγχυση στους απεργούς, τους φοιτητές, και τους διδάσκοντες...

Είναι σαφές ότι το προεδρείο του ΔΣ έχει έλθει σε συμφωνία ''κάτω από το τραπέζι'' με το Υπουργείο αναλαμβάνοντας το έργο της απεργοσπασίας με αντάλλαγμα τη σωτηρία του μηχανισμού του.

Το πελατειακό κράτος των κομματικών-κυβερνητικών συνδικαλιστικών παρατάξεων προσπαθεί να επιβιώσει όχι πια μέσα από τη φάμπρικα των προσλήψεων αλλά μέσω της διαχείρισης των διαθεσιμοτήτων, δηλαδή των απολύσεων των συναδέλφων. Η απεργία συνεχίζεται κανονικά».

Ο υπουργός Παιδείας Κων. Αρβανιτόπουλος δήλωσε ύστερα από όλα αυτά:

«Στη χθεσινή Γενική Συνέλευση των διοικητικών υπαλλήλων του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών μια μικρή μειοψηφία επέβαλε το χάος και τις αποφάσεις διά βοής... διοικητικοί υπάλληλοι που προσήλθαν να εργαστούν προπηλακίστηκαν και παρεμποδίστηκαν στην άσκηση των καθηκόντων τους».

Γεγονός είναι πάντως ότι για περισσότερες από 80 ημέρες φοιτητές και καθηγητές παρακολουθούν την εξέλιξη μιας σφοδρότατης αντιπαράθεσης.

Συνεχείς παλινωδίες, διαφωνίες ακόμα και για αυτονόητα θέματα, όπως το πόσοι ακριβώς υπάλληλοι εργάζονται στα πανεπιστήμια, οδήγησαν σε ένα αδιέξοδο, τη λύση του οποίου ακόμη αναζητούν.

Οι διοικητικοί υπάλληλοι του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Αθηνών αναμένεται να συμμετάσχουν σε νέα 48ωρη απεργία της πανελλήνιας ομοσπονδίας τους τη Δευτέρα και την Τρίτη.

Αυτό που ζητούν πρυτάνεις και υπάλληλοι είναι γραπτές εγγυήσεις πάνω στις προτάσεις πέντε σημείων του κ. Αρβανιτόπουλου, καθώς οι διαπιστωτικές πράξεις που έχουν εκδοθεί για τη διαθεσιμότητα των 1.349 υπαλλήλων συνιστούν οριστική διαθεσιμότητα

αι τυχόν επανατοποθέτηση των 650 στα Ιδρύματα όπου υπάρχουν κενά αποτελεί προφορική δέσμευση χωρίς πρακτικό αντίκρισμα, όπως διατείνονται.

Πάντως στο Μετσόβειο ήδη τέσσερις σχολές (Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί, Μηχανολόγοι Μηχανικοί, Πολιτικοί Μηχανικοί και Ναυπηγοί) έχουν ανοίξει και τα μαθήματά τους γίνονται κανονικά.

Την παραίτηση του υπουργού Παιδείας και την απόσυρση του μέτρου της διαθεσιμότητας ζητά ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ μαζί του συντάσσεται και η ΠΑΣΠ Οικονομικού, που με σκληρή ανακοίνωση που εξέδωσε κατά του υπουργού Παιδείας ζητά την παραίτησή του υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο.

Πηγή: ΕΘΝΟΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΧΑΝΟΥΝ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΙΠΡΥΤΑΝΗΣ ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΚΟΠΕΣ"

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΚΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΛΙΚΑΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ

Προμελετημένο το έγκλημα  .---Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΙΜΟΡΡΑΓΕΙ ΚΑΙ ο Πελεγρίνης  κάνει διακοπές στο Παρίσι...ΣΤΕΙΛΤΕ ΤΟΥΣ ΟΛΟΥΣ ΣΠΙΤΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΚΕΤΑ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΜΗΔΕΝΙΣΕΙ ΟΙ ΚΛΙΚΕΣ,ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟΜΜΑΤΑΡΧΕΣ----ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ....

Προμελετημένο το έγκλημα .-«Εμφύλιος» στα Πανεπιστήμια και 
μαζική έξοδος Ελλήνων στο εξωτερικό για ΣΠΟΥΔΕΣ –ΜΕΓΑΛΟ ΑΠΟΣΤΗΜΑ Η ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ  δεκαετιες ολοκληρες.
ΑΦΙΣΟΚΟΛΛΗΤΕΣ, ΚΟΜΑΤΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΟΜΠΙΝΑΔΟΡΟΙ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΣΤΟΝ ΜΗΔΕΝΙΣΜΟ. 
Στο εξωτερικό επιλέγουν να μεταναστεύσουν πολλοί Έλληνες φοιτητές προκειμένου να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε ένα  ΑΛΗΘΙΝΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ Πανεπιστήμιο [ΚΑΙ ΜΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ].

Μελέτη της ευρωπαϊκής ιστοσελίδας studyportals αναφέρει ότι παρά την οικονομική κρίση περίπου 25.000 Έλληνες αποφάσισαν να μεταβούν στο εξωτερικό ώστε να κανουν τις σπουδές τους. Μάλιστα τα νούμερα δείχνουν αύξηση 162% του αριθμού των φοιτητών.
Τα ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια που βρίσκονται υψηλά στην λίστα των Ελλήνων φοιτητών είναι τα εξής, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Κεφάλαιο.
Σε ποιες χώρες μεταναστεύουν οι Έλληνες φοιτητές:

Μεγάλη Βρετανία: ποσοστό 34,8%
Το Ηνωμένο Βασίλειο, προσελκύει παραδοσιακά -πλέον- τον μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών από την Ελλάδα. Οι βασικοί λόγοι που οι Έλληνες φοιτητές επιλέγουν την Αγγλία για να συνεχίσουν τις σπουδές τους, είναι η άρτια οργάνωση των Πανεπιστημίων και η υψηλή ποιότητα σπουδών.

Παράλληλα, η εύκολη χρήση της αγγλικής γλώσσας βοηθά στην προτίμηση, ωστόσο τον σημαντικότερο ρόλο στην επιλογή των Ελλήνων να σπουδάσουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, είναι η ανεργία.



Γερμανία: 14,7%

Η δεύτερη «δεξαμενή» που απορροφά τους Έλληνες φοιτητές είναι η Γερμανία, την οποία επιλέγουν οι Έλληνες για την μεγάλη γκάμα πανεπιστημίων (περισσότερα από 360) και προγραμμάτων σπουδών (πάνω από 13.000).

Τα υψηλό επίπεδο της γερμανικής ακαδημαϊκής κοινότητας, εντοπίζεται κυρίως στην ιατρική και στις θετικές επιστήμες, με αρκετά γερμανικά πανεπιστήμια να έχουν υψηλή κατάταξη στις διεθνείς αξιολογήσεις.

Οι υπόλοιπες χώρες στις οποίες μεταναστεύουν οι Ελληνες φοιτητές, είναι η Ιταλία με ποσοστό 9,2%, η Γαλλία με ποσοστό 5%, οι ΗΠΑ ποσοστό 4,8%, η Ολλανδία με ποσοστό 3%, η Τουρκία με 2,9%, η Σλοβακία με ποσοστό 2,5%, το Βέλγιο με 1,5% και η Ελβετία με ποσοστό 1,4%.



Το οικονομικό κόστος

Ένα από σημαντικότερα διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες φοιτητές είναι τα έξοδα. Στην Ελλάδα, τα περισσότερα μεταπτυχιακά κοστίζουν από 1.500 έως 2.000 ευρώ το εξάμηνο την ίδια στιγμή που στην Αγγλία το κόστος κυμαίνεται από 5.000 έως και 16.000 λίρες. Στις ΗΠΑ από την άλλη, το κόστος εκτοξεύεται από 11.000 έως 35.000 δολάρια, ενώ στη Γαλλία το κόστος αγγίζει τα 600 ευρώ όσον αφορά τα κρατικά πανεπιστήμια, ενώ στα ιδιωτικά ιδρύματα κυμαίνεται από 3.000 έως 15.000 ευρώ.





Σε έναν ιδιότυπο εμφύλιο πόλεμο βρίσκονται τις τελευταίες ώρες τα Πανεπιστήμια, λίγο πριν εκπνεύσει η προθεσμία για την υποβολή των στοιχείων στο ΑΣΕΠ των διοικητικών υπαλλήλων για διαθεσιμότητα.



Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές υπάρχουν πολλοί διοικητικοί και μέλη ΔΕΠ που επιθυμούν να δοθούν τα στοιχεία, προκειμένου να ξεκαθαρίσει το «τοπίο» και να λειτουργήσουν ομαλά τα Πανεπιστήμια



Αντίθετα , σύμφωνα με τις ίδιες πηγές υπάρχουν άτομα με πλαστά στοιχεία που φοβούνται να δοθούν στη δημοσιότητα τίτλοι που δεν υπάρχουν στην ουσία ενώ άλλοι τίτλοι υπάρχουν αλλά δεν αντιστοιχούν στην εργασία που κάνουν επί παραδείγματι θεολόγοι που κάνουν τη δουλειά του βιβλιοθηκονόμου.



Σε κάθε περίπτωση πάντως έως αύριο σύμφωνα με την υπουργική παραγγελία πρέπει να δοθούν τα στοιχεία στο ΑΣΕΠ.



Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΚΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΛΙΚΑΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ"