Ναοί του αρχαίου Ελληνικού χώρου

Πρόκειται για ενδιαφέρουσα μελέτη, από την οποία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν
να αντλήσουν πολύτιμες πληροφορίες για την απόκτηση ή την εμπέδωση μιας
στοιχειώδους αρχαιογνωσίας.
           Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν ναό αποκλειστικά το ιδιαίτερο κτίσμα,
μέσα στο οποίο στεγαζόταν και φυλασσόταν το άγαλμα της λατρευόμενης
θεότητας, σε αντιδιαστολή προς το Ιερό, δηλαδή τον ιερό χώρο, ο οποίος
περιλάμβανε τον ναό, τους βωμούς, τα αναθήματα και τις κατοικίες των ιερέων.
Η ιστορία της αρχιτεκτονικής των αρχαίων Ελλήνων μας διδάσκει ότι ναοί
άρχισαν να κατασκευάζονται από την ομηρική εποχή και έπειτα και πως οι
προγενέστεροι τόποι λατρείας ήταν τα Ιερά. Πράγματι, στα κυριότερα δηλαδή
προϊστορικά κέντρα της Ελλάδας, στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα, στην Κρήτη -στις
Κνωσό και Φαιστό- , δεν βρέθηκαν λείψανα ναών με την παραπάνω έννοια, σχεδόν
όμως σε όλα τα μέρη της ελληνικής γης αποκαλύφθηκαν λείψανα βωμών στις
μεγάλες αυλές των προϊστορικών βασιλικών παλατιών. Η εύρεση τέτοιων
λατρευτικών τύπων ανταποκρίνεται πληρέστερα με τις σχετικές περιγραφές και
αναφορές των ομηρικών επών, σύμφωνα με τα οποία η μεγάλη αυλή του βασιλικού
παλατιού των προϊστορικών χρόνων ήταν ο ιερός τόπος των πόλεων, στον οποίον
συνέρεαν οι θρησκευτές στις μεγάλες περιοδικές γιορτές, όπου θυσίαζαν και
επικαλούνταν τη βοήθεια των λατρευόμενων θεών. Γι' αυτό και η μεγάλη αυλή
του προϊστορικού βασιλικού ανακτόρου -το έρκος- προσδιορίζεται από τον Όμηρο
"έρκος ιερόν".

           Έτσι στην Ιθάκη, στην αυλή του παλατιού του Οδυσσέα, ο Λαέρτης
και ο Οδυσσέας θυσιάζουν στον Ερκείο Δία μηρούς βοδιών και ο Φήμιος
προσπαθεί να καταφύγει εκεί για να βρει άσυλο. Επίσης και στην αυλή του
ανακτόρου του ο Πρίαμος κάνει σπονδές στον Ιδαίο Δία, ζητώντας τη βοήθειά
του. Σύμφωνα με αυτά, ο προϊστορικός ελληνικός ναός ήταν υπαίθριος χώρος που
περιβαλλόταν από τοίχο και περιείχε βωμό και πιθανόν το λατρευτικό άγαλμα.
Τέτοιοι χώροι δεν ήταν μόνο οι αυλές των βασιλικών ανακτόρων αλλά και
σπήλαια, πηγές και άλση. Παράλληλα όμως με το πρωταρχικό αυτό είδος του
ελληνικού ναού συνυπήρχε, κατά τους προϊστορικούς χρόνους, και άλλο είδος
ναών, μέσα σ' αυτό το ίδιο το ανάκτορο ιερό, το οποίο βρισκόταν μέσα στο
άδυτο του παλατιού, δηλαδή στα ιδιαίτερα διαμερίσματα του βασιλιά και στο
οποίο λατρεύονταν "οι θεοί μύχιοι εν μυχώι δόμου", όπως λέει ο Όμηρος στην
Οδύσσεια. Και πράγματι, σε διάφορα προϊστορικά ανάκτορα της Κρήτης
αποκαλύφθηκαν ναΐσκοι με σκεύη λατρείας και ειδώλια. Από τα πιο σημαντικά
και χαρακτηριστικά είναι το ιερό που βρισκόταν στην Κνωσό, δίπλα στην
αίθουσα του θρόνου του Μίνωα, το οποίο αποτελείται από δύο συνεχόμενα
δωμάτια. Στη μέση του καθενός εγείρεται τετράγωνος κίονας, που φέρει και
στις τέσσερις πλευρές του το σύμβολο του διπλού πέλεκυ, το οποίο ήταν το
έμβλημα του λατρευόμενου Καρίου Διός.
           Το ότι τα ανάκτορα των προϊστορικών βασιλιάδων περιέκλειαν τα
ιερά και τους ναούς της πανάρχαιας εκείνης περιόδου προκύπτει, εκτός από τις
ομηρικές περιγραφές και ανασκαφές, και από πολλές γλυπτές και ζωγραφικές
παραστάσεις, οι οποίες βρέθηκαν σε διάφορες ανασκαφές προϊστορικών τόπων.
Έτσι, τοιχογραφία του ανακτόρου της Κνωσού παριστάνει το εσωτερικό ναΐσκου
διαιρεμένο σε τρία δωμάτια, των οποίων οι τοίχοι είναι βαμμένοι με διάφορα
χρώματα: κόκκινο, μπλε και κίτρινο. Λατρευτικό άγαλμα δεν φαίνεται αλλά μόνο
λατρευτικά αντικείμενα σε σχήμα κεράτου δίπλα στους κίονες. Ακόμα, στους
βασιλικούς τάφους των Μυκηνών βρέθηκαν χρυσές πλάκες, πάνω στις οποίες
υπάρχει ανάγλυφη παράσταση με την πρόσοψη κτιρίου, όπου πάνω στις δύο γωνίες
της στέγης του κάθονται από μία περιστέρα, ιερό πτηνό και σύμβολο της
Αφροδίτης. Το κτίριο που παριστάνεται έχει τρεις πόρτες και βωμούς που
διαγράφονται στο βάθος τους καθώς και επιστέγασμα με πολλές αρχιτεκτονικές
λεπτομέρειες, που θυμίζει τα σχέδια των βασιλικών ανακτόρων της Τίρυνθας και
των Μυκηνών. Από αυτές τις ενδείξεις οδηγήθηκε η ιστορία της αρχιτεκτονικής
των αρχαίων Ελλήνων  και παραλλήλισε τα πρώτα κτίσματα πραγματικών ναών με
τα σχέδια των προϊστορικών μεγάρων και ανακτόρων. Κατέληξε στο συμπέρασμα
ότι το βασιλικό προϊστορικό ανάκτορο, και μάλιστα το μέγαρο, δηλαδή η
αίθουσα υποδοχής του ανακτόρου, είναι ο πρωταρχικός τύπος του ελληνικού
ναού. Αυτό εξηγεί και γιατί οι αρχαίοι Έλληνες καλούν τους αρχαιότατους
ναούς "μέγαρον" όπως τον ναό της Δήμητρας και της Κόρης, όπως λέει ο
Παυσανίας, τον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος. Και
πράγματι, ο ναός της ομηρικής περιόδου που βρέθηκε στην Τροία, από τους
αρχαιότερους των ελληνικών ναών, θυμίζει το σχέδιο του μεγάρου, γιατί
αποτελείται από μια ευρύχωρη τετράγωνη αίθουσα 15,30x8,30 μέτρων και έναν
πρόδομο βάθους 2 μέτρων. Σ' αυτό το κτίσμα βρέθηκε μία βάση κίονα, πάνω στην
οποία στηριζόταν ξύλινος κίονας και όλη η αίθουσα διαιρούνταν σε δύο κλίτη,
που χωρίζονταν από σειρά κιόνων. Στο εσωτερικό διαμέρισμα ήταν στημένο το
άγαλμα ή το ξόανο του θεού. Ο ναός ήταν καθιδρυμένος πάνω σε λόφο, όπου κατά
την εποχή των διαδόχων του Αλεξάνδρου ιδρύθηκε ο ναός της Αθηνάς του Ιλίου
και είναι πολύ πιθανόν αυτός ο πανάρχαιος ομηρικός ναός να είναι ο ναός της
Αθηνάς των χρόνων της άλωσης της Τροίας, που βρισκόταν πάνω στην ακρόπολη,
γύρω από τον οποίο πολλά αναφέρονται στην Ιλιάδα. Στην Τροία άλλος ναός
εκείνης της εποχής αναφέρεται από τον Όμηρο και ο ναός του Σμινθίου
Απόλλωνα.



http://www.hellinon.net/AELLDIK/FOTOS/Naoi.h3.gif

            Σύμφωνα με αυτά, ο ναός κατά τους ομηρικούς χρόνους έχει
ανεξαρτητοποιηθεί από την διαφύλαξή του στα βασιλικά ανάκτορα, αντιγράφει το
σχήμα των μεγάρων, μέσα στα οποία, κατά τους προϊστορικούς χρόνους,
κλεινόταν και έμενε αθέατος, παρουσιάζεται τώρα σε υπαίθριο χώρο ως
περίοπτος αυτοτελής οίκος του λατρευόμενου θεού, του οποίου το άγαλμα ή το
ξόανο στεγάζει και στον οποίο δεν πηγαίνει πλέον μόνο ο βασιλιάς να
προσευχηθεί αλλά και κάθε θρησκευτής. Τέτοιος ναός πιθανόν ήταν του Απόλλωνα
στη Δήλο, του οποίου το μέγεθος και τη φήμη εγκωμιάζει ο σχετικός ομηρικός
ύμνος. Επίσης, ανάλογος ναός πρέπει να ήταν και του Πύθιου Απόλλωνα στους
Δελφούς, για τον οποίο ο σχετικός ομηρικός ύμνος λέει ότι είχε μεγάλο
περίβολο. Οι παραπάνω ναοί του 10ου και 9ου αιώνα π.α.χ.χ., που αναφέρονται
στους ομηρικούς ύμνους δεν διασώθηκαν, πολύ πιθανόν είναι όμως ότι, έχοντας
το σχήμα του μεγάρου, ήταν επιμήκη τετράγωνα κτίρια, των οποίων οι δύο
μακροί τοίχοι προεκτείνονταν, σε σχήμα παραστάδων, περικλείοντας τον πρόδομο
και την αίθουσα. Η πρόσοψη μεταξύ των παραστάδων ήταν διακοσμημένη με δύο
ξύλινους κίονες πάνω σε λίθινες βάσεις. Αλλά αυτή η διαμόρφωση του ελληνικού
ναού αποτελεί την πιο απλή διαμόρφωση του πρωταρχικού δωρικού ναού σε
παράσταση.
            Το τετράγωνο δωμάτιο του μυκηναϊκού ανακτόρου, το μέγαρο,
ονομάσθηκε τώρα άδυτο ή ναός, ο πρόδομος και η αίθουσα του μεγάρου
ονομάστηκαν πρόναος. Και μέχρι τον 8ο π.α.χ.χ. αιώνα η συγκεκριμένη
αρχιτεκτονική δεν φαίνεται να έκανε μεγαλύτερες προόδους, περιορίστηκε να
εγείρει ναούς κατά το πρότυπο του μυκηναϊκού ανακτόρου. Από τον 8ο π.α.χ.χ.
αιώνα όμως και μετά ο ελληνικός ναός αναπτύσσεται και διακοσμείται, έτσι
καθίσταται οργανικό ον και η ύψιστη εκδήλωση της τέχνης, γιατί αρχιτέκτονες,
γλύπτες και ζωγράφοι συνεργάζονται στην αρμονικότερη ίδρυση και στον
καλλιτεχνικότερο εξωραϊσμό της κατοικίας του θεού. Για την εκλογή του
κατάλληλου τόπου ίδρυσης ναού ζητούνταν, κατά τον λεγόμενο νόμο των ιερών,
χρησμός μαντείου, όπως αυτός της Πυθίας, ή λαμβανόταν υπόψη η παράδοση, κατά
την οποία ο θεός είχε υποδείξει, με ορατό σημάδι, τον αρεστό σ' εκείνο τόπο
ίδρυσης του ναού του. Εξαιτίας αυτού πολλοί ναοί, όπως αυτοί που ήταν στην
Αίγινα, στο Σούνιο, στα Δίδυμα βρίσκονταν μακριά από την πόλη. Όταν όμως δεν
υπήρχε χρησμός ή παράδοση, οι ναοί συνήθως κτίζονταν πάνω σε λόφο ή ύψωμα με
ανοιχτό ορίζοντα, για να είναι περίοπτοι και με φυσική οχύρωση, για να
προφυλάσσονται επαρκέστερα οι θησαυροί και τα άλλα πολύτιμα αφιερώματα και
σκεύη που βρίσκονταν μέσα σ' αυτούς. Ο ναός που εγείρονταν κάτω από αυτές
τις συνθήκες βρίσκονταν στη μέση του χώρου, ο οποίος καλείται τέμενος,
περιβάλλονταν συνήθως από τείχος και περιείχε βωμούς, αναθήματα, στήλες και
αγάλματα. Ο θρησκευτής που εισέρχονταν στο τέμενος θυσίαζε πρώτα και έπειτα
περνώντας μπροστά από τα διάφορα αναθήματα έφτανε στο ναό, του οποίου η
πρόσοψη ήταν συνήθως προς την ανατολή. Και αρχικά, όπως αναφέρθηκε, ο ναός
είχε απλά τον τύπο του μυκηναϊκού μεγάρου, θεμελιώνονταν πάνω σε λίθινες
βάσεις και κτίζονταν με πλίνθους ψημένους στον ήλιο ή από κομμάτια ξερού
πηλού που ανακάτευαν με άχυρο, όπως συνηθίζονταν κατά τους προελληνικούς
χρόνους στην Τροία, Θήρα, Κνωσό, Τίρυνθα και Μυκήνες. Έτσι ήταν κτισμένος
και ο ναός της Αθηνάς στην Ολυμπία κατά τον 8ο ή 7ο αιώνα. Με τον ίδιο τρόπο
ήταν κτισμένος και ο αρχαιότατος ναός στην Πανόπη Φωκίδας, τον οποίο είδε ο
Παυσανίας. Ανάλογος πρέπει να ήταν και ο ναός του Απόλλωνα στα Μέγαρα, του
οποίου ο αυτοκράτορας Αδριανός διέταξε την ανοικοδόμηση με μαρμάρινο υλικό.
           Όσον αφορά στα άλλα μέρη του -στέγη και κίονες- αυτά ήταν
φτιαγμένα από ξύλο, όπως ξύλινα ήταν και τα μυκηναϊκά ανάκτορα. Με την
πάροδο του χρόνου όμως, το ξύλο αντικαθιστάται με τον λίθο, ο ναός που
εξωραΐζεται αποκτάει περισσότερους κίονες. Δεν είναι ακριβώς γνωστές
λεπτομερειακά οι φάσεις της εξέλιξης του ελληνικού ναού από τον απλό
πρωταρχικό μυκηναϊκού τύπου. Είναι όμως βέβαιο ότι αρχικά προστέθηκαν δύο
ακόμα κίονες στην πρόσοψη, αργότερα έξι και τέλος εμπλουτίσθηκαν οι μακρές
πλευρές του ναού και του οπισθόδομου με μία ή και δύο σειρές κιόνων. Σε
ενίσχυση των παρατηρήσεων γι' αυτή την εξέλιξη προβάλλονται δύο αρχαιότατοι
ναοί, ο ναός της Ήρας στην Ολυμπία, το Ηραίον και ο ναός που αποκαλύφθηκε
στο Θέρμο της Αιτωλίας. Το Ηραίον κτίστηκε κατά τον 7ο π.α.χ.χ. αιώνα και
είναι ο πιο αρχαίος δωρικός ναός που έχει ανακαλυφθεί. Ο Παυσανίας αναφέρει
ότι και κατά τους χρόνους του ακόμα διατηρούταν μέσα σ' αυτόν το ναό, ως
κειμήλιο της άλλοτε ξύλινης κιονοστοιχίας του ναού, δρύινος κίονας, γιατί
ξύλινοι ήταν αρχικά οι κίονες, αλλά με την πάροδο του χρόνου, επειδή αυτοί
σάπιζαν, αντικαθιστούταν με λίθινους κίονες. Πράγματι, οι κίονες που
βρέθηκαν στις ανασκαφές αυτού του Ηραίου είναι διαφόρων χρόνων. Αλλά και ο
ναός που αποκαλύφθηκε στο Θέρμο της Αιτωλίας ήταν κτισμένος κατά την
πρωταρχική ναοδομία. Το άδυτο, στενό και μακρύ, ήταν διαιρεμένο σε δύο κλίτη
ή υποστάσεις με μία σειρά από κίονες που στηρίζονταν πάνω σε λίθινες βάσεις.
         Της ίδιας τεχνοτροπίας ήταν και ο ναός της Ορθίας Αρτέμιδας στην
Σπάρτη του 9ου ή 8ου αιώνα, ναός ο οποίος αποτελούνταν από έναν απλό
τετράγωνο σηκό, τον οποίο χώριζε κατά μήκος σε δύο μέρη, μια σειρά από
ξύλινους κίονες. Στο βάθος ήταν στημένο μέσα σε ένα μικρό χώρισμα το άγαλμα
της θεάς. Ο εξωτερικός διάκοσμος των πανάρχαιων αυτών ναών γινόταν με
έγχρωμα ψημένα κεραμίδια. Στο Θέρμο το επιστύλιο του ναού ήταν διακοσμημένο
με κοσμήματα αρχαϊκού τύπου. Στην Ολυμπία οι ανασκαφές έφεραν στο φως τα
κομμάτια του τεράστιου ακρωτηρίου, το οποίο επέστρεφε στο τύμπανο του Ηραίου
και το οποίο είναι από ψημένο πηλό και σε σχήμα δίσκου με χρωματιστά
γεωμετρικά ιχνογραφήματα. Αλλά και στη Μεγάλη Ελλάδα και ιδίως στη Σικελία,
Σελινούντα και Γέλα, όπου σώζονται ακόμα αρχαιότατοι ναοί δωρικού ρυθμού, η
διακόσμησή τους με χρωματιστά ψημένα κεραμίδια και η τεχνοτροπία των σχεδίων
και της κατασκευής τους φανερώνουν ότι πράγματι είναι αυταπόδεικτη η θεωρία
του Βιτρούβιου, κατά την οποία η αρχιτεκτονική του ελληνικού ναού προήλθε
από την ξυλοδομία. Τέτοιος ήταν ο ελληνικός ναός κατά την γεωμετρική περίοδο
και την πρώιμη αρχαϊκή εποχή. Από τη στιγμή όμως που άρχισε η αντικατάσταση
του πηλού και του ξύλου με σκληρότερο υλικό -του πωρόλιθου ή του μαρμάρου-
άρχισε εύλογα και η μεταβολή από την αλλαγή του υλικού και η νέα διαμόρφωση
των αρχιτεκτονικών μελών του ναού. Κύρια και ουσιώδη μεταβολή υπέστη ο
κίονας, ο οποίος, πρώτα ήταν ξύλινος και είχε το σχήμα του ξύλινου
μυκηναϊκού κίονα. Σύμφωνα με τις παραστάσεις, ο μυκηναϊκός κίονας ήταν
ξύλινο στήριγμα, πιο λεπτό κοντά στη βάση και πιο παχύ κοντά στην κορυφή,
την οποία στεφάνωνε κυκλικό επίθεμα ή άβακας (άβαξ). Με την χρησιμοποίηση
λίθου αντί ξύλου, ο κίονας αυτός έγινε παχύτερος στη βάση και λεπτότερος
στην κορυφή, το επίθεμα μεγεθύνθηκε και επιμηκύνθηκε, ο κορμός αυλακώθηκε
και έτσι γεννήθηκε ο δωρικός κίονας. Οι ναοί διακοσμημένοι με αυτό το είδος
κιόνων ονομάστηκαν δωρικοί ναοί. Τέτοιοι ναοί ιδρύθηκαν όλα τα μέρη της
Ελλάδας και της Μεγάλης Ελλάδας. Ταυτόχρονα όμως ή λίγο αργότερα, ιδρύθηκαν
στη Μικρά Ασία και μάλιστα στην Ιωνία ναοί διακοσμημένοι με κίονες ιωνικού
ρυθμού και καλούνταν, από αυτόν, ιωνικοί ναοί. Και τα δύο αυτά είδη ναών
έχουν όμοιο γνώρισμα την λεγόμενη κρηπίδα, δηλαδή τη βάση ή το υπόβαθρο πάνω
στο οποίο εγείρονται.
           Η κρηπίδα είναι ευρύ και στερεό στρώμα από λίθους, του οποίου το
κάτω μισό τμήμα είναι χωμένο μέσα στη γη και αποτελεί τα θεμέλια του ναού,
το άλλο πάνω μισό προεξέχει από τη γη και καλείται στυλοβάτης, γιατί πάνω σ'
αυτόν στηρίζονται οι κίονες του ναού. Το βάθος των θεμελίων ποίκιλλε ανάλογα
με το βάρος του κτίσματος που θα τοποθετούνταν πάνω τους ή σύμφωνα με τον
τύπο στον οποίο ανήκαν. Εάν η θέση ήταν βραχώδης, όπως πάνω στην Ακρόπολη
λόγου χάρη, το βάθος γίνονταν μέτριο και τα θεμέλια τοποθετούνταν χωρίς
συνδετικό υλικό. Όπου το έδαφος δεν ήταν βραχώδες, συνήθως μέσα στον πυθμένα
του αυλακιού ρίχνονταν στρώμα άμμου, μερικές φορές πηλού, για να ισοπεδώσουν
τη θέση. Στην Έφεσο το κάτω στρώμα των θεμελίων του αρχαιότατου ναού της
Αρτέμιδας ήταν από άνθρακα και αμμοκονίαμα. Η κρηπίδα κατασκευάζονταν από
λίθους, επεξεργασμένους ή μη. Το κάτω μέρος της κρηπίδας του αρχαιότατου
Ηραίου της Ολυμπίας αποτελείται από ακανόνιστες πέτρες. Τα κενά μεταξύ των
λίθων αυτών συμπληρώνονταν με πέτρες και χώμα. Ο στυλοβάτης αποτελείται από
τρία στρώματα λίθων, κλιμακωτά τοποθετημένα. Το δάπεδο του ναού ή των
κιονοστοιχιών εξείχε λίγο από την κορυφή του στυλοβάτη. Και μέχρι τον
στυλοβάτη τα είδη των παραπάνω ναών δεν διέφεραν μεταξύ τους, από τον
στυλοβάτη όμως και πάνω η διαφορά όχι μόνο είναι μεγάλη, αλλά αποτελεί και
το χαρακτηριστικό γνώρισμα κάθε ρυθμού. Και αυτή τη διαφορά προκαλούσε η
μορφή των κιόνων και η μορφή της ξυλοδεσίας ή του θριγκού, του ανώτερου
δηλαδή μέρους του ναού, το οποίο βρίσκεται επάνω στους τοίχους και στους
κίονες. Ο θριγκός παρουσιάζει την εξής διαφορά: του δωρικού θριγκού το πρώτο
μέλος είναι το επιστύλιο, το οποίο επικάθεται στα ανώτατα μέλη των κιόνων
και το οποίο αποτελείται από μεγάλες τετράπλευρες οριζόντιες δοκούς.
            Αυτές οι δοκοί φέρουν στο πάνω μέρος τους κανόνες, δηλαδή
κοντούς πήχεις, από τους οποίους κρέμονται μικρές αποφύσεις, οι καλούμενες
σταγόνες. Οι κανόνες βρίσκονται πάντα ακριβώς πάνω από το μέσο των
μετακιονίων, δηλαδή πάνω από το διάστημα μεταξύ δύο κιόνων. Πάνω από τους
κανόνες προεξέχει μια συνεχής στενή ταινία και κατόπιν έρχεται το διάζωμα.
Το διάζωμα διαιρείται σε τρίγλυφα και μετώπες. Τα τρίγλυφα είναι πλάκες
τοποθετημένες όρθια και φέρουν τρεις κάθετες γλυφές, δύο ολόκληρες και δύο
μισές, μεταξύ των οποίων προεξέχουν οι λεγόμενοι μηροί. Οι μετώπες είναι
τετράπλευρες πλάκες, οι οποίες φέρουν συνήθως παραστάσεις. Τα τρίγλυφα
βρίσκονται πάντοτε πάνω από τους κανόνες. Μετά το διάζωμα ακολουθεί το γείσο
(κορνίζα), του οποίου η κάτω επιφάνεια κλίνει προς τα εμπρός και κοσμείται
με πίνακες που προεξέχουν, τους προμόχθους και με σειρά από σταγόνες. Οι
προμόχθοι βρίσκονται πάντα πάνω από τα τρίγλυφα και στο μέσο των μετοπών. Τα
διαστήματα μεταξύ των προμόχθων ονομάζονται αγυιές.Το επιστύλιο του ιωνικού
θριγκού δεν έχει την επιφάνεια ενιαία, αλλά διαιρεμένη σε δύο ή τρεις
ταινίες, που προεξέχει λίγο η μία από την άλλη, αναμφίβολα έλαβε την
διαμόρφωση αυτή από την ξυλοδομία, κατά την οποία δύο ή τρεις επάλληλοι
δοκοί αποτελούν το επιστύλιο. Αντίθετα, το διάζωμα είναι ενιαίο και επίπεδο
και επειδή πολλές φορές διακοσμούνταν με παραστάσεις, καλείται ζωφόρος. Το
γείσο συνίσταται άλλοτε από οριζόντιες πλάκες, χωρίς τις δωρικές σταγόνες,
άλλοτε βρίσκονται κάτω από αυτές πυκνές τετράπλευρες προεξοχές, οι οποίες
ονομάζονται γεισήποδες ή οδόντες, διότι προφανώς παριστάνουν τα άκρα των
οριζόντιων ξύλινων δοκών της οροφής και υπενθυμίζουν την γένεσή τους από την
ξυλοδομία. Από τον θριγκό και πάνω, τα δύο είδη του ελληνικού ναού έχουν
πάλι, όπως και στην κρηπίδα, κοινό γνώρισμα την διαμόρφωση της στέγης, η
οποία ήταν σαμαρωτή, σχηματίζει μπροστά και πίσω τα τριγωνικά αετώματα ή
τους αετούς. Η επιφάνεια του βάθους των αετωμάτων καλείται τύμπανο, το οποίο
πλαισιώνεται από γείσα χωρίς προμόχθους. Πάνω από το αέτωμα, όπως και όλη τη
στέγη, πλαισιώνει η υδρορροή ή σίμη, στεφάνι δηλαδή, η οποία στεφανώνει το
οικοδόμημα και συνάμα εμποδίζει τα νερά της βροχής να πέφτουν από τη στέγη
στις προσόψεις.
            Αυτού του είδους οι ναοί ονομάστηκαν "εν παραστάσι". Με την
πάροδο του χρόνου όμως και μάλιστα από την αρχαϊκή εποχή, οι ναοί
διακοσμήθηκαν με περισσότερους κίονες. Πρώτα εμπλουτίστηκαν με δύο ακόμα
κίονες και ονομάστηκαν πρόστυλοι. Αργότερα η ίδια διάταξη των κιόνων
επαναλήφθηκε και πριν της οπίσθιας στενής πλευράς του ναού και ονομάστηκαν
αμφιπρόστυλοι. Πρόστυλοι ναοί ήταν το Αρτεμίσιο στην Επίδαυρο και ο ναΐσκος
στην Ολυμπία ή θησαυρός των Γελώων. Αμφιπρόστυλος ναός είναι ο ναός της
Απτέρου Νίκης της ακροπόλεως Αθηνών. Οι τρεις αυτοί τύποι είναι οι
κυριότεροι τύποι μακράς σειράς ναών, των οποίων το κοινό γνώρισμα είναι ότι
δεν έχουν κίονες και στα πτερά, δηλαδή κατά τις μακρές πλευρές του κτιρίου.
Οι ναοί αυτοί ονομάζονται άπτεροι. Ως άπτεροι, αυτοί οι ναοί ήταν κτίσματα
μικρών διαστάσεων. Με την μεγέθυνση όμως των ναών, όχι μόνο οι στενές
πλευρές απέκτησαν περισσότερους κίονες, αλλά και οι μακρές διακοσμήθηκαν με
μονή ή και διπλή σειρά κιόνων. Οι ναοί που καλλωπίστηκαν με μία σειρά ή δύο
σειρές κιόνων ονομάσθηκαν περίπτεροι ή δίπτεροι. Κατά τον Βιτρούβιο,
περίπτεροι ναοί καλούνται αυτοί που έχουν από έξι κίονες στις στενές πλευρές
και από έντεκα στις μακρές, σ' αυτές συμπεριλαμβανομένων και των κιόνων των
γωνιών. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους όμως περίπτεροι ναοί είναι όλοι οι ναοί
που έχουν γύρω τους μια σειρά κιόνων, ανεξάρτητα εάν οι στενές πλευρές έχουν
έξι κίονες, όπως αναφέρει ο Βιτρούβιος, ή πέντε, όπως ο ναός στο Θέρμο, ή
οκτώ, όπως ο Παρθενώνας.
         Ο περίπτερος ναός είναι η αρχαιότερη μορφή από τους κλασικούς
τύπους του ελληνικού, αυτό το αποδεικνύει ο ναός της Ήρας στην Ολυμπία, το
Ηραίον, του οποίου το σχέδιο χρονολογείται τον 8ο ή 9ο αιώνα π.α.χ.χ. Οι
δίπτεροι ναοί έχουν οκτώ κίονες στην πρόσοψη της κάθε στενής πλευράς και
διπλή σειρά κιονοστοιχιών στις μακρές πλευρές. Ως αρχαιότερο παράδειγμα
δίπτερου ναού αναφέρει ο Βιτρούβιος τον ναό της Αρτέμιδας στην Έφεσο, τον
οποίο έκτισαν ο Χερσίφρων από την Κνωσό και ο γιος του Μεταγένης κατά τον 6ο
αιώνα π.α.χ.χ. και πυρπολήθηκε το 356 π.α.χ.χ. από τον Ηρόστρατο. Στους
παραπάνω τύπους ναών προστίθεται και ο ψευδοπερίπτερος ναός, ο οποίος έχει
επίσης οκτώ κίονες στην πρόσοψη, αλλά από αυτούς μόνο οι τέσσερις μεσαίοι
αναλογούν στον τοίχο του ναού, πάνω σε κάθε μία από τις μακρές πλευρές
υπάρχει απλή σειρά από δεκαπέντε κίονες. Σύμφωνα με τον Βιτρούβιο, ο τύπος
αυτός επινοήθηκε κατά το τελευταίο τρίτο του 3ου π.α.χ.χ αιώνα από τον
Ερμογένη από την Αλαβάνδα, ο οποίος έκτισε το Αρτεμίσιο του Μαιάνδρου στην
Μαγνησία. Κατά τους αρχαιολόγους όμως αρχαιότερος ψευδοπερίπτερος ναός είναι
αυτός που βρίσκεται στην Σελινούντα. Για πιο πλήρη καθορισμό των διάφορων
τύπων που γεννήθηκαν από τον αριθμό των κιόνων προστέθηκε στην παραπάνω
διαίρεση των ναών και η διάκριση τους από τον αριθμό των κιόνων της πρόσοψης
σε ναούς τετράστυλους, όταν έχουν τέσσερις κίονες στην πρόσοψη, εξάστυλους
όταν έχουν έξι και οκτάστυλους, δεκάστυλους ή δωδεκάστυλους, όταν έχουν
οκτώ, δέκα, δώδεκα κίονες. Έτσι π.χ. ο ναός καθορίζεται ως περίπτερος
εξάστυλος, όταν έχει έξι κίονες στις στενές πλευρές και μία σειρά κιόνων
στις μακρές πλευρές. Δίπτερος οκτάστυλος καλείται όταν έχει οκτώ κίονες στις
στενές πλευρές και διπλή σειρά κιόνων στις μακρές του. Παραλλαγή του ιωνικού
ναού είναι ο λεγόμενος κορινθιακός ναός, ο οποίος διαφέρει από τον ιωνικό
μόνο και αποκλειστικά στο κορινθιακό κιονόκρανο και ο οποίος αρχίζει από τον
4ο π.α.χ.χ. αιώνα. Ο ελληνικός ναός κατέληξε πλέον όχι μόνο αυτοτελές
κτίσμα, ελεύθερο στην ύπαιθρο και περίοπτο, αλλά και διακοσμήθηκε με κίονες
και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη, ώστε να παρουσιάζει τον πρωτότυπο αλλά και
τελειότερο τύπο του θείου οίκου. Αλλά οτιδήποτε εξυψώνει την πρωτοτυπία του
ελληνικού ναού και τον καθιστά το θαύμα της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής
είναι οι αναλογίες των διάφορων μελών του προς τα άλλα, αναλογίες, οι οποίες
τον διαφοροποιούν κάθε ναό άλλων αρχαίων λαών. Οι αναλογίες αυτές έχουν ως
γνώμονα την σχέση των διάφορων μερών του οικοδομήματος με τη διάμετρο του
κίονα προς τη βάση. Πάνω στη βάση αυτής της αρχής οι ναοί σε σχέση με την
απόσταση που χωρίζει τους κίονες από τους άλλους, καλούνται πυκνόστυλοι,
όταν το μεταξύ διάστημα από κίονα σε κίονα είναι ίσο προς τρεις αναλογίες
της διαμέτρου του κίονα προς τη βάση του, δηλαδή το διάστημα είναι τρεις
φορές μακρύτερο από τη διάμετρο του κίονα, σύστυλοι, όταν είναι τέσσερις
φορές, εύστυλοι, τέσσερις και μισή, διάστυλοι, έξι και αραιόστυλοι παραπάνω
από έξι. Ανάλογα με αυτές τις διαφορές της πυκνότητας ή αραιότητας των
κιόνων αντιστοιχούσαν και οι διάφορες ποικιλίες από το ύψος των κιόνων και
του θριγκού.
          Με άλλα λόγια, όλα τα μέλη του ναού υπόκεινται στην ίδια αρχή των
αναλογιών. Αλλά και η εσωτερική του διάταξη δεν ανταποκρίνονταν λιγότερο
στην εμπνευσμένη, αρμονική και πλούσια σε διάκοσμο εξωτερική εμφάνιση. Το
κτίριο του ναού, το οποίο περιβάλλονταν από κίονες, είχε συνήθως σχήμα
τετράπλευρου ορθογωνίου. Και, αρχικά αποτελούνταν από μία και μόνη αίθουσα,
η οποία καλούνταν σηκός και στην οποία ιδρύονταν το λατρευτικό άγαλμα της
τιμώμενης θεότητας. Ο σηκός ήταν ερμητικά κλεισμένος και στεγασμένος, όμως
συγκοινωνούσε με τον διάδρομο της εισόδου, που βρίσκονταν μπροστά του, από
μια πόρτα, της οποίας τα κλειδιά κρατούσαν οι ιερείς. Στη μεγέθυνση όμως του
τετράγωνου κτιρίου, ο ελληνικός ναός διαιρέθηκε σε τρία μεγάλα μέρη: τον
πρόναο ή τον πρόδομο, τον σηκό ή το άδυτο και τον οπισθόδομο. Ο πρόναος
σχηματίζονταν με την προέκταση των δύο μακρών τοίχων του σηκού και ενός
εγκάρσιου τοίχου, στον οποίο υπήρχε πόρτα που οδηγούσε στον σηκό. Αυτό το
πρώτο τμήμα του ναού χωρίζονταν ανάλογα την περίσταση από μία σειρά κιόνων,
στις μετακιονίες των οποίων υπήρχαν κιγκλίδες, οι οποίες τον έφραζαν εντελώς
και μάλιστα έτσι προφυλάσσονταν τα πολύτιμα αντικείμενα και αφιερώματα, που
υπήρχαν μέσα στον πρόναο.
            Ο σηκός, στον οποίο εισέρχονταν από μεγάλη και συχνά πολυτελή
πόρτα, που υπήρχε στο βάθος του τοίχου του πρόναου, χωρίζονταν πολλές φορές
και μάλιστα από αρχαιοτάτων χρόνων σε δύο ή τρία κλίτη ή υποστάσεις με απλή
ή διπλή σειρά κιόνων. Η μεσαία υπόσταση αφήνονταν μερικές φορές χωρίς σκεπή
και λόγω αυτής της ιδιορρυθμίας ο ναός ονομαζόταν ύπαιθρος. Στο βάθος αυτού
του διαμερίσματος ήταν ιδρυμένο το λατρευτικό άγαλμα της θεότητας και γύρω
από αυτό υπήρχαν και άλλα αναθήματα και αγάλματα. Αυτό το τμήμα του ναού
λέγονταν άδυτο και δεν ήταν προσιτό σε όλους. Το τελευταίο διαμέρισμα του
ναού ήταν ο οπισθόδομος, ο οποίος ήταν γενικά όμοιος με τον πρόναο και
αποτελούσε την οπίσθια πρόσοψη του ναού, όπως ο πρόναος αποτελούσε την
εμπρόσθια πρόσοψη. Συνήθως ο οπισθόδομος ήταν τελείως απομονωμένος από τον
σηκό, μερικές φορές όμως συγκοινωνούσε με αυτόν από μία πόρτα. Αυτό το τμήμα
του ναού είχε τη θέση του θησαυροφυλακίου του Ιερού, οπότε και κλείνονταν με
κιγκλίδες και χάλκινη πόρτα.Τέτοιος ήταν ο ελληνικός ναός σε εξωτερική
εμφάνιση και σε εσωτερική διαίρεση από τον 8ο αιώνα π.α.χ.χ. και μετά, μέχρι
την βίαιη επικράτηση των χριστιανών. Μερικές φορές ο ναός λάμβανε το όνομα
της λατρευόμενης θεότητας. Έτσι, Ποσιδήϊον ή Ποσειδώνιον ήταν ο αφιερωμένος
ναός στον Ποσειδώνα, Ηραίον στην Ήρα, Αμφιαράειον στον Αμφιάραο, Ασκληπείον
στον Ασκληπιό, Ηφαιστείο στον Ήφαιστο κ.λπ.
          Πάρα πολλοί είναι οι περίφημοι ελληνικοί ναοί όλων των ρυθμών,
διατάξεων και μεγεθών που ιδρύθηκαν ανά τους αιώνες σε ολόκληρο τον ελληνικό
κόσμο, αλλά οι περιφημότεροι ναοί για το μέγεθος των διαστάσεων ή το κάλλος
του διακόσμου τους ήταν: 1) Οι αρχαιότεροι δωρικοί ναοί της Κάτω Ιταλίας και
της Σικελίας και ιδίως το Ολυμπείο των Συρακουσών, το κολοσσιαίων διαστάσεων
Ολύμπειο του Ακράγαντα, το οποίο είχε πλάτος 46,30 και μήκος 113,45 μέτρα
και το οποίο κτίστηκε γύρω στο 480 π.α.χ.χ., ο ναός του Απόλλωνα στην
Σελινούντα, πλάτους 50,11 επί 110,36 μέτρα, περίπτερος ναός με οκτώ κίονες
στις στενές πλευρές και δεκαεπτά στις μακρές του και ο ναός της Δήμητρας
στην Ποσειδωνία, ο οποίος είχε εννέα κίονες στην πρόσοψη και δεκαοκτώ στις
πλευρές, 2) οι δωρικοί ναοί της κύριας Ελλάδας και ιδίως το Ηραίον της
Ολυμπίας, ο αρχαιότερος από τους σωζόμενους ναούς των ιστορικών χρόνων, όπως
και ο ναός του Ολυμπίου Διός στην Ολυμπία. Ο ναός του Θέρμου, ιδιαίτερος για
την απλή σειρά των κιόνων του σηκού, ο ναός του Απόλλωνα στην Κόρινθο, έργο
του τέλους του 6ου αιώνα π.α.χ.χ., ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς, ο
οποίος κάηκε το 548 π.α.χ.χ. και ανοικοδομήθηκε γύρω στο 340 - 330 π.α.χ.χ.
και στον οποίο υπήρχε ιδιαίτερο διαμέρισμα όπου βρισκόταν το χάσμα του
μαντείου, ο ναός της παρθένου Αθηνάς που βρίσκεται πάνω στην Ακρόπολη της
Αθήνας, ο λεγόμενος Παρθενώνας και το Ηφαιστείο, ναός αφιερωμένος στον
Ήφαιστο, που βρίσκεται κάτω από την Ακρόπολη, 3) ο ναός της Αφαίας στην
Αίγινα και ο μοναδικός δωρικός ναός στη Μικρά Ασία, ο ναός της Άσσου.

           Από τους ιωνικούς ναούς αξιολογότεροι ήταν:  Ο αρχαιότατος
ιωνικός ναός που αποκαλύφθηκε στην πόλη της Τροίας, Νεανδρεία, του οποίου τα
κιονόκρανα φέρουν τον λεγόμενο αιολικό τύπο, ο οποίος διαιρούνταν εσωτερικά
σε δύο υποστάσεις από απλή σειρά κιόνων, ο ναός της Αρτέμιδας στην Έφεσο, το
Αρτεμίσιο, έργο του 6ου αιώνα π.α.χ.χ., ναός δίπτερος οκτάστυλος, με είκοσι
κίονες στις μακρές πλευρές, των οποίων οι κατώτεροι σπόνδυλοι είχαν πάνω
τους ανάγλυφες παραστάσεις και ήταν ανάθημα του Κροίσου, αυτός ο ναός
συγκαταλέγονταν στα επτά θαύματα του κόσμου, ο μικρός, αλλά όμορφος, ναός
της Πολιάδας Αθηνάς, τον οποίον αφιέρωσε ο Αλέξανδρος γύρω στο 334 π.α.χ.χ.
και ο οποίος ήταν απλός περίπτερος ναός με κίονες της περίστασης 6x11, ο
ναός του Φιλησίου Απόλλωνα, το Διδυμαίο στα Δίδυμα, δίπλα στη Μίλητο, έργο
του 4ου αιώνα π.α.χ.χ., το οποίο εκτέλεσαν οι αρχιτέκτονες Δάφνις και
Παιόνιος. Ο ναός ανεγείρονταν πάνω σε κρηπίδωμα επτά σκαλιών και είχε μήκος
109 μέτρα και πλάτος 51 μέτρα και ήταν δίπτερος με 10x21, τον βαθύ πρόναο
αυτού του ναού υποστήριζαν 12 κίονες, πίσω από τον οποίο υπήρχε δωμάτιο που
ονομαζόταν χρησμογραφείο, γιατί απ' αυτό ανακοινώνονταν οι χρησμοί του Θεού,
ο ψευδοπερίπτερος ναός της Αρτέμιδας στις Σάρδεις, ο ναός της Ήρας στη Σάμο,
το Ηραίον, τον οποίο ο Ηρόδοτος αναφέρει ως τον μέγιστο των ναών, από όσους
είδε, και, ο οποίος, ως δίπτερος, είχε οκτώ κίονες στην πρόσοψη, εννέα στον
οπισθόδομο, ανά είκοσι σε διπλή σειρά κατά τους δύο μακρούς τοίχους. Το
Ερεχθείο, που βρίσκεται πάνω στην Ακρόπολη, θαύμα ιωνικού καλλωπισμού έχει
μήκος 108,73 μέτρα και πλάτος 54,48 μέτρα, το Ολυμπείο ή ναός του Ολυμπίου
Διός, που επίσης είναι στην Αθήνα, έργο που αποπερατώθηκε μετά από πολλούς
αιώνες από τον αυτοκράτορα Αδριανό και είχε 107,75 μέτρα μήκος και 41 μέτρα
πλάτος. Αυτός ο ναός ήταν δίπτερος κορινθιακού ρυθμού με οκτώ κίονες στις
στενές πλευρές και είκοσι στις μακρές, επίσης είχε άλλους τέσσερις πριν τον
πρόναο και τον οπισθόδομο, στο σύνολό τους ήταν 104 κίονες, των οποίων το
ύψος ήταν 17,25 μέτρα. Μεταξύ των πιο ονομαστών και θαυμαστών ναών των
Ελλήνων ήταν ο Παρθενώνας, για την αρμονική διαμόρφωσή του και τον άφθαστο
πλαστικό του διάκοσμο.
         Ο Παρθενώνας  ήταν από τα τελειότερα δείγματα της θρησκευτικής
αρχιτεκτονικής των αρχαίων Ελλήνων. Αυτός ο ονομαστός ναός στηρίζεται πάνω
σε κρηπίδωμα τριών μαρμάρινων σκαλοπατιών, πάνω στο ανώτερο από αυτά πατούν
στηριζόμενοι οι δωρικοί κίονες. Αυτοί οι κίονες, οκτώ στις στενές πλευρές
και δεκαεπτά στις μακρές και με ύψος 10,45 μέτρα, περιβάλλουν το οικοδόμημα,
το οποίο έχει σχήμα μεγάλου ορθογωνίου, μήκους 69,50 μέτρων και πλάτους 31
μέτρων περίπου. Ο αρχιτεκτονικός διάκοσμος είναι ο σοβαρός δωρικός
διάκοσμος. Οι γλυπτές μετώπες, εναλλασσόμενες με τα τρίγλυφα, ως τετράγωνοι
ζωγραφικοί πίνακες, παρουσιάζουν σειρά θεμάτων που έχουν σχέση με τις
αγαπητές παραδόσεις των Αθηναίων, οι οποίες παριστάνουν τη μάχη των Λαπιθών
και των Κενταύρων, το μύθο του Ερεχθέα και της Πανδρόσου, την ιστορία των
μυθολογικών αρχών της Αθήνας και της παράδοσης σχετικά με την θεά Αθηνά. Τα
αετώματα είναι διακοσμημένα με σειρά ολόγλυφων αγαλμάτων, έργων του Φειδία
και της σχολής του και παρίσταναν, αυτά του ανατολικού αετώματος τη γέννηση
της Αθηνάς και αυτά του δυτικού την έριδα για την διεκδίκηση της αττικής γης
μεταξύ της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Κάτω από τον θριγκό, στο ψηλότερο μέρος
του τοίχου, μια μαρμάρινη ταινία περιβάλλει όλο το κτίριο, η ζωφόρος, πάνω
στην οποία απεικονίζεται, ανάγλυφη, η πομπή των Παναθηναίων με τις Ιέρειες
της Θεάς, τη συνοδεία των θρησκευτών για τη θυσία, τα πάνοπλα πολεμικά
άρματα και τη μικρή παρέλαση των ιππέων, των οποίων οι χλαμύδες ανεμίζουν
στον άνεμο. Ο πλαστικός εξωτερικός διάκοσμος του ναού συμπληρώνεται με
διακοσμητικά στολίδια στο ψηλότερο τμήμα του ναού. Τέτοια στολίδια είναι οι
υδρορροές, οι οποίες καταλήγουν σε κεφάλια λιονταριών και τα ακρωτήρια της
στέγης σε σχήματα Σφιγγών, αγγείων, τριπόδων, Νικών, λιονταριών,
χρωματισμένων συνήθως σωστά. Στο εσωτερικό, ο σηκός διαιρούνταν σε τρεις
υποστάσεις από δύο σειρές κιόνων με διπλό ρυθμό κιόνων, που ήταν
τοποθετημένοι οι μεν πάνω στους δε. Η κάτω σειρά, δωρικού ρυθμού,
στηρίζονταν επάνω στο δάπεδο του σηκού και υποβάσταζε το επιστύλιο, πάνω στο
οποίο στηρίζονταν η ανώτερη σειρά κιόνων ιωνικού και δωρικού ρυθμού.
           Το άγαλμα της Θεάς, που ήταν ιδρυμένο στο βάθος του σηκού, ήταν
το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Παρθένου Αθηνάς, έργο του Φειδία.
Στηρίζονταν πάνω σε πλούσια ανάγλυφο βάθρο και προκαλούσε την έκπληξη των
θρησκευτών και των περιηγητών, τόσο για τη θαυμάσια πλαστική εκτέλεση, όσο
και για τον αμύθητο πλούτο του ευγενούς μετάλλου, από το οποίο ήταν
κατασκευασμένο και των άλλων πολύτιμων λίθων, με τους οποίους ήταν
διακοσμημένο. Οι κίονες του σηκού, τριγύρω από το άγαλμα, ήταν στολισμένοι
με όπλα. Γύρω από το βάθρο του αγάλματος υπήρχαν έργα τέχνης, αναθηματικοί
πίνακες και πολύτιμα υφάσματα. Το εσωτερικό του οπισθόδομου είχε πιθανόν
τέσσερις κίονες, οι οποίοι κρατούσαν τη στέγη του. Σ' αυτό το διαμέρισμα
φυλάσσονταν και ο θησαυρός της Θεάς, ο οποίος συνίστανται από αναθήματα,
ιστορικά κειμήλια, όπως ήταν το βραχύ και ευθύ ξίφος του Μαρδόνιου (στα
περσικά "ακινάκης"), ο θρόνος του Ξέρξη με τα ασημένια πόδια και ο θησαυρός
της αθηναϊκής πολιτείας με τις σφραγίδες της δημοκρατίας. Αυτός σε γενικές
γραμμές ήταν ο ναός της Παρθένου Αθηνάς, ο οποίος αποτελεί τον τελειότερο
τύπο ελληνικού ναού.
© Πνευματικά δικαιώματα Ιεροπρακτικός Θίασος Δελφύς

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ναοί του αρχαίου Ελληνικού χώρου"

Ελληνική πρωτιά - Ύμνος εις την Ελευθερία

Έχουμε τον μεγαλύτερο σε μήκος εθνικό ύμνο στο κόσμο όσον αναφορά το μέγεθος του κειμένου αυτό καθ'αυτό. Ο Ύμνος εις την Ελευθερία του Διονύσιου Σολωμού που γράφτηκε το 1823 είναι 158 στίχους (stanzas) μακρύς, με διαφορετικά νοήματα κάθε συστοιχίας, καθίστοντας τον εύκολα τον πιο κειμενικά μακρύ και ποικίλο εθνικό ύμνο του πλανήτη και έναν από τους λίγους που εξυμνούν την Ελευθερία και μόνο. Τον μικρότερο τον έχει η Ιαπωνία με μόνο 4 στίχους μάκρος (και δεν είναι το μόνο πράγμα που έχουν μικρό, σωστά? :-P ).
Detsis Terry

Δέτσης Λευτέρης

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ελληνική πρωτιά - Ύμνος εις την Ελευθερία"

ΚΡΗΤΙΚΗ-ΑΡΧΑΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

 Η Ελληνική γλώσσα μιλιέται στην Κρήτη μετά την κάθοδο των Αχαιών (περίπου μετά το 1450 π.Χ.). Ποια γλώσσα μιλούσαν κατά την μινωική εποχή δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό, αφού δεν έχουν διαβαστεί ακόμη τα σωζόμενα γραπτά μνημεία.
 Ο Όμηρος μας πληροφορεί (στο τ της Οδύσσειας) πως στην Κρήτη κατοικούσαν Ετεόκρητες, Πελασγοί και Κύδωνες, Αχαιοί και Δωριείς.
 Ετεόκρητες ονομάζονταν οι γηγενείς κάτοικοι του Νησιού, οι Μινωίτες, οι οποίοι μετά την κάθοδο των Δωριέων κατέφυγαν και περιορίστηκαν στο ανατολικό άκρο της Κρήτης. Στην αρχαία πόλη Πραισό που βρισκόταν στην περιοχή της Σητείας έχουν βρεθεί επιγραφές γραμμένες με ελληνικούς χαρακτήρες σε μια γλώσσα που οι ειδικοί ονομάζουν ετεοκρητική και πιθανόν να είναι ένα προελληνικό κρητικό ιδίωμα.
Από τότε λοιπόν αφού έμεναν στο νησί πέντε διαφορετικά φύλα, τα ελληνικά της Κρήτης θα είχαν διάφορους ιδιωματισμούς ποικίλης προέλευσης. Εξ’ άλλου ο Όμηρος χαρακτηρίζει τη γλώσσα που μιλιέται στο νησί «μεμιγμένη».
Με το πέρασμα του χρόνου επικράτησε η δωρική διάλεκτος, η λεγόμενη «αυστηρά δωρική». Σ’ αυτήν είναι γραμμένη η επιγραφή της Γόρτυνας (5ος αιώνας π.Χ.). Η διάλεκτος αυτή μιλιόταν στην Κρήτη μέχρι τους πρώτους αιώνες μ.Χ., μέχρι δηλαδή της επικράτηση της αλεξανδρινής ή ελληνιστικής κοινής.
Μέχρι το 14ο αιώνα μ.Χ. δεν υπάρχουν γραπτά μνημεία ώστε να ξέρουμε πως μιλούσαν οι Κρητικοί μετά της επικράτηση της ελληνιστικής κοινής. Αλλά οι δωρισμοί και τα αρχαϊκά λεξιλογικά στοιχεία, στα τοπωνύμια κυρίως, αποδεικνύουν πως η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ να μιλιέται στο νησί..

Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας έχομε γραπτά κείμενα από τις αρχές του 14ου αιώνα. Τα κυριότερα λογοτεχνικά κείμενα σε κρητική διάλεκτο είναι, όπως είναι γνωστό, τα έργα της «Κρητικής σχολής» των δυο τελευταίων αιώνων της ενετοκρατίας. Στην ιστορία της νεοελληνικής διαλεκτολογίας η Κρήτη κατέχει ιδιαίτερη θέση, η οποία οφείλεται όχι τόσο στη φύση της διαλέκτου της και των γλωσσικών χαρακτηριστικών, αλλά κυρίως στη σχέση της με τη λογοτεχνία.
 Κατά τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα, περίοδο που είναι γνωστή και ως «Κρητική Αναγέννηση» η γλώσσα της κρητικής λογοτεχνίας έπαιξε το ρόλο μιας κρητικής κοινής γλώσσας, σχετικά με τα κρητικά ιδιώματα. Η Κρήτη δηλαδή κατά τον Α. Μirambel δημιούργησε μια ιδιωματική κοινή γλώσσα στην οποία η νεοελληνική κοινή αλλά και η λογοτεχνία του σύγχρονου ελληνισμού οφείλει πολλά.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μπορούμε να παρακολουθήσομε την εξέλιξη της διαλέκτου κυρίως από τα δημοτικά τραγούδια (μαντινάδες, ριζίτικα, ρίμες κ.τ.λ.) και από κάποια δικαιοπρακτικά έγγραφα.
Η κρητική διάλεκτος κατά την άποψη όλων των διακεκριμένων επιστημόνων, οι οποίοι τη μελετούν συστηματικά, είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες τοπικές μορφές της γλώσσας μας, με πολλά αρχαϊκά στοιχεία στο λεξιλόγιο, στη μορφολογία και στη σύνταξη. Ο συντηρητικός της χαρακτήρας συνετέλεσε ώστε να διατηρηθούν παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας (κλασική, Βυζαντινή) γι΄ αυτό η γνώση της κρητικής διαλέκτου βοηθά πολλές φορές στη επίλυση διαφόρων προβλημάτων ετυμολογικών κ.ά. της κοινής νεοελληνικής.
Μάλιστα όπως υποστηρίζουν νεώτεροι μελετητές πολλές λέξεις των ομηρικών επών που δεν μαρτυρούνται στην αττική πεζογραφία, επιβίωσαν στις ελληνικές διαλέκτους. Μια απ’ αυτές είναι και η κρητική.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λέξη αλισάχνη, η οποία στην κρητική διάλεκτο σημαίνει το λεπτό αλάτι που μένει στα κοιλώματα των βράχων της παραλίας, όταν εξατμιζόταν το θαλασσινό νερό, αλλά και το πολύ αλμυρό π.χ. πολύ αλάτσι ήβαλες στο φαΐ κι εγίνηκε αλισάχνη. Η λέξη προέρχεται από το αλός άχνη ( = αφρός της θάλασσας) και απαντά στην Οδύσσεια (ε 403) «είλυτο δε πανθ’ άλός άχνη» και στην Ιλιάδα(Δ 426) «Ως δ΄ ότε κύμα θαλάσσης…μεγάλα βρέμει, αμφί δε τ`άκρας κυρτόν εόν κορυφούται, αποπτύει δ’ αλός άχνην»
Έτσι και η λέξη πέζα διασώθηκε στις νεοελληνικές διαλέκτους, ενώ δεν απαντά στην αττική διάλεκτο, που την συναντούμε στο Ω 272 της Ιλιάδας «πέζη επί πρώτη» και στα σύνθετα αργυρόπεζα (επίθετο της Θέτιδας) κυανόπεζα (επίθετο τραπεζιού).
Το απλό πέζα (ομόριζο του ποδ-) δεν απαντά στην αττική διάλεκτο, ενώ επιβιώνει στην Κρήτη και σε μερικά νησιά του Αιγαίου. Στην κρητική διάλεκτο η λέξη πέζα σημαίνει τον απόκρημνο βράχο των βουνών, κάτι σα σκαλοπάτι στο γκρεμό, όπου κατεβαίνουν οι αίγες, για να βοσκήσουν. «εκατέβηκε η αίγα στην πέζα να φάει χόρτα και δε μπορεί να ξαναβγεί». Στην κοινή νεοελληνική επιβιώνει με τα παράγωγα πεζούλα, πεζούλι, πεζουλάκι.
Πέρα όμως από τις ομηρικές λέξεις που είναι σπανιότερες ένα τεράστιο πλήθος λέξεων έρχονται κατ’ ευθείαν από τα αρχαία ή τα μεταγενέστερα βυζαντινά ελληνικά. Συστηματική καταγραφή τους δεν έχει γίνει ακόμη και δυστυχώς πολλές απ΄ αυτές χάνονται με το πέρασμα του χρόνου. Ενδεικτικά θα αναφέρω μερικές.
Το ρήμα παίζω (από το αρχ. παίω = κτυπώ) διατηρεί την ίδια σημασία.
Ήπαιξέ ντου ένα σκαμπίλι μα τού ’βγαινε». Αλλά και «παίζει τη γ-καμπάνα» ή «παίζει του λαγού».
Το ρήμα ρέγομαι (αρχ. ορέγομαι) και θαμάζομαι, το οποίο μάλιστα διατηρεί τη σημασία του απορώ, εκπλήσσομαι, όπως φαίνεται καθαρά στα τραγούδια και τις μαντινάδες της Κρήτης.
«Πως ρέγομαι να σε θωρώ τσι ράπες φορτωμένηνα `σαι του ήλιου κόκκινη και του φιλιού γραμμένη»
«Θαμάζομαι η μάνα σου πώς δε μ-πετά στα νέφητέθοιο σγουρό βασιλικό απού `χει κι ανεθρέφει».
«Λουλούδι σ’ είχα στη γ-καρδιά και γίνηκες αγκάθικι ο κόσμος το θαμάζεται η αγάπη πώς εχάθη».
Ανεστορούμαι και ανεστορίζω που σημαίνει θυμούμαι και διηγούμαι (από το αρχ. ανιστορέω). « Όντε δα σ’ ανεστορηθώ α γεύγομαι σκολάζω κι αν είμαι και με συντροφιά κλαίω κι αναστενάζω». Πολλές φορές άκουγα από τη γιαγιά αλλά και από τη μητέρα μου τη φράση «εσάβαξε το σπίτι», δηλαδή σείστηκε το σπίτι. Δε μπορούσα όμως να ξέρω τότε ότι επρόκειτο για το αρχαίο ρήμα σαβάζω το σχετικό με τη λατρεία του Βάκχου, ο οποίος στη Φρυγία της Μ. Ασίας λεγόταν Σαβάζιος.
 Ίσως από τη θορυβώδη αυτή λατρεία το ρήμα κατέληξε να σημαίνει προξενώ μεγάλο θόρυβο, σείομαι και μετακινούμαι. «Όλη νύχτα εκοιμούντανε και δεν εσάβαξε» (δε σάλεψε καθόλου). Η αρχ. ελληνική λέξη όμβρος έγινε ομπρά και το ομβρέω, ομπριώ. «Εγόρασα ένα θραψανιώτικο σταμνί απού κρατεί το νερό κρυγιό μα ομπρεί», (δηλαδή δεν είναι στεγανό, βγάζει νερό από την εξωτερική επιφάνειά του).
Η δρόσος επιβιώνει στην κρητική διάλεκτο αλλά με τη σημασία επιθέτου και μόνο στην ονομαστική. «Ήκοψα δυο απίδια και τά ’φαγα κι ήτονε δρόσος» (πολύ δροσερά). Λέγεται και δροσά με τη σημασία επιρρήματος «Όλη μέρα δεν ήβαλα στο στόμα μου δροσά» (δεν έφαγα τίποτα). Απαντάται όμως και σε πολλά άλλα παράγωγα και σύνθετα . π.χ. Δροσούλα, δροσερεύγω (δροσίζομαι), δροσάπιδο, δροσοκοκαλιάζω (δροσίζομαι ως το κόκαλο), δροσοποτά (ως απρόσωπο ρήμα, σημαίνει πως το μέρος είναι δροσερό). Από την ίδια λέξη προέρχεται και το δροσερικό (το δροσερό φρούτο, κυρίως το αγγούρι). «Έλα μπρε να σου δώσω ένα δροσερικό απού το `κοψα ίδια εδά απ΄το περβόλι». Αλλά και μεταφορικά η δροσοπεζούλα σημαίνει το καθησιό, τα ην ξάπλα, όπως φαίνεται από τη λαϊκή ρήση «όποιος τον ύπνο αγαπά και τη δροσοπεζούλα, πολλά καλά λιγώνεται η γι-έρημή ντου γούλα». Πρόσφατα, σε μια επίσκεψή μου στο χωριό Γκαγκάλες, άκουσα μια ηλικιωμένη γυναίκα να χρησιμοποιεί το αρχαίο ρήμα συνεικάζω, που σημαίνει συγκρίνω. «Εγώ τον ε-συνείκασα και μου φάνηκε πως είναι απού το σόι μας» μου είπε. Θα αναφερθώ ακόμη στη λέξη πουργός ή προυγός και προυγεύγω. Που να φανταστεί κανείς πως ο ταπεινός πουργός, δηλαδή ο βοηθός του χτίστη που μετέφερε λάσπη και άλλα υλικά, έχει σχέση με τον υπουργό; Κι όμως αυτή είναι η πρώτη σημασία της λέξης στην αρχ. ελληνική.
 Ο αρχαίος υπουργός ήταν ο υπηρέτης, ο βοηθός κάποιου. Ο ιστορικός Πολύβιος (2ος αι. π.Χ.) αναφερόμενος στον κολοσσό της Ρόδου, λέει «Πτολεμαίος επηγγείλατο… εις την του κολοσσού κατασκευήν τάλαντα τρισχίλια, οικοδόμους εκατόν, υπουργούς τριακοσίους και πεντήκοντα». Τη λέξη διασώζει στα «Δίφορά» του ο αείμνηστος Κ. Φραγκούλης.

«Μιαν εκκλησάν εχτίζανε σ΄ένα περιθαλάσσιμα αποβραδίς τελεύγουν τη και το πρωί χαλούσε.
Χλίβεται ο πρωτομάστορας χλίβουνται κι οι μαστόροικι απορημένοι στέκουνται πουργοί και πετροκόποι»
Επίσης αντί των κοινών κατσίκα, κρεβάτι, λάσπες, οι κρητικοί διατήρησαν τα αρχαϊκά: αίγα, κλίνη, πηλά. Αλλά και στη σύνταξη διατηρήθηκαν πολλά από τα γνωρίσματα της αρχ. ελληνικής, όπως π.χ. η αντίστροφη θέση της αντωνυμίας ως προς το ρήμα. Ήφερά σου, παρακαλώ σε, λέω σου ( αντί σου έφερα, σε παρακαλώ κ.τ.λ.).
 Όπως διαπιστώνουμε λοιπόν, η κρητική διάλεκτος, εκτός από τον πλούτο του λεξιλογίου, την πολυσημία των λέξεων, τον εκπληκτικό αριθμό των συνωνύμων, διατηρεί και την αρχαϊκότερη μορφή μεγάλου πλήθους λέξεων και βρίσκεται πλησιέστερα στις παλαιότερες φάσεις της ελληνικής και συγκεκριμένα στη μεταγενέστερη φάση της ελληνιστικής και στη βυζαντινή.
Αποτελεί επομένως ένα κρίκο ανάμεσα στη σύγχρονη μορφή της γλώσσας μας και στις παλαιότερες εκείνες μορφές της. Όμως εκτός από τους ειδικούς επιστήμονες, για τους οποίους η μελέτη της είναι πολύ χρήσιμη, πρέπει και μεις και κυρίως οι νεότεροι, όποτε μπορούμε, να την μελετούμε γιατί αποτελεί σημαντικότατο μέρος της παράδοσής μας.
της Ευαγγελίας Πετρουγάκη

Φιλλολόγου, αντιπροέδρου ΕΦΝΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΚΡΗΤΙΚΗ-ΑΡΧΑΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ"

Χιλιάδες οι αγγλικές λέξεις με ελληνική ρίζα

Εφημερίδα της Αυστραλίας, αναφέρεται σε δημοσίευμα της στον σημαντικό αριθμό των αγγλικών λέξεων που έχουν ελληνική ρίζα, παραθέτοντας μάλιστα και παραδείγματα για την ενίσχυση της επιχειρηματολογίας του.

Συγκεκριμένα, η εφημερίδα The Courier Mail, της Βρισβάνης (Μπρισμπέιν), αναφέρει στο δημοσίευμα της τον σημαντικό αριθμό των 11.555 αγγλικών λέξεων με ελληνική ρίζα.
«Το Λεξικό Αγγλικής Γλώσσας της Οξφόρδης αναφέρει 11.555 λέξεις με ελληνική προέλευση» τονίζει χαρακτηριστικά η εφημερίδα.
Συμπληρώνει επίσης ότι «πολλές από αυτές τις λέξεις δεν χρησιμοποιούνται πλέον, δεδομένου ότι το λεξικό αναφέρει όλες τις αγγλικές λέξεις στην ιστορία της γλώσσας. Ωστόσο παραμένει ένα πολύ σημαντικό σύνολο λέξεων της σύγχρονης αγγλικής που προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και έφτασαν σε μας μέσω των λατινικών ή και της γαλλικής γλώσσας».

Παράλληλα, το άρθρο αναλύει διάφορα χαρακτηριστικά των αγγλικών λέξεων που μαρτυρούν την ελληνική προέλευσή τους, φέρνοντας σχετικά παραδείγματα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Χιλιάδες οι αγγλικές λέξεις με ελληνική ρίζα"

Η μικροβιολογική δράση του ζεόλιθου

Του Νίκου Λυγερού

Μια από τις πιο εντυπωσιακές δράσεις της χρήσης του ζεόλιθου είναι η εφαρμογή του στην ποιότητα του γάλακτος. Ήδη ξέρουμε από παλαιότερη μελέτη ότι το συμπλήρωμα της διατροφής των αγελάδων, επιτρέπει μια αύξηση της παραγωγής κατά 17 %. Με την φυσική αποτοξίνωση που προκαλεί ο ζεόλιθος δεσμεύοντας τις ελεύθερες ρίζες, τις τοξίνες και τα βαρέα μέταλλα, είναι φυσιολογικό να έχουμε έναν οργανισμό σε καλύτερη φυσική κατάσταση και κατά συνέπεια να έχει καλύτερη παραγωγική απόδοση. Εφαρμογές του ζεόλιθου είχαν δείξει στον καθαρισμό του νερού ότι υπάρχει αποτελεσματικότητα στην καταπολέμηση των κυανοβακτηρίων. Οι πιο πρόσφατες εφαρμογές του ζεόλιθου αυτή τη φορά στη διατροφή των προβατίνων δείχνει ότι μπορούμε να έχουμε σημαντικά αποτελέσματα στη μείωση του πληθυσμού των μικροβίων ανά μονάδα. Πιο συγκεκριμένα μια μελέτη ενός μηνός έδειξε ότι μετά από 15 μέρες διατροφής με 2% ζεόλιθο έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση από 1.000.000 μικρόβια ανά μονάδα σε 400.000 μικρόβια ανά μονάδα. Στη συνέχεια στο επόμενο δεκαπενθήμερο περάσαμε στο στάδιο των 300.000 μικροβίων. Αλλά η διαφορά δεν είναι μόνο αξιόλογη, αλλά κάνει και τη διαφορά σε ένα νέο τομέα εφαρμογής. Βέβαια, γνωρίζουμε τη μυκητοκτόνα δράση του ζεόλιθου αλλά τώρα έχουμε στοιχεία και σε επίπεδο μικροβιολογικό, πράγμα το οποίο είναι σημαντικό για την κτηνοτροφία μας.

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=14470&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η μικροβιολογική δράση του ζεόλιθου"

Γενιά του Πολυτεχνείου. Η πιο άχρηστη γενιά Ελλήνων

Γενιά του Πολυτεχνείου. Η πιο άχρηστη γενιά Ελλήνων όλων των εποχών--

Η γενιά, που τα «έφαγε» όλα και χρεωκόπησε το κράτος.---

Η γενιά, που, για να σωθεί η ίδια …«πούλησε» τα παιδιά της στο ΔΝΤ.---

…«Ξέρεις ποιος είναι αυτός ρεεεε; Ρε…ξέρεις ποιον έσπρωξες; Ρε…ξέρεις ποιου τα στοιχεία ζήτησες για εξακρίβωση;» …φώναξε ένας «δημοκράτης» των Εξαρχείων σε κάποιον νεαρό αστυνομικό, ο οποίος τόλμησε να ελέγξει τον προκλητικό Παπαχρήστο. Ένας εμφανώς κρατικοδίαιτος και άρα επαγγελματίας «δημοκράτης» έκανε αυτό, το οποίο κάνουν συνήθως όλοι οι όμοιοί του στη μεταπολίτευση. Άσκησε το πιο δημοφιλές σπορ των «αριστερών» στην «αριστερή» μεταπολίτευση. Το σπορ της εκ του ασφαλούς «απείθειας» προς την εξουσία.

«Έβγαλε γλώσσα» στην εξουσία. Στην εξουσία του χωροφύλακα. Στη δήθεν εξουσία του δήθεν χωροφύλακα, τον οποίο οι ίδιοι διορίζουν από το 81′ και πέρα και τον χρησιμοποιούν κατά βούληση. Όταν δεν τον βρίζουν στον δρόμο κάποιες πολύ συγκεκριμένες «ηρωικές» ημερομηνίες, τον έχουν έξω από τα σπίτια τους, είτε για να τους φυλάει είτε για να τον στείλουν στο σούπερ μάρκετ και να κουβαλήσει τα ψώνια τους.

Σ’ αυτόν απευθύνθηκε ο επαγγελματίας «αριστερός», προφανώς για να τον ακούσει ο λαός και όχι ο ίδιος ο «χωροφύλαξ». Ο «χωροφύλαξ» έτσι κι αλλιώς πάντα γνώριζε ποιος είναι ο Παπαχρήστος και ο κάθε Παπαχρήστος. Ο «χωροφύλαξ» πάντα γνώριζε ποιοι είναι όλοι αυτοί, γιατί αναλάμβανε πάντα να τους προστατεύσει. Ο «χωροφύλαξ» πάντα τους γνώριζε, γιατί γνώριζε το χαφιεδαριό, το οποίο περιφερόταν στα γραφεία της ασφάλειας. Ο λαός είναι αυτός, ο οποίος έχει αρχίσει να «ξεχνάει» ποιος είναι ο Παπαχρήστος και αυτό είναι που τους ενοχλεί. Ο λαός μπορεί να μην «ξεχνάει» τι σημαίνει «Δεξιά», αλλά τελευταία με τους Αλαβάνους και τους Κουβέληδες έχει αρχίσει και «θυμάται» τι σημαίνει «Αριστερά». Ο λαός έχει αρχίσει να μην θυμάται αυτά που «πρέπει» και αυτό είναι που μειώνει τα κέρδη των «ηρώων» της Αριστεράς. Μειώνει την «κληρονομιά» τους …και έχουν παιδιά ν’ αποκαταστήσουν. Έτσι λοιπόν, για ν’ ακούσει ο λαός, μας εξήγησε ο εξοργισμένος «δημοκράτης» ότι ο Παπαχρήστος είναι η «φωνή». «Η ΦΩΝΗ του Πολυτεχνείου». Η μισή ΦΩΝΗ του Πολυτεχνείου, για να είμαστε δίκαιοι, εφόσον την άλλη μισή την ταΐζουμε τώρα στην Ευρώπη και είναι η διαβόητη Δαμανάκη.

Δαμανάκη και Παπαχρήστος. Το δίδυμο της «επιτυχίας» του Πολυτεχνείου. Η μία φώναζε …»Εδώ Πολυτεχνείο» με τον στόμφο και την ένταση που κάποιος πλανόδιος καντινιέρης φωνάζει …»εδώ μεζεδοπωλείο» και ο άλλος παρίστανε τον Ταμτάκο της κοινωνικής αντίστασης. Πραγματικός Ταμτάκος. Ο Μήτσος ο Ταμτάκος. Ούτε «Μολών Λαβέ» ως αρχαίος Έλληνας ούτε «Ελεύθερος Πολιορκημένος» ως νεώτερος. Δεν χρειάστηκε, εφόσον στο Πολυτεχνείο δεν στήθηκαν ούτε Θερμοπύλες ούτε Μεσολόγγια. Φάμπρικα στήθηκε και στις φάμπρικες δεν γίνονται μάχες, αλλά παζάρια. Γι’ αυτόν τον λόγο οι «ήρωες» φώναζαν προς πάσα κατεύθυνση. Φώναζαν σε υποψήφιους «πελάτες», είτε για «βοήθεια» είτε για «έλεος».

«Ήρωες», που για τη δική τους ασφάλεια να ζητούν την «ασπίδα» του άμαχου κόσμου ή να εκλιπαρούν για το έλεος των αντιπάλων τους, μόνο στο ελληνικό Πολυτεχνείο υπήρξαν. Στο πρώτο εξειδικευόταν η Δαμανάκη και στο δεύτερο ο Παπαχρήστος. Αυτός μάλιστα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν ένας Ταμτάκος κανονικός …»Καλέ μου κύριε Φαντάρε. Μη μου κάνεις κακό. Αντέλφι σου είμαι. Ντεν έχω τίποτες απάνω μου. Να… ντες και μόνος σου. Τώρα τα πω και τον ετνικό ύμνο. Ίντιοι είμαστε. Για το μεροκάματο πολεμάμε. Να ζήσουμε κι εμείς αντέλφια».

Να ζήσουν ήθελαν τα μετέπειτα golden boys της μεταπολίτευσης. Να ζήσουν άκοπα και πλούσια. Ξεκίνησαν τις ζωές τους χωρίς κεφάλαιο και θέλησαν να το αποκτήσουν πίσω από τα κάγκελα του Πολυτεχνείου. Στην «αυλή» του φύτεψαν ένα «δένδρο» και παίρνουν κάθε χρόνο τη «σοδειά» τους. Τα πιο golden boys απ’ όλα. Τα boys και τα girls που πήραν το πιο πλούσιο μεροκάματο που δόθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Πάρα πολύ πλούσιο, αν σκεφτεί κάποιος ότι εκείνο το «μεροκάματο» της Δαμανάκη εξακολουθεί ακόμα να της αποδίδει χιλιάδες ευρώ μηνιαίως. Κι όμως. Ένα απλό μαρούλι διατηρεί τη φρεσκάδα του για πολύ περισσότερο χρόνο απ’ όσο διήρκησε ο αγώνας της Δαμανάκη και του Παπαχρήστου …μαζί.

Εδώ μπορεί να καταλάβει ο αναγνώστης τι σημαίνει Golden Boy. Να καταλάβει αυτά, τα οποία γνώριζαν από τότε οι «ήρωες» του Πολυτεχνείου. Αυτά, τα οποία όλοι οι υπόλοιποι εργαζόμενοι, για να τα καταλάβουν, έπρεπε να περάσουν δεκαετίες και αφού πρώτα δουν τη Goldman Sachs. Να καταλάβουν οι άνθρωποι του μόχθου και του μεροκάματου τις αναλογίες κόπου και αμοιβής, που καθιστούν κάποιον Golden. Για μια βραδιά υποτιθέμενης αντίστασης κάποιοι ζούνε για πάνω από τριανταπέντε χρόνια σαν βασιλείς. Χιλιάδες ώρες έχουν καταναλώσει από τις ζωές τους, για να μας περιγράψουν ένα συγκεκριμένο εικοσάλεπτο της μίζερης ζωής τους. Συνεχώς επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια, ενώ με το ίδιο βίντεο θα μπορούσαν να καλύψουν τριανταπέντε χρόνια αναλύσεων. Ελλείψει αδημοσίευτων ηρωικών περιστατικών ή άλλων δεδομένων, έχουν φτάσει σε σημείο ν’ αναζητούν τις συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης και υγρασίας εκείνης της «ηρωικής» βραδιάς.

…Κι όμως, αυτοί είναι από τους «κορυφαίους» μιας ολόκληρης γενιάς. Τόσο «κορυφαίοι», που έδωσαν στη γενιά τους τη δική τους «ταυτότητα». Τόσο «κορυφαίοι», που πάνω τους άρχισε να «χτίζεται» το σταρ σύστεμ μιας ολόκληρης γενιάς. Πριν περιγράψουμε ακριβώς τι «χτίστηκε» πάνω τους, χρήσιμο είναι να πούμε μερικά γενικά πράγματα και τα οποία αφορούν όλες τις γενιές. Οι κορυφαίοι άνθρωποι της κάθε γενιάς είναι αυτοί που την χαρακτηρίζουν. Αυτούς θυμούνται οι επόμενοι και αυτοί λειτουργούν ως χαρακτηριστικό της. «Η Αθήνα του Περικλή» …λέμε. «Η Ελλάδα του Αλεξάνδρου». Οι κορυφαίοι λοιπόν της κάθε γενιάς λειτουργούν όπως οι «χρωστικές» στη χημεία. Δίνουν «χρώμα» στη γενιά τους. Μπορεί να μην εκφράζουν ή ν’ αντιπροσωπεύουν απόλυτα τα χαρακτηριστικά τής κάθε γενιάς, αλλά είναι αυτοί, οι οποίοι της δίνουν «ταυτότητα».

Είτε για καλό είτε για κακό, αυτό συμβαίνει πάντα. Δεν είναι απαραίτητο δηλαδή να είναι όμοιοι οι λίγοι, οι οποίοι δίνουν το «χρώμα», με τη μεγάλη μάζα, που «χρωματίζεται». Δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζονται. Δεν ήταν όλοι οι αρχαίοι Αθηναίοι ίδιοι με τον Περικλή, όπως δεν ήταν και όλοι οι αρχαίοι Μακεδόνες ίδιοι με τον Αλέξανδρο.Κάποιες φορές οι πολλοί ευνοούνται από αυτές τις ταυτίσεις και κάποιες άλλες φορές αδικούνται. Το «χρώμα» είναι αυτό το οποίο φαίνεται και από αυτό δεν ξεφεύγει ολόκληρη η γενιά. Το «χρώμα», το οποίο δεν είναι ακίνδυνο, αν συνδυάζεται με δηλητηριώδεις ιδιότητες. Δεν είναι ακίνδυνο, όταν μετατρέπει σε ομόχρωμο δηλητήριο τεράστιες ποσότητες όγκου νερού. Αρκεί ένα φιαλίδιο αρσενικού, για να δηλητηριαστεί μια ολόκληρη πισίνα. Ξαφνικά δεν μετατράπηκε το νερό σε αρσενικό, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτε, όταν δεν μπορεί να εξυπηρετήσει ως νερό.

Η γενιά λοιπόν του Πολυτεχνείου χρωμάτισε και δηλητηρίασε μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων. Εξαιτίας των άθλιων και βρομερών «χρωστικών» της, είναι η χειρότερη γενιά Ελλήνων στο σύνολο της ιστορίας. Είναι η χειρότερη, άσχετα αν ο μέσος Έλληνας αυτής της γενιάς δεν διέφερε σε τίποτε από τους παλαιότερους. Η γενιά του όμως δεν παύει να είναι η χειρότερη της ελληνικής ιστορίας. Γιατί; Γιατί είχε τους χειρότερους ανθρώπους επικεφαλής της. Είχε το κατακάθι της κοινωνίας. Είχε το ίζημα του κοινωνικού βόθρου. Ως «χρωστική» είχε το χρώμα των βοθρολυμάτων. Ως παθογόνος παράγοντας είχε την τοξικότητα «αρσενικού». Το αποτέλεσμα είναι καταδικαστικό για ολόκληρη τη γενιά της μεταπολίτευσης.

Θα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά, για να καταλάβει ο αναγνώστης τι λέμε. Να καταλάβει μέσω ποιας σύγκρισης προκύπτει αυτό το αποτέλεσμα. Για να γνωρίζεις ποιος είναι ο χειρότερος, θα πρέπει να γνωρίζεις τον λόγο που οι υπόλοιποι είναι καλύτεροι. Από την εποχή λοιπόν του πολέμου μέχρι σήμερα τρεις γενιές Ελλήνων έχουν περάσει από αυτήν τη χώρα και τώρα έρχεται η τέταρτη. Η γενιά του πολέμου του 40, η μεταπολεμική γενιά και η γενιά του Πολυτεχνείου. Η ποιότητα της κάθε γενιάς κρίνεται από την ποιότητα αλλά και τον όγκο της κληρονομιάς που αφήνει πίσω της. Κρίνεται από την περιουσία που αφήνει στα παιδιά της. Άλλες γενιές αφήνουν πίσω τους μεγάλο όγκο κληρονομιάς και άλλες αφήνουν πίσω τους υψηλής ποιότητας κληρονομιές.

Όλες οι γενιές των Ελλήνων ήταν άξιες, γιατί κατά κανόνα άφηναν μια Ελλάδα ισχυρότερη από αυτήν που παραλάμβαναν οι ίδιες. Ακόμα και η γενιά της Μικρασιατικής Καταστροφής άφησε πίσω της μια Ελλάδα σε διπλάσιο μέγεθος από αυτήν που παρέλαβε. Μπορεί σε ένα γενικό επίπεδο, που αφορά τον ελληνισμό, να ήταν πράγματι καταστροφική, αλλά στο στενό εθνικό και κρατικό επίπεδο άφησε μια σημαντική κληρονομιά στους επόμενους. Όλες οι γενιές ήταν άξιες …εκτός από μία. Τη γενιά του Πολυτεχνείου …Τη γενιά της Μεταπολίτευσης …Την πιο σάπια γενιά Ελλήνων.

Δεν χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος πολλές λεπτομέρειες, για να καταλάβει ποιος είναι σημαντικός και ποιος όχι. Η «λογιστική» της ιστορίας είναι πάντα απλή. Ο σημαντικός «φωνάζει» και τον ακούνε κι οι κουφοί. Ο Λεωνίδας ήταν σημαντικός και δεν απαιτείται κάποιος καθηγητής της ιστορίας, για να μας το εξηγήσει. Ο Κολοκοτρώνης ήταν επίσης σημαντικός. Οι ασήμαντοι είναι αυτοί οι οποίοι έχουν ανάγκη την ανάλυση για τον ίδιο λόγο που χρειάζεται επιστημονική γνώση και τεχνολογικά μέσα, για να καταλάβουμε πόσο είναι το λίπος του κουνουπιού. Ο Σημίτης είναι αυτός ο οποίος έχει ανάγκη την επιστήμη, για να μας εξηγήσει αυτά, τα οποία δεν καταλαβαίνουμε και είναι η σημαντικότητά του. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τις γενιές. Οι σημαντικές γενιές «φωνάζουν», γιατί πάνω στα κατορθώματά τους ζουν οι επόμενες. Ζούνε καλύτερα απ’ ό,τι έζησαν αυτοί, οι οποίοι θυσιάστηκαν γι’ αυτούς. Ο σημαντικός είναι αυτός ο οποίος θυσιάζεται και όχι αυτός που απολαμβάνει το κέρδος της θυσίας.

Από την εποχή λοιπόν του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και εντεύθεν, τρεις ήταν οι γενιές που έχουν περάσει. Η γενιά του πολέμου του 40, η μεταπολεμική γενιά και η γενιά του πολυτεχνείου. Η γενιά της αντίστασης. Η γενιά της αναγέννησης και της δημιουργίας. Η γενιά του ξεπουλήματος. Η γενιά του πολέμου του 40 ήταν μια γενιά αξιοθαύμαστη. Μια γενιά, η οποία κέρδισε τον παγκόσμιο θαυμασμό. Αντιστάθηκε γενναία σε μια αυτοκρατορία και νίκησε. Θυσιάστηκε για την ελευθερία της και κέρδισε. Άφησε την Ελλάδα μεγαλύτερη από ποτέ. Κέρδισε με το αίμα της και την επανένωση με τα Δωδεκάνησα. Άφησε την Ελλάδα στους επόμενους στη μεγαλύτερή της μορφή.

Η επόμενη γενιά ήταν εξίσου ηρωική. Τόσο ηρωική, που η ειρηνική θυσία της ομοιάζει με πραγματική θυσία πολέμου. Δούλεψαν τόσο πολύ, που, όταν ίδρωναν, άφηναν αίμα και όχι ιδρώτα. Η πιο εργατική γενιά Ελλήνων όλων των εποχών. Η γενιά, που το έργο της μπορεί άνετα να συναγωνιστεί το γερμανικό «θαύμα». Παρέλαβαν μια Ελλάδα πλήρως ισοπεδωμένη από τον πόλεμο και την «έχτισαν» από την αρχή. Την έχτισαν σε σημείο να την ευθυγραμμίσουν σχεδόν με το σύνολο της ανεπτυγμένης Ευρώπης. Έχτισαν εκ του μηδενός τις υποδομές της. Δημιούργησαν ένα τεράστιο δημόσιο κεφάλαιο, το οποίο παρήγαγε υπέρ του λαού όλα τα αγαθά, τα οποία θεωρούνται στρατηγικού χαρακτήρα. Ενέργεια, ύδρευση, τηλεπικοινωνίες κλπ.. Άφησαν ένα σύστημα παιδείας, το οποίο «παρήγαγε» επιστημονικό δυναμικό ευπρόσδεκτο σε όλα τα διάσημα πανεπιστημιακά ιδρύματα αυτού του Πλανήτη. Άφησαν νοσοκομεία, όπου οι γιατροί κοιτούσαν τα συμπτώματα των αρρώστων και όχι τις τσέπες τους. Άφησαν ασφαλιστικά ταμεία γεμάτα. Δεν άφησαν σχεδόν καθόλου εξωτερικό χρέος.

Αυτές τις δύο ταλαιπωρημένες αλλά άξιες γενιές ακολούθησε η γενιά του Πολυτεχνείου. Η γενιά η οποία κληρονόμησε μια Ελλάδα μεγάλη και προπάντων «χτισμένη». Η πιο πλούσια κληρονόμος γενιά στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Η γενιά, η οποία είχε τον πιο εύκολο ρόλο. Μόνον σωστή διαχείριση επέβαλε ο ρόλος της να κάνει, εφόσον τα δύσκολα τα είχαν κάνει οι προηγούμενοι. Όμως, η καλή μέρα φαίνεται από το πρωί και αυτή η γενιά δεν είχε καλό «πρωινό». Με το «καλημέρα» αυτή η γενιά έγινε η αιτία να «χαθεί» η Κύπρος. Η πρώτη «υποθήκη» που έβαλε, για να ανέλθει ακόπως στην εξουσία και να διαδεχθεί την προηγούμενη. Αφού κάποιοι αποφάσισαν προκαταβολικά για την «ηγεσία» αυτής της γενιάς, της ζήτησαν επίσης προκαταβολικά το αντίτιμο. Τα αφεντικά θα έπαιρναν την Κύπρο και η γενιά του Πολυτεχνείου θα έπαιρνε τη «σκυτάλη» στην Ελλάδα …Καλή μοιρασιά.

Δεν έχασε η μεταπολεμική γενιά την Κύπρο. Την Κύπρο την έχασε η γενιά της μεταπολίτευσης. Η νέα τότε γενιά, η οποία δέχθηκε να μην αντιδράσει στην εισβολή, γιατί οι «ήρωές» της είχαν προκαταβολικά καταλάβει τις θέσεις τους. Όταν μια νέα γενιά έχει «ήρωες» πριν ακόμα αγωνιστεί ηρωικά για έναν υψηλό στόχο, τότε υπάρχει πρόβλημα. Το κυπριακό ζήτημα εξακολουθεί ακόμα να σέρνεται, γιατί αυτή η ίδια γενιά το «σέρνει». Δεν λύνεται, γιατί η κυρίαρχη γενιά το «χρωστάει». Όταν δηλαδή κάποιοι μεθόδευαν την εισβολή στην Κύπρο, γνώριζαν εκ των προτέρων ότι δεν θα αντιδρούσε η Ελλάδα. Γιατί; Γιατί πάντα αυτοί, οι οποίοι αντιδρούν, είναι οι νέοι και στην περίπτωση εκείνη οι νέοι ήταν ήδη «καπελωμένοι» από «ήρωες». «Ήρωες» γενναίους και πατριώτες όσο η Δαμανάκη και ο Παπαχρήστος. «Ήρωες», που, για «ξεκάρφωμα», διαδήλωναν για τη Νικαράγουα και την Παλαιστίνη, αλλά όχι για την Κύπρο. «Ήρωες», που, για «ξεκάρφωμα», πετούσαν πέτρες και μολότοφ στην αστυνομία …Στην αστυνομία των κοινών αφεντικών.

Όλα αυτά έγιναν, γιατί κατόρθωσαν τα ντόπια και ξένα αφεντικά της Ελλάδας να «καπελώσουν» τη γενιά της μεταπολίτευσης …Να βάλουν τους χειρότερους ανθρώπους επικεφαλής της. Για να το κατορθώσουν αυτό, έπαιξαν παιχνίδια βίας τύπου Πολυτεχνείου. Τότε έγινε κάτι το πρωτοφανές. Δεν έγινε φυσιολογική αλλαγή φρουράς μεταξύ των γενιών. Δεν συγκρούστηκαν οι δυνατοί και οι γρήγοροι της νέας γενιάς με τους ισχυρούς της προηγούμενης, ώστε να διεκδικούν σιγά-σιγά μερίδιο στη διαχείριση της εξουσίας. Με τις πλάτες των ξένων και των υπηρεσιών τους η γενιά του Πολυτεχνείου ανέλαβε τη διαχείριση τους συνόλου της εξουσίας, χωρίς να αξιολογηθεί το ανθρώπινο δυναμικό της σε ένα ικανοποιητικό «βάθος» χρόνου, όπως συμβαίνει συνήθως.

Για λόγους που γνωρίζουν οι προδότες και κάποιες ξένες μυστικές υπηρεσίες, η μεταπολεμική γενιά, η οποία εργάστηκε σαν τους «σκύλους», φορτώθηκε όλα τα κακά. Μια τίμια και εμφανέστατα αγαθή γενιά της δυστυχίας και της ορφάνιας φορτώθηκε τον εμφύλιο, τη Χούντα, αλλά και την καταστροφή της Κύπρου. Για όλα έφταιγαν εκείνοι. Έφταιγαν εκείνοι οι δυστυχείς, οι οποίοι βίωσαν όλες τις τραγικές συνέπειες του πολέμου και του εμφυλίου που τον ακολούθησε. Έφταιγαν εκείνοι οι αφελείς, γιατί δεν μπόρεσαν ν’ αντισταθούν στις αποφάσεις των αφεντικών. Απέναντί τους στεκόταν όλες οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και η νέα γενιά εκείνης της εποχής. Η γενιά, η οποία, μέσω του «στημένου» Πολυτεχνείου, είχε προκαταβολικά ορίσει τη χαφιεδοηγεσία της. Η γενιά, η οποία θα τα αναλάμβανε όλα και μάλιστα αυτόματα, έχοντας τεράστια «πίστωση». Πίστωση πατριωτισμού, γενναιότητας και δημοκρατικότητας, εφόσον δεν είχε προηγούμενο έργο, προκειμένου να κριθεί με ασφάλεια. Με τις «πλάτες των» αφεντικών του Ανδρέα τα «θεία βρέφη» ανέλαβαν τα πάντα.

Αυτό ήταν το ζητούμενο για τους ιμπεριαλιστές. Στην κυριολεξία έβαλαν το κατακάθι στην κορυφή. Τον πάτο τον έκαναν «κορυφή». Πώς γίνεται αυτό; Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη συνωμοτική γνώση και μεθόδευση. Είναι το κόλπο, που γνωρίζει η κάθε νοικοκυρά. Ας φανταστεί ο αναγνώστης ότι η κοινωνία μοιάζει με ένα «τσουβάλι». Ένα «τσουβάλι» γεμάτο με πολύτιμα και όλων των ειδών τα υφάσματα. Ένα «τσουβάλι» όμως, που στον πάτο του είναι βρόμικο. Ένα «τσουβάλι», που στον πάτο του έχει σκατά. Τι πρέπει να κάνεις, όταν θέλεις αυτά τα «σκατά» να τα φέρεις στην κορυφή; Το ίδιο πράγμα που κάνεις, για να γυρίσεις ένα ρούχο από την ανάποδη. Μέσα από μια τρύπα βάζεις το χέρι σου μέχρι τον πάτο και αφού πιάσεις τα «σκατά», τα τραβάς προς τα έξω και στη συνέχεια τα βαστάς στην κορυφή.

Αυτό έκανε και το σύστημα στην Ελλάδα. Έβαλε το «χέρι» του και τράβηξε τα «σκατά» στην κορυφή. Από μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων έπιασε τους χειρότερους και τους τοποθέτησε αυθαίρετα για μια στιγμή στην κορυφή. Από εκεί και πέρα γνώριζε τον τρόπο, ώστε αυτήν τη στιγμή να την κάνει πολύχρονη. Η «τρύπα», που χρησιμοποίησε, για να βάλει το «χέρι» του, ήταν το Πολυτεχνείο. Ένα αόρατο ιμπεριαλιστικό «χέρι» μπήκε από την «τρύπα» του Πολυτεχνείου στην ελληνική κοινωνία και τη «γύρισε» ανάποδα. Την τράβηξε με τέτοιον τρόπο, που το «μέσα» έγινε «έξω». Το «πάνω» έγινε «κάτω». Από εκεί και πέρα το μόνο που έπρεπε να κάνει ήταν να σταθεροποιήσει την κατάσταση.

Για τη σταθεροποίηση αυτού του παράδοξου φαινόμενου επιστρατεύτηκε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου ήταν η «πινέζα» του πάτου, που καρφώθηκε στην «κορυφή» της κοινωνίας, προκειμένου να διατηρεί την ανάποδη δομή της σταθερή. Ο Παπανδρέου ήταν ο «πατέρας» της γενιάς του Πολυτεχνείου. Αυτός, δηλαδή, πήρε πάνω του την εξουσία της προηγούμενης γενιάς και παρέδωσε τη «σκυτάλη» στην επόμενη. Αυτός «έθαψε» τη δική του γενιά και «αγιοποίησε» την επόμενη. Αυτός εξουδετέρωσε με συνοπτικές διαδικασίες την προηγούμενη γενιά. Πήρε το σύνολο της εξουσίας των συνομήλικών του και την παρέδωσε στους νεότερους, οι οποίοι λειτούργησαν ως «παιδιά» του …Στα «θεία» και άλλα «βρέφη». Στην πραγματικότητα την παρέδωσε εκεί, όπου του υπέδειξαν τα αφεντικά του. Ο Παπανδρέου, ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ. Ο Εβραίος ιδρυτής του πρώην ΠΑΚ, το οποίο ιδρύθηκε με χρήματα του Ρότσιλντ και του Ροκφέλερ.

Αν καταλάβει κάποιος τι ακριβώς ήταν ο Ανδρέας, θα καταλάβει τι ακριβώς σημαίνει «ανάποδα» για μια κοινωνία. Τι θα πει ν’ ανέβει ο πάτος της στην κορυφή της και να τη δηλητηριάσει στο σύνολό της. Να τη δηλητηριάσει, γιατί τα «βαρίδιά» της εμφανίζονται να «επιπλέουν» στην κορυφή και ο «αφρός» της να μην κινείται με βάση τη φυσική και αντί να πηγαίνει προς τα «επάνω» να πηγαίνει προς τα «κάτω». Αυτό έγινε καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Ό,τι καλύτερο είχε να επιδείξει η κυρίαρχη γενιά αυτής της εποχής, πήγαινε στον «πάτο», γιατί απλούστατα η «κορυφή» ήταν κατειλημμένη. Απλά πράγματα. Σε κανονικές συνθήκες το κατακάθι πηγαίνει —λόγω βαρύτητας— στον πάτο και οι άξιοι με κόπο στην κορυφή. Όταν γυρίσεις ανάποδα την κοινωνία, η βαρύτητα εμφανίζεται σαν άνωση και το κατακάθι κατευθύνεται προς την κορυφή της. Οι άξιοι με κόπο και θυσίες προχωράνε διαρκώς προς τα τάρταρα της κοινωνίας. Μέχρι να καταλάβουν τι συμβαίνει, μπαίνουν στον χώρο της απαξίας και του περιθωρίου.

Αυτό συνέβη με τη γενιά της μεταπολίτευσης. Η κορυφή της ήταν μόνιμα κατειλημμένη από τους άχρηστους. Κατειλημμένη από τα σκουπίδια της κοινωνίας. Τα σκουπίδια σε όλους τους χώρους, εφόσον το κοινωνικό σταρ-σύστεμ αφορούσε μια κοινωνία απόλυτα ανεστραμμένη. Σε όλους τους χώρους υπήρχαν τα ίδια προβλήματα με τα ίδια πρόσωπα. Όλα αυτά είναι «χτισμένα» πάνω στο ίδιο πρόσωπο …Το πρώτο από τα σκουπίδια, που κυριάρχησαν στη μεταπολίτευση. Το σκουπίδι με το όνομα Ανδρέας Παπανδρέου. Αυτόν ανέλαβαν να «φτιάξουν» οι μυστικές υπηρεσίες των ισχυρών σαν τον «πρώτο» και αυτός ήταν που καταδίκασε την κοινωνία στην περίεργη λειτουργία της. Όταν μια κοινωνία έχει σαν «πρώτο» έναν άνθρωπο όπως ο Ανδρέας, είναι θέμα χρόνου να την «πατήσει». Γιατί; Γιατί αυτός, προκειμένου να διατηρήσει τα «πρωτεία», θα πλαισιωθεί από ομοίους του, οι οποίοι θα δημιουργήσουν συνθήκες συμμορίας. Όμως, συμμορία με την ισχύ των ξένων ιμπεριαλιστών και του κρατικού μηχανισμού, είναι ανίκητη.

Αυτό, το οποίο πρέπει να δούμε, είναι το πώς ο Ανδρέας εμφανίστηκε σαν «πρώτος». Εμφανίστηκε σαν «πρώτος», γιατί απλά ήταν ασυναγώνιστος. Κανένας δεν μπορούσε να τον συναγωνιστεί, γιατί απλά έπαιζε μια παράσταση σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες των ισχυρών. Ακόμα και ο πιο γενναίος Έλληνας δεν μπορούσε να πει αυτά, τα οποία έλεγε ο «θεατρίνος». Ακόμα και ο πιο δημοκράτης Έλληνας δεν μπορούσε να πει αυτά, τα οποία έλεγε ο «αντιδεξιός» Ανδρέας. Ακόμα και ο πιο αντι-ιμπεριαλιστής Έλληνας δεν μπορούσε να πει αυτά, τα οποία έλεγε ο «σοσιαλιστής» Ανδρέας. Ακόμα και ο πιο αντιαμερικανός Έλληνας δεν μπορούσε να πει αυτά, τα οποία έλεγε ο Αμερικανός υπήκοος Ανδρέας. Ακόμα και ο πιο φιλοπαλαιστίνιος Έλληνας δεν μπορούσε να πει αυτά, τα οποία έλεγε ο Σιωνιστής Ανδρέας. Δεν υπήρχε Έλληνας τόσο γενναίος και ταυτόχρονα τόσο ριψοκίνδυνος, που να μπορεί να πει ό,τι έλεγε εκ του ασφαλούς ο δειλός και υποταγμένος Εβραίος.

Να τα κάνουμε όλα αυτά μια «σούμα», για να δούμε τι θα βγει; Ένας λαός κατά κανόνα δημοκρατικός, αντι-ιμπεριαλιστικός, αντιαμερικανικός και φιλοπαλαιστήνιος ποιον θα είχε ως «πρώτο»; Αυτόν, ο οποίος θα τον εξέφραζε απόλυτα. Άρα; Άρα τον Ανδρέα. Τον Ανδρέα, ο οποίος είχε συνεννοηθεί με την τοπική αμερικανική πρεσβεία να λέει ό,τι θέλει, προκειμένου να μην απειλείται το «πρωτείο» του. Ο «πρώτος» των Ελλήνων της μεταπολίτευσης με αυτόν τον τρόπο «κατασκευάστηκε». Ο «πατέρας» της γενιάς του Πολυτεχνείου. Ο πιο πατριώτης, ο πιο μάγκας, ο πιο γενναίος, ο πιο γενναιόδωρος, ο πιο… …Ο πιο «Έλληνας», που ήταν γνήσιος Εβραίος. Γνήσιος Εβραίος, εφόσον οι Εβραίοι ακολουθούν τη γραμμή της μητέρας και αυτός ήταν γιος της Μινέικο. Ο γιος της Εβραίας είναι γνήσιος Εβραίος, ακόμα κι αν ο πατέρας του είναι εξωγήινος.

Γύρω από αυτό το «σκουπίδι» των αμερικανικών και ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών χτίστηκε το μεταπολιτευτικό σταρ-σύστεμ. Το σταρ-σύστεμ, που χρησιμοποίησε ως συνεκτικό του στοιχείο το «Πολυτεχνείο». Το «Πολυτεχνείο», το οποίο είναι γνωστό ότι «κατασκευάστηκε» από υπηρεσίες όπως η Μοσάντ ή η CIA. Τον «ήρωα» Ανδρέα πλαίσιωσαν οι «ήρωες» του Πολυτεχνείου και από εκεί συνδέθηκαν φίλοι και κολλητοί όλοι σε μια ενιαία δομή. Τον «χέστη», που έκλαιγε, όταν τον συνέλαβαν στο σπίτι του οι αστυνομικοί της Χούντας, τον πλαίσιωσαν οι «χέστες», που έκλαιγαν, για να μην τους συλλάβουν στο Πολυτεχνείο οι ίδιοι Αστυνομικοί. Τον «χέστη», ο οποίος κρυβόταν στη σοφίτα του σπιτιού του σαν τη γάτα, τον πλαίσιωσαν οι «χέστες», οι οποίοι κρυβόταν σαν τα ποντίκια πίσω από τα κάγκελα του Πολυτεχνείου.

Το ατομικό «πρωτείο» με αυτόν τον τρόπο έγινε συλλογικό «πρωτείο» …Το «πρωτείο» της συμμορίας του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα …Το πρωτείο της συμμορίας, που κυβερνά τη χώρα σχεδόν στο σύνολο της μεταπολίτευσης …Το πρωτείο της συμμορίας, που δηλώνει αυθαίρετα «σοσιαλιστική» και «αριστερή», γιατί αυτό επιβάλει το πολιτικό μάρκετινγκ του τύπου …»ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Δεξιά». Γι’ αυτόν τον λόγο ακόμα και σήμερα η νεολαιίστικη οργάνωση του ΠΑΣΟΚ αντιλαμβάνεται το Πολυτεχνείο και το σύμβολό του, που είναι μια ελληνική σημαία, ως ιδιοκτησία του. Σε μπαούλα της ΠΑΣΠ βρίσκεται η δήθεν «ηρωική» σημαία του Πολυτεχνείου.

Αυτή η συμμορία ήταν το απόλυτο κατακάθι της κοινωνίας. Παλιοί χαφιέδες της χουντικής ασφάλειας, οι οποίοι παρίσταναν τους αντιχουντικούς αγωνιστές. Παλιοί λακέδες του παρακράτους, οι οποίοι παρίσταναν τους «δημοκράτες» δημοσιογράφους. Παλιοί περιθωριακοί της τράκας και της ξεφτίλας. Χασικλήδες, οι οποίοι κινούνταν στα όρια της εμπορίας για τα έξοδά τους. Κοινά τεμπελόσκυλα, που λαθροβιούσαν στους τεκέδες και στα χαμαιτυπεία της Πρωτεύουσας. Κολομπαράδες, οι οποίοι, προκειμένου να ανελιχθούν στο σύστημα, εξυπηρετούσαν «δημοκράτες» εκδότες και άλλους ανώμαλους μεγαλοαστούς της πρωτεύουσας. Πούστηδες, οι οποίοι, προκειμένου να εξασφαλίσουν εραστές, αναλάμβαναν τις πιο βρόμικες αποστολές. Πόρνες πρόθυμες να κοιμηθούν με τον «μεγάλο τιμονιέρη», προκειμένου να διακριθούν στην πολιτική. Ζιγκολό της συμφοράς, οι οποίοι εξυπηρετούσαν πλούσιες γραίες. Ό,τι σκουπίδι υπήρχε στην Αθήνα, αφέθηκε ελεύθερο μετά την «πλημμύρα» που ακολούθησε της πτώσης της Χούντας. Ό,τι λύμα υπήρχε στην επαρχία, «αποστραγγιζόταν» κι αυτό στη μεγάλη «λεκάνη» της Πρωτεύουσας. Καθάρματα με την αρχαία σημασία του όρου …Σκουπίδια δηλαδή.

Αυτά όλα τα σκουπίδια, τα οποία αφέθηκαν να κατακλύσουν την πρωτεύουσα, ήταν που συνέθεσαν το ΠΑΚ του κακοποιού Ανδρέα. Το ΠΑΚ, το οποίο στη συνέχεια μετεξελίχθηκε στον σκληρό κομματικό πυρήνα του ΠΑΣΟΚ. Η Σάρα η Μάρα και το κακό συναπάντημα όλης της χώρας. Με αυτούς τους ανθρώπους του υποκόσμου στήθηκε η μεταπολίτευση. Αυτούς δυστυχώς ακολούθησαν οι φτωχοί και αναξιοπαθούντες της κοινωνίας. Με «θεμέλιο» τον Ανδρέα και «ακρογωνιαίους» λίθους τους «ήρωες» του Πολυτεχνείου «χτίστηκε» το άθλιο «οικοδόμημα» της μεταπολίτευσης. Με τη βοήθεια του παρακράτους, των ξένων ιμπεριαλιστών και των ντόπιων χαφιέδων τους, όλοι αυτοί σταδιακά κατέλαβαν όλους τους ζωτικούς μηχανισμούς της κοινωνίας. Με «μαγνήτη» τον Ανδρέα όλοι αυτοί άρχισαν να μονοπωλούν τους ευαίσθητους χώρους της κοινωνικής λειτουργίας. Αυτοί αυτοαναγορεύτηκαν «Αριστεροί» και «Σοσιαλιστές» και προσπαθούσαν να ζήσουν με το σύνθημα ο «λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά». Αυτοί ήταν η «Αριστερά» της μεταπολίτευσης.

Απλό κόλπο, στο οποίοι οι πάντες ήταν «μιλημένοι». Όσο «Αριστεροί» ήταν αυτοί, άλλο τόσο «Δεξιοί» ήταν οι απέναντί τους. Όλοι στο κόλπο. Θωράκισε το «μαγαζί» του ο Καραμανλής με το δήθεν «αντιδεξιό» παπανδρεϊκό σύνθημα. Θωράκισε το «μαγαζί» του ο Παπανδρέου με τη δήθεν «αντικομμουνιστική» άμυνα της Δεξιάς απέναντί του. Ο υπόδικος παιδεραστής έδειχνε τον καταδικασμένο βιαστή, για να εμφανιστεί σαν «καθαρός». Το παιχνίδι είχε ήδη στηθεί αριστοτεχνικά. Μέχρι να μάθει ο λαός τι σημαίνει «Αριστερά», θα έπρεπε να ζει, «μη ξεχνώντας» τι σημαίνει «Δεξιά». Για να μην του βάλουν «χέρι» οι «Δεξιοί», θα τον έσπρωχναν λίγο από «πίσω» οι «Αριστεροί».

Η επιτυχία αυτού του σχεδιασμού οφείλεται στην «ιδιοσυχνότητα» του παπανδρεϊσμού, τον οποίο εξέφραζε με τον πιο απόλυτο τρόπο ο ίδιος Ανδρέας. Ο παπανδρεϊσμός μοιάζει με ιδεολογία σ’ ό,τι αφορά τον διαχωρισμό τόσο των φίλων και των εχθρών του όσο και των στόχων του. Είναι η «ιδεολογία» του ανίκανου, ο οποίος θέλει να προοδεύσει εις βάρος του ικανού. Είναι η «ιδεολογία» του τεμπέλη, ο οποίος θέλει να προοδεύσει εις βάρος του εργατικού. Είναι η «ιδεολογία» του βλάκα, ο οποίος θέλει να «καπελώσει» τον έξυπνο. Είναι η «ιδεολογία» του δειλού, ο οποίος θέλει να δοξαστεί εις βάρος του γενναίου. Είναι η «ιδεολογία» του «μη χειρότερου» Ανδρέα, που θέλει να «καπελώσει» μια κοινωνία αξίων ανθρώπων. Ανθρώπων, οι οποίοι είναι πιο έξυπνοι, πιο τίμιοι, πιο γενναίοι, πιο πατριώτες, πιο αξιόλογοι, πιο…. από αυτόν. Ανθρώπων που, αν ήταν λίγο πιο γενναίοι απ’ ό,τι συνήθως, θα αρκούσε ένα ατύχημα στη Βουλιαγμένης, για τους «ξεφορτωθούν».

Ακριβώς εδώ βρίσκεται το μυστικό του παπανδρεϊσμού. Επειδή αναζητά το δύσκολο σε μια σύγκρουση και το οποίο είναι η νίκη του «αδύναμου» απέναντι στον δικαίως πιο ισχυρό, είναι «συμπαθές» στους αναξιοπαθούντες της κοινωνίας. Ο δικαίως ικανός ταυτίζεται με τον αδίκως ισχυρό και αυτό προκαλεί παρανοήσεις. Προκαλεί τα ένστικτα της κοινωνίας και δημιουργεί μια παράλογη ταύτιση μεταξύ των ανίκανων της κοινωνίας και των αδυνάμων της. Ταύτιση ανάμεσα σ’ αυτούς που θέλουν να διακριθούν χωρίς προσόντα και σ’ αυτούς που βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Επειδή αυτοί οι δεύτεροι μοιάζουν «επιφανειακά» με τους πρώτους, τους «ακολουθούν». Ενώ οι φτωχοί και οι αποκλεισμένοι είναι αδύναμοι για άλλους λόγους, εντούτοις ευθυγραμμίζονται με τους τεμπέληδες, τους δειλούς και τους ανίκανους, όταν μάχονται υπό δυσμενείς συνθήκες. Αυτό είναι όλο το μυστικό.

Το ΠΑΣΟΚ είχε μόνιμη επαφή με την εξουσία, γιατί κατόρθωνε και έπειθε τους φτωχούς και τους κοινωνικά αποκλεισμένους ότι θα τους βοηθήσει να «σπάσουν» τα «στεγανά» της κοινωνίας. Ότι θα τους βοηθήσει να «νικήσουν» στη ζωή τους. Το ΠΑΣΟΚ είχε μόνιμη επαφή με την εξουσία, γιατί ο παπανδρεϊσμός δημιουργούσε μαζικά συνενόχους σε ομόκεντρους «κύκλους». Στον έναν ανάξιο «ήρωα», που ο παπανδρεϊσμός εξασφάλιζε μεγάλη καριέρα, ερχόταν το ΠΑΣΟΚ και έδινε σε αρκετούς φτωχούς μια ταπεινή θέση στο δημόσιο. Στον έναν δειλό «ήρωα», που ο παπανδρεϊσμός εξασφάλιζε μεγάλη δόξα, ερχόταν το ΠΑΣΟΚ και έδινε σε ανθρώπους χωρίς μέσον μια καλή προαγωγή ή μια προνομιακή μετάθεση. Στον έναν τεμπέλη «ήρωα», που ο παπανδρεϊσμός εξασφάλιζε ένα καλό δάνειο, ερχόταν το ΠΑΣΟΚ και έδινε σε ταλαίπωρους μια αυθαίρετη σύνταξη. Τζάμπα πράμα… και μάλιστα με έξοδα του δημοσίου, αν σκεφτεί κάποιος τα κέρδη των πονηρών.

Αυτή η πυραμίδα συμφερόντων είναι εκείνη, που δίνει στο ΠΑΣΟΚ τη μακροβιότητα και την ισχύ του. Ο μικρός «κύκλος» βολεμένων γύρω από τον «πατέρα» του Πολυτεχνείου δημιουργεί μεγαλύτερους «κύκλους» βολεμάτων, οι οποίοι φτάνουν στα απώτατα όρια της κοινωνίας. Έτσι εξασφαλίζονται για την οικογένεια Παπανδρέου κοινωνικοί σύμμαχοι, που την καθιστούν πανίσχυρη. Οι λίγοι «παπανδρεϊκοί», οι οποίοι έχουν γίνει διάσημοι και πλούσιοι εξαιτίας της και χρωστάνε πολλά στην οικογένεια Παπανδρέου, ταυτίζονται με τους πολλούς «πασόκους», οι οποίοι απλά φάγανε λίγο «ψωμάκι» εξαιτίας του κόμματος. Το ένα συντηρεί το άλλο και η πορεία μέσα στον χρόνο είναι εξασφαλισμένη. Η οικογένεια βρίσκει «ορκισμένους» πανίσχυρους οπαδούς να την υπερασπιστούν ό,τι κι αν κάνει και παράλληλα δεν χάνεται, γιατί την στηρίζει μια μεγάλη μάζα φουκαράδων, που αισθάνεται μια ηθική «υποχρέωση» απέναντί της.

Όλοι οι Παπανδρέου είχαν τις δυνατότητες να συντηρήσουν αυτήν την «ιδεολογία». Ο καθένας για τους δικούς του λόγους και εξαιτίας των δικών του χαρακτηριστικών διαιώνισαν την κατάσταση. Έτσι γεννήθηκε ο παπανδρεϊσμός του δειλού Γεωργίου, ο οποίος ήθελε να διακριθεί σε μια γενναία κοινωνία, που είχε αντισταθεί στους Ναζί κατακτητές. Έτσι επέζησε ο παπανδρεϊσμός του τεμπέλη Ανδρέα, ο οποίος ήθελε να διακριθεί σε μια κοινωνία σκληρά εργαζομένων, που είχε ρίξει μια Χούντα. Έτσι φιλοδοξεί να επιβιώσει ο παπανδρεϊσμός του βλάκα Γιωργάκη, ο οποίος θέλει να διακριθεί σε μια σύγχρονη κοινωνία, η οποία —δεν γνώρισε την ανέχεια και έχει μορφωθεί— αναζητά το «βήμα» της.

Με αυτόν τον τρόπο συντηρείται ακόμα και σήμερα η κοινωνική «πυραμίδα», που διατηρεί τον πάτο στη κορυφή. Με αυτόν τον τρόπο η ελληνική κοινωνία λειτουργεί ανάποδα και βασιλεύει η αναξιοκρατία. Η αναξιοκρατία, η οποία θίγει την κοινωνία και άρα τους πολλούς και δυστυχώς διαιωνίζεται πολλές φορές με ψήφους των πολλών. Αυτή ήταν η επιτυχία του παπανδρεϊσμού, που «διαπότισε» τη γενιά του Πολυτεχνείου. Στήριζε ο κόσμος με την ψήφο του αυτήν την αθλιότητα. Μια γενιά «καμένη» από την κορυφή μέχρι τη βάση. Μια γενιά, η οποία ποτέ δεν κατάλαβε τι πραγματικά είναι κορυφή και τι πάτος. Μια γενιά, η οποία έστησε μια κοινωνική «πυραμίδα» και η οποία στην πραγματικότητα είναι ένα χωνί βυθισμένο στα κοινωνικά «σκατά». Εκεί όπου αναζητά τους «κορυφαίους».

Τα αποτελέσματα ήταν αυτά, τα οποία «απολαύσαμε» καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Το «κατακάθι» εγκαταστάθηκε μόνιμα στην κορυφή της κοινωνίας. Οι «τελευταίοι» ανέλαβαν σαν «πρώτοι» να «ηγηθούν» της κοινωνίας. Οι προδότες ανέλαβαν να εκφράσουν τους πατριώτες. Οι τεμπέληδες και οι άεργοι ανέλαβαν να διεκδικήσουν δικαιώματα για λογαριασμό των εργαζομένων. Οι δημόσιοι υπάλληλοι ανέλαβαν να «προστατεύσουν» τους ιδιωτικούς υπάλληλους. Οι αστοί ανέλαβαν να εκφράσουν τα «δίκια» της αγροτιάς.

Άνθρωπος, ο οποίος δεν μπορούσε να ξεχωρίσει τη φασολιά από τη μηλιά μιλούσε, σαν εκπρόσωπος των αγροτών, επειδή είχε επαναστατικό «μπακγράουντ», άσχετα αν η μόνη τσάπα που είχε ποτέ στη ζωή του ήταν σε επάργυρο μπρελόκ της ΠΑΣΕΓΕΣ. Ό,τι μέχρι τότε απαγόρευε η λογική, έγινε μια καθημερινότητα. Γιατί; Γιατί επικεφαλής δεν ήταν οι κοινοί εκπρόσωποι των κοινωνικών τάξεων. Επικεφαλής αυτών των τάξεων ήταν οι «ήρωες». Ο «Όλυμπος» είχε κατέβει στην Ελλάδα και οδηγούσε την ελληνική κοινωνία στη «θέωση». Οι «ήρωες» του Πολυτεχνείου που θα οδηγούσαν την γενιά τους στον «παράδεισο».

Δεν μιλάμε για απλή επιβίωση. Μιλάμε για υψηλούς στόχους. Οι άνθρωποι ήταν «ημίθεοι». Δεν θα άλλαζαν μόνον την Ελλάδα, αλλά και όλο τον κόσμο. Ο «ήρωας» Ανδρέας θα έσωζε τον Τρίτο Κόσμο και οι «ήρωες» του Πολυτεχνείου θα έσωζαν την Ελλάδα. Δεν ήταν κοινοί δημόσιοι υπάλληλοι ή αστοί ή τεμπέληδες …Ήταν «ήρωες». Ο «ηρωισμός» τους τραγουδιόταν κάθε χρόνο. Το κράτος είχε αργία στην επέτειο του ηρωισμού τους. Τα σχολεία στολίζονταν σαν επαρχιακές ταβέρνες και έκαναν εκδηλώσεις. Όλοι οι επίδοξοι «διάδοχοί» τους έκαναν «πρόβες» ηρωισμού και πετροπόλεμου εκείνη την ημέρα με την αστυνομία. Κάθε χρόνο την ίδια μέρα καίγονταν η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, για να «θυμάται» ο λαός τη μεγάλη «πυρκαγιά».

Ο ένας χώρος μετά τον άλλο «αλώνονταν» από τους «ήρωες». Στον συνδικαλισμό κυριαρχούσαν σκουπίδια τύπου Πρωτόπαπα, Πολυζωγόπουλου και Παναγόπουλου. Στη δημοσιογραφία κυριαρχούσαν σκουπίδια τύπου Φυντανίδη, Ψυχάρη και Κωστόπουλου. Στην πολιτική κυριαρχούσαν σκουπίδια τύπου Τσοχατζόπουλου, Σιφουνάκη και Μαντέλη, Στην τέχνη κυριαρχούσαν σκουπίδια τύπου Μελίνας, Ταχτσίδων και Θεοδωράκηδων. Στην πνευματική κοινότητα κυριαρχούσαν σκουπίδια τύπου Βερέμη, Βέλτσου και Μεταξόπουλου. Όλοι αυτοί είχαν συνθέσει μια συμμορία ανίκητη.

Όποιον και να αμφισβητούσες, έρχονταν οι υπόλοιποι και σε «σακάτευαν». Όποιον και να πολεμούσες, είχες απέναντί σου ένα πανίσχυρο μπλοκ με άπειρα μέσα και δύναμη να αμυνθεί και να σου προκαλέσει ζημιά. Ένα μπλοκ, το οποίο απειλούσε ακόμα και με βία, εφόσον συνδεόταν άμεσα με παρακρατικές και δήθεν τρομοκρατικές οργανώσεις. Ένα μπλοκ, το οποίο αντιλήφθηκε γρήγορα την αξία της «διαπλοκής» και φρόντισε να δημιουργήσει και να συνδεθεί με μια οικονομική ελίτ όμοιας καταγωγής και ανάλογης ποιότητας. Ποιότητας του χειρίστου είδους τύπου Κόκκαλη, Μπόμπολα και Λαμπράκη. Όλοι «δημοκράτες», «αριστεροί» φίλοι του Ανδρέα και βέβαια κλέφτες του δημοσίου πλούτου.

Αυτή η γενιά είναι που σήμερα χρεοκόπησε. Η γενιά, που αφού συμμετείχε σε ένα πρωτοφανές πλιάτσικο τριάντα και πλέον χρόνων, αφήνει πίσω της «συντρίμμια». Η γενιά, η οποία μας έβαλε στο ΔΝΤ. Η γενιά, η οποία παρέδωσε το ελληνικό κράτος σε ξένους κατακτητές. Η γενιά, η οποία κληρονόμησε τα πάντα και αφήνει στους κληρονόμους της μόνον χρέη. Όχι απλά δεν αφήνουν ως γενιά τίποτε ως «κληρονομιά» για τους επόμενους, αλλά υποθηκεύουν τα πάντα εις βάρος όλων των μελλοντικών γενιών. Κατέστρεψαν ό,τι παρέλαβαν και άρα τις διαδοχικές κληρονομιές πολλών γενιών Ελλήνων και ταυτόχρονα «κληροδοτούν» απίστευτα χρέη στους επόμενους.

Τίποτε δεν έχουν αφήσει. Ακόμα κι αυτά που θεωρούνται ως αδύνατον να πειραχθούν, τα έχουν πειράξει. Μοιράζουν υπηκοότητες χωρίς κριτήρια και απειλούν με αλλοίωση το ίδιο το ελληνικό έθνος. Έχουν συμφωνήσει με τους ξένους ν’ αλλάξουν την ελληνική γραμματική, για να μην «μπερδεύονται» οι λαθρομετανάστες. Έχουν συμφωνήσει με τους ξένους να δώσουν στους Έλληνες και δεύτερη επίσημη γλώσσα. Έχουν συμφωνήσει με τους ξένους να «αμβλύνουν» τις «γωνίες» της ελληνικής ιστορίας, για να μην ενοχλούνται οι γείτονες. Έχουν συμφωνήσει να παραδώσουν το κεφάλαιο «Μακεδονία» στους σκοπιανούς χασισέμπορους του Σόρος. Στο μέλλον δεν θα υπάρχουν αυθεντικοί Έλληνες στο νότιο άκρο των Βαλκανίων. Θα υπάρχουν κάποιοι περίεργοι φτωχοί «σερβιτόροι» των ισχυρών, οι οποίοι δεν θα μιλάνε κανονικά ελληνικά και θα σκοτώνονται σε συνωστισμούς, όπως κάποιοι πρόγονοί τους. Όταν δεχόμαστε σήμερα οι «Μακεδόνες» να μιλάνε σλαβικά, γιατί να μιλάνε στο μέλλον οι Έλληνες ελληνικά;

Αυτά έχουν συμφωνήσει με τα αφεντικά τους. Με τους «δανειστές» μας. Εκτελώντας τις εντολές αυτών των δανειστών, έχουν αρχίσει να δημιουργούν συνθήκες μη αναστρέψιμες. Συνθήκες, οι οποίες δεν θα μπορούν ν’ ανατραπούν από τους Έλληνες, ακόμα κι αν το θέλουν. Με τον προδοτικό Καλλικράτη και τα δικαιώματα που έδωσαν αυθαίρετα στη μωαμεθανική μειονότητα και στους λαθρομετανάστες, στην πραγματικότητα «παγιδεύουν» με «δυναμίτες» το σύνολο του εθνικού κρατικού «οικοδομήματος». Ακυρώνουν τον κόπο και τη θυσία της γενιάς του πολέμου. Ταυτόχρονα με την αθλιότητά τους ακυρώνουν τον κόπο και τη θυσία της γενιάς της ανασυγκρότησης. Έχουν ξεπουλήσει το σύνολο των μεγάλων κερδοφόρων και ζωτικής σημασίας για την κοινωνική λειτουργία ΔΕΚΟ. Έχουν αδειάσει τα ασφαλιστικά ταμεία και έχουν φτάσει στο σημείο να ενοχλούνται που ζουν οι προηγούμενοι και πρέπει να εισπράξουν τις συντάξεις τους.

Όμως, ως γνήσια παράσιτα, δεν αρκούνται στο να λεηλατήσουν τις προηγούμενες γενιές …Λεηλατούν και τις επόμενες. Δεν ξεπούλησαν τα πάντα και κατέφαγαν τα πάντα …Υποθήκευσαν τα πάντα. Δεν έφαγαν μόνον τα υπάρχοντα …Τρώνε και τα μη υπάρχοντα. Παίρνουν διαρκώς νέα δάνεια, υποθηκεύοντας και το μέλλον της νέας γενιάς. Υποθήκευσαν τα πάντα γι’ αυτά τα δάνεια. Γι’ αυτόν τον λόγο μπήκαν στο ΔΝΤ. Γι’ αυτόν τον λόγο μας έβαλαν στο ΔΝΤ. Προκειμένου οι ίδιοι ν’ αποφύγουν το κόστος της καταστροφής, την οποία οι ίδιοι προκάλεσαν, μετακινούν την εκδήλωσή της. Προκειμένου να εισπράξουν τις δικές τους συντάξεις, θα ξεπουλήσουν και τη λιγοστή κληρονομιά, η οποία απέμεινε για την επόμενη γενιά. Προκειμένου να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων στο «βάθος» του χρόνου, που αφορά μόνον τους ίδιους, βάζουν το μέλλον του ελληνισμού στο «σφαγείο».

Η επόμενη γενιά αυτής του Πολυτεχνείου προβλέπεται να εργάζεται αποκλειστικά και μόνον, για να εισπράξει τη σύνταξή της η γενιά του Πολυτεχνείου. Δεν προβλέπεται σύνταξη γι’ αυτήν τη γενιά. Ακόμα όμως κι αυτό δεν φτάνει. Σε μια καταστραμμένη οικονομία δεν φτάνουν ούτε οι εισφορές των λίγων εργαζομένων για τις «ρυθμισμένα» πολύ πλούσιες συντάξεις της γενιάς των «ηρώων». Την ώρα που γράφεται το κείμενο αυτό, κάθονται και καταγράφουν το εναπομείναν δημόσιο κεφάλαιο. Το καταγράφουν, για να το πουλήσουν. Να το πουλήσουν για «ψίχουλα», για να εξασφαλίσουν τις συντάξεις τους. Να εξασφαλίσουν το «σαρκίο» τους. Παραπέρα δεν τους ενδιαφέρει τι θα γίνει. Το σκατοσάκουλό τους να γεμίζει, για όσο διάστημα υπάρχει. Το θηριώδες σκατοσάκουλο, αν κρίνουμε από τα μεγέθη των Πάγκαλων και των Βενιζέλων. Καμία μελλοντική γενιά Ελλήνων δεν πρόκειται να επιβιώσει, αν φορτωθεί τα χρέη, τα οποία μεθοδεύουν να της φορτώσουν οι άχρηστοι.

Αυτά είναι τα τελικά κατορθώματα της γενιάς του Πολυτεχνείου. Τα κατορθώματα των «ηρώων». Τα κατορθώματα αυτών, οι οποίοι ανέβηκαν στην κορυφή της κοινωνίας, πετώντας την ημέρα πέτρες και καδρόνια στην αστυνομία και κυκλοφορώντας με αυτοκίνητα ξένων πρεσβειών τη νύχτα. Τα κατορθώματα αυτών, οι οποίοι «πολέμησαν» τους ιμπεριαλιστές με τα «σκονάκια» που έπαιρναν από την αμερικανική πρεσβεία. Η γενιά, η οποία τα έφαγε όλα και επειδή τελείωσαν όλα, βιάζεται να βγει στην πρόωρη σύνταξη, που εξασφαλίζει η διαχείριση του ΔΝΤ. Η γενιά, η οποία μας παρέδωσε ένα χάος …και έναν Γιωργάκη να μας κυβερνά. Τον Εβραίο εισπράκτορα της Goldman Sachs.

Αυτά είναι τα «μεγάλα» και «θαυμαστά», που μας παρέδωσε η γενιά του Πολυτεχνείου. Η γενιά της χρεοκοπίας. Η γενιά, η οποία κατάφερε και χρεοκόπησε, παρ’ όλο που είχε τη μεγαλύτερη «πίστωση» στην ελληνική ιστορία. Η γενιά, η οποία μας παρέδωσε μια κατεστραμμένη πατρίδα και έναν γνήσιο Παπανδρέου, για να γίνει «πατέρας» της επόμενης γενιάς. Στο ίδιο έργο θεατές. Επιχειρούν να ξανατραβήξουν τα «σκατά» από τον πάτο της κοινωνίας, ώστε να διαιωνιστεί η κατάσταση. Τα «παιδιά» του Ανδρέα αποφάσισαν να βάλουν επικεφαλής της κοινωνίας μας το γνήσιο παιδί του Ανδρέα. Μαζί μ’ αυτόν όλα τα φυσικά παιδιά των πρωταγωνιστών και συνεταίρων του Ανδρέα. Ο Κωστάκης του Καραμανλή και η Ντορούλα του Μητσοτάκη.

Σκαλίζουν στον «πάτο» της κοινωνίας, για να επαναλάβουν και στη νέα γενιά την ίδια επιτυχία. Προσπαθούν να μετατρέψουν τον άχρηστο Γιωργάκη σε «καρφί» του πάτου της κοινωνίας, αλλά δεν μπορούν. Προσπαθεί ο φουκαράς να δημιουργήσει τη νέα «συμμετοχική» δημοκρατία της παγκόσμιας διακυβέρνησης, αλλά κανένας δεν τσιμπάει. Τον έντυσαν με κολλάν, πορτοκαλί παπούτσια και Mp3, για να τον εμφανίσουν σαν τον μοντέρνο «πατέρα» μιας μοντέρνας και σύγχρονης γενιάς, αλλά αυτός τούς βγήκε λίγο σαν gay σε εκδηλώσεις «υπερηφάνειας». Τίποτε δεν τους πιάνει με τον Γιωργάκη. Ενώ είναι μια αυθεντική «κουράδα» του πάτου, δεν τους κολλάει εύκολα στο «ταβάνι», ώστε να γυρίσουν ανάποδα την επόμενη γενιά. Δεν στέκεται με τίποτε όρθιο το ανάποδο «τσουβάλι» της Νέας Εποχής.

Τα ανάλογα προβλήματα έχουν και στην πλαισίωσή του. Προσπάθησαν τα αφεντικά του να βάλουν το χέρι τους στα «σκατά» μέσω των Δεκεμβριανών, αλλά ούτε αυτό τους έπιασε. Αμόλησαν τη νεολαία στους δρόμους, για ν’ αρπάξουν και να δοξάσουν τους χειρότερους, αλλά δεν κατάφεραν πολλά πράγματα. Αμόλησαν, όπως αποδείχθηκε —από τους συλληφθέντες— τα δικά τους φυσικά παιδιά, για να τους μιμηθούν στην εύκολη «επιτυχία». Δυστυχώς όμως γι’ αυτούς δεν πέτυχε η μεθόδευση. Δεν έφτασαν τα «καδρόνια», οι «μολότωφ» και οι «πέτρες», για να δημιουργήσουν ανάμεσα στα δικά τους παιδιά νέες Δαμανάκησες και Παπαχρήστους. Ό,τι κι αν έκαναν μέχρι τώρα, για να επαναλάβουν το «θαύμα» του Πολυτεχνείου, δεν τους «έπιασε». Ό,τι κι αν έκαναν, για να μεταφέρουν την παθογένεια της γενιάς του Πολυτεχνείου στην επόμενη γενιά, δεν λειτούργησε. Προώθησαν νεότερους Ραγκούσηδες και Πεταλωτήδες, αλλά αυτοί δεν μπορούν να τραβήξουν στον «πάτο» τη γενιά τους.

Ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πλέον τι συμβαίνει. Αντιλαμβάνεται τον λόγο, που αυτή η γενιά των πονηρών και αθλίων έβαλε επικεφαλής της έναν βλάκα όπως τον Γιώργο. Γιατί; Για να την εξασφαλίσει. Για να εξασφαλίσει την επιβίωσή της και την ατιμωρησία της. Στο ΔΝΤ μπήκαμε για πολύ απλούς λόγους. Μπήκαμε, για να εξακολουθήσει ο Ανδρέας ή ο Θεοδωράκης να «ζουν» και μας «φωτίζουν» με το σκότος τους. Μπήκαμε, για να εξασφαλίσει ο κάθε Τσοχατζόπουλος τα σπίτια του και να μην τιμωρηθεί. Μπήκαμε, για να εξασφαλίσει ο Λαλιώτης το «σπιτάκι» που κληρονόμησε από τον παππού του. Μπήκαμε, για να εξασφαλίσει ο κάθε Μαντέλης τις χορηγίες του, χωρίς να τιμωρηθεί. Μαζί μ’ αυτούς να εξασφαλίσουν τα τεμπελόσκυλα και τα παράσιτα των ξεπουλημένων ΔΕΚΟ τα όσα «πρόωρα» εξασφάλισαν στις συμφωνίες τους με τους δανειστές μας …Τους γενναιόδωρους μόνο μ’ αυτούς δανειστές μας. Γι’ αυτό μπήκαμε στο ΔΝΤ.

Η γενιά, η οποία με τις «πλάτες» των αφεντικών ανέλαβε τη διαχείριση εις βάρος της προηγούμενης, εκμεταλλεύεται τις ίδιες «πλάτες», για να μην παραδώσει κανονικά τη διαχείριση στην επόμενη γενιά. Αυτή η παράδοση είναι που την τρομοκρατεί τώρα. Αυτήν φοβούνται τώρα και γι’ αυτό είναι τόσο υπάκουα παιδιά στους δανειστές μας. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουν ανοίξει εσπευσμένα όλους τους επικίνδυνους φακέλους που τους αφορούν. Με δικές τους εξεταστικές προσπαθούν να κλείσουν όλα τα δικά τους θέματα. Εξεταστική για την καταστροφή της ελληνικής οικονομίας, εξεταστική για το «μαγείρεμα» οικονομικών στοιχείων, εξεταστική για τα δομημένα ομόλογα, Βατοπέδια και Siemens κλπ.. Προσπαθούν να αυτοαπαλλαγούν και να δημιουργήσουν δεδικασμένα, τα οποία θα απαγορεύουν στην επόμενη γενιά να τους κρίνει και άρα και να μπορεί να τους τιμωρήσει. Οι σημερινοί διαχειριστές «αυτοκρίνονται», για ν’ αναγκάσουν τους επόμενους ν’ αναλάβουν διαχείριση χωρίς να τους κρίνουν. Όλα αυτά βέβαια και πάλι με τις «πλάτες» των αφεντικών τους.

Φιλοδοξούν να παραδώσουν την πραγματική διαχείριση στους ξένους του ΔΝΤ, ώστε η επόμενη γενιά να κυβερνηθεί από υπαλλήλους του ΔΝΤ. Να κατακτηθεί η χώρα από το ΔΝΤ, ώστε η επόμενη γενιά να κυβερνηθεί από επιλεγμένους και διορισμένους υπαλλήλους του ΔΝΤ. Υπαλλήλους, οι οποίοι ποτέ δεν θα τολμήσουν να πειράξουν τα κοπρόσκυλα της γενιάς του Πολυτεχνείου. Υπαλλήλους, οι οποίοι ποτέ δεν θ’ ανοίξουν τους «φακέλους» της διαφθοράς και της προδοσίας των «ηρώων». Γι’ αυτόν τον λόγο βλέπουν σαν θεό τους έναν βλάκα όπως τον Γιώργο. Ο Γιώργος είναι ο εκλεκτός του ΔΝΤ και ο μόνος που μπορεί να τους υποσχεθεί σωτηρία. Γι’ αυτόν τον λόγο τούς υπόσχεται άπειρες εξεταστικές επιτροπές για τα θέματα που τους απειλούν. Θα γίνει με τις εξεταστικές ό,τι έγινε με τον «φάκελο» της Κύπρου. Όσα μάθαμε τριανταπέντε χρόνια για την Κύπρο άλλα τόσα θα μάθουμε και για τα σκάνδαλα. Η γενιά, η οποία μας κόστισε μισή Κύπρο για να «διοριστεί», θα μας κοστίσει μισό Αιγαίο για να «συνταξιοδοτηθεί», χωρίς να κινδυνεύσουν τα κλοπιμαία της.

Όμως, λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο. Ο κόσμος, έστω και την τελευταία στιγμή, δείχνει ότι δεν θα πιαστεί εκ νέου θύμα. Στις πρόσφατες εκλογές με την τεράστια αποχή τούς έστειλε το μήνυμα. Ο λαός τούς έδειξε ότι δεν θέλει να τους βλέπει ούτε «ζωγραφιστούς», άσχετα αν αυτοί εξακολουθούν να επιμένουν να τον «σώσουν». Βέβαια —και για να είμαστε απόλυτα δίκαιοι— δεν πρέπει να παραβλέψουμε και τα σωστά, που έκανε αυτή η γενιά. Είναι σχεδόν βέβαιο, για παράδειγμα, ότι οι Έλληνες δεν θα πεθάνουν από το παθητικό κάπνισμα. Μπορεί να πεθάνουν από την πείνα ή από κανέναν συνωστισμό, αλλά όχι από τον καπνό. Φροντίζει γι’ αυτό η γενιά του Πολυτεχνείου. Είναι αποφασισμένοι να μας σώσουν από το παθητικό κάπνισμα. Θα μας σώσουν, ακόμα και χωρίς να το θέλουμε. Ακόμα και επιβάλλοντάς μας πρόστιμα. Να μείνει και λίγο επιπλέον κέρδος και στους ίδιους.

Αυτό, το οποίο έχει σημασία, είναι ότι το «έργο» της Μεταπολίτευσης τελειώνει. Καλώς ή κακώς, εύκολα ή δύσκολα, τελειώνει. Τελειώνει, όχι γιατί «ξύπνησε» απότομα ο κόσμος, αλλά γιατί τελείωσαν τα «υπνωτικά» του συστήματος. Δεν έχουν άλλα περιθώρια. Έκλεισε ο κύκλος της Μεταπολίτευσης, γιατί ολοκληρώθηκε και η επήρεια του «χαπιού» της Αριστεράς. Απλά πράγματα. Από το 1950 μέχρι το 1980 ο λαός ήταν «υπνωτισμένος» από το «χάπι» της Δεξιάς. Για τριάντα χρόνια δούλευε άψογα αυτό το «χάπι» …Για να μην μας κυβερνήσουν οι σταλινικοί προλετάριοι, οι Έλληνες προτιμούσαν τα «σκατά» της Δεξιάς. Από το 1980 μέχρι το 2010 ο λαός ήταν «υπνωτισμένος» από το «χάπι» της Αριστεράς. Για τριάντα επίσης χρόνια δούλευε αυτό το «χάπι» …Για να μην μας κυβερνήσει η Δεξιά, οι Έλληνες προτιμούσαν τα «σκατά» της Αριστεράς.

Καταλαβαίνει ο αναγνώστης τι λέμε; Οι ίδιοι ξένοι ιμπεριαλιστικοί παράγοντες ήταν αυτοί, οι οποίοι μόνιμα μας έδιναν τα δήθεν διαφορετικά «χάπια». Οι Αγγλοαμερικανοί μάς έδωσαν το «χάπι» της Δεξιάς με «νοσοκόμο» τον Γεώργιο Παπανδρέου. Αυτόν, ο οποίος μας οδήγησε στον εμφύλιο και έχτισε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Ελλάδα. Αυτόν, ο οποίος θεμελίωσε τη σκληρή μεταπολεμική «Δεξιά». Αυτήν τη «Δεξιά», την οποία δεν θα «ξεχνούσε» ο δήθεν αριστερός γιος του. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος, ως «νοσοκόμος» των ίδιων Αγγλοαμερικανών, μας έδωσε το «χάπι» της Αριστεράς. Της Αριστεράς

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΡΑΪΑΝΟΥ στο eamb-ydrohoos

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Γενιά του Πολυτεχνείου. Η πιο άχρηστη γενιά Ελλήνων"