Ο Έλληνας γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος, (1889-1974)

γύψινο πρόπλασμα της Nίκης του Παιωνίου από τον Tόμπρο

Γράφτηκε από την Μαρία Μποϊλέ

Η ελληνική γλυπτική του 20ού αιώνα ευτύχησε να έχει έναν πραγματικά ταλαντούχο και πληθωρικό γλύπτη, τον Μιχάλη Τόμπρο, ο οποίος στην πρώιμη περίοδο της καριέρας του δοκίμασε τις ικανότητές του στις κλασικές φόρμες, ενώ εν συνεχεία πειραματίστηκε σε καινοτόμες και εξαιρετικά πρωτοποριακές, για την Ελλάδα, μορφές έκφρασης.

Καταγόταν από μεγάλη οικογένεια μαρμαρογλυπτών της Άνδρου. Από το 1903 έως το 1909, σπούδασε γλυπτική και σχέδιο στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, με δασκάλους τον Γεώργιο Βρούτο, τον Λάζαρο Σώχο, τον Αλέξανδρο Καλούδη και τον Δημήτριο Γερανιώτη. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι στην Ακαδημία Ζυλιάν κοντά στους L. H. Bouchard και P. M. Landowski.

Το 1919 άρχισε να διδάσκει γλυπτική στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου, αλλά το 1923 αναγκάστηκε να παραιτηθεί λόγω αντιδράσεων που προκάλεσε η στάση του κατά της ίδρυσης του Πολεμικού Μουσείου. Έζησε κατά διαστήματα στη γαλλική πρωτεύουσα έως το 1928, ενώ κατά τα έτη 1935-36 υπήρξε εκδότης του περιοδικού τέχνης «ο 20ός αιώνας». 

Με παρέμβαση του μεταξικού καθεστώτος, διορίσθηκε καθηγητής της γλυπτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών το 1938 και την ίδια χρονιά, πάλι με την υποστήριξη της δικτατορίας του Μεταξά, εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Biennale της Βενετίας. Το 1943, στο μέσο της Κατοχής, διορίστηκε διευθυντής Καλών Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας. Από το 1957 έως το 1959 διετέλεσε διευθυντής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών και το 1960 σταμάτησε να διδάσκει. Το 1968 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Η κλασική μόρφωση του καλλιτέχνη και οι αναλογίες του στη γλυπτική από την αρχή της καριέρας του διευκόλυναν την παρουσία του στα καλλιτεχνικά τεκταινόμενα της ελληνικής πρωτεύουσας. Το 1915 εξέθεσε, σε ηλικία 25 ετών, το έργο του «Ο αθλητής», που απέσπασε τιμητικές κριτικές. Το 1917 χαρακτηρίστηκε από το περιοδικό «Πινακοθήκη» ως ένας καλλιτέχνης «όστις θα δώσει τας χρηστοτέρας ελπίδας του ευρυτάτου μέλλοντος».

"Χορεύτρια" ( Χαλκός, 31 Χ 16.5 εκ. )

Έτος : 1927

Tο 1919 ο γλύπτης ανέλαβε, με εντολή του Eλευθερίου Bενιζέλου, να αντιγράψει και να σμικρύνει στο ένα τρίτο του μεγέθους της τη Nίκη του Παιωνίου, που είχε βγει στην επιφάνεια κατά τις ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Iνστιτούτου, για να χυτευτεί σε ορείχαλκο στο Παρίσι, προκειμένου να την προσφέρει ο Bενιζέλος το 1920 στον συνομιλητή του, τον Γάλλο αρχιστράτηγο των Συμμαχικών Δυνάμεων Λουί-Φρανσέ ντ' Eσπερέ. Tο γύψινο πρόπλασμα της Nίκης του Παιωνίου από τον Tόμπρο –ο οποίος επηρεάστηκε από αυτήν και σε δικά του έργα– εκτίθεται στο Mουσείο Oλυμπίας (Mανόλης Ανδρόνικος, αρχαιολογικός οδηγός OΛYMΠIΑ, «Eκδοτική Αθηνών»).

 

Κεφάλι κόρης, 1931, μάρμαρο
32Χ17Χ21

Προτομή Σοφίας Σλήμαν ( Εγκαστρωμένου), 1937

Θέση : Προθάλαμος Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθήνας

Σημαντικό προσόν του ήταν η άρτια τεχνική κατάρτιση και η γνώση των κανόνων της πλαστικής τέχνης. Διακρίθηκε ιδιαίτερα σε προτομές, ανδριάντες και μνημειακά σύνολα. Η πορεία του προς το μοντερνισμό από το 1950 και εξής έγινε απόλυτα σαφής με την ενασχόλησή του με την Αφαίρεση, στο πλαίσιο της οποίας έδωσε ορισμένα από τα πιο εντυπωσιακά έργα του, επανεξέτασε τη φύση και τη φυσιογνωμία του γλυπτού και δημιούργησε συμβολικές και φανταστικές εικόνες.

Κορμός Αμερικανίδας αθλήτριας (μερική άποψη), 1928.

Μπρούτζος, 142 εκ. x 68 εκ. x 40 εκ.

 Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Άνδρο.

Το ξωτικό, 1955, Μπρούντζος , 116 x 65 x 27 εκ.,

Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών.

Ο Τόμπρος, που ουσιαστικά διαμόρφωσε την εικαστική του γλώσσα την περίοδο του Μεσοπολέμου, ήταν από τους πρώτους που επιχείρησαν το συγκερασμό του ελληνικού με το ευρωπαϊκό στοιχείο. Στις δεκαετίες του '20 και του '30 πέρασε από τις επιδράσεις του Maillol στη δωρική λιτότητα, βασισμένη σε δωρικά πρότυπα, αφού ενδιάμεσα καταπιάστηκε παρενθετικά με κυβιστικές και γενικά αφαιρετικές προσεγγίσεις, όχι μόνο της ανθρώπινης μορφής, αλλά και άλλων θεμάτων.

Χοντρή καθισμένη γυναίκα, 1948;

Σε έκθεση που έγινε το 1928, αμέσως μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα από το Παρίσι, παρουσίασε στην Αθήνα τα έργα Χορεύτρια και Κορμός Χορεύτριας σε ορείχαλκο. Και στα δύο, η επίδραση της Νίκης του Παιωνίου, την οποία ο Τόμπρος συμπλήρωσε για το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας, είναι αδύνατον να παραγνωριστεί στην οργάνωση των αξόνων των άκρων, στη γυμνότητα του αριστερού στήθους και στον χιτώνα με το ιμάτιο.

Ταφικό μνημείο οικογένειας Μιχάλη Τόμπρου

Θέση : α΄Νεκροταφείο Αθήνας, Έργο ( 1971 )

Το 1929, πραγματοποίησε το έργο «Δύο φίλες» σε μάρμαρο, το οποίο μετέφερε σε ορείχαλκο τον επόμενο χρόνο. Οι δύο γυναίκες υλοποιούν το νόημα της φιλίας. Εδώ ο Τόμπρος στηρίχθηκε σε ένα σπάνιο μοτίβο των υστεροελληνιστικών χρόνων (Σύμπλεγμα νέας γυναίκας και κοριτσιού, 1ος αιώνας π.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Σμύρνης).

Δύο φίλες, 1929, Μάρμαρο , 66 x 33 x 21 εκ., Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών.

Το 1932 ο γλύπτης πραγματοποίησε στροφή προς την ελληνική παράδοση με την προτομή της Μεγαρίτισσας σε ορείχαλκο, που έχει ως πρότυπο την Κόρη του Ευθυδίκου. Η επιλογή αυτή εκφράστηκε και θεωρητικά από τις σελίδες του περιοδικού "20ός αιώνας", που το κυκλοφόρησε ακολουθώντας αντίστοιχα γαλλικά περιοδικά στη νοοτροπία και στην εμφάνιση.

Μνημείο Αιωνίας Ποίησης

Έτος : 1930, Θέση : Πλατεία Αιωνίας Ποίησης, Σκύρος

Πρόκειται για μνημείο αφιερωμένο στον Βρετανό ποιητή Ρούπερτ Μπρούκ

Το άγαλμα του Αφανούς Ναύτη στην Χώρα της Άνδρου

Ο έφιππος ανδριάντας του Γεώργιου Καραϊσκάκη στην Αθήνα

Εν κατακλείδι, ο Μιχάλης Τόμπρος χαρακτηρίζεται ως ένας καλλιτέχνης πρωτοπόρος και μοντέρνος εξαιτίας των νεωτεριστικών στοιχείων που εισήγαγε στην ελληνική γλυπτική. Χωρίς να αμφισβητεί το μάθημα του Rodin, αποκατέστησε τις γέφυρες με την κλασική τέχνη, που ουσιαστικά είχαν διακοπεί από τους ακαδημαϊκούς, έδειξε την εκτίμησή του προς τον προ-κλασικό εικαστικό κόσμο και σεβάστηκε τη λαϊκή παράδοση και κληρονομιά. Θα μπορούσαμε να πούμε με βεβαιότητα πως υπήρξε ο πρώτος Έλληνας γλύπτης που σηματοδότησε τη μετάβαση της εγχώριας πλαστικής τέχνης από το Μόναχο και τον Κλασικισμό, στο Παρίσι και τα κινήματα της ανεξάρτητης πρωτοπορίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Παυλόπουλος, Δ., Ο γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος (1889-1974), δακτυλογραφημένη διδακτορική διατριβή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 1996.

Παυλόπουλος Δ., Ζητήματα Νεοελληνικής Γλυπτικής, Αθήνα 1998

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ο Έλληνας γλύπτης Μιχάλης Τόμπρος, (1889-1974)"

Μόνο στην Κρήτη διατηρήθηκαν όλες οι ελληνικές γραφές

 

Της ΝΙΝΕΤΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 1 Μαρτίου 2014 

Οι Κρήτες μπορεί να είναι υπερήφανοι γιατί στον τόπο τους διατηρήθηκαν όλες οι μορφές ελληνικής γραφής από την 3η χιλιετία π.Χ. μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια. Είναι η μόνη περιοχή της Ελλάδας στην οποία συμβαίνει αυτό αποδεδειγμένα και τεκμηριωμένα, σύμφωνα με τον πρώην διευθυντή του Επιγραφικού Μουσείου Χαράλαμπο Κριτζά.

Επιγραφή της Γόρτυνας γραμμένη βουστροφηδόν σε δωρική διάλεκτο

«Στην Κρήτη έχουμε γραφές με ιδεογράμματα και εικονογράμματα πάνω σε σφραγιδόλιθους που χρονολογούνται στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ.» μας είπε ο κ. Κριτζάς, μετά την ομιλία του στο πλαίσιο των μαθημάτων της Αρχαιολογικής Εταιρείας που είναι αφιερωμένα στην Κρήτη, καθώς φέτος συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους.

Η αφήγηση του κ. Κριτζά ακολουθεί την εξέλιξη της ελληνικής γραφής, κάνοντας την πρώτη στάση στη λεγόμενη ιερογλυφική γραφή, η οποία είναι, όπως ο ίδιος επισημαίνει, μια συστηματικότερη μορφή γραφής, με κύριο παράδειγμα το Δίσκο της Φαιστού, που κρατάει ώς σήμερα το μυστήριό του, καθώς δεν μπορεί ακόμη να διαβαστεί. Τα τελευταία δείγματα της ιερογλυφικής γραφής φθάνουν ώς το 1500 π.Χ.

«Ηδη όμως από το 1800 περίπου πρωτοεμφανίστηκε η Γραμμική Α, η οποία απέδιδε περισσότερα σύμβολα και για ένα διάστημα συνυπήρχε με τα ιερογλυφικά. Η Γραμμική Α παρέμεινε σε χρήση μέχρι το 1450 και ένα τουλάχιστον δείγμα της σώζεται σε ένα ειδώλιο με γραπτή επιγραφή που χρονολογείται στα 1375 π.Χ.».

Ο δίσκος της Φαιστού

Ποια όμως ήταν η γλώσσα στη Γραμμική Α; «Είναι η μινωική που δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί και η μετεξέλιξη της Γραμμικής Α είναι η Γραμμική Β που σχετίζεται με τη μυκηναϊκή παρουσία στην Κρήτη. Τα παλαιότερα δείγματά της έχουν βρεθεί στην Κνωσό και χρονολογούνται στα 1470-1400 π.Χ. και τα νεότερα στην αρχαία Κυδωνία (σημερινά Χανιά), 1250-1200 π.Χ. Η Γραμμική Β αποκρυπτογραφήθηκε το 1952 και είδαμε με ευχάριστη έκπληξη ότι η γλώσσα που κατέγραφε ήταν η ελληνική σε μια πρώιμη μορφή της.

Επομένως η Κρήτη, που ώς τότε είχε μια δική της γλώσσα προελληνική, έκτοτε έγινε κατά κύριο λόγο ελληνόφωνη περιοχή. Εμειναν όμως θύλακοι μέσα στο νησί κυρίως σε ακραίες περιοχές της ανατολικής Κρήτης, την Πραισό και Δρήρο και ενδεχομένως στην κεντρική Κρήτη την περιοχή των Αρκάδων. Εκεί οι θύλακοι φαίνεται ότι διατήρησαν την παλιά γλώσσα των Μινωιτών για τη μεταξύ τους συνεννόηση και παρέμειναν πιθανότατα μέχρι τον 3ο αι. π.Χ. δίγλωσσοι.

Οι αρχαίες πηγές από τον Ομηρο και την Οδύσσεια τους αναφέρουν ως Ετεόκρητες γηγενείς και γνήσιους Κρήτες. Εχουν σωθεί περί τις δέκα επιγραφές γραμμένες με ελληνικούς χαρακτήρες, αλλά σε μια κατανοητή γλώσσα. Ετσι, συμπεραίνουν οι επιστήμονες ότι είναι η μινωική που διεσώθη στο στόμα των γηγενών κατοίκων».

Είναι δηλαδή σαν τα καραμανλήδικα; ρωτάμε τον κ. Κριτζά.

«Ακριβώς, σωστή η παρατήρησή σας. Είναι σαν την καραμανλήδεια γραφή, που είναι μια συμβατική γραφή της τουρκικής γλώσσας με ελληνικούς χαρακτήρες. Τη χρησιμοποιούσαν οι τουρκόφωνοι Ελληνες των ανατολικών επαρχιών της Μικράς Ασίας. Στην Κύπρο ωστόσο συνέβη το ακριβώς αντίστροφο. Εχουμε πολλές επιγραφές γραμμένες μέχρι και τα ύστερα Ελληνιστικά χρόνια σε ελληνική γλώσσα, αλλά με συλλαβογράμματα της προελληνικής κυπριακής γραφής. Στα συλλαβογράμματα ξέρουμε τη φωνητική τους αξία και διαβάζουμε έτσι μια ελληνική γλώσσα. Υπάρχουν πάρα πολλές επιγραφές στην Πάφο που τεκμηριώνουν αυτό ακριβώς».

Ας γυρίσουμε όμως στην Κρήτη.

«Μετά την κατάρρευση του μυκηναϊκού κόσμου αρχίζουν οι λεγόμενοι σκοτεινοί αιώνες. Λέγονται έτσι γιατί από τον 11ο έως τις αρχές του 9ου αι. π.Χ. δεν έχουμε γραπτά μνημεία. Πλήρες σκότος. Οι Ελληνες έρχονται σε επαφή με τους Φοίνικες στις ακτές βορείως της Παλαιστίνης και της Συρίας, οι οποίοι είχαν αλφαβητική γραφή, υιοθετούν το φοινικικό αλφάβητο, το οποίο όμως δεν είχε φωνήεντα. Προσθέτουν φωνήεντα κι έτσι δημιουργήθηκε το πρώιμο αλφάβητο που στην Κρήτη ειδικά είχε 18 σύμβολα. Τα γράμματα τα λέγανε "φοινικήια γράμματα", εκείνος που ήξερε να γράφει τα νέα γράμματα λεγόταν "φοινικιστής" και ο γραφέας αυτών των γραμμάτων "φοινικογράφος". Η αρχαιότερη γραφή διασώζεται σε ένα αγγείο του 830-770 π.Χ. που έχει βρεθεί στη νεκρόπολη Osteria Dell’ Osa στο Λάτιο της Ν. Ιταλίας. Είναι μια σύντομη επιγραφή με πέντε γράμματα».

Στην Κρήτη η παλαιότερη γραφή έχει εντοπιστεί στη Φαιστό πάνω σε ένα πιθάρι του τέλους του 8ου αι. π.Χ. Γράφει ότι αυτός ο πίθος είναι του Ερπετίδαμου, του γιου της Παιδοφίλας.

Εκτοτε έχουμε πάρα πολλές αρχαϊκές επιγραφές νομικού χαρακτήρα, τις οποίες χάραζαν στους τοίχους δημόσιων κτηρίων και ναών. Με αυτό τον τρόπο τις δημοσίευαν για να γίνουν σεβαστές. Κυριότερο παράδειγμα, η λεγόμενη «βασίλισσα των επιγραφών» της Γόρτυνας (480-460 π.Χ.), που είναι γραμμένη βουστροφηδόν σε δωρική διάλεκτο και αποτελεί τον πρώτο κώδικα της Ευρώπης. Είναι μια συλλογή νομικών διατάξεων αστικού κυρίως δικαίου, το οποίο αυτή την περίοδο δεν είναι διακριτό από το ποινικό δίκαιο. Η επιγραφή της Γόρτυνας αποκαλύφθηκε πλήρως το 1884 και όπως λέει ο κ. Κριτζάς έχει πρωτοποριακές διατάξεις για τα δικαιώματα των γυναικών.

Για παράδειγμα, προστάτευε την περιουσία της γυναίκας ώστε να μην μπορεί να την πουλήσει ο άνδρας της και να την κληρονομήσουν τα παιδιά της. Επίσης προστάτευε και τα δικαιώματα των δούλων, ενώ ο νομοθέτης λάμβανε πρόνοια και για τις ορφανές από πατέρα κοπέλες, οι οποίες έπρεπε να παντρευτούν άνδρα κατά προτεραιότητα από τη φυλή τους και αν δεν βρισκόταν τέτοιος να αναζητούνταν κάποιος από άλλη φυλή.

Η πρώτη διάταξη πάντως μετά την επίκληση του θείου σε αυτή την επιγραφή αφορούσε την απαγόρευση σύλληψης κάποιου πριν από τη δίκη. «Οποιος πρόκειται να αρχίσει δικαστικό αγώνα περί ελευθέρου ή δούλου να μην τον συλλαμβάνει πριν τη δίκη» γράφει. Κι αυτό συνέβαινε για να αποτραπεί η αυτοδικία από τους ισχυρούς. Ο νόμος μάλιστα προστάτευε και εκείνον που θα παρείχε άσυλο στον υπόδικο. Στη δίκη πάντως μεγάλο ρόλο έπαιζαν οι μάρτυρες και ήταν πολύ ισχυρός ο όρκος, ο οποίος είχε μάλιστα τεράστια αποδεικτική αξία στην Κρήτη, σύμφωνα με τον κ. Κριτζά.

Υπάρχουν επίσης επιγραφές που αφορούν σε συνθήκες μεταξύ πόλεων και νησιών, αλλά και παράκτιων ιερών. Ηταν ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσουν την ασυλία τους σε περίπτωση που τους προσλάμβαναν Κρήτες πειρατές, οι οποίοι λυμαίνονταν τις παράκτιες περιοχές.

Η ελληνική γλώσσα διατηρήθηκε στην Κρήτη και στην περίοδο της Ρωμαιοκρατίας. Ελάχιστες είναι οι λατινικές επιγραφές που έχουμε σκαλισμένες σε οικοδομήματα. Η ελληνική γραφή και γλώσσα κυριαρχεί βεβαίως και στα βυζαντινά χρόνια. Ακολούθησαν οι Αραβες κατακτητές της Κρήτης από το 823 μέχρι το 921, οι οποίοι χρησιμοποιούν για τα επίσημα έγγραφα και τα νομίσματα τα αραβικά. Στην Κρήτη έχουν μείνει ελάχιστα τοπωνύμια από αυτή την περίοδο, ενώ οι Ενετοί που ακολούθησαν (1210-1669) άφησαν άφθονες επιγραφές στη γλώσσα τους πάνω στα τείχη, σε δημόσια οικοδομήματα, κρήνες κ.λπ. Ο λαός όμως όχι μόνο δεν έχασε τη λαλιά του αλλά τη μετέδωσε και στους κατακτητές. Κατά την τουρκική κατάκτηση στα επίσημα έγγραφα χρησιμοποιούνται τα τουρκικά, αλλά οι Ελληνες διατηρούν τη γραφή και την ομιλία τους.

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Μόνο στην Κρήτη διατηρήθηκαν όλες οι ελληνικές γραφές"

Η Δικαίωση του Μουσείου της Ακρόπολης

Του Νίκου Λυγερού

Η Δικαίωση του Μουσείου της Ακρόπολης, έρχεται με την επισκεψιμότητα του κοινού. Έτσι ακόμα κι αν είχε ακούσει τα πάντα, για τη δομή του, την αρχιτεκτονική κ.λπ., ο απλός λαός έρχεται να διαψεύσει τους ειδικούς των πάντων. Μετά από πέντε χρόνια λειτουργίας και μόνο, βρίσκεται στην παγκόσμια κατάταξη, στα τρία καλύτερα Μουσεία του κόσμου. Αυτό δεν είναι μονάχα μία τοπική επιτυχία. Το Μουσείο μας έχει ευρωπαϊκές προδιαγραφές και δεν μπορεί κανείς πια να το δυσφημίσει, για να μπορέσει να υποστηρίξει τη μη επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα και της Καρυάτιδας. Επίσης με αυτήν του τη θέση μεγαλώνει και την αναγνωρισιμότητα της πατρίδας μας κι ανατρέπει την εικόνα που προβάλλουν προς το εξωτερικό τα δικά μας τα μέσα. Η Ελλάδα αξίζει να έχει ένα τέτοιο μουσείο, όχι γιατί είναι ένα κράτος και μόνο, αλλά γιατί είναι η κοιτίδα του Ελληνισμού. Οι επισκέπτες της Ανθρωπότητας δεν έρχονται να δουν μόνο έναν χώρο, αλλά ένα Μουσείο του Χρόνου, όπου ένα πανέμορφο κομμάτι της ιστορίας έχει λαξευτεί από τους καλύτερους τεχνίτες του κόσμου. Διότι κατάφεραν να μετατρέψουν το μάρμαρο σε φως. Διότι έδειξε στην Ανθρωπότητα το δώρο του Χρόνου, τον Ελληνισμό δίχως συμβιβασμούς και φοβίες, δίχως ίχνος ραγιαδισμού, με την απλότητα της τέχνης, με την καινοτομία του πνεύματος. Το Μουσείο της Ακρόπολης δεν είναι μία θήκη αλλά βιβλιοθήκη της ομορφιάς της ελληνικής ουσίας.

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=15641&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η Δικαίωση του Μουσείου της Ακρόπολης"

Η αντίσταση στη Νάξο

*O αρχηγός της Ναξιακής αντίστασης Γεώργιος Δέτσης--

--Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

     -----Η Νάξος είναι ένα από τα ομορφότερα νησιά των Κυκλάδων. Νησί παραγωγικό με εργατικούς κατοίκους, οι οποίοι όταν τους χρειάσθηκε η πατρίδα έκαναν το καθήκον τους στο ακέραιο. Η ιστορία της Νάξου χάνεται στα βάθη των αιώνων.-----

                Ιδιαίτερη αναφορά θα κάνουμε σήμερα στην περίοδο της Κατοχής, όταν η Νάξος υπέστη τα πάνδεινα από τους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές, αλλά και έδειξε την φιλοπατρία των κατοίκων της, που αντιστάθηκαν στους εχθρούς. Άλλωστε στη Νάξο γεννήθηκε και ο Μανώλης Γλέζος, που η κατοχή τον βρήκε στην Αθήνα και όχι στο νησί του.

                Στις 5 Μαΐου 1941 άρχισε η μαύρη νύχτα της Κατοχής όταν αποβιβάσθηκαν στη Νάξο, τα πρώτα ιταλικά στρατεύματα και την κατέλαβαν χωρίς καμιά αντίσταση, αφού δεν υπήρχε εκεί στρατός και οχυρώσεις.

                Αργότερα όμως, όταν κατέρρευσε το καθεστώς του Μουσολίνι στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, τα ιταλικά στρατεύματα παρέδωσαν την εξουσία στους Γερμανούς οι οποίοι κατέλαβαν το τη Νάξο στις 12 Οκτωβρίου 1943.

                Η κατοχή έφερε πολλά δεινά στο ειρηνικό νησί. Ο επισιτισμός έγινε κύριο πρόβλημα, εξαιτίας των λεηλασιών και των αρπαγών των Ιταλών στην παραγωγή του νησιού. Σημειώθηκαν ακόμα και θάνατοι από πείνα ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές. Τα ίδια και όταν ήρθε η ναζιστική κατοχή. Μόνο για παράδειγμα στην Κόρωνο, αναφέρεται, ότι πέθαναν  πολλοί άνθρωποι από την πείνα. Γενικά η Νάξος κατά τη διάρκεια της Κατοχής, έχασε το ένα τέταρτο του πληθυσμού της.

---

                Ταυτόχρονα οι κατακτητές εφάρμοζαν βίαια εξοντωτικά μέτρα κατά του πληθυσμού. Παντού ξυλοδαρμοί και φυλακίσεις. Οι νησιώτες ήταν απελπισμένοι.

                Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες γεννήθηκε η ανάγκη αντίστασης κατά των κατακτητών. Την ανάγκη αυτή υλοποίησε ο Νάξιος ταγματάρχης τότε Γεώργιος Δέτσης οργανώνοντας το λεγόμενο Στρατιωτικό Τμήμα Νάξου (ΣΤΝ) την κύρια δηλαδή αντιστασιακή οργάνωση. Το καλοκαίρι του 1941 ο Μανώλης Φάρκωνας, στέλεχος του ΚΚΕ, εξόριστος από την εποχή της  δικτατορίας του Μεταξά στη Φολέγανδρο, δραπέτευσε και κατέφυγε στη Νάξο, όπου με τον Απειρανθίτη δικηγόρο Γιάννη Κατινά, στέλεχος επίσης του ΚΚΕ, δημιούργησαν σε διάφορα χωριά, τους δικούς τους αντιστασιακούς πυρήνες.

                Ο Γεώργιος Δέτσης είχε γεννηθεί στο Δαμαριώνα Νάξου το 1902.  Έκανε καριέρα στις Ένοπλες Δυνάμεις φθάνοντας στο βαθμό του αντιστράτηγου. Πέθανε στην Αθήνα στις 26 Σεπτεμβρίου 1996 και ενταφιάσθηκε στον τόπο της γέννησής του, το Δαµαριώνα.

                Σε μικρή ηλικία κατετάγη στο Στρατό ωs υπαξιωµατικόs και έλαβε µέροs στη Μικρασιατική Εκστρατεία, όπου τραυματίσθηκε στη µάχη τnς Κιουτάχειας το 1921 και µεταφέρθηκε στον Πειραιά για θεραπεία. Αργότερα πολέμησε εναντίον των lταλών στα Ηπειρωτικά βουνά.

*Γερμανικό υδροπλάνο που κατέπεσε σε αερομαχία με βρετανικά αεροσκάφη 

νότια της Νάξου στις 16 Σεπτεμβρίου 1943. Ανελκύστηκε το 2013.

Με πυρήνες μόνιμους αξιωματικούς…

                Ας επανέλθουμε όμως στο ιστορικό της συγκρότησης αντιστασιακής ομάδας στη Νάξο. Ο Δέτσης λειτουργώντας μεθοδικά ως στρατιωτικός, μάζεψε γύρω του, τους πρώτους πυρήνες της οργάνωσής του, όταν την ίδρυσε στις 21 Νοεμβρίου 1941. Ήταν οι μόνιμοι αξιωματικοί Κατσούλης Εμμανουήλ υπολοχαγός, Καραμπάτσης Δημήτριος υπολοχαγός, Πατσαρίσης Αντώνιος ανθυπολοχαγός, όλοι του Πεζικού και Κυπαρίσσης Νικόλαος ανθυπολοχαγός Μηχανικού. Υπήρχαν επίσης πολλοί κάτοικοι των χωριών της Νάξου.

                Ο ταγµατάρχns Γεώργιος  Δέτσns εγκατέστησε το αρχηγείο του στο περιβόλι του πατέρα του, στο Δαµαλά, και συνεργαζόταν µε το κλιµάκιο των Άγγλων κοµάντος του νησιού και τις άλλεs οργανώσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ µε κέντρο την Απείρανθο υπό το συνταγματάρχη Φλ. Μπάκαλο.

                Στα στελέχη του ο Δέτσης, έθεσε τους σκοπούς της οργάνωσης ΣΤΝ, που ήταν:

                Η συγκρότηση ανταρτικών ομάδων για ένοπλη δράση εν καιρώ. Η συγκέντρωση πληροφοριών στρατιωτικού ενδιαφέροντος και η διαβίβασή τους στο στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Η διενέργεια πράξεως δολιοφθοράς στις εγκαταστάσεις και τα μέσα μεταφορών του εχθρού. Η άσκηση ανατρεπτικής προπαγάνδας στις τάξεις των κατακτητών. Η προστασία και φυγάδευση Ελλήνων και συμμάχων. Η τόνωση του φρονήματος του κόσμου που υπέφερε  και η κάθε είδους παρακώλυση του εχθρού.

*Η Νάξος σήμερα

Η οργάνωση του ΣΤΝ

                Για την εκπλήρωση του σκοπού της οργάνωσης συγκροτήθηκαν οι ακόλουθες μονάδες και υπηρεσίες του ΣΤΝ.

                Βασικά δημιουργήθηκε ένα ένοπλο τμήμα ανταρτών, που το αποτελούσαν εννέα ομάδες με επικεφαλής άτομα κυρίως εμπειροπόλεμα, αξιωματικοί μόνιμοι και έφεδροι. Οι ομάδες αυτές έγιναν με τρόπο που κάλυπταν τα μεγάλα κεφαλοχώρια, ώστε κάθε περιοχή του νησιού να μπορεί να διαθέτει ανά πάσα στιγμή ένοπλους άνδρες έτοιμους για δράση. Με άλλα λόγια υπήρχαν τέτοιες ομάδες στην Απείρανθο, το Χαλκί, το Φιλότι, το Αμάρι, την Τρίπολη, τις Μελάνες, την Κωμιακή, το Σαγκρί και την πρωτεύουσα Χώρα. 

                Τα ένοπλα τμήματα περιλάμβαναν και άοπλους αγωνιστές, που ήταν χρήσιμοι σε άλλου είδους αποστολές, όπως αγγελιοφόροι, σύνδεσμοι, οδηγοί, πληροφοριοδότες κ.λπ. με αποτέλεσμα να αριθμούνται συνολικά στην αντιστασιακή ομάδα του Δέτση περί τα 250 άτομα. Η οργάνωση του ένοπλου τμήματος του ΣΤΝ και των παράλληλων υπηρεσιών του άρχισε τον Νοέμβριο του 1941.

*Στυλιανός Κουμερτάς. Δολοφονήθηκε στην Κόρωνο στις 16/ Μαΐου 1943 , από Ιταλό στρατιώτη κατά τη διάρκεια συσιτίου 

                Το 1942 ήρθαν με υποβρύχιο από την Μέση Ανατολή στην Αγιασό Νάξου πέντε Ιερολοχίτες  Έλληνες, οι Σερβετιάδης, Φουριώτης και Μπενίκος, για κατασκοπεία και δύο ασυρματιστές.  Οι κύριοι συνεργάτες τους στη Νάξο ήταν ο ταγματάρχης Γεώργιος Δέτσης (Χατζής) και ο Γιάννης Δέτσης (Κουρμούλης). Οι Δέτσηδες παρέλαβαν τους Ιερολοχίτες και τους οδήγησαν πρώτα στη σπηλιά της Λαγκάδας, όπου έμειναν για 1Ο ημέρες και στη συνέχεια πήγαν στο Κάστρο στην Θεοσκέπαστη. Επειδή υπήρχε κίνδυνος να τους εντοπίσουν οι κατακτητές, κατέληξαν στο μιτάτο στη θέση Κατσούλη του Νικόλαου Δέτση (Καφαντάρη). Εκεί έμειναν έως τον Οκτώβριο του 1944, όταν δηλαδή έγινε η έγινε η αποχώρηση των Γερμανών από τη Νάξο.

                Σχεδόν κάθε μέρα, αφηγούνται παλαιοί Ναξιώτες, ένας από τους Ιερολοχίτες έπαιρνε μαζί του τον μικρό Γιάννη (Καφαντάρη) 15 ετών, γιο του Νικόλαου Δέτση, και κατέβαιναν στα Λιβάδια και τη Χώρα με πρόσχημα να πουλήσουν λάστιχα από αυτοκίνητα για κατασκευή αυτοσχέδιων  παπουτσιών και για να προμηθευτούν τρόφιμα. Στην πραγματικότητα  διενεργούσαν  κατασκοπεία και συγκέντρωναν πληροφορίες. Ο μεγαλύτερος γιος του Νικόλαου (Καφαντάρη), Γιώργης Δέτσης, καθόταν στην θέση Κατσούλη κρατώντας «τσίλιες» ώστε να ειδοποιήσει τους άλλους σε περίπτωση κινδύνου.

                Από την 1^η Δεκεμβρίου 1943 η αντίσταση της Νάξου εντάχθηκε στο Αρχηγείο της 133 Δυνάμεως Μέσης Ανατολής εκτελώντας όλες τις συμμαχικές εντολές αντίστασης στο ναζισμό. 

*Δημήτριος Κουφόπουλος. Πέθανε στις 2 Σεπτεμβρίου 1944 

από τα δολοφονικά χτυπήματα των Γερμανών 

Κατασκοπεία στις Κυκλάδες

                Μια άλλη πτυχή της αντίστασης της Νάξου ήταν οι ομάδες πληροφοριών και κατασκοπείας από τον Νοέμβριο του 1941. Δίκτυα πληροφοριών και κατασκοπείας απλώθηκαν σε ολόκληρο το νησί αλλά και στα γειτονικά νησιά των Κυκλάδων.

                Ειδική υπηρεσία από επίλεκτους άνδρες της οργάνωσης ΣΤΝ αναπτύχθηκε στις έδρες των ιταλικών και των γερμανικών τμημάτων, παρακολουθώντας στενά τις δραστηριότητές τους.

                Αυτές οι ομάδες συγκέντρωναν χρήσιμες πληροφορίες τόσο για το ΣΤΝ όσο και για το συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής. Υπήρχε στενή επαφή με το συμμαχικό στρατηγείο μέσω διάφορων διαύλων αλλά και μέσω ασυρμάτου. Στη Νάξο είχε εγκατασταθεί κρυφά ασύρματος των συμμάχων. Ταυτόχρονα είχε οργανωθεί μυστική υπηρεσία πλοιαρίων μεταξύ όρμου Κλείδου Νάξου και Τσεσμέ Τουρκίας, όπου υπήρχε εγκατεστημένη αμερικανική αποστολή. Στην Τουρκία υπήρχε επίσης κλιμάκιο της ελληνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Συγκεκριμένα με τον μόνιμο υπολοχαγό Κοσκινά Βασίλειο και τον υπίλαρχο Στεφανίδη και πολλούς άλλους, διαβιβάζονταν οι πληροφορίες για το Αιγαίο. Πληροφορίες μεταδίδονταν επίσης με διάφορα βρετανικά και ελληνικά πλωτά μέσα, που προσέγγιζαν κρυφά τη Νάξο. Υπήρχαν επίσης Άγγλοι και Έλληνες πράκτορες, πολλές φορές και μεμονωμένοι, που βοηθούσαν από εκεί τον συμμαχικό αγώνα.

                Μεταξύ άλλων αναφέρεται η άφιξη από τη Λέρο στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 ομάδας Άγγλων (ένας λοχαγός, δύο υποπλοίαρχοι και έξι στρατιώτες).

                Μια ακόμα ομάδα Άγγλου αξιωματικού του Ναυτικού αποβιβάσθηκε κρυφά στον όρμο Κλείδου της Νάξου στις 14 Οκτωβρίου 1943.

                Άλλη ομάδα Άγγλων υπό ένα ταγματάρχη αποβιβάσθηκε στον ίδιο όρμο στις 2 Φεβρουαρίου 1944.

                Καταδρομική ομάδα υπό τον Άγγλο λοχαγό Ίρλα έφτασε στη Νάξο στις 17 Μαΐου 1944.

                Ομάδα του Ιερού Λόχου υπό τον ανθυπολοχαγό Σερφετιάδη έφτασε κρυφά στο νησί στις 26 Σεπτεμβρίου και έφυγε στις 15 Οκτωβρίου 1944.

                Ομάδα του Ιερού Λόχου υπό τον υπολοχαγό Δ. Αυλητή αποβιβάστηκε στο νησί στις 7 Οκτωβρίου 1944. 

                Ως πράκτορες πληροφοριών λειτούργησαν οι αξιωματικοί Κοσκινάς, Στεφανίδης και Κόρκας καθώς και πολλοί άλλοι.

                Η αντίσταση του ΣΤΝ απέστειλε στο συμμαχικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής σχεδιαγράμματα της διάταξης και των εγκαταστάσεων των Γερμανών στα Κυκλαδονήσια και παρείχε ακριβείς πληροφορίες για τις κινήσεις των πλωτών μέσων των Γερμανών. Από τις πληροφορίες αυτές οι σύμμαχοί επέλεγαν να χτυπήσουν με τα αεροπλάνα τους, πλωτούς αλλά και χερσαίους στόχους, και να οργανώνουν διάφορα σαμποτάζ, όπως:

                *Ο βομβαρδισμός στις 23 Οκτωβρίου 1943 από τα συμμαχικά αεροπλάνα των γερμανικών εγκαταστάσεων της Νάξου.

                *Ο πολυβολισμός στις 30 Οκτωβρίου 1943 γερμανικών σκαφών στο λιμάνι της Νάξου. Στις επιχειρήσεις αυτές υπήρξαν και θύματα κάτοικοι της Νάξου. Στη διάρκεια της επίθεσης εναντίον των γερμανικών πλοίων στο λιμάνι της Νάξου από 4 συμμαχικά αεροπλάνα εκείνη τη μέρα, σκοτώθηκαν από τα πυρά των γερμανικών πλοίων δύο νέοι στην παραλία της Νάξου (Πόρτα Γυαλού) ενώ παρακολουθούσαν μαζί με πολύ κόσμο τους βομβαρδισμούς. Ήταν ο καθηγητής Νικηφόρος Λεγάκης και ο νεαρός  Δημ. Βάλβης.

                *Ο βομβαρδισμός στις 13 Μαρτίου 1944, δύο γερμανικών εξοπλισμένων ιστιοφόρων, που μετέφεραν τρόφιμα και καύσιμες ύλες. Το ένα ιστιοφόρο βυθίσθηκε και το άλλο υπέστη μεγάλες ζημιές από πυρκαγιά.

                *Η προσβολή την Πρωταπριλιά του 1944 ενός ιστιοφόρου, που μετέφερε βαρέλια καυσίμων.

                *Στις 4 Απριλίου 1944 προσβλήθηκε το αεροδρόμιο της Πάρου και οι εγκαταστάσεις του.

                *Ο βομβαρδισμός στις 6 Απριλίου των γερμανικών εγκαταστάσεων στη Νάξο.

                *Το ίδιο συνέβη και στις 15 Απριλίου 1944.

*Εμμανουήλ Κουφόπουλος, δολοφονήθηκε στις 18 Μαΐου 1943

Αντιναζιστική προπαγάνδα και φυγαδεύσεις

                Σημαντικό ρόλο στον αντιστασιακό αγώνα του ΣΤΝ έπαιξε και η υπηρεσία προπαγάνδας, που οργάνωσε.  Αποστολή της ήταν η διατήρηση και η εξύψωση  του φρονήματος του χειμαζόμενου λαού και η διάβρωση του ηθικού των κατακτητών.

                Για το λόγο αυτό επιλέχθηκαν κατάλληλοι προπαγανδιστές του ΣΤΝ. Κυκλοφορούσαν παράνομα κάθε μέρα δελτία ραδιοφωνικών ειδήσεων, που λαμβάνονταν από μυστικά ραδιόφωνα που διέθετε η οργάνωση και από συμμαχικές υπηρεσίες. Επίσης κυκλοφορούσαν διάφορα προπαγανδιστικά περιοδικά και άλλα έντυπα, που έστελναν μυστικά οι συμμαχικές υπηρεσίες. Έριξαν επίσης ανατρεπτικές προκηρύξεις του ΣΤΝ και του συμμαχικού στρατηγείου στους Γερμανούς.

                Η οργάνωση ενίσχυε φτωχές οικογένειες και θύματα πολέμου. Μοίρασε φάρμακα που είχε στείλει ο διοικητής του Ιερού Λόχου συνταγματάρχης Τσιγάντες καθώς και ιματισμό και υπόδηση. Το ΣΤΝ  με δικούς του γιατρούς έφεδρους αξιωματικούς, παρείχε και δωρεάν ιατρική περίθαλψη σε άπορους

                Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η υπηρεσία φυγάδευσης Ελλήνων και συμμάχων.

                Στις 7 Οκτωβρίου 1943 φυγαδεύτηκαν οι αξιωματικοί Αγιοπετρίτης, Παπαδάκης και άλλοι.

                Στις 14 Οκτωβρίου 1943 φυγαδεύτηκε ένας χωροφύλακας.

                Την Πρωτομαγιά του 1944 μεταξύ Αμοργού και Αστυπάλαιας μια γερμανική τορπιλάκατος συγκρούσθηκε με το υπ’ αριθμ. 1380 B.C. συμμαχικό πλοιάριο. Από τη σύγκρουση αυτή ναυάγησαν 5 Άγγλοι, από τους οποίους οι δύο είχαν τραυματισθεί, αλλά με ενέργειες του ΣΤΝ φυγαδεύτηκαν.

                Στις 18 Αυγούστου φυγαδεύτηκε κατόπιν εντολής του αρχηγείου της Μέσης Ανατολής ένας Ιταλός υπολοχαγός ονόματι Σάρι.

                Στις 24 Αυγούστου 1944 φυγαδεύτηκαν οι Έλληνες ιδιώτες Βλησίδης Μάνθος και Νικόλαος Ναυπλιώτης.

                 

Έφυγαν οι φασίστες, ήρθαν οι ναζί

                               

                Τον Σεπτέμβριο του 1943 συνθηκολόγησε η Ιταλία. Στις 12 Οκτωβρίου όμως άρχισαν να αποβιβάζονται στη Νάξο γερμανικές δυνάμεις. Οι Ιταλοί πανικόβλητοι άρχισαν να εγκαταλείπουν τις θέσεις τους και να καταφεύγουν στο εσωτερικό του νησιού για να διασωθούν. Οι ανταρτικές δυνάμεις του Δέτση, που δεν διέθεταν επαρκή όπλα για σθεναρή αντίσταση, αφού αντιστάθηκαν όσοι μπορούσαν στους Γερμανούς, αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν και να καταφύγουν στα ορεινά λημέρια τους.

                Στις 12 Οκτωβρίου 1943 η οργάνωση ΣΤΝ επετέθη εναντίον των Γερμανών.

                Αργότερα στις 17 Μαΐου 1944 στη θέση Ψιλή Άμμος ένα τμήμα Άγγλων κομάντος, που το αποτελούσαν 13 οπλίτες και 3 αξιωματικοί με πρόθεση να χτυπήσουν κάποιο στόχο της γερμανικής φρουράς Νάξου. Διοικητής τους ήταν ο Άγγλος λοχαγός Ίρλα.

                Ο επικεφαλής της αντίστασης Νάξου ταγματάρχης Γεώργιος Δέτσης ήρθε αμέσως σε προσωπική επαφή με τον Ίρλα, τον οποίο ενημέρωσε για την κατάσταση και συνεργάσθηκε μαζί του στην επιλογή του στόχου, που θα έπλητταν οι Άγγλοι κομάντος. Σαν στόχος επελέγη το κτίριο, στο οποίο ήταν εγκατεστημένη η γερμανική φρουρά του νησιού. ‘Έως τις 23 Μαΐου 1944 κάθε συνεργασία και προπαρασκευή για την εκτέλεση αυτού του εγχειρήματος είχε ολοκληρωθεί. Σε ενίσχυση των Άγγλων κομάντος διατέθηκε ένα τμήμα των ανταρτών του ΣΤΝ.

                Τα μεσάνυχτα της 24^ης Μαΐου 1944 ήταν η ώρα μηδέν για την προσβολή του στόχου. Εκείνη την ώρα το τμήμα προσβολής των Γερμανών είχε πλησιάσει το κτίριο σε ελάχιστη απόσταση και το προσέβαλε με καλά αποτελέσματα. Την ήσυχη μαγιάτικη νύχτα αναστάτωσαν οι πυροβολισμοί των επιτιθέμενων Άγγλων και Ναξιωτών και οι φωνές των αιφνιδιασμένων Γερμανών.

*Γεώργιος Βαλληνδράς, ένας από τους ηρωικούς αντάρτες του ΣΤΝ, που έπεσε μαχόμενος 

στην μάχη απελευθέρωσης της Νάξου 

Η απελευθέρωση της Νάξου

                Στις 12 Οκτωβρίου 1944 η αντίσταση της Νάξου  είχε πληροφορίες ότι η γερμανική δύναμη της Νάξου είχε συγκεντρωθεί στη Χώρα και επρόκειτο να αναχωρήσει την επομένη από το νησί, με ακάτους. Το απόγευμα εκείνης της μέρας διατάχθηκε όλη η ανταρτική δύναμη του ΣΤΝ να συγκεντρωθεί προς τους χώρους των Γερμανών με πρόθεση να τους χτυπήσουν αιφνιδιαστικά, όταν θα επιβιβάζονταν στις ακάτους.

                Παράλληλα, ένα τμήμα του Ιερού Λόχου από 35 άνδρες αποβιβάστηκε στην Νάξο το πρωί της 13^ης Οκτωβρίου, σχεδόν υπό τα όμματα των Γερμανών, οι οποίοι βλέποντας αυτή την κινητικότητα κλείστηκαν στο Κάστρο με πρόθεση να αμυνθούν.

                Στην ιστορική µάχη στο Κάστρο τns Χώραs για την απελευθέρωση τns Νάξου, από 13 έως 15 Οκτωβρίου 1944, ενωµένεs οι δυνάµεις του Σ.Τ.Ν. και του ΕΛΑΣ, κάτω από  τις διαταγέs του Γεώργιου Δέτση, έλαβαν ενεργό µέροs και µε τoυς Ιερολοχίτες και τους Άγγλους κοµάντοs απελευθέρωσαν την Νάξο.

*Μια οδός φέρει τιμητικά το όνομά του Γιώργου Βαλληνδρά 

και μια αναμνηστική πλάκα θυμίζει τον ηρωικό θάνατό του.

                 Έως τις 10 π.μ. το τμήμα του Ιερού Λόχου είχε καταλάβει τελικά τις θέσεις του και από τις 11 π.μ. σε συνεργασία και με τους Νάξιους αντάρτες, άρχισαν την επίθεση εναντίον των Γερμανών.

                Η μάχη κράτησε ως τις 4.30 μ.μ. της 15^ης Οκτωβρίου, οπότε και όλοι οι Γερμανοί συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Ένας Γερμανός έπεσε νεκρός. Οι αιχμαλωτισθέντες ήταν 71. Οι απώλειες των Ελλήνων ήταν ένας νεκρός και 3 τραυματίες.

                Η Νάξος όμως πανηγύριζε την ελευθερία της…

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

• Αρχεία ΔΙΣ/ΓΕΣ
• http://tragaianaxos.blogspot.gr/2010/01/blog-post.html
• http://damarionas.blogspot.gr/
• http://komiaki.ning.com/

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η αντίσταση στη Νάξο "