Τειρεσίας, ο μάντης

Στην Αντιγόνη του Σοφοκλή με εξαιρετικό τρόπο δηλώνεται η σχέση του μάντη Τειρεσία με τον θεό της μαντικής και τοξοβόλο Απόλλωνα, τον τιμωρό των Αχαιών με τα βέλη του στο στρατόπεδό τους στην Τροία και της Νιόβης για την υπεροψία της απέναντι στη μητέρα του Λητώ. Ο Τειρεσίας με το προσωπείο του τοξότη αφήνει τοξεύματα-προφητείες εναντίον του Κρέοντα:

Ὦ πρέσβυ, πάντες ὥστε τοξόται σκοποῦ

τοξεύετ᾽ ἀνδρὸς τοῦδε, κοὐδὲ μαντικῆς

ἄπρακτος ὑμῖν εἰμι…

[Άκουσε, γέρο, εσείς όλοι απάνω σ' ένανε,

εμένα σημαδεύετε.

σαν σκοπευτές και δε μου λείψανε

από πάνω μου οι προφητείες.]

Τοιαῦτά σου, λυπεῖς γάρ, ὥστε τοξότης

ἀφῆκα θυμῷ καρδίας τοξεύματα

βέβαια, τῶν σὺ θάλπος οὐχ ὑπεκδραμῇ.

[σαν τοξότης σούριξα σαϊτιές στην καρδιά,

που δε θα παν χαμένες, γιατί δε θα ξεφύγης τη φλόγα τους.]

(Σοφ., Αντ. 1033-35, 1084-86, μετ. Κ. Χρηστομάνος)

Ωστόσο, τη μαντική του ικανότητα την έχει από την Αθηνά ή από τον ίδιο τον Δία.

Καταγωγή, περιπέτειες του βίου, θάνατος

Ο Τειρεσίας αντικρίζει γυμνή την Αθηνά μετά το μπάνιο της στην πηγή Ιπποκρήνη.

Μάντης στους Θηβαίους ήταν ο Τειρεσίας, γιος του Εύρη και της νύμφης Χαρικλώς, από τη γενιά του Οιδαίου του Σπαρτού, που είχε χάσει το φως του. Για την τύφλωση και τη μαντική του ικανότητα λέγονται διάφορα. Άλλοι ότι οι θεοί τον τύφλωσαν, επειδή αποκάλυπτε στους ανθρώπους όσα εκείνοι ήθελαν να κρατήσουν κρυφά· ο Φερεκύδης, πάλι, ότι τυφλώθηκε από την

Αθηνά· την είδε ολόγυμνη, κι εκείνη, αφού κάλυψε με τα χέρια της τα μάτια του, τον τύφλωσε κι όταν η Χαρικλώ, που ήταν αγαπημένη της Αθηνάς, την παρακάλεσε να του δώσει πίσω την όρασή του, επειδή δεν μπορούσε να το κάνει αυτό, του καθάρισε τα αυτιά και τον κατέστησε ικανό να ακούει όλες τις φωνές των πουλιών, και του χάρισε και ένα ραβδί από κρανιά, με το οποίο βάδιζε όπως αυτοί που έβλεπαν.

 

Ο Τειρεσίας αντικρίζει γυμνή την Αθηνά μετά το μπάνιο της στην πηγή Ιπποκρήνη. Houasse, René-Antoine, 1698, ελαιογραφία σε μουσαμά. Παρίσι, Château de Versailles

Ο Ησίοδος από τη μεριά του ισχυρίζεται ότι, όταν κάποτε είδε στο όρος Κυλλήνη δύο φίδια να ζευγαρώνουν, τα χτύπησε και αμέσως άλλαξε από άνδρας σε γυναίκα· αλλά όταν ξαναείδε τα ίδια αυτά φίδια να ερωτοτροπούν ξαναέγινε άνδρας.

  

Η Αθηνά δίνει στον Τειρεσία το χάρισμα της μαντικής κι ένα ραβδί

.

 

Ο Τειρεσίας διαχωρίζει τα φίδια και μεταμορφώνεται σε γυναίκα.

 Γι' αυτό τον λόγο, όταν κάποτε η Ήρα και ο Δίας διαφωνούσαν αν οι γυναίκες ή οι άνδρες αισθάνονται μεγαλύτερη ηδονή στον έρωτα, ρώτησαν εκείνον.  Και εκείνος απάντησε ότι αν η ηδονή του έρωτα αποτελείται από δέκα μέρη, ο άνδρας απολαμβάνει το ένα, ενώ η γυναίκα τα εννέα, με αποτέλεσμα η Ήρα να τον τυφλώσει, ο Δίας όμως να του χαρίσει τη μαντική τέχνη. [Η απάντηση του Τειρεσία στον Δία και την Ήρα ήταν· από τα δέκα της ηδονής μερίδια το ένα μόνο χαίρεται ο άνδρας, ενώ τα δέκα τα χορταίνει η γυναίκα και αναγαλλιάζει η ψυχή της.] Έζησε επίσης μέχρι τα βαθιά γεράματα. (Απολλόδ. 3.69-72).

 

Ο Δίας και η Ήρα καταφεύγουν στον Τειρεσία. Goltzius, Hendrick, 1615. Στην απορία τους ποιος απολαμβάνει περισσότερο τον έρωτα, ο άνδρας ή γυναίκα, ο Δίας και η Ήρα καταφεύγουν στον Τειρεσία, αφού είχε ζήσει και ως άνδρας και ως γυναίκα. Amsterdam, Rijksmuseum

Η ιστορία της τύφλωσης του Τειρεσία φανερώνει και τη ζωή του νεαρού, προτού αποκτήσει τις ξεχωριστές ικανότητες που τον έκαναν διάσημο. Ήταν κυνηγός που κυνηγούσε στον Ελικώνα και, σταματώντας να πιει νερό από την πηγή Ιπποκρήνη, αντίκρισε, άθελά του, γυμνή την Αθηνά να δροσίζεται στα νερά της.

Η ιστορία με τα φίδια, η διασημότερη παραλλαγή του μύθου του Τειρεσία, παραδίδεται με διαφόρους τρόπους. Άλλοι λένε ότι ο Τειρεσίας χώρισε τα φίδια, άλλοι πως τα πλήγωσε και άλλοι πως σκότωσε το θηλυκό. Σε κάθε περίπτωση, ο Τειρεσίας έγινε γυναίκα. Επτά χρόνια αργότερα, στον ίδιο τόπο, ξαναείδε τα φίδια να ζευγαρώνουν. Για μια ακόμη φορά επεμβαίνει, με αποτέλεσμα να ξαναπάρει το αρχικό του φύλο. Η αποκάλυψη της αλήθειας για το γυναικείο φύλο έκανε την Ήρα να τυφλώσει τον Τειρεσία και τον Δία να του χαρίσει το προνόμιο της μαντείας αλλά και να ζήσει πολύ, επτά ανθρώπινες ζωές λεγόταν.

Φυσικά, η ιστορία αυτής της μεταμόρφωσης δεν άφησε αδιάφορο τον Οβίδιο, ενώ, αργότερα, η ιστορία αμφισβητήθηκε και διακωμωδήθηκε (Λουκιανός). Στον 20ό αι. υπήρξε αφορμή για προβληματισμούς σχετικά με το φύλο αλλά και για άλλα ζητήματα

Ο Τειρεσίας διαχωρίζει τα φίδια.Goltzius, Hendrick, 1589, χαλκογραφία. Σε πρώτο πλάνο ο Τειρεσίας-άνδρας διαχωρίζει τα φίδια. Στο βάθος ο Τειρεσίας-γυναίκα διαχωρίζει και πάλι τα φίδια.
Harvard Art Museums/Fogg Museum, R2055

Γκιγιώμ Απολλιναίρ, Οι μαστοί του Τειρεσία, 1917

Οι μαστοί του Τειρεσία είναι ένα δίπρακτο σουρεαλιστικό δράμα του θεμελιωτή του μοντερνισμού Γκιγιώμ Απολλιναίρ. Στόχος των Μαστών του Τειρεσία ήταν να διασκεδάσει το κοινό του και να προκαλέσει το ενδιαφέρον του για μια πληθώρα θεμάτων, όπως η καταπίεση που υφίσταται το γυναικείο φύλο (άμεση σχέση με την αλλαγή φύλου του Τειρεσία), ο φεμινισμός, η χειραφέτησή του, ο ενστερνισμός ενός ανοίκειου ρόλου από τα δύο φύλα, η υπογεννητικότητα και οι συνέπειές της, η κοντόφθαλμη εξουσία των αστυνομικών δυνάμεων, ο πόλεμος, η σκανδαλοθηρία της δημοσιογραφίας, η απουσία κοινωνικής μέριμνας, και η άνιση κατανομή του πλούτου. Το έργο αφήνει χώρο για μια αληθινή αισιοδοξία, που παρηγορεί στη στιγμή και αφήνει να ανθίσει η ελπίδα.

Οι μεταμορφώσεις του Τειρεσία

Ο λόγος για τον Δία. Μια φορά, από γλυκό κρασί χαλαρωμένος

δεν έβαζε μαράζι στην καρδιά, και στο ραχάτι απάνω με την Ηρα

καλαμπουρίζαν, όταν ξαφνικά γύρισε κι είπε: "Βέβαια οι γυναίκες

το φχαριστιούνται πάντα πιο πολύ από τους άντρες πάνω στο κρεβάτι".

"Διαφωνώ" επέμενε αυτή. Στον Τειρεσία, τον σοφό, αποταθήκαν

που τα 'χε δοκιμάσει και τα δυο, καθότι υπήρξε και άρρενας και θήλυ.

Αυτός ο Τειρεσίας μια φορά συνάντησε δυο φίδια μες στο δάσος

που ζευγαρώναν, και με το ραβδί τα χτύπησε χαλνώντας τη δουλειά τους.

Το αποτέλεσμα ήταν θαυμαστό: από άντρας που ήταν έγινε γυναίκα,

κι έμεινε θηλυκός χρόνους εφτά· και ύστερα, στον όγδοο χρόνο απάνω

έτυχε να τα δει ξανά· "λοιπόν, αν είναι μαγικό το χτύπημά σας

και δύναται το φυσικό εκεινού που έδωσε το χτύπημα ν' αλλάζει,

θα σας χτυπήσω άλλη μια φορά". Τα έκρουσε και πάλι με τη ράβδο

και γύρισε στην πρώτη του μορφή, την αντρική, ως ήταν γεννημένος.

Γι' αυτό λοιπόν ορίστηκε κριτής, και ως κριτής στη δίκη-καλαμπούρι

πήρε σαφώς το μέρος του Διός. Χολώθηκε βαρύτατα η Ηρα -

ασήμαντος, που λεν, η αφορμή, μα κάκιωσε αυτή υπέρ το δέον.

Βαρύτατη και του κριτή η ποινή: του στέρησε τα μάτια διά βίου.

Σύμφωνα με την τάξη τ' ουρανού, κανείς θεός θεού τα πεπραγμένα

δεν ακυρώνει. Για το λόγο αυτό τον τυφλωμένο Τειρεσία ο Δίας

ευλόγησε με γνώση μαντική - διάκριση που αλάφρυνε τον πόνο.

Απ' τον καιρό εκείνο ξακουστός στης Βοιωτίας γύριζε τα μέρη

και μοίραζε αλάθευτους χρησμούς σε όσους υποβάλλουν ερωτήσεις.

(Οβίδιος, Μετ. 3 [Ηχώ και Νάρκισσος]. 318-340, μετ. Θ.Δ. Παπαγγελής)

Προφητείες και καθαρμοί

Ο Τειρεσίας είναι συνδεδεμένος με τον Θηβαϊκό κύκλο, κυρίως με τους Λαβδακίδες, όπως ο Κάλχας με τον Τρωικό κύκλο και τους Ατρείδες. Στη Θήβα υπήρχε οιωνοσκοπείο του, ενώ μαντείο του βρισκόταν στον γειτονικό Ορχομενό.

1. Ο Τειρεσίας παρήγγειλε να καούν τα φίδια που ο Ηρακλής είχε πνίξει στην κούνια του, να πεταχτεί η στάχτη τους στον ποταμό και η κάμαρη να πλυθεί με αλμυρό νερό (Θεόκρ. Ειδύλλια, 24, 97-98). Θαλασσινό νερό χρησιμοποιούνταν κυρίως σε περιπτώσεις θανάτου και λοιμού, οπότε τα αποπλύματα πετιούνταν στη θάλασσα, για να μην υπάρχει περίπτωση κανείς να τα πατήσει.

2. Όταν ο Αμφιτρύωνας, ο σύζυγος της Αλκμήνης, επέστρεψε στη Θήβα, δεν βρήκε τη γυναίκα του διαχυτική απέναντί του, γιατί ακριβώς την προηγούμενη της είχε εμφανιστεί ο Δίας με τη μορφή του συζύγου της και κοιμήθηκαν μαζί. Ο Τειρεσίας του αποκάλυψε την ένωσή της με τον Δία. 

Η Αλκμήνη στην πυρά. Ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας του Ζωγράφου του Δαρείου, περίπου 340-330 π.Χ. Στο αριστερό πάνω μέρος διακρίνεται ο Τειρεσίας, προλέγοντας το μεγαλείο του Ηρακλή. Βοστόνη, Μουσείο Καλών Τεχνών, 1989.100

 3. Κατά τον πόλεμο των Επτά επί Θήβαις, ο Τειρεσίας προφήτευσε ότι οι Θηβαίοι θα νικήσουν, αν ο Μενοικέας, ο γιος του Κρέοντα, προσφερθεί σφάγιο στον Άρη, όπως και έγινε.

4. Αργότερα, όταν οι Επίγονοι των Επτά εξεστράτευσαν εναντίον των Θηβών, ο Τειρεσίας συμβούλευσε τους Θηβαίους να στείλουν κήρυκα για διαπραγματεύσεις, αλλά οι ίδιοι να πάρουν γυναίκες και παιδιά και κρυφά να εγκαταλείψουν την πόλη.

 

Η Λειριόπη ζητά από τον Τειρεσία να προφητεύσει για τον Νάρκισσο. Δαχτυλίδι. Utah, Museum of Fine Arts

Τειρεσίας και Λειριόπη

Τη σιγουριά του στα προγνωστικά δοκίμασε εν πρώτοις η Λειριόπη,

νύμφη αυτή γλαυκή του ποταμού, που ο Κηφισός μια μέρα φουσκωμένος

την πλάκωσε με τα πολλά νερά, και στανικά μες στο βαθύ του ράμα

την έκανε δικιά του. Στους εννιά τους μήνες η πανώρια εκείνη νύμφη

γέννησε τέκνο σπάνιας ομορφιάς - βρέφος ακόμα και το λαχταρούσες!

Νάρκισσο είπε η μάνα το παιδί· κι όταν γι' αυτό ρωτήθηκε ο μάντης

αν του 'λαχε πολύχρονη ζωή ως τα βαθιά γεράματα φτασμένη,

η απόκριση που δόθηκε ήταν "Ναι, όσο καιρό δε θα νογάει ποιος είναι".

Ο λόγος τούτος για καιρόν πολύ φάνταζε κούφιος, κι όμως βγήκε αλήθεια:

βρήκε ανήκουστη μανία το παιδί κι αλλόκοτος χαμός το καρτερούσε.

(Οβίδιος, Μετ. 3 [Ηχώ και Νάρκισσος]. 341-350, μετ. Θ.Δ. Παπαγγελής)

6. Ακόμη, προσπάθησε, μάταια όμως, να πείσει τον Πενθέα να αποδεχτεί τη λατρεία του Διόνυσου. 

 

Ο Πενθέας περιφρονεί τις προφητείες του Τειρεσία. Baur, Johann Wilhelm, 1639, χαλκογραφία. Harvard Art Museums/Fogg Museum, S11.36.1

 Στις τραγωδίες Οιδίπους τύραννος και Αντιγόνη του Σοφοκλή με έξοχο τρόπο ο ποιητής δείχνει τον Τειρεσία να ταλαιπωρείται ως μάντης κακών και να προκαλεί την οργή του Οιδίποδα και του Κρέοντα, γιατί δεν αποκαλύπτει την αλήθεια στον πρώτο, για τις προφητείες του στον δεύτερο

 

Ο Τειρεσίας, ο Οιδίποδας και η Σφίγγα. Μελανόμορφη λήκυθος, περίπου 480-460 π.Χ. Δεξιά ο Οιδίποδας αντιμετωπίζει τη Σφίγγα. Αριστερά ο Τειρεσίας ή ο Κρέων. Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο, 1836,0224.162 © The Trustees of the British Museum

 Θάνατος του Τειρεσία - Η τύχη της κόρης του

Και καθώς ο Τειρεσίας τους συμβούλευσε [τους Θηβαίους] να στείλουν κήρυκα στους Αργείους για συνθηκολόγηση και οι ίδιοι να φύγουν, πράγματι έστειλαν στους εχθρούς τους απεσταλμένο, εκείνοι όμως επιβίβασαν σε άμαξες παιδιά και γυναίκες και έφευγαν από την πόλη. Όταν νύχτα έφτασαν στην κρήνη που επονομάζεται Τιλφούσσα, ο Τειρεσίας ήπιε νερό από αυτήν και τελείωσε τη ζωή του. Και οι Θηβαίοι, αφού περιπλανήθηκαν πολύ, ίδρυσαν την πόλη Εστιαία και εγκαταστάθηκαν εκεί. Όταν αργότερα οι Αργείοι πληροφορήθηκαν την απόδραση των Θηβαίων, μπήκαν στην πόλη, μάζεψαν λάφυρα και γκρέμισαν τα τείχη. Μέρος από τα λάφυρα τα έστειλαν στους Δελφούς, στον Απόλλωνα, μαζί και την κόρη Τειρεσία, τη Μαντώ· γιατί του είχαν τάξει, αν κυριεύσουν την πόλη των Θηβών, να του αφιερώσουν το καλύτερο από τα λάφυρα. (Απολλόδ. 3.7.2)

Ο Τειρεσίας και ο Αίαντας στον Κάτω Κόσμο.Τοιχογραφία από τον τάφο του Orcus II, Ταρκινία, Ιταλία

Το όρος Τιλφούσιο και η λεγόμενη Τιλφούσα πηγή απέχουν από την Αλίαρτο κάπου πενήντα στάδια. Υπάρχει μεταξύ των Ελλήνων η παράδοση ότι οι Αργείοι μαζί με τους γιους του Πολυνείκη, μετά την άλωση των Θηβών, μεταξύ των άλλων λαφύρων έφεραν στον θεό των Δελφών και τον Τειρεσία, ο οποίος στον δρόμο, διψασμένος ήπιε νερό από την Τιλφούσα και ξεψύχησε. Δίπλα στην πηγή είναι ο τάφος του. […] την υπόλοιπη ισορία του Τειρεσία, πόσα χρόνια έγραψαν ότι έζησε, πώς άλλαξε από γυναίκα σε άντρα και ότι ο Όμηρος στην Οδύσσεία δείχνει τον Τειρεσία, μόνος αυτός, να διατηρεί στον Άδη τον πνεύμα του, αυτά τα γνωρίζουν όλοι από την παράδοση. (Παυσ. 9.33.1-2)

Ο τάφος του Τειρεσία υποτίθεται ότι υπήρχε στο Τιλφούσιο Όρος, κοντά στην πηγή Τιλφούσα, ενώ στη Θήβα βρισκόταν απλώς ένα κενοτάφιό του.

Ο Τειρεσίας εμφανίζεται στον Οδυσσέα. Ερυθρόμορφος καλυκωτός κρατήρας του Ζωγράφου του Δόλονα, περίπου 390 π.Χ.

Μάντης και μετά τον θάνατο

Ο θάνατος του Τειρεσία, σε βαθύτατο γήρας, τοποθετείται χρονικά μετά την κατάληψη των Θηβών από τους Επιγόνους. Όμως, ακόμη και μετά τον θάνατό του ασκούσε τη μαντική του τέχνη. Η Κίρκη συμβούλευσε τον Οδυσσέα τι να κάνει, προκειμένου να μιλήσει, ζωντανός αυτός, με τον νεκρό Τειρεσία, και εκείνος να του αποκαλύψει τον τρόπο με τον οποίο θα κατάφερνε να επιστρέψει στο σπίτι του.

Ο Τειρεσίας εμφανίζεται στον Οδυσσέα. Fuseli, Henry, περίπου 1780-1785

Επιπλέον, ο μάντης συμβούλευσε τον Οδυσσέα σε ποιες ενέργειες έπρεπε να προβεί μετά τον φόνο των μνηστήρων, ώστε να εξευμενίσει τους θεούς: να προσφέρει θυσίες στον Ποσειδώνα σε μέρος μακριά από τη θάλασσα, εκεί όπου κανένας δεν θα αναγνώριζε το κουπί σαν κουπί, να ιδρύσει ιερό του και στη συνέχεια να γυρίσει στο παλάτι και να θυσιάσει σε όλους τους θεούς.

 

Ο Τειρεσίας στον Κάτω Κόσμο πίνει αίμα, για να μιλήσει με τον Οδυσσέα. - Theodor van Thulden

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τειρεσίας, ο μάντης"

O Guardian αναφωνεί: Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι το καλύτερο έργο τέχνης στον κόσμο -Για αυτό πρέπει να τα επιστρέψουμε

Εναν ακόμη σύμμαχο φαίνεται πως βρίσκει η Ελλάδα στην προσπάθειά της να πιέσει για την επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα, καθώς, ο αρθρογράφος του βρετανικού Guardian, Τζόναθαν Τζόουνς, δηλώνει ότι η φυσική τους θέση είναι στην Αθήνα.
Ο Τζόουνς σε άρθρο του στον Guardian επισημαίνει ότι η επίσκεψή του στην Ελλάδα τον έπεισε πως το Μουσείο της Ακρόπολης είναι το μέρος στο οποίο πρέπει να βρίσκονται τα Μάρμαρα.
«Τι μπορεί να κάνει κάποιος με τα πιο όμορφα έργα τέχνης του κόσμου; Πού ανήκουν; Πώς πρέπει να φροντίζονται και πού πρέπει να εκτίθενται;» αναρωτιέται τονίζοντας για άλλη μία φορά πως τα γλυπτά πρέπει να επιστρέψουν στον τόπο καταγωγής τους.
Το άρθρο του έχει τον τίτλο «Τα γλυπτά του Παρθενώνα είναι τα ωραιότερα έργα τέχνης στον κόσμο και για αυτό πρέπει να τα επιστρέψουμε», ενώ ο δημοσιογράφος κάνει ένα ταξίδι στον χρόνο περιγράφοντας πότε και πως δημιουργήθηκαν.
Δεν παραλείπει να τα συγκρίνει με άλλα μνημεία παγκόσμιου ενδιαφέροντος, ενώ σημειώνει ότι «Τα γλυπτά δημιουργήθηκαν στην Αθήνα τον 5ο αιώνα π.Χ. για να διακοσμήσουν τον Παρθενώνα, τον ναό της Αθηνάς, που ακόμα και σήμερα δεσπόζει στον ορίζοντα της ελληνικής πρωτεύουσας».
«Είναι φανερό» αναφέρει ο Τζόναθαν Τζόουνς «ότι ο Λόρδος Ελγιν αφαίρεσε τα καλύτερα διατηρημένα τμήματα που διασώθηκαν από τον ναό στις αρχές του 19ου αιώνα, και τα μετέφερε στο Λονδίνο, όπου από τότε συγκαταλέγονται στα εκθέματα του Βρετανικού Μουσείου».
«Είναι επίσης εμφανές ότι η Ελλάδα θέλει τα Μάρματα του Παρθενώνα πίσω και το 2009 άνοιξε ένα μουσείο -έργο τέχνης, κάτω από το λόφο της Αρκόπολης που στέκεται ο Παρθενώνας για να τα στεγάσει» επισημαίνει ο αρθρογράφος.
«Πού ανήκουν όμως πραγματικά τα γλυπτά; Για να βρει όμως κανείς μια λογική απάντηση σε αυτό το ερώτημα», υποστηρίζει ο αρθρογράφος και συνεχίζει «πρέπει πρώτα να σκεφτεί ότι πρόκειται για την πιο όμορφη τέχνη στον κόσμο. Εχει μόνο ελάχιστους αντιπάλους – σκεφτείτε τον Λεονάρντο ντα Βίντσι και τον Μιχαήλ Αγγελο».
«Τα γλυπτά όμως του Παρθενώνα δημιουργήθηκαν 2.000 χρόνια πριν από τα αριστουργήματα της Αναγέννησης. Κρύβουν ζωή, ενέργεια, ηρεμία και μεγαλείο. Οι μορφές των ανακλινόμενων θεών από το ανατολικό αέτωμα, για παράδειγμα, αποδίδουν τρομακτικά τη σύνθεση της μορφής και της χάρης και μοιάζουν περισσότερο με όνειρα παρά με αντικείμενα. Οι φλέβες που διακρίνονται από τα πλευρά ενός κενταύρου, το πάθος των ζώων που κοιτάζουν ψηλά στον ουρανό την ώρα που οδηγούνται προς θυσία – αυτές οι λεπτομέρειες συνθέτουν μια άψογη ομορφιά που επαναλαμβάνω, γράφει ο αρθρογράφος, συναγωνίζονται μόνο τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της Αναγέννησης» αναφέρεται στο άρθρο.
Ο Τζόναθαν Τζόουνς κάνει και μια σύγκριση με άλλα σπουδαία έργα τέχνης σημειώνοντας «Εάν οι τοιχογραφίες της Καπέλα Σιστίνα είχαν αποσπαστεί από την οροφή τον 19ο αιώνα και εκθέτοντας στην Εθνική Πινακοθήκη (στο Λονδίνο) θα μπορούσαμε να τις εκτιμήσουμε τόσο; Οχι. Θα προσπαθούσαμε να φανταστούμε την πραγματική δύναμη του έργου του Μιχαήλ Αγγελου στην φυσική του θέση. Θα χάναμε την συγκίνηση που νιώθει κανείς όταν πονάει ο λαιμός του στην προσπάθεια να τα θαυμάσει στην οροφή της καπέλα Σιστίνα αλλά και τον ενθουσιασμό να διασχίζουμε το Βατικανό προκειμένου να τα θαυμάσουμε, ακόμη και μέσα από τη φασαρία της αναμονής».
Μέσα στο Βρετανικό Μουσείο δεν μπορείς να θαυμάσεις την τελειότητά τους
«Η θλιβερή αλήθεια είναι πως μέσα στο Βρετανικό Μουσείο, τα γλυπτά του Παρθενώνα δεν μπορεί να τα θαυμάσει κανείς στην τελειότητά τους. Κυρίως για έναν λόγο, παρουσιάζονται σε μια γκρίζα, νεοκλασική αίθουσα όπου οι πέτρινοι τοίχοι της δεν κάνουν αντίθεση με αυτά τα λίθινα έργα τέχνης – είναι μια νεκρική αίθουσα που τα «πλακώνει» αντί να τα φωτίζει. Επομένως, αν το Βρετανικό Μουσείο θέλει να κρατήσει αυτά τα αριστουργήματα, πρέπει να βρει τα χρήματα να τα παρουσιάσει σε έναν χώρο με πιο μοντέρνα αισθητική» σημειώνει με νόημα ο Τζόουνς και προσθέτει «Ή, θα μπορούσε να τα επιστρέψει στην Ελλάδα, που έχει κατασκευάσει ήδη ένα υπέροχο σύγχρονο μουσείο για να το κάνει αυτό. Το καλύτερο πράγμα σχετικά με την έκθεση των γλυπτών στο Μουσείο της Ακρόπολης, για τα γλυπτά του Παρθενώνα, είναι πως καθιστά εύκολο στον θεατή να δει πώς ταιριάζουν τα γλυπτά στο κτίριο και πώς λειτουργούν ως σύνολο. Έχει επίσης ένα πλεονέκτημα που το Λονδίνο δεν μπορεί σε τίποτε να συναγωνιστεί – μπορεί κανείς να θαυμάσει τα γλυπτά και μετά μέσα από τον γυάλινο τοίχο να δει τον ίδιο τον Παρθενώνα, δημιουργώντας μια αισθητική σύνδεση ανάμεσα στην τέχνη και το αρχιτεκτονικό σπίτι τους».
«Την πρώτη φορά που επισκέφτηκα τον Παρθενώνα μαγεύτηκα από την μοναδική φωτεινότητα και την τελειότητά του και σκέφτηκα ότι είναι απολύτως προφανές πως τα μάρμαρα του Παρθενώνα πρέπει να βρίσκονται στην Αθήνα, τονίζει ο αρθρογράφος. Τότε έμαθα περισσότερα για την εκστρατεία επιστροφής τους. Φαινόταν να αφορά κυρίως την εθνική υπερηφάνεια και όχι τόσο την ίδια την τέχνη. Δεν με ενδιαφέρει ο εθνικισμός, μόνο ο καλύτερος τρόπος για να αναδειχθεί αυτό το καταπληκτικό έργο τέχνης, ώστε ο καθένας να μπορεί να αισθανθεί τη δύναμή του» γράφει ο αρθρογράφος για να καταλήξει ότι «εθνικιστικό ή όχι, η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι αγαπά την τέχνη. Η Ελλάδα και όχι το Βρετανικό Μουσείο αξίζει να είναι ο θεματοφύλακας της μεγαλύτερης τέχνης του κόσμου. Για τον κόσμο. Και για την τέχνη» καταλήγει το άρθρο του Guardian.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "O Guardian αναφωνεί: Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα είναι το καλύτερο έργο τέχνης στον κόσμο -Για αυτό πρέπει να τα επιστρέψουμε"

Πώς πέθαναν οι σοφοί της Αρχαιότητας;

ΑΙΣΧΥΛΟΣ: Ο θρύλος ισχυρίζεται ότι ένας αετός πέρασε τη φαλάκρα
του ποιητή για βράχο, και άφησε να πέσει πάνω στη φαλάκρα του μια χελώνα (έτσι σκοτώνει τις χελώνες ο αετός και μετά τις τρώει). Ο θρύλος προσθέτει ότι κάποιος χρησμός του είχε προειπεί: "Ουράνιον σε βέλος κατακτενεί". Αυτήν την εκδοχή πολλοί δεν την παραδέχονται.

ΑΙΣΩΠΟΣ: Τον Αίσωπο τον έστειλε ο βασιλιάς Κροίσος για να πάρει κάποιον χρησμό από το Μαντείο των Δελφών. Συκοφαντήθηκε όμως από τους παρευρισκόμενους στο μαντείο, ότι έκλεψε την ασημένια φιάλη του Θεού Απόλλωνα. Έτσι καταδικάστηκε να γκρεμιστεί από τους κατοίκους από την κορυφή του Παρνασσού Υάμπεια, πράγμα που έγινε.

ΑΝΑΚΡΕΩΝ: Κι εδώ ο θρύλος δίνει και παίρνει. Λέγεται, λοιπόν ότι ο Ανακρέων σκοτώθηκε από τον Ίππαρχο στην Αθήνα. Εμείς γνωρίζουμε ότι τον Ίππαρχο τον είχε σκοτώσει πριν από αυτή τη διάδοση ο Αρμόδιος. Άλλος θρύλος για το θάνατο του Ανακρέοντα λέει πως πνίγηκε από μια ρώγα σταφυλιού, αν αυτό δεν είναι σύγχυση με το θάνατο του Σοφοκλή.

ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ: Ο προληπτικός αδερφός του βασιλιά της Σκυθίας Σαύλιος, επειδή νόμιζε ότι θέλει ο αδερφός του να μεταφέρει τη λατρεία των Ελευσινίων της Αθήνας στη Σκυθία, τον σκότωσε με τόξο, κατηγορώντας τον για ασέβεια.

ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ: Φονεύθηκε κατά την άλωση των Συρακουσών από αγροίκο και βάρβαρο στρατιώτη, τον οποίο θέλησε να διώξει από το εργαστήριο του για να μην του διακόψει τις σκέψεις του, λέγοντας το γνωστότατο από τότε: "Μη μου τους κύκλους τάραττε".

ΒΙΑΣ: Βρήκε θάνατο στις επάλξεις του καθήκοντος, αφού μίλησε για πολλή ώρα , αν και υπέργηρος, υπερασπίζοντας κάποιον ενώπιον του δικαστηρίου, έγειρε, μετά το τέλος του λόγου του, το κεφάλι του στην αγκαλιά του εγγονού του και πέθανε.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ: Καταδικάστηκε με απαίτηση του Αντίπατρου σε θάνατο και κατέφυγε στο ναό του Ποσειδώνα στην Καλαυρία, ήπιε δηλητήριο και πέθανε.

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ: Πέθανε ξαφνικά στην Αρεθούσα, πολύ κοντά στην Αμφίπολη, κατασπαραγμένος από άγριους σκύλους του βασιλιά Αρχέλαου του οποίου ήταν φιλοξενούμενος.

ΖΗΝΩΝ: Υποβλήθηκε σε μαρτυρικό θάνατο από άγριο κοπάνισμα μέσα σε μεγάλο γουδί, ύστερα από διαταγή του τυράννου Ελέας Νέαρχου!

ΗΣΙΟΔΟΣ: Πήγε στη Λοκρίδα και έμεινε στο σπίτι κάποιου Μιλήσιου. Εκεί φονεύθηκε από τους γιους του Μιλήσιου, οι οποίοι νόμιζαν ότι ατίμασε την αδερφή τους και το σώμα του το έριξαν στη θάλασσα.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ: Δολοφονήθηκε, διότι στρατηγεύοντας στην εκστρατεία της Αμφίπολης δεν μπόρεσε να σώσει την πόλη από τους Σπαρτιάτες και το στρατηγό τους Βρασίδα.

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ: Αυτοκτόνησε με θάνατο από ασιτία, μετά την ήττα των Αθηναίων στη Χαιρώνα.

ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ: (Κορίνθιος) Παρανοϊκή μορφή φιλοσόφου, θέλοντας να εξαφανίσει, σε μεγάλη ηλικία, κάθε ίχνος του, διέταξε δυο έμπιστους σωματοφύλακες να παραφυλάξουν τη νύχτα ένα ορισμένο σημείο και να σκοτώσουν τον πρώτο διαβάτη που θα περνούσε από εκεί και αμέσως να τον θάψουν. Την ίδια εντολή είχε δώσει σε άλλους τέσσερις, να σκοτώσουν σε μικρή απόσταση τους δύο πρώτους, και σε άλλους οκτώ να σκοτώσουν σε μεγαλύτερη απόσταση τους τέσσερις προηγούμενους! Η διαταγή εξετελέσθη και έτσι έμεινε άγνωστος ο τάφος του Περίανδρου, διότι ο διαβάτης που πέρασε από εκεί μεταμφιεσμένο σε χωρικό ήταν ο ίδιος ο Περίανδρος!

ΠΟΛΥΒΙΟΣ: Πέφτοντας από το άλογο του με πολλά τραύματα άφησε την τελευταία του πνοή.

ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ: Κάηκε μέσα στο σπίτι του από τη φωτιά που έβαλε ο Κύλων με μια ομάδα επαναστατών.

ΣΑΠΦΩ: Γκρεμίστηκε από ένα βράχο στο ακρωτήριο Λευκάτα (στη Λευκάδα), ύστερα από ερωτική απογοήτευση που δοκίμασε τον ωραίο αλλά ακατάδεχτο ναυτικό Φάωνα.

ΣΟΦΟΚΛΗΣ: Πνίγηκε καταπίνοντας μια ρώγα σταφυλιού.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Καταδικάστηκε από το Αθηναϊκό δικαστήριο σε θάνατο με κώνειο. (Μετά την απόφαση που τον καταδίκαζε να πιει το κώνειο, οι φίλοι του είπαν στον Σωκράτη:

-"Οι Αθηναίοι σε καταδίκασαν σε θάνατο"!

Κι ο Σωκράτης απάντησε:

-"Κι αυτούς τους καταδίκασε η φύση".

Με 281 ψήφους εναντίον 275, δηλαδή με πλειοψηφία 6 μονάχα ψήφων, ο Σωκράτης κηρύχτηκε ένοχος. Οι δικαστές τον ρώτησαν ποια ποινή προτιμούσε να του επιβληθεί και εκείνος ζήτησε με κάποια ειρωνεία, μια τιμητική αμοιβή. Τους απάντησε: "Να σιτίζομαι στο Πρυτανείο".)

ΧΙΛΩΝ: Πέθανε σε πολύ μεγάλη ηλικία στην Πίσα από υπερβολική χαρά, που του δημιουργήθηκε όταν αγκάλιασε το γιο του, που επέστρεψε από την Ολυμπία νικητής στο αγώνισμα της πυγμαχίας.

πηγή

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Πώς πέθαναν οι σοφοί της Αρχαιότητας;"

Νικόλαος Καπετανίδης – «Τέτοιος θάνατος σαν τον δικό μου είναι ωραίος, δοξασμένος… Γι’ αυτό μη λυπηθείτε…»

Κατά τον Σεπτέμβριο του 1921, η κοινωνική κατάσταση στον Πόντο έχει εκτραχυνθεί πολύ και το ελληνικό στοιχείο έχει μπει στο στόχαστρο των νεότουρκων. Ωστόσο, υπάρχουν και οι φωνές της αντίστασης, όπως αυτή του δημοσιογράφου Νικόλαου Καπετανίδη από την Τραπεζούντα. Είναι ο εκδότης της εφημερίδας «Εποχή», που μέσα από τα πύρινα άρθρα του καταγγέλλει τις ωμότητες των Τούρκων απέναντι στον ντόπιο πληθυσμό. Οι Τούρκοι θέλουν να τον βγάλουν από την μέση γιατί τους καταγγέλλει ανοιχτά και επώνυμα.

Ενώ στις πόλεις και στα χωριά γίνονται διώξεις, στα βουνά οι Πόντιοι αντάρτες συγκρούονται με τους Τσέτες (Τούρκοι άτακτοι). Την ίδια στιγμή οι αγχόνες στην Αμάσεια δεν σταματάνε να κρεμάνε πατριώτες που είτε με το ντουφέκι, είτε με την πένα ξεσηκώνουν τους Έλληνες του Πόντου για τη ένωση με την μητέρα πατρίδα.

Ο Νικόλαος συνεχίζει να φυτεύει τον σπόρο της Ελευθερίας στα σκλάβα αδέρφια του. Τα άρθρα του συγκλονίζουν και προβάλλουν κάθε τι που εξυψώνει τον Ελληνισμό. Οι Τούρκοι για να αναγκάσουν τον Καπετανίδη να σωπάσει, τον απειλούν συνέχεια ότι θα τον κρεμάσουν κι’ αυτόν σαν κοινό εγκληματία. Δεν τους φοβάται! Αυτό για το οποίο παλεύει είναι μεγαλύτερο από αυτά τα μικρά ανθρωπάκια. Πολλές φορές μονολογεί και λέει ότι δεν αισθάνεται καλά το κεφάλι του πάνω στο σώμα του, ιδίως μετά την συνάντησή του είχε με τον Τοπάλ Οσμάν, τον αρχισφαγέα του Ποντιακού Ελληνισμού, τον Μάρτιο του 1921. Γνωρίζει ότι κινδυνεύει και παρ’ ότι τον έχουν συμβουλεύσει να πάει στο βουνό με τους αντάρτες, αυτός δεν δέχεται. Πιστεύει πως είναι πιο χρήσιμος ως μάχιμος δημοσιογράφος.

Οι μέρες περνούν και οι Τούρκοι έχουν λυσσάξει μαζί του καθώς βλέπουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να σωπάσει. Συνεχώς προπαγανδίζει την ένωση με την Ελλάδα. Έτσι λοιπόν, Τούρκοι στρατιώτες εισβάλουν στα γραφεία της εφημερίδας του και τον συλλαμβάνουν. Τον μεταφέρουν στην Αμάσεια για να τον δικάσουν στο «δικαστήριο της ανεξαρτησίας» (αυτά τα δικαστήρια, δίκαζαν αποκλειστικά και μόνο Έλληνες πατριώτες). Στην άθλια φυλακή που τον ρίχνουν υπάρχουν και άλλοι 68, όλοι μορφωμένοι άνθρωποι (γιατροί, δάσκαλοι, δικηγόροι, καθηγητές, φαρμακοποιοί) που αποτελούν την κεφαλή του Ποντιακού Ελληνισμού. Όλοι τους ξέρουν πως απ’ αυτό το δικαστήριο δεν γλυτώνει κανείς.

Η ημέρα του δικαστηρίου φτάνει και πρόεδρός του είναι ο γνωστός για την σκληρότητά του Εμίν Μπέης. Αυτό το δικαστήριο δεν υπόκεινται σε κανένα νόμο. Συνήγοροι υπεράσπισης δεν υπάρχουν. Έτσι και αλλιώς δεν χρειάζονται, μιας κι’ η απόφαση είναι προειλημμένη. Επίσης, οι κατηγορούμενοι δεν έχουν δικαίωμα να απολογηθούν. Τους διατάζει να σηκωθούν όλοι μαζί και ρωτάει τα ονόματά τους, βρίζοντας και χειρονομώντας απέναντι τους. Το πλήθος τους βρίζει και αυτό, αποκαλώντας τους προδότες. Οι ψευδομάρτυρες λένε πως τους έχουν δει να μιλάνε με Έλληνες στρατιωτικούς και Ρώσους πράκτορες για να βλάψουν την Τουρκία.

Έρχεται η σειρά του Νικόλαου Καπετανίδη. Ο πρόεδρος κοιτώντας τον βλοσυρά του διαβάζει το κατηγορητήριο που λέει πως θέλει την ανεξαρτησία του Πόντου. Ο Καπετανίδης διακόπτει τον πρόεδρο και απαντάει με φυσικότητα «όχι κύριε πρόεδρε, εγώ ήθελα την απευθείας ένωση του Πόντου με την Ελλάδα». Ο Εμίν Μπέης, ο αιμοσταγής πρόεδρος, μένει άφωνος από την παλληκαρήσια απάντηση. Τον βρίζει χυδαιότατα, βγάζοντας αφρούς από το στόμα. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι παίρνουν θάρρος. Στο δικαστήριο πια επικρατεί χάος από τις φωνές και τις σπρωξιές. Οι Τούρκοι θέλουν να δουν αυτόν τον «αυθάδη» αλλά γενναίο Έλληνα. Ο πρόεδρος διατάζει να κρεμαστούν όλοι οι κατηγορούμενοι.

Την 21η Σεπτεμβρίου του 1921 τα ικριώματα είναι έτοιμα. Συνοδευόμενοι από στρατιώτες καταφθάνουν οι κατηγορούμενοι. Έναν – έναν τους περνούν την θηλιά στον λαιμό. Φτάνει και η σειρά του Καπετανίδη. Είναι εμφανές όμως πως αυτός περιφρονεί τον θάνατο. Μέχρι την τελευταία στιγμή παραμένει ψύχραιμος. Ο δήμιος του περνάει την θηλιά στον λαιμό κι’ ο τουρκικός όχλος παραληρεί. Ένας Τούρκος διαβάζει το κατηγορητήριο μπροστά του, φωνάζοντας πως θανατώνεται με τόσο ατιμωτικό τρόπο για τους εξής λόγους: «για τα Ελληνικά φρονήματα» και «γιατί ενεργούσε μαζί με άλλους για την Δημοκρατία του Πόντου». Ο Καπετανίδης φωνάζει με όλη την δύναμη της ψυχής του: ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΣ.

Σ’ ένα από τα τελευταία του γράμματα είχε γράψει στους δικούς του: «Θα μάθετε από τους ολίγους που θα περισωθούν ότι μήτε το θάρρος, μήτε η ψυχραιμία μ’ εγκατέλειψαν ως την τελευταία μου στιγμή… Εν τούτοις η ψυχή μου βαρύτατα πενθεί, διότι σας αφήνω για πάντα… Τέτοιος θάνατος σαν τον δικό μου είναι ωραίος, δοξασμένος… Γι’ αυτό μη λυπηθείτε… Εσύ, μανούλα μου, εγκαρτέρησε. Ετίμησα τα στήθια σου και τ’ όνομά σου με τον θάνατό μου… Ο θάνατος είναι Τιμή για όλους μας. Θαρσείτε και καρτερείτε, μια φορά κανείς πεθαίνει».

Σημείωση: Συγκρίνετε την στάση αυτού του δημοσιογράφου σε αντιδιαστολή με τους σημερινούς που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι το τομάρι τους και όχι το καλός της πατρίδας.

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Νικόλαος Καπετανίδης – «Τέτοιος θάνατος σαν τον δικό μου είναι ωραίος, δοξασμένος… Γι’ αυτό μη λυπηθείτε…»"

Από πού προήλθε όλο το νερό της Γης;

Από δομικά υλικά της;
Από κομήτες; Από μετεωρίτες;

Επιστημονικές θεωρίες
επιχειρούν να δώσουν απάντηση
σε ένα μεγάλο ερώτημα τής σύγχρονης Επιστήμης


Από όσους πλανήτες γνωρίζουμε, ο δικός μας είναι μοναδικός. Ο μόνος με υγρό νερό. Το θεωρούμε δεδομένο, αλλά χωρίς αυτό δέν θα μπορούσε να υπάρχει ζωή. Η προέλευση τού νερού μας είναι από τα μεγαλύτερα μυστήρια τής επιστήμης. 1.375 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα νερού καλύπτουν πάνω από το 70% τού πλανήτη. Δέν υπάρχει οργανισμός, που να μήν απαιτεί υγρό νερό, για να ζήσει. Το νερό αποτελεί ακόμη και το 60% του σώματός μας. Γνωρίζουμε πολλά για το νερό, εκτός από την προέλευσή του.

Όταν σκεπτόμαστε από πού προήλθε το νερό στη Γη, δέν είναι τόσο απλό, διότι θεωρούμε, ότι όλα τα δομικά υλικά τής Γης ήταν τελείως άνυδρα. Αν η Γη σχηματίστηκε δίχως νερό, από πού προήλθαν οι ωκεανοί μας; Συνεπώς, αναρωτιόμαστε πώς ένας πλανήτης απέκτησε το νερό του. Ουσιαστικά, πώς ένας πλανήτης καταφέρνει να υποστηρίξει την ύπαρξη ζωής; Για να εξιχνιάσουμε αυτό το μυστήριο πρέπει να ανατρέξουμε πίσω στο χρόνο και να αναζητήσουμε στοιχεία στη γέννηση τού ηλιακού συστήματος.

Νερό από τους κομήτες;

Πριν από 4,5 δις χρόνια, ο Ήλιος μας είναι ένα νεοδημιουργηθέν αστέρι και περιβάλλεται από έναν αχανή δίσκο από αέρια και σκόνη. Με την πάροδο εκατομμυρίων ετών, αυτός ο δίσκος ύλης συμπυκνώνεται, για να σχηματίσει τους πλανήτες. Μακριά από τον Ήλιο είναι τόσο ψυχρά, που πλανήτες, όπως ο Δίας, σχηματί- ζονται με ψυχρούς πυρήνες. Πλησιέστερα στον Ήλιο είναι πάνω από 500 βαθμούς Κελσίου θερμότερα απ’ ότι είναι σήμερα. Η Γη σχηματίζεται από ουσίες, που συμπυκνώ- νονται σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως η πέτρα και ο σίδηρος. Είναι πολύ θερμή για νερό. Η Γη είναι κατάξερη. 

Για τους επιστήμονες, μια πιθανότητα είναι, ότι το νερό παραδόθηκε από τους κομήτες, καθώς τα παγωμένα απόβλητα τού εξώτερου ηλιακού συστήματος είναι ως επί το πλείστον πάγος. Ο δρ. Τόμπι Όουεν μελετά τους κομήτες πάνω από 40 χρόνια: «Εφ΄όσον οι άνθρωποι κατάλαβαν, ότι οι κομήτες περιείχαν πολύ πάγο, φάνηκε λογικό, ότι όταν έπλητταν την Γη, θα τον μετέφεραν μαζί τους κι έτσι ο πάγος θα έλιωνε και θα δημιουργούσε τους ωκεανούς». 

Επί 600 εκατομμύρια χρόνια η Γη βομβαρδίζεται από εκατοντάδες εκατομμύρια ψυχρούς κομήτες. Οι κομήτες είναι εξαιρετικά πρωτόγονα σώματα, γι’ αυτό είναι και τόσο ενδιαφέροντες. Ο πάγος των κομητών δέν έχει πειραχτεί από τη δημιουργία τού ηλιακού συστήματος. Αν οι κομήτες λοιπόν, έφεραν όλο το νερό τής Γης, τότε το νερό που πίνουμε, πλενόμαστε και κολυμπάμε, στην πραγματικότητα το νερό, που αποτελεί το σώμα μας, είναι παλαιότερο και από τον ίδιο τον πλανήτη και προέρχεται από το άκρο τού ηλιακού συστήματος. Οι αποδείξεις, όμως παραμένουν περιστασιακές. Χρειαζόμαστε στοιχεία, για να μάθουμε πώς απέκτησε νερό η Γη. Χρειαζόμαστε στοιχεία από το νερό τής Γης, τα οποία να μπορούμε να σχετίσουμε με άλλα πράγματα, όπως τους κομήτες, για να καθορίσουμε τί έφερε το νερό.

Ευτυχώς, το νερό περιέχει τα ιδανικά στοιχεία. Διά γυμνού οφθαλμού το νερό μοιάζει ίδιο. Υπάρχουν ανεπαίσθητες διαφορές όμως, ανάλογα με την προέ- λευσή του. Όλα τα μόρια τού νερού αποτελούνται από ένα μόριο οξυγόνου και δυο μόρια υδρογόνου. Το υδρογόνο, όμως, έχει δυο μορφές. Το μεγαλύτερο ποσοστό υδρογόνου στο νερό είναι φυσιολογικό ή ελαφρύ. Ένα ελάχιστο τμήμα, είναι βαρύ υδρογόνο. Η αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υποδεικνύει στους επιστήμονες την προέλευση τού νερού. 

Σύμφωνα με τον δρ. Όουεν, «εσείς κι εγώ, καθώς κι όλα τα ζώα, τα δένδρα, όλοι οι ωκεανοί, όλες οι λίμνες και οι ποταμοί επάνω στην Γη έχουν την ίδια αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο. Αυτό είναι το νερό μας, το νερό τής Γης. Το ερώτημα είναι λοιπόν, ποια είναι η αναλογία στα αντικείμενα, που θα μπορούσαν να μεταφέρουν το νερό στη Γη;»

Για να προσδιορίσουν την αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στο νερό ενός κομήτη, οι επιστήμονες χρειάζονται ένα δείγμα. Στα λόγια είναι ευκολότερο από την πράξη. «Κάτι, που κίνησε το ενδιαφέρον των ανθρώπων για τους κομήτες, είναι, ότι διαφέρουν τελείως από ο,τιδήποτε άλλο στον ουρανό. Ξαφνικά, από το πουθενά εμφανίζεται ένα τεράστιο φωτεινό αντικείμενο διασχίζει τον ουρανό και εξαφανίζεται πάλι». Επειδή οι επιστήμονες δέν γνωρίζουν πότε θα εμφανιστούν, οι περισσότεροι κομήτες δέν είναι προσβάσιμοι. Θα πρέπει να έχουμε ένα διαστημόπλοιο στο γκαράζ μας έτοιμο να εκτοξευθεί, μόλις εμφανιστεί κάποιος κομήτης.

Ένας κομήτης όμως, είναι ιδιαίτερα αγαπητός στους αστρονόμους. Δέν είναι ούτε ο μεγαλύτερος ούτε ο λαμπρότερος, αλλά είναι προβλέψιμος. «Ο κομή- της τού Χάλεϊ είναι ξεχωριστός, διότι είναι μεγάλος, ωστόσο η τροχιά του είναι γνωστή. Άρα μπορούμε να προβλέψουμε πότε θα ξαναπεράσει από τη Γη».

Το 1986, ο κομήτης τού Χάλεϊ ήταν και πάλι προσβάσιμος (αρκετά κοντά) τόσο, ώστε να ληφθεί ένα δείγμα. Για τον δρ. Κάρεϊ Λις, και μόνο το θέαμα τού κομήτη τού Χάλεϊ ήταν η ευκαιρία μιας ζωής: «Ήμουν ενθουσιασμένος και στη μια το πρωΐ παρατηρούσαμε τον ουρανό. Θυμάμαι μέχρι σήμερα, ότι τον είδαμε ξεκάθαρα. Ήταν μεγάλη έμπνευση για εμένα».

Επειδή οι επιστήμονες γνώριζαν πού θα βρισκόταν ο κομήτης τού Χάλεϊ μπορούσαν να στείλουν ένα διαστημικό σκάφος, για να τον συναντήσει. Τοσκάφος Τζιότο σχεδιάστηκε, για να διασχίσει την ουρά τού κομήτη. «Μια από τις πιο συναρπαστικές πληροφορίες, που μας έδωσε ο Χάλεϊ, δέν ήταν μόνο πώς ήταν από όψη και δομή, αλλά μπορούσαμε να αρχίσουμε να κατανοούμε τη χημική σύνθεσή του».

Επιτέλους, οι επιστήμονες μπορούν να αναλύσουν το νερό ενός κομήτη και να ανακαλύψουν αν είναι ίδιο με εκείνο τής Γης. Στις 13 Μαρτίου 1986, μετά από ταξίδι οκτώ μηνών, το Τζιότο εισέρχεται στην ουρά τού κομήτη τού Χάλεϊ. Το σκάφος παίρνει δείγμα από τους υδρατμούς στην ουρά του και στέλνει τα δεδομένα στο κέντρο ελέγχου. Οι αστρονόμοι θα ανακαλύψουν αν το νερό σε έναν κομήτη είναι ίδιο με εκείνο στην Γη. Όταν έρχονται τα αποτελέσματα όμως, το μυστήριο απλώς πυκνώνει. «Προς έκπληξή μας», δηλώνει ο δρ. Όουεν, «ανακαλύψαμε, ότι το υδρογόνο στο νερό του ήταν σχεδόν διπλάσιο σε όγκο από εκείνο στο νερό τής Γης». Με διπλάσιο βαρύ υδρογόνο το νερό στον κομήτη τού Χάλεϊ δέν είναι ίδιο με εκείνο τής Γης.

Παρ’ ότι έχει όψη, γεύση και ιδιότητες όμοιες με το νερό στην Γη για τους επιστήμονες αυτή η διαφορά είναι σημαντική. Μόνο ένα πράγμα μπορεί να σημαίνει: Οι κομήτες δέν μπορεί να έφεραν όλο το νερό τής Γης. 

Ο Χάλει όμως, είναι μόνο ένας κομήτης. Μήπως άλλοι κομήτες μοιάζουν με το νερό των ωκεα- νών τής Γής; Οι επιστήμονες αδημονούσαν να κάνουν κι άλλες μετρήσεις σε άλλους κομήτες, για να δουν αν θα συνέπιπταν με εκείνες στον Χάλεϊ.

Οι αστρονόμοι χρειάζονται άλλον έναν κομήτη. Το 1996, ένας ερασιτέχνης αστρονόμος στην Ιαπωνία ανακαλύπτει έναν. Έναν ολοκαίνουργιο κομήτη, τονΧιακουτάκε. Για τον δρ. Ντάρεκ Λις, που εργάζεται στο τηλεσκόπιο τής Χαβάης, ο συγχρονισμός είναι ιδανικός: «Μπορούμε μόνο να παρατηρήσουμε τους κομήτες και να κατανοήσουμε τις μετρήσεις σε όσους πλησιάζουν πολύ στη Γη. Ο κομήτης Χιακουτάκε ήταν ξεχωριστός, διότι πλησίασε πολύ στη Γη».

Ο κομήτης είναι αρκετά κοντά, για να δοκιμάσουν κάτι πρωτόγνωρο. Να αναλύσουν το νερό του από τη Γη. Είναι άραγε το νερό τού Χιακοτάκε ίδιο με το νερό στη Γη ή μήπως με εκείνο στον Χάλεϊ; 

Ο δρ. Λις χρησιμοποιεί ένα ισχυρό ραδιοτηλεσκόπιο. Η ανάλυση ενός κομήτη σε απόσταση 14,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων απαιτεί ξεκάθαρη εικόνα. Αυτές οι παρατηρήσεις γίνονται μόνον υπό ιδανικές ατμοσφαιρικές συνθήκες. Πάντα υπάρχει κάποιο εμπόδιο. Ο καιρός, τα προβλήματα των συστημάτων. 

Καθώς ο Χιακουτάκε κινείται με πάνω από 145.000 χλμ/ώρα, ο δρ. Λις έχει περιθώριο τέσσερις νύχτες, για να μετρήσει το βαρύ υδρογόνο του. Ή τώρα ή ποτέ. Ο Χιακουτάκε δέν θα πλησιάσει τόσο για τα επόμενα 10.000 χρόνια. Η θεωρία, ότι οι κομήτες είναι η πηγή τού νερού στη Γη εξαρτάται από αυτή την μια μέτρηση. 

«Στη συγκεκριμένη μέτρηση σταθήκαμε εξαιρετικά τυχεροί. Όλα πήγαν θαυμάσια. Ο καιρός συνεργάστηκε, οι δέκτες λειτούργησαν. Έτσι, καταφέ- ραμε να κάνουμε αυτήν την συναρπαστική επισήμανση». Τί ανακάλυψαν όμως; Ο Χάλεϊ είναι η εξαίρεση; Τελικώς, οι κομήτες είναι η πηγή τού νερού στην Γη; «Είναι ενδιαφέρον», λέει ο δρ. Λις, «ότι το μεγαλύτερο μέρος τού βαρέος ύδατος ήταν ολόϊδιο με εκείνο, που μέτρησε το Τζιότο στον Χάλεϊ».

Επί σειρά ετών, οι επιστήμονες πίστευαν, ότι οι κομήτες ήταν η πηγή όλου τού νερού τής Γης. Οι αποδείξεις όμως, το καθιστούν πλέον αδύνατον. Όπως και ο Χάλεϊ, ο Χιακουτάκε έχει διπλάσιο βαρύ υδρογόνο στο νερό του από αυτό, που έχει το νερό στην Γη. Πλέον ήταν σαφές, ότι από μόνοι τους οι κομήτες δέν θα μπορούσαν να έχουν δημιουργήσει τους ωκεανούς τής Γης.

Νερό από κρύσταλλους ζιρκονίου;
Το 2002, μια τυχαία ανακάλυψη υποδεικνύει, ότι η απάντηση μπορεί να είναι πιο απλή. Όταν η Γη πρωτοσχηματίζεται πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, είναι πολύ καυτή, για να σχηματιστεί με νερό, αλλά τώρα ο πλανήτης έχει νερό. Αν δέν μεταφέρθηκε από κομήτες, μήπως βρισκόταν πάντα εδώ; 

Για να ανακαλύψει την προέλευση του νερού ο καθηγητής Στίβεν Μόιτζις αναζητά στοιχεία για 
την πρώτη του εμφάνιση. Ως γεωλόγος, απο- καλύπτει το παρελθόν τού πλανήτη μελετώντας τα πετρώματά του. Το παρελθόν όμως, έχει μια τεράστια τρύπα. Αποκαλείται «Άδεια» (σ.σ. από το Άδης) ή «Σκοτεινή Περίοδος», γιατί κανείς δέν γνωρίζει κάτι για αυτήν. «Το πρόβλημα των πρώτων 500 εκατομμυρίων ετών τής Γης για τους γεωλόγους πάντα ήταν ένα εφιαλτικό σενάριο, όπου δέν υπάρχουν πέτρες ή μεταλ- λεύματα για έρευνα».

Θεωρέιται, ότι η πρώιμη Γη είναι μια πύρινη σφαίρα τετηγμένης πέτρας. Εφ΄όσον δέν υπάρχουν αποδείξεις όμως, είναι μια απλή θεωρία. Το 2002, ο δρ. Μόιτζις κάνει μια συνταρακτική ανακάλυψη. Το παλαιότερο δείγμα μετάλλου, που έχει βρεθεί στον πλανήτη μας. Ένας κρύσταλλος ζιρκονίου. 

Μέσα σε αυτούς τους μικροσκοπικούς κόκκους κρύβεται ένα ζωτικό στοιχείο. Η χημική ανάλυση των κρυστάλλων τού ζιρκονίου αποκαλύπτει αν σχηματίστηκαν παρουσία νερού. Σε διάστημα επτά ετών, ο δρ. Μόιτζις ανακαλύπτει και χρο- νολογεί σχεδόν 100.000 κρυστάλλους ζιρκονίου. Ένας από αυτούς ξεχωρίζει. 

«Ο παλαιότερος μέχρι στιγμής από αυτούς που βρήκαμε, είναι 4,38 δις ετών». Όταν δημιουργήθηκε αυτός ο κρύσταλλος, η Γη ήταν μόλις 180 εκατομμυρίων ετών. 

Η ανάλυση δείχνει, ότι αυτός ο κρύσταλλος ζιρκονίου των 4,4 περίπου δις ετών σχηματίζεται από υγρό νερό. Αντί για έναν άνυδρο πλανήτη, ο κρύ- σταλλος αποκαλύπτει, ότι η πρώιμη Γη έχει ήδη νερό στην επιφάνειά της. Σύμφωνα με τον δρ. Μόιτζις, «αυτή η ανακάλυψη ήταν εξαιρετικά συναρ- παστική, διότι δέν επιβεβαιώναμε απλώς ένα προαίσθημα. Ήταν μια αληθινή ανακάλυψη. Δέν γνωρίζαμε τί θα βρίσκαμε». Για χρόνια, οι επιστήμονες πίστευαν, ότι η Γη σχηματίζεται άνυδρη. Η ανακάλυψη τού Μόιτζις διαψεύδει αυτή τη θεωρία. 

Νερό εγκλωβισμένο σε ορυκτά;
Ο καθηγητής Μάικ Ντρέικ αναζητά μια νέα θεωρία, για το πώς η πρώιμη Γη σχηματίζεται υγρή: «Τα ζιρκόνια αποκαλύπτουν με σιγουριά πότε θα υπήρχε το υγρό νερό και αυτό ήταν πριν 4,4 δις. χρόνια. Ξαφνικά, δέν γνωρίζουμε από πού προήλθε. Έχουμε σοβαρό πρόβλημα. Πρέπει να αναλογιστούμε την πιθανότητα, ότι τα δομικά υλικά τού πλανήτη περιείχαν νερό, καθώς σχηματιζόταν».

Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει νερό στα δομικά υλικά όμως, αν εκείνα ήταν καυτά; Η απάντηση απαιτεί άλλο ένα βήμα πίσω στο χρόνο. 

«Ανέτρεξα στο σύστημα πριν από 4.5 δις χρόνια», εξηγεί ο δρ. Ντρέικ, «πριν τους πλανήτες και ανακάλυψα, ότι υπήρχαν λεπτοί κόκκοι σκόνης ενσωμα- τωμένοι σε μια θάλασσα υδρογόνου, ηλίου και οξυγόνου. Ποσότητα υδρο- γόνου και οξυγόνου αντέδρασαν, σχηματίζοντας νερό, συνεπώς είχαμε σκόνη περιβαλλόμενη από νερό».

Με την πάροδο εκατομμυρίων ετών, σκόνη και αέρια συμπυκνώνονται, για να δημιουργήσουν τους πλανήτες τού ηλιακού συστήματος. Μακριά από τον Ήλιο, Δίας και Κρόνος σχηματίστηκαν με ψυχρούς πυρήνες. Ο πάγος όμως, δέν είναι ο μόνος τρόπος πρόσληψης νερού από πλανήτες. Ακόμη βαθύτερα, όπου είναι πολύ θερμά για πάγο το νερό, μπορεί να είναι εγκλωβισμένο σε πέτρες, όπως συνιστά αυτό το ορυκτό τής φωτογραφίας. Αν το δείτε, μοιάζει πολύ στεγνό. Αν το αγγίξετε, είναι πολύ στεγνό. Η θερμότητα όμως, φανερώνει το μυστικό του.

Λέει ο δρ. Ντρέικ: «Μπορείτε να δείτε, ότι θερμαινόμενο σχηματίζει φυσαλίδες νερού. Από αυτό το ορυκτό εκλύεται τεράστια πο- σότητα νερού. Έτσι, ένα ορυκτό, που μοιάζει απόλυτα στεγνό, μπορεί να περιέχει τεράστια ποσότητα νερού».

Όταν πρωτοσχηματίζεται το ηλιακό σύστημα, το τεράστιο νέφος αερίων και σκόνης παγιδεύει τη θερμότητα τού νεαρού Ήλιου. Εκεί, που σχηματίζεται η Γη, έχει πάνω από 500 βαθμούς Κελσίου. Υπερβολικά θερμή, για να σχηματιστούν πετρώματα με νερό και να δημιουργήσουν τον πλανήτη. Ωστόσο, λίγο μετά την δημιουργία της, η Γη καταφέρνει να αποκτήσει νερό. 

Νερό από κόκκους ολιβίνη;
«Μια μέρα, έπινα ένα παγωμένο ποτό», λέει ο δρ. Ντρέικ, «κι όταν κοίταξα το ποτήρι υπήρχε υγροποίηση στο εξωτερικό του, όπως αυτό. Βλέπετε τους υδρατμούς στο εσωτερικό αν το αγγίξω. Αναρωτήθηκα αν είχε συμβεί το ίδιο στο δίσκο γύρω από τον Ήλιο πριν από 4,5 δις χρόνια. Μήπως το νερό είχε συμπυκνωθεί σε κόκκους, όπως στο παγωμένο ποτήρι;»

Είναι εντελώς διαφορετικό από τα πετρώματα, που φέρνουν νερό. Αν οι υδρατμοί κολλούν στους κόκκους σκόνης, που σχηματίζουν τον πλανήτη, θα μπορούσαν να αποτελούν την πηγή των ωκεανών. Ο Ντρέικ εξετάζει την θεωρία με ένα από τα κύρια συστατικά τού πλανήτη Γη. 

«Το πράσινο ορυκτό στο πέτρωμα είναι ο ολιβίνης, τον οποίο συναντάμε σε μεγαλύτερη αφθονία σε βραχώδεις πλανήτες. Επίσης, υπήρχε σε αφθονία στο δίσκο γύρω από τον Ήλιο πριν από 4,5 δις χρόνια».

Ο δρ. Ντρέικ αναρωτιέται αν όλοι οι κόκκοι ολιβίνη, που σχηματίζουν τον πλανήτη έχουν νερό κολλημένο επάνω τους. Με έναν υπολογιστή υπολογίζει την αλληλεπίδραση κόκκων ολιβίνη και υδρατμών στο πολύ πρώιμο ηλιακό σύστημα. Τα μόρια νερού προσκολλώνται στους κρύσταλλους ολιβίνη. Τα 30 γραμμάρια ολιβίνη απορροφούν περί τα 0,3 ml νερό.

Μπορούμε να πάρουμε όμως, αρκετό νερό, ώστε να γεμίσουν οι ωκεανοί; Ο Ντρέικ πρέπει να αυξήσει κλιμακωτά τους υπολογισμούς του. Πόσο νερό θα μπορούσε να προσκολληθεί σε έναν όγκο κόκκων ολιβίνης στο μέγεθος τής Γης; 

«Όταν ξεκινήσαμε τους υπολογισμούς δέν είχαμε ιδέα πόσο νερό θα μπορούσαμε να απορροφήσουμε. Η έκπληξή μας ήταν μεγάλη, όταν ανακαλύψαμε, ότι παίρναμε δεκαπλάσια ποσότητα νερού από αυτήν, που περιέχουν οι ωκεανοί της Γης».

Ο καθηγητής Ντρέικ λοιπόν, πιστεύει, ότι καθώς σχηματίζεται η πρώιμη Γη, ήδη έχει δισεκατομμύρια επί δισεκατομμυρίων λίτρα νερού. Νερό, που προσκολ- λάται στα τρισεκατομμύρια κόκκων σκόνης, τα οποία δημιουργούν τον πλα- νήτη: «Είναι συναρπαστικό να ανακαλύπτουμε μια νέα λύση σε ένα από τα πιο συναρπαστικά και σημαντικά ερωτήματά μας, δηλαδή, γιατί έχουμε νερό. Διότι χωρίς το νερό, δέν θα υπήρχαμε».

Διαφορετικό το είδος τού νερού
Η θεωρία τού Ντρέικ όμως, είναι καινούργια και δέν την πιστεύουν όλοι. Έχει ένα ψεγάδι, που ούτε ο ίδιος μπορεί να εξηγήσει. Το είδος τού νερού. Το νερό μας έχει μια σφραγίδα. Η αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στο νερό τής Γης μάς δείχνει την προέλευσή του. Η πηγή τού νερού τής Γης θα έπρεπε να έχει μια αντίστοιχη σφραγίδα. Το νερό όμως, που συμπυκνώνεται από τον δίσκο αερίων και σκόνης γύρω από το νεαρό μας Ήλιο, είναι πολύ διαφορετικό. Θα είχε την όψη και την γεύση τού νερού τής Γης, αλλά θα είχε έξι φορές λιγότερο βαρύ υδρογόνο. 

Ο δρ. Ντρέικ διευκρινίζει, ότι δέν υπαινίσσεται, ότι έχουμε βρει μια ολοκληρωμένη απάντηση. «Μέχρι να δείξουμε, ότι πετυχαίνουμε την σωστή αναλογία βαρέος / ελαφρού υδρογόνου δέν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, ότι σε αυτό οφείλονται οι ωκεανοί».

Αν το νερό τής Γης δέν προέρχεται από τα δομικά υλικά τού πλανήτη ούτε από τους κομήτες τότε από πού προέρχεται; Θα αποκαλυφθεί επιτέλους η προέλευση τού νερού τής Γης; Ο Γκάρι Χας γνωρίζει τους μετεωρίτες όσο ελάχιστοι: «Μεγάλωσα στο υπόγειο τού Μουσείου Μετεωριτών, που διατηρούσε ο παππούς μου στην Αριζόνα. Περιεργαζόμουν τους μετεωρίτες λοιπόν και στα δύο μου χρόνια τους γνώριζα όλους με το όνομά τους. Εφ΄ όσον γεννηθεί τέτοιο μικρόβιο μέσα σου, δέν σε εγκαταλείπει ποτέ».

Παρ’ ότι οι κομήτες αποτελούνται από πάγο και σκόνη και προέρχονται από τις ψυχρές παρυφές τού ηλιακού συστήματος, ένας μετεωρίτης προέρχεται από κάπου αλλού. Σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο μεταξύ Άρη και Δία υπάρχουν εκατομμύρια μάζες πετρωμάτων και μετάλλων, που αποκαλούνταιαστεροειδείς. Ορισμένοι, με διάμετρο πάνω από 300 χλμ. ζυγίζουν εκατομμύρια τόνους. Απομεινάρια τού σχηματισμού των πλανητών. Ενίοτε, οι αστεροειδείς συγκρούονται και θραύσματα πέφτουν στην Γη ως μετεωρίτες. Τι μπορούν να μας πουν όμως, για την προέλευση τού νερού τής Γης; 

Όσο μαθαίνουμε για τους μετεωρίτες, αποδει- κνύεται, ότι ορισμένοι είναι αρκετά υγροί, με αρκετό ποσοστό νερού. Αυτό είναι ένα τμήμα μετεωρίτη γνωστό ως «ανθρακούχος χονδρί- της». Ο μεγαλύτερος όγκος του, η μαύρη ύλη είναι ένα ορυκτό, που περιέχει νερό. Αυτό το θραύσμα ανήκε κάποτε σε έναν αστεροειδή, που σχηματίστηκε 322 εκατομμύρια χλμ. μακριά. Αποκαλύπτεται, ότι σε αυτή την απόσταση από τον Ήλιο οι αστεροειδείς σχηματίζονται περιέχοντας νερό. 

«Υπάρχει νερό στη Ζώνη των Αστεροειδών», λέει ο δρ. Χας. «Προφανώς, πάντα υπήρχε, απλώς δεν γνωρίζαμε πώς να το επισημάνουμε». Για να το επιβεβαιώσει ο καθηγητής Χας μετρά την αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στους μετεωρίτες, που περιέχουν νερό. Το καταφέρνει με ένα σύστημα μικροανάλυσης ιόντων. Η συσκευή εκτοξεύει μια δέσμη φορτισμένων σωματιδίων στο μετεωρίτη. Αυτό αποβάλει όλα τα άτομα υδρογόνου στο νερό. Το βαρύ υδρογόνο και το απλό υδρογόνο διαχωρίζονται, έτσι ώστε να μετρήσει την μεταξύ τους αναλογία. 

Νερό τής Γής:
ίδιο με το νερό τής Ζώνης των Αστεροειδών
Αυτό, που ανακαλύπτει ο δρ. Χας, μοιάζει με ένα σημαντικό κομμάτι τού γρίφου. Η αναλογία βαρέος προς ελαφρύ υδρογόνο στο νερό των αστεροειδών ποικίλλει. Ορισμένοι όμως, έχουν την ακριβή αναλογία τού νερού τής Γης. Φαίνεται, πως οι επιστήμονες ανακάλυψαν τελικά την προέλευση τού νερού τής Γης. 

«Το ερώτημα λοιπόν, είναι, πώς δύο πράγματα από διαφορετικά σημεία τού ηλιακού συστήματος περιέχουν το ίδιο είδος νερού;» Η χημεία δέν μπορεί να λύσει το γρίφο. Ο μαθηματικός Αλεσάντρο Μορμπιντέλι όμως, έχει μια ριζοσπαστική θεωρία, η οποία εξηγεί πώς το νερό από τη Ζώνη των Αστεροειδών κατέληξε στη Γη.

Ο δρ. Μορμπιντέλι εξέτασε επαναστατικά ένα παλιό ζήτημα. Πώς σχηματί- στηκαν οι πλανήτες τού ηλιακού μας συστήματος. Πριν, οι επιστήμονες μελε- τούσαν το σχηματισμό των τεσσάρων πλησιέστερων πλανητών στον Ήλιο. Μελέτησαν πώς η ύλη κοντά στον Ήλιο συμπυκνώθηκε σε μεγαλύτερα σώματα σχηματίζοντας τους πλανήτες Ερμή, Άρη, Αφροδίτη και Γη. Ο Μορμπιντέλι έχει κάνει κάτι ριζοσπαστικά διαφορετικό. Είναι ο πρώτος επιστήμονας, που μελέτησε συνολικά το σχηματισμό των οκτώ πλανητών τού ηλιακού συστήματος μέχρι τον Ποσειδώνα 80 φορές πιο μακριά: «Το ηλιακό σύστημα διασυνδέεται εξ ολοκλήρου και δέν μπορούμε να μελετήσουμε το σχηματισμό ενός τμήματός του παραμελώντας τις άλλες περιοχές τού ιδίου συστήματος». Δέν μπορούμε να μελετήσουμε τους πλανήτες μεμονωμένα, διότι όλοι συνδέονται με μια δύναμη. Η μόνη σημαντική δύναμη είναι η βαρύτητα. Συνεπώς, είναι σχετικά απλό. 

«Δέν χρειάζεται να εμπλέξουμε περίπλοκη φυσική ή παράξενες δυνάμεις ή σκοτεινή ύλη», λέει ο δρ. Μορμπιντέλι. Καθώς οι πλανήτες αναπτύσσονται, αλληλεπιδρούν λόγω βαρύτητας. Ο Μορμπιντέλι αναπαριστά αυτήν την αλληλεπί- δραση με ένα μοντέλο παρακολουθώντας από κοντά τη γέννηση τού ηλιακού συστήματος. Ένα εκατομμύριο χρόνια μετά τη γέννηση τού Ήλιου, ο δίσκος αερίων και σκόνης στο εσώτερο ηλιακό σύστημα συμπυκνώνεται και σχηματίζει περίπου 50 μίνι πλανήτες. Στο επόμενο στάδιο, αυτοί οι μίνι πλανήτες συγκρούονται και σχηματίζουν μεγαλύτερους. 

Κοντά στο Ήλιο είναι πολύ θερμά, για να σχηματιστούν οι μίνι πλανήτες με το παγιδευμένο νερό. Όσο απομακρυνόμαστε, ψυχραίνει. Σε απόσταση 370 εκατομμύρια χλμ. από τον Ήλιο είναι αρκετά ψυχρά, ώστε οι μίνι πλανήτες να σχηματιστούν με πετρώματα, που φέρουν νερό. 

«Σταδιακά, η Γη σχηματίζεται σε αυτή την πολύ θερμή περιοχή, όπου φυσιολογικά δέν θα υπάρχει νερό». Αν εξετάσουμε τους μίνι πλανήτες κοντά στον Ήλιο, η Γη σχηματίζεται από τοπικά υλικά. Οι μίνι πλανήτες είναι σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο σχεδόν παράλληλα. Συγκρούονται, για να σχηματίσουν την Γη, που σχηματίζεται από στεγνά υλικά. «Εν προκειμένω όμως, επειδή η Γη σχηματίστηκε από στεγνούς πλανήτες, θα είναι εξ ίσου στεγνή. Ευτυχώς για εμάς αυτό δεν συνέβη, οπότε πρέπει να αναθεωρήσουμε».

Λόγω τού ότι ο Μορμπιντέλι μελετά στο ηλιακό σύστημα συνολικά, αλλάζει η όλη εκδοχή. Εισάγεται ένας νέος παράγοντας. Ο Δίας. Ο Δίας είναι ο μεγα- λύτερος πλανήτης τού ηλιακού συστήματος και από τους πρώτους, που ανα- πτύχθηκε πλήρως. Είναι 300 φορές μεγαλύτερος από τη Γη και στις πρώτες ημέρες τού ηλιακού συστήματος αρχίζει να διανέμει το βάρος του. Η τεράστια βαρύτητα τού Δία διαταράσσει τις τροχιές των μίνι πλανητών. «Τώρα, οι μίνι πλανήτες και κυρίως οι πιο απομακρυσμένοι, κινούνται πιο ακανόνιστα κι έτσι μπορούν να ανακατευτούν». Η Γη πλέον σχηματίζεται υγρή. Η Γη σχηματίζεται από ένα συνδυασμό μίνι πλανητών, άλλων στεγνών, άλλων υγρών. Αυτό το μοντέλο εξηγεί πώς η Γη απέκτησε ίδιο νερό με εκείνο τής Ζώνης των Αστεροειδών. 

Η ιδέα τού Μορμπιντέλι αποτελεί την κύρια θεωρία, για το πως απέκτησε το νερό της η Γη. Δεν είναι μόνο αυτό, όμως, γιατί υπάρχουν λεπτομέρειες, που δέν κατανοούμε, συνεπώς πρέπει να συνεχίσουμε την δουλειά για να τα κατανοήσουμε όλα.

Πώς διατηρήθηκε το νερό στη Γη;
Το ερώτημα είναι, τί γίνεται το νερό στη Γη κατά τις διαρκείς συγκρούσεις με τους μίνι πλανήτες στο μέγεθος τής Σελήνης και τού Άρη; Η δρ. Ρόμπιν Κάναπ εξηγεί, ότι «η ενέργεια μιας τέτοιας σύγκρουσης είναι τόσο υψηλή, που είναι ικανή να λιώσει ολόκληρη τη Γη. Επιπλέον, ατμοποιεί ένα τμήμα των γήινων πετρωμάτων».

Αν αυτές οι συγκρούσεις ατμοποιούν τα πετρώματα πώς διατηρείται το νερό; Η προέλευση τού νερού τής Γης παραμένει ασαφής. Οι επιστήμονες έχουν θεωρίες, που μπορούν να φέρουν το νερό στη Γη. Μπορούν να το διατηρήσουν, όμως; Το τελικό στάδιο τού σχηματισμού τής Γης είναι μια σειρά από κατακλυσμιαίες συγκρούσεις. Μπορεί να διατηρηθεί το νερό; 

Η απάντηση βρίσκεται στο νυχτερινό ουρανό. Η δρ. Κάναπ μελετά το σχηματισμό τής Σελήνης, εδώ και 13 χρόνια: «Θεωρώ, ότι το φεγγάρι μάς συναρπάζει ιδιαίτερα τους ανθρώπους, διότι μάς συντροφεύει καθ΄όλη την ιστορία τής ανθρωπότητας, καθώς και την ιστορία τής Γης. Όσοι άνθρωποι πέρασαν από την Γη έχουν ατενίσει το ίδιο φεγγάρι».

Το φεγγάρι σχηματίστηκε από την σύγκρουση τής πρώιμης Γης και ενός μίνι πλανήτη. «Η κύρια ιδέα για τον σχηματισμό του, είναι η θεωρία τής γιγάντιας σύγκρουσης. Καθώς η Γη ολοκλήρωνε το σχηματισμό της, συγκρούστηκε με ένα άλλο αντικείμενο στο μέγεθος πλανήτη, κάτι μικρότερο από τη Γη, αλλά περίπου στο μέγεθος τού Άρη. Συνεπώς, ήταν μια σημαντική σύγκρουση». 

Η τελευταία, από αρκετές γιγάντιες συγκρούσεις μίνι πλανητών, που σχημάτισαν την Γη. Γιατί αυτή η σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα ένα άνυδρο φεγγάρι και όχι μια μεγαλύτερη Γη; Η Κάναπ έχει αναπτύξει ένα μοντέλο στον υπολογιστή, για να το ανακαλύψει. Το κλειδί αποδεικνύεται η γωνία πρόσκρουσης. 

Η δρ. Κάναπ εξηγεί: «Όταν γίνεται η σύγκρουση, είναι σε πλάγια γωνία. Ο προσκρούων πλανήτης διαλύεται σε μια γραμμή από συντρίμμια, η οποία περιβάλλει τη Γη σχηματίζοντας ένα δίσκο». Σε χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο μιας ανθρώπινης ζωής, ο δίσκος συμπυκνώνεται και σχηματίζει το φεγγάρι. Γιατί, λοιπόν, δεν είναι υγρό το φεγγάρι; «Αν κατανείμουμε το βράχο σε ένα δίσκο γύρω από τη Γη, ούτως ώστε να είναι σε πλήρη ανάπτυξη και να υπάρχει μεγάλη επιφάνεια, για να αποτελέσει το νερό του, τότε το νερό τείνει να εξατμιστεί και να χαθεί». Το μοντέλο εξηγεί, γιατί το φεγγάρι είναι στεγνό, αλλά όχι τί συμβαίνει στο νερό στη Γη. 

«Η σύγκρουση τού σχηματισμού τού φεγγαριού είναι ένα γεγονός τόσο μεγάλης κλίμακας, που είναι σχεδόν αδιανόητο. Αν έχετε δει την τετηγμένη λάβα να ρέει από τη Γη σε ένα ηφαίστειο, αυτό εννοούμε, όταν λέμε τετηγμένο πέτρωμα. Αυτό θα ήταν το ψυχρότερο υλικό στη Γη μετά τη σύγ- κρουση. Αν συνεχίσετε να θερμαίνετε το υλικό, κάποια στιγμή θα εξατμιστεί. Η σύγκρουση, που σχημάτισε το φεγγάρι, είχε αρκετή ενέργεια, ώστε να κάνει και τα δυο».

Αυτές οι κατακλυσμιαίες συγκρούσεις θα έπρεπε να έχουν απομακρύνει όλο το νερό από τη Γη. Οι επιστήμονες πρέπει να καθορίσουν αν από αυτή τη διαδικασία διασώζεται καθόλου νερό στην Γη. Γνωρίζουν πότε η Γη έχει νερό στην επιφάνειά της. Αν καθορίσουν πότε ολοκληρώνεται αυτή η κατακλυσμιαία διαδικασία μπορούν να συγκρίνουν αυτά τα δυο χρονικά σημεία. Αν είναι κοντινά, πιθανότατα το νερό στη Γη να αντέχει τις συγκρούσεις. Πρέπει να μάθουν πότε συντελείται αυτή η τελευταία σύγκρουση σχηματισμού τού φεγγαριού. 

Τη δεκαετία τού 1960, έχουν επιτέλους την ευκαιρία. Μετά από ένα δεκαετή αγώνα τού διαστήματος, στις 20 Ιουλίου 1969 το Απόλλων 11 αγγίζει την επιφάνεια τού πλησιέστερου ουράνιου γείτονα. Την επόμενη τριετία, το Πρόγραμμα Απόλλων, κάνει άλλες πέντε προσεληνώσεις. 

Οι αστροναύτες εξερευνούν την επιφάνεια και συλλέγουν πληθώρα δεδομένων. Κυριότερα, συλλέγονται περίπου 390 κιλά σεληνιακές πέτρες. Ραδιενεργά στοιχεία στις πέτρες αποσυντίθενται με γνωστό ρυθμό, συνεπώς οι επιστήμονες μπορούν να καθορίσουν την ηλικία τους. Η παλαιότερη τούς δίνει την ηλικία τού φεγγαριού. Η σύγκρουση συντελέστηκε περίπου πριν 4,5 δις χρόνια. Κι αν αυτή είναι η τελευταία κατακλυσμιαία σύγκρουση, που υπέστη ο πλανήτης Γη, η χρονολογία έχει ζωτική σημασία. Τα ζιρκόνια τού καθηγητή Μόιτζις αποκαλύπτουν, ότι η Γη έχει νερό πριν από 4,4 δις χρόνια. Λίγο μετά τη σύγκρουση, που σχημάτισε το φεγγάρι. Αν η σύγκρουση είχε εκτοξεύσει το νερό τής Γης στο διάστημα από πού προήλθε το νερό στα ζιρκόνια; 

«Εφ΄όσον το νερό βρισκόταν εδώ σε υγρή μορφή και σε αφθονία από πολύ νωρίς και λίγο μετά το γεγονός σχηματισμού τής Σελήνης, σημαίνει, ότι είτε το νερό μεταφέρθηκε τάχιστα αμέσως μετά το σχηματισμό τού φεγγαριού, για το οποίο αμφιβάλλω, ή το νερό ήταν ήδη παρόν στη Γη πριν την γιγάντια σύγκρουση, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τού φεγγαριού».

Το νερό της Γης λοιπόν, επιβιώνει αυτής τής τελευταίας κατακλυσμιαίας διαδικασίας τού σχηματισμού πλανητών. Πώς όμως; Ο καθηγητής Ντρέικ πιστεύει, ότι το νερό βρισκόταν εδώ εξ αρχής. Έχει μια θεωρία για το πώς επιβίωσε: «Η σύγκρουση ενός αντικειμένου στο μέγεθος τού Άρη με τη Γη είναι ένα εξαιρετικά βίαιο γεγονός. Θα λιώσει τη Γη». Το προφανές ερώτημα είναι εάν η Γη βίωσε ένα τόσο βίαιο γεγονός, πώς κατάφερε να διατηρήσει το νερό της; 

Οι περισσότεροι πιστεύουν, ότι αν θερμάνεις κάτι, εξατμίζεται όλο το νερό. Αυτό δέν αληθεύει όμως. «Η όποια ποσότητα νερού στη Γη θα διαλυθεί στην τετηγμένη πέτρα και αυτό το μάγμα είναι κυριολεκτικά ένα σφουγγάρι. Μπορούμε να διαλύσουμε τεράστιες ποσότητες νερού σε υγρή πέτρα».

Η πρώιμη Γη είναι μια γιγάντια πύρινη σφαίρα τετηγμένης πέτρας. Μέσα της είναι διαλυμένα δισεκατομμύρια γαλόνια νερού. Πώς, όμως, αυτή η πέτρα μετατρέπεται στον γαλάζιο πλανήτη μας; «Αυτή η πύρινη τετηγμένη Γη», σύμφωνα με τον Ντρέικ, «θα περιέχει άφθονο νερό, το οποίο κάπου πρέπει να πάει, όταν ψυχρανθεί ο πλανήτης». Οι πέτρες στην έρημο τής Αριζόνα αποκαλύπτουν τί συμβαίνει, όταν στερεοποιούνται οι ψυχρές πέτρες. 

«Πέτρες, που κρυσταλλοποιούνται βαθιά μέσα στον πλανήτη, θα διατηρούν το νερό στα ορυκτά, που κρυσταλλοποιούνται. Αυτός είναι ένας γρανίτης και αυτό το νερό θα διατηρηθεί στον πλανήτη επί 4,5 δις χρόνια». Πέτρες, που στερεοποιούνται βαθιά μέσα στην τετηγμένη λάβα μπορούν να περιέχουν νερό. Η λάβα κοντά στην επιφάνεια, όμως, σχημα- τίζει ένα διαφορετικό πέτρωμα. 

«Οποιαδήποτε πέτρα κοντά στην επιφάνεια, όπως αυτή, στην οποία βλέπετε τις τρύπες, θα χάσει το νερό της. Θα σχηματίσει μικρές φυσαλίδες. Φαν- ταστείτε, ότι τέτοιες πέτρες κρυσταλλοποιούνται σε όλο τον πλανήτη. Το νερό εκλύεται στην ατμόσφαιρα. Φανταστείτε την ποσότητα τού καυτού νερού, που θα έρρεε από τα βράχια μιας οροσειράς, καθώς κρυσταλλοποιούνταν».

Σε ολόκληρο τον πλανήτη οι υδρατμοί εκλύονται από τις ψυχρές πέτρες. Η γήινη ατμόσφαιρα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ατμό. 100 εκατομμύρια χρόνια μετά τη σύγκρουση, που σχημάτισε το φεγγάρι, η Γη έχει ψυχρανθεί αρκετά, ώστε να σχηματίσει ένα φλοιό. 

Σύμφωνα με τον δρ. Ντρέικ: «Καυτή βροχή θα έπεφτε στην επιφάνεια τού πλανήτη ρέοντας σε ποτάμια και σταδιακά θα δημιουργούσε τους ωκεανούς». Μέσα σε δεκάδες χιλιάδες χρόνια, η Γη έχει όσο νερό έχει σήμερα. Και πάλι όμως, δέν μοιάζει με τη Γη. Το νερό είναι πράσινο και ο ουρανός κόκκινος με υψηλή περιεκτικότητα διοξειδίου τού άνθρακα. Περνούν ένα δισεκα- τομμύριο χρόνια και η ζωή ξεκινά. Σταδιακά, δημιουργεί αρκετό οξυγόνο, ώστε να αλλάξει την ατμόσφαιρα για πάντα. Η ίδια η ζωή μετα- τρέπει τη Γη στο οικείο «Γαλάζιο Μάρμαρο». 

Συνδυασμός θεωριών
Το παγιδευμένο νερό μέσα στο μάγμα εξηγεί πώς επιβιώνει τής κατακλυσμιαίας σύγκρουσης. Και πάλι όμως, λείπει ένα κεφάλαιο τής ιστορίας. Πολλοί επιστή- μονες πιστεύουν, ότι η Γη έχει και άλλες πηγές νερού. Από πού προήλθε όλο το νερό της Γης; Σύμφωνα με την κύρια θεωρία, το νερό προέκυψε, όταν μίνι πλανήτες από το εξώτερο ηλιακό σύστημα συγκρούστηκαν με την πρώιμη Γη. Οι επιστήμονες όμως, υποπτεύονται, ότι δεν τελειώνει εκεί. 

«Πιστεύω ότι υπάρχει και άλλος τρόπος μεταφοράς νερού στην Γη», λέει ο δρ. Όουεν. «Όπως οι κομήτες». Η ανάλυση των κομητών δείχνει, ότι δέν θα μπορούσαν να αποτελούν την πηγή όλου μας τού νερού. «Μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, ότι οι κομήτες θα έφερναν ένα μέρος νερού, διότι γνωρίζουμε, ότι πρέπει να προσέκρουσαν στη Γη. Το ερώτημα όμως, είναι σε τί ποσοστό συνεισέφεραν;»

Το ηλιακό σύστημα ίσως να έχει παράσχει άλλη μια πηγή νερού. Λέει ο δρ. Ντρέικ: «Μάς έχουν πλήξει κομήτες και αστεροειδείς και ένα μέρος τού νερού μπορεί να προήλθε από αυτούς. Για εμένα όμως, είναι απλό. Αν όχι το περισσότερο νερό τής Γης, τουλάχιστον ένα τμήμα του, πρέπει να προήλθε από την απορρόφηση νερού από κόκκους πριν τον σχηματισμό τού πλανήτη».

Έχει αλλάξει η σύσταση τού νερού;Αυτές οι διαφορετικές πηγές όμως, έφεραν αρκετό νερό στη Γη, ούτως ώστε να υποστηρίξουν τη ζωή; Είναι αδύνατον πλέον να υπολογίσουμε πόσο από το νερό τής Γης προέρχεται από ποια πηγή. Διότι το νερό ανακατεύεται πάνω από τέσσερα δις χρόνια. Και σε όλο αυτό το διάστημα το νερό τής Γης όχι μόνο έχει αναμιχθεί, αλλά και έχει μεταβληθεί. Σύμφωνα με τον δρ. Ντρέικ, «οι ωκεανοί τής Γης από τον σχηματισμό της, έχουν διέλθει από πολλές διαδικασίες. Έχουμε βροχή, χιόνι και όλα αυτά άλλαξαν τη σύσταση τού νερού. Κανείς δέν γνωρίζει κατά ποσό έχει αλλάξει το νερό». 

Υπάρχει ένα μέρος όμως, όπου ίσως το μάθουμε. Σε μια αλυσίδα ηφαιστειακών νησιών καταμεσής τού Ειρηνικού. Στο νησί τής Χαβάης, ο δρ. Γκάρι Χας αναζητά το παλαιότερο νερό τής Γης: «Το ηφαίστειο τής Χαβάης είναι γνωστό ως θερμή κηλίδα. Ένα μέρος, όπου η λάβα ρέει σταθερά από την Γη. Τα πετρώματα των νήσων τής Χαβάης προέρχονται από τα έγκατα τού μανδύα τής Γης χιλιάδες μίλια από την επιφάνεια. Μάς παρέχει ένα δείγμα υλικού, που δέν θα αποκτούσαμε διαφορετικά».

Όταν μελετά το νερό από τις πέτρες, που εξόρυξε στη Χαβάη, ο δρ. Χας μελετά νερό από το μέσον τής Γης. Νερό αμετάβλητο από την πρώτη ημέρα. «Αν θέλετε να μελετήσετε τη σύνθεση τού νερού στη Γη την περίοδο, που σχηματιζόταν η Γη, αυτό είναι το μοναδικό μέρος, που μπορείτε να ψάξετε».

Μπορεί να αποδείξει ο Χας, ότι υπάρχει αρχέγονο νερό βαθιά στον πλανήτη; Η προσέγγισή του είναι καινοτόμος και τα πρώτα αποτελέσματα συνιστούν, ότι ίσως έχει ανακαλύψει κάτι. «Όταν ανακαλύψαμε τα στοιχεία ενθουσιαστήκαμε. Πράγματι φαίνεται, ότι το νερό από τα έγκατα τής Γης διαφέρει από εκείνο των ωκεανών και μάλιστα, σημαντικά».

Τόσο διαφορετικό, που θα μπορούσε να είναι αρχέγονο νερό ανέγγιχτο από τη γέννηση τού πλανήτη. Αυτή η έρευνα θα μπορούσε να προσφέρει εντυπωσιακές απαντήσεις στο ερώτημα για την προέλευση τού νερού τής Γης. Και η Χαβάη δεν είναι το μοναδικό μέρος δοκιμών. Η ομάδα εξετάζει νερό από άλλη μια θερμή κηλίδα, την Ισλανδία. 

«Αν το συγκεκριμενοποιήσουμε για το ηφαίστειο τής Χαβάης και πάρουμε διαφορετική απάντηση από την ισλανδική θερμή κηλίδα, πέρα από τις διαφορές στο νερό από τα έγκατα και την επιφάνεια θα έχουμε και διαφορές σε δυο ηφαίστεια στα αντίθετα άκρα τού κόσμου. Ίσως να είναι η απόδειξη για περισσότερες από μια πηγές».

Υπάρχει άλλος πλανήτης με νερό στο Σύμπαν;
Κάποια ημέρα, βαθιά μέσα στον πλανήτη ίσως βρουν δεξαμενές αρχέγονου νερού διαφορετικές μεταξύ τους. Μια τέτοια ανακάλυψη θα σήμαινε μόνο ένα πράγμα. Το νερό μας πρέπει να έχει διαφορετικές προελεύσεις. Οι επιπτώσεις είναι σημαντικές. Επί χρόνια, οι αστρονόμοι εργάζονταν με έναν στόχο. Αναζητούσαν στον ουρανό άλλον έναν πλανήτη σαν την Γη. Έναν βραχώδη πλανήτη, στο σωστό μέγεθος και στη σωστή θερμοκρασία για υγρό νερό και ζωή. 

Υπάρχουν άλλοι πλανήτες σαν τη Γη, που περιέχουν νερό; Θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει τη ζωή; Τα σύγχρονα τηλεσκόπια δέν μπορούν να δώσουν απάντηση. Τα μοντέλα των υπολογιστών όμως, μπορούν. Ο δρ Σον Ρέιμοντ έχει σχεδιάσει ένα τέτοιο: «Παίρνουμε το έναυσμα από παρατηρητές. Με τα τηλεσκόπια λοιπόν, ανακαλύπτουμε γιγάντιους πλανήτες σε τροχιά γύρω από άλλα άστρα. Παίρνουμε τις τροχιές τους και προσπαθούμε να καταλάβουμε αν σε εκείνο το σύστημα θα μπορούσε να σχηματιστεί ένας πλανήτης, όπως η Γη».

Το μοντέλο τού Ρέιμοντ δείχνει, ότι καθώς τα πλανητικά συστήματα σχηματίζονται γύρω από τα άστρα, ορισμένοι πλανήτες σαν τη Γη καταλήγουν με νερό. «Αναπαριστούμε το σχηματισμό ενός πλανητικού συστήματος. Όλο αυτό το κόκκινο είναι στεγνό και το γαλάζιο, υγρό». Ξεκινά με πολλούς μίνι πλανήτες. Μακριά από τον Ήλιο τους, οι γαλάζιοι έχουν νερό. Πλησιέστερα οι κόκκινοι σχηματίζονται άνυδροι. Καθώς σχηματίζονται οι πλανήτες, αρχίζουν να ψυχραίνονται.

Όπως η Γη, οποιοσδήποτε πλανήτης αρκετά θερμός, ώστε να έχει νερό, πρέπει να κινείται στη στεγνή ζώνη. 

Όπως εξηγεί ο δρ. Ρέιμοντ, «το μοντέλο δείχνει πώς υγροί μίνι πλανήτες, ακόμη μακρύτερα, έλκονται προς τα μέσα, για να συγκρουστούν με έναν μίνι πλανήτη τής στεγνής ζώνης, όπως η Γη. Στην προσομοίωση γίνεται κόκκινο, κίτρινο και πράσινο. Εκεί συντελείται μεταφορά νερού. Και όταν ολοκληρώνεται αυτή η προσομοίωση, θα είναι πολύ υγρός».

Το αποτέλεσμα είναι ένας πλανήτης στο ιδανικό σημείο για νερό. Άλλη μια Γη. Με το μοντέλο ο Ρέιμοντ υπολογίζει τί χρειάζεται για τον σχηματισμό άλλης μιας Γης και πόσες θα μπορούσαν να υπάρχουν. «Μετά λέμε: κι αν τα πράγματα διέφεραν, όπως στο άλλο άστρο; Πώς θα επηρέαζε αυτό το σχηματισμό πλανητών σαν τη Γη και την μεταφορά νερού σε εκείνους;»

Αν το νερό της Γης μεταφέρθηκε με παραπάνω από έναν τρόπο μέσω κομητών και με το νερό ως ένα από τα αρχικά συστατικά της, ξαφνικά, οι πιθανότητες εύρεσης ενός πλανήτη σαν τη Γη με υγρό νερό μόλις αυξήθηκαν δραματικά. Το ίδιο και οι πιθανότητες εύρεσης εξωγήινης ζωής. Σύμφωνα με το δρ. Ρέιμοντ, «είναι σοβαρό το ζήτημα, διότι κανείς δέν είναι βέβαιος αν είμαστε μόνοι στο Σύμπαν. Όλους μάς συναρπάζει η ιδέα τής ζωής σε άλλους πλανήτες. Κάνουμε ένα βήμα προς την εύρεση ζωής σε άλλους πλανήτες. Είναι πολύ καλό! Πολύ συναρπαστικό».

Και επειδή οι επιστήμονες πιστεύουν πλέον, ότι οι πλανήτες μπορούν να αποκτήσουν νερό με περισσότερους από έναν τρόπο, είναι σίγουροι όσο ποτέ για την απάντηση. Ο δρ. Λις δηλώνει, ότι όταν τον ρωτούν αν υπάρχει ζωή εκεί έξω, απαντά θετικά. «Και αν υπάρχει ζωή, όπως την γνωρίζουμε εμείς σε έναν άνυδρο βραχώδη πλανήτη; Και πάλι η απάντηση θα ήταν ναι».

Μαθαίνοντας, λοιπόν, πώς απέκτησε το νερό της η Γη, μπορούμε να ανακαλύψουμε πόσο πιθανό είναι, κάπου εκεί έξω, ίσως εκατομμύρια έτη φωτός μακριά να υπάρχουν άλλες εξωγήινες μορφές ζωής. 

Σημείωση: 
Το παραπάνω κείμενο αποτελείται 
από απομαγνητοφωνημένα αποσπάσματα 
από την ταινία τής Ηelen Βrittοn: 
«Βirth οf the οceans», παραγωγή: Νatiοnal Geοgraphic.

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ " Από πού προήλθε όλο το νερό της Γης;"

Τι είδαν οι αρχαιολόγοι με τη μικροκάμερα στον τύμβο της Αμφίπολης

Με «χειρουργικές» κινήσεις προχωρά η ανασκαφή στον τύμβο Καστά στην Αμφίπολη. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η αρχαιολόγος Αικατερίνη Περιστέρη χρησιμοποίησε μικροκάμερα για να «δει» στο εσωτερικό του τύμβου, καθώς δύο τοίχοι χωρίζουν τους αρχαιολόγους από την είσοδο σε αυτόν.

Όπως αναφέρει Το Βήμα της Κυριακής, η κ. Περιστέρη, επικεφαλής της ΚΗ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων με έδρα τις Σέρρες, κοίταξε με τη μικροκάμερα απο μία εσοχή μικρής διαμέτρου που βρίσκεται στα δεξιά τις εισόδου και διέκρινε κάποιες όψεις από ένα μεγαλοπρεπές δωμάτιο που δικαιολογεί τον ενθουσιασμό για την ανασκαφή.

Ωστόσο, υπάρχουν επιχωματώσεις και μόνο η ολοκλήρωση της ανασκαφής θα μπορέσει να οδηγήσει σε ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με το ποιος ήταν ο «ιδιοκτήτης» του τύμβου, ο οποίος χρονολογείται από την εποχή της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Καθώς το ενδιαφέρον των τουριστών αυξάνεται, η είσοδος της ταφικής περιβόλου στον τύμβο Κάστα καλύφθηκε με ειδικά σκέπαστρα, προστατεύοντας τις δύο σφίγγες αλλά και τους αρχαιολόγους από την υπεριώδη ακτινοβολία, αλλά και από τα περίεργα βλέμματα επισκεπτών, που ακόμη και με ειδικούς τηλεσκοπικούς φακούς προσπαθούν να δουν τα σπάνια ευρήματα.

Το ζήτημα στο οποίο διαφωνούν οι αρχαιολόγοι είναι εάν ο τύμβος έχει συληθεί ή όχι. Ορισμένοι επιμένουν ότι οι ενδείξεις δείχνουν ότι δεν έχει υποστεί σύληση, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι έχει συλληθεί από τυμβωρύχους, πιθανότατα κατά τα ρωμαϊκά χρόνια. 

Με την ψηφιακή σάρωση του 2013 ανακαλύφθηκε ότι ο περίβολος του τύμβου ήταν ένας ακριβής κύκλος και πως το μνημείο αποτελεί ενιαίο σύνολο με το Λιοντάρι της Αμφίπολης, που βρίσκεται πέντε χιλιόμετρα από τον τύμβο, κοντά στον Ποταμό Στρυμόνα, όπου μεταφέρθηκε περίπου 400 χρόνια από την ανέγερσή του από τους Ρωμαίους για την κατασκευή φράγματος.

Αποκαλύφθηκαν 15 σκαλιά και δύο Σφίγγες, καθώς και μικρό ψηφιδωτό δάπεδο που οδηγεί στην είσοδο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Σφίγγες, βάρους 1,5 τόνου η κάθε μία, εμποδίζουν την είσοδο στον τύμβο.

Εκεί υπάρχει μεγάλος όγκος χώματος και παρεμβάλλονται δύο τοίχοι με απόσταση 6-7 μέτρων μεταξύ τους.

Το μυστήριο της Αμφίπολης

Οι αρχαιλόγοι είναι βέβαιοι ότι βρίσκονται μπροστά σε μία πολύ σημαντική ανακάλυψη. Οι θεωρίες για τον «ιδιοκτήτη» του τύμβου πολλές και καθώς η ανασκαφή προχωρά αναμένεται να λυθούν οι απορίες.

Πολλοί θεωρούν ότι πιθανώς ο τάφος να ανήκε στον ναύαρχο Νέαρχο, ο οποίος είχε ξεκινήσει από την Αμφίπολη -αφετερία της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου- το 334 π.Χ. Οι αρχαιολόγοι δεν αποκλείουν ο τάφος να ανήκει στη Ρωξάνη και στον γιο της Αλέξανδρο τον Δ', οι οποίοι δολοφονήθηκαν από τον Κάσσανδρο το 311 π.Χ. έχοντας πρώτα εξοριστεί στην Αμφίπολη. Άλλοι εκτιμούν ότι μία τέτοια μεγαλοπρεπής κατασκευή θα ήταν παράξενη επιλογή.

Αν και οι πιθανότητες να έχει ταφεί στον τύμβο ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρούνται μικρές -καθώς ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι ετάφη στην Αίγυπτο-, ορισμένοι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι μπορεί να πρόκειται για κενοτάφιο προς τιμήν του, μέσα στο οποίο μπορεί να έχουν ταφεί μέλη της οικογένειάς του. Βέβαια, κάποιοι ιστορικοί δεν αποκλείουν η σορός του μεγάλου στρατηλάτη να μεταφέρθηκε κρυφά στη Μακεδονία, όπου πραγματοποιήθηκε η ταφή του.

Άλλοι, πάλι, προτάσσουν ως θεωρία ο τύμβος να ανήκει στη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την Ολυμπιάδα που τα τελευταία χρόνια της ζωής της είχε εξοριστεί στην Αμφίπολη.

Πηγή: in.gr

Διαβάστε περισσότερα Ἔρρωσο: Τι είδαν οι αρχαιολόγοι με τη μικροκάμερα στον τύμβο της Αμφίπολης http://erroso.blogspot.com/2014/08/blog-post_84.html#ixzz3AfaQ0pvY

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τι είδαν οι αρχαιολόγοι με τη μικροκάμερα στον τύμβο της Αμφίπολης "