ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΒΙΒΛΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΟ 450 Π.Χ.

Αρχές του εμπορίου του βιβλίου στην Ελλάδα Γύρω στο 450 π.Χ.

Δεν είναι μόνο ότι μέχρι τα μέσα του πέμπτου αιώνα ή λίγο αργότερα ότι το εμπόριο στο βιβλίο μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρχε στην Ελλάδα,  θα βρει κανείς αναφορές σε ένα τμήμα της αθηναϊκής αγοράς, όπου τα βιβλία μπορούν να αγοραστούν και ο Σωκράτης που εκπροσωπείται από τον Πλάτωνα, και όπως λέει στην απολογία του ότι ο καθένας μπορεί να αγοράσει έργα Αναξαγόρα για μια δραχμή Όλες οι λεπτομέρειες του εμπορίου, ωστόσο, παραμένει άγνωστο» (Reynolds & Wilson, Γραμματείς και μελετητές, 3ο. ed. [1991] 2).

Πιθανά Βιβλιοθήκες στην  Ελλάδα περί το 410 π.Χ.

"Η αύξηση του εμπορίου του βιβλίου έδωσε τη δυνατότητα σε ιδιώτες να δημιουργήσουν βιβλιοθήκες. Ακόμα και αν η παράδοση που έκτου αιώνα αναφέρει ότι οι τύραννοι, όπως Πεισίστρατος και ο Πολυκράτης της Σάμου κατείχαν μεγάλες συλλογές βιβλίων ( Αθηναίος- I.3A), είναι σαφές ότι μέχρι το τέλος του πέμπτου αιώνα ιδιωτικές βιβλιοθήκες υπήρχαν. 

Ο Αριστοφάνης κοροϊδεύει τον Ευριπίδη για την κατάρτιση του σε μεγάλο βαθμό από φιλολογικές πηγές, για να μπορέσει να  συνθέσει τις τραγωδίες του (Βάτραχοι 943), και το δικό του έργο, είναι γεμάτο παρωδία και υπαινιγμούς και θα πρέπει να εξαρτάται σε κάποιο βαθμό σε μια προσωπική συλλογή βιβλίων.

«Δεν υπάρχει κανένα ίχνος σχετικά με τις δημόσιες βιβλιοθήκης να διατηρούνται με  δημοσία δαπάνη στην Αθήνα, αλλά είναι πιθανό ότι αντίγραφα των θεατρικών δρώμενων  που διενεργούνται στα κορυφαία φεστιβάλ, όπως τα  Διονύσια κρατήθηκαν αντίγραφα στο θέατρο ή στο δημόσιο αρχείο του κράτους. 

Ο Ψευδο-Πλούταρχος  (Βίοι των δέκα ρητόρων 841F) αποδίδει ότι ο ρήτορας Λυκούργος (γ. 390-324 π.Χ.), έκανε μια πρόταση για να κρατήσει το κράτος επίσημα αντίγραφα με αυτό τον τρόπο, αλλά η ανάγκη θα μπορούσε πιθανότατα να έχουν προκύψει νωρίτερα. 

Γνωρίζουμε ότι μετά την αρχική παράσταση  ενός θεατρικού δρώμενου για να γίνει σωστά η  απόδοση όταν το αναβίωναν από καιρό σε καιρό το δρώμενο, νέα αντίγραφα του κειμένου πρέπει να ήταν απαραίτητα για τους ηθοποιούς, και αν είχαν την υποχρέωση να αποκτήσουν τις εν λόγω πληροφορίες του δρώμενου από μια διαδικασία μεταγραφής από την ιδιωτική αντιγραφή, θα ήταν έκπληξη το γεγονός ότι ένα σχεδόν πλήρες φάσμα των θεατρικών δρώμενων  επέζησε έως την ελληνιστική εποχή "(Reynolds & Wilson, Κείμενα και μεταδόσεις, 3rd ed. [1991] 5).

Εξαγωγή Βιβλίων από την Ελλάδα προς τον Εύξεινο Πόντο  399 π.Χ.

 Στη Ανάβαση του, Έλληνας ιστορικός Ξενοφών αναφέρει ότι τα βιβλία (από πάπυρο) , αποτελούν μέρος του φορτίου των πλοίων ναυάγησαν στα ανοικτά της Σαλμυδησσού στη βόρεια ακτή της Θράκης - απόδειξη ότι τα βιβλία εξήχθησαν από την Αθήνα για την  Εύξεινο ακτή από την ημερομηνία αυτή, είναι αντανάκλαση μιας τάσης εξάπλωσης του εμπορίου του βιβλίου.

Reynolds & Wilson, Γραφείς και Διανοούμενοι 3rd ed. (1991) 244.

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΩΝ  ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΟΙ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ»  ΦΡΟΝΤΙΣΑΝ ΝΑ ΤΑ ΕΧΟΥΝ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ , ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΤΟΥΣ

Η Ρωμέϊκη «βυζαντινή» Ιλιάδα με εικονογράφηση 

 Η ΙΛΙΑΔΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ .ΕΤΣΙ ΣΗΜΕΡΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΙΛΙΑΔΑ ΕΑΝ ΔΕΝ ΘΕΩΡΟΥΣΑΝ ΟΙ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ» ΑΞΙΟ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΓΟΝΙΚΟ ΘΑ ΤΟ ΑΝΤΕΓΡΑΦΑΝ; ΚΑΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΙ ΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΤΙ ΧΡΗΜΑ ΧΡΕΙΑΖΟΤΑΝ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΚΕΙΝΗ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΥΤΗ Η ΕΡΓΑΣΙΑ.

Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ. ΟΙ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ » ΦΡΟΝΤΙΣΑΝ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝ ΝΑ ΤΟΝ ΓΝΩΡΙΣΕΙ Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΒΡΕΘΕΙ

ΤΑ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΑΝΑΠΑΡΑΧΘΕΝΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥΣ»

«'Ο Πλάτωνας »: το παλαιότερο χειρόγραφο (εκτός των αποσπασμάτων που βρεθήκαν από πάπυρο) για τους μισούς περίπου των διαλόγων του Πλάτωνα, ίσως είναι αυτός ο πρώτος τόμος μιας σειράς δύο τόμων. Η Ανάθεση έγινε από τον Έλληνα «Βυζαντινό» Αρέθα της Πάτρας (επίσκοπος Καισαρείας, 902-. 939 μ.Χ. ), ο οποίος πλήρωσε 21 χρυσά νομίσματα…!!!! για την αντιγραφή και την περγαμηνή, και πρόσθεσε σχόλια στο περιθώριο σε ένα μικροσκοπικό στυλ στα μεγάλα γράμματα των αρχαίων χειρογράφων (η κάποιος άλλος τουλάχιστον με το χέρι σε μία άλλη πιο σύγχρονη εποχή ).
Βρίσκεται στην συλλογή Greek manuscripts at Oxford ……Έχει τίτλο Tetralogies 1-6, με 24 διάλογους: Euthyphro, Απολογία, Κρίτων, Φαίδων, Κρατύλος, Θεαίτητος, Σοφιστής, Politicus, Παρμενίδης, Philebus, Συμπόσιο, Φαίδρο, Αλκιβιάδης Ι και ΙΙ, Ίππαρχος, Erastae, Θεάγης, Χαρμίδης, Λάχης, Λύσις, Euthydemus, ο Πρωταγόρας, ο Γοργίας και Meno. Με σχόλια στο περιθώριο
ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ ΒΙΒΛΙΩΝ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΟ 450 Π.Χ."

Συγκλονιστική αναφορά σε ποίημα του 2ου αιώνα π. Χ για το μυστικό της Αμφίπολης!

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

 

Τι ανέφερε ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος

Μία απίστευτη αναφορά κάνει ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ποιητής του 2ου αιώνα π.Χ,δηλαδή μόλις 200 χρόνια μετά την κατασκευή του τύμβου της Αμφίπολης, για το λιοντάρι του τύμβου.

Σε ποίημα του το οποίο υπάρχει και στην εισαγωγή του βιβλίου του αρχαιολόγου Όσκαρ Μπρόνεερ με θέμα "The Lion Monument of Amphipolis" που γράφτηκε το 1941, o αρχαίος ποιητής αναρωτιέται: 

"Ειπέ Λέον, φθιμένοιο τίνος τάφον αμφιβέβηκας , βουφάγε; Τις τασ άξιος ην αρετάς;"

Μετάφραση: "Πες, λέοντα, ποιανού τον τάφο φυλάς , εσύ που τρως τα βουβάλια; Ποιος ήταν άξιος των αρετών σου;"

Η συγκεκριμένη αναφορά που χρονικά είναι πολύ κοντά στην πηγή και έχει καλύτερη πληροφόρηση από εμάς κατά... 2.200 χρόνια, φέρνει στο φως μία πάρα πολύ σημαντική πληροφορία, που δένει με όσα σενάρια έχουμε γράψει κατά καιρούς στα parapolitika.gr , όπως η συγκεκριμένη ανάρτηση: 

"To κομμάτι που λείπει από τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, μπορεί να λύνει το μυστήριο της Αμφίπολης"

Τι δείχνει η αναφορά αυτή;

1)Ότι ακόμα και τον 2ο αιώνα , δεν γνώριζαν τι υπάρχει μέσα στον τύμβο και το περιεχόμενο ήταν μυστικό. 

2)Ότι οι πηγές είχαν χαθεί από τότε και όχι στα μετέπειτα χρόνια που κάηκε η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Άρα κάποιος ήθελε να εξαφανίσει τις συγκεκριμένες αναφορές στον τύμβο και αυτές δεν χάθηκαν απλά στην μεγάλη καταστροφή της Αλεξάνδρειας. 

3)Έχει δίκιο η Περιστέρη και ο Λεφαντζής που λένε ότι ο Λέων της Αμφίπολης ήταν στην κορυφή του τύμβου

4)Το μνημείο δεν ήταν επισκέψιμο στο εσωτερικό του, αλλά φύλαγε κάποιο μυστικό, επιβεβαιώνοντας την Περιστέρη που λέει πως οι επιχωματώσεις δεν έχουν προέλθει από φυσικά αίτια (πχ βροχές κτλ) αλλά ήταν από την κατασκευή του για να μην συληθεί το μνημείο. 

Ποιός ήταν ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος: 

Ο Αντίπατρος ήταν Έλληνας συγγραφέας και ποιητής του 2ου αιώνα π.Χ.. Είναι γνωστός για τον κατάλογο που συνέταξε για τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Μάλιστα λέγεται ότι τα επισκέφτηκε όλα για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι αν άξιζε να συμπεριληφθούν στον κατάλογό του. Από σωζόμενα γραπτά που υπάρχουν φαίνεται να μαγεύτηκε από την μεγαλοπρέπεια του Ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο όπου και το παρομοίασε με τον Όλυμπο.Πιθανολογείται ότι ο ίδιος μαζί με τον μαθηματικό και αρχιτέκτονα Φίλωνα τον Βυζαντινό (γεννημένο το 280 π.Χ. περίπου) ήταν παρατηρητές των επτά θαυμάτων.
ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Συγκλονιστική αναφορά σε ποίημα του 2ου αιώνα π. Χ για το μυστικό της Αμφίπολης!"

Είχαν την δυνατότητα οι Έλληνες τον 9ου αιώνα π. Χ. να ψαρεύουν φάλαινες;

Γυμνός νεαρός άνδρας σκαρφαλώνει στην κεφαλή ενός κήτους που προφανώς έχει εξοκείλει στην ακτή. - ( σημ ΑΡΧ- ; ΑΠΟ ΠΟΥ ΑΡΑΓΕ ΣΥΝΑΓΕΙ ΤΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΚΑΠΟΙΟΣ ΟΤΙ ΕΧΕΙ ΕΞΟΚΕΙΛΕΙ ; )-Αττική ερυθρόμορφη κύλικα, περίπου 500 π.Χ., αποδίδεται σε μαθητή του Ζωγράφου του Επέλειου. Με την ευγενική χορηγία του Allard Pierson Museum, Άμστερνταμ.

Ένα κόκκαλο φάλαινας στην αγορά της Αρχαίας Αθήνας 

Το 1934, όταν οι Αμερικανοί αρχαιολόγοι έσκαβαν στο κέντρο της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας, εντόπισαν ένα πηγάδι που είχε χρησιμοποιηθεί τον 9ο αι. π.Χ., πολύ πριν αναδειχθεί ο χώρος σε επίσημο διοικητικό κέντρο της αρχαίας πόλης την Κλασική Περίοδο, όταν δηλαδή στην περιοχή υπήρχαν σπίτια, τα αγγειοπλαστεία του Κεραμεικού και γύρω νεκροταφεία. Το πηγάδι χρησιμοποιήθηκε για άντληση νερού μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα την Πρώιμη Γεωμετρική Εποχή, σύντομα όμως εγκαταλείφθηκε και γέμισε απορρίμματα, εκεί γύρω στο 850 π.Χ. Μεταξύ των απορριμμάτων που έριξαν εκεί οι Αθηναίοι ήταν κι ένα μυστηριώδες οστέινο αντικείμενο με μια μεγάλη, τετράπλευρη διαμπερή οπή που φαίνεται ότι προερχόταν από την ωμοπλάτη ενός μεγάλου βοοειδούς. 

Αυτό το οστέινο αντικείμενο είναι ένα από τα

λιγότερο γνωστά ευρήματα της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας, αλλά συγχρόνως ένα από τα πιο εντυπωσιακά.Για χρόνια το αντικείμενο έμενε στην αφάνεια των αποθηκών, μέχρι που το αναζήτησαν σε μια βιτρίνα του ορόφου της Στοάς του Αττάλου, πάνω από το Μουσείο Αρχαίας Αγοράς, ο καθηγητής John Papadopoulos και η δρ. Deborah Ruscillo. Εκείνοι αντιλήφθηκαν την ιδιαιτερότητα του ευρήματος και κατάφεραν, μέσα από την υποδειγματική, ενδελεχή μελέτη τους, να λύσουν αυτό το αρχαιολογικό μυστήριο.

Σχεδιαστική αποκατάσταση του αρχικού σχήματος της ωμοπλάτης της φάλαινας που βρέθηκε στο πηγάδι του 9ου αι. π.Χ. στην περιοχή της μεταγενέστερης Αγοράς της αρχαίας Αθήνας (σχέδιο Deborah Ruscillo). Πηγή: John K. Papadopoulos, Deborah Ruscillo, A Ketos in Early Athens: An archaeology of whales and sea monsters in the greek world, «American Journal of Archaeology», 106, 2002

Το οστέινο αντικείμενο προερχόταν από τη δεξιά ωμοπλάτη μιας πτεροφάλαινας (Balaenoptera physalus), που αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο θηλαστικό στον πλανήτη, μετά τη γαλάζια φάλαινα, και το μεγαλύτερο της Μεσογείου. Η ανάλυση του ίδιου του αντικειμένου και του αρχαιολογικού του περιβάλλοντος οδήγησε τους δύο μελετητές στην ανασύσταση της συναρπαστικής του ιστορίας και στην κατάρριψη της λανθασμένης εντύπωσης που επικρατεί ότι οι μεγάλες φάλαινες –οι γαλάζιες, οι πτεροφάλαινες και οι φυσητήρες– είναι σπάνιες στα νερά της Μεσογείου. 

Το αρχαιολογικό περιβάλλον του αντικειμένου, δηλαδή το στρώμα των απορριμμάτων μετά την αχρήστευση του πηγαδιού, αποκάλυψε ότι εκεί είχαν ριφθεί φθαρμένα κεραμικά, κατάλοιπα από τη διάνοιξη πρωιμότερων τάφων και αρκετά οστά. Η μελέτη των οστών έδειξε ότι προέρχονταν από σκύλους, βοοειδή και ιπποειδή, και ότι τα τμήματα των ζώων που είχαν απορριφθεί ήταν όλα από τα άκρα τους και όχι από τον κορμό. Εν ολίγοις, τα οστά αυτά δεν μπορεί να ήταν κατάλοιπα γευμάτων αλλά μάλλον τα απορρίμματα κατά το γδάρσιμο των ζώων. Το γεγονός ότι δεν έφεραν έντονα ίχνη από το εργαλείο κοπής υποδηλώνει ότι τα μεταχειρίστηκε ένας έμπειρος εκδοροσφαγέας, προφανώς με στόχο να χρησιμοποιήσει το δέρμα τους. Η δραστηριότητα αυτή είχε πιθανότατα σχέση και με το κόκαλο της φάλαινας.

Η καρτέλα καταγραφής του οστού της φάλαινας στο αρχείο των ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. © Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, Αρχείο Ανασκαφών Αγοράς

Η ωμοπλάτη της φάλαινας της Αρχαίας Αγοράς δεν σώζεται ολόκληρη αλλά μικρό μόνο τμήμα της, περίπου 20% του συνόλου. Το ακέραιο οστό έχει περίπου τριγωνικό σχήμα (ή, πιο σωστά, ριπιδιόσχημο) και αρκετά λεπτή επιφάνεια, και το κομμάτι που σώθηκε στην Αγορά προέρχεται από το παχύτερο γωνιακό άκρο. Οι σωζόμενες διαστάσεις του κομματιού είναι περίπου 12x22 εκατοστά με πάχος 1,5 εκατοστό, και από αυτές υπολογίζεται ότι οι αρχικές διαστάσεις του οστού θα ήταν 60x35 εκατοστά. 

Στη μία όψη του αντικειμένου υπήρχαν πολλές λεπτές ακανόνιστες εγχαράξεις από τη χρήση ενός λεπτού, αλλά αιχμηρού εργαλείου, προφανώς επειδή αυτή χρησιμοποιήθηκε ως επιφάνεια κοπής. Είναι, δε, πιθανότερο ότι η ωμοπλάτη θα χρησιμοποιήθηκε ως επιφάνεια για την κατεργασία δερμάτων μάλλον παρά για κάποια άλλη, βαρύτερη χρήση. Το οστό ήταν πολύ λεπτό για να αντέξει τα χτυπήματα των μαχαιριών και του μπαλτά που κόβουν κρέας και κόκαλα, αλλά θα ήταν ιδανικό για λεπτότερη εργασία με αιχμηρά εργαλεία, αφού, λόγω της σύστασής του, δεν τα τραυματίζει, όπως ο λίθος, και δεν σχίζεται, όπως το ξύλο. 

Η τετράπλευρη οπή που είχε προσεκτικά διανοιχθεί στο ένα άκρο χρησίμευε για τη στερέωση ενός ξύλινου ποδιού και, τρίγωνη καθώς ήταν η ωμοπλάτη, θα είχε άλλα δύο πόδια, προκειμένου να μετατραπεί σε ένα μικρό τριποδικό τραπέζι. 

Εκτός της Αθήνας, ελάχιστα οστά φαλαινών έχουν βρεθεί σε αρχαιολογικές θέσεις στον ελλαδικό χώρο: στον νεολιθικό οικισμό του Σάλιαγκου (νησίδα μεταξύ Πάρου και Αντίπαρου), στο μινωικό ανάκτορο της Φαιστού και στην Τορώνη. Αλλά πουθενά, σε κανέναν πολιτισμό της αρχαίας Μεσογείου, δεν απαντά παρόμοια χρήση της ωμοπλάτης της φάλαινας, ώστε η ευφυής, 

πρωτοποριακή και πρακτική ιδέα ενός Αθηναίου του 9^ου αι. π.Χ. φαίνεται ότι δεν είχε ιστορικό προηγούμενο ή επόμενο στην περιοχή. Η μόνη γνωστή περίπτωση ανάλογης χρήσης της ωμοπλάτης για κατεργασία δέρματος απαντά σε έναν οικισμό αυτόχθονων Ινδιάνων της δυτικής ακτής του Καναδά πολλούς αιώνες αργότερα.

Ένας γυμνός ήρωας, ίσως ο Ηρακλής ή ο Περσέας, προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια μεγάλη φάλαινα (;) κρατώντας ένα δρεπάνι. Γύρω της κολυμπούν δελφίνια, ένα χταπόδι και μια φώκια. Καιρετανή υδρία, περίπου 520-510 π.Χ. Συλλογή Σταύρου Σ. Νιάρχου. H φωτογραφία αντλήθηκε από το βιβλίο Λίλα Ι. Μαραγκού, Αρχαία ελληνική τέχνη από τη συλλογή Σταύρου Σ. Νιάρχου, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα, 1995.

Ίσως, όμως, περισσότερο από το γιατί και το πώς χρησιμοποιήθηκε το οστό της φάλαινας, το πιο καίριο ερώτημα σε αυτό το αρχαιολογικό μυστήριο να είναι άλλο: Πώς κατέληξε το κόκαλο της φάλαινας στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας; Την απάντηση δίνει το ίδιο το οστό.

Η μελέτη κατέδειξε ότι προέρχεται από μία πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus), ένα είδος που ξεπερνά τα 20 μ. μήκος και τους 80 τόνους βάρος, και φαίνεται να ζει περί τα 85-90 χρόνια. Η πτεροφάλαινα ονομάζεται έτσι από το πτερύγιο που έχει στη ράχη της, κοντά στην ουρά, και έχει το ενδιαφέρον χαρακτηριστικό ότι το δεξιό τμήμα της κάτω γνάθου της είναι λευκωπό. Κινείται κατεξοχήν σε βαθιά νερά και γι' αυτό συχνάζει κυρίως στη δυτική λεκάνη της Μεσογείου.

 Η συμπεριφορά της είχε παρατηρηθεί ήδη από τον 19ο αιώνα και ο Χέρμαν Μέλβιλ γράφει χαρακτηριστικά πως «δεν ζει κοπαδιαστά. Φαίνεται πως μισεί τις φάλαινες, όπως μισούν μερικοί τους ανθρώπους. Είναι πολύ φοβιτσιάρικο, πάει πάντα μόνο του˙ στην επιφάνεια ανεβαίνει ξαφνικά, στα πιο μακρινά και μουντά νερά ο αψηλός, κάθετος και μονός πίδακάς του υψώνεται σαν ένα ψηλό, μισάνθρωπο δόρυ, στημένο σε μια χέρσα έκταση· είναι προικισμένο να κολυμπάει με απίστευτη δύναμη και ταχύτητα, ώστε να ξεφεύγει από κάθε άμεση ανθρώπινη καταδίωξη˙ αυτός ο λεβιάθαν φαίνεται να είναι ο εξόριστος και ακατανίκητος Κάιν της φυλής του, έχοντας σαν σημάδι του αυτόν το γνώμονα πάνω στη ράχη του» (Μόμπι Ντικ ή η φάλαινα, κεφ. ΧΧΧΙΙ).

Η Balaenoptera physalus

Το οστό της Αθήνας προέρχεται από μια νεαρή πτεροφάλαινα, ηλικίας δύο ή τριών ετών, που τη στιγμή του θανάτου της θα είχε 10-12 μ. μήκος. Η επιφανειακή φθορά του οστού έδειχνε ότι αυτό είχε εκτεθεί στη θάλασσα και στον άνεμο για κάποιο διάστημα πριν περισυλλεχθεί και μεταφερθεί στην πόλη. Είναι γνωστό ότι οι νεαρές πτεροφάλαινες πρέπει να διατηρήσουν στενή σχέση με τη μητέρα τους ως τα τρία ή τέσσερα χρόνια τους προκειμένου να επιβιώσουν, διαφορετικά γίνονται έρμαια των φυσικών τους εχθρών ή λιμοκτονούν.

 Φαίνεται ότι αυτή ήταν η θλιβερή μοίρα αυτής της μικρής φάλαινας, που είτε πέθανε στη θάλασσα και παρασύρθηκε στην ακτή είτε παγιδεύτηκε σε ρηχά νερά κι εξόκειλε. Τα κύματα και ο κακός καιρός μπορούν, εν τέλει, να διαλύσουν το νεκρό σώμα του κήτους, ώστε τμήματά του να καταλήξουν σε διαφορετικές ακτές. Έτσι, δεν μπορούμε να μάθουμε με βεβαιότητα σε ποια ακτή περισυλλέχθηκε το οστό της μικρής φάλαινας, δεν αποκλείεται όμως κάποια ακτή του Σαρωνικού, αφού και σήμερα τον επισκέπτονται τέτοιες φάλαινες. 

Αυτό, ωστόσο, που με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε είναι ότι οι αρχαίοι Έλληνες, αλλά και όλοι οι μεσογειακοί λαοί, αντιμετώπιζαν τις φάλαινες με δέος παρόμοιο με το δικό μας σήμερα. Οι φάλαινες παραμένουν, άλλωστε, ίσως οι πιο άγνωστοι κάτοικοι της Μεσογείου, καθώς ακόμα και πρόσφατες ωκεανογραφικές μελέτες δεν έχουν καταφέρει να καταγράψουν με ακρίβεια ούτε τον ακριβή πληθυσμό τους ούτε άλλα χαρακτηριστικά τους, όπως π.χ. το αναπαραγωγικό τους σύστημα. 

Δικαιολογημένα, λοιπόν, οι φάλαινες τροφοδότησαν αφειδώς τη φαντασία και την εικονογραφία της αρχαίας τέχνης.

 Καθώς πολύ σπάνια μπορούσαν οι άνθρωποι να δουν το ίδιο το κήτος, αυτό απέκτησε ιδιότητες υπερφυσικές, ενδύθηκε τον ρόλο του θαλάσσιου τέρατος κι έτσι, από το κήτος που νικάει ο Περσέας προκειμένου να γλιτώσει την Ανδρομέδα έως το κήτος που κατάπιε τον Ιωνά, η αρχαία γραμματεία διασώζει ένα πλήθος μύθων και θαυμάσιων ιστοριών όπου πρωταγωνιστούν φάλαινες. Αντίστοιχα, η τέχνη εικονογράφησε τις αφηγήσεις αυτές, παρουσιάζοντας συνήθως τις φάλαινες ως υπερμεγέθη ψάρια που καταδιώκουν τους ανθρώπους ή ως μιξογενή όντα με φανταστικά χαρακτηριστικά. Οι φάλαινες αποδίδονται με μεγάλα μάτια, τεράστια χαίνοντα στόματα, ενίοτε με κοφτερά δόντια, πτερύγια και φιδόσχημο σώμα.

Τμήμα από τον σκελετό μιας πτεροφάλαινας (Balaenoptera physalus), στο οποίο διακρίνεται το οστό της δεξιάς ωμοπλάτης. Υπαίθριο έκθεμα στο Μουσείο του Αλατιού Fuerteventura, Las Salinas del Carmen, Κανάρια Νησιά - ΙΣΠΑΝΙΑ

Αν κρίνουμε από την αρχαία ελληνική γραμματεία, συχνή πρέπει να ήταν η εμφάνιση φαλαινών στο πέλαγος γύρω από τη χερσόνησο του Άθω και στον Λακωνικό Κόλπο, ανάμεσα στο ακρωτήριο Μαλέα και στο Ταίναρο, αφού και ο Όμηρος αποκαλεί την Λακεδαίμονα «κητώεσσαν» (Ιλ. 2.581, Οδ. 4.1). Στα βαθιά νερά του Βορείου Αιγαίου ως και τον Εύξεινο Πόντο σύχναζε, μάλιστα, και μια μάλλον επίμονη και, πολύ πριν από τον Μόμπι Ντικ, επώνυμη φάλαινα, ο Πορφυρίων.

 Ο Βυζαντινός ιστορικός Προκόπιος (Υπέρ των πολέμων VII.29) μαρτυρεί τον 6ο αι. μ.Χ. τη δράση του ενοχλητικού Πορφυρίωνα που βασάνιζε την Κωνσταντινούπολη και τις γύρω παράκτιες πόλεις για 50 συναπτά έτη, καταστρέφοντας διερχόμενα πλοία, παρά τις προσπάθειες του Ιουστινιανού να τον εξολοθρεύσει. Τελικώς, ο ίδιος πλησίασε πολύ τις ακτές, ενώ κυνηγούσε ένα κοπάδι δελφίνια, εξόκειλε στην ιλύ των εκβολών του Σαγγάριου και οι κάτοικοι της περιοχής τον έσυραν στην ακτή και τον σκότωσαν. H επιθετική του συμπεριφορά δείχνει ότι είχε μάλλον δίκιο ο Χέρμαν Μέλβιλ (Μόμπι Ντικ ή η φάλαινα, κεφ. XLV) που θεωρούσε ότι ο Πορφυρίωνας πρέπει να ήταν ένας αρσενικός φυσητήρας (όπως και ο Μόμπι Ντικ) και είχε πιθανότατα πάρει το όνομά του από το σκούρο φαιοκάστανο χρώμα αυτού του είδους. 

Γυρνώντας πίσω στην Αθήνα, αναρωτιέται κανείς ποια εντύπωση έκανε στους κατοίκους της πόλης το οστό της νεαρής φάλαινας. Μπορεί να κυκλοφορούσαν γι' αυτό θαυμάσιες ιστορίες ή μπορεί η χρήση του ως εργαλείου να το κατέστησε οικείο και να αφαίρεσε κάτι από την εξωτική του σπανιότητα. Μπορεί, πάλι, ακριβώς αυτή η ιδιότυπη φύση του να του προσέδιδε υπερφυσικές ιδιότητες και ανάλογο κύρος στον τεχνίτη που το μεταχειριζόταν. Αυτή, ωστόσο, είναι μια ιστορία που μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ. Ήδη πολλά αποκάλυψε ένα τόσο μικρό κι αποσπασματικό εύρημα.

Ένα άρθρο της Βασιλικής Πλιάτσικα, Δρ. Αρχαιολογίας, Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΠΟΑ.

Αναδημοσίευση:  από το ….LiFO

ΣΧΟΛΙΟ

Ένα  σημαντικό στοιχείο που λείπει από το άρθρο αυτό είναι και μία ακόμη άποψη ,ότι εκτός από το να ξεβράστηκε σε κάποια ακτή  μια φάλαινα και να πήραν από εκεί τον σκελετό της ,είναι η θεώρηση ότι μπορεί οι Αθηναίοι ψαράδες να την ψάρεψαν …

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Είχαν την δυνατότητα οι Έλληνες τον 9ου αιώνα π. Χ. να ψαρεύουν φάλαινες;"

Η ΕΛλάδα βυθίζεται χρόνο με το χρόνο

Η χώρα μας βρίσκεται άλλοτε στα «πάνω» της και άλλοτε στα «κάτω» της - όχι μεταφορικά, αλλά κυριολεκτικά...Ορισμένες περιοχές της Ελλάδας βυθίζονται και άλλες ανυψώνονται στο πέρασμα του χρόνου, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις δορυφόρων από το διάστημα, όπως ανακοίνωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA).

Χρησιμοποιώντας δεδομένα ραντάρ που συνέλλεξαν οι δορυφόροι ERS-1 και ERS-2, ένα νέο πρόγραμμα επεξεργασίας, με την ονομασία "Wide Area Processor" (WAP), κατέγραψε τη διαχρονική παραμόρφωση του εδάφους στη διάρκεια περισσότερων από δέκα ετών, διαπιστώνοντας, ότι ορισμένες περιοχές της Ελλάδας βυθίζονται κατά περίπου 10 χιλιοστά ανά έτος.

Υψηλή καθίζηση, μεταξύ άλλων, ανιχνεύθηκε στην Αθήνα, στη Λάρισα και γύρω από τον Κορινθιακό κόλπο. Τόσο καθίζηση όσο και ανύψωση, εντοπίστηκαν μέσα και γύρω από την πόλη της Θεσσαλονίκης, όπου οι τάσεις παραμόρφωσης ήσαν ανάμικτες.
 Ο νέος ευρωπαϊκός επεξεργαστής δεδομένων δημιουργεί χάρτες της παραμόρφωσης της Γης, από τα δορυφορικά δεδομένα των ραντάρ, με περισσότερη ακρίβεια από ποτέ. Αυτοί οι χάρτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανίχνευση και την παρακολούθηση των γεωλογικών φαινομένων.

Όπως τονίζει η ESA, η γη κάτω από τα πόδια μας δεν είναι πάντα σταθερή. Σε ορισμένες περιοχές, το έδαφος βυθίζεται ή υποχωρεί, λόγω της εξόρυξης μεταλλευμάτων, των σεισμών και της εξόρυξης φυσικού αερίου, μεταξύ άλλων παραγόντων. Υπάρχουν επίσης περιοχές που υφίστανται ανύψωση, η οποία μπορεί να προκαλείται από την υπόγεια διόγκωση των ηφαιστείων ή από τη σύγκρουση μεταξύ των τεκτονικών πλακών.

Η μέτρηση αυτών των γεωμορφολογικών αλλαγών δεν είναι πάντα εύκολη, ειδικά όταν αυτές συμβαίνουν σε μέρη που δεν είναι εύκολα προσβάσιμα. Όμως τα ραντάρ των δορυφόρων που ασχολούνται με την παρατήρηση της Γης, μπορούν από ψηλά να χαρτογραφήσουν αυτές τις αλλαγές με ακρίβεια χιλιοστού. Για να το επιτύχει αυτό, ο WAP εφαρμόζει μια τεχνική της συμβολομετρίας. Με το συνδυασμό εικόνων που αποκτήθηκαν με την πάροδο του χρόνου, είναι δυνατό να εκτιμηθούν οι παραμορφώσεις του εδάφους με μεγάλη ακρίβεια.

Το επόμενο βήμα θα είναι να εφαρμοστεί η ανάλυση του WAP σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Επιπλέον, ο WAP έχει σχεδιαστεί για να επεξεργάζεται τα δεδομένα από διάφορους αισθητήρες, έτσι ώστε να μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες και από άλλους δορυφόρους (Envisat, ALOS, TerraSAR-Χ και τον μελλοντικό Sentinel-1).

Οι νέες αυτές δυνατότητες θα επιτρέψουν τη συγκέντρωση πολύτιμων γεω-πληροφοριών για την, από το διάστημα, παρακολούθηση των σεισμικών κινδύνων, των ηφαιστείων, των πεδινών παράκτιων καθιζήσεων, της άμυνας κατά των πλημμυρών και των υδρογεωλογικών κινδύνων όπως οι κατολισθήσεις.

Ο βελτιωμένος WAP αναπτύχθηκε από το Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR) στο πλαίσιο του έργου της ESA «GSE Terrafirma».

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΕΛλάδα βυθίζεται χρόνο με το χρόνο"

Συνέντευξη του Ν. Λυγερού στην εκπομπή "Πινελιές Ζωής…Της δικής μας ζωής! ". Ράδιο Πάφος, 01/10/2014

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Συνέντευξη του Ν. Λυγερού στην εκπομπή "Πινελιές Ζωής…Της δικής μας ζωής! ". Ράδιο Πάφος, 01/10/2014 "

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ

Η Ιστορία επιστρέφει...

ΗΠΑ, Βρετανία, Καναδάς, Γαλλία, Αυστραλία, Γερμανία, Ιταλία, Ελλάδα, Βέλγιο, Ολλανδία, Δανία, Τσεχία, σχεδόν το σύνολο των χριστιανικών χωρών της Δύσης συνασπίζεται εναντίον των μανιακών θρησκόληπτων μουσουλμάνων του Ισλαμικού Κράτους. ---Οι τζιχαντιστές από την πρώτη στιγμή έχουν χαρακτηρίσει αυτή τη συμπαράταξη «σταυροφορία» - παρότι έχουν στρέψει εναντίον τους και ισλαμικά κράτη, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ιορδανία, το Ιράκ (που απειλείται άμεσα), ακόμα και την ίδια τη μητρόπολη του φονταμενταλισμού, τη Σαουδική Αραβία.



Οι τζιχαντιστές δεν πέφτουν έξω στη συγκεκριμένη εκτίμησή τους. Η αλήθεια είναι ότι όντως πρόκειται για σταυροφορία, παρά τη συμμετοχή κρατών όπου επικρατεί το μουσουλμανικό στοιχείο. Οι χριστιανικές χώρες θεωρούν (ορθά) ότι αντιμετωπίζουν μεγάλο κίνδυνο από την εξάπλωση του μαχητικού Ισλάμ. Ο χριστιανικός κόσμος έχει ως βασικό σημείο αναφοράς τη δημοκρατία και όχι τη σαρία. Οι χριστιανικές αξίες, όπως έχουν εξελιχθεί, είναι εκείνες που διασφαλίζουν τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και αποτρέπουν τους λαούς από το να επιβάλλουν τα πιστεύω τους με τα όπλα, τη βία, τους αποκεφαλισμούς, την κτηνωδία. Οι χριστιανικοί λαοί είναι εκείνοι που καθόρισαν για αιώνες τι σημαίνει πρόοδος και πολιτισμός.



Σήμερα, ο χριστιανικός κόσμος βρίσκεται σε κατάσταση βαθιάς, σχεδόν μη αναστρέψιμης παρακμής και η Ιστορία αποπειράται να τον αφυπνίσει. Η βία των ισλαμιστών και ο μεγαλοϊδεατισμός τους δεν είναι καινοφανή φαινόμενα. Οι «χαλίφηδες» εκδηλώνουν κατά καιρούς τις προθέσεις τους, επεκτείνονται, αποκρούονται και η έλικα του χρόνου συνεχίζει τη σπειροειδή πορεία της.



Παρασυρμένα και αποπροσανατολισμένα στους βαλτότοπους της πολιτικής ορθότητας και θεωρώντας ότι είναι «δικαίωμα» των μειονοτήτων να καθορίζουν τις ζωές των πλειονοτήτων, τα κράτη που κάποτε στηρίζονταν στον Χριστό και στην ελληνική φιλοσοφία χάνουν έδαφος και δημιουργούν κενό εξουσίας. Επειδή η φύση δεν ανέχεται τα κενά και οι ισλαμιστές πάντοτε αντιλαμβάνονται έγκαιρα την αδυναμία των αντιπάλων, η σύγκρουση των δύο κόσμων θα έχει ως διακύβευμα την κυριαρχία του ενός μοντέλου κοινωνικής συγκρότησης ή του άλλου. Ισλάμ ή χριστιανικός κόσμος.



Δεν πρέπει να υπάρχουν οι αυταπάτες ότι η νεφελώδης ανθρωπόμαζα που δεν μάχεται, δεν έχει νεύρο, δεν έχει φιλοδοξίες, δεν αναπαράγεται και δεν είναι αποφασισμένη θα μπορέσει να ανταγωνιστεί το αδίστακτο Ισλάμ και την Ασία που θεριεύουν κι επεκτείνονται. Οι ανεπιτήρητες περιουσίες κατάσχονται από εκείνους που τις διεκδικούν.

Η Ιστορία πάντα επιστρέφει για να μας θυμίσει ότι τα στερεότυπα λαών, θρησκειών και κοινωνικών ομάδων δεν έχουν γίνει... τυχαία ούτε αποτελούν κακόβουλες επινοήσεις «ρατσιστών». Οι αντιλήψεις μας για τους άλλους σχηματίστηκαν και διαιωνίστηκαν επειδή εν πολλοίς αληθεύουν. Καλή αφύπνιση!



πηγή

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ"

Ιωάννης Καποδίστριας: Η Ελβετία ευγνωμονούσα, η Ελλάς δολοφονούσα…

1831. Η Ελλάδα έχει μόλις την προηγούμενη χρονιά γίνει κράτος, έπειτα από μια επανάσταση που είχε αρχίσει δέκα χρόνια πριν και που διήλθε μέσα από τεράστιες περιπέτειες, σχεδόν αποτυγχάνοντας. Τώρα, όμως, έχει, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της αποκτήσει σύνορα, διεθνή αναγνώριση και χτίζει τις πρώτες της δομές. Μέχρι που, [...],στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831, με το παλαιό ημερολόγιο της εποχής, ο πρώτος κυβερνήτης της χώρας, ο Ιωάννης Καποδίστριας, πέφτει νεκρός από μία σφαίρα στο Ναύπλιο. Μια κακοδαιμονία που οι επιπτώσεις της φτάνουν, θα μπορούσε κανείς να πει, ακόμα μέχρι και σήμερα, [...]. 

Ο φάκελος της δολοφονίας Καποδίστρια στο βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών είναι ένας από εκείνους που δεν άνοιξαν ποτέ: ακόμα μέχρι και σήμερα παραμένει διαβαθμισμένος με απόρρητα έγγραφα, γεγονός εξαιρετικά σπάνιο καθώς οι πιο πολλοί φάκελοι ανοίγουν τριάντα χρόνια μετά. Όμως όχι αυτός για τον Καποδίστρια. Ιστορικοί εικάζουν ότι οι πληροφορίες που περιέχονται εκεί για τη δολοφονία του, είναι συνταρακτικές.

Το τι σήμαινε ο Καποδίστριας για την Ελλάδα και το τι τραγωδία υπήρξε η δολοφονία του για τον τόπο, το ξέρουν όλοι. Εκείνο που ελάχιστοι στην Ελλάδα δυστυχώς ακόμα γνωρίζουν, είναι το τι σήμαινε ο Καποδίστριας για μία άλλη χώρα με την οποία είχε εμπλακεί πολύ ενεργά ως διεθνής διαμεσολαβητής εκπρόσωπος του Τσάρου, πριν έρθει στην Ελλάδα: την Ελβετία.

Ο Καποδίστριας υπήρξε ο εμπνευστής της ελβετικής ουδετερότητας, αλλά και ο άνθρωπος που κατάφερε να «φέρει» στην ελβετική συμπολιτεία τα καντόνια της Γενεύης και της Λωζάνης, νικώντας κατά κράτος διπλωματικά τον άρχοντα της ευρωπαϊκής διπλωματίας στη μετά το Ναπολέοντα εποχή, τον Μέτερνιχ.

Οι Ελβετοί γιορτάζουν ως εθνικό τους ήρωα τον Καποδίστρια και δεν έχουν άδικο: συνέβαλλε καθοριστικά στο να γλιτώσει η μικρή χώρα από τις μεγάλες δυνάμεις που τη διεκδικούσαν ως προτεκτοράτο, αλλά, το κυριότερο, να γίνει αυτό που έγινε στο μέλλον, καθώς η ανάπτυξή της βασίστηκε αποφασιστικά στην ουδετερότητα: έτσι έχτισε την τραπεζική της μοναδικότητα, έτσι γλίτωσε από τους φονικούς πολέμους στον 19ο και στον 20ο, κυρίως, αιώνα, έτσι έγινε παγκόσμιο κέντρο προσέλκυσης πλούτου και, στη συνέχεια, πλουσίων.

Το μοντέλο που είχε ο Καποδίστριας στο μυαλό του για την Ελλάδα, ήταν παρόμοιο με αυτό που βοήθησε, περισσότερο από κάθε άλλον, να αποκτήσει η Ελβετία. Άλλωστε, υπήρχαν και πολλές αναλογίες μεταξύ των οποίων οι κυριότερες είναι ότι μεγάλες δυνάμεις, αυτοκρατορίες, αντιμάχονταν για να καταφέρουν να θέσουν τις δύο χώρες στην επιρροή τους, αλλά και ότι και οι δύο ήταν πολύ φτωχές χώρες στο ξεκίνημά τους – κάτι που πολλοί σήμερα επίσης αγνοούν.

Η Ελβετία τα κατάφερε. Χρωστά πολλά στον Καποδίστρια γι αυτό και το θυμάται ακόμα και σήμερα με την «Ακτή Καποδίστρια» στο Ροδανό ποταμό στο κέντρο της Γενεύης, με τα στεφάνια που του καταθέτουν κάθε χρόνο στην εθνική γιορτή τους, με την πλάκα στο σπίτι του στην παλιά πόλη της Γενεύης, με την επίτιμη ανάδειξή του σε πολίτη της Γενεύης και της Λωζάνης – τα σχετικά με τη δράση του Καποδίστρια στην Ελβετία φυλάσσονται στα κρατικά αρχεία της Γενεύης. 

Και στην Ελλάδα πάντως υπάρχουν αγάλματά του: θυμίζουν ότι τον σκοτώσαμε και, συνήθως, βρίσκονται, ειδικά στην Αθήνα, στο έλεος των συνθημάτων, των γράφιτι και της βρώμας… 

Γεώργιος Μαλούχος

ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ιωάννης Καποδίστριας: Η Ελβετία ευγνωμονούσα, η Ελλάς δολοφονούσα…"

ΟΠΟΥ ΚΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΘΑΜΜΕΝΟΣ Ο ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗΣ, Ο ΤΥΜΒΟΣ ΤΟΝ ΑΦΟΡΑ... ΖΕΙ στην Αμφίπολη

Μπορεί να είναι τάφος, μπορεί και να μην είναι! Εχει πάνω του έναν Λέοντα και δύο Σφίγγες και μέσα δύο Καρυάτιδες. Τι είναι; Ο,τι κι αν είναι, έχει άμεση σχέση με τον Αλέξανδρο, που μόλις έχει πεθάνει ή πρόκειται σε λίγο να πεθάνει. Η σημειολογία του τάφου μάς παραπέμπει τόσο στη Μακεδονία όσο και στην Αίγυπτο.

Του ΝΙΚΟΥ ΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Η εποχή του είναι αυτή στην οποία ο Ηφαιστίωνας πεθαίνει κι ακολουθεί ο Αλέξανδρος. Η Ολυμπιάδα μπορεί να μην είναι θαμμένη εκεί, αλλά μπορεί κάλλιστα να είναι αυτή που έφτιαξε το τεράστιο ταφικό μνημείο.

Καθώς η σκαπάνη στην Αμφίπολη προχωρεί, τα μυστήρια πολλαπλασιάζονται, τα σενάρια πληθαίνουν, οι διαμάχες αρχίζουν. Το ερώτημα πλέον δεν είναι ποιος ή ποιοι είναι θαμμένοι εκεί, αλλά ποιος έφτιαξε ένα τόσο μεγάλο ταφικό μνημείο και γιατί ή για ποιον.

Η φήμη πως ένας τόσο μεγάλος τάφος θα ανήκε σε ένα σημαντικό πρόσωπο αρχικά συσκότισε την υποψία πως μπορεί να μην είναι ακριβώς τάφος, αλλά ένα μνημείο ταφικό, ηρώο, κενοτάφιο ή χώρος πολλών τάφων. Η βεβαιότητα της κ. Περιστέρη πως,
αν επιχειρήθηκε να συληθεί ο τάφος, θα βρούμε τα κόκαλα των τυμβωρύχων μέσα, δείχνει πως ο «τάφος» είναι παγιδευμένος.

Προφανώς σε ένα χώρο 497 τ.μ. θα βρούμε περισσότερα πράγματα από έναν τάφο ή ένα κενοτάφιο. Πιθανόν ένα βωμό, ναό, αγάλματα. Τα κτίσματα και τα αντικείμενα δεν προέρχονται από μια εποχή και από έναν πολιτισμό ή γλύπτη. Το ερώτημα είναι γιατί στην Αμφίπολη; Ισως όταν η έρευνα τελειώσει, το μυστήριο ή νέα μυστήρια θα αρχίσουν, αφού ακόμα κι αν δεν είναι ο τάφος του Αλεξάνδρου, όπως είναι η κυρίαρχη άποψη, θα έχει άμεση σχέση με κείνον.

Το μόνο βέβαιο, αν δεχθούμε τη χρονολόγηση των πρώτων ευρημάτων, είναι πως βρισκόμαστε στην εποχή που ο Αλέξανδρος πεθαίνει και ο πόλεμος των διαδόχων έχει αρχίσει. Ο αδυσώπητος πόλεμος στον οποίον θα πεθάνουν όλοι με βίαιο θάνατο -πλην του Αντίπατρου- θα οδηγήσει στην εξόντωση όλης της οικογένειας του Αλεξάνδρου. Η μητέρα του, η αδελφή του Κλεοπάτρα, η Κύννα, ο αδελφός του Φίλιππος ο Αριδαίος, ο γιος του Ηρακλής, οι σύζυγοί του, Ρωξάνη και Στάτειρα, ο άλλος γιος του, Αλέξανδρος Δ'.

Η Ολυμπιάδα δολοφονήθηκε στην Πύδνα από συγγενείς θυμάτων της υπό την καθοδήγηση του Κάσσανδρου έπειτα από «δίκη». Ο Κάσσανδρος, που την έχει αιχμαλωτίσει ύστερα από παράδοση και συνθηκολόγηση, συνομιλεί μαζί της και τη συμβουλεύει να φύγει, με σκοπό να τη σκοτώσει. Οι στρατιώτες αρνούνται να το κάνουν. Φαίνεται να πέθανε από λιθοβολισμό -γύρω στα πενήντα- και να έμεινε άταφη, όμως πολύ συχνά οι νικητές θάβουν με τιμές τα θύματά τους. Αν υπάρχει τάφος, πιθανόν να είναι στην Πύδνα ή αλλού, αλλά όχι σε ένα μεγάλο μνημείο στην Αμφίπολη. Ωστόσο μπορεί να είναι αυτή που έφτιαξε, όσο βρισκόταν στην Αμφίπολη, το ταφικό μνημείο.

Το τεράστιο μνημείο, που χρειάστηκε πολύ μάρμαρο και τουλάχιστον δυο χρόνια να κατασκευασθεί, έγινε με κάποιον που είχε άνεση και χρόνο, γιατί βρισκόταν στην εξουσία, όπως ο Αντίπατρος και ο Κάσσανδρος, που κυριαρχούν στη Μακεδονία.

Ο Ηφαιστίωνας πέθανε το 324 π.Χ. Ο Μέγας Αλέξανδρος άφησε εντολή να γίνουν προς τιμήν του ναοί στην Αμφίπολη και σε άλλες έξι πόλεις, ορίζοντας μάλιστα το κολοσσιαίο ποσό των 1.500 ταλάντων για την κατασκευή καθενός από αυτούς. Ο πόλεμος των διαδόχων και η τύχη του εντολοδόχου και με κλονισμένη υγεία Κρατερού, μάλλον δεν άφησε περιθώρια για ένα τέτοιο έργο, αν και φαίνεται πως αυτό συνέβη -να τιμάται σαν θεός- σε άλλες πόλεις, στην Ασία. Ο Αντίπατρος και ο γιος του Κάσσανδρος, που κυριαρχούν στην Μακεδονία μαζί με τους συμμάχους τους, έχουν άλλες προτεραιότητες. Να εξοντώσουν την οικογένεια του Αλεξάνδρου.

Η Ολυμπιάδα, που δολοφονήθηκε το 316 π.Χ., υπήρχε εντολή από τον Κάσσανδρο να μείνει άταφη. Η Ρωξάνη, που αναζητούσε εδώ ο Λαζαρίδης, μια Περσίδα, και ο δωδεκάχρονος γιος της δολοφονήθηκαν ενώ ήταν όμηροι στα χέρια του Κάσσανδρου. Η δολοφονία αυτή του νόμιμου διαδόχου έμεινε κρυφή για ένα χρόνο. Ο Κάσσανδρος, που ζει μέχρι το 297 π.Χ., θα έπρεπε, αφού σκότωσε την οικογένεια του Αλεξάνδρου, να τους χτίσει μεγαλοπρεπές μνημείο. Αλλά το πιο πιθανόν είναι να πέταξε άταφα τα πτώματά τους.

Η πληροφορία που προέρχεται από τον Διόδωρο Σικελιώτη, πως ο Κάσσανδρος έθαψε την Κύννα, την Ευρυδίκη και τον Φίλιππο (τον Αριδαίο) στις Αιγές μαζί με τις ανακαλύψεις στην Αμφίπολη ξανανοίγει το φάκελο της Βεργίνας. Ο «τάφος του πρίγκιπα» μπορεί να ανήκει στον δωδεκάχρονο Αλέξανδρο Δ'. Ο «πρίγκιπας» Αλέξανδρος, αφού έχει αναγνωρισθεί ως διάδοχος, είναι «δικαιούχος» βασιλικού τάφου. Την εποχή αυτή βρίσκεται υπό προστασία-αιχμαλωσία στις φυλακές του Κάσσανδρου στην Αμφίπολη. Η δολοφονία του φαίνεται πως έμεινε κρυφή από τον Κάσσανδρο για ένα-δυο χρόνια. Η ηλικία του, όταν δολοφονήθηκε, συμφωνεί με ένα σκελετό δωδεκάχρονου που βρέθηκε στη Βεργίνα· αλλά τι απέγινε το σώμα της Ρωξάνης;

Θα «μιλήσει» ο δημιουργός

Η Αμφίπολη είναι ταυτόχρονα σημείο πολέμου με χιλιάδες νεκρούς -ένα απέραντο νεκροταφείο με εκατοντάδες τάφους-, αλλά και σημείο συνάντησης αντιπάλων και πολιτισμών. Εδώ υπεγράφη η πενηντάχρονη Συνθήκη του Νικία. Εδώ ετάφη με τιμές και ετήσιες θυσίες και αγώνες ο Σπαρτιάτης Βρασίδας από τους Αμφιπολίτες ως ήρωας απελευθερωτής.

Οι διάδοχοι και ο κύκλος του αίματος

Ο Πολυσπέρχων ανατρέπει την πολιτική του Φιλίππου έχοντας υπό την προστασία του τον άβουλο βασιλέα Φίλιππο τον Αριδαίο. Η Ολυμπιάδα τον θανατώνει μαζί με όλους όσοι ήταν συγγενείς του Αντίπατρου. Ο Κάσσανδρος φτάνει με πολύ στρατό στην Πύδνα. Οι πολιορκημένοι πεινάνε και τρώνε, λέγεται, έναν ελέφαντα που τους είχε στείλει ο Αλέξανδρος όταν ζούσε.
ENET.GR
ΠΗΓΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΟΠΟΥ ΚΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΘΑΜΜΕΝΟΣ Ο ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗΣ, Ο ΤΥΜΒΟΣ ΤΟΝ ΑΦΟΡΑ... ΖΕΙ στην Αμφίπολη"