Περί ορθότητος ονομάτων

ΚΡΑΤΥΛΟΣ – Η περί ορθότητος ονομάτων

(Απόσπασμα από τον διάλογο του Πλάτωνα)

ΠΡΟΣΩΠΑ του διαλόγου

ΣΩΚΡΑΤΗΣ

ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ

ΚΡΑΤΥΛΟΣ

Σε αυτό το κείμενο του Πλάτωνα μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη σκέψη του Σωκράτη πάνω στο θέμα πως δημιουργήθηκαν τα ονόματα που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή και εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε και σήμερα στην ελληνική γλώσσα. Διακρίνουμε το πνεύμα του που συνεχώς κινείται και εξερευνά με μεγάλη ευκολία και κατανόηση, προς όλες τις κατευθύνσεις. Άλλες φορές ψηλώνει πολύ και φτάνει το θεϊκό, άλλες γίνεται πιο απλοϊκό, όπως ακριβώς οι λέξεις δημιουργήθηκαν άλλες από σοφές και άλλες από πιο απλοϊκές
διάνοιες. Ίσως σε αυτό το κείμενο να μπορούμε να διακρίνουμε καθαρότερα τι ακριβώς είναι αυτό που ο Σωκράτης λέει στην “Απολογία” του: “η σοφία μου είναι ανθρώπινη” σε αντίθεση με τους σοφιστές που “είναι σοφοί με μια σοφία ανώτερη από την ανθρώπινη”.

Επίσης πολύ σημαντική παρατήρηση είναι ότι την λέξη “κακό” την αποδίδει σε βαρβάρους… Για την ελληνική φιλοσοφία υπήρχε η “εμπόδιση της κίνησης”, της “ροής”, που είναι η “θεϊκή περιπλάνηση” = θεία άλη = “αλήθεια”.

Ονομασίες λέξεων

άναξ = βασιλιάς, κύριος

Έκτωρ = αυτός που κατέχει, κύριος

οίος γαρ σφιν έρυτο πόλιν και τείχεα μακρά.

= γιατί μόνος την πόλη έσωζε και τα μακρά τείχη.

Ιλιάδα Χ 507.

Αστυάναξ = άναξ αυτού το οποίο έσωζε ο πατέρας του, της πόλης.

(Τα μόνα γράμματα που αναφέρονται με τα ονόματά τους είναι το Ε (ε+ψιλόν), Υ, Ο, Ω.

Τα υπόλοιπα φωνήεντα και σύμφωνα τα περιβάλλουμε με άλλα γράμματα για να εκφράσουμε τα ονόματά τους. π.χ. Β (Β+η+τ+α).

Ο ονοματοθέτης, μας λέει ο Σωκράτης, χρησιμοποιεί το γένος για να ονομάσει τον απόγονο..

Για τη λέξη “βασιλιάς” στην Ιλιάδα :

Αστυάναξ = Έκτωρ = βασιλιάς, κατέχων.

Πιθανόν να μην υπάρχει στα δυο ονόματα κανένα εξωτερικό χαρακτηριστικό όμοιο, ούτε και γράμμα, αλλά το νόημα παραμένει ίδιο.

Άλλο παράδειγμα : Αρχέπολις = εξουσιαστής, βασιλιάς, κατέχων.

και πολλές άλλες ονομασίες αναφέρονται στο ίδιο πράγμα.

Ονόματα που υποδηλώνουν τη λέξη “στρατηγός”:

Άγις, Πολέμαρχος, Ευπόλεμος

—

“Ορέστης” = ορεινός, θηριώδης και άγρια φύση.

“Αγαμέμνων” = άνθρωπος με μεγάλη υπομονή και επιμονή, που χρησιμοποιεί αυτά του τα χαρίσματα για να φτάσει στον στόχο του (αγαστός κατά την επιμονήν).

“Ατρεύς” (Ο φόνος του Χρύσιππου και οι ωμότητες που διέπραξε σε βάρος του Θυέστη, όλα αυτά είναι βλαβερά και “ατηρά” προς την αρετή). (Ατειρές = σκληρό), (“ατηρόν = επιβλαβές), (άτρεστον = ατρόμητο).

“Πέλοψ” (Αυτός που βλέπει τα κοντινά του πράγματα, τις κοντινές του υποθέσεις μόνο, και αυτό το έκανε στην περίπτωση που ήθελε με κάθε τρόπο να παντρευτεί την Ιπποδάμεια) (πέλας = κοντά, + όψις).

“Τάνταλος” (Αυτός που του έτυχαν πολλές δυστυχίες, εξ αιτίας των οποίων και η πατρίδα του καταστράφηκε, και, όταν πέθανε, στον Άδη, μια πέτρα ταλαντευόταν πάνω από το κεφάλι του. (ταλάντατος = δυστυχέστατος).

“Ουρανός” (Αυτός που ορά τα άνω).

“Κρόνος” “Ρέα” (λέξεις που δείχνουν κίνηση).

κόρος Κρόνου = Ζεύς

κόρος = καθαρός (ακήρατος = αμόλυντος)

Δίας Ζευς (Αυτός εξ αιτίας του οποίου έχουν ζωή όλα τα όντα, ο αίτιος του Ζην

Ζηνί (δοτική του Ζευς) [Για να φανερωθεί η έννοια του ονόματος του θεού αυτού πρέπει να χρησιμοποιούνται μαζί και οι δύο τύποι: Δίας + Ζευς].

“Θεός” : Λέξη που προέρχεται από το “θειν” = τρέχω (ταχεία κίνηση). Ο ήλιος, η σελήνη, τα άστρα, οι πρώτοι δηλαδή “θεοί” έτρεχαν στον ουρανό.

“Δαίμονες” : Δαήμονες (= σοφοί). [Υπήρχε ο μύθος ότι όποιος σοφός και συνετός άνθρωπος (αυτοί ανήκαν κατά τον Ησίοδο στο χρυσό γένος των ανθρώπων) πέθαινε, αποκτούσε μεγάλες τιμές και δύναμη και γινόταν “δαήμονας” = δαίμονας.

Αυτάρ επειδή τούτο γένος κατά μοίρ’ εκάλυψεν,

οι μεν δαίμονες αγνοί υποχθόνιοι καλέονται

εσθλοί, αλεξίκακοι, φύλακες θνητών ανθρώπων.

(Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, 121-123)

Μόλις το γένος τούτο χωρίστηκε σε μέρη

οι δαίμονες αγνοί και γήινοι ονομάζονται, λαμπροί,

προστάτες από το κακό, φύλακες των ανθρώπων.

“Ήρως” : (Αυτοί που γεννήθηκαν από έρωτα. Οι ήρωες είναι ημίθεοι. Γεννήθηκαν από τον έρωτα θνητού με θεά ή θεού με θνητή). [Στην αρχαία αττική διάλεκτο το η ήταν ε].

“Άνθρωπος” : (Φράση που έγινε όνομα. = Αυτός που “αναθρεί α όπωπε” = αυτός που κοιτάζει προς τα πάνω, σκέφτεται, στοχάζεται για ό,τι “όπωπε” = έχει δει. Αυτός που στοχάζεται αυτά που βλέπει, που εξετάζει (ερευνά) όσα βλέπει).

“Ψυχή” : (Κατά τον Αναξαγόρα, ο νους και η ψυχή είναι τα στοιχεία που κινούν και συγκρατούν την φύση κάθε σώματος. Επομένως : “Ψυχή” = εκείνο που “φύσιν οχεί και έχει” (Αυτό που κινεί και συγκρατεί την φύση) = φυσέχη = φ(υ)σέχη = ψυχή.

“Σώμα” : (= Σήμα (τάφος) της ψυχής).

Κατά τους Ορφικούς : “Σώμα” = σώσιμο της ψυχής, το μέρος που βρίσκεται μέχρι να εκτίσει την ποινή της.

Για τα ονόματα των θεών αξίζει να παρακολουθήσουμε τον διάλογο.

“Εστία” :

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Ν’ αρχίσουμε με την Εστία, όπως συνηθίζεται;

ΕΡΜΟΓΕΝΗΣ: Είναι δίκαιο.

ΣΩ.: Τι θα λέγαμε ότι είχε κατά νου αυτός που ονόμασε Εστία τη θεά;

ΕΡΜ.: Μα τον Δία, ούτε αυτό νομίζω πως είναι εύκολο.

ΣΩ.: Είναι πιθανόν, καλέ μου Ερμογένη, αυτοί που πρώτοι όρισαν τα ονόματα να μην ήταν κάποιοι τυχαίοι αλλά μελετητές των ουρανίων σωμάτων και αναλυτικοί.

ΕΡΜ.: Και τι;

ΣΩ.: Μου φαίνεται ότι τα ονόματα των θεών τέθηκαν από κάτι τέτοιους ανθρώπους, και, αν εξετάσει κάποιος τα ξενικά ονόματα, εξίσου ανακαλύπτει αυτό που το κάθε όνομα φανερώνει. Για παράδειγμα τη λέξη που εμείς λέμε “ουσία”, κάποιοι άλλοι ονομάζουν “εσσία” και κάποιοι άλλοι “ωσία”. Κατ’ αρχάς λοιπόν, σύμφωνα με το όνομα “εσσία” που είναι η ουσία των πραγμάτων, εύλογα ονομάζεται “Εστία”, επειδή κι εμείς λέμε γι’ αυτό που μετέχει της ουσίας των πραγμάτων ότι “εστί” (είναι, υπάρχει). Κατά τούτο ορθά την ονομάζουμε “Εστία”.

Ακόμα και αν κάποιος συμπεράνει με βάση τις θυσίες, θα θεωρήσει πως έτσι σκέφτηκαν αυτοί που όρισαν το όνομα. Αφού άλλωστε πριν από όλους τους θεούς πρώτα στην Εστία θυσιάζουμε, φυσικό ήτα να ονομάσουν “Εστία” την ουσία των πάντων.

Όσοι πάλι την ονομάζουν “ωσία” αυτοί μάλλον θεωρούν, ακολουθώντας τον Ηράκλειτο, ότι τα πάντα κινούνται και τίποτα δεν μένει ακίνητο. Η δε αιτία και η αρχή αυτού του φαινομένου είναι το “ωθούν” (αυτό που κινεί) και επομένως σωστά την ονόμασαν “ωσία”.

“Ποσειδών”: (Παλιά ονομαζόταν Πολλειδών = Ο πολλά ειδών = αυτός που γνωρίζει πολλά).

“Άδης” = “Πλούτων”:

ΣΩ.: Ποιος δεσμός είναι για κάποιο ζώο ισχυρότερος ως προς το να παραμείνει σε κάποιο μέρος, η ανάγκη ή η επιθυμία;

ΕΡΜ.: Πολύ υπερέχει η επιθυμία.

ΣΩ.: Δεν πιστεύεις ότι πολλοί θα έφευγαν από τον Άδη, αν δεν τους έδενε με τον ισχυρότερο δεσμό;

ΕΡΜ.: Προφανώς.

ΣΩ.: Επομένως τους κρατάει δέσμιους, όπως φαίνεται, με κάποια επιθυμία, αν τους κρατάει με τον ισχυρότερο δεσμό, και όχι με κάποια ανάγκη.

ΕΡΜ.: Έτσι φαίνεται.

ΣΩ.: Οι επιθυμίες, πάλι, είναι πολλών ειδών;

ΕΡΜ.: Ναι.

ΣΩ.: Με τη μεγαλύτερη επιθυμία, λοιπόν, τους κρατάει δέσμιους, αν εννοεί να τους κρατάει με τον μεγαλύτερο δεσμό.

ΕΡΜ.: Ναι.

ΣΩ.: Υπάρχει μεγαλύτερη επιθυμία από το να πιστεύει κάποιος ότι, αφού συναναστραφεί κάποιον άλλον, θα γίνει καλύτερος;

ΕΡΜ.: Μα τον Δία, με κανένα τρόπο, Σωκράτη.

ΣΩ.: Γι’ αυτά θα πούμε, Ερμογένη, ότι κανένας από τους εκεί δεν θέλησε να έλθει προς τα εδώ, ούτε οι ίδιες οι Σειρήνες, και ότι και αυτές και όλοι οι άλλοι μαγεύτηκαν από κείνον. Καθώς φαίνεται, τόσο ωραίους λόγους γνωρίζει και λέει ο Άδης και εξ αυτού είναι τέλειος σοφιστής και μεγάλος ευεργέτης όσων βρίσκονται κοντά του, ο οποίος άλλωστε και στους εδώ χαρίζει πολλά αγαθά. Τόσα πολλά είναι τα πλούτη του εκεί, ώστε από αυτό πήρε το όνομα “Πλούτων”. Δεν θέλει να συντροφεύει ανθρώπους με σωματική υπόσταση, αλλά τότε μόνο θέλει να είναι μαζί τους, όταν η ψυχή είναι αποκαθαρμένη απ’ όλα τα σωματικά κακά και επιθυμίες. Τότε τους δεσμεύει, και μόνο με την επιθυμία της αρετής.

Επίσης το “Άιδης” κάθε άλλο παρά το “αιδές” (αόρατο) ορίζει, αλλά πολύ περισσότερο το “πάντα και καλά ειδέναι” (= γνώση όλων των καλών πραγμάτων).

“Δήμητρα” : (Αυτή που δίνει όπως η μητέρα).

“Ήρα” : (= ερατή = αξιαγάπητη. Επίσης και = αήρ = αέρας).

“Περσεφόνη” : (Φερσεφόνη = σοφή. Προέρχεται από το “Φερέπαφα” χάρη στη σοφία της και στην “επαφή” με το φερόμενο, με το κινούμενο, αυτό που πάντα βρίσκεται σε κίνηση).

“Απόλλων”:

ΣΩ.: Θα προσπαθήσω να σου εξηγήσω τι νομίζω. Δεν υπάρχει άλλο όνομα το οποίο, ενώ είναι μόνο ένα να ένωσε τέσσερις ιδιότητες που έχει αυτός ο θεός, ώστε να τις περιέχει όλες και να δηλώνει κατά ορισμένο τρόπο τη μουσική, τη μαντική, την ιατρική και την τοξευτική.

ΕΡΜ.: Λέγε λοιπόν. Μου παρουσιάζεις άλλωστε όνομα παράδοξο.

ΣΩ.: Είναι όμως αρμονικό, καθώς και ο θεός είναι μουσικός. Κατ’ αρχάς δηλαδή η κάθαρση και οι καθαρμοί που τελούνται σύμφωνα με την ιατρική και τη μαντική, και όσα γίνονται με ιατρικά φάρμακα και με μαντικά θειαφίσματα, και τα λουτρά σε ανάλογες περιστάσεις και τα ραντίσματα, όλα τούτα μια δυνατότητα έχουν, ν’ αποδώσουν τον άνθρωπο καθαρό κατά το σώμα και κατά την ψυχή. Ή όχι;

ΕΡΜ.: Ασφαλώς.

ΣΩ.: Λοιπόν αυτός δεν είναι ο θεός που καθαρίζει και που λούζει και απαλλάσσει από τα κακά αυτά;

ΕΡΜ.: Βεβαίως.

ΣΩ.: Επειδή λοιπόν απαλλάσσει και καθαρίζει, θεωρούμενος γιατρός των τέτοιου είδους κακών, θα μπορούσε να ονομάζεται “Απολούων”.

Σύμφωνα με τη μαντική και την αλήθεια και το απλό (ενιαίο) αυτά άλλωστε ταυτίζονται – θα ήταν σωστό να ονομάζεται όπως τον ονομάζουν οι Θεσσαλοί. “Άπλουν” δηλαδή ονομάζουν τον θεό αυτόν οι Θεσσαλοί.

Επειδή μάλιστα είναι ικανότατος στις βολές, “Αειβάλλων” είναι (ρίχνει συνεχώς τα βέλη του τόξου).

Για τη μουσική, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι το άλφα μερικές φορές σημαίνει το “ομού”. Έτσι και εδώ σημαίνει την “ομού πόλησιν” (κοινή περιστροφή) γύρω από τον ουρανό, που ονομάζεται “πόλοι” και στην αρμονία του άσματος, που ονομάζεται συμφωνία, γιατί όλα αυτά, όπως λένε οι ειδικοί στη μουσική και την αστρονομία, σύμφωνα με κάποια αρμονία “πολεί άμα πάντα” (περιστρέφονται όλα ταυτόχρονα). Αυτός ο θεός επιβλέπει την αρμονική κίνηση “ομοπολών” (κινώντας ταυτόχρονα) όλα, και τα θεϊκά και τα ανθρώπινα. Και “ομοπολών” = Απόλων. Όμως ο ονοματοθέτης για να μην δημιουργηθεί η κακή λέξη Απόλων (= από το ρήμα απόλλυμι = καταστρέφω, μετοχή μέλλοντα = απολών) πρόσθεσε και το δεύτερο λ και έτσι δημιουργήθηκε το “Απόλλων”.

“Μούσες” : (Η μουσική ονομάσθηκε έτσι από το “μώσθαι” (=έρευνώ), και από την αναζήτηση και την αγάπη για τη γνώση).

“Λητώ”: (Λείο = μαλακό, ομαλό, + ήθος = χαρακτήρας. Επειδή είχε ήρεμο χαρακτήρα).

“Άρτεμης” : (Από τη λέξη “αρτεμές” = ακεραιότητα).

“Παλλάς” : (Επίθετο της θεάς Αθηνάς. Προέρχεται από τον χορό των όπλων, κατά τον οποίο σηκώνουμε το σώμα μας στον αέρα και “πάλλεται” (= σείεται).

“Αθηνά” : (Ο ποιητής παρουσιάζει την Αθηνά ως νου και διάνοια, γιατί γεννήθηκε από το κεφάλι του θεού Δία (=θεονόα ή θεονόη).

“Ήφαιστος” : (= φαέος ίστωρ = γνώστης του φωτός, “Φαίστος” με την προσθήκη του Η).

“Άρης” : (Προέρχεται από τη λέξη “άρρεν” και “ανδρεία”).

“Ερμής”: (Σχετίζεται με τον λόγο αυτό το όνομα επειδή είναι “ερμηνέας” και αγγελιαφόρος και δόλιος στα λόγια και αγοραίος, και όλη του η δραστηριότητα έχει σχέση με τη δύναμη του λόγου. Ρήμα – ρίζα της λέξης το “είρω = μιλάω, είρη = αρχαία ονομασία του μέρους που γίνονταν οι συνελεύσεις).

“Ίρις”: (Προέρχεται από την ίδια ρίζα με τον “Ερμή”. Ήταν κι αυτή θεά αγγελιαφόρος).

“Παν” : (Γιος του Ερμή. Ο λόγος του Ερμή είναι διφυής, σημαίνει το παν και το ανακυκλώνει και συνεχώς το περιστρέφει και αυτό έχει δυο όψεις, την αληθή και την ψευδή. Η αλήθεια του λόγου που βρίσκεται μαζί με τους θεούς στον ουρανό είναι λεία και θεϊκή, ενώ το ψέμα του βρίσκεται ανάμεσα στους ανθρώπους και είναι σκληρό και τραγικό, γιατί εδώ στην τραγική ζωή μας οι μύθοι και τα ψέματα πλεονάζουν. Σωστά λοιπόν, αυτός που φανερώνει το “παν” και ο “αεί πολών” (αυτός που συνεχώς μετακινεί) θα ήταν ο “Παν αιπόλος” ο αιγοβοσκός Παν, ο γιος του Ερμή, με τις δύο φύσεις, στην πάνω μεριά ομαλός και στην κάτω τραχύς και τραγόμορφος).

—-

“Ήλιος” : (Δωρικό όνομα = Άλιος. Μπορεί να είναι από το ρήμα “αλίζειν = συγκεντρώνω, δηλαδή αυτός που συγκεντρώνει τους ανθρώπους στον ίδιο χώρο από τη στιγμή που ανατέλλει. Θα μπορούσε όμως να είναι και επειδή “αει ειλείν ιών” (συνεχώς κινείται περιστρεφόμενος) γύρω από τη γη. Επίσης επειδή χρωματίζει τα γεννήματα της γης καθώς περιστρέφεται. Το χρωματίζω και το “αιολώ” σημαίνουν το ίδιο πράγμα).

“Σελήνη” : (Από το “σέλας” = φως. Επειδή παίρνει το φως της από τον ήλιο έχει πάντα νέο και παλιό φως γύρω της. Οπότε ονομάσθηκε “Σεληναία” και κατόπιν Σελήνη).

“Αστραπή” : (Αυτό το φαινόμενο που “τα ώπα αναστρέφει” = κάνει τα μάτια να ανοιγοκλείνουν. “Αναστρωπή” και κατόπιν “αστραπή”.

“Μην” : (= Μήνας). [Κατά τον Σωκράτη σωστότερο θα ήταν να ονομάζεται “μείης” από το ρήμα “μειούσθαι” (ελαττώνομαι)].

Οι λέξεις “πυρ”, “ύδωρ” και “κύων” προφέρονταν παρόμοια και από τους Φρύγες ώστε ο Σωκράτης υποθέτει ότι μάλλον από αυτούς προέρχονται.

“Αήρ” : (= Αυτός που τα πάντα αίρει = σηκώνει. Επίσης αυτός που “αεί ρει” (= κινείται συνεχώς).

“Γαία” : (= Αυτή που γεννάει. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί για αυτούς που γεννήθηκαν το ρήμα “γεγάασιν”).

“Ώραι” : (Στην παλαιά αττική διάλεκτο ονομάζονταν ΗΟΡΑΙ, επειδή οριοθετούν τους χειμώνες, τα καλοκαίρια, τους ανέμους και τους καρπούς της γης. Επειδή λοιπόν “ορίζουν”. Το Η + Ο = Ω).

“Ενιαυτός” : (= Αυτό που φέρνει στο φως όσα φυτρώνουν και δημιουργούνται, και που κατά τη διάρκειά του τα εξετάζει. Όμοια και το “έτος” προέρχεται από το ρήμα “ετάζω” = εξετάζω).

“Φρόνησις” : (= όνησις φοράς = ωφέλεια της κίνησης = αντίληψη της κίνησης).

“Γνώμη” : (Προέρχεται από το “γονής” (= γέννησης) “νώμησιν” (= παρατήρηση). Το ρήμα “νωμάν” = στοχάζομαι).

“Σύνεση” : (Από το ρήμα “συνιέναι” = συμπόρευση της ψυχής με την πραγματικότητα, κατανόηση των περιστάσεων).

“Αγαθό” : (= αγαστό (θαυμαστό) + θέω (τρέχω). Επομένως το “του θόου τω αγαστώ = το να τρέχεις μαζι με (να ακολουθείς) το αγαστό(το θαυμαστό, το θείο = “αγαθό”).

“Δικαιοσύνη” : (= Δικαίου σύνεσις” = Η κατανόηση του δικαίου).

“Δίκαιον”:

Ας παρακολουθήσουμε τα λόγια του Σωκράτη στον διάλογο με τον Ερμογένη.

ΣΩ.: Όσοι υποστηρίζουν την κίνηση του σύμπαντος, αντιλαμβάνονται το μεγαλύτερο μέρος του όχι διαφορετικό από κάτι κινούμενο. Υπάρχει κάτι που διατρέχει αυτό το σύμπαν, το οποίο είναι και η αιτία να δημιουργηθούν όσα δημιουργούνται. Τούτο είναι πολύ ταχύ και πολύ λεπτό. Δεν θα ήταν άλλωστε δυνατό να περάσει δια μέσου του σύμπαντος, αν δεν ήταν πολύ λεπτό, ώστε να μην ανακόπτεται, και πολύ ταχύ, ώστε η σχέση του με τα άλλα σώματα να τα κάνει να φαίνονται σταματημένα.

Καθώς λοιπόν κηδεμονεύει όλα τα υπόλοιπα “διαϊόν” (περνώντας ανάμεσά τους), σωστά του αποδόθηκε το όνομα “δίκαιον”, με πρόσθεση, για λόγους ευφωνικούς, της δύναμης του κάππα (κ). Μέχρι αυτό το σημείο από πολλούς εκφράζεται συμφωνία ότι αυτό είναι το δίκαιον.

Από πλευράς μου, επειδή είμαι επίμονος ως προς αυτό, πληροφορήθηκα μυστικά όλα τα σχετικά, δηλαδή ότι αυτό είναι το δίκαιο και το αίτιό του – αίτιο είναι αυτό, εξαιτίας του οποίου συμβαίνει – και κάποιος είπε πως σωστό είναι εξαιτίας αυτών να το ονομάσουμε “Δία”. Όσον αφορά την ουσία του “δικαίου” υπάρχουν πολλές γνώμες, άλλος λέει ότι είναι ο “ήλιος” άλλος το “πυρ” άλλος όπως ο Αναξαγορας ο “νους”. Σε αυτό το σημείο βρίσκομαι σε αμηχανία πιο μεγάλη απ’ ό,τι προτού προσπαθήσω να μάθω ποια είναι η ουσία του δικαίου. Αλλά φαίνεται πως στο αντικείμενο της έρευνάς μας έχει για τους λόγους αυτούς δοθεί η ονομασία αυτή.

“Αδικία” : (Αυτό που εμποδίζει το “δίκαιον”).

“Τέχνη” : (Έξις του νου = κατοχή του μυαλού).

“Μηχανή” : (Προέρχεται από το “μήκος” = πολύ + “άνειν” = διανύω απόσταση. Επομένως η λέξη “μηχανή” = αυτό που διανύει μεγάλη απόσταση).

“Κακία” : (Προέρχεται από τις λέξεις “κακώς” + “ιόν” = αυτό που κινείται άσχημα).

“Δειλία” : (Το Δ φανερώνει δεσμό και η λέξη “λίαν” = πολύ. Επομένως “δειλία” = κάποιος πολύ δυνατός δεσμός της ψυχής).

“Αρετή” : (Από το “αεί ρέω” = ανεμπόδιστη, συνεχής ροή = αειρείτη = αρετή).

“Κακόν” :

Παρακολουθούμε τον διάλογο…

ΕΡΜ.: Το “κακόν” όμως, με το οποίο πολλά εξήγησες λίγο πριν, τι θα μπορούσε να σημαίνει;

ΣΩ.: Λίγο περίεργο μου φαίνεται το όνομα και δύσκολο να το εξηγήσω. Θα δοκιμάσω όμως και σ’ αυτό εκείνη τη μέθοδο.

ΕΡΜ.: Ποια;

ΣΩ.: Την παραδοχή πως και τούτο είναι βαρβαρικό.

“Αισχρόν”: (Από τις λέξεις “αεί ίσχοντι τον ρουν” = εκείνο που εμποδίζει συνεχώς τη ροή).

“Καλόν” : (Κατά τον Σωκράτη αυτή η λέξη είναι η επωνυμία της διάνοιας που έδωσε και δίνει ονόματα τα πράγματα, η διάνοια είτε θεϊκή είτε ανθρώπινη. Αυτό που καλεί (το καλούν) έργα ωραία.

“Συμφέρον”: (Αυτό που δηλώνει “άμα φοράν” = ταυτόχρονη κίνηση) της ψυχής με τα όντα. Όσα προέρχονται από αυτό ονομάζονται “συμφέροντα”).

“Βλαβερόν” : (Αυτό που “βλάπτει τον ρουν” = καταστρέφει τη ροή, την κίνηση των πραγμάτων και επομένως του σύμπαντος).

“Ημέρα” : (Οι παλιότεροι έλεγαν την ημέρα = ιμέρα, ή εμέρα, γιατί, επειδή ερχόταν μετά το σκοτάδι, οι άνθρωποι την ποθούσαν. Επομένως η λέξη προέρχεται από το ίμερος = πόθος, λαχτάρα για το φως του ήλιου).

“Ίμερος” : (Από τις λέξεις “ιέμενος ρει και εφιέμενος” = όταν ρίχνεται ορμητικά και επιθυμεί κάποιος κάτι).

“Πόθος” : (Δηλώνει επιθυμία και έφεση κάποιου πράγματος που είναι μακριά, είναι απόν. Από τις λέξεις “άλλοθι που όντος και απόντος”).

“Έρως” : (Αυτό που “εισρεί έξωθεν” = από έξω ρέει μέσα στην ψυχή. Έσρος = έρως).

“Ζυγός” : (Η λέξη έτσι δεν σημαίνει τίποτα. Προέρχεται όμως από το “δυογός” = δέσιμο “τοιν δυοίν” (των δύο) “ες την αγωγήν” (για το τράβηγμα). Αποτέλεσμα αυτών είναι η λέξη “ζυγός” (= δυο δεμένοι μαζί σύρουν).

“Αλήθεια” : (Από τις λέξεις “θεία άλη” = θεϊκή περιπλάνηση).

“Ψεύδος” : (Αυτό που μοιάζει να καθεύδει, να κοιμάται, που δεν ακολουθεί την ροή, την θεϊκή περιπλάνηση, την “αλήθεια”).

autochthonesellhnes

theancientweb

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Περί ορθότητος ονομάτων"

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

Περί των Ελληνικών ονομάτων

«Η ονοματοδοσία των όντων ουκ εστί τυχαία» μας λέει ο Πλάτων, διότι εφόσον η Ελληνική γλώσσα είναι η πλουσιότερη γλώσσα στον κόσμο, δεν θα μπορούσε παρά το κάθε όνομα που αποδίδει να είναι βασισμένο σε αυτήν! Η κάθε λέξη στην Αρχαία Ελληνική ήταν βασισμένη σε ρίζες με όχι τυχαία σημασία και ιδιαίτερα όσα από τα ονόματα που έδιναν οι πρόγονοί μας ήθελαν κάτι να «πουν», σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του προσώπου στο οποίο αναφέρονταν. Έτσι δεν ήταν καθόλου δύσκολο κάποιος να σχηματίσει κάποια πρώτη εικόνα για τα χαρακτηριστικά του οποιουδήποτε ονόματος!

Ξεκινώντας από τις ονομασίες των θεών στην Αρχαία Ελλάδα διαπιστώνουμε ακριβώς το κάθε χαρακτηριστικό στοιχείο που πρέσβευε το όνομα τους! Το Ζευς υποδηλώνει το «ζην» που έχουν όλα τα όντα, είναι γιος του Κρόνου που σημαίνει το «καθαρό» και «ακήρατο» (αμόλυντο) στοιχείο του νου και αυτός με τη σειρά του γιος του Ουρανού που είναι αυτό που βλέπουμε προς τα επάνω και λέγεται «ουράνιον» γιατί «ορά τα άνω». Η Εστία εύλογα ονομάζεται έτσι διότι είναι η «εσσία» η ουσία δηλαδή των πραγμάτων, ο Ποσειδώνας ονομάστηκε έτσι λόγω της φύσεως της θάλασσας η οποία τον είχε δέσμιο και δεν τον άφηνε να προχωρήσει, έτσι σαν να ήταν «Ποσίδεμος» (με δεμένα πόδια) ονομάστηκε Ποσειδών. Ο Πλούτωνας ή αλλιώς Άδης ονομάστηκε έτσι λόγω του πλούτου που κατέχει και σχετίζεται με το «πάντα τα καλά ειδέναι» την γνώση δηλαδή όλων των πραγμάτων. Η Δήμητρα ήταν συσχετιζόμενη με την παροχή τροφής και ονομάστηκε «Δημήτηρ» δηλαδή δίδουσα ως μήτηρ και η Ήρα ονομάστηκε έτσι καθότι ήταν «ερατή» δηλαδή αξιαγάπητη. Το φως και οι ιδιότητες του «απλού, αεί βάλλοντος, απολούοντος, ομοπολούντος» (που είναι ενιαίος, τοξεύει συνεχώς, αποκαθαίρει, δημιουργεί κοινές περιστροφές) ονομάστηκε Απόλλων. Η Άρτεμις φαίνεται ότι πήρε το όνομα της από το «αρτεμές» που σημαίνει ακεραιότητα, ο Διόνυσος είναι ο «διδούς τον οίνον» και Αφροδίτη η γεννημένη και αναδυόμενη από τον αφρό της θάλασσας. Η «α θεονόα» είναι η Αθηνά ή αλλιώς Παλλάδα από το «πάλλειν» και «πάλλεσθαι», ο Ήφαιστος είναι η «γνώση του φωτός», ο Άρης ο «άρρατος» (άκαμπτος) χαρακτήρας και ο Ερμής ο «Ερμηνέας». Ο Πλάτων μας δίνει πολλές πληροφορίες για τις σημασίες και το πώς δίνονταν τα ονόματα στην αρχαία Ελλάδα, αλλά και τα «απλά» ονόματα των Ελλήνων δεν ήταν τυχαία. Κάποια από τα ονόματα, που πολλά δίνονται και στις μέρες μας, με την σημασία τους είναι τα παρακάτω :

Ονόματα ανδρών
Αγαθοκλής (αγαθός+κλέος) ο έχων καλή φήμη.
Αγησίλαος ( άγω+λαός) ο ικανός ηγέτης .
Αθηναγόρας (Αθήναι+αγορά) ο σοφός αγορητής
Αθηνόδωρος (Αθηνά+δώρο) δώρο της Αθηνάς, ο σοφός.
Αλέξανδρος (αλέξω:απομακρύνω+ανήρ) ο απωθών τους άνδρες, ο ανδρείος.
Αλκιβιάδης (αλκή+βία) ο τολμηρότατος.
Ανδροκλής (ανήρ+κλέος) ο ένδοξος.
Αριστογένης (άριστος+γένος) ο ευγενής.
Αριστόβουλος (άριστος+βουλή) ο άριστος σύμβουλος.
Αριστοκλής (άριστος+κλέος) ο έχων άριστη δόξα.
Αριστομένης (άριστος+μένος) ο ανδρειότατος.
Δημοσθένης (δήμος+σθένος) η δύναμη του λαού.
Διογένης (Ζευς+γένος) ο Θεογένητος

Διομήδης (Διός+μέδων:άρχων) ο άρχων με θεία δύναμη.
Επαμεινώνδας (επί+άμεινον) ο προοδευτικός.
Ετεοκλής (ετεός:αληθής+κλέος) ο έχων αληθινή δόξα.
Ευαγόρας (ευ+αγορεύω) ο καλός ομιλητής.
Ευρυβιάδης (ευρύς+βία) ο πολύ αυταρχικός.
Ευρυσθένης (ευρύς+σθένος) ο καρτερικότατος.
Θεμιστοκλής (θέμις+κλέος) ο ένδοξος υπερασπιστής του δικαίου.
Θουκυδίδης (Θεού+κύδος:δόξα) ο δοξάζων τον θεό.
Θρασύβουλος (θρασύς+βουλεύομαι) ο τολμηρά σκεπτόμενος.
Ιάσων (ίασις:θεραπεία) ο θεραπευτής.
Ίων (ίον:άνθος) ο μενεξεδένιος.
Κίμων (χίμων:χειμών) ο θυελλώδης.
Κλέαρχος (κλέος+άρχω) ο ένδοξος άρχων.
Κλεόβουλος (κλέος+βουλή) ο επινοητικότατος.
Κλεομένης (κλέος+μένος) ο ένδοξος για τη γενναιότητά του.
Κρίτων (κρίνω) ο ευφυής.
Λέανδρος (λαός+ανήρ) ο ανδρείος του λαού.
Μενέλαος (μένος+λαός) η ορμή του λαού.
Μιλτιάδης (μίλτος:ερυθρά βαφή) ο αιματώδης, ο ανδρείος.
Νεοκλής (νέος+κλέος) η νέα δόξα.
Ξενοφών : ο ανδρείος ηγέτης των ξένων
Οδυσσεύς (οδύσσομαι:διώκομαι) ο διωκόμενος υπό των θεών.
Ορέστης (όρος+ίσταμαι) ο ορεσίβιος.
Πάτροκλος (πατρίς+κλέος) η δόξα της πατρίδος
Περικλής (περί+κλέος) ο ένδοξος
Πολυδεύκης (πολύ+δεύκος:γλεύκος) ο πολύ γλυκός
Πύρρος (εκ του πυρρός) ο ξανθοκόκκινος
Σόλων (πιθανώς από το ρ. σέλλω:σείω) ο διασείσας το παλαιό, ριζοσπάστης
Σοφοκλής (σοφός+κλέος) ο έχων δόξα σοφού
Σωκράτης (σώζω+κράτος) ο σωτήρ του κράτους
Τηλέμαχος (τηλέ: μακριά+μάχομαι) ο αγωνιζόμενος μακράν της πατρίδος
Τιμολέων (τιμή+λέων) ο ισχυρός ως λέων
Φαίδων (φως) ο λαμπρός καθ όλα
Φίλιππος (φιλώ+ίππος) ο αγαπών τους ίππους
Φοίβος (φάος:φως) ο ακτινοβόλος
Φρίξος (φρίττω) ο τρομακτικός.

Ονόματα γυναικών
Αγαθόκλεια (αγαθή+κλέος) η έχουσα καλή φήμη
Αγαθονίκη (αγαθή+νίκη) η νικήτρια ένδοξης νίκης.
Aλκηστις (αλκή+εστία) η χάρη της οικογενείας
Αλκμήνη (αλκή+μήνη:σελήνη) η ακτινοβολούσα.
Ανδρομάχη (ανήρ+μάχομαι) η πρόμαχος.
Αριάδνη (άρι:πολύ+αγνή) η αγνότατη
Αρσινόη (άρσις <αίρω+νους) η υψηλόφρων.
Δέσποινα (από το ρήμα δεσπόζω) η κυρίαρχος

Δηϊδάμεια (δήϊος:εχθρός+δαμάζω) η νικήτρια των εχθρών.
Διώνη (εκ του Διός) η θεϊκή.
Ερατώ (ερώ:αγαπώ) η αξιολάτρευτη, Μούσα
Εριφύλη (έρι:πολύ+φύλον) η έξοχη των γυναικών.
Ευδοξία (ευ+δόξα) η έχουσα καλή φήμη.
Ευνομία (ευ+νέμω:διανέμω) η δίκαιη χορηγός των αγαθών.
Ευρυδίκη (ευρύς+δίκη) η πολύ δίκαιη.
Ευρύκλεια (ευρύς+κλέος) η πολυένδοξη.
Ευτέρπη (ευ+τέρπω) η πολύ ευχάριστη, Μούσα.
Ήβη (ήβη:ακμή) η πάντοτε θαλερή, νέα
Ηλέκτρα (ηλέκτωρ:ο ακτινοβολών ήλιος) η ακτινοβολούσα από χάρη
Ηρώ (Ήρα) η προσωποποίηση της Θεάς Ήρας
Θάλεια (θάλλω) η δροσερή, η ωραία, Μούσα
Θέμις (τίθημι>θεσμός) η θεά του Δικαίου, η άκρως δίκαιη.
Ιοκάστη (ίον+κάζω:στολίζω) η ωραία ως μενεξές.
Ιππολύτη (ίππος+λύω) η αρματιλάτις.
Ίρις (είρω:αγγέλω) η αγγελιοφόρος των θεών.
Ιφιγένεια (ίφι:ισχυρά+γίγνομαι) η πολύ ισχυρή.
Καλλιόπη (κάλλος+ωψ:οφθαλμός) η έχουσα ωραία μάτια.
Καλλιρρόη ( καλώς+ρέω) η δροσερή ως καθαρό νερό.
Κλειώ (κλέος) Η ένδοξη, Μούσα.
Κλεονίκη (κλέος+νίκη) η ένδοξη νικήτρια.
Κλεοπάτρα (κλέος+πάτρη) η δόξα της πατρίδος.
Λητώ (λανθάνω) η μυστηριώδης.
Μελπομένη (μέλπω) η ευφραίνουσα με το άσμα της.
Μυρτώ (μύρτον) η ευχάριστη ως μυρτιά.
Ναυσικά (ναυς+καίνυμαι:υμνούμαι) η υμνούμενη από τους ναυτικούς.
Νεφέλη (νέφω:χύνω ύδωρ) η προσφέρουσα ζωογόνον ύδωρ.
Ξανθίππη η ξανθή ιππεύτρια.
Πηνελόπη (πήνη:υφάδι+λέπω:εκτυλίσσω) η καλλιτέχνις υφάντρια.
Πολυξένη (πολύ+ξενία) η πολύ φιλόξενη.
Πολύμνια (πολύς+ύμνος) η θεία τραγουδίστρια, Μούσα.
Τερψιχόρη (τέρπω+χορός) η τέρπουσα με το χορό της, Μούσα.
Φαίδρα (φαιδρός < φως) η φωτεινή, η λάμπουσα από χάρη.
Φερενίκη (φέρω+νίκη) η νικηφόρος
Φιλομήλα (φιλώ+μέλος) η φιλόμουσος, η φίλη της αρμονίας.
Χρυσηϊς (χρυσός) η πολύτιμη, η χρυσαφένεια.

Ο Πλάτων στο έργο του «Κρατύλος» η αλλιώς «η περί ορθότητος ονομάτων» εκτός από τα ονόματα των θεών, δίνει τις ρίζες και πολλών άλλων λέξεων όπως των στοιχείων της φύσεως («αήρ» επειδή κινείται συνεχώς «αεί ρει», «γαία» η «γεννέτειρα») καθώς και διάφορων εννοιών όπως η «φρόνηση» («φοράς» της κίνησης και «ρου νόησις» της μεταβολής αντίληψη), δαίμονες (οι συνετοί και «δαήμονες» σοφοί δηλαδή), «άρρεν» και «ανήρ» από το «άνω ροή» και «θύλη» από το «θηλή» και το ρήμα «τεθηλέναι» (κάνω κάτι να θάλλει). Τα Ελληνικά ονόματα μας είναι υπέροχα και δεν τους «αξίζει» να τα διαστρεβλώνουμε και να αντικαθιστούμε με ξένα. Άλλη μία απόδειξη λοιπόν για την αέναη σημαντικότητα της Ελληνικής γλώσσας και την χρησιμότητα της να διδάσκεται και η αρχαία αλλά και η νέα Ελληνική καθώς η νέα έχει τις ρίζες της στην αρχαία. Αρκεί να διδάσκεται όμως και η βαθύτερη έννοια των λέξεων της αρχαίας Ελληνικής έτσι ώστε να αγαπηθεί και όχι απλά να μαθαίνεται ως νεκρή γλώσσα, δίνοντας την εσφαλμένη εντύπωση σε πολύ μεγάλο ποσοστό μαθητών και σπουδαστών, ότι δεν χρησιμεύει.  Η χρησιμότητα της είναι βαθύτερη καθώς η πλήρη κατανόηση, μελετώντας την, όλων των εννοιών είναι αδιαμφισβήτητη!!!

Πηγές : Πλάτων – «Κρατύλος»

δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Ελληνική Διεθνής Γλώσσα” τεύχος 3251

ABOUT GREEK NAMES

“The naming of beings  is not at random” says Plato, as if the Greek language is the richest language in the world could not even any name attached to it based on that! Every word in Ancient Greek was based on roots with no chance especially important as many of the names given by our forefathers wanted something to “say” in accordance with the characteristics of the person mentioned. So it was not difficult to gain a first insight into some of the features any name!

Starting from the names of gods in ancient Greece, just seeing each feature that advocated their name! The Zeus shows the “life” we are all beings, is the son of Saturn, which means “clean” and “Akiratos (unspoiled) element of the mind and this in turn is the son of Heaven is what we see upwards and is called “heaven” because “the vision above. The Centre is so named because it reasonably be “essia” is the essence of things, Neptune was named because of the nature of the sea which the prisoner had not let him go, so if they were “Posidemos (with bound feet) named Poseidon. Pluto or Hades otherwise named because of the wealth it possesses and relates to the “always good eidenai ‘knowledge that all things. Demeter was associated with feeding and was named Dimitir “didousa is a mother and Hera was so named because” Erato “is adorable. The light and the properties of “simple, endlessly ronment, apolouontos, omopolountos (who is single, continuous arrows, cleanse, create joint rotations) named Apollo. Artemis appears to have taken its name from the “Artemis” means integrity, Dionysus is the “give the wine” and Aphrodite is born and the emerging waves. The “a theonoa ‘is Pallas Athena, or else the” pallein “and” pallesthai, Hephaestus is the “knowledge light” Mars “the Arras” (rigid) nature and Hermes’ interpretation’. Plato gives us much information about the meanings and how they were given the names of ancient Greece and the “simple” names of the Greeks was not accidental. Some names, and many are nowadays, the importance is the following:

Names of men
Agathoklis (goods + glory) the owner of reputation.
Agesilaus (ago + people) is meant leader.
Athenagoras (Athens + market), the wise speaker
Athinodoros (Athena + gift) gift of Athena, the wise.
Alexander (Alex: Remove + man) the repeller men, the brave.
Alcibiades (Alki + violence) brave.
Androcles (man + glory) the glorious.
Aristogenis (+ excellent Genus) the fair.
Aristobulus (+ excellent house) the best director.
Aristoklis (excellent + fame) the owner excellent glory.
Aristomenis (excellent + menu) the bravest.
Demosthenes (municipality + vigor) the power of people.
Diogenes (Zeus + genus) the born of the Gods

Diomedes (Zeus + Medon: Principles), the ruler with divine power.
Epaminondas (a + ameinon) the progressive.
Eteocles (eteos: true + fame), the owner of real glory.
Evagoras (ef + plead) that a good speaker.
Eurybiades (broad + violence) the very bossy.
Eurysthenes (broad + strength) the most waiting.
Themistocles (legitimate + glory), the renowned defender of the law.
Thucydides (+ God glory: glory) that glorify God.
Thrasyvoulos (cheeky + Members), the bold thinking.
Jason (Iasis: treatment) the therapist.
Ion (Ion: flower) the menexed-colored.
Kimon (chimon: winter) the turbulent.
Klearhos (+ archo fame) illustrious sire.
Kleovoulos (+ fame parliament) the resourcefulness.
Cleomenes (glory + menu) on the glorious bravery.
Kriton (judge) the intelligent.
Leander (people + man) the brave of the people.
Menelaus (Menu + people) the momentum of the people.
Miltiades (minium: red paint), the sanguine, the brave.
Neoklis (new + fame) the new glory.
Xenophon: The brave leader of the foreign
Ulysses (Odysseus: prosecuted) the prosecuted under the gods.
Orestes (term + stand) the Mountaineer.
Patroclus (home + fame) the glory of the fatherland
Pericles (on + fame) the glorious
Pollux (very + defkos: grape) a very sweet
Pin (ex russet) the low-grade
Solon (possibly from r. Saddle: shake) the concussions of the old, radical
Sophocles (+ Wise fame) the owner of fame wise
Socrates (save + state), the savior of the State
Telemachus (Tele: + fight off) the competitor is far from the homeland
Timoleon (price + lion) strong as a lion
Phaidon (light) during all the brilliant
Philip (kiss + horse) lover of horses
Phoebus (faos: light) the radiant
Frixos (shudder) the terrifying.

Names of women
Agathocleous (goods + fame) is having a good reputation
Agathonikos (goods + win) won the glorious victory.
Alkistis (Alki + outbreak) because the family
Alcmene (Alki + wrath: the moon) or radiation.
Andromache (man + battle) to the forefront.
Ariadne (Ari: very pure +) the purest
Arsinoe (Arsis <+ decontrol mind) the high-minded.
Rosemary (from the verb overtop) the dominant

Deidamia (diios: + enemy overpower) the winner of the enemies.
Dione (by Zeus) the divine.
Erato (Herault: love), the adorable, Muse
Eriphyle (responsibility: too + tribe) super women.
Eudoxia (ef + fame) is having a good reputation.
Eunomia (ef + nemo: distribute) fair sponsored goods.
Evridiki (broad + lawsuit) is very fair.
Eurycleia (broad + fame) the most famed.
Euterpe (ef + regale) very happy, Muse.
Puberty (puberty: acne) is always vigorous, new
Electra (ilektor: the radiator sun) radiation from grace
Hero (Hera) was the personification of the goddess Hera
Thalia (palmy) cool, the beautiful, Muse
Themis (tithimi> institution), the goddess of law, very fair.
Jocasta (Ion + kazo: prim) is a beautiful violet.
Hippolyta (horse + loosen) the armatilatis.
Iris (eiro: advertise) the messenger of the gods.
Iphigenia (ifi: strong gignomai +) very strong.
Calliope (beauty + ops: eye) is having a good eye.
Callirhoe (well flow +) cool as pure water.
Clio (fame) The glorious, Muse.
Kleoniki (+ win fame) the glorious winner.
Cleopatra (fame + Patras) the glory of his country.
Leto (latency) is mysterious.
Melpomene (Melpo) the delight of the song.
Myrto (Mirtia) is pleased to myrtle.
Nausicaa (+ ships kainymai: ymnoumai) ymnoumeni by the sailors.
Nefeli (nefo: pour water) the bidding vivifying water.
Xanthippe blonde equestrienne.
Penelope (pini: warp + lepo: unwrap) the artist weaver.
Polyxena (much hospitality +) very welcoming.
Polyhymnia (song + a lot), the divine singer, Muse.
Terpsichore (dance regale +) to delight in the dance, Muse.
Phaedra (gay Fereniki (get + win), the winning
Philomela (kiss + State), the philharmonic, the girlfriend of harmony.
Chryseïs (gold) is valuable, the chrysafeneia.

Plato in his work “Cratylus” means “on the correctness of names” in addition to the names of the gods, gives roots and many other words as the elements of nature (air “because it moves constantly” forever Rhei, Gaia the “birthplace”) and various concepts such as “Wisdom” (“time” traffic and “conditions noisis ‘perception of change), demons (the wise and” daimones’ wise words), ‘male’ and ‘man’ from the “upper stream” and “Female” from the “nipple” and the verb “tethilenai (do something to blossom). The Greek name of our wonderful and do not “deserve” to distort and replaced with an alien. So one more proof of the transcendent importance of Greek language and the usefulness of being taught the ancient and the modern Greek as the new has its roots in ancient. Enough to be taught but the deeper meaning of the words of ancient Greek in order to be loved and not just learn a dead language, giving the false impression of a very large proportion of pupils and students that it serves. The utility is deeper and the full understanding, studying, of all concepts is undeniable!

Sources: Plato – “Cratylus”

published in the journal International Greek Language “issue 3251

About these ads

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ"

Η "Ιδανική Πολιτεία" του Πλάτωνα.

 1. Η "Ιδανική Πολιτεία" του Πλάτωνα.----

«Δεν μπορείς να κάνεις τον κόσμο καλύτερο, αν δεν προσπαθήσεις να τον κάνεις τέλειο».-------

[Tom Regan].

Όπως είναι γνωστό, η σκέψη και η διδασκαλία του Πλάτωνα (427-347 π.Χ.) και του μαθητή του, Αριστοτέλη (384-322 π.Χ.), δεν συνέβαλε αποφασιστικά μόνο στη διαμόρφωση και αποκρυστάλλωση του ύστερου αρχαιοελληνικού πολιτισμού, αλλά επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει ακόμα την παγκόσμια σκέψη, μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Γνωστό είναι επίσης και το γεγονός πως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης υπήρξαν αρνητές και σφοδροί κατήγοροι της Αθηναϊκής Δημοκρατίας και συνήγοροι ολιγαρχικών, αριστοκρατικών και μοναρχικών πολιτευμάτων.

Για να κατανοήσουμε τη σκέψη του Πλάτωνα, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε πως ήταν μεγαλογαιοκτήμονας και δουλοκτήτης, ένας από τους πιο εύπορους αριστοκράτες της αρχαίας Αθήνας, που έζησε στη δύση του «χρυσού αιώνα» του Περικλή (495-429 π.Χ.), στην επακόλουθη παρακμή της Αθηναϊκής Δημοκρατίας και στην αποσύνθεση που επέφερε ο Πελοποννησιακός πόλεμος (431-404 π.Χ) στον ιστό των ελληνικών πόλεων-κρατών. Δυο γεγονότα που προκάλεσαν ραγδαία αύξηση της φτώχειας, που συνοδεύτηκε από ένταση της κοινωνικής δυσαρέσκειας, των διαμαρτυριών και των συγκρούσεων με καθολικό αίτημα την επαναφορά της κοινοκτημοσύνης, την κατάργηση των αυταρχικών πλουτοκρατικών καθεστώτων και την επαναφορά της Δημοκρατίας. Το κοινωνικό αυτό ρεύμα έβρισκε ανταπόκριση στους φιλόσοφους και στους ποιητές της εποχής, οι περισσότεροι από τους οποίους καυτηρίαζαν με τη διδασκαλία, τις γραφές και τα έργα τους τους εξουσιαστές και φούντωναν ακόμα περισσότερο την κοινωνική διαμαρτυρία.

Στα τελευταία μάλιστα χρόνια της ζωής του βίωσε τις συνέπειες της κατάρρευσης της δεύτερης ηγεμονίας της Αθηναϊκής Πολιτείας (354 π.Χ.), «όταν οι πόλεμοι είχαν ξεζουμίσει τις ζωτικές δυνάμεις του ελληνισμού και άνοιγαν οι δρόμοι στους Μακεδόνες να κατέβουν προς τα κάτω», και προφανώς προσχώρησε στην μεροληπτική κατά των πολιτών και προφανώς υπέρ των πολιτικών αντίληψη του Ισοκράτη (436-338 π.Χ.) πως «η Δημοκρατία μας αυτοκαταστρέφεται διότι κατεχράσθη το δικαίωμα της ελευθερίας και της ισότητας, διότι έμαθε τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία». Ο Πλάτωνας είναι σαφής για τα αίτια που αναγκάζουν τους ανθρώπους να δημιουργούν πολιτείες, όταν λέει πως «επειδή ο καθένας από μας δεν είναι σε θέση να εξοικονομεί μόνος του όλες τις ανάγκες του, αλλά του λείπουν πολλά, η ανάγκη του πράγματος υποχρεώνει τον ένα να καταφύγει στη συνδρομή ενός άλλου, και τον άλλο στη βοήθεια ενός τρίτου. Έτσι οι πολλές αυτές ανάγκες μάζεψαν πολλούς να καθίσουν όλοι μαζί στο ίδιο μέρος για να βοηθούνται μεταξύ τους. Αυτό το μέρος το ονομάζουμε Πολιτεία».

Είναι προφανές πως αυτές οι εμπειρίες, σε συνδυασμό με τις διδασκαλίες των προσωκρατικών και ιδιαίτερα του Πρωταγόρα, τον οδήγησαν στην περίοδο της προχωρημένης ωριμότητας του στην απόφαση να γράψει την «Ιδανική Πολιτεία», πασχίζοντας να δώσει στην ανθρωπότητα ένα ιδανικό πολίτευμα στο πλαίσιο του οποίου δεν θα μπορεί κανένας να αποστερεί την ελευθερία των άλλων και να δημιουργεί ανισότητα, γιατί αυτό οδηγεί σε πολέμους που εμποδίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας και του πολιτισμού της. Βέβαια, ακόμα και για τον Πλάτωνα, στην ιδανική πολιτεία του, η κοινωνία θα χωριζόταν σε τρεις τάξεις, «των δημιουργών, των επίκουρων και των αρχόντων», όμως από την άλλη μεριά δημιουργεί μια Πολιτεία στην οποία δεν υπάρχει ιδιοκτησία, ατομισμός, ιδιώτευση και οικογένεια με την έννοια της ιδιοκτησιακής αποκλειστικότητας, οπότε, εφ' όσον υπάρχει κοινοκτημοσύνη, δεν υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσα σε πλούσιους ή φτωχούς. Δεν υπάρχουν δούλοι, όπως και κανένας διαχωρισμός μεταξύ ανδρών και γυναικών. Όλοι είναι ίσοι στη βάση του σεβασμού της όποιας διαφορετικότητας τους.

Δεν είναι του παρόντος μια διεξοδική ανάλυση της Πολιτείας του Πλάτωνα και πολύ περισσότερο δεν είναι του παρόντος η λεπτομερής αναζήτηση των αιτίων της αντιφατικότητας των απόψεων του Πλάτωνα, γιατί αυτές δεν ήταν παρά το αντικαθρέφτισμα της αντιφατικότητας της εποχής του, η οποία προσδιοριζόταν από την μεγάλη απόσταση μεταξύ των περιορισμένων αντικειμενικών δυνατοτήτων για μια «Ιδανική Πολιτεία» και των απεριόριστων υποκειμενικών πνευματικών ανησυχιών και ικανοτήτων του Πλάτωνα, ο οποίος προφανώς με την Ιδανική Πολιτεία του κατάθετε την ελπίδα του πως αυτό θα μπορούσε να συμβεί στο μακρινό μέλλον. Γι' αυτό, εκείνο που μπορούμε να υπογραμμίσουμε για την ιδιαίτερη σημασία της «Ιδανικής Πολιτείας» για τη σύγχρονη εποχή, στην οποία αυτή η απόσταση μεταξύ των αντικειμενικών και υποκειμενικών δυνατοτήτων για την οικοδόμηση αν όχι μιας ιδανικής πολιτείας, τουλάχιστον ενός καλύτερου από τον υφιστάμενο κόσμου, έχει τόσο περιοριστεί. Έτσι, το γεγονός πως ο Πλάτωνας στην Ιδανική Πολιτεία του συνέδεε την Ισότητα και την Ελευθερία με την Κοινοκτημοσύνη και την κατάργηση κάθε μορφής ατομικής ιδιοκτησίας αποτελεί διαχρονικά τη μεγαλύτερη προσφορά του στην παγκόσμια πολιτική σκέψη.

Πριν, όμως, σκιαγραφήσουμε την «Ιδανική Πολιτεία» του Πλάτωνα, είναι σκόπιμο να επισημάνουμε τον πλούσιο προβληματισμό των προγενέστερων αλλά και των συγχρόνων του φιλοσόφων και τραγικών ποιητών πάνω στο ζήτημα της ανισότητας, του πολέμου και της δυστυχίας, της Δημοκρατίας και της Τυραννίας, ο οποίος προφανώς και δεν άφησε αδιάφορο τον Πλάτωνα. Θα σταθούμε ενδεικτικά μόνο στη γνωστή Κωμωδία του Αριστοφάνη (450-385 π.Χ.)Πλούτος, που γράφτηκε το 388. Σύμφωνα με αυτήν, ο Δίας τύφλωσε τον θεό Πλούτο [Πλούτος: "Ο Δίας μου προξένησε το κακό αυτό φθονώντας τους ανθρώπους. Εγώ, δηλαδή, όταν ήμουν παιδί, διατύπωσα την απειλή ότι θα πάω μονάχα σε ανθρώπους που είναι σωστοί, σοφοί και κόσμιοι, κι εκείνος μου στέρησε το φως των ματιών μου, για να μην αναγνωρίζω κανέναν από αυτούς τους ανθρώπους. Τόσο πολύ εκείνος φθονεί τους ανθρώπους που είναι έντιμοι»], για να μη βλέπει και συνεπώς να μην μπορεί να επιλέγει σε ποιον να προσφέρεται με σκοπό να μην καταλήγει στις τσέπες όσων τον έχουν ανάγκη, αλλά στις τσέπες των «ικανών» να πλουτίζουν παράνομα. Το αποτέλεσμα αυτής της συνωμοσίας του 'πατέρα των θεών' Δία με τους παράνομα πλουτίζοντες 'πατέρες των ανθρώπων' κατά τον Αριστοφάνη είναι ο Πλούτος να είναι ο αποκλειστικά υπαίτιος για όλα τα κακά, για την «πενία» [«...από αυτήν πουθενά δεν έχει δημιουργηθεί κανένα ζωντανό καταστροφικότερο»] και τη δυστυχία των πολλών, για τον πλουτισμό των λίγων, για τους πολέμους και τη δουλεία, για τη διαφθορά των ανθρώπων και τη φθορά της Δημοκρατίας.

Το χρέος για την αλλαγή αυτής της κατάστασης ο Αριστοφάνης το αναθέτει σε ένα έντιμο ελεύθερο Πολίτη της Αθήνας, στον Χρεμύλο, στον έξυπνο δούλο του Χρεμύλου, τον Καρίωνα, και στον θεό της ιατρικής επιστήμης, τον Ασκληπιό, με τη βοήθεια του οποίου ο θεός Πλούτος, που ήθελε να διώξει τη φτώχεια έξω από όλη την Ελλάδα, ξαναβρήκε το φως του, οπότε ήρθαν τα πάνω κάτω, γιατί ο πλούτος αυτομοιράστηκε σε όλους τους καλούς [«... ελάτε όλοι γενικά, μ' ένα λόγο πιαστείτε στο χορό, κάνετε χορευτικά πηδήματα, ρίξτε το για καλά στο χορό, γιατί κανείς πια, όταν μπαίνει στο σπίτι του, δεν θα λέει πως δεν υπάρχει αλεύρι στη σακούλα του»] και οι κακοί και το ιερατείο φτώχυναν [«... τώρα κανένας δεν προσφέρει θυσία, ούτε μπαίνει στο χώρο του ναού, εκτός βέβαια από περισσότερους από δέκα χιλιάδες που μπαίνουν για να κοπρίσουν»], μέχρι που και οι ίδιοι οι θεοί ξέπεσαν [«Αφότου άρχισε να ξαναβλέπει ο Πλούτος κανένας πια άνθρωπος ούτε λιβάνι, ούτε δάφνη, ούτε γλυκίσματα, ούτε σφαχτά για θυσία, ούτε τίποτα άλλο προσφέρει πια σε μας τους θεούς»] και από αφεντικά του κόσμου έγιναν υπηρέτες των ανθρώπων, σε βαθμό που ακόμα και ο θεός Ερμής να αναγκάζεται, με εντολή του Καρίωνα, να ζητιανεύει, «να υπηρετεί, και να πλένει τις κοιλιές των σφαχτών», για να ζήσει.

Αποκωδικοποιώντας το κοινωνικό μήνυμα του Αριστοφάνη για δικαιοσύνη και ισοπολιτεία και τους συμβολισμούς αναφορικά με το υποκείμενο της αναγκαίας κοινωνικής αλλαγής, κατανοούμε πως η παρακμή της κυρίαρχης τάξης είχε κιόλας προσανατολίσει την κοινωνία προς μια λύση της ισοκατανομής του κοινωνικού πλούτου, ως την αναγκαία προϋπόθεση για την κοινωνική ειρήνη και την ανθρώπινη ευτυχία.

Μετά από αυτή την αναγκαία παρεμβολή των απόψεων του Αριστοφάνη, μπορούμε να δούμε τι ακριβώς υποστήριζε ο Πλάτωνας στην «Ιδανική Πολιτεία» του. Αφετηρία της σκέψης του φαίνεται να ήταν η πεποίθηση πως η ιδιοκτησία πάνω σε ανθρώπους και σε πράγματα ήταν η κακοδαιμονία των κοινωνιών. «Οι γυναίκες πρέπει όλες σε όλους να είναι κοινές και καμιά να μη συνοικεί χωριστά και τα παιδιά να είναι κοινά και κανένας γονιός να μην ξέρει το παιδί που γεννήθηκε από αυτόν και το παιδί το γονιό του...». Για την «ηθική» της εποχής του, αλλά ακόμα και της εποχής μας, όπου κυριαρχεί η αντίληψη και η ηθική της «αγίας ιδιοκτησίας» ακόμα και πάνω σε ανθρώπους, στις γυναίκες μας, στα παιδιά μας, είναι προφανές πως αυτή η αντίληψη σοκάρει, αν κανείς σταθεί μόνο σ' αυτή την επιδερμική προσέγγιση. Όμως η σκέψη του Πλάτωνα απηχούσε μια άλλη, μια μελλοντική ηθική, «όπου, αφού θα έχουν κοινές κατοικίες και συσσίτια και κανένας δεν θα έχει τίποτα ιδιαίτερα δικό του και θα είναι όλοι μαζί ανακατωμένοι και στα γυμνάσια και στην εκπαίδευση, θα οδηγηθούν, νομίζω, από την έμφυτη ανάγκη να ζευγαρωθούν μεταξύ τους...», πράγμα που προφανώς σημαίνει πως το ζευγάρωμα και η συμβίωση θα είναι θέμα άδολης, ελεύθερης, απαλλαγμένης από οικονομικές και κοινωνικές σκοπιμότητες, επιλογής ελεύθερων πολιτών.

Όσο για τα παιδιά, αυτά «θα τα παραλαμβάνουν οι ορισμένες γι' αυτό το σκοπό αρχές, που θα τις αποτελούν είτε άντρες είτε γυναίκες, είτε άντρες και γυναίκες μαζί, γιατί θα είναι βέβαια κι' οι αρχές κοινές και για τα δύο φύλα...και η πόλη θα επιβαρύνεται με την ανατροφή τους». Με αυτόν τον τρόπο ο Πλάτωνας προσδοκά μια κοινωνία, όπου φράσεις και έννοιες όπως «δικό μου και δικό σου», που «διασπά την πόλη και την κάνει πολλές αντί μια», δεν θα είναι νοητές αφού «όλοι οι πολίτες μαζί, που δεν θα έχουν ούτε ιδιαίτερες κατοικίες, ούτε ιδιόκτητα χωράφια, ούτε κανένα ιδιαίτερο κτήμα...δεν θα έχουν μέρος στο ίδιο το πράγμα που όλοι θα το λένε δικό μου, αλλά θα ανήκει σε όλους και το συμφέρον του ενός δεν θα είναι διαφορετικό από το συμφέρον του άλλου..., οπότε θα πάνε στο καλό και οι δίκες και οι καταγγελίες μεταξύ τους, αφού τίποτα κανείς δεν θα έχει ιδιαίτερο παρά το σώμα του και όλα τα άλλα κοινά και που αποτέλεσμα θα είναι να λείψουν αναμεταξύ τους οι διχόνοιες, όσες τουλάχιστον προέρχονται από κτηματικές διαφορές, ή εξ αφορμής των γυναικών ή των παιδιών, ή από άλλους οικογενειακούς λόγους». Φυσικό ήταν για τον Πλάτωνα, σε μια Ιδανική Πολιτεία που δεν υπάρχει ατομική ιδιοκτησία, που τα πάντα είναι ελευθέρα και κοινά, να μην υπάρχει θέση για το χρήμα, ούτε ακόμα και για πολύτιμα μέταλλα.

Σε μια τέτοια πολιτεία, η οποία «θα ήταν γλυτωμένη από τις κολακείες των φτωχών προς τους πλούσιους και από τις στενοχώριες και τα βάσανα των φτωχών που θα τραβούσαν για την ανατροφή των παιδιών τους, για να εξοικονομήσουν τα χρήματα για τη συντήρηση του νοικοκυριού τους και που άλλα τα δανείζονται και άλλα τα αρνούνται και τόσα άλλα παθήματα... Από όλα αυτά θα είναι γλυτωμένοι και θα ζουν πιο μακάρια από τη μακαριστή ζωή που ζουν οι ολυμπιονίκες... Σκοπός μας είναι να κάνουμε μια πολιτεία όσο γίνεται πιο ευτυχισμένη, κι όχι να περιοριστούμε να κάνουμε μια μόνο τάξη μέσα σ'αυτήν ευτυχισμένη». Είναι προφανές πως ο Πλάτωνας οραματιζόταν μια αταξική κοινωνία, έστω κι αν αυτή θα έπρεπε να κυβερνιέται από τους φιλοσόφους [«Γιατί αν οι φιλόσοφοι δεν γίνουν βασιλείς στις πόλεις ή αυτοί που ονομάζονται σήμερα βασιλείς και δυνάστες δεν φιλοσοφήσουν γνήσια κι' όσο χρειάζεται...δεν μπορεί να υπάρξει ευδαιμονία ούτε για τα άτομα ούτε για τις πολιτείες»]. Προεκτείνοντας όμως τη σκέψη του Πλάτωνα, όπως αυτή αποτυπώνεται στο «πρότυπο μιας τέλειας πολιτείας» [«Τι άλλο λοιπόν εκάναμε κ' εμείς με τον λόγο μας, παρά που χαράξαμε το πρότυπο μιας τέλειας πολιτείας;»], και γνωρίζοντας πως ούτε οι φιλόσοφοι κατάφεραν να γίνουν βασιλιάδες, αλλά και οι βασιλιάδες δεν μπόρεσαν να απαρνηθούν τον ρόλο τους ως δυνάστες και να γίνουν φιλόσοφοι, θα μπορούσαμε να φανταστούμε την ιδανική πολιτεία και συνολικά την ιδανική ανθρωπότητα, δηλαδή την «κοινωνικοποιημένη ανθρωπότητα» [«Η άποψη του παλιού υλισμού είναι η κοινωνία των 'πολιτών'. Η άποψη του καινούργιου υλισμού είναι η ανθρώπινη κοινωνία ή η κοινωνικοποιημένη ανθρωπότητα», Μαρξ Καρλ, Δέκα θέσεις για τον Φόυ-ερμπαχ, στο: Ένγκελς Φρίντριχ, Η καταγωγή της...], να κυβερνιέται από τη σοφία των Λαών της, δηλαδή να αυτοκυβερνιέται.

2. Η "Πάτριος Δημοκρατία" ή η "Άριστη Πόλη" του Αριστοτέλη.

Ως απάντηση στον δάσκαλο του τον Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης, που ήταν γνωστός φιλοβασιλικός και πολέμιος της Δημοκρατίας [«Η συμπάθεια του Αριστοτέλη προς τη βασιλεία μπορεί να εξηγηθεί αν ληφθούν υπ' όψιν ορισμένα στοιχεία από τη ζωή του. Είναι γνωστές οι σχέσεις του με τη μακεδονική αυλή: ο πατέρας του ήταν γιατρός του βασιλιά Αμύντα Γ', πατέρα του Φιλίππου Β', ο ίδιος μεγάλωσε στη μακεδονική αυλή, υπήρξε δάσκαλος του Αλεξάνδρου και προσωπικός φίλος του Αντιπάτρου, του αντιβασιλιά και αρχιστρατήγου Μακεδονίας και Ελλάδας, οριστικού ενταφιαστή της αθηναϊκής δημοκρατίας (322)... Η ευνοϊκή στάση του Σταγειρίτη στο θέμα της βασιλείας πρέπει, κατά το Διογένη το Λαέρτιο, να του εξασφάλισε και τη γενναιόδωρη χρηματοδότηση εκ μέρους του Αλεξάνδρου και του Αντιπάτρου για την ίδρυση και τη λειτουργία του Λυκείου».Οικονόμου Γιώργος, Η Αριστοτελική...,], συμπεριέλαβε στα Πολιτικά του τις απόψεις του για την «Αριστη Πολιτεία», προτείνοντας όχι ανατροπές, αλλά βελτιώσεις, γιατί ο Αριστοτέλης θεωρεί «ότι οι επαναστατικές ανατροπές είναι γενικά παθολογικά φαινόμενα... και στη σκέψη του δεν προβάλλεται τόσο μια θεωρία κοινωνικής μεταβολής, ή κοινωνικής επανάστασης, όσο μια θεωρία που θα προωθούσε την κοινωνική συνοχή και τη σταθερότητα των πολιτευμάτων, ή διαφορετικά μια θεωρία που θα δικαιολογούσε την εξουσία των ελεύθερων προνομιούχων πολιτών».

Από αυτή την οπτική γωνία ο Αριστοτέλης περιγράφει ως «άριστο πολίτευμα, εκείνο το πολίτευμα στο οποίο η πόλη είναι δυνατόν να καταστεί ευδαίμων, και επειδή καθώς ειπώθηκε, χωρίς αρετή δεν μπορεί να υπάρξει ευδαιμονία, είναι προφανές ότι η πόλη που συγκροτείται με βάση το άριστο πολίτευμα ..., δεν μπορεί να έχει ως πολίτες της άτομα που απασχολούνται με τα βάναυσα επαγγέλματα ή με την αγορά (εμπόριο), πράγμα που είναι αντίθετο με την ευγένεια και ασυμβίβαστο με την αρετή. Ούτε βεβαίως είναι δυνατόν αυτοί που πρόκειται να γίνουν πολίτες της να είναι γεωργοί, διότι χρειάζονται ελεύθερο χρόνο τόσο για την απόκτηση της αρετής όσο και για την ενασχόληση με τις πολιτικές δραστηριότητες». Συνεπώς η «άριστη πόλη αποτελείται από άρχοντες και αρχόμενους..., στην άρχουσα τάξη ανήκουν οι άρχοντες δηλαδή οι εύποροι, οι ιερείς [Σημαντικό είναι να σημειώσουμε πως ενώ στην Πολιτεία του Πλάτωνα δεν γίνεται ιδιαίτερα λόγος για ιερατεία και θρησκευτικές εκδηλώσεις, ο Αριστοτέλης αντιμετωπίζει την πίστη και τις θρησκευτικές δοξασίες των πολιτών σαν κρατική υπόθεση, όταν γράφει πως «οι δαπάνες για τις θρησκευτικές λατρευτικές τελετές επιβαρύνουν όλη την πόλη συνολικά... το ένα τμήμα των δημοσίων εκτάσεων προορίζεται για τις θρησκευτικές δαπάνες και το άλλο για τις δαπάνες των συσσιτίων.. .και επιβάλλεται να υπάρχουν διάσπαρτα στη χώρα ιερά, άλλα αφιερωμένα στους θεούς και άλλα στους ήρωες»], το βουλευτικό σύμφωνα με την κοινωνική σειρά και το οπλικό που είναι μόνιμο..., ενώ η τάξη των εργατών δεν αποτελεί μέρος της πόλης, ούτε καμία άλλη τάξη που δεν ασκεί την αρετή ως κύρια ασχολία». Πολύ περισσότερο δεν ανήκουν κατά τον Αριστοτέλη στην άριστη πόλη «τα έμψυχα εργαλεία», δηλαδή οι δούλοι, παρά το γεγονός πως ο ίδιος δίδασκε ότι «η δουλεία ως κοινωνικό φαινόμενο είναι ασυμβίβαστη με το δίκαιο». Είναι προφανές πως για τον Αριστοτέλη ενάρετοι είναι μόνο όσοι κατέχουν πλούτο και αξιώματα και όχι όσοι ζουν ενάρετα, σε αντίθεση με τον Πλάτωνα που θεωρούσε προϋπόθεση της ιδανικής πολιτείας και της ενάρετης ζωής την κατάργηση του πλούτου.

Εκεί, όμως, που ο Αριστοτέλης έρχεται σε μετωπική ρήξη με τον δάσκαλο του τον Πλάτωνα είναι το θέμα της ιδιοκτησίας, για το οποίο διατυπώνει με απόλυτη σαφήνεια τις απόψεις του λέγοντας ότι «η χώρα είναι σωστό να ανήκει στους κατόχους όπλων (στους οπλίτες) και σε όσους μετέχουν στο πολίτευμα (ασκούν εξουσία)...., υποστηρίζουμε δε ότι δεν χρειάζεται κοινοκτημοσύνη, για την οποία μίλησαν ορισμένοι [«.. .ούτε κοινήν φαμέν είναι δειν την χτίσην ώσπερ τινές ειρήκασιν...» (και δεν νομίζουμε πως πρέπει να υπάρχει κοινοκτημοσύνη, όπως είπαν κάποιοι...)], αλλά κοινοχρησία (και μάλιστα μόνο), ως αποτέλεσμα των φιλικών σχέσεων».

Όσον αφορά στο ποιος ασκεί την εξουσία, είδαμε πως στην Πολιτεία του Πλάτωνα θα έπρεπε να την ασκούν οι φιλόσοφοι, ενώ κατά τον Αριστοτέλη «η φύση έχει προετοιμάσει τη διάκριση χωρίζοντας αυτό το ίδιο το ανθρώπινο γένος σε νεότερους και σε μεγαλύτερους, από τους οποίους οι πρώτοι ταιριάζει να άρχονται και οι δεύτεροι να άρχουν».

Μια άλλη διαμετρικά αντίθετη θέση, με τη θέση του Πλάτωνα για την «κοινοκτημοσύνη» [Βέβαια, για κοινοκτημοσύνη των γυναικών μπορεί να γίνεται λόγος σε μια δουλοκτητική κοινωνία που θεωρεί ανθρώπους και επί του προκειμένου γυναίκες κτήμα κάποιων άλλων ανθρώπων, οπότε γίνεται προφανές πως μιλάμε από την οπτική ενός ανδροκρατικού συστήματος. Με αυτή την έννοια όμως θα πρέπει να υποθέσουμε πως σε ένα προηγούμενο ή και σε κάποιο επόμενο μητριαρχικό σύστημα τα πράγματα θα ήταν αντίστροφα, οπότε ο λόγος θα ήταν για την 'κοινοκτημοσύνη των ανδρών', όπως άλλωστε το φαντάζεται και το επιχειρεί η Πραξαγόρα στις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη. Προφανώς ο Αριστοτέλης δεν προσπάθησε να κατανοήσει τη θέση του Πλάτωνα ως ελευθερία ερωτικής επιλογής μεταξύ των φύλων σε μια Ιδανική Πολιτεία, απαλλαγμένη από οικονομικές και κοινωνικές σκοπιμότητες που υποβαθμίζουν τον έρωτα σε «συζυγικό καθήκον», το οποίο τελικά οδηγεί σε «παράνομες σχέσεις», στην υποκρισία και στη δυστυχία] ο οποίος τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ της κλειστής ιδιοκτησιακής οικογένειας και υποστηρίζει πως «ο νομοθέτης αρχικά έχει το χρέος να φροντίσει για τη σύζευξη, δηλαδή πότε και με ποια συγκεκριμένα γνωρίσματα οι μελλόνυμφοι έχουν δικαίωμα να έρχονται σε γάμου κοινωνία μεταξύ τους.,.,να νομοθετεί για τη συζυγική σχέση..., για να συμβιβάζονται οι ηλικίες τους..., να μη διαφέρουν οι φυσικές δυνάμεις τους..., να μεριμνά για τη διαδοχή των παιδιών...» Ενώ ο Πλάτωνας αναθέτει την εκπαίδευση των παιδιών στις αρμόδιες υπηρεσίας της Πολιτείας, ο Αριστοτέλης αντίθετα θεωρεί πως «τα παιδιά μέχρι την ηλικία των εφτά ετών κρίνεται απαραίτητο να ανατρέφονται στο σπίτι..., ο νομοθέτης οφείλει να απαλλάξει την πόλη από την αισχρολογία..., εξορίζουμε και την παρακολούθηση αισχρών θεαμάτων και την ανάγνωση αισχρών κειμένων... Στους νεότερους πρέπει να απαγορεύεται να ακούν ιαμβικά άσματα και να παρακολουθούν κωμωδίες..., ανήκει στην αρμοδιότητα των παιδονόμων να επιβλέπουν τον τρόπο ζωής των παιδιών και ως προς τα άλλα και όπως ελάχιστα συναναστρέφονται με δούλους...».

Τέλος, ο Αριστοτέλης αναθέτει και πάλι στον νομοθέτη «να ασχοληθεί σχολαστικά με την παιδεία των νέων, γιατί αν δεν γίνεται αυτό φθείρονται τα πολιτεύματα. Πράγματι επιβάλλεται οι νέοι να εκπαιδεύονται σύμφωνα με το πολίτευμα, διότι η νοοτροπία που καλλιεργεί κάθε πολίτευμα αποτελεί συνήθως παράγοντα και διατήρησης του, αλλά και αρχικής εγκαθίδρυσης του».

Το συμπέρασμα από αυτή τη σύντομη συγκριτική παρουσίαση των θέσεων του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη για την ιδανική ή την άριστη πολιτεία είναι πως ο μεν Πλάτωνας οραματίζεται μια αλλαγή προς το ιδανικό πολίτευμα, ενώ ο Αριστοτέλης ενδιαφέρεται για τη διατήρηση μέσω της βελτίωσης του υφιστάμενου κοινωνικο-οικονομικού συστήματος, το οποίο στην πράξη πρέπει να είναι ένα μεικτό σύστημα που θα έχει στοιχεία από τη βασιλεία, την ολιγαρχία και τη δημοκρατία, και αυτό ο Αριστοτέλης το αποκαλεί και «πά-τριον δημοκρατίαν».

3. Το μαγικό σπήλαιο και η εικονική πραγματικότητα.

«Ξέρουμε ψέματα πολλά να λέμε όμοια με αλήθειες, μα ξέρουμε αλήθεια, αν θέλουμε και αλήθειες να ιστορούμε;» [Ησίοδος].

Αξίζει, όμως, πριν κλείσουμε αυτό το κεφάλαιο, να δούμε σε συντομία πώς ο Πλάτωνας αντιμετώπιζε τις δυσκολίες περάσματος από το υφιστάμενο σύστημα στην ιδανική Πολιτεία του, με τη θαυμάσια αλληγορική περιγραφή της εικονικής πραγματικότητας, η οποία διαδραματίζεται στομαγικό σπήλαιο με τους δεσμώτες, τους κρυφούς φωτισμούς και τις σκιές, την οποία οι δεσμώτες, επειδή ακριβώς είναι δεσμώτες και δεν γνωρίζουν την εκτός σπηλιάς πραγματικότητα, εκλαμβάνουν ως την αληθινή πραγματικότητα και γι' αυτό αρνούνται την αληθινή πραγματικότητα, όταν κάποιος τους μεταφέρει από τη σπηλιά στον έξω κόσμο, στον κόσμο του φωτός, του προσωπικού βιώματος και της γνώσης και προτιμούν να επιστρέψουν στη σπηλιά γιατί εκεί τους έμαθαν να βολεύονται και να ζουν. Αυτό συμβαίνει με κάθε είδους σπηλιές, ακόμα, ίσως και ιδιαίτερα με τις δομικές και θεσμικές σπηλιές κάθε εκμεταλλευτικού συστήματος εξουσίας που δυσκολεύουν τους «έγκλειστους» να ενταχθούν σε κάτι που δεν γνωρίζουν, γιατί ακριβώς φοβούνται το άγνωστο, το καινούργιο. Όμως το ανθρώπινο είδος καταφέρνει μέχρι σήμερα να βγαίνει τελικά από όλες τις σπηλιές και να προχωρεί στο φως του πολιτισμού. Και είναι αυτό ακριβώς το σημείο της αγεφύρωτης απόστασης μεταξύ του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, γιατί, όπως είδαμε, ο Αριστοτέλης θέλει την παιδεία στην υπηρεσία του υφιστάμενου πολιτεύματος, ενώ ο Πλάτωνας υποστηρίζει ότι «πρέπει να παραδεχτούμε πως η παιδεία δεν είναι τέτοια που τη λένε πως είναι, μερικοί που την έχουν επάγγελμα τους..., ο καθένας έχει μέσα του τη δύναμη να μαθαίνει κι έχει και το κατάλληλο για τη μάθηση όργανο, και συνεπώς όπως έπρεπε κανείς, (ως δεσμώτης στη σπηλιά) να στρέφει το μάτι του με όλο μαζί το σώμα του από το σκοτεινό στο φωτεινό (για να βλέπει τις κινούμενες σκιές), έτσι πρέπει να στρέφει γύρω του και αυτή τη δύναμη και το όργανο της με όλη μαζί τη δύναμη της ψυχής του από εκείνο που γίνεται, προς το καθαυτό όν, ώσπου να κατορθώνει επιτέλους να ατενίζει, χωρίς να υποφέρει, το φωτεινότατο του όντος, που εμείς λέμε πως αυτό είναι το καλό και το γνήσιο».

Πέρασαν από τότε περίπου δυόμισι χιλιάδες χρόνια και οι σοφοί δεν έγιναν βασιλιάδες ούτε βέβαια και οι βασιλιάδες σοφοί. Δεν έγινε πραγματικότητα η Ιδανική Πολιτεία του Πλάτωνα και η Άριστη Πολιτεία του Αριστοτέλη δεν κατάφερε να αντισταθεί στον νόμο της αλλαγής και της εξέλιξης και έγινε μακρινή ιστορία. Όπως ιστορία έγιναν και οι προσπάθειες όσων απάνθρωπων δυναστών και αχυρανθρώπων του Κεφαλαίου να ντύσουν την καπιταλιστική-φασιστική βαρβαρότητα τους με τη σκέψη αυτών των μεγάλων στοχαστών και δασκάλων της ανθρωπότητας, που κατάφεραν να ανοίξουν το θέμα του ανθρωπισμού και της ουμανιστικής κοινωνίας-ανθρωπότητας τόσο πρώιμα για να φωτίζει σαν φάρος τη μετέπειτα πορεία της. Έτσι φτάσαμε στον 21ο αιώνα, στη μεγάλη αποθήκη της πανανθρώπινης σοφίας και των άψυχων αλλά σκεπτόμενων εργαλείων, τα οποία χαρακτηρίζονται και «σύγχρονο προλεταριάτο», δημιουργήματα κι αυτά των «έμψυχων εργαλείων» δηλαδή των εκάστοτε δούλων.Όταν αυτά τεθούν στην υπηρεσία των Σοφών πια Λαών, που έχουν τώρα τη δύναμη και τη θέληση να βγουν από τις θεσμικές σπηλιές του καπιταλισμού, να αντικρίσουν στο φως του «Ήλιου του Ηλιάτορα» την καθεαυτό πραγματικότητα, τότε θα μπορέσουν οι Λαοί να ιδρύσουν σταδιακά την ιδανική, την οικουμενική ουμανιστική Συμπολιτεία, ξεκινώντας από ένα καλύτερο από τον σημερινό κόσμο, που είναι απόλυτα εφικτός, χάρη στην πρωτοπόρο σκέψη του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Αριστοφάνη και των αναρίθμητων προγόνων και επιγόνων τους.

ο κ. Κώστας Λάμπος

Από το ΥΠΕΡΟΧΟ Έργο του Διδάκτορα στο Freie Universität Berlin κ. Κώστα Λάμπου, “Άμεση Δημοκρατία και Αταξική Κοινωνία“ [εκδοτικό ΝΗΣΙΔΕΣ, έκδοση 2012, σελίδες 96-105]. 

Παρατήρηση blogger: Για τον περίφημο μύθο του σπηλαίου διαβάστε εδώ σχετική ανάρτηση [απόσπασμα].

Πηγή: gfragoulis.blogspot.gr 

Πηγή: http://www.awakengr.com/2013/06/blog-post_54.html#ixzz3YrTyMFZl
Under Creative Commons License: Attribution Share Alike

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ " Η "Ιδανική Πολιτεία" του Πλάτωνα."

Αριστοτέλης και Πλάτωνας.

Αριστοτέλης και Πλάτωνας Οι διαφορές των δύο φιλοσόφων-----

 Μελετώντας την πορεία της Φιλοσοφίας στον Ελληνικό κόσμο, συναντάμε μεγάλες προσωπικότητες που με τη σκέψη και το έργο τους χάραξαν βαθιά την Ιστορία του Πολιτισμού και επέδρασαν στη διαμόρφωσή του χιλιάδες χρόνια μετά την εποχή τους.----- Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγονται ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, δύο πραγματικοί γίγαντες της διανόησης και του πνεύματος, που συνδέθηκαν στενά μεταξύ τους, δίδαξαν μεγάλες αλήθειες, αναγνωρίστηκαν και τιμήθηκαν από τις μεταγενέστερες γενιές μέχρι και σήμερα για την προσφορά τους.Στα έργα τους συναντάμε πολλά κοινά σημεία στις απόψεις τους για τη ζωή, τον άνθρωπο, την ηθική, κάτι που άλλωστε είναι φυσικό εφόσον συνδέθηκαν μεταξύ τους ως Δάσκαλος και Μαθητής. Συναντάμε όμως και κάποιες διαφορές στην αντίληψή τους για τον Κόσμο, την πολιτική και τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.

Οι διαφορές μεταξύ των δύο φιλοσόφων

Ο Πλάτωνας γεννήθηκε το 428 π.Χ. στην Αθήνα. Οι γονείς του κατάγονταν από αριστοκρατική γενιά. Έτσι η μόρφωσή του ήταν προσεγμένη. Από τα νεανικά του χρόνια εκδήλωσε το ενδιαφέρον για την πολιτική και τα όσα συνέβαιναν στην Αθήνα. Όταν ήταν 20 ετών, γνώρισε το μετέπειτα δάσκαλό του,Σωκράτη, κοντά στον οποίο έμεινε για 8 χρόνια, μέχρι και το θάνατό του. Με τον Σωκράτη ανέπτυξε μία ιδιαίτερη σχέση ως μαθητής του, καθώς η διδασκαλία του επηρέασε με αποφασιστικό τρόπο τη διαμόρφωση του εσωτερικού κόσμου του Πλάτωνα.Ο Πλάτωνας φρόντισε, μετά το θάνατο του δασκάλου του, να διασώσει και να μεταδώσει τις διδασκαλίες και τη μεγαλειώδη φυσιογνωμία του, γράφοντας τους γνωστούς σωκρατικούς διαλόγους.

Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, μετά από πολλά ταξίδια, ίδρυσε το 387 π.Χ. στην Αθήνα μία φιλοσοφική Σχολή κοινοβιακού χαρακτήρα, την οποία ονόμασε Ακαδημία προς τιμή του ήρωα Ακάδημου. Εκεί δίδαξε για 40 ολόκληρα χρόνια, ως το θάνατό του, σύμφωνα με τα ιδανικά του και με το σωκρατικό πνεύμα.Η Ακαδημία αναδείχθηκε στον ελλαδικό χώρο σε έναν καταλυτικό φορέα γνώσης και διαμόρφωσης σημαντικών προσωπικοτήτων της εποχής και ανέδειξε πολλά μεγάλα ονόματα στον τομέα της φιλοσοφίας και επιστήμης. Ένα από αυτά ήταν ο Αριστοτέλης.

Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε στα Στάγειρα της Χαλκιδικής το 384 π.Χ. Ο πατέρας του ήταν φημισμένος γιατρός, γεγονός που πιθανόν επηρέασε το ενδιαφέρον του γιού του για τη βιολογία και τη φυσική.
Στην Ακαδημία του Πλάτωνα μπήκε σε ηλικία 18 ετών και έμεινε σ' αυτήν 19 χρόνια, μέχρι και το θάνατο του δασκάλου του. Ανέπτυξε μαζί του στενή σχέση και σεβασμό προς το πρόσωπό του, αλλά διαφώνησε και διαφοροποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό πάνω σε ορισμένες ιδέες και θέσεις του. Γι’ αυτό και λέγεται ότι ο Πλάτωνας τον αποκαλούσε “πόλο”, δηλαδή πουλάρι που κλωτσάει τη μητέρα του στην κοιλιά μόλις γεννηθεί.Οι διαφωνίες των δύο μεγάλων φιλοσόφων είναι ένα θέμα που αξίζει να μελετήσει κανείς. Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα τα σημεία στα οποία είχαν διαφορετική θεώρηση.

Σημείο πρώτο: Η Θεωρία των ΙδεώνΤο πρώτο κύριο και βασικό σημείο διαφωνίας τους ήταν η αντίληψή τους για τον Κόσμο.

Ο Πλάτωνας πίστευε ότι πίσω από τον κόσμο των αισθήσεων και της Ύλης υπήρχε μία άλλη πραγματικότητα, την οποία ονόμαζε “Κόσμο των Ιδεών”. Σ’ αυτόν τον κόσμο υπάρχουν και βρίσκονται τα καλούπια, οι αιτίες, τα πρότυπα όλων των πραγμάτων και φαινομένων που αντιλαμβανόμαστε μέσω των αισθήσεων γύρω μας. Όλα είναι φτιαγμένα με βάση μία διαχρονική μορφή, που παραμένει αιώνια και σταθερή παρά τις μεταβολές που ο χρόνος επιφέρει στα πάντα. Αυτές οι διαχρονικές μορφές μοιάζουν να είναι τα πρωταρχικά στοιχεία της φύσης, κάτι σαν διανοητικά και αφηρημένα σχήματα που διαμορφώνουν τα φυσικά φαινόμενα και που ο αριθμός τους είναι συγκεκριμένος.

Ο Αριστοτέλης από τη μεριά του είχε εντελώς αντίθετη άποψη. Γι’ αυτόν ο Πλάτωνας είχε αναποδογυρίσει την πραγματικότητα. Συμφωνούσε στο ότι ο φυσικός κόσμος διέπεται από μεταβλητότητα, παροδικότητα και φθορά. Αλλά οι «ιδέες» του Πλάτωνα γι’ αυτόν δεν είναι οι αρχικές μορφές των πραγμάτων, αλλά είναι ένα κατασκεύασμα της λογικής του ανθρώπου, που δημιουργείται μέσα από την εμπειρία. Δηλαδή η ιδέα μας για το άλογο σχηματίζεται από τη λογική μας, αφού
έχουμε δει και συγκρίνει μέσα στη φύση ένα μεγάλο αριθμό αλόγων και έχουμε καταλήξει σ’ εκείνα τα χαρακτηριστικά που είναι κοινά σε όλα, πέρα από τις διαφορές τους. Αυτό το σύνολο κοινών χαρακτηριστικών είναι η ιδέα ή «μορφή», όπως την αποκαλούσε ο Αριστοτέλης, η οποία δεν προϋπάρχει σε κάποιον ειδικό κόσμο, αλλά συναντάται μέσα στο καθετί.Για τον Πλάτωνα η ύψιστη πραγματικότητα βρίσκεται στον Κόσμο των Ιδεών και των Αρχετύπων. Για τον Αριστοτέλη η ύψιστη πραγματικότητα βρίσκεται σ’ αυτό που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας. Για τον Πλάτωνα όλα όσα βλέπουμε γύρω μας είναι αντανακλάσεις άλλων πραγμάτων, που υπάρχουν στον Κόσμο των Ιδεών-κι επομένως και μέσα στην ψυχή του ανθρώπου. Για τον Αριστοτέλη όσα υπάρχουν μέσα στην ψυχή του ανθρώπου είναι αντανακλάσεις των πραγμάτων και των αντικειμένων του φυσικού κόσμου.

Σημείο δεύτερο: Η Πολιτική

Ένα άλλο σημαντικό σημείο διαφωνίας μεταξύ των δύο φιλοσόφων είναι η θεώρησή τους για το ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος (πολίτευμα) διακυβέρνησης ενός κράτους. Στο έργο του Αριστοτέλη «Πολιτικά» και στο έργο του Πλάτωνα «Πολιτεία»εκφράζονται οι πολιτικές τους θέσεις με αρκετές κοινές, αλλά και διαφορετικές αντιλήψεις. Ο Πλάτωνας μιλάει για την ιδανική Πολιτεία, που είναι ιδανική επειδή κυβερνάται με το πολίτευμα της «αριστοκρατίας», δηλαδή κυβερνάται από ένα σύνολο ανθρώπων που ξεχωρίζουν για τη σοφία, τη γνώση, την αρετή, τη δικαιοσύνη και την ικανότητα διακυβέρνησης των πολιτών.Ο κάθε πολίτης μέσα σ’ αυτήν έχει μία σημαντική θέση, που είναι σύμφωνη με τη φύση, τις ικανότητες και το έργο που έχει αναλάβει να προσφέρει ανάλογα με τις κλίσεις του. Έτσι μπορεί να ανήκει στην τάξη των αρχόντων (κυβερνήτες), στην τάξη των φυλάκων – πολεμιστών (υπερασπιστές της ασφάλειας της πόλης από επιθέσεις) και στην τάξη των γεωργών, εμπόρων, τεχνιτών (αυτοί που διασφαλίζουν τα μέσα που χρειάζεται η πόλη για να διατηρηθεί ζωντανή και να επιβιώσει). Οι τάξεις αυτές είναι συμβολικές περισσότερο παρά πραγματικές, και δεν σχηματίζονται με βάση κοινωνικο/οικονομικά ή επαγγελματικά κριτήρια. Σχετίζονται με τα τέσσερα στοιχεία της Φύσης (γη, νερό, αέρας, φωτιά), που αντιστοιχούν σε χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης.Οπότε, ο κάθε πολίτης ανήκε σε μία από αυτές τις τάξεις σύμφωνα με τα ιδιαίτερα γνωρίσματά του και ανάλογα με την εκπαίδευση που χρειαζόταν να πάρει, προκειμένου να καλλιεργήσει τον χαρακτήρα, το πνεύμα και γενικά τον εσωτερικό του κόσμο.

Κατά τον Αριστοτέλη, οι πολίτες χωρίζονται με βάση οικονομικά κριτήρια σε τάξεις γεωργών, τεχνιτών και εμπόρων, ενώκοινωνικά χωρίζονται σε φτωχούς, πλούσιους και μεσαίους. Από τη σχέση που έχουν μεταξύ τους οι φτωχοί και οι πλούσιοι θα διαμορφωθεί η μορφή του πολιτεύματος. Οι φτωχοί συνήθως είναι περισσότεροι από τους πλούσιους. Ανάλογα με το πώς είναι μοιρασμένη η δύναμη και με το πού αυτή συγκεντρώνεται, καθορίζεται και το είδος του πολιτεύματος, που μπορεί να έχει τρεις μορφές: μοναρχία ή βασιλεία (ένας κυβερνά), αριστοκρατία (λίγοι κυβερνούν) ή δημοκρατία (πολλοί κυβερνούν). Για να μην ξεπέσουν και αλλοιωθούν αυτές οι πολιτειακές μορφές σε τυραννία, ολιγαρχία και οχλοκρατία αντίστοιχα, θα πρέπει σκοπός των αρχόμενων να είναι το κοινό καλό και όχι το συμφέρον του ενός ή των λίγων. Η προτίμηση του Αριστοτέλη στρέφεται στη «Μέση Πολιτεία», δηλαδή σ’ αυτό που σήμερα κατανοούμε ως δημοκρατικό πολίτευμα, όπου η μεσαία τάξη εξασφαλίζει την ισορροπία ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους και κρατά το κέντρο βάρους στη μέση στις μεταξύ τους συγκρούσεις.

Σημείο τρίτο: Η εικόνα της γυναίκας

Ένα άλλο σημείο διαφοροποίησης των δύο γιγάντων είναι οι απόψεις τους για τη γυναίκα. Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σ’ αυτήν μέσα στην Πολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα. Πίστευε ότι οι γυναίκες μπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες, επειδή η σωφροσύνη, η λογική, η ανδρεία, η αρετή δεν είναι θέμα φύλου, αλλά ψυχής, εκπαίδευσης και μόρφωσης. Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνει παιδεία στις γυναίκες της, «μοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δε γυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέρι» (Ο Κόσμος της Σοφίας, J. Gaarder).

Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα, καθώς πιστεύει ότι σε σχέση μ’ αυτόν κάτι της λείπει και ότι είναι ένας «ατελής άντρας». Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής, επειδή η γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό (δίνει), το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπως γνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει).Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στον Μεσαίωνα, όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε, θεωρήθηκε πηγή του κακού και του πονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο. 

Παρά τις διαφωνίες που υπάρχουν ανάμεσα στον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι συναντάμε και «συμφωνίες», δηλαδή κοινά σημεία. Και οι δύο μιλούν για την ψυχή και τη σημασία της για τον άνθρωπο, και οι δύο τονίζουν πως η ευτυχία είναι συνώνυμο της αρετής και των υψηλών αξιών και ιδανικών, και οι δύο μας υπενθυμίζουν ότι σκοπός ενός Κράτους θα πρέπει να είναι το καλό και η καλλιέργεια όλων των πολιτών του.Σίγουρα όμως διαπιστώνουμε ότι τόσο ο σοφός Πλάτων όσο και ο λογικός Αριστοτέλης δίνουν πολλές χρήσιμες και σημαντικές απαντήσεις σε ερωτήματα και προβληματισμούς της σημερινής εποχής, γι’ αυτό και μπορούν να είναι ταυτόχρονα σύγχρονοι αλλά και διαχρονικοί.

theseus-aegean

archaia-ellada

Πηγή: http://www.awakengr.com/2014/08/blog-post_1.html#ixzz3YrQjVZKZ
Under Creative Commons License: Attribution Share Alike

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Αριστοτέλης και Πλάτωνας."