Πράγματα που δεν ξέρατε για το όνομα «Ελένη»

9 Πράγματα που δεν ξέρατε για το όνομα «Ελένη»

 Πόσες «Ελένες» υπάρχουν στην Ελλάδα; Τι σημαίνει ετυμολογικά; Τι σχέση έχει το όνομα… με τις γλάστρες μας; Όσα δεν ξέρατε για το όνομα Ελένη.

Γνωρίζετε τι σημαίνει το όνομα Ελένη; Ξέρετε σε ποια θέση βρίσκεται στην κατάταξη των συνηθέστερων ονομάτων; Ποια είναι η πραγματική ιστορία της Αγίας Ελένης και τι δουλειά έχει… στα αστέρια; Ευχόμαστε «χρόνια πολλά» στην Ελένη και τον Κωνσταντίνο, και συγκεντρώνουμε εννιά ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το όνομα «Ελένη» παρακάτω (και για το όνομα «Κωνσταντίνος» εδώ).

*Πόσες… Ελένες υπάρχουν στην Ελλάδα;
Πρόκειται για το δεύτερο πιο συνηθισμένο γυναικείο όνομα στην Ελλάδα, αφού σύμφωνα με αυτή εδώ την στατιστική μελέτη έρχεται σε συχνότητα πίσω από το όνομα Μαρία. Υπολογίζεται πως στα 10 εκατομμύρια Ελλήνων, στο όνομα Ελένη ακούνε περίπου 295.000 γυναίκες.

*Τι σημαίνει το όνομα;
Παρ’ ότι η ακριβής ετυμολογία του παραμένει άλυτο μυστήριο, το όνομα Ελένη κατά την αρχαιότητα σήμαινε λαμπερή, απαστράπτουσα. Η ομηρική Ωραία Ελένη της Σπάρτης αποδεικνύει του λόγου το αληθές, χάρη στην παροιμιώδη ομορφιά της, που πυροδότησε τον Τρωικό πόλεμο. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες «εναλλακτικές» ετυμολογικές προσεγγίσεις: Υποστηρίζεται πως πρόκειται για σύνθετο όνομα, από τον αόριστο β’ του ρήματος «αιρώ» (καταστρέφω) και νης (πλοίο), και πρόκειται επομένως για εκείνη που εξαιτίας της καταστράφηκαν τα πλοία του Τρωικού Πολέμου. Υπάρχει όμως και η πιθανολογούμενη συγγένεια με την «σελήνη»: Το «Ελένη» στην κλασική του ορθογραφία διέθετε δασεία πριν το αρχικό γράμμα, η οποία αντικατέστησε το γράμμα «σ». Η θεωρία αυτή λέει πως το «Ελένη» προήλθε από το «σέλας» (φως, λάμψη), εκ του οποίου πιθανότατα προήλθαν και οι λέξεις Σελήνη, Έλλη και Ελλάς.

*Τι συνέβη τελικά με την Ωραία Ελένη;
Όπως με το όνομα, έτσι και με την ιστορία της Ωραίας Ελένης, υπάρχουν δύο διαφορετικές εκδοχές. Αυτή που γνωρίζουμε από τον Όμηρο κάνει λόγο για την κόρη του Δία και σύζυγο του Μενέλαου, Ελένη, η οποία χάρη στο «χεράκι» της θεάς Αφροδίτης ερωτεύτηκε τον Πάρη, τον ακολούθησε στην Τροία και προκάλεσε τον πόλεμο. Μετά τον θάνατο του Πάρη, παντρεύτηκε τον αδερφό του, αλλά τελικά την έκλεψε ο Μενέλαος και επέστρεψε μαζί της στο παλάτι τους, όπου έζησαν ήσυχα στο εξής. Η άλλη, όμως, εκδοχή, αυτή που μας μετέφερε και ο Ευριπίδης μέσα από την τραγωδία του «Ελένη» (και αργότερα ασπάστηκε ο Σεφέρης στον στίχο «για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη», θέλει την Ωραία Ελένη να βρίσκεται στην πραγματικότητα κρυμμένη κάπου στις ακτές της Αφρικής κατά την διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, και στο πλευρό του Πάρη να μην βρίσκεται παρά ένα «απείκασμα». Στον ίδιο μύθο της Ελένης-ψεύτικου οράματος αναφέρεται και ο ποιητής Στησίχορος στην περίφημη παλινωδία του.

*Τα έργα και ημέρες μιας Αγίας
Η Αγία Ελένη στην οποία οφείλεται η ορθόδοξη γιορτή της 21ης Μαΐου ήταν μία γυναίκα που γεννήθηκε τον 3ο μ.Χ. αιώνα στη Βιθυνία και εργαζόταν σε πανδοχείο. Σε μικρή ηλικία ξεκίνησε τη μελέτη των χριστιανικών διδαχών, παρ’ ότι την θρησκεία την ασπάστηκε πολύ αργότερα, σε ηλικία 60 ετών. Όταν ο σύζυγός της και αξιωματικός της Αυτοκρατορίας, Κωνστάντιος, σκοτώθηκε, ο γιος τους Κωνσταντίνος κλήθηκε να χριστεί Καίσαρας. Η Ελένη έζησε από κοντά όλη την πορεία του από Καίσαρας, Αύγουστος και στην συνέχεια Αυτοκράτορας, ενώ η αδυναμία του γιου της προς το πρόσωπό της είναι φανερή και από τα νομίσματα που κόβονταν στο εξής, με το πρόσωπο της Ελένης πάνω τους. Σε ηλικία 78 ετών, η Ελένη ξεκίνησε ένα ταξίδι προς τα Ιεροσόλυμα, όπου φρόντισε να ιδρυθούν εκκλησίες, να γίνουν ανασκαφές και να χτισθούν ο Ναός της Γέννησης και της Ανάστασης στον Γολγοθά. Ο συγγραφέας Ρουφίνος είναι αυτός που αναφέρει πως μεταξύ άλλων, η Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό όπου μαρτύρησε ο Ιησούς.

Σημειώστε πάντως πως τα έργα και οι ημέρες της συνοδεύονται και από δεκάδες προφορικούς θρύλους που δημιουργήθηκαν στο πέρασμά της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Κύπρος, όπου λέγεται πως η Ελένη κατέφτασε προς βοήθεια των ντόπιων, οι οποίοι υπέφεραν από ξηρασία. Όταν εκείνη προσευχήθηκε, άνοιξαν οι ουρανοί και άρχισε να βρέχει καταρρακτωδώς, ενώ στη συνέχεια εμφανίστηκε μετά από πολλά χρόνια ουράνιο τόξο στον ουρανό, γι’ αυτό και οι ντόπιοι το αποκαλούν και «ζωνάρι της Αγίας Ελένης».

*Η Ελένη… αριθμολογικά
Ο λεξάριθμος της Ελένης είναι το 8, κάτι που της δίνει την «σφραγίδα» μιας έντονης, δυναμικής προσωπικότητας, με υψηλούς στόχους και επιμονή. Εργάζεται με μόχθο για να ζει καλά, αλλά είναι γενναιόδωρη και φιλεύσπλαχνη. Το… αδύνατο σημείο της είναι το πείσμα, που μπορεί να πληγώσει τους γύρω της.

*Η Ελένη… στην γλάστρα μας
Ο γνωστός σε όλους μας μυρωδάτος βασιλικός οφείλει την ονομασία του στην Αγία Ελένη. Καθώς σχεδίαζε τις εργασίες για την εύρεση του Τίμιου Σταυρού, λέγεται πως μύρισε ένα υπέροχο άρωμα και εντόπισε πράσινους θάμνους με το μυρωδικό, το οποίο και θεώρησε σημάδι ότι πρέπει να ψάξει εκεί. Κάτω από τη ρίζα του φυτού, λοιπόν, θέλει η παράδοση να βρέθηκε ο Σταυρός, και έκτοτε το φυτό ονομάστηκε βασιλικός, αφενός επειδή φύτρωσε εκεί που σταυρώθηκε ο «Βασιλιάς του κόσμου» και αφετέρου επειδή βοήθησε την «Βασίλισσα» να τον εντοπίσει.

*Η Ελένη στο εξωτερικό
Παρ’ ότι αρχαιοελληνικό, το όνομα Ελένη ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο και θεωρείται πολύ δημοφιλές σε αρκετές χώρες. Μάλιστα, σε αυτό οφείλονται εκατοντάδες παράγωγα. Δείτε μερικά ενδεικτικά (αφού πάρετε βαθιά ανάσα): Ellen, Helena, Hellen, Ella, Ellie, Elly, Lena, Nell, Nellie, Nelly, Elle, Nelle (αγγλικά), Shelena (αφροαμερικανικό όνομα), Elena (βουλγαρικά), Helena, Jelena, Elena, Jela, Jelica, Jelka (κροατικά), Helena, Alena, Lenka (τσέχικα), Elin, Helena, Helene, Eli, Ella, Lena, Lene (δανέζικα), Heleen, Helena, Heleentje (ολλανδικά), Helena, Leena (εσθονικά), Eliina, Elina, Helena, Ella, Heleena, Heli, Leena (φινλανδικά), Hélène (γαλλικά), Elene (γεωργιανά), Alena, Lena, Lene, Leni (γερμανικά), Heléna (ουγγρικά), Léan (ιρλανδέζικα), Elena (ιταλικά), Helēna, Jeļena (λετονικλα), Elena, Ileana, Lenuța (ρουμανικά), Yelena, Alyona, Lena (ρωσικά), Jelena, Jela, Jelica, Jelka (σερβικά), Alena, Lenka (σλοβακικά), Ileana, Iliana (ισπανικά), Elin, Elina, Helena, Helene, Ella, Lena (σουηδικά), Olena, Lesya (ουκρανικά).

*Μια Ελένη ανάμεσα στα αστέρια
Ο Τζέιμς Κρεγκ Γουάτσον ανακάλυψε το 1868 έναν μεγάλο αστεροειδή στην Κύρια Ζώνη Αστεροειδών, και εντυπωσιάστηκε τόσο ώστε του έδωσε το όνομα της Ωραίας Ελένης. Έτσι, κάπου στον ουρανό υπάρχει ο αστεροειδής 101 Ελένη, η διάμετρος του οποίου υπολογίζεται στα 66 χιλιόμετρα.

*Η Ελένη έχει και αρσενικό
Το όνομα Ελένη έχει και αρσενικό τύπο, το όνομα «Έλενος», που σημαίνει, κατ’ αντιστοιχία με το θηλυκό, «φωτεινός», «λαμπρός». Ωστόσο, ο Έλενος (και ο Λένος, όπως είναι ελαφρώς πιο συνηθισμένο) γιορτάζει τον Νοέμβριο.

https://destora.com/9-pragmata-poy-den-xerate-gia-to-onoma-eleni/?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR3t072CZRrbKEb47yes0wrG8kFU3tEPxIIbWwNAtxK01EhO7tAcSXwZF_E_aem_AbJloua8M9Mp514SEcGFwl_jmuunvqoND465sgyBuOke39Vnpdjd5iHPK9duoQIxIvf4zfjRiAw1xPPGI4ffdWsg

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Πράγματα που δεν ξέρατε για το όνομα «Ελένη»"

Πως η αρχαία ιστορία επηρέασε την ονομασία των ελληνικών νησιών

 Τι σημαίνει «Σκύρος»; Ποια ήταν η Κέρκυρα; Και γιατί το όνομα της Αλοννήσου είναι λάθος; «Ταξιδεύουμε» στις ενδιαφέρουσες ονομασίες των Ελληνικών νησιών και αναζητάμε τις ρίζες και τις ετυμολογίες τους.

Ξέρατε ότι ο Νάξος ήταν ο θρυλικός ηγεμόνας των πρώτων αποίκων του ομώνυμου νησιού; Το ίδιο ήταν και ο Πάρος, για την Πάρο, ο Θάσος για την Θάσο, ο Ζάκυνθος για την Ζάκυνθο και ο Κέφαλος για την Κεφαλονιά.
Γνωρίζατε ότι Κρήτη ονομαζόταν μία από τις νύμφες των Εσπερίδων, που φύλαγαν τα χρυσά μήλα στον κήπο των θεών, στη χώρα του Άτλαντα;
Η δε Σύμη ήταν μία άλλη νύμφη, συζύγου του Γλαύκου, πρώτου κάτοικου του νησιού, ενώ ο Φολέγανδρος ήταν γιος του Μίνωα.

Το ότι έπαιξε η αρχαία ιστορία ρόλο στην ονομασία των ελληνικών νησιών δεν μας κάνει εντύπωση. Ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν ονόματα νησιών που η ιστορία τους προσπερνά μία εμβληματική -και πιθανώς μυθική- φιγούρα.

Όπως τα παρακάτω:

Σύρος: Το όνομα Σύρος προέρχεται από τους πρώτους κατοίκους του νησιού, τους Φοίνικες. Σήμερα υπάρχουν δύο εκδοχές για την ονομασία αυτή. Σύμφωνα με την πρώτη, το όνομα προέρχεται από τη λέξη «ουσύρα» που σημαίνει ευτυχής, ενώ σύμφωνα με τη δεύτερη, προέρχεται από το «συρ» που σημαίνει βράχος.

Σκύρος: Το νησί πήρε την ονομασία του από το άγριο πετρώδες έδαφός του. «Σκίρον» ή «σκύρον» σημαίνει «συντρίμμια πέτρας».

Ανάφη: Η Ανάφη διατήρησε αναλλοίωτο το όνομά της από την αρχαιότητα και μάλιστα από την αρχαία μυθολογία. Σύμφωνα με αυτήν, οι Αργοναύτες επιστρέφοντας στη πατρίδα τους από την Κολχίδα έπεσαν σε καταιγίδα και παρασύρθηκαν στο ανοικτό πέλαγος, όπου ναυαγοί πλέον στη θάλασσα άρχισαν να εκλιπαρούν τον θεό Απόλλωνα να τους σώσει. Ο Απόλλωνας ανταποκρινόμενος στις εκκλήσεις τους διέχυσε φως υπό μορφή κεραυνού οπότε είδαν μπροστά τους να ξεπροβάλει από τη θάλασσα ολόκληρο νησί το οποίο κατάφεραν να προσεγγίσουν. Εκεί οι Αργοναύτες ανήγειραν βωμό προς τιμή του Απόλλωνα του «Αιγλήτη» (= αυτού που λάμπει, Αίγλη) και ονόμασαν το νησί Ανάφη (εκ του ρήματος αναφαίνω).

Μύκονος: Η ονομασία Μύκονος, γνωστή από αρχαία νομίσματα και επιγραφές, αποδόθηκε από την παράδοση στον επώνυμο ήρωα Μύκονο, απόγονο του μυθικού βασιλιά της Δήλου Ανίου, γιου του Απόλλωνος και της νύμφης Ροιούς, κόρης του Διονύσου.

Σαντορίνη: Το όνομα της νήσου «Θήρα» προέρχεται από τον αρχαίο Σπαρτιάτη Θήραν που αποίκησε πρώτος το νησί. Το δε όνομα «Σαντορίνη», όμως, προέρχεται από τους διερχόμενους Φράγκους Σταυροφόρους οι οποίοι κατά το πέρασμα τους στέκονταν για ανεφοδιασμό κοντά σε εκκλησία της Αγίας Ειρήνης (Σάντα Ειρήνη) η οποία υπήρχε στο νησί.

Ικαρία: Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευση της ονομασίας του νησιού. Μία από αυτές αναφέρεται στην φοινικική ρίζα «-καρ» και στον λαό των Κάρων, της Μικράς Ασίας. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, όμως, το νησί ονομάζεται Ικαρία από τον μύθο του θρυλικού Ικάρου, που με τον θάνατό του εκεί έδωσε το όνομά του στο Ικάριο πέλαγος.

Σκιάθος: Το όνομα της Σκιάθου, φημολογείται ότι προέρχεται από τις λέξεις «σκιά» και «Άθως», καθώς το νησί βρίσκεται γεωγραφικά -και μεταφορικά- στην σκιά του Αγίου Όρους.

Αλόννησος: Το όνομα Αλόννησος δόθηκε επί Όθωνα, το 1838, με πρόταση του τότε Υπουργείου Εσωτερικών σε αντικατάσταση του προηγουμένου ονόματος Λιαδρόμια ή Ηλιοδρόμια, καθώς έτσι αναφερόταν στη Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1828. Από μετέπειτα έρευνα αυτό διαπιστώθηκε ως λάθος, δεδομένου ότι κατά την αρχαιότητα η Αλόννησος ήταν άλλο νησί (άγνωστο το ποιο). Παρά ταύτα το όνομα παραμένει ως έχει για το νησί, το οποίο κατά τους αρχαίους Έλληνες λέγονταν «Ίκος».

Λήμνος: Η λέξη Λήμνος κατά μία εκδοχή -των φοινικιστών- είναι φοινικική και σημαίνει λευκή, άσπρη, λαμπερή. Όμως ουδεμία σχέση μπορεί να έχουν αυτές οι ονομασίες με το ηφαιστειογενές νησί. Άλλες εκδοχές υποστηρίζουν πως το όνομα Λήμνος προέρχεται είτε από την ομηρική λέξη «λήιον», που προσδιορίζει το σπαρμένο χωράφι, τον αγρό, ή από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «ληίς» (που σημαίνει κοπάδι) + «μήλο» (που σημαίνει πρόβατο), δηλαδή νήσος κοπαδιών αιγοπροβάτων. Η τελευταία αυτή εκδοχή φέρεται και η επικρατέστερη, επειδή η Λήμνος είναι το πεδινότερο νησί του Αιγαίου με μεγάλη παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, ήδη από την αρχαιότητα.

Λέρος: Το μεγαλύτερο μέρος της Λέρου είναι σχετικά επίπεδο και με χαμηλά βουνά (το υψηλότερο σημείο είναι το Κλειδί 320 μ.). Για αυτό το νησί πήρε το όνομά του από την αρχαία ελληνική λέξη «λέρος» που σημαίνει ομαλός, επίπεδος.

Ρόδος: Από την αρχαία εποχή έχει επικρατήσει ο συσχετισμός του ονόματος με το ομώνυμο λουλούδι, ιερό στον θεό Ήλιο. Γι’αυτό και τα νομίσματα της Ρόδου παρίσταναν από το ένα μέρος του κεφάλι του Ήλιου και από το άλλο το Ρόδον.

Κέρκυρα: Σύμφωνα με πολλούς μελετητές το όνομα οφείλεται στην νύμφη Κέρκυρα, κόρη του ποταμού Ασώπου. Ο θεός Ποσειδώνας αγάπησε την όμορφη κοπέλα, την έφερε στο νησί και του έδωσε το όνομά της. Από τον έρωτά τους έφερε στη ζωή τον Φαίακα, τον μυθικό γενάρχη των Φαιάκων.

Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι ο μύθος της νύμφης Κέρκυρας συνδέεται ετυμολογικά με την λέξη «κορυφώ» από την ακρόπολη που βρίσκεται απέναντι από το σημερινή πρωτεύουσα. Από την λέξη «κορυφώ» προήλθε στην συνέχεια η λατινογενής ονομασία Corfu, με την οποία είναι γνωστό το νησί στο εξωτερικό.

Κύθηρα: Αρκετές φορές τα Κύθηρα άλλαξαν ονομασία. Οι κατά καιρούς ηγεμόνες του νησιού του προσέδιδαν διάφορα ονόματα. Τον μεσαίωνα λεγόταν Κυθουρία και Τσερίγο ή Τσιρίγο, όνομα που του έδωσαν οι Ενετοί ναυτικοί. Λεγόταν και Φοινικούντα κάποτε, γιατί πολύ παλιά υπήρξαν τα Κύθηρα αποικία των Φοινίκων. Η ονομασία «Κύθηρα» τους δόθηκε από την Αφροδίτη, την προστάτιδα του νησιού κατά την αρχαιότητα, που εδώ την έλεγαν Κυθήρια ή Κυθέρεια, από το ρήμα «κεύθω», το οποίο σημαίνει «κρύπτω τον έρωτα στην κοιλία».

https://arxaia-ellinika.blogspot.gr/2017/05/pos-archaia-istoria-epirease-onomasia-ellinikon-nision.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Πως η αρχαία ιστορία επηρέασε την ονομασία των ελληνικών νησιών"

Από που πήραν το όνομά τους τα χωριά της Ελλάδας

 Ονοματοδοσία χωριών-κωμοπόλεων

Οι ονομασίες των πόλεων και των χωριών ανά τον Ελλαδικό χώρο ποικίλουν. Κάποια ονόματα είναι προφανείς και εύκολα αντιλαμβάνεσαι από που προήλθαν. Άλλα είναι πιο σύνθετες όμως, η κάθε ονομασία δε κρύβει μια ιστορία από πίσω, κάτι που τα κάνει να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα τοπωνύμια. Εμείς μαζέψαμε και σας παρουσιάζουμε την ιστορία του ονόματος  για ορισμένα από τα πιο γνωστά χωριά της Ελλάδας.

Δερβένι Φούρκα -Καλαμάκι 

Τσαγκαράδα

Για το τι σημαίνει το όνομα Τσαγκαράδα υπάρχουν δύο εκδοχές.

 Η πρώτη, ότι στην περιοχή αυτή παλαιότερα υπήρχαν πολλά κοπάδια (τσαγκάδια), και η δεύτερη ότι στα σλάβικα, Τσαγκαράδα σημαίνει ωραία τοποθεσία (ή ωραία θέα). Ο Τσαγκαραδιώτης λόγιος Απρακτάς θεώρει ότι το τοπωνύμιο προέρχεται από τα «Τσαγκάρια» που κατά τη διαλεκτό των πλανόδιων γυφτών  σημαίνει «τσαντίρια». Μια ακόμα εκδοχή θέλει το όνομα « Τσαγκαράδα» να προέρχεται από το αραβικό «τσαγκάρ» που σημαίνει «βράχος». Η παράδοση ακόμη μας λέει ότι το πρώτο όνομα της Τσαγκαράδας ήταν Καστανέα

Νυμφαίο

Η παλιότερη ονομασία που είχαν δώσει οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν Νιβεάστα, όνομα βλάχικης προέλευσης, με τρεις ερμηνείες: «Νύφη» λόγω της ομορφιάς του χωριού και της τοποθεσίας, «αθέατη» (ni vista) πιθανώς διότι βρισκόταν σε σημείο όπου δεν γινόταν εύκολα ορατό και «χιονάτη» ή «όπου μένει το χιόνι» (nives sta). Όταν τα τέλη του 18ου αιώνα οι Νιβεστιάνοι (Νυμφαιώτες) απώθησαν τους Γκέγκηδες επιδρομείς το όνομα σταδιακά παρεφθάρη σε Νέβεσκα, το οποίο στα αρβανίτικα σημαίνει «σαν εμάς δεν έχει» (σι νέβε σκα), αναπαράγοντας την ιαχή των υπερασπιστών, αλλά και «δεν υπάρχει νύφη» (νέβε σκα). Μετονομάσθηκε σε Νυμφαίο το 1928. Η τελευταια ονομασία κατα πάσα πιθανότητα ειναι, εφόσον ετυμολογειται απο την Δωρικη-Αιολική διάλεκτο και σημαίνει χιονισμένη.

Ζαγόρι

Ετυμολογικά η ονομασία έχει σλαβική καταγωγή και προέρχεται από τις λέξεις  “за  гора, που σε απλά Ελληνικά μεταφράζεται ως “ο τόπος πίσω από το βουνό”. Στην αρχαιότητα η περιοχή ονομάζονταν «Παροραία», και οι κάτοικοί της «Παροραίοι», δηλαδή αυτοί που ζουν πίσω από τα όρη. Το Γκόρα το συναντάμε και σε άλλη εκδοχή στα ελληνικά χωριά ως Γκούρα  στην ορεινή Κορινθία ,ακόμα και ως επίθετο Γκούρας

Τζουμέρκα

Στα σλαβικά, «τζουμέρκα» σημαίνει «ελλέβορος», το οποίο είναι ένα θεραπευτικό βότανο με όμορφα άνθη που συναντάται στα βόρεια και ανήκει στην «οικογένεια» της ανεμώνας και της νεραγκούλας. Υπάρχει ωστόσο και μια άλλη ερμηνεία, που θέλει τη λέξη να προέρχεται από τη σλαβική λέξη «τζούμα» (βουνό) και το «έρκος» (προπύργιο). Η επίσημη ονομασία των Τζουμέρκων, ωστόσο, είναι «Αθαμανικά Όρη», από το αρχαιοελληνικό φύλο των Αθαμανών που ήταν εγκατεστημένο σε αυτή την περιοχή της Ηπείρου.

Αράχωβα

Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, το όνομα προέρχεται από το σλαβικό «orechova» ή αρβανίτικο ara-hova που σημαίνει «καρυδότοπος». Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες εκδοχές: Αυτή που θέλει το όνομα να προέρχεται από το ελληνικό «Ράχωβα» (ράχις+ωβάς), δηλαδή ένωση οικισμών και εκείνη που αναφέρεται στη σχέση του χωριού με το Ράχωβο Γρεβενών, οι διωγμένοι κάτοικοι του οποίου έφτασαν εκεί κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

Μονεμβασιά

Η «μονή έμβασις» της Πελοποννήσου δεν είναι παρά αναφορά στην μοναδική (και δη στενή) είσοδο της Καστροπολιτείας. Μονεμβασία η επίσημη ονομασία, Μονεμβασιά στην ποιητική  εκδοχή της, Μονεμβάσια ή Μονοβάσια για  τους ντόπιους, Μαλβουαζ για τους Φράγκους Μαλβάζια για τους Λατίνους, Μαλμζύ  κατά τους Άγγλους. Η ονομασία της περιοχής προέρχεται από  τα  συνθετικά «μόνη» και «έμβαση», τη μια και μοναδική είσοδο της Καστροπολιτείας.

Μέτσοβο

 Έχει σχέση  με τη σλαβική γλώσσα , που θέλει το πρώτο μισό του ονόματος να προέρχεται από το σλαβικό «μέτσκα»- медведь που σημαίνει «αρκούδα»,  το δεύτερο  ovo δηλώνει μια περιοχή με αρκούδες δηλαδή… «Αρκουδοχώρι- Αρκουδότοπος"

Ανήλιο

Η ονομασία Ανήλιο προήλθε στην πραγματικότητα από την βλάχικη βλάχικη ονομασία του η οποία είναι kiare. Και πράγματι Κιάρε στα βλάχικα, σημαίνει το ανήλιαγο μέρος. Ωστόσο το χωριό δεν είναι κάποιο σκοτεινό μέρος και σκιερό που δεν το βλέπει καθόλου ο ήλιος. Σίγουρα θα τον δεις να λούζει το χωριό πιο αργά από άλλα μέρη αλλά αυτό δεν αφαιρεί τίποτα από την ομορφιά του.

Δερβένι

Ονομασία χωριών σε πολλά μέρη της Ελλάδας.Η λέξη Δερβένι ή Ντερβένι (ουδετέρου γένους) προέρχεται από την τουρκική λέξη "ντερβέν", που και αυτή είναι παραφθορά της περσικής «ντερμπέντ». Στην ελληνική γλώσσα άρχισε να χρησμοποιείται την περίοδο της Τουρκοκρατίας και διατηρήθηκε μέχρι και μετά την Επανάσταση του 1821, ως γεωγραφικός προσδιορισμός στενής διάβασης διαμέσου ορεινών όγκων, καθώς και είσοδος ή έξοδος πύλης προς ευρύτερη περιοχή. Συνώνυμη ήταν επίσης και η λέξη «κλεισώρεια» ή (περισσότερο σε χρήση) «Κλεισούρα».

Ο όρος Δερβενάκι ή Ντερβενάκι προέρχεται επίσης από την τουρκική λέξη "Ντερβενάκ", που σημαίνει μικρό σε μήκος πέρασμα ή δίοδος. Στο πληθυντικό αριθμό "Δερβενάκια": εκτός του ότι μπορεί ν΄ αναφέρεται σε πολλά μικρά δερβένια, ειδικότερα για την Πελοπόννησο ο όρος αυτός αποδίδονταν στα τέσσερα ορεινά περάσματα από τη πεδιάδα του Άργους στη Κόρινθο τα οποία και έφεραν τις ακόλουθες ονομασίες:

Το μπογάζι της Νεμέας

Το Δερβενάκι του Τρητού

Τα Στενά του Άη Σώστη και

Το Δερβενάκι του Αγιονορίου ή Κλεισούρα Αϊνόρι.

Το Δερβέν Φούρκα σημερινό Καλαμάκι Λαμίας

Δίβρη

Σλαβ. dьbrь "φαράγγι, άνοιγμα, κοιλάδα". Η' από το σκρ. Dabrica, σκρ. Dabar, βουλγ. Debъr.

Ζάτουνα 

Συνδέεται με skr. záton, zȃtonj »κόλπος, βαθιά κοιλάδα". Συχνό όνομα σκρ. Zaton, πολν. Zaton

Καρύταινα

ο τοπωνύμιο Καρύταινα αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Δεν δέχεται προέλευση απο τα ελλ. Γόρτυνα + Καρύδιον, αλλά απο σλαβ. *Korytьna από koryto "αυλάκι", skr. sloven. Koritno, Koritna, βουλγ. Koritna kai κουρίτα στην ντοπιολαλιά της Ρούμελης η  στενόμακρη λεκάνη με νερό για τα ζώα

Περτούλι

Η κτίση του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η αρχαιότερη αναφορά με το όνομα «Περτούλη» ανάγεται στον 10ο αιώνα και στον 221/8α κώδικα της Μονής Βαρλαάμ, μία εκ των παλαιότερων μονών των Μετεώρων. Είναι όμως βέβαιο ότι κατοικούνταν πολύ παλαιότερα. Λέγεται ότι στα 1720, έπεσε επιδημία πανώλης και ερημώθηκε. Ξανακατοικήθηκε από τον Τριαντάφυλλο Χατζή Μπέρτα, στον οποίο κατά μια εκδοχή οφείλεται και το όνομα του χωριού (Μπερτούλι= το χωριό του Μπέρτα). Το όνομα Περτούλι συναντάται και σε κατάστιχο του Μεγάλου Μετεώρου το 1741 αλλά και το 1841 σε αναφορά των κατοίκων του Ασπροποτάμου προς τον Πασά των Τρικάλων.

Βελεστίνο

Το Βελεστίνο βρίσκεται στο χώρο όπου ήταν οι αρχαίες Φερές και όπως υποστηρίζεται από γλωσσολόγους μάλλον από εκεί προέρχεται και το σημερινό τοπωνύμιο: "Φερές→Βελές→Βελεστίνο", χωρίς να γνωρίζουμε επακριβώς πότε έγινε αυτή η αλλαγή.

Πάντως τον 13ο αιώνα καταγράφεται το Βελεστίνο κατά τη Λατινοκρατία μετά το 1204, όταν δίνεται η περιοχή Βελεστίνου στον γερμανικής καταγωγής ονομαστό ιππότη Βαρώνο Βερθόλδο του Κατσενελεμπόγκεν, που είναι γνωστός στα έγγραφα του 13ου αιώνα ως Βαρώνος του Βελεστίνου.

Ωρωπός 

Υπάρχουν δύο εκδοχές.Η μία με τε ρωτακισμό από την λέξη Ασωπός-Αρωπός και τελικά Ωρωπός. Ή ως σύνθετη λέξη αποτελείται από το ωραίος και το δεύτερο συνθετικό -ωπός (που το συναντάμε σε πολλές ονομασίες) που σημαίνει όψις-μορφή.Και τα δύο μαζί σημαίνουν ωραίος τόπος

Μαλεσίνα 

Το όνομά της έχει σχέση με τη λέξη βουνό στα αρβανίτικα που είναι  male(έχει σχέση με το λατινικό malus που σημαίνει κακός),και Μαλεσίνα η ορεινή περιοχή. Από την ίδια ρίζα έχουμε το Μαλακάσι στην Ήπειρο  και τη Μαλακάσα στην Αττική.Ως επίθετο το συναντάμε ως Μαλέσιος.

Γρανίτσα

Τοπωνύμιο από τη σλαβική ρίζα граница που σημαίνει όριο-σύνορο και όντως το χωριό Γρανίτσα στη Φθιώτιδαείναι πάνω στα πρώτα σύνορα του Ελληνικού κράτους.Από την ίδια ρίζα έχουμε την Κράινα της Σερβίας και την Ουκρανία.Παρατηρώντας και τις τρεις λέξεις μοιάζουν υπερβολικά με την ελληνική λέξη άκρη.

Ανάβρα  Μαγνησίας

Το όνομά του  το οφείλει στην πηγή που αναβρύζει πολύ νερό στην άκρη του χωριού.Το συναντούμε  και ως Γούρα που σημαίνει βρύση ή πηγή που αναβρύζει νερό.Φημίζεται για τα κρέατά του  ,το περιβαλλοντικό πάρκο και το Αιολικό πάρκο στην Αλογόραχη.

Τσεπέλοβο

το Τσεπέλοβο θα το απέδιδα «κτισμένο πάνω στην αιχμή/κόψη του βουνού» εκ του σλαβικού čepel = «κόψη, αιχμή, λεπίδα»

Αρίστη

Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Αρτσίστα. Το τοπωνύμιο αυτό προέρχεται από φυτώνυμο, το αλβανικό arrc-i την κατάληξη –ishte ή το άρθρο –ishta που σημαίνει τόπος που αναπτύσσεται ένα είδος θάμνου ή δένδρου ή χόρτου. Το χωριό είναι χτισμένο στις πλαγιές των βουνών Κουδουνάτα και Γκραμπάλα, σε υψόμετρο 650 μ. και σε απόσταση 47 χλμ. από τα Ιωάννινα.

Η παράδοση αναφέρει ότι το χωριό κατοικήθηκε από τους κατοίκους του Βόπατη, χωριού απέναντι από την Αρίστη, οι οποίοι επειδή στην περιοχή της έπεφταν βράχοι και σκότωναν ανθρώπους και ζώα, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό τους.

Βίκος

Ο οικισμός του Βίκου διοικητικά ανήκει στην τοπική κοινότητα Αρίστης. Πήρε το όνομα του από το ομώνυμο φαράγγι. Προέρχεται από το αλβανικό vig-u που σημαίνει γέφυρα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 770μ. και απέχει 5χιλ. από την Αρίστη.

Είναι κτισμένο στην ακραία απόληξη της κορυφής του Καστρακιου (1335μ.), πάνω από τις πηγές του Βοϊδομάτη σε ένα σημείο με καταπληκτική θέα σε όλο το φαράγγι του Βίκου.

Γύρω από τη λιθόστρωτη πλατεία βρίσκεται το παλιό σχολείο και η εκκλησία του Αγίου Τρύφων (1971).

Ο Βίκος αποτελεί μια από τις αφετηρίες για ορειβατική διαδρομή στο φαράγγι του Βίκου.

Βίτσα

Το τοπωνύμιο Βίτσα προέρχεται από το σλαβικό «bezati» που σημαίνει τρέχω, ρέω ορμητικά και την κατάληξη -ica. Οι δύο συνοικίες Βίτσας και Μονοδενδρίου αποτελούσαν, πριν από την άλωση της Ηπείρου από τους Τούρκους και μέχρι το 1753, μια κοινότητα που ονομαζόταν Βεζίτσα και αργότερα Βεΐτσα, Βίτσα και Βίτσες.

Το 1820 οι τρείς μαχαλάδες χωρίζονται σε ξεχωριστές κοινότητες: στο Μονοδένδρι που ονομαζόταν Άγιος Γεώργιος, η Άνω Βίτσα που ονομαζόταν Άγιος Νικόλαος και η Κάτω Βίτσα που ονομαζόταν Κάτω Παναγία. Το 1919 η Άνω και Κάτω Βίτσα ενώθηκαν σε μία κοινότητα, τη Βίτσα.

Μυστράς

Το όνομα Μυστράς ή Μυζηθράς προϋπήρχε της ίδρυσης του κάστρου και ήταν η ονομασία με την οποία αποκαλούσε το βουνό ο τοπικός πληθυσμός πριν από το 1249. Μάλιστα, σύμφωνα με το Χρονικόν του Μορέως, ο Γουλιέλμος ονόμασε το κάστρο Μυζηθράν, "διατί το κράζαν ούτως" («Βουνίν εύρε παράξενο, απόκομμα εις όρος. Κάστρον εποίκεν αφηρόν, Μυ(ζη)θράν ονομασέν το»). Η ονομασία σχετίζεται  ίσως με τη μυζήθρα και, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, συνδέεται με το σχήμα του βουνού. Κατ' άλλους, προέρχεται από το Μυζηθράς, το οποίο αποδίδεται στον κύριο-κυβερνήτη της περιοχής και ίσως έχει προέλευση τα αραβικά(γλώσσα των σαρακηνών πειρατών)  και τη λέξη مسطرة-- mystra   ,η οποία έχει τη σημασία του κυβερνήτη .Η αραβική λέξη είναι από την ίδια ρίζα με την ελληνική μέγας και πολλές άλλες ευρωπαϊκές λέξεις όπως maestro,majesty master κτλ.

Βυτίνα

Το όνομά της κατά την επικρατέστερη άποψη προέρχεται από τη λέξη "Βυθός" επειδή αρχικά ήταν κτισμένη σε λεκάνη ανάμεσα σε λόφους. Φέρεται να κτίσθηκε μετά τη διάλυση της αρχαίας πόλης "Μεθύδριο" τα ερείπια της οποίας βρίσκονται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων. Ο Παυσανίας αναφέρει για την πόλη Μεθύδριο το 174 π.Χ.: "Μεθύδριον ουχί πλέον ακμάζουσα πόλιν..". Πιθανότερος χρόνος ίδρυσης της Βυτίνας φέρεται περί το 350 μ.Χ., σε απόσταση 2-3 χλμ. από τη σημερινή θέση, στη περιοχή Δαμασκηνιά.

Σφακιά

Ο ιστορικός των Σφακίων, Προηγούμενος και Επίσκοπος Γρηγόριος Παπαδοπετράκης, στο βιβλίο του, του 1878, την Ιστορία Των Σφακίων, μας παρουσιάζει τις ακόλουθες θεωρίες για την ετυμολογία του ονόματος:

Σφήκες: Οι κατωμερίτες, αυτοί που ζούσαν κάτω από τα Λευκά Όρη, είχαν ονομάσει τους Σφακιανούς «Σφήκες» γιατί κατέβαιναν από τα βουνά και τους επιτιθόντουσαν σαν τις σφήκες. Επίσης γραφεί ότι στην Κύπρο υπήρχε αποικία από ανθρώπους από την Κρήτη που τους έλεγαν Σφήκες, και γι’ αυτό κι η αποικία τους είχε ονομαστεί και αυτή Σφήκες.

Σφαγεία: Κατά μια άλλη ιστορία, οι Λευκορήτες είχαν έρθει σε πόλεμο με τους Κουρήτες από το Ψηλορείτη τους οποίους τους νίκησαν αρχικώς. Αλλά οι Κουρήτες με άλλους συμμάχους ήρθαν στα Λευκά Όρη και έσφαξαν όλους τους Λευκορήτες. Έτσι η περιοχή ονομάστηκε από τότε τα «Σφαγεία».

Μας λέει ο Παπαδοπετράκης ότι το όνομα Σφακιά δεν αναφέρονταν πριν από την εποχή της Ενετοκρατίας και ότι πρώτη φορά ο Γενουάτης ιερωμένος Buondelmonte κατά τας αρχάς του 15ου αιώνα αναφέρει για ένα καταστραμμένο χωρίο το οποίο το ονομάζει Σφακιά (το Βενετικό έγγραφο το ονομάζει “Sfichium” και όχι Σφακιά, όπως έγραψε ο Παπαδοπετράκης). Και γραφεί ότι το όνομα δόθηκε στην περιοχή όταν η σημερινή Χώρα Σφακιών έγινε η πρωτεύουσα της επαρχίας από τις προηγούμενες τρείς βαρονίες και το όνομα δόθηκε σε ολόκληρη την επαρχεία, πιθανόν κατά το τέλος του 14ου αιώνα. Και τελικώς γραφεί ότι εκείνος πιστεύει ότι το όνομα Σφακιά προέρχεται από τις Σφάκες που γνωρίζονται και ως πικροδάφνες ή ροδοδάφνες σε άλλα μέρη της Ελλάδος.

Σούλι

Ο Π. Φουρίκης θεωρεί την ονομασία αλβανική εκ του "sula / σούλα" που σημαίνει άκρη "σκοπιάς, βίγλα" (Sulla στα ιταλικά σημαίνει ψηλά)όνομα που έδωσαν στη περιοχή αυτή οι πρώτοι αλβανόφωνοι οικιστές της. Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης ετυμολογεί το Σούλι από το αλβανικό "suli", που σημαίνει αιχμηρή "κορυφή" (βουνού).Κατά μια άλλη άποψη η λέξη Σούλι προέρχεται από την αλβανική λέξη shul, που μεταξύ άλλων σημαίνει , κορυφή, λόφος,δάνειο από το σλαβικό *šulƄ (=κούτσουρο, κορμός, όπως το νοτιοσλαβικό šulj), ή σχετικό με το σλαβικό *sulica (λόγχη), ή με το λατινικό insubulum (άξονας αργαλειού)

Τύρναβος

Τίρναβος < σλαβικής προέλευσης трнова (ακανθώδης) < трн (αγκάθι) < πρωτοσλαβική *tьrnъ < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *tr̥nom / *(s)ter-n-

Στεμνίτσα 

Η περιοχή είναι από την αρχαιότητα γνωστή ως Υψούς. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η αρχαία Υψούς χτίστηκε από τον Υψούντα, έναν από τους πενήντα γιους του βασιλιά της Αρκαδίας Λυκάονα. Αναφορά για την Υψούντα γίνεται και από τον Παυσανία στα “Αρκαδικά”. Είναι άγνωστο πότε ακριβώς μετονομάστηκε σε Στεμνίτσα αλλά εικάζεται ότι έγινε τον 7ο αιώνα μ.Χ., μετά την εποίκιση των περιοχών από Σλάβους, καθώς Στεμνίτσα σημαίνει τόπος δασώδης και σκιερός στα σλαβικά. Γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη βυζαντινή περίοδο, όταν ήταν γνωστές οι στεμνιτσιώτικες καμπάνες.

Περτούλι

Η κτίση του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η αρχαιότερη αναφορά με το όνομα «Περτούλη» ανάγεται στον 10ο αιώνα και στον 221/8α κώδικα της Μονής Βαρλαάμ, μία εκ των παλαιότερων μονών των Μετεώρων. Είναι όμως βέβαιο ότι κατοικούνταν πολύ παλαιότερα. Λέγεται ότι στα 1720, έπεσε επιδημία πανώλης και ερημώθηκε. Ξανακατοικήθηκε από τον Τριαντάφυλλο Χατζή Μπέρτα, στον οποίο κατά μια εκδοχή οφείλεται και το όνομα του χωριού (Μπερτούλι= το χωριό του Μπέρτα). Το όνομα Περτούλι συναντάται και σε κατάστιχο του Μεγάλου Μετεώρου το 1741 αλλά και το 1841 σε αναφορά των κατοίκων του Ασπροποτάμου προς τον Πασά των Τρικάλων.

Νιγρίτα

Κατά μια άλλη εκδοχή, η ονομασία της πόλης προήλθε από τους κατοίκους της Βέργης, οι οποίοι ονομάστηκαν Νεοβεργίται κατά την εγκατάστασή τους στην περιοχή, και σταδιακά φθάρθηκε το όνομά τους σε Νιγριτινοί.

Τρίτη εκδοχή παρουσιάζει το όνομα της Νιγρίτας να προέρχεται από την τουρκική φράση «Νέγρι-ταγ» (=κάμπυλο βουνό) ή από τη φράση «Ιγρίτ-ας» (=βουνό με λοξή-κυρτή πέτρα).

Τέλος, η ευρύτερα αποδεκτή εκδοχή αναφέρει ότι το όνομα της πόλης ήταν αρχικά Υγρίτα, λέξη η οποία κάνει μνεία στην υγρασία που υπήρχε στην πόλη εξαιτίας των πλημμυρών του Στρυμόνα, και στη συνέχεια μετατράπηκε σε Ιγρίτα. Με αυτό το όνομα είναι καταγεγραμμένη στα χρυσόβουλα των βυζαντινών αυτοκρατόρων, αλλά και στον Κώδικα Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών.

https://www.panetymon.gr/2023/10/apo-poy-phran-to-onoma-toyw-ta-xvria-thw-elladaw.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Από που πήραν το όνομά τους τα χωριά της Ελλάδας"