ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΝΤΟΣ

Γκραβούρα της Σινώπης.--- Διακρίνονται οι πύργοι και τα τείχη (ρωμαϊκά και βυζαντινά), μεγάλο μέρος των οποίων σώζεται έως σήμερα. Η ιστορική πόλη ήταν η αρχαιότερη ελληνική αποικία και μητρόπολη των υπόλοιπων ελληνικών πόλεων στον Εύξεινο Πόντο. (Φωτ.: Αρχείο Κ. Φωτιάδη) ---- ΠΟΝΤΟΣ: TO 335 μ.Χ. ο ανιψιός του Μεγάλου Κωνσταντίνου Αννιβαλιανός διορίστηκε ηγεμόνας στην περιοχή του Πόντου ως nobilissimus με τον τίτλο «βασιλεύς των βασιλέων».  Μετά το θάνατο του Μεγάλου Κωνσταντίνου σχεδόν όλοι οι συγγενείς του, μαζί και ο Αννιβαλιανός, θανατώθηκαν με τη στρατιωτική επανάσταση των τριών διαδόχων-υιών του αυτοκράτορα. Τότε οι κυριότερες πόλεις του Πολεμωνιακού Πόντου ήσαν: Νεοκαισάρεια (Niksar), Τραπεζούντα (Trabzon), Κερασούντα (Giresun), Κόμανα (Kılıçlı)• και του Ελενόποντου: Αμάσεια (Amasya), Αμισός (Samsun), Σινώπη (Sinop). Μέχρι τον 6ο αι. η Νεοκαισάρεια (Niksar) ήταν το κέντρο του ποντιακού χώρου, ενώ σημαντική ήταν τότε και η πόλη Ευδοκίας (Tokat). Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α' (527-565) συμπεριέλαβε τον Πολεμωνιακό Πόντο στη διοικητική περιφέρεια Αρμενία Α' με πρωτεύουσα την Τραπεζούντα και όρισε τη Νεοκαισάρεια (Niksar) πρωτεύουσα στον Ελενόποντο. Ο στρατηγός του Βελισάριος, ιδιαίτερα με αφετηρία τον Πόντο, πολέμησε τους Πέρσες. Στην πόλη και στην περιοχή της Τραπεζούντας χτίστηκαν τείχη και ιδρύθηκαν υδραγωγείο (αφιερωμένο στον τοπικό άγιο Ευγένιο) και εκκλησίες.  Η διοικητική αυτή αναβάθμιση της πόλεως και της περιοχής της Τραπεζούντας είναι και θρησκευτική: Ο χριστιανισμός, που είχε αρκετά δυναμώσει, είναι παρών στις οικουμενικές συνόδους, ενώ στον ίδιο χώρο μέχρι τον 6ο αι. εμφανίζονται και επικρατούν αρκετές θρησκευτικές παραδόσεις, όπως για την ίδρυση της εκκλησίας της Παναγίας Χρυσοκεφάλου στην Τραπεζούντα, για την ίδρυση της μονής της Παναγίας Σουμελά, για το βίο και το μαρτύριο του πολιούχου της Τραπεζούντας αγίου Ευγένιου (βίο, θαύματα και ακολουθία του αγίου συνέθεσε τον 11ο αι. ο τραπεζουντιακής καταγωγής πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννης Ξιφιλίνος (1064-1075).  Η αναβάθμιση είναι και πολιτιστική: Στον 7ο αι. η Τραπεζούντα αναφέρεται στην αυτοβιογραφία του Αρμένιου Ανανία Σιρακηνού ως σπουδαίο πνευματικό κέντρο με σχολή μαθηματικών και αστρονομίας. Τον 8ο αι. στο βυζαντινό κράτος συναντούμε τα θέματα (διοικητικές περιφέρειες και στρατιωτικοί σχηματισμοί που σταθμεύουν σ' αυτές).  Στον Πόντο στις αρχές του 9ου αι. συγκροτείται το θέμα Χαλδίας με πρωτεύουσα την Τραπεζούντα και μετέπειτα το θέμα Κολωνείας με έδρα τη Νικόπολη και το θέμα Θεοδοσιουπόλεως με πρωτεύουσα τη Θεοδοσιούπολη (Erzerum).   Άγιος Ευγένιος Τραπεζούντας, 1989. Ο πρώτος μικρός ναός ιδρύθηκε από χριστιανούς της περιοχής στον τόπο του μαρτυρίου του αγίου, τον 4ο αι., αμέσως μετά την επισημοποίηση της χριστιανικής θρησκείας. Αργότερα, με εντολή του Ιουστινιανού, ο στρατηγός Βελισσάριος τον μετέτρεψε σε λαμπρή εκκλησία περιβαλλόμενη από μονή. Το προσφιλές αυτό προσκύνημα των Ποντίων επισκευάστηκε και καλλωπίστηκε πολλές φορές. Σήμερα ο ναός που λειτουργεί σαν τζαμί, διατηρεί την αρχιτεκτονική μορφή από την ανοικοδόμηση του 1340, όταν στην τρίκλιτη βασιλική προστέθηκε ο κεντρικός τρούλος. (Φωτ.: Α. Θεοφύλακτου) Η αποφασιστική νίκη Βυζαντινών το 863 στον ποταμό Λαλακάοντα υποχρεώνει τους Άραβες να αποχωρήσουν από τη στρατηγική περιοχή του Πόντου και ελευθερώνει το διαμετακομιστικό εμπόριο. Ο Πόντος, όπως και η Καππαδοκία, είναι μία από τις περιοχές που υπήρξε γενέτειρα των ακριτικών ασμάτων. Ένας σπουδαίος κώδικας του βυζαντινού έπους του Διγενή Ακρίτα βρισκόταν στην Τραπεζούντα. Μετά τον 6ο αι. ο Πόντος αποτελεί σπουδαίο πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο, ιδιαίτερα από τον 9ο έως τον 11ο αι.  Την εποχή αυτή έζησαν τρεις μεγάλοι άγιοι ποντιακής καταγωγής, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο χώρο αυτόν, ιδρυτές θρησκευτικών κέντρων: Ο άγιος Δωρόθεος, που Ίδρυσε στα όρια του Πόντου και της Παφλαγονίας, στην περιοχή της Αμισού, την ονομαστή μονή της Αγίας Τριάδος• ο άγιος Νίκων ο Μετανοείτε, που επανέφερε το Χριστιανισμό στην Κρήτη μετά την ανακατάληψη της από τους Βυζαντινούς (961) και έγινε άγιος προστάτης της Σπάρτης• ο άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, που ίδρυσε το πρώτο κοινοβιακό μοναστήρι της Λαύρας στο Άγιο Όρος το 963. Το βυζαντινό κράτος μετέπειτα με ορμητήριο και πάλι την περιοχή του Πόντου επέβαλε την ειρήνη στους λαούς της Γεωργίας και Καυκάσιας.   Θεολόγος και φιλόσοφος, ο Βησσαρίων (Τραπεζούντα 1403 - Ρώμη 1472), υπήρξε από τις σημαντικότερες και πιο αμφιλεγόμενες μορφές του 15ου αιώνα. Το 1438-39 εκπροσώπησε μαζί με άλλους την Ανατολική Εκκλησία στη Σύνοδο Φλωρεντίας, για την Ένωση των Εκκλησιών, προσχώρησε στην Ένωση και παρέμεινε στη Δύση όπου έγινε καρδινάλιος. Το 1455 και το 1471 ήταν υποψήφιος για την παπική έδρα. Κατέβαλε επίμονες προσπάθειες για να βοηθήσει το απειλούμενο βυζαντινό κράτος ή να συγκροτήσει στρατιωτική δύναμη εναντίον των Οθωμανών, ανεπιτυχώς. Μερικά από τα φιλοσοφικά και άλλα έργα του, αφορούν τη γενέτειρα του Τραπεζούντα και τους Μεγάλους Κομνηνούς. (Βενετία, Μαρκιανή Βιβλιοθήκη) Τότε ο Βασίλειος Β' (1022) υποχρέωσε το βασιλέα της Γεωργίας αλλά και τους ηγεμόνες γειτονικών της περιοχών να υποταγούν στη βυζαντινή επικράτεια. Τον 11ο αι. οι Σελτζούκοι Τούρκοι μπήκαν στη Μ. Ασία. Η προσπάθεια του αυτοκράτορα Διογένη Δ' να τους σταματήσει και να τους υποτάξει απέτυχε.  Οι Σελτζούκοι νίκησαν το βυζαντινό στρατό στη μάχη του Μαντζικέρτ το 1071, αιχμαλώτισαν πολλούς, ανάμεσα τους και το βασιλέα Διογένη, κατέλαβαν προσωρινά και την Τραπεζούντα και κέρδισαν από τότε ελεύθερη είσοδο στη Μ. Ασία. Στις διαρκείς επιθέσεις των Σελτζούκων εναντίον του βυζαντινού κράτους, η περιοχή του Πόντου δοκιμάστηκε σκληρά. Γαβράδες Στη βασιλεία του Αλεξίου Α' αναφέρονται για πρώτη φορά οι Γαβράδες, που ως δούκες της περιοχής κοντά εξήντα χρόνια θα αντισταθούν στις επιθέσεις των Σελτζούκων και άλλων εχθρών, αλλά και στις προσπάθειες της κεντρικής εξουσίας να τους υποτάξει τελείως. Ο Αλέξιος Γ’ Μεγάλος Κομνηνός (1349-1390) με τη σύζυγο του Θεοδώρα σε μικρογραφία του κτιτορικού χρυσόβουλλου της Μονής Διονυσίου του Αγίου Όρους. (Φωτ.: Αρχείο Μονής Διονυσίου) Η γεωγραφική διαμόρφωση του ποντιακού χώρου, ιδίως από την περιοχή δυτικά της Σινώπης - Αμισού μέχρι την πόλη Αθήναι (Ατηνα) ανατολικά της Τραπεζούντας, δημιουργούσε έναν κλειστό χώρο, που σταματούσε κάθε εχθρική εισβολή είτε από τη θάλασσα (υπήρχαν πολύ λίγα λιμάνια και αυτά χωρίς μεγάλη ασφάλεια από τις θύελλες και καταιγίδες του Ευξείνου) είτε από την ξηρά (σειρά ορέων ματαίωνε κάθε προσπάθεια εισελεύσεως, αφού ένας μόνο βασικός δρόμος υπήρχε από το νότο προς την Τραπεζούντα).  Έτσι οι Γαβράδες, οικογένεια από τη Χαλδία που ζούσε στην Κωνσταντινούπολη, όταν ανέλαβαν ως δούκες τη διοίκηση του Πόντου, είδαν την απομόνωση του χώρου και γρήγορα θέλησαν να διοικήσουν ως ηγεμόνες αυτόνομοι από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως. Ο πρώτος, ο Θεόδωρος Γαβράς, στα χρόνια του Αλεξίου Α' Κομνηνού (1081 -1118) με το αξίωμα του δούκα πολεμά νικηφόρα εναντίον των Τούρκων, τους απωθεί και κρατάει ελεύθερες τις περιοχές Τραπεζούντας, Παϊπούρτ, Κολωνείας. Ακόμα αποκρούει και επίθεση της Γεωργίας κατά της Τραπεζούντας. Σε μια εκστρατεία του στην περιοχή της Θεοδοσιουπόλεως (Ερζερούμ) αιχμαλωτίζεται και υφίσταται μαρτυρικό θάνατο (1099). Η τοπική εκκλησία γρήγορα τον κατέταξε στους αγίους μάρτυρες της. Ο Γρηγόριος Γαβράς, ίσως γιος του Θεοδώρου, διοικεί τον Πόντο σχεδόν ως ανεξάρτητος, έρχεται για μικρό διάστημα (1103 - 1106) σε σύγκρουση με τα στρατεύματα του Αλεξίου Α', ο οποίος μην μπορώντας να κάνει αλλιώς παραδέχεται την εξουσία του. Ο τρίτος από τους Γαβράδες ο Κωνσταντίνος στα χρόνια του Ιωάννη Β' Κομνηνού στασιάζει κατά της κεντρικής εξουσίας (1123 - 1126 και 1138 - 1140).  Το Βυζάντιο μόλις λίγο πριν πεθάνει ο Ιωάννης Β' κατορθώνει να υποτάξει την περιοχή.  Όμως η λαϊκή μούσα έχει ψάλει τον Κωνσταντίνο Γαβρά για την πολεμική του ανδρεία και τα ηρωικά του κατορθώματα. Τα ιστορικά αυτά άσματα αποτελούν, ύστερα από τα ακριτικά, την πιο παλιά λαϊκή δημιουργία στο είδος τους. Ο Άγιος Ευγένιος, πολιούχος και προστάτης της Τραπεζούντας πλαισιωμένος από τους επίσης Μικρασιάτες αγίους Κανίδιο, Ουαλεριανό και Ακύλα, σε εικόνα που δώρισε το 1375 στην αγιορείτικη Μονή Αγίου Διονυσίου ο αυτοκράτορας και κτίτορας της μονής Αλέξιος Γ’ Μεγαλοκομνηνός. (Φωτ.: Αρχείο Μονής Αγίου Διονυσίου) Ύστερα από τους στασιαστές Γαβράδες αναφέρεται ως δούκας του Πόντου ο Νικηφόρος Παλαιολόγος, που διοίκησε τον Πόντο στα χρόνια του Μανουήλ Κομνηνού (1141-1182) και μεταγενέστερα. Μεγάλοι Κομνηνοί Το 1185 ο Ισαάκιος Άγγελος εκθρονίζει το Βυζαντινό βασιλέα Ανδρόνικο Α' Κομνηνό (1182-85) και καταλαμβάνει το θρόνο. Στα επαναστατικά αυτά γεγονότα ο Ανδρόνικος συλλαμβάνεται, κακοποιείται και βασανιζόμενος, ακόμα και από το πλήθος, πεθαίνει. Ο γιος του Μανουήλ τυφλώνεται και γενικά η οικογένεια των Κομνηνών διώκεται. Όταν το 1203-1204 οι Φράγκοι της 4ης Σταυροφορίας εμφανίζονται μπροστά στην Κωνσταντινούπολη και την πολιορκούν, οι δύο γιοι του Μανουήλ, ο Αλέξιος, 21/22 ετών, και ο Δαβίδ, 20 ετών, φεύγουν (όπως εκτιμούμε) από την Κωνσταντινούπολη -είτε το 1203 είτε δύο ή τρεις μήνες πριν από την οριστική άλωση της Πόλης- με πλοίο και φτάνουν στη Γεωργία και στην τότε βασίλισσα Θάμαρ, θεία από τον πατέρα τους.  Από εκεί με γεωργιανό στρατό και με την οικονομική βοήθεια της Θάμαρ πορεύονται προς την Τραπεζούντα, την καταλαμβάνουν και την ανακηρύσσουν ανεξάρτητο κράτος με πρώτο βασιλέα τον Αλέξιο.   Το τετραευάγγγελο του Οσίου Χριστόφορου από τη Μονή της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο. Σώζεται μόνο η στάχωση με διακοσμητικά στοιχεία που χρονολογούνται από τον 14ο έως τον 17ο αιώνα. Σεπτό κειμήλιο του Ποντιακού Ελληνισμού, κοσμεί σήμερα το νέο προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο. Μεταφέρθηκε εκεί το 1994 από το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, στο οποίο βρισκόταν από το 1931. (Φωτ.: Αρχείο Βυζαντινού Μουσείου) Η επιλογή του χώρου: Το απομονωμένο και γεωγραφικά σχεδόν κλειστό του ποντιακού χώρου συνιστούσε πρωταρχικό και κυρίαρχο επιχείρημα για την άμυνα από εξωτερικούς εχθρούς και εισβολείς. Ο δρόμος από Τραπεζούντα μέσω Θεοδοσιουπόλεως προς την Ταυρίδα και το εσωτερικό της Ασίας είχε μεγάλη εμπορική και οικονομική σημασία και εξασφάλιζε έσοδα για όποιον τον εξουσίαζε. Τον ποντιακό χώρο μετά τον 9ο αι. κατοικούσε σχεδόν εξολοκλήρου ελληνικός ή εξελληνισμένος πληθυσμός, που εκτός από την πολιτιστική είχε και θρησκευτική ενότητα. Σχεδόν όλοι ήσαν ορθόδοξοι και υπάγονταν στα πατριαρχεία Κωνσταντινουπόλεως και σε μικρό ποσοστό Αντιοχείας. Η εκλογή υπήρξε επιτυχής, γιατί το κράτος διατηρήθηκε περισσότερο από 250 χρόνια στη ζωή και σε σχετική ακμή. Οι βασιλείς που εξουσίασαν στην Τραπεζούντα και στον Πόντο (1204-1461) ανήκαν όλοι στην ίδια οικογένεια που προήλθε άμεσα από το Βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Α' Κομνηνό. Από την αρχή πήραν την ονομασία Μεγάλοι Κομνηνοί που σήμαινε ότι αυτοί, και μόνον αυτοί, ήσαν άμεσοι απόγονοι του βασιλικού κλάδου των Κομνηνών, γνωστού σε όλους επειδή κατείχε το βυζαντινό θρόνο εκατό χρόνια (1081-1185). Έτσι, ξεχώριζαν από τους βασιλείς των δύο άλλων ελληνικών κρατών, της Νικαίας και της Ηπείρου, που και αυτοί, σχεδόν όλοι προσέγραφαν δίπλα στο όνομα τους το οικογενειακό «Κομνηνός». Μερικά βασικά γεγονότα της ιστορίας των Μεγάλων Κομνηνών (Μ.Κ.).  Ίδρυση του κράτους (1204)• κατάληψη της Σινώπης από τους Σελτζούκους (1214) (το κράτος των Μ.Κ. περιορίζεται στο χώρο ανατολικά της Σινώπης και δυτικά της παλαιάς αποικίας Αθήναι)- προσωρινή ανακατάληψη της Σινώπης από το Μανουήλ Α' Μ.Κ. (1254-65)• γάμος Ιωάννη Β' Μ.Κ. με την Ευδοκία θυγατέρα Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου (οι Μ.Κ. παραιτούνται από τον τίτλο «βασιλεύς και αυτοκράτωρ των Ρωμαίων» αρκούμενοι να τιτλοφορούνται «βασιλεύς πάσης Ανατολής Ιβηρίας και Περατείας» και να φέρουν διακριτικά σύμβολα μονοκέφαλους αετούς και όχι τους δικέφαλους των Βυζαντινών βασιλέων) (1281-82)• ο Αλέξιος Β’ Μ.Κ. νυμφεύεται θυγατέρα του ηγεμόνα της Ιβηρίας και τηρεί πολιτική ανεξάρτητη από το βυζαντινό κράτος (1297)• ο Αλέξιος Γ Μ.Κ. προερχόμενος από την Κωνσταντινούπολη αναλαμβάνει την εξουσία (1349) και αντιμετωπίζει με επιτυχία και τις στάσεις των διαφόρων μεγάλων οικογενειών της περιοχής και τις επιθέσεις και επιδρομές των Τουρκομάνων (για το σκοπό αυτό παντρεύει δύο θυγατέρες του με Τουρκομάνους αρχηγούς)• ανεπιτυχής εκστρατεία Μιχαήλ Παλαιολόγου, γιου του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Ε' Παλαιολόγου, κατά της Τραπεζούντας για την εκθρόνιση Αλεξίου Γ (1373)• ο Μανουήλ Γ Μ.Κ. γίνεται φόρου υποτελής στο Μογγόλο ηγεμόνα Ταμερλάνο (1390)• πολιορκία Τραπεζούντας από οθωμανικό στόλο και αποτυχία λόγω σφοδρής θαλασσοταραχής (1442)• ο Δαβίδ Α' Μ.Κ. αναλαμβάνει το θρόνο αντί του ανήλικου ανεψιού του Αλεξίου Ε' (1458)• ανεπιτυχής πολιορκία της Τραπεζούντας από τον οθωμανικό στόλο επί 40 μέρες και απροσδόκητη εμφάνιση οθωμανικού στρατού με επικεφαλής τον Μεχμέτ Β'• η απομόνωση των Μ.Κ. από το σύμμαχο και γαμπρό του Δαβίδ Α' Ουζούν Χάσαν αρχηγό των Ασπροπροβατάδων και αντίπαλο του Μεχμέτ, υποχρεώνει το Δαβίδ να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις με σκοπό την παράδοση της Τραπεζούντας• τις διαπραγματεύσεις ανέλαβε και έφερε εις πέρας ο πρωτοβεστιάριος Γεώργιος Αμιρούτζης• οι όροι της παραδόσεως προέβλεπαν ανάμεσα σε άλλα τη μετοικεσία της βασιλικής οικογένειας στην περιοχή της Αδριανουπόλεως, όπου θα της εξασφάλιζαν γη και έσοδα• η παράδοση έγινε 15 Αυγούστου 1461• ο Δαβίδ και η οικογένεια του στις 26 Μαρτίου 1463 κατηγορήθηκαν για συνωμοσία και φυλακίστηκαν στην Αδριανούπολη• ο Δαβίδ και τα τρία του παιδιά και ο ανεψιός Αλέξιος Ε' την 1η Νοεμβρίου του ίδιου έτους καρατομήθηκαν. Έτσι τελείωσε το κράτος των Μ.Κ.   Σχέσεις με βυζαντινό κράτος Βασική και αποφασιστική στα πρώτα χρόνια υπήρξε η σχέση των δύο κρατών, που από την πολεμική αντιπαράθεση πέρασε στα μεταγενέστερα χρόνια στην αποξένωση και στην αδιαφορία. 1204 - 1214/15: Πολεμική αντιπαράθεση. Ο Θεόδωρος Λάσκαρης, απαιτητής του θρόνου στο κράτος της Νικαίας, υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει με πολεμικές συγκρούσεις τις δυνάμεις του Δαβίδ Μ.Κ., γιατί δυο φορές ο Δαβίδ εισέβαλε σε πολύ πλησιόχωρα εδάφη του κράτους της Νικαίας. Στο τέλος ο Δαβίδ αποσύρθηκε, έγινε μοναχός και πέθανε το 1212. Δυο χρόνια αργότερα οι μωαμεθανοί κατέλαβαν τη Σινώπη και ο Λάσκαρης πολιόρκησε και κυρίευσε την Ηράκλεια του Πόντου (1214/15). 1215 -1285. Προς ειρηνικό συμβιβασμό. Με το τέλος των συγκρούσεων το κράτος των Μ.Κ. είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένο να ματαιώσει ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιήσει τη φιλοδοξία του να διαδεχθεί το άλλοτε βυζαντινό κράτος της Κωνσταντινουπόλεως. Έτσι αποδέχεται έναν ειρηνικό συμβιβασμό με το βυζαντινό κράτος. Μετά την πρόσκαιρη ανακατάληψη της Σινώπης από τον Μανουήλ Α' Μ.Κ. (1254) ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος με απόφαση της Συνόδου του Πατριαρχείου Κων/λεως που είχε την έδρα του στο κράτος της Νίκαιας, αποδέχεται την αυτοτέλεια και την ανεξαρτησία της Εκκλησίας του Πόντου (1258).  Μετά το 1261 και την ανακατάληψη της Κων/λεως ο Μιχαήλ Η' επιζητεί την ολοκλήρωση του ειρηνικού συμβιβασμού και προσπαθεί να προσελκύσει σ' αυτόν τον Ιωάννη Β' Μ.Κ. Πράγματι ο Ιωάννης νυμφεύεται (1282) τη θυγατέρα του Μιχαήλ Η' Ευδοκία και παραιτείται από τον επίσημο τίτλο και τα σύμβολα του βυζαντινού αυτοκράτορα.1285-1390. Προσπάθεια του βυζαντινού κράτους να μεταβάλει σε δορυφόρο του το κράτος των Μ.Κ. Εκατό και πλέον χρόνια το βυζαντικό κράτος, ελευθερωμένο πια από το αντίπαλον δέος που δημιουργούσε το κράτος των Μ.Κ., προσπαθεί να το καταστήσει δορυφόρο του και όμοιο με αυτοδιοικούμενη περιφέρεια χαλαρά υπαγόμενη στην κεντρική εξουσία της (όπως το Δεσποτάτο του Μορέως). Εν τούτοις, παρά τις επίμονες, ακόμη και τις πολεμικές προσπάθειες δεν το επιτυγχάνει. 1390-1453. Προς την αδιαφορία. Η δεινή θέση, στην οποία περιήλθε το βυζαντινό κράτος στα χρόνια αυτά και οι λιγοστές πληροφορίες που διαθέτουμε μας δίνουν την εντύπωση ότι η απομάκρυνση του βυζαντινού κράτους από το κέντρο λήψεως αποφάσεων στην περιοχή όπου άλλοτε ήταν κυρίαρχο το οδηγεί στην αδιαφορία και σχεδόν στην αποξένωση από το χριστιανικό ελληνικό κράτος των Μ.Κ. Μια έγκυρη και επίσημη απόδειξη: ο Βησσαρίων, που σπούδασε στην Κων/λη, στον «Λόγον εις Τραπεζούντα», το 1437/38 τη γενέτειρα του πόλη, πουθενά δεν αναφέρει πιθανή βοήθεια ή οποιαδήποτε αρωγή του βυζαντινού κράτους προς τους Μ.Κ. Συγκρούσεις με αλλοεθνείς. Από την ίδρυση μέχρι την κατάλυση του το κράτος των Μ.Κ. όφειλε να υπερασπίζεται την αυτοτέλεια του και πολλές φορές την Ίδια του την ύπαρξη. Ο πιο μεγάλος κίνδυνος προερχόταν από τα μουσουλμανικά φύλα (Σελτζούκοι Τούρκοι, Τουρκομάνοι, Οθωμανοί). Παρά τους συνεχείς πολέμους με τους μουσουλμάνους οι Μεγάλοι Κομνηνοί δεν δίστασαν να έχουν δεσμούς κηδεστίας μαζί τους. Χριστιανικοί λαοί της Γεωργίας. Μια εναλλακτική λύση για το κράτος των Μ.Κ. ήταν η συμμαχία με τους χριστιανικούς λαούς της περιοχής Γεωργίας και Καυκάσιας. Τη φιλία των λαών αυτών επιδίωξαν σχεδόν πάντοτε οι Μ.Κ., είτε με κηδεστίες, είτε με συμφωνίες συνεργασίες και συμμαχίες. Οι ηγεμόνες της Γεωργίας μερικές φορές θέλησαν να επιβάλουν την πολιτική τους και με πόλεμο, όπως ο Δημήτριος Β' της Ιβηρίας που το 1282 επιτέθηκε και πολιόρκησε την Τραπεζούντα.   Οικονομική κατάσταση Οι Μ.Κ. επωφελήθηκαν από την εσωτερική κατάσταση του κράτους για να μπορέσουν να υπερνικήσουν τις επιθέσεις από τους αλλοεθνείς εχθρούς και επιδρομείς: η οικονομική κατάσταση δεν έπρεπε να ήταν τόσο κακή, αντίθετα υπήρχε σχετική ευρωστία. Το διαμετακομιστικό εμπόριο, που διεξαγόταν ιδιαιτέρως από το δρόμο Τραπεζούντα - Θεοδοσιούπολη - Ταυρίδα - Ασία (γνωστό ως δρόμο της μετάξης, που είχε πάρει και ο Μάρκο Πόλο), μετέφερε προϊόντα και εμπορεύματα στην περιοχή του κράτους των Μ.Κ., αλλά ιδιαιτέρως προσέφερε άμεσα κέρδη με τους τελωνειακούς και άλλους δασμούς που επέβαλε το κράτος στους εμπόρους. Το δρόμο αυτό χρησιμοποιούσαν ιδίως οι εμπορικές πόλεις της Ιταλίας και της νότιας Γαλλίας για την εισαγωγή απαραίτητων προϊόντων. Έτσι, για να έχουν προνόμια στη διεξαγωγή του εμπορίου, επιζητούσαν να υπογράφουν επίσημες συμφωνίες με τους Μ.Κ., που μας είναι γνωστές με τα χρυσόβουλλα (επίσημα έγγραφα με χρυσή βούλα και με υπογραφή του βασιλέα Μ.Κ.) και που λεπτομερειακά καταγράφουν τους φόρους και τους δασμούς που έπρεπε να καταβάλλονται για κάθε φορτίο. Ακόμα και στα τελευταία χρόνια πριν από την κατάληψη του κράτους από τους Οθωμανούς δυτικοί έμποροι προσπαθούσαν να κλείσουν συμφωνίες. Το μοναστήριο του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα, στην περιοχή της Γαλλίαινας, τέλη του περασμένου αιώνα. Ιδρύθηκε το 752 και ήταν ένα από τα τρία μεγάλα μοναστήρια (Σουμελά, Βαζελώνος), που υπήρξαν οι φάροι του χριστιανισμού στον Πόντο. (Φωτ.: Συλλογή Α. Σ. Μαΐλλη) Η σχετικά καλή οικονομική κατάσταση φαίνεται και από τις μεγάλες δωρεές και χορηγίες που έκαναν οι βασιλείς Μ.Κ. σε μοναστήρια στον Πόντο ή και στο Άγιον Όρος. Η μονή Διονυσίου στο Άγιον Όρος χτίστηκε με οικονομική χορηγία Αλεξίου Γ’ Μ.Κ. και πήρε το όνομα «μονή των Μ.Κ.». Υπολογίζεται ότι μόνο για την τριετία 1374-77 χορηγήθηκαν 100 «σώμια» που αντιστοιχούν σε 680.000 χρυσά φράγκα. Αν αναλογιστούμε τη στενότητα της κυκλοφορίας του νομίσματος την εποχή εκείνη και την αντιμετώπιση των τακτικών και έκτακτων εξόδων στο εσωτερικό της χώρας, τότε κατανοούμε πόσο πλούσιο ήταν το θησαυροφυλάκιο των Μ.Κ. Άλλωστε, παρά τις επιδρομές και τις πολεμικές επιχειρήσεις, οι κάτοικοι του κράτους ήταν δυνατόν και τη γη να καλλιεργούν και να προσπορίζονται τα προς το ζην. Βέβαια πολλές φορές οι κάτοικοι των επαρχιών γίνονταν θύματα εχθρικών επιδρομών (λεηλασία και αιχμαλωσία).   Ο περίβολος της Μονής Παναγίας Σουμελά, το 1902. Διακρίνεται το ιερό του ναού πριν από την Καταστροφή. Ενσωματωμένη σε έναν απότομο βράχο του όρους Μελά, η μονή αποτελεί σήμερα το σεπτότερο λείψανο του Ποντιακού Ελληνισμού. Η επιστημονική έρευνα τοποθετεί την ίδρυση της στον 9ο ή 10ο αιώνα. Σύμφωνα όμως με την παράδοση, στην απάτητη αυτή κορυφή του Πόντου οδηγήθηκαν πρώτοι, το 386, οι Αθηναίοι μοναχοί Βαρνάβας και Σωφρόνιος, όταν η Παναγία τους φανέρωσε το σημείο όπου μεταφέρθηκε θαυματουργά η εικόνα της Παναγίας Αθηνιώτισσας, που αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά. (Φωτ.: Αρχείο Α. Θεοφύλακτου) Άρχοντες - στασιαστικές κινήσεις: Μεγάλες οικογένειες του Πόντου (Σχολάριοι, Μειζομάτες, Τζανιχίτες, Καμαχίτες, Δορανίτες κ.ά.) στα χρόνια 1332-56 πολύ συχνά στασιάζουν για να υποστηρίξουν ή να αντιπολιτευτούν το Μ.Κ. που ήταν στο θρόνο ή επιζητούσε να ανέβει στο θρόνο είτε για να τον υποχρεώσουν να κάνει δεκτές τις απαιτήσεις τους. Μεγάλη και σκληρή στάθηκε η στάση της οικογένειας των Σχολαρίων στα χρόνια 1355-56. Εν τούτοις κατά τη βασιλεία ισχυρών βασιλέων οι άρχοντες ήταν ανήμποροι να επιβάλουν τις απόψεις τους (όπως στα χρόνια του Αλεξίου Γ Μ.Κ.) και ουδέποτε απέκτησαν τόση δύναμη ώστε με τις σταστιαστικές τους κινήσεις να υπερισχύσουν ολοσχερώς. Εκκλησία: Σύμφωνα με την απόφαση της Συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως του 1258 ο μητροπολίτης Τραπεζούντος, εκλεγμένος στην Τραπεζούντα, όφειλε να χειροτονείται είτε στην Κωνσταντινούπολη είτε στην Τραπεζούντα από εκπρόσωπο όμως του πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Οι μητροπολίτες Τραπεζούντος αρκετές φορές αναμίχθηκαν σε σταστιαστικά κινήματα κατά του βασιλεύοντος Μ.Κ. (όπως ο μητροπολίτης Νίφων ο Πτερυγιωνίτης 1351-61). Πνευματικές φυσιογνωμίες Είναι φυσικό σε εποχές πολεμικές να μην είναι δυνατόν να ανθούν τα Γράμματα και οι Καλές Τέχνες. Εντούτοις το κράτος των Μ.Κ. έχει να παρουσιάσει σειρά λογίων, συγγραφέων, όπως και οικοδομήματα θρησκευτικά και (πολύ λίγα) κοσμικά. Στα γράμματα αναφέρονται: Μιχαήλ Πανάρετος που έγραψε το μοναδικό Χρονικό, που μας διασώζει την ιστορία των Μ.Κ. στο μεγαλύτερο χρονικό τους διάστημα, Γρηγόριος Χιονιάδης, καθηγητής στη σχολή μαθηματικών και αστρονομίας στην Τραπεζούντα, Ανδρέας Λιβαδηνός, λόγιος από την Κωνσταντινούπολη που ήρθε στην Τραπεζούντα για να σπουδάσει μαθηματικά και αστρονομία. Στα έργα του περιλαμβάνεται η «Περιήγηση», που σε πολλές σελίδες περιγράφει τις εσωτερικές ταραχές στην Τραπεζούντα από τον Βασίλειο Β' ΜΚ έως τον Αλέξιο Γ δηλ. έως το 1356. Επίσης το κείμενο ενός ωροσκοπίου για το έτος 1336, ένα από τα λίγα δείγματα του είδους αυτού. Ιωσήφ (Ιωάννης) Λαζαρόπουλος, μητροπολίτης Τραπεζούντος (1364-68)• η θητεία του διακόπηκε γιατί αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να μονάσει σε μοναστήρι της Κερασούντος- έγραψε ανάμεσα σε άλλα αφήγηση θαυμάτων του αγίου Ευγενίου. Κωνσταντίνος Λουκίτης (από τις τελευταίες δεκαετίες του 13ου αι. έως περίπου 1340)• δίδαξε μετά τον Χιονιά-δη στη σχολή μαθηματικών και αστρονομίας της Τραπεζούντας• Βησσαρίων. Γεννήθηκε το 1403 στην Τραπεζούντα και πέθανε το 1472 στη Ρώμη. Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη και στον Μυστρά κοντά στον βυζαντινό φιλόσοφο και λόγιο Γεώργιο Γεμιστό -Πλήθωνα. Ως μητροπολίτης Νικαίας και ένας από τους εκπροσώπους του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως συμμετείχε στη Σύνοδο της Φλωρεντίας για την ένωση των Εκκλησιών. Εκεί, προσχώρησε στις θεολογικές απόψεις της Δυτ. Εκκλησίας και παρέμεινε στη Δύση. Καρδινάλιος, δύο φορές υποψήφιος πάπας, προσπάθησε ανεπιτυχώς να υποκινήσει τη Δύση εναντίον των Οθωμανών. Άφησε έργα φιλοσοφικά, θεολογικά και μερικά που ενδιαφέρουν τη γενέτειρα του Τραπεζούντα και τους Μ.Κ. (όπως το εγκώμιο «εις Τραπεζούντα» και τα υπομνήματα του προς τους βασιλείς της Τραπεζούντας). Γεώργιος Αμιρούτζης. Ήταν ο άνθρωπος που με το αξίωμα του πρωτοβεστιαρίου διαπραγματεύθηκε την παράδοση της Τραπεζούντας στον πολιορκητή Μεχμέτ Β'. Το 1438, όπως ο Βησσαρίων έτσι και ο Αμιρούτζης ταξίδεψε στην Ιταλία για τη Σύνοδο της Φλωρεντίας. Ο σουλτάνος Μεχμέτ, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό μετά την Άλωση, δεν έδειξε καμιά εύνοια προς αυτόν, αν και μεταγενέστερες της Αλώσεως πηγές τον κατηγόρησαν ότι πρόδωσε το Δαβίδ Μ.Κ. και παρέδωσε την πόλη. Στα επόμενα χρόνια ο Αμιρούτζης έζησε στην Κωνσταντινούπολη και συνήψε σχέσεις με τον σουλτάνο, που γνώριζε τις πολλές και ποικίλες γνώσεις του. Από το συγγραφικό του έργο μένουν μόνο αποσπάσματα, ενώ η φήμη του προέρχεται από τη γνώμη των συγχρόνων του.   Η Μονή Αγίας Σοφίας στην Τραπεζούντα, τέλη του περασμένου αιώνα. Ο μεγάλος αυτός ταφικός ναός κτίστηκε από τον Μανουήλ Α' Μεγάλο Κομνηνό (1238-63). Είναι το μόνο από τα κτίσματα της εποχής των Μεγάλων Κομνηνών που έχει συντηρηθεί και μελετηθεί επιστημονικά από ομάδα Άγγλων επιστημόνων. (Φωτ.: Συλλογή Α. Σ. Μαΐλλη) Εκτός από την εκκλησία της Αγίας Σοφίας που έχει μελετηθεί επιστημονικά και παρουσιασθεί από την ομάδα αρχαιολόγων που την φρόντισαν, για όλα τα άλλα κτίσματα δεν έχουν γίνει ειδικές ανασκαφές και μελέτες. Έτσι δεν υπάρχει ομοφωνία των ερευνητών για τα κτίσματα της εποχής των Μ.Κ., για τις επεκτάσεις και προσθήκες και για την ακριβή χρονολόγηση. Οι εκκλησίες, που τμήματα τους ανάγονται στην περίοδο των Μ.Κ. και που μετά την κατάληψη του 1461 μεταβλήθηκαν σε μουσουλμανικά τεμένη, είναι: Παναγία Χρυσοκεφάλου, Άγιος Ευγένιος, Άγιος Φίλιππος (η εκκλησία αυτή μετά το 1461 έως το 1665 υπήρξε μητροπολιτικός ναός της Τραπεζούντας), Αγία Άννα, Άγιος Βασίλειος, Παναγία Θεοσκεπάστου, Άγιος Σάββας, κ.α. Ακόμη στα θρησκευτικά κτίσματα πρέπει να αναφέρουμε τις μονές της Παναγίας Σουμελά, του Ιωάννου Προδρόμου της Βαζελώνος και του Αγίου Γεωργίου Περιστερεώτα. Υπάρχουν και πολλά άλλα κτίσματα, ιδίως στις άλλες πόλεις και επαρχίες του Πόντου, που θα μπορούσαν να ανήκουν στην ίδια χρονική περίοδο. Εντούτοις η παντελής έλλειψη αρχαιολογικής έρευνας και η εκ (ή και άνευ) προθέσεως καταστροφή των χριστιανικών μνημείων, ιδίως μετά το 1922, μας στερεί τη δυνατότητα πλέον να τα μελετήσουμε. Η ίδια έλλειψη αρχαιολογικής έρευνας και φροντίδας ισχύει σχεδόν για όλα τα κοσμικά κτίσματα. Τα μόνα τα οποία είναι ακόμα δυνατόν να μελετηθούν -και πάλι όχι πλήρως- είναι ορισμένα φρούρια της επαρχίας του Πόντου και ιδιαιτέρως τα τείχη και τα κτίσματα στην ακρόπολη της Τραπεζούντας. Γεώργιος Αργυρίου-anemourion.blogspot.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ Ο ΠΟΝΤΟΣ"

ΤΑ ΠΕΡΙΕΡΓΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

Όταν το 11% των Ελλήνων ακούει στο όνομα Γιώργος, και περίπου στα ίδια ποσοστά κινείται το Κωνσταντίνος και Γιάννης, δικαίως, θεωρούνται τα πιο συνηθισμένα ονόματα στη χώρα.

Σε έρευνα που έγινε, στην οποία ελήφθησαν υπόψη 6.000 ανδρικά ελληνικά ονόματα, βγήκαν κάποια πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Πέρα από το γεγονός πως το 50% των Ελλήνων ακούν σε έξι μόλις ονόματα (Γιώργος, Γιάννης, Κωνσταντίνος, Δημήτρης, Νίκος και Παναγιώτης), συγκεντρώθηκαν τα 500 πιο διαδεδομένα.

Έρχεται όμως η παρακάτω λίστα με τα πιο περίεργα ονόματα που έχουν βρεθεί στα ελληνικά ληξιαρχεία και στους τηλεφωνικούς καταλόγους, και μας πείθουν ότι η κοινοτυπία του «Γιώργου» είναι μάλλον προτιμότερη μπροστά στην ιδιοτυπία ορισμένων ασυνήθιστων μικρών ονομάτων που κάποιοι γονείς αποφάσισαν να δώσουν στα παιδιά τους.

Περίεργα γυναικεία ονόματα:
Ανοιξιά, Αρχοντοπούλα, Αφθονία, Βασιλοπούλα, Εκδίκηση, Ευριάνθη, Κουζίνα, Κουκίτσα, Κορτέσα, Μαίτσα, Μελάνα, Παναίλα, Πανσούλα, Πειροκρήτη, Πληξούρα, Τερφονία, Τζιβαγιέρα, Φυντιανή, Φωστήρα, Χελώνα, Χρυστάλλα, Ωραιοζήλη

Περίεργα αντρικά ονόματα:
Χρυσογόνης, Βερόνης, Ακριβός, Παραδείσης, Δερπούλης, Κανακάρης, Ντοκλής Ευμορφούλης, Δημοκράτης, Παλικάρης, Συνάναρχος, Δρακουλάκος

Από τα αποτελέσματα, τα οποία μπορείτε να δείτε αναλυτικά μέσω του σχολικού ηλεκτρονικού δικτύου παραθέτουμε τα πλέον ασυνήθιστα:
Αγαθάγγελος, Αγοραστός, Αετιδεύς, Αετός, Ακριβός, Αλκαίος, Αμύντας, Αναγνώστης, Ανακρέων, Ανανίας, Ανδρόφιλος, Αννίβας, Αξιώτης, Αριστόνους, Ασκληπιός, Αστέρης, Αφεντούλης, Βαλσάμης, Βενιζέλος, Βίας, Βικέντιος, Βιτώριος, Βόρις, Βρεττός, Γαϊτάνος, Γάσπαρης, Γεβράσιος, Γεωργογιάννης, Γιάγκος, Γιασεμής, Γκολφίνος, Γλύμης, Γλυνός, Δράκος, Ελισσαίος, Ελπιδοφόρος, Επιφάνιος, Ερμοκράτης, Ευθύφρων, Ευρήλιος, Ζευς, Ήλιος, Ιδομενεύς, Ιωνάθαν, Κάδμος, Κροίσος, Λιβέρης, Μαργαρίτης, Μητροφάνης, Μικέλης, Μπατίστας, Ναούμ, Νείλος, Νεοπτόλεμος, Νικήστρατος, Νικοκλής, Ουμβέρτος, Παϊσιος, Ποθητός, Πολύβιος, Ρηγίνος, Σκεύος, Σταμέλος, Σωσίπατρος, Ταΰγετος, Τζάκος, Τισσαφέρνης, Ψαραντώνης

Ο τηλεφωνικός κατάλογος μίλησε:

Παρακάτω συγκεντρώνονται ονόματα αλλά και επίθετα που βρέθηκαν σε τηλεφωνικούς καταλόγους και δημιουργούν μάλλον… αξιοσημειώτους συνδυασμούς:
Ακίνδυνος Αλβανός, Σεραφείμ Μπουφές, Σουλτάνα Κουτσουκλανιότογλου, Τίμιος Τέλειος, Κάρολος Φρίκης, Βρασίδας Βρυκόλακας, Ιππουργός Ξυπόλυτος, Κροίση Πετρελαίου, Πέτσας Καλοψημένος, Αριστομένης Φάλαινας, Ολυμπία Φάρσαλα, Ολυμπία Τρίκαλα, Σεβαστή Φέτα, Πύργος Ηλίας, Κλεοπάτρα Κοκαλιάρογλου, Περσεφόνη Τρομπέτα, Λητώ Βρακάκη, Ευλογέτα Τσουτσούνη, Πόθος Καρπός, Λέλα Τρέλα, Ζήσης Γεράσης, Αντωνία Χατζηρούφα, Αριστοτέλης Ξεσφυγγούλης, Ηλίας Σφίγγης, Αριστοκράτης Ξεσφίγγης, Ελπιδοφόρος Προσπαθόπουλος, Φανούριος Μπινές, Ακριβή Γουρούνα, Ροδόλφος Παπιομύτογλου, Άννα Γούλα, Χαριτωμένη Ταράτσα, Αμανάτιος Βελόνας, Αριστοτέλης Βερίκοκος, Σαριμπάλα Ζωγραφίνα, Παγώνα Σίγουρα, Αρσινόη Σουβλάκη, Ανθούλα Καπνιστή, Παρασκευή Μεσημέρη , Παρθένα Τσιμπούκα, Μάρτης Απρίλης, Ζαμπέτα Φέτα, Βούτα Κασσιανή, Παρθένα Γαμίδου, Ροδάμανθυς Φουκαράς, Διαλεχτή Κατσίκα, Γουλιέλμος Στέλιος

 

Πηγή: newsbomb

Αν και δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, ούτε μπορεί να επιχειρηματολογήσει κανείς στην προτίμηση κάποιου έναντι κάποιου άλλου, το σίγουρο είναι πως πολύ πιο δύσκολα θα λησμονήσει κανείς τον κ. Βόγκα απ’ ότι τον κ. Παπαδόπουλο.

Eίναι αλήθεια πως η ελληνική ονοματοδοσία παρουσιάζεται συχνά ιδιαιτέρως ευφάνταστη με νονούς και νονές να κάνουν «αφωνία» στο event της κολυμπήθρας όντας τις περισσότερες φορές απρόθυμοι να απαντήσουν στην ερώτηση «και το όνομα αυτού;», την ώρα μάλιστα που οι γονείς περιχαρείς κορδώνονται που πρωτοτύπησαν.

Βέβαια επί ελληνικού εδάφους, στις υψηλότερες θέσεις των charts πρωτοτυπίας δεν κατατάσσονται μόνο τα ονόματα.

Αμείωτο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα επώνυμα παρόλο που η επιλογή τους δεν βρίσκεται στη διακριτική μας ευχέρεια.

Για την περίπτωση των επωνύμων, επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν πως εκφράζουν εντοπιότητα, παρέχοντας στοιχεία για την γεωγραφική καταγωγή του καθενός μας, ή ακόμα και επαγγελματική κατάρτιση του προκατόχου συγγενή μας… αν κατηγοριοποιηθούν με βάσει τις εικόνες που φέρνουν στο νου κατά το άκουσμά τους, το αποτέλεσμα έχει σίγουρα πλάκα.

Ο κήπος της Εδέμ

Σε αυτή την κατηγορία κατατάσσονται τα: Τριαντάφυλλος, Γαρύφαλλος, Κηπουρός, Δάφνης, Περιβολάρης, Κρεμμύδας, Πεπόνης, Καρπούζης, Καρύδης, Ραπανάκης, Τσουκνίδας, Νεράντζης, Βερυκοκκάκης, Βερύκοκκος, Λόλας, Πατάτας, Λουλούδης, Παπαρούνας, Πυπεργιάς.

Επαγγελματικός προσανατολισμός

Πολλά από τα επώνυμα της κατηγορίας αυτής μάλιστα έχουν απασχολήσει κατά διαστήματα έντονα την επικαιρότητα… Παπουτσής, Κορδόνης, Ράπτης, Αλευράς, Κουλούρης, Ψύχας, Πήττας, Βαμβακάς, Γανωτής, Γεμιτζής, Μπαλτάς, Μπαχάρης, Μποτάκης, Φούρναρης, Χαλβατζής, Σαμαράς.

Με μουσική χροιά

Σε αυτή την κατηγορία συναντώνται ο κ. Κονσόλας αλλά και ο κ. Τρομπέτας.

Τα dangerous

Έχουν μια επικίνδυνη χροιά… Φυτίλης, Λεπίδας, Σπαθής, Πλαταράς, Αγκαθίδου, Δράκος, Καραμπίνας με αποκορύφωμα τον κ. Κόλυβα

Επιστροφή στη φύση

Εδώ συναντάμε τον κ. Λαγό,τον κ. Βοσκό, τον κ. Κατσίκη, τον κ. Ποντίκη, τον κ. Μόσχο, τον κ. Γάτη, τον κ. Κουνέλη, τον κ. Λύκο αλλά και τον κ. Ακρίδα.

Τα πτηνά

Εκτός από τον κ.Πουλή και τον «υποκοριστικό» του, κ. Πουλάκη, συναντώνται επίσης ο κ. Παγώνης, ο κ. Περιστέρης, ο κ. Περιστεράκης, ο κ. Αϊδόνης, ο κ. Κοτούλας, ο κ. Κόρακας, ο κ. Πετειναράκης, ο κ. Κοκορόπουλος καθώς και ο κ. Γκιόνης.

Τα θαλασσινά

Με ηγέτες των Ψαρά και τον Ψαράκη στην κατηγορία αυτή κατατάσσονται επίσης ο κ. Κάβουρας, ο κ. Πέρκας, ο κ. Καβουράκης, ο κ. Χαβιάρης, και ο κ. Καλαμάρης (διάσημος φίλος του Μπομπ του Σφουγγαράκι). Εδώ θα μπορούσε να προστεθεί και ο κ. Καράβης.

Οι πολύτιμοι λίθοι

Αν και θα μπορούσαμε δεν θα προβούμε σε κοστολόγηση όσον αφορά την αξία του καθενός, απλά θα αναφέρουμε όσους εξ αυτών συναντούνται και σε επίθετο. Ο κ. Μαλαματένιος, ο κ. Ακριβούλης και φυσικά ο κ. Ακριβός, ο κ. Μάλαμας, ο κ. Λίρας, ο κ. Ζαφείρης, ο κ. Διαμάντης, ο κ. Αργυρός, ο κ. Χρυσός. Outsider στην κατηγορία ο κ. Βέρρας, ο οποίος εύκολα συνδυάζεται με τον κ. Γαμβρό.

Τα αθυρόστομα

Ο κ. Τσούλος, ο κ. Πούλος, ο κ. Πίπας, ο κ. Τσιμπούκης, καθώς και ο κ. Τσιπουκάκης, ο κ. Ματάκιας και ο κ. Φλώρος. Επίσης εδώ θα μπορούσαν να προστεθούν και τα Κεφαλάς, αν παραποιούσαμε λίγο τον τόνο, και ίσως κι ο κ. Μπούρδας.

Ότι να ’ναι : Η εν λόγω κατηγορία κρατά τα σκήπτρα

Αράπης

Αν βασιστούμε στην λαϊκή ρήση του θυμόσοφου λαού, αχώριστος φίλος του κ. Σαπουνάκη.

Ασίκογλου

Λογικά θα χει κι αυτός το σκοπό του.

Κάργας

No further comments

Εξηνταβελόνη

Ότι κάποιος τις είχε μετρήσει και τις έβγαλε όντως 60;

Χαλακατεβάκης

Αλησμόνητο μαζί με τις υπόλοιπες ατάκες της σειράς.

Ταράτσας

Την έκανε… από κούνια κι έχει και δικαιολογία!

Μπαϊραμιτζλής

Να προσπαθείς να κάνεις check in στο εξωτερικό και να σε βάλει να το κάνεις spelling. Ομοίως και το Μπαχτζαβάντογλου αλλά και το Ατσικμπάσης.

Ζεϊμπέκης

Σίγουρα πρέπει να κάνει παρέα με τον κ. Τεκέ.

Παρτικόλας

Χωρίς λόγια

Τσολιάς

Συνδυάζεται άψογα με το Λεβέντης. Με πιθανότητες να κάνει μελλοντικά κόμμα με κληρονομικό χάρισμα.

Τύπος

Μα τι τύπος αυτός ο Τύπος.  Πήγαινε σε παρακαλώ τον σημερινό τύπο στον κ. Τύπο και άλλα τέτοια παράδοξα.

Φουκαράς

Με την λογική αίτιο – αιτιατό ταιριάζει άψογα με τον κ. Βόγκα. Αν δε, ονοματοδοτήθηκε λόγω συνήθους πρακτικής προπάππου, τότε σίγουρα δεν πέρναγε καλά, κανένας από τους δύο. Και φυσικά και οι δύο μπορούν να απευθυνθούν στον κ.Μαντήλα να κλάψουν.

Φούσκας

Λόγω συνειρμού με τη χρυσή εποχή της βιντεοκασέτας δύσκολα τον φαντάζεται κανείς λιτοδίαιτο.

Ψυχούλας

Μεγάλη καρδιά λέμε.

Ήσυχος

Θα μπορούσε να τον χαρακτηρίσει κανείς ως αντίθετο του κ. Βήχα.

Καμμένος

Ξεκόλλα.

Πέτσας

Πρόβειος και παραδοσιακός.

Μπουγάτσας

Εκ Θεσσαλονίκης καταγόμενος μάλλον.

Ρέντας

Ο φόβος και ο τρόμος των καζίνο και άλλων τυχερών παιγνίων.

Και φυσικά υπάρχουν κι εκείνα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον στην θηλυκή εκδοχή τους με τα περισσότερα μάλιστα να  συνδυάζονται άψογα με θαλασσινά.

κα Τυρού

κα Ούζα

κα Ρετσίνα…

Δείτε ΕΔΩ τα πιο παράξενα ονόματα

 

Πηγή: newsbeast.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΠΕΡΙΕΡΓΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ"

Η εξέλιξη στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό

Τεχνολογική εξέλιξη στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό την περίοδο 1821-1940 ----

 

Η νάρκη ΑΡΓΟΝΑΥΤΗΣ

(Μωραΐτης).

Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.

ΦΩΤΟ: Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου, 
Περί Αλός perialos.blogspot.gr

Εισαγωγή---

Οι ναυτικές επιχειρήσεις είχαν καθοριστική σημασία για την ελληνική Επανάσταση. Η τελευταία δεν θα μπορούσε να επικρατήσει χωρίς τη σύμπραξη του στόλου. Οι Έλληνες ναυτικοί μετέτρεψαν τα εμπορικά πλοία τους, τα «σιτοκάραβα» όπως τα αποκάλεσε χαρακτηριστικά ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, σε πολεμικά και επιτέλεσαν έναν άθλο που άφησε έκθαμβους τους Ευρωπαίους της εποχής. Ο ελληνικός στόλος κατόρθωσε, με αιχμή του δόρατος τα ένδοξα πυρπολικά του, να επικρατήσει στη θάλασσα από την αρχή του Αγώνα και να αποκρούσει τις διαδοχικές ναυτικές εκστρατείες των Τουρκοαιγυπτίων, προκαλώντας τους μεγάλες απώλειες.

Τα επόμενα χρόνια, παρά τη βαθμιαία κάμψη της δύναμής του και τις καταστροφές στρατηγικών νησιών, συνέχισε να αποτελεί έναν ιδιαίτερα επικίνδυνο αντίπαλο. Η ιστορία του στόλου του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους αρχίζει επί Βασιλέως Όθωνα, υπό του οποίου διορίσθηκε και πρώτος υπουργός Ναυτικών ο Ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης.

Οι σημαντικές εξελίξεις στο χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας σφράγισαν τον 19ο αιώνα. Στον χώρο της ναυτικής επιστήμης σημαντικά ήταν τα τεχνολογικά επιτεύγματα που είχαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των ναυτικών επιχειρήσεων. Στην εργασία θα γίνει μια επισκόπηση των κυριότερων τεχνολογικών επιτευγμάτων και της εφαρμογής τους στο ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό στην χρονική περίοδο 1821 -1940. Η παρουσίαση γίνεται σε ενότητες που αφορούν το σκάφος, την πρόωση, τα οπλικά και ηλεκτρονικά συστήματα. Τέλος θα γίνει αναφορά στο προσωπικό του Ελληνικού Ναυτικού, πως διαμορφώθηκε διαχρονικά η εκπαίδευσή του και πως επηρεάστηκε η εξειδίκευση του.

Σκάφος

Η χρήση του ξύλου στην κατασκευή πλοίων ήταν το κύριο υλικό στην διάρκεια της επανάστασης. Η χρήση του ξύλου για την κατασκευή μεγάλων πολεμικών πλοίων ήταν κοντά στο τέλος της περί το 1860, αν και διατηρήθηκε για αρκετά χρόνια ακόμα για μικρότερα πλοία λόγω της αβέβαιης συμπεριφοράς του σιδήρου στις βολές του πυροβολικού και λόγω της δυσκολίας πρόληψης της ρύπανσης στα σιδηρά σκάφη. Σταδιακά το ξύλο και ο σίδηρος αντικαταστάθηκαν από τον χάλυβα όταν έγινε διαθέσιμος ως αξιόπιστο υλικόμε σταθερά χαρακτηριστικά. Αρχικά ο χάλυβας είχε αντοχή 30% μεγαλύτερη από του σιδήρου αλλά είχε διπλάσιο κόστος από αυτόν.

Η χρήση του χάλυβα ως υλικού κατασκευής των πλοίων ξεκίνησε τις δεκαετίες του 1860 και 1870 αλλά ήταν προβληματική λόγω της αναξιοπιστίας της μεθόδου κατασκευής του χάλυβα. Όταν πλέον για την κατασκευή του χάλυβα άρχισε να χρησιμοποιείται η βελτιωμένη μέθοδος διεργασίας η ναυπήγηση πλοίων από χάλυβα καθιερώθηκε. Την δεκαετία του 1860 άρχισε να λαμβάνεται υπ’ όψιν και η κόπωση του πλοίου στο θαλάσσιο περιβάλλον και ξεκίνησε και ο υπολογισμός των διαστάσεων της μεταλλικής κατασκευής.

Το 1881 η Σερβία ένα εμπορικό ατμόπλοιο ήταν το πρώτο σκάφος κατασκευασμένο από χάλυβα που κατάφερε να διαπλεύσει τον Ατλαντικό σε 7 μέρες. Η εξέλιξη της ναυπηγικής από το σημείο εκείνο αναπτύχθηκε με εκθετικούς ρυθμούς έχοντας στις αρχές του 20^ου αιώνα επιτύχει την κατασκευή θωρακισμένων ατμόπλοιων (ironclads), και θωρηκτών πλοίων pre-dreadnought καιdreadnought.

Σημείο εκκίνησης για την κατασκευή ενός πλοίου ήταν ο οπλισμός που έπρεπε να φέρει ενώ ξεκινούν πλέον να χρησιμοποιούνται συστηματικά οι υπολογισμοί ευστάθειας και να γίνεται απαραίτητη η στεγανή υποδιαίρεση των πολεμικών πλοίων. Στο Θ/Κ ΑΒΕΡΩΦ που ανήκει στην κατηγορία των pre-dreadnought έγιναν όλοι οι αντίστοιχοι ναυπηγικοί υπολογισμοί για την ευστάθεια του και τις

σχετικές ναυπηγικές καμπύλες. Σημαντική βελτίωση στις κατασκευές των πολεμικών πλοίων αποτέλεσε η έλικα. Ξεκινώντας από το πλοίο Αρχιμήδης (Archimedes) το 1840, τον Μάρτιο του 1845 έγινε η περίφημη «μονομαχία» μεταξύ του HMS Rattler που είχε έλικα και του HMS Alecto που είχε πλευρικούς πτερυγιοφόρους τροχούς (paddlewheels). Η δοκιμή αυτή ήταν μία πραγματική διελκυστίνδα μεταξύ των δύο πλοίων που είχε σαν αποτέλεσμα την περιφανή νίκη του HMS Rattler που κατάφερε να ρυμουλκήσει ανάποδα τοHMS Alecto με ταχύτητα 2 κόμβων, θέτοντας έτσι τέλος στη χρήση των πλευρικών πτερυγιοφόρων τροχών. Το 1888 το πλοίο Φιλαδέλφεια ήταν το πρώτο διπλέλικο ατμόπλοιο που κατασκευάστηκε στην Γλασκώβη.

Η μεγάλη επανάσταση στις ναυτικές επιχειρήσεις έγινε με την χρήση του υποβρυχίου. Από τον 15ο αιώνα είχαν γίνει πολλές απόπειρες για κατσκευή υποβρυχίων. Το 1776 χρησιμοποιήθηκε από τον Bushnell η περίφημη χελώνα εναντίον των Άγγλων στον απελευθερωτικό αγώνα της Αμερικής. Η υποβρύχια αυτή κατασκευή ήταν χειροκίνητη και έγινε στον ποταμό Houston η πρώτη υποβρυχιακή επίθεση χωρίς όμως να προξενήσει ζημιές. Το 1800 ο περίφημος Αμερικανός βελτίωσε την κατασκευή τουBushnell και δημιούργησε το πρώτο στην ιστορία υποβρύχιο κατασκευασμένο από ξύλο και καλυμμένο με φύλλα χαλκού τον περίφημο ‘Ναυτίλο’. Παρά το γεγονός της χρήσης του ατμού εκείνη την εποχή ο ναυτίλος λειτουργούσε με χειροκίνητη στρέψη του άξονα.

Κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Αμερικής εμφανίστηκε το υποβρύχιο τύπου Hunley, όπου η περιστροφή της έλικας γινόταν από περισσότερους άντρες και είχε στην πλώρη του ένα μακρύ άξονα με νάρκη. Το 1875 ο John Holland παρουσίασε το πρώτο ατμοκίνητο υποβρύχιο. Υπάρχουν αναφορές ότι και ένας έλληνας εφευρέτης στο Πειραιά ονόματι Γρυπάρης κατασκεύασε ένα υποβρύχιο σκάφος που είχε κίνηση με τροχαλίες.

Φθάνοντας χρονικά στο 1878 ο Nordenfeld κατασκεύασε ένα τελειότερο σύστημα πρόωσης χρησιμοποίησε τορπίλη με μηχανικό σωλήνα, είχε πλήρωμα 4 άνδρες και δεν χρησιμοποιούσε περισκόπιο.

Το πρώτο από αυτά τα υποβρύχια αγοράστηκε από την Ελλάδα το 1886 ενώ τα δύο επόμενα από την Τουρκία στα πλαίσια του ανταγωνισμού σε εξοπλισμούς εκείνη την εποχή. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για κάποια πολεμική δράση των παραπάνω υποβρυχίων.

Τέλος το 1900 το Holland no 2 χρησιμοποιεί κίνηση με βενζινομηχανή και ηλεκτρική πρόωση εν καταδύσει. Την ίδια εποχή ξεκινάει και η χρήση μηχανής Diesel με συσσωρευτές.

Το Ελληνικό Ναυτικό πρωτοπορεί και παραγγέλλει το 1911 στην Γαλλία (που εθεωρείτο εκείνη την εποχή πρωτοπόρος στην κατασκευή υποβρυχίων) δύο υποβρύχια το ‘Δελφίνι’ και τον ‘Ξιφία’.

Το «Δελφίνι» μάλιστα συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις του 1912 και έκανε την πρώτη τορπιλική επίθεση. Την περίοδο 1915 το Δελφίνι και ο Ξιφίας επιχείρησαν σαν Γαλλικά υποβρύχια από τον Οκτώβριο του 1916 έως τον Ιούλιο του 1917. Όταν η Ελλάδα εισήλθε στον πόλεμο στην πλευρά των Συμμάχων, τα υποβρύχια μαζί με τον λοιπό Στόλο, συγκεντρώθηκαν εκ νέου στο Ελληνικό Ναυτικό. Το 1920 παροπλίσθηκαν.

Περισκόπιο του Υ/Β «ΔΕΛΦΙΝ». Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.

ΦΩΤΟ: Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου, Περί Αλός, perialos.blogspot.gr

Το 1927 η Ελλάδα άρχισε να αποκτά καινούργια υποβρύχια , για άλλη μια φορά από την Γαλλία. Το πρώτο ήταν το HSPAPANIKOLIS (Y-2), το οποίο το διαδέχτηκε το HSKATSONIS (Y-1) τον Ιανουάριο του 1928. Αργότερα, η Ελλάδα απόκτησε ακόμη τέσσερα Γαλλικά υποβρύχια, ελαφρώς πιο εξελιγμένου σχεδιασμού : τα HS PROTEUS (Y-3), HS NHREUS (Y-4), HS TRITON (Y-5) και το HS GLAYKOS(Y-6). Είναι γνωστή σε όλους η ηρωική συμμετοχή τωνΕλληνικών υποβρυχίων στην διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.

Δεν θα πρέπει να παραβλεφθεί και η δημιουργία της Ναυτικής Αεροπορικής Υπηρεσίας από τις αρχές του 20ου αιώνα. Οι πρώτες αεροπορικές μονάδες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων σχηματίστηκαν τον Ιούνιο του 1912. Στην διάρκεια των Bαλκανικών Πολέμων, το ΠΝ υπήρξε το πρώτο παγκοσμίως που χρησιμοποίησε αεροσκάφος για αναγνώριση και βομβαρδισμό του εχθρικού στόλου (1913). Η Ναυτική Αεροπορική Υπηρεσία ανασυγκροτήθηκε κατά τη διάρκεια του Ά Παγκοσμίου Πολέμου με τη συμβολή των συμμαχικών δυνάμεων και συμμετείχε σε αποστολές στο Μακεδονικό μέτωπο και στο Αιγαίο. Με τη λήξη και της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1919-1922) ακολούθησε περίοδος ειρήνης όπου η ΝΑΥ ανασυγκροτήθηκε και αναβαθμίστηκε, ιδιαίτερα με τη δημιουργία του Κρατικού Εργοστασίου Αεροσκαφών.

Πρόωση

Στις αρχές του 19ου αιώνα ο ατμός αρχίζει να εκτοπίζει τα ιστία. Εμφανίζονται οι πρώτες παλινδρομικές μηχανές και τα πρώτα τροχήλατα πλοία, ατμόπλοια που αντί για έλικα, που δεν είχε επινοηθεί ακόμα, έφεραν στην αρχή ως μέσον πρόωσης δύο μεγάλους ατμοκίνητους τροχούς Η Καρτερία ήταν το πρώτο ατμοκίνητο πολεμικό πλοίο στην ιστορία, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις. Κατασκευάστηκε το 1825 για λογαριασμό του επαναστατημένου κράτους. Στα πλοία αυτού του είδους υπήρχαν σημαντικά προβλήματα όσον αφορά τους διατοιχισμούς και τον χειρισμό τους κατά την διάρκεια της παραβολής.

Το 1819 το πλοίο Savannah κάνει τον διάπλου του Ατλαντικού. Το πλοίο ήταν Ιστιοφόρο με ατμομηχανές και πτερυγιοφόρους τροχούς. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι γύρισε πίσω χρησιμοποιώντας τα ιστία του. Το 1838 επετεύχθει ο Διάπλους του Ατλαντικού με χρήση ατμομηχανών (Great Western–Sirius). Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στις παλινδρομικές ατμομηχανές απλής εκτόνωσης τα ιστία ήταν απαραίτητα ενώ στις διπλής εκτόνωσης τα ιστία χρησιμοποιούντο λόγω ανυπαρξίας ικανοποιητικού αριθμού σταθμών ανθράκευσης.

Στα χαρακτηριστικά των ατμομηχανών ήταν οι χαμηλές στροφές, η ευθεία ζεύξη με την έλικα, η απλότητα στον χειρισμό, ο χαμηλός βαθμός απόδοσης και ο περιορισμός στις δυνατότητες μεγίστης ισχύος. Έχοντας τα παραπάνω υπ’ οψη ο Charles Parsons, το 1897 επινόησε τον ατμοστρόβιλο με ταχύτητα περιστροφής 2000 RPM, απ’ ευθείας συνδεδεμένο με τις έλικες. Κατόρθωσε δε να πετύχει ταχύτητες μέχρι 34 knots. O Parsons στη συνέχεια είχε μεγάλη συνεισφορά στον σχεδιασμό του πρώτου ναυτικού μειωτήρα.

Ταυτόχρονα με τον ατμοστρόβιλο αναπτύσσονται και οι λέβητες για την παραγωγή ατμού διακρινόμενοι στους φλογαυλωτούς και υδραυλωτούς. Ταυτόχρονα το 1897 ο Rudolf Diesel ανακαλύπτει την μηχανή εσωτερικής καύσεως. Ο κινητήρας Diesel επικράτησε στα επόμενα χρόνια κυρίως λόγω της γρήγορης εξέλιξής του και του υψηλότερου βαθμού απόδοσης που τότε ήταν περίπου 26% σήμερα είναι 50%. Τέλος αρχίζει να εμφανίζεται πλέον και ηλεκτροπρόωση, αρχικά στα υποβρύχια και στην συνέχεια στα πλοία επιφανείας λόγω των σημαντικών πλεονεκτημάτων της στην ευελιξία χειρισμών και στη μείωση του βάρους της κατασκευής.

Οπλικά και ηλεκτρονικά συστήματα

Η χρήση των πυροβόλων αναφέρεται από το 1350. Στα πλοία αρχικά τα πυροβόλα ήταν σε ξύλινη βάση. Μετά την εφεύρεση της πυρίτιδας και την ανακάλυψη από τον στρατηγό του Ναπολέοντα Paixhans του Εκρηκτικού βλήματος έχουμε την χρήση των πρώτων εκρηκτικών βλημάτων στην Ναυμαχία του Ναβαρίνου (1927). Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι εκρηκτικά βλήματα υπήρχαν στον οπλισμό του Καρτερία. Το 1853 στον πόλεμο της Κριμαίας έγινε η καθιέρωση εκρηκτικού βλήματος. Στην συνέχεια έχουμε ένα συνεχή ανταγωνισμό μεταξύ δυνατοτήτων πυροβολικού και θωρακίσεως στην κατασκευή των πλοίων. Το 1865 στην Γαλλία εμφανίζονται τα ραβδωτά πυροβόλα με κλείστρο ακολουθούμενα από τις άκαπνες πυρίτιδες και το ταχυβόλο πυροβολικό.

Την περίοδο 1880 -1909 γίνεται αύξηση διατρητικής ικανότητος βλήματος εμφανίζεται καλύπτρα από μαλακό χάλυβα για καλύτερη διατρητικότητα.

Στο θέμα των βελτιώσεων παρατηρείται συνεχής αύξηση διαμετρημάτων για αποφυγή φθοράς. Έτσι απο διαμετρήματα 12 ιντσών (1906-1909 και στην συνέχεια 13,5 ιντσών εμφανίζονται διαμετρήματα 15 ιντσών, στα πλοία τύπου Queen Elisabeth το 1912 και τέλος οι Ιάπωνες φθάνουν τις 18 ίντσες.) Την περίοδο 1919–1939 έχουμε συνεχή βελτίωση του πυροβολικού και των περιστροφικών πύργων (υδραυλικοί / ηλεκτρικοί) πυροβολικού που έκαναν την εμφάνιση τους για πρώτη φορά το 1864.

Στα θέματα τορπιλών ο αμερικανός Fulton παρουσίασε την πρώτη απόπειρα τορπίλης με γόμωση στην πλευρά του σκάφους μέσα στο νερό. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν η μεταφορά της.

Το 1860 ο Luppis και το αυστριακό ναυτικό παρουσίασε άκατο με διεύθυνση εξ αποστάσεως και ηλεκτρική πυροδότηση ακολουθούμενος από τον Whitehead (1866) που κατασκεύασε υποβρύχιο βλήμα αυτόνομο μετά την βολή. Βασικά προβλήματα που παρουσίαζαν οι τορπίλες εκείνη την εποχή ήταν η ρύθμιση βάθους και το πυροδοτικό μηχάνημα. Το 1880 η Ελλάς δέχεται το νέο όπλο και υπερνικάται η έλλειψη ταχύτητας με την χρήση αεροκινητήρος. Το 1897 εφαρμόζεται γυροσκόπιο από τονObry για την διεύθυνση τορπιλών και το 1930 δοκιμάστηκαν χωρίς αποτέλεσμα τορπίλες με υγρό οξυγόνο.

Ένα ακόμη βασικό πρόβλημα υπήρξε η ολίσθηση στη θάλασσα οπότε εφαρμόστηκαν οι τορπιλοσωλήνες. Πρωτοπορώντας για μια ακόμη φορά το 1912 ελληνικό τορπιλοβόλο βύθισε τουρκικό θωρακισμένο. Την περίοδο τέλος 1914-1918 αρχίζει η χρήση τορπιλών από γερμανικά υποβρύχια.

Ανακατασκευή σε πραγματικό μέγεθος της χελώνας

«Turtle» του Αμερικανού David Bushnell.

Royal Navy Submarine Museum, Gosport, UK.

ΦΩΤΟ: http://commons.wikimedia.org/

Η πρώτη προσπάθεια για νάρκη έγινε το 1776 από τονBushenell με την περίφημη χελώνα που αναφέρθηκε προηγουμένως. Το 1848 ο Himmy εφαρμόζει νάρκη που πυροδοτείται από ξηρά στην διάρκεια του πολέμου μεταξύ Δανίας Γερμανίας. Κύριος επιχειρησιακός στόχος των ναρκών ήταν η Προστασία του Κιέλου. Οι νάρκες αποτελούσαν αμυντικό όπλο μέχρι το Ρωσσοτουρκικό πόλεμο του 1877, όταν βυθίστηκε τουρκικό πλοίο. Την περίοδο 1914- 1918 κάνουν την εμφάνιση τους νάρκες με άγκυρα και το 1918 οι Αμερικανοί παρουσιάζουν νάρκες με κεραία για μεγάλα βάθη.

Είναι γνωστό ότι ο 20ός αιώνας θεωρείται ο αιώνας της ηλεκτρονικής επανάστασης. Το 1901 ο Marconi ξεκινάει την επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες στέλνοντας το πρώτο υπερατλαντικό μήνυμα. Είναι σε όλους γνωστά τα μηνύματα που έστελνε ο ναύαρχος Π. Κουντουριώτης επιβαίνων επί του Θ/Κ Αβέρωφ μέσω ασυρμάτου στο Γενικό Επιτελείο πληροφορώντας τους για την επιτυχή έκβαση των ναυμαχιών χρησιμοποιώντας τον ασύρματο του πλοίου. Στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των επικοινωνιών εμφανίζεται το ραδιογωνιόμετρο που η χρήση του δίνει την ακριβή θέση του πλοίου. Η εφεύρεση του γυροσκόπιου από τον Bohnenberg το 1810 έδωσε την ευκαιρία να παρουσιαστεί η πρώτη γυροπυξίδα από τον γερμανό μηχανικό Herman Anschutz. Ταυτόχρονα την περίοδο 1909 -1911 ο Sperry παρουσιάζει το πρώτο σύστημα αυτόματης πηδαλιούχησης με γυροσκόπια και εισάγει την νέα ναυτική γυροσκοπική πυξίδα. Το 1920 παρουσιάζεται η πρώτη λυχνία τύπου Magnetron για την ενίσχυση των μικροκυμάτων και το 1937 γίνεται η εγκατάσταση της πρώτης συσκευή radar σε πολεμικό πλοίο. Η συνέχεια είναι γνωστή όσον αφορά τα ηλεκτρονικά συστήματα, το radar και την συμβολή τους στις ναυτικές επιχειρήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Προσωπικό

Οι τεχνολογικές εξελίξεις για να εφαρμοστούν δεν χρειάζονται μόνο τα συστήματα αλλά και το προσωπικό που θα τα λειτουργήσει. Στα πλαίσια αυτά το Ελληνικό Ναυτικό ίδρυσε το 1845 τη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, αρχικά πάνω σε πλοία και στην συνέχεια στη θέση που βρίσκεται σήμερα, για να εκπαιδεύει τους Αξιωματικούς.

Το 1879 η ανάγκη επάνδρωσης των πλοίων με προσωπικό με επαγγελματικά προσόντα δημιούργησε την Σχολή Ναυτοπαίδων και στην συνέχεια το 1924 την σχολή Σχολή Δοκίμων Υπαξιωματικών. Η τεχνολογική επανάσταση και τα νέα συστήματα στα πολεμικά πλοία είχε σαν αποτέλεσμα το 1926 να εισέλθουν οι πρώτοι Μηχανικοί Ναυτικοί Δόκιμοι και να δημιουργηθεί το σώμα των Μηχανικών Αξιωματικών. Την ίδια εποχή αλλά και συνεχόμενα από τότε δημιουργούνται νέες ειδικότητες Υπαξιωματικών ακολουθώντας κυρίως τις εξελίξεις στα ηλεκτρονικά και οπλικά συστήματα.

Στο θέμα των υποδομών το 1828 ο Καποδίστριας ίδρυσε τον πρώτο Ελληνικό ναύσταθμο στον Πόρο και ακολούθησε το 1878 το Κεντρικό Προγυμναστήριο στον Πόρο. Το 1882 πραγματοποιήθηκε η μεταφορά του ναυστάθμου στην Σαλαμίνα, αρχικά στην Φανερωμένη και μετά στην θέση Αράπη όπου είναι μέχρι σήμερα.

Συμπεράσματα

Η τεχνολογική εξέλιξη της εποχής και η εφαρμογή των τεχνολογικών νεοτερισμών στην περίοδο 1821-1940 στο ελληνικό ναυτικό παρουσιάζεται πολύ συνοπτικά στην παρούσα εισήγηση. Από την όλη ιστορική διαδρομή προκύπτει ότι το Ελληνικό Ναυτικό υπήρξε πάντοτε μπροστά στην εφαρμογή των καινοτόμων τεχνολογιών γεγονός που συνεχίζεται και στις μέρες μας με τα πρωτοπόρα βήματα του ΠΝ στις νέες τεχνολογίες και την καινοτομία. 
ΠΗΓΗ: Περί Αλός http://perialos.blogspot.gr/2015/03/1821-1940.html

 

ΕΝΔΕΙΚΤ ΙΚH ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. A History of Naval Architecture, John Fincham, Esq., Whittaker and Co., 1851.

2. Shipbuilding in Iron and Steel: A Practical Treatise, E. J.

Reed, Chief Constructor of the Navy, John Murray,1869.

3. Our Iron-Clad Ships, E. J. Reed, Chief Constructor of the Navy, John Murray, 1869.

4. A Treatise on Naval Architecture and Ship-Building, Commander Richard W. Meade USN, J. B. Lippincott & Co., 1869.

5. The Monitor and the Navy under Steam, Frank M. Bennett, Houghton Mifflin and Company, 1900.

6. The Screw Propeller and Other Competing Instruments for Marine Propulsion, A. E. Seaton, M. Council, Charles Griffin & Company, Ltd., 1909.

7. The Modern Warship, Edward L. Attwood, Cambridge University Press, 1913.

8. Structural Design of Warships, William Hovgaard, E. & F. N. Spon, Ltd., 1915.

9. War-Ships - A Text-Book on the Construction, Protection, Stability, Turning, etc., of War Vessels, Edward L. Attwood, Longmans, Green and Co., 1917.

10. Steam Engines, E. M. Shealy, McGraw-Hill Book Company Inc., 1919.

11. Marine Propellers, S. W. Barnaby, E. & F. N. Spon, Ltd., 1921.

12. Τεχνική του Πλοίου, Τόμος Πρώτος, Ναυπηγία, Βασ. Ε. Φραγκούλη, 1966.

13. Τεχνική του Πλοίου, Τόμος Δεύτερος, Ναυτικαί Μηχαναί, Βασ. Ε. Φραγκούλη, 1967.

14. Τεχνική του Πλοίου, Τόμος Τρίτος, Λέβητες, Βασ. Ε. Φραγκούλη, 1968.

15. Conway’s All the World’s Fighting Ships 1860-1905, Conway Maritime Press Ltd., 1979.

16. Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906-1921, Conway Maritime Press Ltd., 1985.

17. Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922-1946, Conway Maritime Press Ltd., 1980.

18. Τα Σύγχρονα Ναυτικά Όπλα και Οπλικά Συστήματα, Μύρωνος Θ. Ματσάκη, 1982.

19. Submarine Design and Development, Norman Friedman, Naval Institute Press, 1984.

20. The Evolution of Engineering in the Royal Navy–Volume 1 : 1827-1939, Peter M. Rippon, Spellmount Ltd., 1988.

21. Submarine Warfare An Illustrated History, Antony Preston, Brown Books Ltd., 1998.

22. Τα Πλοία του Πολεμικού Ναυτικού 1829–1999, Αντιναυάρχου ε.α. Κ. Παΐζη–Παραδέλλη Π.Ν., Αστραία, 1999.

23. Shipbuilding and Ships in the Eastern Mediterranean during the 18th and 19th Centuries, Proceedings, Edited by Kostas A. Damianidis, 1999.

24. Warships–From the Galley to the Present Day, Angus Konstam, Leo Marriot, George Grant, Gramercy Books, 2001.

25. Birth of the Battleship–British Capital Ship Design 1870-1881, John Beeler, Caxton Editions, 2003.

26. Warrior to Dreadnought–Warship Development 1860-1905, D. K. Brown, Caxton Editions, 2003.

27. Ships and Science–The Birth of Naval Architecture in the Scientific Revolution 1600-1800, Larrie D. Ferreiro, The MIT Press, 2007.

Δρ. Νικήτας Νικητάκος

Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου,

Τμήμα Ναυτιλίας & Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Χίου

Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Περίπλους της Ναυτικής Ιστορίας»,

τεύχος 77, σελ. 11, ΟΚΤ.- ΔΕΚ. 2011, Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος.

Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση του ΝΜΕ

Περί Αλός

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η εξέλιξη στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό"