Τα Κοζανίτικα επώνυμα

Τα Κοζανίτικα επώνυμα αποκαλύπτουν την ετερογένεια του πληθυσμού

Διαβάζοντας το βιβλίο «Όψεις της Ετερότητας*», μια έκδοση που έχει άμεση σχέση με το πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, αφού οι ερευνητές που υπογράφουν εργάζονται σε αυτό, βρήκαμε ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που προσπαθεί να εξάγει συμπεράσματα για την καταγωγή, την ταξική διάρθρωση και την κουλτούρα της περιοχής της Κοζάνης μέσα από τα επώνυμα των ανθρώπων. --
Η έρευνα αυτή βασίζεται σε ένα δείγμα 2.159 επωνύμων της Κοζάνης.
Εμείς θα επικεντρωθούμε σε κάποια σημεία της που θεωρούμε πιο σημαντικά, ώστε να κατανοήσουμε ότι είμαστε ένα μίγμα ετερογενούς πληθυσμού, να αποδεχθούμε αυτή τη πραγματικότητα και να προσπαθήσουμε να αμβλύνουμε κάποιες ρατσιστικές αντιλήψεις που εντάσσουν αυθαίρετα και ανιστορικά τους ανθρώπους σε υποτιθέμενες ομοιογενείς συλλογικότητες, τονίζοντας έτσι διαφορές που τελικά οδηγούν ακόμα και σε συγκρούσεις.
 Όλοι έχουμε αναρωτηθεί κάποτε γιατί τόσο εμείς όσο και οι υπόλοιποι άνθρωποι έχουμε αυτό το όνομα και όχι κάποιο διαφορετικό και πώς προέκυψε αυτό. Κάποια από τα ονόματα αυτά δείχνουν φανερά την σημασία τους, κάποια άλλα ενώ τα θεωρούμε αυτονόητα, μόλις προσέξουμε λίγο περισσότερο, διαπιστώνουμε πως μας είναι αδιευκρίνιστα και μοιάζουν χωρίς σημασία.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή:

Γιατί δίνουμε ονόματα;

«Τα ονόματα που δίνονται στους ανθρώπους, συνιστούν μια πανάρχαια πανανθρώπινη συνήθεια, που έχει σαν βάση την λαϊκή δοξασία ότι το όνομα έχει κάποια μαγική δύναμη και συνδέεται κατά έναν ιδιαίτερο τρόπο με το άτομο που το φέρει […] […] Η ονοματοθεσία γινόταν πάντα με ιδιαίτερη επιμέλεια , καθώς θεωρείτο ότι ένα καλό όνομα θα είχε σημαντική επίδραση στη τύχη του ανθρώπου που θα το έφερε σε όλη του τη ζωή.
Είναι αναμφισβήτητο από την άλλη το γεγονός ότι η ονοματοθεσία σχετίζεται με τον ιστορικό βίο κάθε λαού, τις περιπέτειές του, τις ιδιαίτερες κλίσεις και τη νοοτροπία του. Αντλεί επίσης σημαντικό μέρος του υλικού της από τις καθημερινές ασχολίες των ανθρώπων, από περιστατικά της ζωής τους και από τα αντικείμενα με τα οποία έρχεται σε επαφή.
 Κάποια εποχή το όνομα που έφερε ένας άνθρωπος, και κυρίως αυτό που επικράτησε να ονομάζεται «επώνυμο», είχε λειτουργική αξία και άμεση σχέση με το επάγγελμα ή την καταγωγή εκείνου που το έφερε, με τα σωματικά, ηθικά ή άλλα χαρακτηριστικά του, και μάλιστα δημιουργείτο με βάση αυτά.
 Έτσι ένας Σαμαράς για παράδειγμα υποδηλώνει το επάγγελμα που ασκούσε ο έτσι επονομαζόμενος και ένας Κουτσογιάννης δεν μπορεί παρά να λεγόταν Γιάννης και να ήταν κουτσός. Αργότερα αυτή η λειτουργική σχέση μετατρέπεται σε εντελώς συμβατική και αποτελεί ένα αυθαίρετο σημείο αναγνώρισης ατόμων-απογόνων του συγκεκριμένου προσώπου, οι οποίοι το φέρουν πια μόνο για λόγους ιστορίας και παράδοσης.

[…] Με την έννοια αυτή στα επώνυμα αντανακλάται η πολλαπλή ετερότητα που χαρακτηρίζει μια κοινωνία ανθρώπων, γεγονός που καθιστά τη μελέτη τους χρήσιμη και ενδιαφέρουσα. Επώνυμα για παράδειγμα που εξαίρουν την σωματική δύναμη και το ψυχικό σθένος των ανθρώπων ανταποκρίνονται σε ηρωικές εποχές. Κάποια άλλα που δηλώνουν αξιώματα αντανακλούν την ταξική διαφοροποίηση και την κοινωνική διαστρωμάτωση μιας κοινωνίας. Άλλα τέλος που σατιρίζουν σωματικά ή ψυχικά ελαττώματα των ανθρώπων καταδεικνύουν την εύθυμη διάθεση ενός λαού και το ειρωνικό πνεύμα.

Κατηγορίες επωνύμων

Όσον αφορά στη θεματική τους κατηγοριοποίηση τα επώνυμα διακρίνονται συνήθως σε πατρωνυμικά ή μητρωνυμικά, εθνικά ή πατριδωνυμικά, επαγγελματικά και παρωνύμια (παρατσούκλια).
 Στο δείγμα των Κοζανίτικων επωνύμων, απαντούν εκτός από των Ελληνικής προέλευσης και επώνυμα που έλκουν την καταγωγή τους από κάποια λέξη προερχόμενη από μια από τις γειτονικές βαλκανικές γλώσσες ή από κάποια μακρινότερη δυτικοευρωπαϊκή ή φέρουν παραγωγική κατάληξη ή πρώτο συνθετικό από μία από αυτές τις γλώσσες.

Τουρκικά

Πιο συγκεκριμένα από τα 2.159 επώνυμα τα 385 (ποσοστό 17,83%) έχουν κάποιο στοιχείο που μαρτυρεί σχέση με την Τουρκική γλώσσα.
(Πχ. Γκάγκαλιας (Το Τουρκικό «gaga»= ράμφος+ την Τουρκική κατάληξη -li))
(Λαφαζάνης (Το Τούρκικο Lafazan= φλύαρος,ψωροπερήφανος)
(Σακαλής (Το Τούρκικο Sakalli= γενειοφόρος))
(Ντεληγιάννης (Το Τούρκικο «deli»= τρελός+ Γιάννης)) κλπ

Τα 113 επώνυμα (ποσοστό 29,09%) δηλώνουν κάποιο επάγγελμα που το όνομά του έχει είτε Τούρκικη προέλευση είτε Τούρκικη κατάληξη ή πρόθεμα.
(πχ. Κιρατζής (Το Τούρκικο «Kiraci»= Ενοικιαστής) ή Τουφεκτσής (απο το Τούρκικο Tufekci=οπλοπώλης κλπ))

Τα 20 επώνυμα (ποσοστό 5,19%) δηλώνουν καταγωγή ή είναι εθνικά.
(πχ Δράμαλης (Η πόλη Δράμα + την τούρκικη κατάληξη -li))
(Ρώμπαπας (Το Τούρκικο rum= Ρωμιός+ παππάς «Ελληνοπαππάς»))

Τέλος τα 7 επώνυμα (1,82%), δηλώνουν αξίωμα.
(πχ. Μουχτάς (Το Τούρκικο muhtar=Προεστός,Δημογέροντας))
(Βέιος (Το Τούρκικο bey= Κύριος))

Οι Τουρκικές παραγωγικές καταλήξεις που εμφανίζονται συχνότερα είναι οι: -ci που δηλώνει κυρίως επάγγελμα, -li, που δηλώνει κυρίως τόπο καταγωγής και -oglu, που αντιστοιχεί στην Ελληνική κατάληξη -όπουλος και -ίδης. Το πιο συχνό πρόθεμα είναι το kara- που σημαίνει κυρίως «μαύρος».

Σλαβικά

128 επώνυμα (ποσοστό 5,84%) δηλώνουν σχέση με κάποια Σλαβική διάλεκτο (κυρίως Βουλγαρική και τις διαλέκτους της ή την γλώσσα της FYROM). Τα περισσότερα επώνυμα σε αυτή τη κατηγορία είναι τα παρωνύμια (παρατσούκλια).(83 επώνυμα,ποσοστό 67,48%).
(πχ. Λιούτας απο το σλαβικό ljut=καυτερός,άγριος)
(Ζάικος απο το Σλαβικό Zaek= λαγός)

Τα 22 επώνυμα είναι πατρωνυμικά ή μητρωνυμικά (ποσοστό 17,89%)
(πχ. Λέντζης (Lence,Σλαβικό υποκοριστικό του Ελένη))
(Νίτζιος (Απο το Σλαβικό Nico,υποκοριστικό του Νικόλαος)

Τα 12 επώνυμα δηλώνουν επάγγελμα (ποσοστό 9,76%)
(πχ. Βαγινάς (Βαγένι(Σλαβικά vagan)=βαρέλι για κρασί))
(Κούιας (Σλαβικό kuja= πεταλωτής)

Τα 9 (7,14%) δηλώνουν καταγωγή ή εθνικότητα
(πχ. Ζαγορίτης απο το τωπονύμιο «Ζαγόρι» (Σλαβικά Zad=πίσω+ gora=βουνό+την κατάληξη -ίτης))
(Καζάκης (Απο το Τουρκικό ή Σλάβικο kazak=Κοζάκος)

Τέλος τα 2 (1,63%) δηλώνουν αξίωμα
(Κράιας και Κράλιας (απο το Σλαβικό kral= βασιλιάς)

Αλβανικά

Τα επώνυμα που φέρεται να έχουν σχέση με την Αλβανική γλώσσα ή τα αρβανίτικα του Ελλαδικού χώρου είναι 117 (ποσοστό 5,28%)
Πάνω από τα μισά είναι παρωνύμια (65,ποσοστό 57,02%).
(πχ Γκιάτας (απο το Αλβανικό gjate=ψηλός/μακρύς))
(Χατζημπύρος (Το Τούρκικο haci= προσκυνητής+ το Αλβανικό bir=γιός/τέκνο)

Τα 23 (20,18%) δηλώνουν καταγωγή ή εθνικότητα
(πχ Γκέκας (Απο το Αλβανικό gege-a=κάτοικος της Γκεγκουριάς))
(Λιάπης (Απο το Αλβανικό liap,μιά απο τις 4 αλβανικές «φυλές»,μουσουλμάνος της Λιαπουριάς «Laberia» στη Νότια Αλβανία)
Τα 22 (19,3%) είναι πατρωνυμικά ή μητρωνυμικά 
(πχ. Γκίνος (Το Αλβανικό Gjin= Γιάννης))
(Λέκκας (Το Αλβανικό Leke-a= Αλέξανδρος))

Τα 7 επώνυμα (6,14%), δηλώνουν επάγγελμα 
(Ντέρος (απο το Αλβανικό dere=πόρτα-πορτατζής-)
(Στούπης (Απο το Αλβανικό shtupe-a= το στουπί/το πώμα)

Κανένα από τα επώνυμα που σχετίζονται με την Αλβανική γλώσσα δεν δηλώνει αξίωμα.
Η μόνη παραγωγική κατάληξη Αλβανικής καταγωγής είναι το υποκοριστικό -ush που στα κοζανίτικα επίθετα γίνεται -ούσης.

Δυτικοευρωπαϊκές – Νεολατινικές γλώσσες

46 επώνυμα (ποσοστό 2,18%) έχουν σχέση με δυτικοευρωπαϊκή ή νεολατινική γλώσσα. Τα 36 δέχονται Ιταλικές επιδράσεις, ενώ τα υπόλοιπα μοιράζονται σε άλλες γλώσσες με πρώτη την Βενετική (8) Το μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι παρωνύμια 
(πχ Καραματσούκας (Το Τούρκικο kara= μαύρος+ Ελληνικό ματσούκα (το οποίο έρχεται από το βενέτικο mazzoca, που με την σειρά του έρχεται από το λατινικό maxuca)

Τα 12 επώνυμα (25,53%) δηλώνουν επάγγελμα 
(πχ. Σολδάτος (Απο το Ιταλικο soldato=Στρατιώτης/μαχητής))
(Μπερέτος (Απο το Ιταλικό beretto=σκούφος)

Τα 10 είναι πατρωνυμικά ή μητρωνυμικά 
(πχ. Μαντώνας (Απο το Ιταλικό madonna=Δέσποινα/κυρά)

Τα 2 δηλώνουν καταγωγή (Αγγλογάλλος και φρατζέζος) και 1 δηλώνει αξίωμα (Κόντης από το Ιταλικό conte)

Συμπεράσματα του ερευνητή: (Γλωσσικές παρατηρήσεις)

Αυτό που εντυπωσιάζει στα Κοζανίτικα επώνυμα είναι καταρχήν η συνύπαρξη γλωσσικών στοιχείων από τόσες πολλές γλώσσες (Ελληνική,Τουρκική,Βουλγαρική/Σλαβική ή άλλη Λατινογενής γλώσσα), σε έναν τόσο περιορισμένο γεωγραφικά χώρο, όπως είναι μια ολιγάριθμη πληθυσμιακά πολίχνη του 19ου αιώνα. Η εξήγηση δίνεται βέβαια από την ίδια την γεωγραφία και την ιστορία. Η περιοχή αυτή γλωσσικά βρίσκεται στα όρια των συμπαγών νεοελληνικών ιδιωμάτων και αυτού που στη γλωσσολογία ονομάζεται «Γλωσσική Μεταβατική Περιοχή». Πρόκειται για μια περιοχή που φτάνει μέχρι τα Σκόπια ένθεν κι ένθεν της οποίας έχουμε αμιγείς γλωσσικές περιοχές: Ελληνόφωνη και Σλαβόφωνη, ενώ στο εσωτερικό της, σε γειτονιά και διάσπαρτες συναντούμε ετερόκλητες γλωσσικές ομάδες: Ελληνόφωνες, Σλαβόφωνες, Βλαχόφωνες και Αλβανόφωνες, με επικρατέστερες στο Νότο τις Ελληνόφωνες και στο βορρά τις Σλαβόφωνες. Απ’ την άλλη μεριά είναι γνωστή η για πάνω από 500 χρόνια συνύπαρξη των πληθυσμών αυτών με τους Τούρκους κατακτητές. Η γλωσσική αυτή πραγματικότητα αποτυπώνεται στα επώνυμα της Κοζάνης αφού 672 από τα 2.159 επώνυμα (ποσοστό 31,13%) έχουν λεξιλογικού κυρίως ή και κάποιου άλλου τύπου γλωσσικές επιδράσεις από κάποια από τις παραπάνω γλώσσες.
Η ανάμιξη των καταλήξεων από τις ετερόκλητες αυτές γλώσσες έχει ως αποτέλεσμα να προκύπτουν διαφορετικά επώνυμα, τα οποία όμως σημασιολογικά συμπίπτουν απόλυτα. (πχ δίπλα στο Ελληνικό «Παπαδόπουλος» συναντούμε το Τουρκικό «Παπάζογλου» (Τουρκικό papaz=παπάς+κατάληξη -oglou) 
Οι ξένες επιδράσεις και ο λεξιλογικός δανεισμός είναι ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει κάθε γλώσσα καταρρίπτοντας τον ιδεολογικώς φορτισμένο μύθο της γλωσσικής καθαρότητας. Είναι απόλυτα φυσικό οι λαοί οι οποίοι για λόγους ιστορικούς βρέθηκαν πολύ κοντά ο ένας στον άλλο να έχουν ανταλλάξει πολιτιστικά και άρα γλωσσικά στοιχεία.

*(Κωνσταντίνος Ντίνας- Όψεις της Ετερότητας, εκδόσεις Gutenberg,2005)

ethelontiki-kastoria.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα Κοζανίτικα επώνυμα "

ΑΡΧΑΙΑ ΜΥΚΗΝΑΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤA

Οι αρχαίοι πίστευαν στην δύναμη και την ορθότητα του ονόματος (βλ. Πλάτωνος Κρατύλου, Περί Ορθότητος των Ονομάτων) γι΄ αυτό και πρέπει να προσέχουμε τι όνομα δίνουμε στο παιδι μας----

1) Ονόματα ολόιδια με τα σημερινά και τα αρχαιοελληνικά.
Άγγελος
Αχιλλεύς
Aιγεύς,
Aιγύπτιος,
Αλέξανδρος,
Αλκαίος,
Άνυτος,
ΑρχέλαFος,
Άτταλος,
Aύλων,
Δευκαλίων,
Έκτωρ,
Ευμένης,
Ήρα,
Θηβαία,
Θηβαΐς,
Θησεύς,
Kόδρος,
Kύπριος,
Kύψελος,
Mάριος,
Mήνα,
Mυρτώ,
Ξάνθος,
Ξούθος,
Παρνασός,
Πλάτων,
Πρωτεύς,
Πυθεύς,
Σίμος,
Σίμων,
Φαιστός,
Φοινίκια,
Ψελλός,
Αμφιάλη,
Αλφειός,
Σφακτηρία,
Πραξιτέλης.
2) Ονόματα περίπου ίδια με τα Αρχαιοελληνικά και τα σημερινά Αρχικό όνομα - παράγει Αγάθων -> Αγάθων Αγάθος -> Αγάθων Αδράστιος -> Άδραστος Αλεξεύς -> Αλέξιος Αντάος -> Ανταίος Αρτέμιτος -> Αρτέμης Αταλάνσιος -> Αταλάντη Zακύνσιοι -> Zακύνθιοι Zεφυράων -> Zέφυρος Kάντανος -> KάνδανοςKορίνσιοι -> Kορίνθιοι Λεύκτρον -> Λεύκτρα Παμβούτας -> Πανταβούτας Ποσειδάϊον -> Ποσειδών Φιλημένος -> Αγαπητός,Ωγυγος   Ωγυγία
3) Ονόματα άγνωστα, που δύσκολα μπορούν να συγκριθούν με τα αρχαιοελληνικά, αλλά ΕINAI ΕΛΛHNIKA .Ακύδριος, Αλύσκεια, Αλφαιεύς, ΑμάθοFος, Αμφιδώρα -> Θεοδώρα, Kυνεύς - Kύνιος (Σκύλος), Kυκήτωρ, Kυκλεύς, Kύλλανος, Kρηθεύς, Kοπρεύς, Λάνις, Λαύτας, Mαλάνιος, Πέλλος, Περιμήδης (= σύντροφος του Οδυσσέως), Kόας (Kόης = Επίθετο γνωστού μου Ελληνοαμερικάνου) Kύκαλα, Tόρπεζα -> Tράπεζα, ΔιFονύσοιο -> Διόνυσος, Ασπασίοιο -> Ασπασία.
4) Ονόματα που πλησιάζουν ή εξηγούν λέξεις της Αρχαιοελληνικής.
Αγαλλεύς -> Αγάλλομαι Αγεύς -> Αλκεύς -> Αιγεύς Αγησία και Αγήταρ -> Αγησίλαος Αγρόταρ -> Αγρότηςαίγες -> τα κύματα (Aιγαίον το κυματώδες)Aίγλα -> Aίγλη Αμαρύνθα -> ΑμάρυνθοςΑμνία -> Αμνός -> νεαρό πρόβατο Αμφιχαράδροιο (σε δύο χαράδρες)Άνθεμος -> Άνθος Ανίατος  Άνυχος = ο μην έχων όνυχαςγέστρα = στολήγλαυρόν = σεμνόνγρίνος = δέρμαελλόν = χαρωπόνκαυνός = κακόςκέρκος = ουράκίκελος = τροχός Φαλαρός -> Φάλιος -> Φαλακρός (= λευκομέτωπος) Φιλοπάτρα -> Kλεοπάτρα Φιλοτέκτων -> Αρχιτέκτων
5) Ονόματα που αποτελουν τη ρίζα των λατινικών κλπ. ονομάτων
Λαβαγέσιος -> ΛάFαγέτας = Λαού ηγέτης -> παράγει το ΛαφαγιέτΛεFόντειο -> Λεβάντε;Ίασον, Ίασος, Ιάσων -> ( Ιατρός) Ιήσων -> ΙησούςΑλάσιος - Marisa Alasio ( Ιταλίδα ηθοποιός προ 40 ετών)Mακέλλας -> Macellaria = Xασάπικο στα ιταλικά αλλά και το λατινικό όνομα Macellus και η νεοελληνική υιοθετημένη φράση “έγινε μακελειό”.Πόντιος -> Pontius Pilatus. Ποντικός = αυτός που διασχίζει τον Πόντο ή γεφυροποιός. (Σημ: Ο Πόντιος στην καταγωγή στα αρχαία λεγόταν Ποντικός.)
6) Ονόματα
Αγησία, Αλκεύς, Δαίαλος,Δάνις, Δεύκιος, Ελάτρα,Ερίθα, Θαλεύς, Ίας,Ίδα, Ιθαία, Ινάς,Ιφιμέδεια, Kάρτεια, Kράνιος,Λάνις, Mάνω, Mυρτιλίς,Mυρτίς, Πανδίας, Πριαμεία,Πτολίων, Πύρις, Ρέαμος,Tερμίλη, Tερπία, Xαρίσιος.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΑΡΧΑΙΑ ΜΥΚΗΝΑΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤA"

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΑΘΛΗΜΑΤΩΝ

Στην αρχαία Ελλάδα η καταγωγή πολλών σύγχρονων αθλημάτων--------

Νέος την στιγμή που ελέγχει την ισορροπία μπάλας. Για να μην την πιάσει με τα χέρια του τα έχει πίσω από την πλάτη του... Πρόκειται για μαρμάρινη επιτύμβια λουτροφόρο λήκυθο του 4ου αι. π.Χ., η οποία βρέθηκε στον Πειραιά το 1836.

Το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλεϊ, το πόλο, το χάντμπολ και τα υπόλοιπα ομαδικά αθλήματα κεντρίζουν το ενδιαφέρον δισεκατομμυρίων ατόμων ανά τον πλανήτη, εδώ και αρκετές δεκαετίες. --Ωστόσο, δεν αποτελούν σύγχρονη "εφεύρεση", αφού και κατά την Αρχαιότητα τα ομαδικά αθλήματα ήταν διαδεδομένα και συγκέντρωναν τα βλέμματα όλων όσοι ασχολούνταν με τον αθλητισμό.

Παρά το γεγονός δε ότι τις μεγάλες τιμές τις απολάμβαναν οι νικητές των ατομικών αθλημάτων και κυρίως αυτοί του στίβου, της πυγμαχίας και της πάλης, εντούτοις από παλιά υπήρχαν αθλοπαιδιές, που αν τις αναλύσουμε σήμερα, βλέπουμε ότι αποτελούν προδρόμους πολλών ομαδικών αθλημάτων.

Φυσικά, δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι στα αγωνιστικά προγράμματα των πανελληνίων ιερών αγώνων δεν συμπεριλαμβάνονταν τα ομαδικά αθλήματα. Οι Αρχαίοι Έλληνες επιδίδονταν σε αθλοπαιδιές κυρίως για την ψυχαγωγία τους και μαζί με διάφορες ασκήσεις ήταν μέσα βελτίωσης των σωματικών τους ικανοτήτων και της ανάπτυξης αρετών, όπως του θάρρους, της καρτερίας και της ετοιμότητας.

Ανάπτυξη της παραστάσεως του παιχνιδιού «κέλευσον». Ανάμεσα στο πρώτο και δεύτερο ζεύγος έφιππων παικτών υπάρχει η προτροπή «κέλευσον»

Τότε, οι σφαιρίσεις, δηλαδή τα παιχνίδια που παίζονταν με την μπάλα και ενσάρκωναν τις αθλοπαιδιές, τύγχαναν ιδιαίτερης αγάπης και προτίμησης των ανθρώπων, καθώς στο χώρο των γυμνασίων υπήρχαν τα σφαιριστήρια που ήταν χώροι όπου οι αθλητές επιδίδονταν στη σφαιριστική. Μεγάλη απήχηση υπήρχε στη Σπάρτη, καθώς οι Σπαρτιάτες ήταν οι πρώτοι που την εφάρμοσαν, καθώς ταίριαζε απόλυτα με τον τρόπο ζωής, την σκληρότητα και της αυστηρής διαπαιδαγώγησής τους στο βασικό στάδιο της φυσικής τους αγωγής. Οι έφηβοι της Σπάρτης, μάλιστα, εισερχόμενοι στην ανδρική ηλικία (19-20 ετών) λέγονταν και σφαιρείς. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίσουμε τις πολλές αναφορές του Πλάτωνα στις σφαιρίσεις, ενώ ιδιαίτερα αγαπητό αγώνισμα ήταν και για τους Μακεδόνες βασιλείς και το Μ. Αλέξανδρο. Σε σύγγραμμά του, ο ιατρογυμναστής Γαληνός αναδεικνύει την ανωτερότητα των σφαιρίσεων έναντι των υπολοίπων ομαδικών αθλημάτων.

Ανάγλυφη βάση από επιτύμβιο μνημείο που χρονολογείται στο 510 π.Χ. Ανακαλύφθηκε στο Θεμιστόκλειο τείχος του Κεραμεικού το 1922

Η αγάπη για τη σφαιριστική αποκτά μια διαχρονικότητα στην αρχαιότητα. Η σφαίρα αρχικά κατασκευάζονταν από διάφορα νήματα και αργότερα από ραμμένες δερμάτινες ταινίες, που γεμίζονταν από τρίχες ή πούπουλα. Ήταν μαλακή και ελαστική. Οι παιδικές σφαίρες βάφονταν με διάφορα χρώματα. Τότε, τα πλέον γνωστά σφαιριστικά παιχνίδια ήταν η φαινίνδα ή αρπαστόν, όπου οι παίκτες προσποιούνταν ότι θα ρίξουν σε κάποιον την σφαίρα, ενώ την έριχναν σε άλλους (κατά κάποιο τρόπο μοιάζει στο χάντμπολ). Ο επίσκυρος ή επίκοινος παίζονταν από νέους 17-18 ετών και αποτελεί τον πρόδρομο του ράγκμπι. Το κερρητίζειν (κέρας ήταν το μπαστούνι) παίζονταν με την χρήση ενός μπαστουνιού και αποτελεί τον πρόδρομο του χόκεϊ επί χόρτου. Επίσης, ήταν η ουρανία, όπου οι παίκτες πετούσαν την μπάλα ψηλά και την κέρδιζε όποιος πηδούσε ψηλότερα και την έπιανε (υπάρχει μικρή ομοιότητα με το μπάσκετ στο τζάμπολ ή και την διεκδίκηση της μπάλας στην ρακέτα). Δεν θα πρέπει ακόμη να προσπεράσουμε και το γεγονός ότι υπήρχε και η απόρραξις, στην οποία οι παίκτες χτυπούσαν την μπάλα στο έδαφος με το χέρι και μετρούσαν τον αριθμό των αναπηδήσεων.

Στην Αρχαία Ελλάδα, η ποικιλία των αθλητικών δραστηριοτήτων ήταν ενδιαφέρουσα. Υπήρχαν ομαδικά αθλήματα χωρίς έπαθλα, όπως οι σφαιρίσεις, με στόχο τη διασκέδαση και τη σωματική βελτίωση. Όμως, τα περισσότερα αποτέλεσαν και αποτελούν πρόδρομο πολλών ομαδικών αθλημάτων, που υπάρχουν σήμερα, και γίνονταν πόλος έλξης εκατομμυρίων αθλητών. Στην Αρχαία Ελλάδα, εκτός από παιδιά, στις αθλοπαιδιές μετείχαν ενήλικες και γυναίκες. Υπήρχε μεγάλος αριθμός τέτοιων παιχνιδιών, χωρίς δυστυχώς να έχουμε επαρκή γνώση των κανονισμών. Όμως, αναλύοντας τις σφαιρίσεις, εύκολα διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν πολλές ομοιότητες, με πολλά ομαδικά αθλήματα. Κι αυτό υπογραμμίζει ακόμη περισσότερο τη σπουδαιότητά τους.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, http://omogeneia.ana-mpa.gr/press.php?id=12802

Πηγή εικόνων: http://fourakis-kea.com/forum/viewtopic.php?f=40&t=3028&start=10

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΑΘΛΗΜΑΤΩΝ"

Ανδρικά ελληνικά ονόματα.

Εγινε έρευνα σε 60.000 ανδρικά ελληνικά ονόματα --- και έδειξε ότι – με πολύ μικρή πιθανότητα σφάλματος – το πλέον διαδεδομένο όνομα είναι το ΓΕΩΡΓΙΟΣ. Γύρω στο 11% των ελλήνων -550000 περίπου- πρέπει να έχουν αυτό το όνομα.

Το δεύτερο σε συχνότητα εμφάνισης (8,5%) όνομα είναι το ΙΩΑΝΝΗΣ και αρκετά «κοντά» βρίσκεται το ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Ακολουθούν με υψηλά ποσοστά τα ονόματα ΔΗΜΗΤΡΙΟΣκαι ΝΙΚΟΛΑΟΣ και η εξάδα συμπληρώνεται με το ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ. Οι μισοί περίπου ΈΛΛΗΝΕΣ (47%) έχουν τα έξι αυτά ονόματα, ενώ στους άλλους μισούς εμφανίζεται μια ποικιλία με πάνω από 500 ονόματα.

Τα 36 πιο συνηθισμένα

Γεώργιος 11,1   Ιωάννης     8,55 Κώστας       7,97   Δημήτρης    7,65    Νικόλαος     6,93 Παναγιώτης 4,71

Βασίλης      3,60 Χρήστος     3,56 Αθανάσιος  2,43 Μιχαήλ       2,27 Ευάγγελος   1,98 Σπύρος       1,98

Αντώνης        1,87 Αναστάσιος    1,64 Θεόδωρος      1,57 Ανδρέας         1,54 Χαράλαμπος   1,54 Αλέξανδρος   1,45

Εμμανουήλ    1,37 Ηλίας           1,34 Σταύρος       1,02 Πέτρος        0,94 Σωτήριος      0,92 Στυλιανός    0,88

Ελευθέριος 0,78 Απόστολος 0,75 Φώτιος  0,68 Διονύσιος 0,65 Γρηγόριος  0,64 Άγγελος  0,62

Στέφανος  0,59 Ευστάθιος 0,59 Παύλος     0,56 Παρασκευάς0,56 Αριστείδης 0,56 Λεωνίδας   0,50

36 ονόματα σχετικά πιο σπάνια από τα προηγούμενα

Παντελής Θωμάς    Κυριάκος   Ευθύμιος Σταμάτης Ανάργυρος

ΛάμπροςΣάββας Ευστράτιος Λάζαρος    Χαρίλαος Γεράσιμος

ΦίλιπποςΠερικλής Θεοφάνης Μάρκος Μιλτιάδης Αχιλλέας

ΔημοσθένηςΧριστόφορος Ηρακλής Ιορδάνης  Αριστοτέλης Λουκάς

ΣωκράτηςΑλέξιος    Θεμιστοκλής Ματθαίος Ιάκωβος  Κοσμάς

Νικήτας Μάριος    Δαμιανός Τριαντάφυλλος Πρόδρομος  Σεραφείμ

74 ονόματα ακόμα πιο σπάνια

Αβραάμ   Αγησίλαος Αδαμάντιος Αιμίλιος Ανέστης Αριστομένης Αρτέμιος Ασημάκης Αστέριος Βάιος Βίκτωρ

Βλαδίμηρος Βλάσσιος Βύρων Γαβριήλ Δήμος ΕπαμεινώνδαςΕυριπίδης Ζαφείριος Ζαχαρίας Ζήσης Θαλής

ΘεμιστοκλήςΘεοδόσιος   Θεόφιλος Ιπποκράτης Ισαάκ Ισίδωρος   Ιωσήφ    Κίμων Κλεάνθης Κλέαρχος Λυκούργος

Μαρίνος ΜατθαίοςΜελέτιος Μενέλαος   Μηνάς Ναπολέων Νεκτάριος Νεοκλής Νέστωρ Νικηφόρος Ξενοφών

Οδυσσέας Πολυχρόνης Προκόπιος Όμηρος   Ορέστης   Ορφέας Πάρις Πασχάλης Πλάτων Πλούταρχος

Πολυζώης Πολύκαρπος Ρήγας   Σαράντος Σέργιος Σόλων Σοφοκλής    Σπήλιος   Στέργιος Τηλέμαχος

Τιμόθεος Τρύφων   Φαίδων    Φανούριος Φοίβος    Φραγκίσκος  Φωκίων    Χριστόδουλος Χρύσανθος Χρυσόστομος

330 σπάνια ονόματα

Αγαθάγγελος Αγαθοκλής Αγαθόνικος Αγαπητός Αγάπιος Αγις Αγοραστός Αδάμ Αδάμος Αδριανός Άδωνις Αετιδεύς Αετός Αθηνόδωρος Αιμιλιανός Αινείας Ακριβός Ακύλας  Αλβέρτος Αλεξάντερ Αλκαίος Αλκίνοος Αλφρέδος Αμβρόσιος Αμύντας Αναγνώστης Ανακρέων Ανανίας Ανατόλιος Ανδροκλής Ανδρόνικος Ανδρόφιλος Άνθιμος Αννίβας Αντίνοος Αξιώτης Απόλλων Αρθούρος Αρίσταρχος Αριστόβουλος Αριστόδουλος Αριστοκλής Αριστόνους Αριστοφάνης Αρσένιος Αρχιμήδης Αρχοντής Ασκληπιός Αστέρης Ατταλος Αυγερινός Αυγουστής   Αυγουστίνος Αύγουστος Αφεντούλης

Βαλεντίνος Βαλέριος  Βαλσάμης Βαρδής Βαρθολομαίος Βασιλικός Βελισάριος Βενέδικτος Βενετσάνος Βενιαμίν Βενιζέλος Βησσαρίων Βίας Βικέντιος Βίκτωρ Βιτώριος Βλαδίμηρος Βόρις Βρασίδας Βρεττός Γαϊτάνος Γάσπαρης Γεβράσιος Γεννάδιος Γερμανός Γεωργογιάννης Γιάγκος Γιακουμής Γιαννούλης Γιασεμής Γιούρι Γκέντι Γκολφίνος Γλύμης Γλυνός Γουλιέλμος Δαμασκηνός Δάμων Δανιήλ Δαυίδ Δημοκράτης Δημόκριτος Δικαίος Διογένης Διομήδης Δομένικος Δούκας Δραγούμης Δράκος Δρόσος Εδουάρδος Ειρηναίος Εκτωρ Ελισσαίος Ελπιδοφόρος

Εξαρχος Επιφάνιος Ερμής Ερμοκράτης Ερρίκος    Ερωτόκριτος Ευγένιος Ευδόκιμος Εύδοξος Ευθύφρων Ευκλείδης Ευρήλιος Ευριπίδης Ευρυβιάδης Ευτύχης Εφραίμ Ζαφείρης Ζευς Ζήνων Ζήσιμος Ζήσος Ήλιος Ησαΐας Θαλής    Θεαγένης Θεαγένης Θεόδουλος Θεοκλής Θεοκλής Θεόκλητος Θεόκριτος Θεόπιστος Θεοτόκης Θεόφραστος Θεοφύλακτος Ιάσων Ιγνάτιος Ιδομενεύς Ιερόθεος Ιεροκλής Ιερώνυμος Ιουλιανός Ιούλιος Ιπποκράτης Ιωακείμ Ιώβ Ιων Ιωνάθαν Κάδμος Καίσαρ Καλλίνικος Κανέλος Κάρολος

Κήρυκος Κλέανδρος Κλέαρχος Κλεισθένης Κλείτος Κλεόβουλος Κλεομένης Κλέων  Κλημέντιος Κλήμης Κλήνης Κομνηνός Κορνήλιος Κροίσος Κρυστάλλης Κυπριανός Κυριαζής Κύριλλος Κύρκος Κύρος Λαέρτης Λαμπρινός Λαοκράτης Λάσκαρης Λαυρέντης   Λέανδρος Λεονάρδος Λιβέρης Λινάρδος Λορέντζος Λούης Λούθηρος Λουΐζος Λουκιανός    Λυκούργος Λυμπέρης Λυμπέρης Λυσίμαχος Λύσανδρος Μακάριος Μάξιμος Μαργαρίτης Μάρκελλος Μεγακλής Μεθόδιος Μένανδρος Μερκούριος Μητροφάνης Μικέλης Μίλτων Μίνως Μόδεστος Μόσχος Μπατίστας Μπόρις

Μύρων Μωυσής Ναθαναήλ Ναούμ Νείλος Νεοπτόλεμος Νεόφυτος Νεοχάρης Νίκανδρος Νικήστρατος Νικόδημος Νικοκλής Ξένος Ολυμπιος Ονούφριος Ορφέας Ουμβέρτος Ουράνιος Πάβελ Πάικος Παϊσιος Παλαιολόγος Πανίκος Πανταζής Παντολέων Παράσχος Παρθένιος Πάτροκλος Πελοπίδας Περίανδρος Πιέρρος Ποθητός Πολύβιος Πολύδωρος Πολύζος Πολύτιμος Ποσειδώνας Πραξιτέλης Πύρρος Ράλλης Ραούλ Ραφαήλ Ρενάτος Ρένος Ρηγίνος Ρίζος Ριχάρδος Ροβέρτος  Ροδόλφος Ρολάνδος Ρομάν Ρομπέρτο Ρουσέτος Ρούσσος

Ρωμανός Σαμουήλ Σεβαστιανός Σεβαστός Σεργκέι Σερεμέτης Σήφης Σιλβέστρος Σίμος     Σίμων Σκεύος Σολομών Σοφιανός Σπάρτακος Στάικος Σταμέλος Σταμούλης Στασινός Σώζων Σωσίπατρος Σωφρόνης Ταξιάρχης Ταΰγετος Τζάκος Τζανέτος Τζανής Τζώνης Τζώρτζης Τίτος Τραϊανός Τριάντης Τισσαφέρνης Υάκινθος Υπάτιος Φάνος Φειδίας Φιλάρετος Φιλήμων Φιλόδαμος Φιλόθεος Φιλοκτήτης Φιλοποίμην Φιλόστρατος Φραγκούλης Φραντζέσκος Φρειδερίκος Φρίξος Φωτανέστης Χαρίδημος Χαρίσης Χαρίτος Χαρίτων Χρυσολέων Χρυσοσθένης Ψαραντώνης

ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

                                                                       

Στα 500 αυτά ονόματα τα αρχαιοελληνικά είναι 120. Ανάμεσά τους τα πιο διαδεδομένα είναι το Αριστείδης και το Λεωνίδας τα οποία βρίσκονται στην 35^η και την 36^η θέση αντίστοιχα. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι στα «πρώτα» 34 σύγχρονα ελληνικά ονόματα κανένα δεν είναι αρχαιοελληνικό. Σύμφωνα με μία εκτίμηση βασιζόμενη στην έρευνα τα αρχαιοελληνικά ονόματα αποτελούν το 5% - περίπου - των σύγχρονων ελληνικών ονομάτων.

Ανάμεσά τους τα 50 πιο διαδεδομένα – κατά σειράν συχνότητας εμφάνισης – είναι:

Αριστείδης Λεωνίδας   Περικλής     Δημοσθένης Μιλτιάδης  Αχιλλέας    Θεμιστοκλής Ηρακλής

Σωκράτης Αριστοτέλης Επαμεινώνδας Ξενοφών Οδυσσέας Σοφοκλής    Ορέστης

Αριστομένης Μενέλαος   Τηλέμαχος  Αλκιβιάδης Κίμων Θρασύβουλος Αγησίλαος

Αρης Νέστωρ Πάρις Όμηρος   Κλεάνθης Φωκίων    Ευριπίδης

Πλάτων Νεοκλής Φαίδων    Φοίβος    Πλούταρχος  Σόλων Ιπποκράτης

Διομήδης Αγαμέμνων Πολυδεύκης Λυκούργος Ιάσων Κλεομένης Λυκούργος

Κλέων  Μίνως Αγαθοκλής Εκτωρ Αρίσταρχος Ορφέας Μύρων

ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

Ονόματα που «κατάγονται» από τον μικρασιατικό ελληνισμό, ονόματα που δύσκολα θα συναντήσεις στα Επτάνησα ή στις Κυκλάδες. Και πολλά από αυτά έχουν εμφανή τα σημάδια της εβραϊκής καταγωγής τους

Ιορδάνης  Συμεών   Πρόδρομος  Σεραφείμ

Ανέστης Γαβριήλ Δανιήλ Αβραάμ

Ισαάκ Ιωακείμ Αδάμ Ελισσαίος

Ναθαναήλ Σολομών Σίμων Ανατόλιος

Βενιαμίν Μωϋσής Σαμουήλ Ραφαήλ

Ναούμ Ανανίας Εφραίμ Ισραήλ

Ιώβ Ησαϊας Ανανίας

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΔΥΣΗ

Αλβέρτος Βαλέριος   Βίκτωρ Γουλιέλμος

Δομένικος Εδουάρδος Ερρίκος    Ιάκωβος

Ιγνάτιος Ιούλιος Ισίδωρος   Ιωσήφ

Κάρολος  Κορνήλιος Λεονάρδος Λορέντζος

Λουΐζος Λουκιανός    Μάρκος

Ναπολέων Ριχάρδος Ροβέρτος

Τζώρτζης Φραγκίσκος  Φρειδερίκος

Αδριανός Αιμιλιανός Αλουίζος Αλφρέδος Αμβρόσιος Αρθούρος Αυγουστής

Αυγουστίνος Βαλεντίνος Βενέτης Βενετσάνος Βικέντιος Βιτώριος Γιακουμής

Ιουλιανός Καίσαρ Κλημέντιος Λιβέρης Λινάρδος Λούης Λούθηρος

Μάξιμος Μαριανός Μάρκελλος Μαυρίκιος Μικέλης Μίλτων Ονούφριος

Ουμβέρτος Ρενιέρης Ρηγίνος Ροβήρος  Ρογήρος Ροδόλφος Ρολάνδος

Ρομάν Ρομπέρτο Ρουσέτος Ρούσσος Ρωμανός Ρωμύλος

Σεβαστιανός Σιλβεστρος Τζανέτος Τζανής Τζώνης Φραντζέσκος

ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ 

 Έχουν κι αυτοί κάποιο όνομα. Ανάμεσά τους οι Χασάν, οι Μεμέτ, οι Μουσταφά, οι Αλή, οι Αχμέτ και οι Μεχμέτ είναι οι περισσότεροι.

Χασάν Μεμέτ Μουσταφά Αλή Αχμέτ Μεχμέτ

Σαλή Αμέτ Χαλήλ Ισμαήλ Μουμίν Ρετζέπ

Τζεμαλή Οσμάν Ισμέτ Ιμπραήμ Γιουσούφ Ριτβάν

Χαμδή Νιαζή Νουρή Μουζαφέρ Αρίφ Εμίν

Σουκρή Νιχάτ Χαλήτ Ομέρ Ορχάν Αζήζ

Μουράτ Μαχμούτ Κεμάλ Εμβέρ Σαλήμ

Ερχάν Τεφήκ Χουσεΐν Λατήφ Τζεχάτ

Ρεφίκ Φαρεντίν Ερδάλ Μπαϊράμ Σουλεϊμάν

http://users.sch.gr/kassetas/Names3.htm

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ανδρικά ελληνικά ονόματα. "