Η στρατηγική του ζεόλιθου

Του Νίκου Λυγερού

Η στρατηγική του ζεόλιθου δεν επιτρέπει μόνο την ανάδειξη του ορυκτού πλούτου της Ελλάδας αλλά δίνει τη δυνατότητα να έχουμε εναλλακτικές λύσεις για να μην μας καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο ζεόλιθος είναι φιλικός προς τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον πράγμα που σημαίνει ότι προσφέρει και αποτελεσματική αποκατάσταση. Καθώς δίνει και θέσεις εργασίας στους δικούς μας σε μια περιοχή που το έχει ανάγκη, τους μετατρέπει και σε πιο ανθεκτικούς πολίτες που δεν έχουν πια όφελος να συνεργαστούν με άτομα που καταστρέφουν το περιβάλλον και μάλιστα με οριστικό τρόπο. Η στρατηγική του ζεόλιθου ακολουθεί το νοητικό σχήμα του Ελληνισμού, αφού αποτελεί μία αντεπίθεση για την πατρίδα μας. Δεν έχουμε γονατίσει ποτέ στο παρελθόν ενάντια στη βαρβαρότητα και δεν πρόκειται να το κάνουμε στο μέλλον. Μόνο που οι δικοί μας πρέπει να έχουν μία στρατηγική που να είναι εποικοδομητική και αυτή είναι η εξόρυξη του στρατηγικού ορυκτού πλούτου που είναι ο ζεόλιθος. Ο ελληνικός ζεόλιθος λοιπόν πρέπει να απελευθερωθεί. Είναι θέμα χρόνου και βούλησης. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας καθυστερεί σε αυτή την πορεία του μέλλοντος. Είναι ένας ξεκάθαρος τρόπος ανάπτυξης της Θράκης και δεν πρόκειται να τον απεμπολήσουμε. Η πορεία του αλατιού είναι ένα χειροπιαστό παράδειγμα που θα ακολουθήσουμε αν υπάρξει η ανάγκη. Διότι η Ελλάδα έχει ανάγκη το ζεόλιθο. Κι όχι μόνο ως ορυκτό αλλά ως βελτιωτικό για τα γεωργικά της προϊόντα. Αυξάνει την αξία της πρώτης ύλης και δημιουργεί τη διαφορά που κάνει τη διαφορά. Γι’ αυτό θα υπάρξει ο ελεύθερος ζεόλιθος, για να ζήσει ο ελληνικός ζεόλιθος λόγω στρατηγικής.

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=14490&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η στρατηγική του ζεόλιθου"

Η ιστορία του χαρταετού - Κρατάει από την αρχαία Ελλάδα

Στην αρχαιότητα, 4ο αιώνα π.Χ., ο μαθηματικός και αρχιμηχανικός Αρχύτας (440-360 π.Χ.), από τον Τάραντα της Νότιας Ιταλίας, καλός φίλος του Πλάτωνα και οπαδός του Πυθαγόρα, χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον χαρταετό και λέγεται ότι ήταν ο εφευρέτης του.

Ο Αρχύτας θεωρείται ο τελευταίος αλλά και ο σημαντικότερος των Πυθαγορείων. Κείμενα του Αρχύτα λένε ότι μελέτησε και ο Γαλιλαίος.
Ο χαρταετός φαίνεται να άνοιξε για πρώτη φορά τα πολύχρωμα εύθραυστα φτερά του περίπου στα 1000 π. Χ., και έκτοτε δεν έπαψε να χρωματίζει με του ξεχωριστό τρόπο τον ουράνιο θόλο, από την Ανατολή έως τη Δύση. Από την Κίνα, φτιαγμένος από μετάξι και μπαμπού, με τη μορφή του δράκου που ήταν ιερό, θεϊκό σύμβολο, αντικείμενο θαυμασμού και λατρείας για τον λαό, πέταξε μακριά.
Πέταξε στην Κορέα κι από εκεί στην Ινδονησία και τη Μαλαισία, για να φτάσει στην Ιαπωνία, όπου εμπλουτίστηκε με περισσότερο έντονα χρώματα και πήρε τη μορφή των αυστηρών Σαμουράι. Στη Βόρεια Ινδία, εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι αιθέριοι χορευτές υποδέχονται την άνοιξη, σε γιορτές που έχουν τις ρίζες τους στην ινδουιστική μυθολογία.

Τον 4ο π.Χ. αι., στην αρχαία Ελλάδα, σύμφωνα με τις πηγές, ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αϊτό.
Παλαιότερη αναφορά θα μπορούσε να θεωρηθεί η απεικόνιση σε Ελληνικό αγγείο της κλασικής περιόδου μιας κόρης που κρατά στα χέρια της λευκή σαΐτα δεμένη με νήμα, ένα είδος αϊτού δηλαδή, και την οποία ετοιμάζεται να πετάξει.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρήση του χαρτιού δεν ήταν ακόμη γνωστή, εικάζουμε ότι τα χρόνια εκείνα, τα όποια πειράματα ή παιχνίδια με αϊτούς θα πρέπει να τα έκαναν με πανί, αντίστοιχο με αυτό που χρησιμοποιούσαν στα πλοία έως και τα μεσαιωνικά χρόνια.



Πολύ αργότερα, ο Μάρκο Πόλο, γυρίζοντας από τα ταξίδια του, φέρνει το χαρταετόστη Μεσαιωνική Ευρώπη.



O χαρακτήρας του εξαγνισμού, τον οποίο πολλοί απέδιδαν στο πέταγμα του χαρταετού, με τον καιρό γίνεται απολαυστικό παιχνίδι, επιστημονική έμπνευση και πηγή μιας διαρκούς ικανοποίησης του ανθρώπου για την υποταγή της ύλης στα πιο ευφάνταστα και τολμηρά του όνειρα.



Ο χαρταετός, στη μακραίωνη ιστορία του, χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως: για τη μέτρηση της Θερμοκρασίας και της ταχύτητας των ανέμων, για μελέτες της ατμόσφαιρας και του ηλεκτρισμού, αλλά ακόμα και γιααεροφωτογραφίσεις. Έσωσε ναυαγούς, έστειλε στρατιωτικά σήματα, κίνησε κάρα, ακόμα και αυτοκίνητα.



Στην ιστορική διαδρομή του αγαπημένου χαρταετού, συνέβησαν πολλά και διάφορα:



“• Το 1749 ο Σκωτσέζος μετεωρολόγος Alexander χρησιμοποίησε ,χαρταετούς με θερμόμετρα προκειμένου να καταγράψει και να μελετήσει τις θερμοκρασιακές μεταβολές σε μεγάλο υψόμετρο.



• Το 1752 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος εκτέλεσε το διάσημο πείραμα με τον χαρταετό, προκειμένου να αποδείξει ότι οι αστραπές δεν είναι τίποτα άλλο παρά στατικός ηλεκτρισμός.



Τα χρόνια 1799-1809, ο σερ George Cayley άρχισε να πειραματίζεται με τους χαρταετούς, προκειμένου να κατασκευάσει μια μηχανή που να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει ανθρώπους στον αέρα. Και τα κατάφερε! Το 1853 πέτυχε να πετάξει το πρώτο ανεμοπλάνο, που μπόρεσε να σηκώσει το βάρος ενός ατόμου για σαράντα ολόκληρα δευτερόλεπτα.



• Το 1833 ένας Βρετανός, αυτή τη φορά, μετεωρολόγος, χρησιμοποίησε τους χαρταετούς για να ανυψώνει ανεμόμετρα, ώστε να καταγράφει και να μελετά τις ταχύτητες των ανέμων στα διάφορα υψόμετρα.



• Το 1887 ο Ε. Β. Archibald τράβηξε τις πρώτες αεροφωτογραφίες χρησιμοποιώντας χαρταετούς



”Ιστορίες για χαρταετούς…



“- Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν, ένας στρατηγός χρησιμοποίησε έναν χαρταετό μ’ έναν ιδιαίτερα έξυπνο και ενδιαφέροντα τρόπο. Προκειμένου να καταλάβει με τον στρατό του ένα παλάτι, έπρεπε να σκάψει ένα υπόγειο τούνελ. Μη γνωρίζοντας, όμως, το μήκος που θα έπρεπε να έχει το τούνελ, πέταξε τον χαρταετό έως πάνω από το παλάτι, κρατώντας την άκρη του νήματος στο σημείο απ όπου Θα ξεκινούσε το τούνελ, και έτσι έκανε τους απαραίτητους σχετικούς υπολογισμούς.



-Παλαιότερα, στην Κίνα, στην Κορέα και στην Ιαπωνία, πίστευαν ότι οι χαρταετοί είχαν τη δυνατότητα να διώχνουν τα κακά πνεύματα, γι’ αυτό και το πέταγμά τους, ακόμη και σήμερα, προϋποθέτει ολόκληρη τελετουργία. Σύμφωνα με κάποια παράδοση μάλιστα, μια νύχτα ένας Ιάπωνας στρατηγός πέταξε πάνω από το στρατόπεδο των εχθρών του έναν χαρταετό γεμάτο κουδούνια, με αποτέλεσμα οι εχθροί να νομίσουν ότι τους επιτέθηκαν τα κακά πνεύματα και να το βάλουν στα πόδια.



- 0 αυτοκράτορας της Κίνας Γουέν Χσουν έκανε πειράματα πτήσεων με αετούς φτιαγμένους από μπαμπού, χρησιμοποιώντας για επιβάτες τους κρατούμενούς του. Οι τυχεροί που επιζούσαν κέρδιζαν την ελευθερία τους.



- 0 Μάρκο Πόλο περιγράφει τους χαρταετούς και τις επικίνδυνες επανδρωμένες πτήσεις τους. Πολύ γρήγορα, στην Ιαπωνία απαγορεύτηκαν οι χαρταετοί πάνω από ένα μέγεθος, ώστε να αποφεύγονται τα επανδρωμένα μοντέλα και οι κίνδυνοι που συνεπάγονταν.



”Οι χαρταετοί και χώρες…



Σε κάθε χώρα, το πέταγμα του χαρταετού παίρνει μια εντελώς διαφορετική διάσταση, καθώς με διάφορους τρόπους, συσχετίζεται με τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου.



Πάντως, είτε ως παιχνίδι και συνήθεια του χθες είτε ως παιχνίδι του σήμερα μα και του αύριο, το πέταγμα του χαρταετού έχει τη δύναμη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους του έτους για κάθε χώρα, να ξεσηκώνει σε όλο τον κόσμο μικρούς και μεγάλους και να τους παρασύρει σ’ ένα διαφορετικό, αλλά πάντοτε πολύχρωμο πανηγύρι χαράς.



Για παράδειγμα, στην Κίνα διοργανώνονται κάθε χρόνο διαγωνισμοί για την ανάδειξη του πιο όμορφου χαρταετού• οι περισσότεροι από τους χαρταετούς αυτούς, όχι μόνο αναπαριστούν δράκους, ψάρια, πουλιά και άλλα αιώνια σύμβολα της μακρινής Ανατολής, αλλά συχνά έχουν ενσωματωμένες σφυρίχτρες ή σωλήνες που μπορούν να βγάζουν μουσικούς ήχους χάρη στον αέρα που περνά από μέσα τους, δημιουργώντας έτσι ένα μαγευτικό υπερθέαμα εικόνας και ήχου.



Στην Οσάκα της Ιαπωνίας, κάθε χρόνο, την Πέμπτη ημέρα του Μαΐου, οι μικροί Ιάπωνες περιμένουν με αγωνία το Κοντομόνο—χι ή αλλιώς τη Μέρα των Παιδιών.



Εκείνη την ημέρα, οι οικογένειες που έχουν μικρούς γιους συνηθίζουν να ανεμίζουν στον κήπο πολύχρωμες κορδέλες και πελώριους χαρταετούς σε σχήμα κυπρίνου, που τους έχουν δέσει σ’ ένα μεγάλο στύλο από μπαμπού μ’ έναν ανεμόμυλο στην κορυφή του.



Οι γιρλάντες και οι χαρταετοί-κυπρίνοι συμβολίζουν την οικογένεια: ο πρώτος χαρταετός τον πατέρα, ο δεύτερος τη μητέρα και ο τρίτος το παιδί-γιο. 0 κυπρίνος είναι ένα δυνατό και γερό ψάρι, γνωστό για την ενεργητικότητα και την αποφασιστικότητά του, καθώς κολυμπάει κόντρα στο ρεύμα και πετάγεται ψηλά πάνω από την επιφάνεια του νερού.



Έτσι, ο κυπρίνος αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για τους μικρούς Ιάπωνες, που πρέπει να μάθουν και εκείνοι να ξεπερνούν κάθε εμπόδιο της ζωής με δύναμη και αποφασιστικότητα.



Ωστόσο, μια από τις πιο εντυπωσιακές γιορτές των αιθέριων αιώνιων χορευτών πραγματοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία και παίρνει μοναδικές διαστάσεις στη γιορτή “Basant” η γιορτή γίνεται για την υποδοχή της άνοιξης κάθε Φεβρουάριο στη Λαχώρη στο σημερινό Πακιστάν και αντανακλά παγανιστικές συνήθειες του παρελθόντος. Πρόκειται για ένα ξέφρενο γλέντι, το οποίο προσμένουν με μεγάλη ανυπομονησία μικροί και μεγάλοι.



Σε αυτή τη γιορτή, όλοι λαχταρούν να κατακτήσουν με τον χαρταετό τους τον ουρανό, πράγμα που θα τους εξασφαλίσει η χρήση των πιο καλών υλικών, και ιδιαίτερα του ανθεκτικότερου σπάγγου, ο οποίος επικαλύπτεται με σκόνη γυαλιού. Μαζί με τα υλικά, αυτό που καθορίζει τη νίκη είναι η έξυπνη άμυνα, οι δυναμικές επιθέσεις και οι επιδέξιοι χειρισμοί που γίνονται κυρίως από τις ταράτσες των σπιτιών.



Η ομορφιά που προσφέρουν την ημέρα οι εκατομμύρια πολύχρωμοι χαρταετοί συνεχίζεται και τις νύχτες, καθώς συνεχίζεται και το παιχνίδι, με ολόλευκους χαρταετούς, λουσμένους όχι μόνο στο φως του φεγγαριού, αλλά και στο φως που πλημμυρίζει την πόλη, ειδικά για την περίσταση



Χαρταετών ονόματα…



Στα αγγλικά, η λέξη «Kite» είναι συγχρόνως το όνομα ενός υπέροχου πουλιού.



Στα ιαπωνικά, η λέξη «taco» σημαίνει «χταπόδι». Προφανώς, οι Ιάπωνες επέλεξαν αυτό το όνομα για τον χαρταετό τους, επειδή μοιάζει με χταπόδι, καθώς πετά με τη βοήθεια πολλών νημάτων, τα οποία εξασφαλίζουν την κίνηση τού συνήθως περίπλοκου σχήματός του.



Στα μεξικανικά, η λέξη «papalote», σημαίνει ταυτόχρονα «πεταλούδα»



Στα γερμανικά, η λέξη «Drachen» σημαίνει «δράκος». Προφανώς, η ονομασία αυτή καθιερώθηκε από τα χρόνια που οι γερμανικοί χαρταετοί είχαν μορφή άγριων ζώων που εκτόξευαν φωτιά από τα στόματά τους.



Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα ονόματα των χαρταετών δεν είναι διαφορετικά μόνο από χώρα σε χώρα, αλλά πολλές φορές και από περιοχή σε περιοχή μέσα στην ίδια χώρα. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, τον χαρταετό στη Θράκη τον λέμε και πετάκι, στα Επτάνησα και Φύσουνα, ενώ γενικά τους εξάγωνους αϊτούς τους λέμε και σμυρνάκια.



Για τα Ελληνικά κούλουμα, ο χαρταετός κατασκευαζόταν πάντα από τα ίδια τα παιδιά, με ή χωρίς τη βοήθεια των δικών τους, με απλά υλικά, όπως χαρτί, καλάμι ή λεπτό πηχάκι, σπάγγο και εφημερίδες και με περισσεύματα από τις αποκριάτικες κορδέλες.




Τμήμα ειδήσεων defencenet

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ιστορία του χαρταετού - Κρατάει από την αρχαία Ελλάδα"

Πέρα της αμφισβήτησης, το πολιτικό έργο

Του Νίκου Λυγερού

Το θέμα της ελληνικής ΑΟΖ είναι πια ένα θέμα που δεν απασχολεί μόνο τους ειδικούς. Έχει γίνει πια μια χειροπιαστή πραγματικότητα που απασχολεί κάθε Έλληνα πολίτη που θέλει να ζήσει το μέλλον της πατρίδας μας. Έτσι η ΑΟΖ γίνεται και αντικείμενο συζήτησης και αμφισβήτησης από τον καθένα. Επειδή ζήσαμε ήδη τα ίδια με τον Τάσσο Παπαδόπουλο στην Κύπρο, μπορούμε ν' απαντήσουμε ντόμπρα και σταράτα ότι το πολιτικό έργο όταν είναι σε εθνικό επίπεδο δεν ασχολείται καν με την αμφισβήτηση διότι το μόνο που έχει σημασία είναι η υλοποίησή του. Η θέσπιση της ελληνικής ΑΟΖ θα γίνει θέλουν δεν θέλουν κάποιοι κι ας κατηγορούν άλλοι που είναι ήδη γονατισμένοι. Η ελληνική ΑΟΖ είναι απαραίτητη για τον Ελληνισμό και για την Ελλάδα μας. Αυτό το ξέρει πλέον κάθε πολιτικός. Έτσι θα φανεί μέσω της πράξης ποιος είναι πραγματικός ηγέτης που δεν θα φοβηθεί τις βρισιές και τις κατηγορίες, που θα ξεπεράσει τις αμφισβητήσεις και θα αφήσει τους άλλους άφωνους με την απόφασή του, ακριβώς όπως το έκανε ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Δεν υπάρχει ανάγκη να απαντήσει σε τίποτα, διότι το έργο του επαρκεί για να αποδείξει την αξιοπιστία του. Δεν έχουμε ανάγκη από λόγια και προτάσεις, η ελληνική ΑΟΖ θέλει μόνο και μόνο την θέσπιση. Ο γόρδιος δεσμός έφτασε στον κόμπο, τώρα θέλει δράση για να γίνει πράξη και ν’ αρχίσει επίσημα το μέλλον της Ελλάδας.

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=14482&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Πέρα της αμφισβήτησης, το πολιτικό έργο"

Έλληνες οι γεννήτορες του λατινικού αλφαβήτου

Η αρχαία πόλη στη θέση Βιγλατούρι της Κύμης, που η αρχαιολογική σκαπάνη της αρχαιολόγου Έφης Σακελλαράκη έφερε στο φως, δεν είναι άλλη από την αρχαία Κύμη. Τα αρχαιολογικά ευρήματα της ανασκαφής έρχονται να επιβεβαιώσουν την ήδη υπάρχουσα άποψη, ότι το ιδιότυπο αλφάβητο της αρχαίας Κύμης είναι το λατινικό αλφάβητο.


Το αλφάβητο αυτό όπου το Σ γράφετε ως C, το Γ ως G, το Δ ως D, το Ξ ως X, το Ρ ως R, και το Υ ως U, αποτέλεσε την βάση που επάνω χτίστηκε το λατινικό αλφάβητο. Αλλά και άλλες πόλεις της Ευβοίας όπως η Ερέτρια και η Χαλκίδα είχαν το ίδιο αλφάβητο. Ακόμη φαίνεται ότι μέχρι να επικρατήσει οριστικά το ιωνικό αλφάβητο, κυκλοφορούσαν και άλλα.

Αν λάβουμε υπόψη ότι σήμερα αυτοί που δεν μιλούν Ελληνικά από μικρή ηλικία, αδυνατούν να προφέρουν τα γράμματα Δ, Γ, καθώς και μεμονωμένα το Μ, από το Π το Γ από το Κ και το Ν από το Τ, μπορούμε να υποθέσουμε ότι πιθανώς η διαφοροποίηση αυτή έγινε διότι πολλοί από τους κατοίκους της Εύβοιας ήσαν Ιουδαίοι και άλλοι ξενόφερτοι που αδυνατούσαν να προφέρουν τα παραπάνω γράμματα. Η ανάγκη αυτή οδήγησε στη δημιουργία του ιδιότυπου αυτού αλφαβήτου.

Ευβοείς και κυρίως Κυμαίοι περί το 770 και 760 π.Χ. ίδρυσαν στην Νότια Ιταλία την πρώτη τους αποικία στην νήσο Πιθηκούσες. Λίγα χρόνια αργότερα οι Πιθηκούσιοι ιδρύουν στην ηπειρωτική Ιταλία την Κύμη (σημερινή Κούμα). Η πόλις είχε μια φυσική ακρόπολη, και ήταν απρόσιτη από τις τρεις μεριές. Νέοι άποικοι από την Εύβοια, και την Τανάγρα αύξησαν τον πληθυσμό της. Μέχρι το 600 π.Χ. οι Κυμαίοι απλώνονταν βορείως στα Φλεγραία Πεδία, που πλαισιώνουν από βορρά τον κόλπο της Νεαπόλεως. Στη συνέχεια σε συνεργασία με τους Ροδίους, ιδρύουν την Παρθενόπη, προκάτοχο της σημερινής Νεάπολις. Στο ίδιο διάστημα εποικίζουν τα νησιά του κόλπου, Πανδάτειρα και Ποντία, που ονομάζονταν και Καπρέα (σημερινή ονομασία, Κάπρι).

Προς τιμή του Ηρακλή ιδρύουν την άτυχη, αλλά και τυχερή για μας σήμερα πόλη Ηράκλεια, σημερινό Ερκουλάνο. Η πόλη ήταν άτυχη, γιατί το 79 μ.Χ. με την έκρηξη του Βεζούβιου καταπλακώθηκε με πολλά μέτρα λάβας, και χάθηκε παντελώς για πολλούς αιώνες. Τυχερή όμως γιατί η αρχαιολογική σκαπάνη, έφερε στο φως μια πόλη της εποχής εκείνης ανέπαφη. Εκεί βρέθηκε και μια αξιόλογη βιβλιοθήκη με πολλούς τόμους από παπύρους, καρβουνιασμένους από την λάβα. Όμως οι σύγχρονοι μέθοδοι επέτρεψαν την ανάγνωση των. Αναφέρονται κυρίως στην επικούρειο φιλοσοφία, και στον επικούρειο φιλόσοφο της εποχής εκείνης Φιλόδημο, που οι γυναίκες, και το κρασί ήταν η αδυναμία του.

Μετακομίζοντας στη νέα τους πατρίδα οι Κυμαίοι, φαίνεται ότι έφεραν και το αλφάβητο τους. Την άποψη αυτή ενισχύει ένα ποτήρι του 8ου αιώνα π.Χ. προερχόμενο από τάφο που βρέθηκε στις Πιθηκούσες. Το γνωστό ποτήρι του Νέστορα, που έχει επιγραφή με χαρακτήρες από το αλφάβητο της Κύμης, και θεωρείται ως η αρχαιότερη ελληνική επιγραφή που βρέθηκε στην Δύση.

Στο ποτήρι αυτό διαβάζει κανείς: «Νέστορος ειμί εύποτον ποτήριον• ος δ' αν τούδε πίησι ποτηρίου αυτίκα κήνον ίμερος αιρήσει καλλιστεφάνου Αφροδίτης» («Είμαι το γλυκόπιοτο ποτήρι του Νέστορα• όποιος πιει από αυτό το ποτήρι, αυτόν αμέσως θα τον κυριεύσει ο πόθος της Αφροδίτης με το όμορφο στεφάνι»). Αυτή η αναφορά στον Νέστορα αποδεικνύει ότι τα ομηρικά έπη ήταν πασίγνωστα στους Κυμαίους από τον 8 ον π.Χ. αιώνα.

Από τους Κυμαίους το αλφάβητο το πήραν οι Ετρούσκοι, οι Τυρήνιοι και μετά οι Λατίνοι. Για την επιβεβαίωση των παραπάνω, μεταξύ των άλλων, ο Αμερικανός ιστορικός Γουίλ Ντιράν είπε: «Το αλφάβητο μάς προήλθε από την Ελλάδα διά μέσου της Κύμης». Ο Γάλλος Ακαδημαϊκός Πολ Φορ είπε: «Ποιος δεν ξέρει ότι το ετρουσκικό αλφάβητο είναι όλο δανεισμένο από τους Έλληνες της Κύμης».

Η αρχαιολογία, γράφει ο Ιταλός συγγραφέας Βαλέριο Μονφρέντι, στην περίπτωση της Πιθηκούσας είναι σε θέση όχι μόνο να επιβεβαιώσει το δεδομένο της γραπτής παράδοσης, αλλά επίσης, απροσδόκητα να αποκαλύψει ξανά το πολιτισμικό εύρος των αποικιών.

Ο Βολτέρος, ο επιφανέστερος των διαφωτιστών, είπε: «Επιθυμία μου είναι η ελληνική γλώσσα να γίνει κοινή γλώσσα όλων των λαών».

Ιωάννης Θεοδωρόπουλος

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Έλληνες οι γεννήτορες του λατινικού αλφαβήτου"

Συνέντευξη του Ν. Λυγερού στην εκπομπή ''ΠΡΩΤΗ ΘΕΣΗ'', TvCRETA. 19/02/2014

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Συνέντευξη του Ν. Λυγερού στην εκπομπή ''ΠΡΩΤΗ ΘΕΣΗ'', TvCRETA. 19/02/2014 "

H ιστορία της Κριμαίας.

Αυτή είναι η ιστορία της Κριμαίας που εξηγεί γιατί η Ρωσία δεν θα την εγκαταλείψει- Η Kριμαία βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων καθώς αποτελεί την βάση λιμάνι Σεβαστούπολης - του Στόλου της Μαύρης Θάλασσας και η πλειονότητα των κατοίκων της είναι Ρώσοι. -Ιδού μια προσέσγγιση της ιστορία της, όπως την καταγράφει Φωνή της Αμερικής---

Η χερσόνησος της Κριμαίας βρίσκεται στην βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας και αποτελεί ημιαυτόνομη περιοχή στο νότιο τμήμα της Ουκρανίας.----- Η Κριμαία αποικίστηκε και κατελήφθη επανειλημμένως από Αρχαίους Έλληνες, Ρωμαίους, Ούννους, και την Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Τον 13ο αιώνα, η Κριμαία είχε καταληφθεί από τους Τατάρους - τουρκόφωνους μουσουλμάνους που ανήκαν στην Χρυσή Ορδή, παρακλάδι της μογγολικής αυτοκρατορίας που ιδρύθηκε από εγγονό του Τζένγκις Χαν.

Το ανεξάρτητο Χάνατο της Κριμαίας ιδρύθηκε από τους Τατάρους και έγινε υποτελές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τον 15ο αιώνα. Το Χανάτο της Κριμαίας διεκδικούσε εδάφη στην σημερινή Ρωσική περιοχή Κασπίας-Βόλγα. Η Κριμαία κατακτήθηκε από τη Ρωσική Αυτοκρατορία το 1783.

Ο Κριμαϊκός Πόλεμος 1853-1856 υπήρξε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Ρωσικής αυτοκρατορίας και των συμμαχικών δυνάμεων της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του Βασιλείου της Σαρδηνίας. Οι συμμαχικές δυνάμεις κατέλαβαν την Σεβαστούπολη, καταστρέφοντας την Κριμαία σχεδόν ολοσχερώς.

Κατά τον εμφύλιο πόλεμο που προηγήθηκε της Ρωσικής επανάστασης του 1917, βίαιες μάχες μεταξύ των δυνάμεων του Τσάρου, των Μπολσεβίκων και των αναρχικών δυνάμεων έλαβαν χώρα στην Κριμαία. Μετά την νίκη των Μπολσεβίκων, δημιουργήθηκε η Κριμαϊκή Αυτόνομη Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία ως τμήμα της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ).

Το 1944 ο Στάλιν απέλασε όλους τους Τατάρους της Κριμαίας στην κεντρική Ασία και σε άλλα τμήματα της Σοβιετικής Ένωσης κατηγορώντας τους για συνεργασία με τους Ναζί.

Το 1954, η Σοβιετική Ένωση υπό τον Νικήτα Κρούστσεφ, μετέφερε την Κριμαία από την Ρωσική ΡΣΟΣΔ στην Ουκρανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία.

 Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, η Κριμαία προσαρτήθηκε στην ανεξάρτητη Ουκρανία. Η Μόσχα και το Κίεβο συμφώνησαν να χωρίσουν τον πρώην στόλο της Μαύρης Θάλασσας στα δύο. Το λιμάνι της Κριμαίας, Σεβαστούπολη παραμένει η βάση του στόλου της Ρωσίας στην Μαύρη Θάλασσα.

Οι Ρώσοι τις Κριμαίας αποτελούν το 58% του συνολικού πληθυσμού της, ενώ οι Ουκρανοί το 24% του πληθυσμού. Οι Τάταροι επέστρεψαν στην Κριμαία μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και αποτελούν το 12% του πληθυσμού της.

Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το 56% των Ρώσων θεωρούν ότι η Κριμαία ανήκει στην Ρωσία.


http://www.onalert.gr/stories/ayti-einai-i-istoria-tis-krimaias-pou-exigei-giati-i-russia-den-tha-tin-egataleipsei

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "H ιστορία της Κριμαίας. "

Διάλεξη του Ν.Λυγερού με θέμα: "Η καινοτομία του Ζεόλιθου στη γεωργία". 20/02/2014

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Διάλεξη του Ν.Λυγερού με θέμα: "Η καινοτομία του Ζεόλιθου στη γεωργία". 20/02/2014 "

ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΠΡΩΤΙΕΣ
Τα παιχνίδια με την μπάλα και το ποδόσφαιρο στην Αρχαιότητα
Η προέλευση του ποδοσφαίρου χάνεται κυριολεκτικά στα βάθη του παρελθόντος. Υπάρχουν ιστορικά αρχεία που μαρτυρούν την ύπαρξη προγενέστερων τύπων ποδοσφαίρου στην Κίνα, στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη. Παίζονταν πολλά παιχνίδια με αντικείμενα που ομοίαζαν με μπάλα. Δεν μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα, ότι το ποδόσφαιρο αποτελεί την απευθείας εξέλιξη κάποιου από αυτά τα παιχνίδια της αρχαιότητας.
Υπάρχουν ακόμα πολλές πληροφορίες, για κάποια παιχνίδια που παίζονταν κατά καιρούς και παρουσίαζαν μερικά κοινά χαρακτηριστικά με το σύγχρονο ποδόσφαιρο. Προέρχονται από διάφορες χώρες και αντιστοιχούν σε διάφορες εποχές. Αυτό αποδεικνύει ότι τα παιχνίδια με τη μπάλα ήταν ευρέως διαδεδομένα σε όλες τις εποχές. Μερικά από αυτά μάλιστα, παίζονταν από ομάδες αντιμέτωπες, που έσπρωχναν την μπάλα ακόμα και με τα πόδια, προκειμένου να επιτύχουν να περάσει σε μια καθορισμένη ζώνη και με αυτόν τον τρόπο να αποκτήσουν ένα προβάδισμα απέναντι στον αντίπαλου. Δεν μπορούμε να πούμε ότι σε κάποιο από αυτά τα παιχνίδια βρίσκουμε τον πρόγονο του ποδοσφαίρου, έστω και αν σε μερικά όπως, το ράγκμπι, το μπάσκετ, το αυστραλιανό ποδόσφαιρο, υπάρχουν κάποια τεχνικά στοιχεία, όμοια με αυτά που συναντούμε και σήμερα.
Ένα είδος ποδοσφαίρου, σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες παιζόταν στην Κίνα τον 11ο π.χ. αιώνα. Ήταν πολύ διαδεδομένο το τσου-κου (μπάλα από δέρμα που σπρωχνόταν με το πόδι). Η δερμάτινη μπάλα με την οποία παιζόταν, ήταν γεμισμένη με γυναικεία μαλλιά. Την μπάλα την κλωτσούσαν προς ένα «τέρμα» από μπαμπού 3-4 μέτρων, πίσω από το οποίο ήταν τεντωμένο ένα δίχτυ από μετάξι. Κατά τον 5ο π.χ. αιώνα το τσου-κου αποτελούσε μέρος της στρατιωτικής εκπαίδευσης των Κινέζων. Στο Εθνολογικό Μουσείο του Μονάχου διατηρείται ένα χειρόγραφο του Λι-Γου, χρονολογημένο στον 5ο π.χ αιώνα που μιλάει για την εισαγωγή του τσού-κου στην Ιαπωνία. Επίσης αναφέρει και τη διοργάνωση αγώνων μεταξύ των ομάδων Κίνας και Ιαπωνίας.

Αν ανατρέξουμε στα Ομηρικά έπη θα βρούμε τις πρώτες πληροφορίες για παιχνίδι με μπάλα στη λεκάνη της Μεσογείου. Μια παρόμοια αναφορά γίνεται και στον Θεαίτητο του Πλάτωνα. Την μεγαλύτερη επιτυχία όμως στην αρχαία Ελλάδα γνώρισε το παιχνίδι «επίσκυρος» που είχε πάρει το όνομά του από τη γραμμή με σκύρα, που χώριζε το γήπεδο. Το παιχνίδι «επίσκυρος» κάποτε οι Ρωμαίοι το έφεραν και στη Ρώμη, το ονόμασαν «harapastum» και το έπαιζαν κυρίως στρατιώτες. Ο Μαρτιάλιος σε ένα του επίγραμμα, περιγράφει τους τύπους της μπάλας που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι: Την «pilapaganica» που χρησιμοποιούσαν κυρίως οι χωρικοί που ήταν φτιαγμένη από δέρμα και γεμισμένη με πούπουλα και τη follies που ήταν από δέρμα αλλά γεμισμένη με μια φούσκα γεμάτη αέρα.

Ανάγλυφο του 4ου π.Χ. αιώνα που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών απεικονίζει έναν έφηβο να παίζει τη σφαίρα με το πόδι χωρίς όμως ωστόσο να σχετίζεται με ποδόσφαιρο όμοιο με το σύγχρονο. Από ανασκαφές που έκαναν στη Σαμοθράκη οι Αμερικανοί με επικεφαλής την Ελίζαμπεθ Ντούζμπερι και τον Έλληνα αρχαιολόγο Ανδρέα Βαβρίτσα, προήλθε ένα ακόμη σημαντικό εύρημα, μια μπάλα ποδοσφαίρου. Σ' έναν τάφο του 3ου π.Χ. αιώνα, βρέθηκε μεταξύ άλλων κι ένα πήλινο συμπαγές ομοίωμα μπάλας, που μοιάζει με τις μπάλες που χρησιμοποιούνται στο σύγχρονο ποδόσφαιρο.
Πηγή
http://www.e-soccer.gr/

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ"

Διάλεξη του Ν. Λυγερού με θέμα: "Επανάσταση και γεωπολιτική". Κολινδρός Πιερίας. 23/02/2014

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Διάλεξη του Ν. Λυγερού με θέμα: "Επανάσταση και γεωπολιτική". Κολινδρός Πιερίας. 23/02/2014 "

Λυκούργος της Σπάρτης – Έργο και Νομοθεσία

Όπως σχολιάζει ο Ξενοφών οι νόμοι του Λυκούργου, αν και γράφτηκαν στην απώτατη αρχαιότητα, ήταν πάντα επίκαιροι. Εμπνεύστηκαν από τον νομοθέτη την εποχή των πρώτων απογόνων των Ηρακλειδών και μέχρι τις ημέρες του Ξενοφώντος ήταν «ζωντανοί» και κατάλληλοι για όλες τις περιστάσεις.
Κατά τη διάρκεια του 8ου, 7ου και 6ου π.Χ, αιώνα κυριαρχούσα πολιτεία στην Ελλάδα ήταν η Σπάρτη. Το καθεστώς της Σπάρτης αποδιδόταν στον Λυκούργο και οι κανόνες του συστήματος ονομάζονται «οι νόμοι του Λυκούργου». Η λέξη νόμος μπορεί να μεταφραστεί «law», αν και έχει πλατύτερη έννοια απ” ό,τί αυτή η αγγλική λέξη. Περιλαμβάνει συνήθειες και έθιμα, που πρέπει ή δεν πρέπει να τηρηθούν, έστω και αν δεν ορίζονται με διάταξη ή δεν επιβάλλονται από τη δημόσια αρχή. Όταν οι νόμοι της Σπάρτης αποδίδονται στον Λυκούργο, αυτό που εννοείται είναι ότι ο Λυκούργος διετύπωσε κανόνες και αξίωσε από τους Σπαρτιάτες να τους τηρήσουν: «εφύλαξε ταύτα μη παραβαίνειν», «σιγούρεψε ότι δεν θα τους παρέβαιναν» (Ηροδ. 1.65.5).
Το μυστικό της Πολιτείας της Σπάρτης, ήταν η παιδεία που παρείχε στα τέκνα της. Όσο κρατήθηκε «ζωντανή» η Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου και οι παραδόσεις της Σπάρτης, κανείς ξένος κατακτητής δεν κατάφερε να πατήσει το πόδι του στην Σπάρτη. Πάντοτε προκαλούσε την απορία αλλά και τον φθόνο των υπολοίπων, πως κατάφεραν αυτά τα πέντε πλινθόκτιστα χωριά (που αποτελούσαν την πόλη της Σπάρτης), τα οποία δεν περιβάλλονταν από προστατευτικό τείχος, η μοναδική πόλη όχι μόνο στον Ελληνικό κόσμο αλλά και στα πολιτισμένα έθνη της Μεσογείου και της Ασίας που δεν διέθετε έστω μια υποτυπώδη οχύρωση, να ηγούνται όλων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η ΜΕΓΑΛΗ ΡΗΤΡΑ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ

Οι Δωριείς της Σπάρτης άρχισαν κυρίως να επεκτείνονται μετά την εποχή του Λυκούργου. Η Πολιτεία της Σπάρτης οφείλει πολλά από το ένδοξο μεγαλείο της στους νόμους που θέσπισε ο Λυκούργος για τους Λακεδαιμονίους. Ωστόσο, την ευνομία που ευλαβικά προσέφερε στην Πολιτεία την πλήρωσε με την αγανάκτηση των πλούσιων πολιτών της, και λίγο έλειψε με την ίδια του τη ζωή. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στη βιογραφία του, που παραθέτει ο Πλούταρχος, το χτύπημα που δέχτηκε ο Λυκούργος στο πρόσωπο, από την βακτηρία του πλούσιου Σπαρτιάτη Άλκανδρου έπειτα από καταδίωξη.

« Ο Λυκούργος λίγο έλειψε να χάσει το ένα μάτι του, αλλά μπόρεσε να θεραπευτεί χάρη στην Αθηνά οφθαλμίτιδα, «Οπτιλλέτιν», γιατί οι Λάκωνες Δωριείς λέγουν τους οφθαλμούς οπτίλους και στην οποία ίδρυσε το ομώνυμο ιερό για να την ευχαριστήσει » (Πλούτ. Λυκ. 116. 55-56).

Ο Λυκούργος έζησε το πιθανότερο κατά τον 8ο αιώνα. Κατά τον Ηρόδοτο υπήρξε επίτροπος του βασιλέως Λεωβώτου και καταγόταν από τον κλάδο των Αγιαδών. Αντίθετα ο Αριστοτέλης (Αριστ. Πολ. Β. 10-15), τον παρουσιάζει ως επίτροπο του βασιλέως Χαρίλλου ή Χαρίλαου, έλκοντας έτσι την καταγωγή του από το γένος των Ευρυπωντιδών. Κανείς όμως εκ των δύο προαναφερθέντων δεν αμφισβητεί την ιστορικότητα του νομοθέτη.
Ο Πλούταρχος (Λυκ. 6), έρχεται έπειτα να βάλει και αυτός την υπογραφή του στην ιστορικότητα του Λυκούργου (όταν καταγράφοντας την Μεγάλη Ρήτρα), λέει πως καλούσε λαοσυνάξεις (Απέλλα), από καιρό σε καιρό (σε τακτικά δηλαδή διαστήματα), στο μέρος που είναι ανάμεσα στην γέφυρα Βάβυκα και τον ποταμό Κνακίωνα, το σημερινό δηλαδή ρέμα της Μαγούλας ή αλλιώς Τριπιώτικο ποτάμι. Ο Λυκούργος όρισε ακόμη με την Ρήτρα του τη συνεδρίαση της Απέλλας κάθε πανσέληνο.
Ο Πλάτων επίσης θαύμαζε και επικροτούσε τους νόμους του, πιστεύοντας πως είναι θεϊκής προελεύσεως. Ακόμη και αρκετοί στωϊκοί φιλόσοφοι έδωσαν πίστη στον «μύθο» για την νομοθεσία του Λυκούργου. Ένας από αυτούς που ήταν θαυμαστής του αρχαίου μεγαλείου της Σπάρτης (και είχε ο ίδιος προσωπικά μυήσει στη στωϊκή φιλοσοφία τους μεταρρυθμιστές βασιλείς Άγι τον Δ΄ και τον Κλεομένη τον Γ΄), ο φιλόσοφος Σφαίρος ο Βορυσθενίτης, σε δύο μελέτες του, Περί της Λακεδαιμονίων Πολιτείας και Περί Λυκούργου και Σωκράτους, πρόβαλε το Λυκούργειο πολίτευμα, ως το πολίτευμα που θα φέρει την ευτυχία στους ανθρώπους. Υπάρχει επίσης μια πλειάδα αρχαίων συγγραφέων που παραδέχονται την ιστορικότητα του Λυκούργου, ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγονται οι Τίμαιος, Φύλαρχος, Διόδωρος, Ερατοσθένης, Απολλόδωρος, Σιμωνίδης, Διευτυχίδας.
Για να θεσπίσει τους νόμους του ο Λυκούργος θα ακολουθήσει και θα σεβαστεί πολλές από τις ήδη υπάρχουσες παραδόσεις και θεσμούς των Σπαρτιατών, όπως για παράδειγμα τον θεσμό της διπλής βασιλείας που προϋπήρξε όπως και η διανομή της κατακτηθείσης από τους Δωριείς γης σε κλήρους. Με τη ρήτρα του χώρισε την γη των Λακεδαιμονίων σε ίσους κλήρους, ίσους σε παραγωγική απόδοση το κυριότερο όμως είναι πως τους έκανε αναπαλλοτρίωτους, δηλαδή, ο κάτοχος του κλήρου δεν είχε το δικαίωμα να πωλήσει τον κλήρο του, γιατί ανήκε στην Πολιτεία των Σπαρτιατών.

Ο θεσμός των εφόρων πιστεύεται από τους σύγχρονους ιστορικούς, πως είναι πολύ μεταγενέστερος της Ρήτρας του Λυκούργου (Ηρόδ. Ιστ. Α΄. 65). Κατά τις εκστρατείες οι έφοροι (δύο των αριθμό), ήταν τα «μάτια της ρήτρας του Λυκούργου», χωρίς το δικαίωμα της επεμβάσεως. Βασικό τους μέλημα ήταν να ελέγχουν εάν τηρούνταν οι νόμοι του Λυκούργου. Ένα παλίμψηστο του Βατικανού (Βατ. Ελληνικά, 2306), το οποίο αναφέρεται στις δικονομικές διαδικασίες των Λακεδαιμονίων, βεβαιώθηκε από τον J. J. Keaney “Theophrastus Greek Judicial Procedure”, ως γνήσιο και εκδόθηκε πολλές φορές, πιστοποιώντας πως: «Η Γερουσία, οι δύο βασιλείς και οι έφοροι συμπράττουν στην άσκηση της Δικαιοσύνης» (Richers 2001).  Επίσης οι έφοροι διαθέτουν δικό τους κατασκοπευτικό δίκτυο. Από την πρώιμη κλασική εποχή και μεταγενέστερα «οι έφοροι είναι υπεύθυνοι για την αστυνόμευση σε όλη την επικράτεια των Λακεδαιμονίων», (Cristien 2001).

Ανέκαθεν οι Σπαρτιάτες κοιτούσαν με νοσταλγία το παρελθόν, τον καιρό που έζησε ο νομοθέτης τους, αναπολώντας την ευνομία των παρελθόντων ετών. Τον Λυκούργο τίμησαν ως ημίθεο και τον περιέβαλαν με συμβολικές μορφές, τελούσαν δε προς τιμήν του ειδική ενιαύσιο εορτή τα Λυκούργεια. Στην πόλη της Σπάρτης υπήρχε και ναός του νομοθέτη, πίσω από τον οποίο βρισκόταν ο τάφος του υιού του Ευκόσμου.
Όπως σχολιάζει ο Ξενοφών οι νόμοι του Λυκούργου, αν και γράφτηκαν στην απώτατη αρχαιότητα, ήταν πάντα επίκαιροι. Εμπνεύστηκαν από τον νομοθέτη την εποχή των πρώτων απογόνων των Ηρακλειδών και μέχρι τις ημέρες του Ξενοφώντος ήταν «ζωντανοί» και κατάλληλοι για όλες τις περιστάσεις. Οι νόμοι του Λυκούργου γαλουχούσαν τους αρχιστράτηγους – πολέμαρχους ώστε να έχουν κοντά στο μαχητικό και στρατηγικό πνεύμα. Πολλοί από τους νόμους που είχε θεσπίσει ο Λυκούργος ήταν δυσδιάκριτοι ανάμεσα στις παραδόσεις των Σπαρτιατών. Στην προ Λυκούργου εποχή, υπάρχουν αναφορές πως οι Σπαρτιάτες πλούτιζαν από το εμπόριο και ανθούσε η βιοτεχνία, καλλιεργούνταν δε συστηματικά οι καλές τέχνες.
Η Μεγάλη Ρήτρα του Λυκούργου σφυρηλατεί την ιδανική Πολιτεία. Ο Λυκούργος για να προστατεύσει τους ευπατρίδες και τις οικογένειές τους (ενώ παράλληλα θα θελήσει να κρατήσει το στράτευμα των Σπαρτιατών αλώβητο), θα περάσει στην εφαρμογή αυτών των μέτρων για να τους διασφαλίσει. Ο νομοθέτης προσπάθησε να δομήσει κατά τέτοιον τρόπο την κοινωνία της πόλεως, ώστε η καθημερινότητά τους να περιστρέφεται γύρω απ’ την ζωή της τιμής. Ο Σπαρτιάτης με γνώμονα την πολεμική αρετή ξεκινούσε έναν μεγάλο κύκλο, εκπαιδεύσεως που είχε ως αφετηρία του την παιδική ηλικία των επτά ετών.
Ο νομοθέτης βρέθηκε μεταξύ σφύρας και άκμονος, όταν προσπάθησε να επιβάλει στην Πολιτεία τα νέα του νομοσχέδια (Μεγάλη Ρήτρα), με στόχο, ο πολίτης της Σπάρτης όταν συμπλήρωνε τα τριάντα του έτη να έχει πλήρη πολιτικά δικαιώματα, ώστε να μπορεί, με την αξία του πλέον, να διεκδικήσει κάθε στρατιωτικό και πολιτικό αξίωμα […]. Μόλις στα είκοσι του έτη ο νέος της Σπάρτης ήταν απόφοιτος της μοναδικής για την εποχή, Ακαδημίας του Πολέμου και γινόταν μέλος μιας από τις φοβερότερες πολεμικές μηχανές που υπήρξαν ποτέ, με παγκόσμια φήμη. Κύριος προσανατολισμός του Λυκούργου ήταν να δημιουργήσει καλούς και αγαθούς πολίτες, δηλαδή ανδρείους, καταδικάζοντας την μαλθακότητα και την πολυτέλεια, με τη λογική πως για να φθάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα ο πολίτης, πρέπει να αφιερωθεί εξολοκλήρου στον τρόπο ζωής που ήθελε να εφαρμόσει για τους Σπαρτιάτες. Η εξοικονόμηση ελεύθερου χρόνου, επιτεύχθηκε χάρη στην Ρήτρα του Λυκούργου, που είδε πως κάποιος εργαζόμενος σε οποιαδήποτε εργασία, δεν θα μπορούσε ακόμη και αν το ήθελε να γυμνάζει συγχρόνως και το πνεύμα του. Συν τοις άλλοις, επέβαλε την απαραίτητη πειθαρχία στο στράτευμα, ώστε να δημιουργηθεί ένας στρατός πρότυπο. Το κυνήγι εθεωρείτο μια πολύ ευχάριστη απασχόληση για τον ομοίο.

Οι πηγές καταγράφουν την εισαγωγή του σιδερένιου νομίσματος από τον Λυκούργο. Από τον Ξενοφώντα διαβάζουμε:

«Διότι πρώτον με τοιούτον όρισε νόμισμα, του οποίου και δέκα μόνον μνων αξίας αν εις την οικίαν μετακομιστεί, δεν θα μείνει απαρατήτητον ούτε από τους κυρίους ούτε από τους δούλους, επειδή και τόπον πολύν θα χρειαστεί και άμαξαν προς μεταφοράν (Λακ. Πολ. VII. 5). «Εις την Σπάρτη όμως ο Λυκούργος απαγόρευσεν εις τους ελευθέρους πολίτας όλα τα είδη του χρηματισμού, ως μόνην δ’ εργασία των διέταξε να θεωρούν όσα εξασφαλίζουν την ελευθερία των πόλεων», (Ξεν. Λακ. Πολ. VII. 2).

Οι είλωτες αν και δεν ήταν ομοίοι δηλαδή πολίτες της πόλεως της Σπάρτης και συνεπώς δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και λόγο ή βήμα αν θέλετε, στην Απέλλα για όσα διαδραματίζονταν, εν τούτοις ήταν ένα πολύ ισχυρό κομμάτι στο πολιτικό ψηφιδωτό που είχε δημιουργήσει ο Λυκούργος.
Παραδίδεται επίσης από τον Ξενοφώντα πως ο Λυκούργος ήταν αυτός που συνέταξε και τους κανονισμούς για τη μάχη των εφήβων (στον Πλατανιστά). Στη «μάχη» αυτή χωρίς όπλα, η οποία ήταν καθοριστικής σημασίας αλλά και ένας σημαντικός σταθμός στην εξέλιξη της ενηλικίωσης. Η «καρτερία» ήταν μια δοκιμασία επιδείξεως της αντοχής στον πόνο δημοσίως. Θεωρείται πως εισηγητής της τελετής της διαμαστιγώσεως (αγώνας καρτερίας), ήταν ο Λυκούργος.
Σίγουρα αυτό το μυστηριώδες πρόσωπο ο Λυκούργος, που η ύπαρξή του οριοβατεί ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα, θα πρέπει να είχε μελετήσει επί μακρόν την συμπεριφορά του λύκου και της κοινωνίας του, πριν συντάξει την Μεγάλη Ρήτρα. Άλλωστε και το όνομά του μήπως δεν παραπέμπει εκεί, κατά μια εκδοχή; Λυκούργος < λύκος + έργον>. Επικρατέστερη άποψη βέβαια είναι το θέμα της λέξεως λυκ να προέρχεται από το ουσιαστικό λύκη, «πρωινό φως, χάραμα», συνεπώς πρέπει να εξεταστεί σοβαρά και η πιθανότητα να προέρχεται από το ουσιαστικό λυκαεργός – λυκούργειος, ο εργαζόμενος λαμπρά έργα. Η Πυθία κατά την επίσκεψη του Λυκούργου στους Δελφούς τον είχε προσφωνήσει ως Λυκόεργε, Λυκόεργο, που ήταν επίθετα του Απόλλωνος, (Ηρόδ. Ιστορίαι. Α΄. 65). Ο λύκος δημιουργός, ο αρχιτέκτων, ο σοφός, Sol Invictus.
Οι ομοίοι με την ενηλικίωσή τους στελέχωναν τις δωδεκαμελείς ομάδες που ονομάζονταν συσκηνίες. Προφανώς, επειδή έμεναν μαζί σε σκηνές ή ιδιαίτερα οικήματα. Αρκετοί από τους θεσμούς της συντηρητικής όπως νομίζεται Σπάρτης, όπως ήταν και αυτός της συσκηνίας προέρχονταν από μια παλιά παράδοση, ίσως όχι έτσι οργανωμένοι και δομημένοι, αφού θεωρείται έργο και αυτό του Λυκούργου. Μόνο μετά την συμπλήρωση του τριακοστού έτους της ηλικίας τους οι ομοίοι μπορούσαν να δειπνούν και να κοιμούνται στις οικίες τους με τις γυναίκες τους κάποιες ημέρες το χρόνο. Και αυτό για τον Λυκούργο είχε σίγουρα παιδαγωγικό σκοπό, που είχε να κάνει μάλλον με την συζυγική διαγωγή και συμπεριφορά.
Ο Λυκούργος πιστεύοντας στην ευγονία των πολιτών, τους επέβαλε να γυμνάζονται. Εκτός των νέων και οι νέες της Σπάρτης ακολουθούσαν ένα πρόγραμμα αγωγής, ώστε εκτός των άλλων ωφελειών που είχαν, να τεκνοποιούν υγιή παιδιά. Ο Λυκούργος κατάφερε ώστε οι Σπαρτιάτες να έχουν φίλαθλο και ηρωικό πνεύμα.
Λέγεται πως ο Λυκούργος επέβαλε μέσα από την Ρήτρα άπαντες οι πολίτες της Σπάρτης να τρέφουν μακριά (μαλλιά) κόμη. Ο Λυκούργος όπως αναφέρεται στην Μεγάλη Ρήτρα εισηγήθηκε τον ερυθρό τρίβωνα, επειδή έβλεπε πως η απόχρωση αυτή ήταν ιδανικότερη για τους άνδρες, που έχουν ως στόχο να νικούν στο πεδίο της μάχης.
Ο ίδιος ο Λυκούργος, αναφέρεται πως είχε απαντήσει, όταν τον ρώτησαν γιατί όρισε την συχνή μετακίνηση του στρατοπέδου: «Για να προκαλούμε περισσότερο κακό στους εχθρούς», (Πλούτ. Ηθικά. 24. Λυκούργος). Αλλά και στην Λακεδαίμονα μπορεί να παρατηρήσει κανείς πως υπάρχουν πανάρχαιες αναπαραστάσεις των Διοσκούρων, ως ιππέων. Μήπως συνάμα αποτυπώνουν την αριστοκρατική τάξη των ιππέων στην προ Λυκούργου εποχή; Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο τιμητικός τίτλος ιππείς να αντανακλά στη μνήμη μιας ιδιαίτερης τάξης ευγενών, που στο παρελθόν, ίσως προ Λυκούργου υπήρξαν έξοχο ιππικό σώμα.
Η θρυλική επανίδρυση της Σπάρτης στις όχθες του Ευρώτα από τον Λυκούργο σηματοδότησε μια σειρά από κοσμογονικές αλλαγές, οι οποίες με την σειρά τους θα επηρεάσουν αλυσιδωτά και ριζικά, πολιτικά συστήματα σε πολλές χρονικές περιόδους. Ο νομοθέτης Λυκούργος, δημιουργώντας με τις ρήτρες του μια ισορροπία εξουσιών, μεταξύ των αριστοκρατικών φατριών της πόλεως, συγχρόνως θα σημάνει την στρατιωτική πρωτοκαθεδρία της Σπάρτης.
Πηγή: Δημήτριος Θ. Κατσούλης, Εκδόσεις Παύλος, Αθήνα 2010
Πηγή: http://www.ellinikoarxeio.com/2012/06/lycurgus-of-sparta.html#ixzz2Bf81f2Hv
http://athriskos.gr/3341/#more-3341 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Λυκούργος της Σπάρτης – Έργο και Νομοθεσία "

Διάλεξη του Ν. Λυγερού με θέμα: "Ελληνικό γαλάζιο φως". 21/02/2014

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Διάλεξη του Ν. Λυγερού με θέμα: "Ελληνικό γαλάζιο φως". 21/02/2014 "

Συνέντευξη του Ν. Λυγερού στο Κρήτη TV με τον Γ. Σαχίνη, 21/02/2014

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Συνέντευξη του Ν. Λυγερού στο Κρήτη TV με τον Γ. Σαχίνη, 21/02/2014 "

Η κοινωνικη ασφάλιση στην αρχαία Ελλάδα

Στην αρχαία Ελλάδα, ήταν διαδεδομένη η ασφαλιστική κάλυψη των εξόδων κηδείας, σύστημα που αναπτύχθηκε μέσω θρησκευτικών, μη κερδοσκοπικών οργανώσεων. Αργότερα, με νόμο του Σόλωνα, τον 6ο π.Χ. αιώνα, θεσπίστηκε ο όρος των "ομοτάφων", ο πρώτος ασφαλιστικός νόμος που καθόριζε τη λειτουργία εταιριών που είχαν σαν αντικείμενο την κάλυψη των εξόδων κηδείας. Τα διάφορα σωματεία και ενώσεις της εποχής διεύρυναν την έννοια της ασφάλισης, δημιουργώντας εταιρίες που είχαν σαν αντικείμενο την αλληλοβοήθεια, την αμοιβαιότητα και τον καταμερισμό των κινδύνων, πέρα από τα έξοδα κηδείας και με κερδοσκοπικό πλέον χαρακτήρα.
Στην Κύπρο τον 5ο π.Χ. αιώνα, εμφανίσθηκε το πρώτο νοσοκομειακό πρόγραμμα της ιστορίας. Ήταν η συμφωνία μεταξύ του βασιλιά Ιδαλίου και του γιατρού Ονάσιλλου και των αδελφών του. Η συμφωνία αυτή όριζε ότι ο Ονάσιλλος και οι αδελφοί του θα αναλάμβαναν την περίθαλψη των στρατιωτών στο ενδεχόμενο τραυματισμού τους σε επερχόμενη μάχη. Σαν αντάλλαγμα, ο βασιλιάς Ιδάλιος προσέφερε χρήματα και γη. Τον 4ο π.Χ. αιώνα, συναντάμε αναφορά στο θεσμό της ασφάλισης, σε λόγους του Δημοσθένη, "Περί θαλασσίων πιστώσεων". Εδώ, περιγράφονται τα "θαλασσοδάνεια". Το εμπόριο, από αρχαιοτάτων χρόνων, είχε μεγάλα περιθώρια κέρδους, αλλά και πολύ υψηλό ρίσκο.
Η πειρατεία και τα ναυτικά ατυχήματα ήταν σύνηθες φαινόμενο στην αρχαία Ελλάδα. Έτσι, αντί κάποιος έμπορος ή επενδυτής να δανείσει (επενδύσει) τα χρήματα του σε ένα πλοίο, με ορατό τον κίνδυνο της οικονομικής καταστροφής, σε περίπτωση που το πλοίο δεν επέστρεφε, απευθυνόταν σε ναυτομεσιτικό γραφείο, μέσω του οποίου μπορούσε να δανείσει χρήματα σε διάφορα πλοία, διασπείροντας έτσι τον κίνδυνο. Από τα κέρδη των πλοίων που επέστρεφαν, μπορούσε να αποσβήσει τη ζημιά εκείνων που δεν επέστρεφαν. Τα "θαλασσοδάνεια" αποτελούν παράδειγμα πρόληψης, σύνεσης και ευρηματικότητας. Σε κείμενα συγγραφέων της κλασικής περιόδου, αναφέρεται η ασφάλιση απόδρασης δούλου.
Συνηθιζόταν να γίνεται συμφωνία, με βάση την οποία ο ιδιοκτήτης του δούλου πλήρωνε περιοδικές καταβολές, ώστε να εισπράξει αποζημίωση στην περίπτωση απόδρασης του δούλου του. Την έννοια της κοινής αβαρίας τη γνωρίζουμε όλοι. θεσπίσθηκε τον 4ο π.Χ. αιώνα από το δίκαιο της Ρόδου. Σύμφωνα με τον όρο αυτό, κάθε ηθελημένη θυσία εμπορευμάτων που πραγματοποιείται χάριν του πλοίου και του υπολοίπου φορτίου, επιραρύνει, αναλογικά, όλα τα διασωθέντα συμφέροντα. Μοιάζει με την ασφάλιση, στο ότι τον κίνδυνο τον επωμίζονται όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όρος της κοινής αβαρίας, διατηρείται αυτούσιος μέχρι σήμερα, και μάλιστα με παγκόσμια ισχύ.

Ελληνιστική εποχή
324 π.Χ.: Ο Υπουργός, με τη σημερινή έννοια, των Οικονομικών του τεράστιου κράτους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ονομαζόμενος Αντιμένης ο Ρόδιος, συνέστησε την πρώτη στον κόσμο Κρατική Ασφαλιστική Εταιρία, η οποία ασφάλιζε τη ζημιά του ιδιοκτήτη του δούλου, στην περίπτωση απόδρασης. Μάλιστα, αναγορεύεται από κάποιους ως ο πρώτος ασφαλιστής στον κόσμο. Συγχρόνως πληροφορούμαστε πως οι Τράπεζες και οι Ασφαλιστικές εταιρίες ανεπτύχθησαν, κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, στους αχανείς χώρους των αυτοκρατοριών των Διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου και των Επιγόνων του, κι αυτό γιατί το Ελληνικό χρήμα αποτελούσε την εποχή εκείνη το μοναδικό μέσο συναλλαγής από την Ινδία μέχρι την Ισπανία.

Πηγή.

http://irakleitos.blogspot.com/2011/03/blog-post.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η κοινωνικη ασφάλιση στην αρχαία Ελλάδα"

Διάλεξη του Ν. Λυγερού με θέμα: "ΑΟΖ και Ζεόλιθος στην περιφέρεια". Ηράκλειο, Κρήτη. 18/02/2014

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Διάλεξη του Ν. Λυγερού με θέμα: "ΑΟΖ και Ζεόλιθος στην περιφέρεια". Ηράκλειο, Κρήτη. 18/02/2014 "

Ναοί του αρχαίου Ελληνικού χώρου

Πρόκειται για ενδιαφέρουσα μελέτη, από την οποία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν
να αντλήσουν πολύτιμες πληροφορίες για την απόκτηση ή την εμπέδωση μιας
στοιχειώδους αρχαιογνωσίας.
           Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν ναό αποκλειστικά το ιδιαίτερο κτίσμα,
μέσα στο οποίο στεγαζόταν και φυλασσόταν το άγαλμα της λατρευόμενης
θεότητας, σε αντιδιαστολή προς το Ιερό, δηλαδή τον ιερό χώρο, ο οποίος
περιλάμβανε τον ναό, τους βωμούς, τα αναθήματα και τις κατοικίες των ιερέων.
Η ιστορία της αρχιτεκτονικής των αρχαίων Ελλήνων μας διδάσκει ότι ναοί
άρχισαν να κατασκευάζονται από την ομηρική εποχή και έπειτα και πως οι
προγενέστεροι τόποι λατρείας ήταν τα Ιερά. Πράγματι, στα κυριότερα δηλαδή
προϊστορικά κέντρα της Ελλάδας, στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα, στην Κρήτη -στις
Κνωσό και Φαιστό- , δεν βρέθηκαν λείψανα ναών με την παραπάνω έννοια, σχεδόν
όμως σε όλα τα μέρη της ελληνικής γης αποκαλύφθηκαν λείψανα βωμών στις
μεγάλες αυλές των προϊστορικών βασιλικών παλατιών. Η εύρεση τέτοιων
λατρευτικών τύπων ανταποκρίνεται πληρέστερα με τις σχετικές περιγραφές και
αναφορές των ομηρικών επών, σύμφωνα με τα οποία η μεγάλη αυλή του βασιλικού
παλατιού των προϊστορικών χρόνων ήταν ο ιερός τόπος των πόλεων, στον οποίον
συνέρεαν οι θρησκευτές στις μεγάλες περιοδικές γιορτές, όπου θυσίαζαν και
επικαλούνταν τη βοήθεια των λατρευόμενων θεών. Γι' αυτό και η μεγάλη αυλή
του προϊστορικού βασιλικού ανακτόρου -το έρκος- προσδιορίζεται από τον Όμηρο
"έρκος ιερόν".

           Έτσι στην Ιθάκη, στην αυλή του παλατιού του Οδυσσέα, ο Λαέρτης
και ο Οδυσσέας θυσιάζουν στον Ερκείο Δία μηρούς βοδιών και ο Φήμιος
προσπαθεί να καταφύγει εκεί για να βρει άσυλο. Επίσης και στην αυλή του
ανακτόρου του ο Πρίαμος κάνει σπονδές στον Ιδαίο Δία, ζητώντας τη βοήθειά
του. Σύμφωνα με αυτά, ο προϊστορικός ελληνικός ναός ήταν υπαίθριος χώρος που
περιβαλλόταν από τοίχο και περιείχε βωμό και πιθανόν το λατρευτικό άγαλμα.
Τέτοιοι χώροι δεν ήταν μόνο οι αυλές των βασιλικών ανακτόρων αλλά και
σπήλαια, πηγές και άλση. Παράλληλα όμως με το πρωταρχικό αυτό είδος του
ελληνικού ναού συνυπήρχε, κατά τους προϊστορικούς χρόνους, και άλλο είδος
ναών, μέσα σ' αυτό το ίδιο το ανάκτορο ιερό, το οποίο βρισκόταν μέσα στο
άδυτο του παλατιού, δηλαδή στα ιδιαίτερα διαμερίσματα του βασιλιά και στο
οποίο λατρεύονταν "οι θεοί μύχιοι εν μυχώι δόμου", όπως λέει ο Όμηρος στην
Οδύσσεια. Και πράγματι, σε διάφορα προϊστορικά ανάκτορα της Κρήτης
αποκαλύφθηκαν ναΐσκοι με σκεύη λατρείας και ειδώλια. Από τα πιο σημαντικά
και χαρακτηριστικά είναι το ιερό που βρισκόταν στην Κνωσό, δίπλα στην
αίθουσα του θρόνου του Μίνωα, το οποίο αποτελείται από δύο συνεχόμενα
δωμάτια. Στη μέση του καθενός εγείρεται τετράγωνος κίονας, που φέρει και
στις τέσσερις πλευρές του το σύμβολο του διπλού πέλεκυ, το οποίο ήταν το
έμβλημα του λατρευόμενου Καρίου Διός.
           Το ότι τα ανάκτορα των προϊστορικών βασιλιάδων περιέκλειαν τα
ιερά και τους ναούς της πανάρχαιας εκείνης περιόδου προκύπτει, εκτός από τις
ομηρικές περιγραφές και ανασκαφές, και από πολλές γλυπτές και ζωγραφικές
παραστάσεις, οι οποίες βρέθηκαν σε διάφορες ανασκαφές προϊστορικών τόπων.
Έτσι, τοιχογραφία του ανακτόρου της Κνωσού παριστάνει το εσωτερικό ναΐσκου
διαιρεμένο σε τρία δωμάτια, των οποίων οι τοίχοι είναι βαμμένοι με διάφορα
χρώματα: κόκκινο, μπλε και κίτρινο. Λατρευτικό άγαλμα δεν φαίνεται αλλά μόνο
λατρευτικά αντικείμενα σε σχήμα κεράτου δίπλα στους κίονες. Ακόμα, στους
βασιλικούς τάφους των Μυκηνών βρέθηκαν χρυσές πλάκες, πάνω στις οποίες
υπάρχει ανάγλυφη παράσταση με την πρόσοψη κτιρίου, όπου πάνω στις δύο γωνίες
της στέγης του κάθονται από μία περιστέρα, ιερό πτηνό και σύμβολο της
Αφροδίτης. Το κτίριο που παριστάνεται έχει τρεις πόρτες και βωμούς που
διαγράφονται στο βάθος τους καθώς και επιστέγασμα με πολλές αρχιτεκτονικές
λεπτομέρειες, που θυμίζει τα σχέδια των βασιλικών ανακτόρων της Τίρυνθας και
των Μυκηνών. Από αυτές τις ενδείξεις οδηγήθηκε η ιστορία της αρχιτεκτονικής
των αρχαίων Ελλήνων  και παραλλήλισε τα πρώτα κτίσματα πραγματικών ναών με
τα σχέδια των προϊστορικών μεγάρων και ανακτόρων. Κατέληξε στο συμπέρασμα
ότι το βασιλικό προϊστορικό ανάκτορο, και μάλιστα το μέγαρο, δηλαδή η
αίθουσα υποδοχής του ανακτόρου, είναι ο πρωταρχικός τύπος του ελληνικού
ναού. Αυτό εξηγεί και γιατί οι αρχαίοι Έλληνες καλούν τους αρχαιότατους
ναούς "μέγαρον" όπως τον ναό της Δήμητρας και της Κόρης, όπως λέει ο
Παυσανίας, τον ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος. Και
πράγματι, ο ναός της ομηρικής περιόδου που βρέθηκε στην Τροία, από τους
αρχαιότερους των ελληνικών ναών, θυμίζει το σχέδιο του μεγάρου, γιατί
αποτελείται από μια ευρύχωρη τετράγωνη αίθουσα 15,30x8,30 μέτρων και έναν
πρόδομο βάθους 2 μέτρων. Σ' αυτό το κτίσμα βρέθηκε μία βάση κίονα, πάνω στην
οποία στηριζόταν ξύλινος κίονας και όλη η αίθουσα διαιρούνταν σε δύο κλίτη,
που χωρίζονταν από σειρά κιόνων. Στο εσωτερικό διαμέρισμα ήταν στημένο το
άγαλμα ή το ξόανο του θεού. Ο ναός ήταν καθιδρυμένος πάνω σε λόφο, όπου κατά
την εποχή των διαδόχων του Αλεξάνδρου ιδρύθηκε ο ναός της Αθηνάς του Ιλίου
και είναι πολύ πιθανόν αυτός ο πανάρχαιος ομηρικός ναός να είναι ο ναός της
Αθηνάς των χρόνων της άλωσης της Τροίας, που βρισκόταν πάνω στην ακρόπολη,
γύρω από τον οποίο πολλά αναφέρονται στην Ιλιάδα. Στην Τροία άλλος ναός
εκείνης της εποχής αναφέρεται από τον Όμηρο και ο ναός του Σμινθίου
Απόλλωνα.



http://www.hellinon.net/AELLDIK/FOTOS/Naoi.h3.gif

            Σύμφωνα με αυτά, ο ναός κατά τους ομηρικούς χρόνους έχει
ανεξαρτητοποιηθεί από την διαφύλαξή του στα βασιλικά ανάκτορα, αντιγράφει το
σχήμα των μεγάρων, μέσα στα οποία, κατά τους προϊστορικούς χρόνους,
κλεινόταν και έμενε αθέατος, παρουσιάζεται τώρα σε υπαίθριο χώρο ως
περίοπτος αυτοτελής οίκος του λατρευόμενου θεού, του οποίου το άγαλμα ή το
ξόανο στεγάζει και στον οποίο δεν πηγαίνει πλέον μόνο ο βασιλιάς να
προσευχηθεί αλλά και κάθε θρησκευτής. Τέτοιος ναός πιθανόν ήταν του Απόλλωνα
στη Δήλο, του οποίου το μέγεθος και τη φήμη εγκωμιάζει ο σχετικός ομηρικός
ύμνος. Επίσης, ανάλογος ναός πρέπει να ήταν και του Πύθιου Απόλλωνα στους
Δελφούς, για τον οποίο ο σχετικός ομηρικός ύμνος λέει ότι είχε μεγάλο
περίβολο. Οι παραπάνω ναοί του 10ου και 9ου αιώνα π.α.χ.χ., που αναφέρονται
στους ομηρικούς ύμνους δεν διασώθηκαν, πολύ πιθανόν είναι όμως ότι, έχοντας
το σχήμα του μεγάρου, ήταν επιμήκη τετράγωνα κτίρια, των οποίων οι δύο
μακροί τοίχοι προεκτείνονταν, σε σχήμα παραστάδων, περικλείοντας τον πρόδομο
και την αίθουσα. Η πρόσοψη μεταξύ των παραστάδων ήταν διακοσμημένη με δύο
ξύλινους κίονες πάνω σε λίθινες βάσεις. Αλλά αυτή η διαμόρφωση του ελληνικού
ναού αποτελεί την πιο απλή διαμόρφωση του πρωταρχικού δωρικού ναού σε
παράσταση.
            Το τετράγωνο δωμάτιο του μυκηναϊκού ανακτόρου, το μέγαρο,
ονομάσθηκε τώρα άδυτο ή ναός, ο πρόδομος και η αίθουσα του μεγάρου
ονομάστηκαν πρόναος. Και μέχρι τον 8ο π.α.χ.χ. αιώνα η συγκεκριμένη
αρχιτεκτονική δεν φαίνεται να έκανε μεγαλύτερες προόδους, περιορίστηκε να
εγείρει ναούς κατά το πρότυπο του μυκηναϊκού ανακτόρου. Από τον 8ο π.α.χ.χ.
αιώνα όμως και μετά ο ελληνικός ναός αναπτύσσεται και διακοσμείται, έτσι
καθίσταται οργανικό ον και η ύψιστη εκδήλωση της τέχνης, γιατί αρχιτέκτονες,
γλύπτες και ζωγράφοι συνεργάζονται στην αρμονικότερη ίδρυση και στον
καλλιτεχνικότερο εξωραϊσμό της κατοικίας του θεού. Για την εκλογή του
κατάλληλου τόπου ίδρυσης ναού ζητούνταν, κατά τον λεγόμενο νόμο των ιερών,
χρησμός μαντείου, όπως αυτός της Πυθίας, ή λαμβανόταν υπόψη η παράδοση, κατά
την οποία ο θεός είχε υποδείξει, με ορατό σημάδι, τον αρεστό σ' εκείνο τόπο
ίδρυσης του ναού του. Εξαιτίας αυτού πολλοί ναοί, όπως αυτοί που ήταν στην
Αίγινα, στο Σούνιο, στα Δίδυμα βρίσκονταν μακριά από την πόλη. Όταν όμως δεν
υπήρχε χρησμός ή παράδοση, οι ναοί συνήθως κτίζονταν πάνω σε λόφο ή ύψωμα με
ανοιχτό ορίζοντα, για να είναι περίοπτοι και με φυσική οχύρωση, για να
προφυλάσσονται επαρκέστερα οι θησαυροί και τα άλλα πολύτιμα αφιερώματα και
σκεύη που βρίσκονταν μέσα σ' αυτούς. Ο ναός που εγείρονταν κάτω από αυτές
τις συνθήκες βρίσκονταν στη μέση του χώρου, ο οποίος καλείται τέμενος,
περιβάλλονταν συνήθως από τείχος και περιείχε βωμούς, αναθήματα, στήλες και
αγάλματα. Ο θρησκευτής που εισέρχονταν στο τέμενος θυσίαζε πρώτα και έπειτα
περνώντας μπροστά από τα διάφορα αναθήματα έφτανε στο ναό, του οποίου η
πρόσοψη ήταν συνήθως προς την ανατολή. Και αρχικά, όπως αναφέρθηκε, ο ναός
είχε απλά τον τύπο του μυκηναϊκού μεγάρου, θεμελιώνονταν πάνω σε λίθινες
βάσεις και κτίζονταν με πλίνθους ψημένους στον ήλιο ή από κομμάτια ξερού
πηλού που ανακάτευαν με άχυρο, όπως συνηθίζονταν κατά τους προελληνικούς
χρόνους στην Τροία, Θήρα, Κνωσό, Τίρυνθα και Μυκήνες. Έτσι ήταν κτισμένος
και ο ναός της Αθηνάς στην Ολυμπία κατά τον 8ο ή 7ο αιώνα. Με τον ίδιο τρόπο
ήταν κτισμένος και ο αρχαιότατος ναός στην Πανόπη Φωκίδας, τον οποίο είδε ο
Παυσανίας. Ανάλογος πρέπει να ήταν και ο ναός του Απόλλωνα στα Μέγαρα, του
οποίου ο αυτοκράτορας Αδριανός διέταξε την ανοικοδόμηση με μαρμάρινο υλικό.
           Όσον αφορά στα άλλα μέρη του -στέγη και κίονες- αυτά ήταν
φτιαγμένα από ξύλο, όπως ξύλινα ήταν και τα μυκηναϊκά ανάκτορα. Με την
πάροδο του χρόνου όμως, το ξύλο αντικαθιστάται με τον λίθο, ο ναός που
εξωραΐζεται αποκτάει περισσότερους κίονες. Δεν είναι ακριβώς γνωστές
λεπτομερειακά οι φάσεις της εξέλιξης του ελληνικού ναού από τον απλό
πρωταρχικό μυκηναϊκού τύπου. Είναι όμως βέβαιο ότι αρχικά προστέθηκαν δύο
ακόμα κίονες στην πρόσοψη, αργότερα έξι και τέλος εμπλουτίσθηκαν οι μακρές
πλευρές του ναού και του οπισθόδομου με μία ή και δύο σειρές κιόνων. Σε
ενίσχυση των παρατηρήσεων γι' αυτή την εξέλιξη προβάλλονται δύο αρχαιότατοι
ναοί, ο ναός της Ήρας στην Ολυμπία, το Ηραίον και ο ναός που αποκαλύφθηκε
στο Θέρμο της Αιτωλίας. Το Ηραίον κτίστηκε κατά τον 7ο π.α.χ.χ. αιώνα και
είναι ο πιο αρχαίος δωρικός ναός που έχει ανακαλυφθεί. Ο Παυσανίας αναφέρει
ότι και κατά τους χρόνους του ακόμα διατηρούταν μέσα σ' αυτόν το ναό, ως
κειμήλιο της άλλοτε ξύλινης κιονοστοιχίας του ναού, δρύινος κίονας, γιατί
ξύλινοι ήταν αρχικά οι κίονες, αλλά με την πάροδο του χρόνου, επειδή αυτοί
σάπιζαν, αντικαθιστούταν με λίθινους κίονες. Πράγματι, οι κίονες που
βρέθηκαν στις ανασκαφές αυτού του Ηραίου είναι διαφόρων χρόνων. Αλλά και ο
ναός που αποκαλύφθηκε στο Θέρμο της Αιτωλίας ήταν κτισμένος κατά την
πρωταρχική ναοδομία. Το άδυτο, στενό και μακρύ, ήταν διαιρεμένο σε δύο κλίτη
ή υποστάσεις με μία σειρά από κίονες που στηρίζονταν πάνω σε λίθινες βάσεις.
         Της ίδιας τεχνοτροπίας ήταν και ο ναός της Ορθίας Αρτέμιδας στην
Σπάρτη του 9ου ή 8ου αιώνα, ναός ο οποίος αποτελούνταν από έναν απλό
τετράγωνο σηκό, τον οποίο χώριζε κατά μήκος σε δύο μέρη, μια σειρά από
ξύλινους κίονες. Στο βάθος ήταν στημένο μέσα σε ένα μικρό χώρισμα το άγαλμα
της θεάς. Ο εξωτερικός διάκοσμος των πανάρχαιων αυτών ναών γινόταν με
έγχρωμα ψημένα κεραμίδια. Στο Θέρμο το επιστύλιο του ναού ήταν διακοσμημένο
με κοσμήματα αρχαϊκού τύπου. Στην Ολυμπία οι ανασκαφές έφεραν στο φως τα
κομμάτια του τεράστιου ακρωτηρίου, το οποίο επέστρεφε στο τύμπανο του Ηραίου
και το οποίο είναι από ψημένο πηλό και σε σχήμα δίσκου με χρωματιστά
γεωμετρικά ιχνογραφήματα. Αλλά και στη Μεγάλη Ελλάδα και ιδίως στη Σικελία,
Σελινούντα και Γέλα, όπου σώζονται ακόμα αρχαιότατοι ναοί δωρικού ρυθμού, η
διακόσμησή τους με χρωματιστά ψημένα κεραμίδια και η τεχνοτροπία των σχεδίων
και της κατασκευής τους φανερώνουν ότι πράγματι είναι αυταπόδεικτη η θεωρία
του Βιτρούβιου, κατά την οποία η αρχιτεκτονική του ελληνικού ναού προήλθε
από την ξυλοδομία. Τέτοιος ήταν ο ελληνικός ναός κατά την γεωμετρική περίοδο
και την πρώιμη αρχαϊκή εποχή. Από τη στιγμή όμως που άρχισε η αντικατάσταση
του πηλού και του ξύλου με σκληρότερο υλικό -του πωρόλιθου ή του μαρμάρου-
άρχισε εύλογα και η μεταβολή από την αλλαγή του υλικού και η νέα διαμόρφωση
των αρχιτεκτονικών μελών του ναού. Κύρια και ουσιώδη μεταβολή υπέστη ο
κίονας, ο οποίος, πρώτα ήταν ξύλινος και είχε το σχήμα του ξύλινου
μυκηναϊκού κίονα. Σύμφωνα με τις παραστάσεις, ο μυκηναϊκός κίονας ήταν
ξύλινο στήριγμα, πιο λεπτό κοντά στη βάση και πιο παχύ κοντά στην κορυφή,
την οποία στεφάνωνε κυκλικό επίθεμα ή άβακας (άβαξ). Με την χρησιμοποίηση
λίθου αντί ξύλου, ο κίονας αυτός έγινε παχύτερος στη βάση και λεπτότερος
στην κορυφή, το επίθεμα μεγεθύνθηκε και επιμηκύνθηκε, ο κορμός αυλακώθηκε
και έτσι γεννήθηκε ο δωρικός κίονας. Οι ναοί διακοσμημένοι με αυτό το είδος
κιόνων ονομάστηκαν δωρικοί ναοί. Τέτοιοι ναοί ιδρύθηκαν όλα τα μέρη της
Ελλάδας και της Μεγάλης Ελλάδας. Ταυτόχρονα όμως ή λίγο αργότερα, ιδρύθηκαν
στη Μικρά Ασία και μάλιστα στην Ιωνία ναοί διακοσμημένοι με κίονες ιωνικού
ρυθμού και καλούνταν, από αυτόν, ιωνικοί ναοί. Και τα δύο αυτά είδη ναών
έχουν όμοιο γνώρισμα την λεγόμενη κρηπίδα, δηλαδή τη βάση ή το υπόβαθρο πάνω
στο οποίο εγείρονται.
           Η κρηπίδα είναι ευρύ και στερεό στρώμα από λίθους, του οποίου το
κάτω μισό τμήμα είναι χωμένο μέσα στη γη και αποτελεί τα θεμέλια του ναού,
το άλλο πάνω μισό προεξέχει από τη γη και καλείται στυλοβάτης, γιατί πάνω σ'
αυτόν στηρίζονται οι κίονες του ναού. Το βάθος των θεμελίων ποίκιλλε ανάλογα
με το βάρος του κτίσματος που θα τοποθετούνταν πάνω τους ή σύμφωνα με τον
τύπο στον οποίο ανήκαν. Εάν η θέση ήταν βραχώδης, όπως πάνω στην Ακρόπολη
λόγου χάρη, το βάθος γίνονταν μέτριο και τα θεμέλια τοποθετούνταν χωρίς
συνδετικό υλικό. Όπου το έδαφος δεν ήταν βραχώδες, συνήθως μέσα στον πυθμένα
του αυλακιού ρίχνονταν στρώμα άμμου, μερικές φορές πηλού, για να ισοπεδώσουν
τη θέση. Στην Έφεσο το κάτω στρώμα των θεμελίων του αρχαιότατου ναού της
Αρτέμιδας ήταν από άνθρακα και αμμοκονίαμα. Η κρηπίδα κατασκευάζονταν από
λίθους, επεξεργασμένους ή μη. Το κάτω μέρος της κρηπίδας του αρχαιότατου
Ηραίου της Ολυμπίας αποτελείται από ακανόνιστες πέτρες. Τα κενά μεταξύ των
λίθων αυτών συμπληρώνονταν με πέτρες και χώμα. Ο στυλοβάτης αποτελείται από
τρία στρώματα λίθων, κλιμακωτά τοποθετημένα. Το δάπεδο του ναού ή των
κιονοστοιχιών εξείχε λίγο από την κορυφή του στυλοβάτη. Και μέχρι τον
στυλοβάτη τα είδη των παραπάνω ναών δεν διέφεραν μεταξύ τους, από τον
στυλοβάτη όμως και πάνω η διαφορά όχι μόνο είναι μεγάλη, αλλά αποτελεί και
το χαρακτηριστικό γνώρισμα κάθε ρυθμού. Και αυτή τη διαφορά προκαλούσε η
μορφή των κιόνων και η μορφή της ξυλοδεσίας ή του θριγκού, του ανώτερου
δηλαδή μέρους του ναού, το οποίο βρίσκεται επάνω στους τοίχους και στους
κίονες. Ο θριγκός παρουσιάζει την εξής διαφορά: του δωρικού θριγκού το πρώτο
μέλος είναι το επιστύλιο, το οποίο επικάθεται στα ανώτατα μέλη των κιόνων
και το οποίο αποτελείται από μεγάλες τετράπλευρες οριζόντιες δοκούς.
            Αυτές οι δοκοί φέρουν στο πάνω μέρος τους κανόνες, δηλαδή
κοντούς πήχεις, από τους οποίους κρέμονται μικρές αποφύσεις, οι καλούμενες
σταγόνες. Οι κανόνες βρίσκονται πάντα ακριβώς πάνω από το μέσο των
μετακιονίων, δηλαδή πάνω από το διάστημα μεταξύ δύο κιόνων. Πάνω από τους
κανόνες προεξέχει μια συνεχής στενή ταινία και κατόπιν έρχεται το διάζωμα.
Το διάζωμα διαιρείται σε τρίγλυφα και μετώπες. Τα τρίγλυφα είναι πλάκες
τοποθετημένες όρθια και φέρουν τρεις κάθετες γλυφές, δύο ολόκληρες και δύο
μισές, μεταξύ των οποίων προεξέχουν οι λεγόμενοι μηροί. Οι μετώπες είναι
τετράπλευρες πλάκες, οι οποίες φέρουν συνήθως παραστάσεις. Τα τρίγλυφα
βρίσκονται πάντοτε πάνω από τους κανόνες. Μετά το διάζωμα ακολουθεί το γείσο
(κορνίζα), του οποίου η κάτω επιφάνεια κλίνει προς τα εμπρός και κοσμείται
με πίνακες που προεξέχουν, τους προμόχθους και με σειρά από σταγόνες. Οι
προμόχθοι βρίσκονται πάντα πάνω από τα τρίγλυφα και στο μέσο των μετοπών. Τα
διαστήματα μεταξύ των προμόχθων ονομάζονται αγυιές.Το επιστύλιο του ιωνικού
θριγκού δεν έχει την επιφάνεια ενιαία, αλλά διαιρεμένη σε δύο ή τρεις
ταινίες, που προεξέχει λίγο η μία από την άλλη, αναμφίβολα έλαβε την
διαμόρφωση αυτή από την ξυλοδομία, κατά την οποία δύο ή τρεις επάλληλοι
δοκοί αποτελούν το επιστύλιο. Αντίθετα, το διάζωμα είναι ενιαίο και επίπεδο
και επειδή πολλές φορές διακοσμούνταν με παραστάσεις, καλείται ζωφόρος. Το
γείσο συνίσταται άλλοτε από οριζόντιες πλάκες, χωρίς τις δωρικές σταγόνες,
άλλοτε βρίσκονται κάτω από αυτές πυκνές τετράπλευρες προεξοχές, οι οποίες
ονομάζονται γεισήποδες ή οδόντες, διότι προφανώς παριστάνουν τα άκρα των
οριζόντιων ξύλινων δοκών της οροφής και υπενθυμίζουν την γένεσή τους από την
ξυλοδομία. Από τον θριγκό και πάνω, τα δύο είδη του ελληνικού ναού έχουν
πάλι, όπως και στην κρηπίδα, κοινό γνώρισμα την διαμόρφωση της στέγης, η
οποία ήταν σαμαρωτή, σχηματίζει μπροστά και πίσω τα τριγωνικά αετώματα ή
τους αετούς. Η επιφάνεια του βάθους των αετωμάτων καλείται τύμπανο, το οποίο
πλαισιώνεται από γείσα χωρίς προμόχθους. Πάνω από το αέτωμα, όπως και όλη τη
στέγη, πλαισιώνει η υδρορροή ή σίμη, στεφάνι δηλαδή, η οποία στεφανώνει το
οικοδόμημα και συνάμα εμποδίζει τα νερά της βροχής να πέφτουν από τη στέγη
στις προσόψεις.
            Αυτού του είδους οι ναοί ονομάστηκαν "εν παραστάσι". Με την
πάροδο του χρόνου όμως και μάλιστα από την αρχαϊκή εποχή, οι ναοί
διακοσμήθηκαν με περισσότερους κίονες. Πρώτα εμπλουτίστηκαν με δύο ακόμα
κίονες και ονομάστηκαν πρόστυλοι. Αργότερα η ίδια διάταξη των κιόνων
επαναλήφθηκε και πριν της οπίσθιας στενής πλευράς του ναού και ονομάστηκαν
αμφιπρόστυλοι. Πρόστυλοι ναοί ήταν το Αρτεμίσιο στην Επίδαυρο και ο ναΐσκος
στην Ολυμπία ή θησαυρός των Γελώων. Αμφιπρόστυλος ναός είναι ο ναός της
Απτέρου Νίκης της ακροπόλεως Αθηνών. Οι τρεις αυτοί τύποι είναι οι
κυριότεροι τύποι μακράς σειράς ναών, των οποίων το κοινό γνώρισμα είναι ότι
δεν έχουν κίονες και στα πτερά, δηλαδή κατά τις μακρές πλευρές του κτιρίου.
Οι ναοί αυτοί ονομάζονται άπτεροι. Ως άπτεροι, αυτοί οι ναοί ήταν κτίσματα
μικρών διαστάσεων. Με την μεγέθυνση όμως των ναών, όχι μόνο οι στενές
πλευρές απέκτησαν περισσότερους κίονες, αλλά και οι μακρές διακοσμήθηκαν με
μονή ή και διπλή σειρά κιόνων. Οι ναοί που καλλωπίστηκαν με μία σειρά ή δύο
σειρές κιόνων ονομάσθηκαν περίπτεροι ή δίπτεροι. Κατά τον Βιτρούβιο,
περίπτεροι ναοί καλούνται αυτοί που έχουν από έξι κίονες στις στενές πλευρές
και από έντεκα στις μακρές, σ' αυτές συμπεριλαμβανομένων και των κιόνων των
γωνιών. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους όμως περίπτεροι ναοί είναι όλοι οι ναοί
που έχουν γύρω τους μια σειρά κιόνων, ανεξάρτητα εάν οι στενές πλευρές έχουν
έξι κίονες, όπως αναφέρει ο Βιτρούβιος, ή πέντε, όπως ο ναός στο Θέρμο, ή
οκτώ, όπως ο Παρθενώνας.
         Ο περίπτερος ναός είναι η αρχαιότερη μορφή από τους κλασικούς
τύπους του ελληνικού, αυτό το αποδεικνύει ο ναός της Ήρας στην Ολυμπία, το
Ηραίον, του οποίου το σχέδιο χρονολογείται τον 8ο ή 9ο αιώνα π.α.χ.χ. Οι
δίπτεροι ναοί έχουν οκτώ κίονες στην πρόσοψη της κάθε στενής πλευράς και
διπλή σειρά κιονοστοιχιών στις μακρές πλευρές. Ως αρχαιότερο παράδειγμα
δίπτερου ναού αναφέρει ο Βιτρούβιος τον ναό της Αρτέμιδας στην Έφεσο, τον
οποίο έκτισαν ο Χερσίφρων από την Κνωσό και ο γιος του Μεταγένης κατά τον 6ο
αιώνα π.α.χ.χ. και πυρπολήθηκε το 356 π.α.χ.χ. από τον Ηρόστρατο. Στους
παραπάνω τύπους ναών προστίθεται και ο ψευδοπερίπτερος ναός, ο οποίος έχει
επίσης οκτώ κίονες στην πρόσοψη, αλλά από αυτούς μόνο οι τέσσερις μεσαίοι
αναλογούν στον τοίχο του ναού, πάνω σε κάθε μία από τις μακρές πλευρές
υπάρχει απλή σειρά από δεκαπέντε κίονες. Σύμφωνα με τον Βιτρούβιο, ο τύπος
αυτός επινοήθηκε κατά το τελευταίο τρίτο του 3ου π.α.χ.χ αιώνα από τον
Ερμογένη από την Αλαβάνδα, ο οποίος έκτισε το Αρτεμίσιο του Μαιάνδρου στην
Μαγνησία. Κατά τους αρχαιολόγους όμως αρχαιότερος ψευδοπερίπτερος ναός είναι
αυτός που βρίσκεται στην Σελινούντα. Για πιο πλήρη καθορισμό των διάφορων
τύπων που γεννήθηκαν από τον αριθμό των κιόνων προστέθηκε στην παραπάνω
διαίρεση των ναών και η διάκριση τους από τον αριθμό των κιόνων της πρόσοψης
σε ναούς τετράστυλους, όταν έχουν τέσσερις κίονες στην πρόσοψη, εξάστυλους
όταν έχουν έξι και οκτάστυλους, δεκάστυλους ή δωδεκάστυλους, όταν έχουν
οκτώ, δέκα, δώδεκα κίονες. Έτσι π.χ. ο ναός καθορίζεται ως περίπτερος
εξάστυλος, όταν έχει έξι κίονες στις στενές πλευρές και μία σειρά κιόνων
στις μακρές πλευρές. Δίπτερος οκτάστυλος καλείται όταν έχει οκτώ κίονες στις
στενές πλευρές και διπλή σειρά κιόνων στις μακρές του. Παραλλαγή του ιωνικού
ναού είναι ο λεγόμενος κορινθιακός ναός, ο οποίος διαφέρει από τον ιωνικό
μόνο και αποκλειστικά στο κορινθιακό κιονόκρανο και ο οποίος αρχίζει από τον
4ο π.α.χ.χ. αιώνα. Ο ελληνικός ναός κατέληξε πλέον όχι μόνο αυτοτελές
κτίσμα, ελεύθερο στην ύπαιθρο και περίοπτο, αλλά και διακοσμήθηκε με κίονες
και άλλα αρχιτεκτονικά μέλη, ώστε να παρουσιάζει τον πρωτότυπο αλλά και
τελειότερο τύπο του θείου οίκου. Αλλά οτιδήποτε εξυψώνει την πρωτοτυπία του
ελληνικού ναού και τον καθιστά το θαύμα της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής
είναι οι αναλογίες των διάφορων μελών του προς τα άλλα, αναλογίες, οι οποίες
τον διαφοροποιούν κάθε ναό άλλων αρχαίων λαών. Οι αναλογίες αυτές έχουν ως
γνώμονα την σχέση των διάφορων μερών του οικοδομήματος με τη διάμετρο του
κίονα προς τη βάση. Πάνω στη βάση αυτής της αρχής οι ναοί σε σχέση με την
απόσταση που χωρίζει τους κίονες από τους άλλους, καλούνται πυκνόστυλοι,
όταν το μεταξύ διάστημα από κίονα σε κίονα είναι ίσο προς τρεις αναλογίες
της διαμέτρου του κίονα προς τη βάση του, δηλαδή το διάστημα είναι τρεις
φορές μακρύτερο από τη διάμετρο του κίονα, σύστυλοι, όταν είναι τέσσερις
φορές, εύστυλοι, τέσσερις και μισή, διάστυλοι, έξι και αραιόστυλοι παραπάνω
από έξι. Ανάλογα με αυτές τις διαφορές της πυκνότητας ή αραιότητας των
κιόνων αντιστοιχούσαν και οι διάφορες ποικιλίες από το ύψος των κιόνων και
του θριγκού.
          Με άλλα λόγια, όλα τα μέλη του ναού υπόκεινται στην ίδια αρχή των
αναλογιών. Αλλά και η εσωτερική του διάταξη δεν ανταποκρίνονταν λιγότερο
στην εμπνευσμένη, αρμονική και πλούσια σε διάκοσμο εξωτερική εμφάνιση. Το
κτίριο του ναού, το οποίο περιβάλλονταν από κίονες, είχε συνήθως σχήμα
τετράπλευρου ορθογωνίου. Και, αρχικά αποτελούνταν από μία και μόνη αίθουσα,
η οποία καλούνταν σηκός και στην οποία ιδρύονταν το λατρευτικό άγαλμα της
τιμώμενης θεότητας. Ο σηκός ήταν ερμητικά κλεισμένος και στεγασμένος, όμως
συγκοινωνούσε με τον διάδρομο της εισόδου, που βρίσκονταν μπροστά του, από
μια πόρτα, της οποίας τα κλειδιά κρατούσαν οι ιερείς. Στη μεγέθυνση όμως του
τετράγωνου κτιρίου, ο ελληνικός ναός διαιρέθηκε σε τρία μεγάλα μέρη: τον
πρόναο ή τον πρόδομο, τον σηκό ή το άδυτο και τον οπισθόδομο. Ο πρόναος
σχηματίζονταν με την προέκταση των δύο μακρών τοίχων του σηκού και ενός
εγκάρσιου τοίχου, στον οποίο υπήρχε πόρτα που οδηγούσε στον σηκό. Αυτό το
πρώτο τμήμα του ναού χωρίζονταν ανάλογα την περίσταση από μία σειρά κιόνων,
στις μετακιονίες των οποίων υπήρχαν κιγκλίδες, οι οποίες τον έφραζαν εντελώς
και μάλιστα έτσι προφυλάσσονταν τα πολύτιμα αντικείμενα και αφιερώματα, που
υπήρχαν μέσα στον πρόναο.
            Ο σηκός, στον οποίο εισέρχονταν από μεγάλη και συχνά πολυτελή
πόρτα, που υπήρχε στο βάθος του τοίχου του πρόναου, χωρίζονταν πολλές φορές
και μάλιστα από αρχαιοτάτων χρόνων σε δύο ή τρία κλίτη ή υποστάσεις με απλή
ή διπλή σειρά κιόνων. Η μεσαία υπόσταση αφήνονταν μερικές φορές χωρίς σκεπή
και λόγω αυτής της ιδιορρυθμίας ο ναός ονομαζόταν ύπαιθρος. Στο βάθος αυτού
του διαμερίσματος ήταν ιδρυμένο το λατρευτικό άγαλμα της θεότητας και γύρω
από αυτό υπήρχαν και άλλα αναθήματα και αγάλματα. Αυτό το τμήμα του ναού
λέγονταν άδυτο και δεν ήταν προσιτό σε όλους. Το τελευταίο διαμέρισμα του
ναού ήταν ο οπισθόδομος, ο οποίος ήταν γενικά όμοιος με τον πρόναο και
αποτελούσε την οπίσθια πρόσοψη του ναού, όπως ο πρόναος αποτελούσε την
εμπρόσθια πρόσοψη. Συνήθως ο οπισθόδομος ήταν τελείως απομονωμένος από τον
σηκό, μερικές φορές όμως συγκοινωνούσε με αυτόν από μία πόρτα. Αυτό το τμήμα
του ναού είχε τη θέση του θησαυροφυλακίου του Ιερού, οπότε και κλείνονταν με
κιγκλίδες και χάλκινη πόρτα.Τέτοιος ήταν ο ελληνικός ναός σε εξωτερική
εμφάνιση και σε εσωτερική διαίρεση από τον 8ο αιώνα π.α.χ.χ. και μετά, μέχρι
την βίαιη επικράτηση των χριστιανών. Μερικές φορές ο ναός λάμβανε το όνομα
της λατρευόμενης θεότητας. Έτσι, Ποσιδήϊον ή Ποσειδώνιον ήταν ο αφιερωμένος
ναός στον Ποσειδώνα, Ηραίον στην Ήρα, Αμφιαράειον στον Αμφιάραο, Ασκληπείον
στον Ασκληπιό, Ηφαιστείο στον Ήφαιστο κ.λπ.
          Πάρα πολλοί είναι οι περίφημοι ελληνικοί ναοί όλων των ρυθμών,
διατάξεων και μεγεθών που ιδρύθηκαν ανά τους αιώνες σε ολόκληρο τον ελληνικό
κόσμο, αλλά οι περιφημότεροι ναοί για το μέγεθος των διαστάσεων ή το κάλλος
του διακόσμου τους ήταν: 1) Οι αρχαιότεροι δωρικοί ναοί της Κάτω Ιταλίας και
της Σικελίας και ιδίως το Ολυμπείο των Συρακουσών, το κολοσσιαίων διαστάσεων
Ολύμπειο του Ακράγαντα, το οποίο είχε πλάτος 46,30 και μήκος 113,45 μέτρα
και το οποίο κτίστηκε γύρω στο 480 π.α.χ.χ., ο ναός του Απόλλωνα στην
Σελινούντα, πλάτους 50,11 επί 110,36 μέτρα, περίπτερος ναός με οκτώ κίονες
στις στενές πλευρές και δεκαεπτά στις μακρές του και ο ναός της Δήμητρας
στην Ποσειδωνία, ο οποίος είχε εννέα κίονες στην πρόσοψη και δεκαοκτώ στις
πλευρές, 2) οι δωρικοί ναοί της κύριας Ελλάδας και ιδίως το Ηραίον της
Ολυμπίας, ο αρχαιότερος από τους σωζόμενους ναούς των ιστορικών χρόνων, όπως
και ο ναός του Ολυμπίου Διός στην Ολυμπία. Ο ναός του Θέρμου, ιδιαίτερος για
την απλή σειρά των κιόνων του σηκού, ο ναός του Απόλλωνα στην Κόρινθο, έργο
του τέλους του 6ου αιώνα π.α.χ.χ., ο ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς, ο
οποίος κάηκε το 548 π.α.χ.χ. και ανοικοδομήθηκε γύρω στο 340 - 330 π.α.χ.χ.
και στον οποίο υπήρχε ιδιαίτερο διαμέρισμα όπου βρισκόταν το χάσμα του
μαντείου, ο ναός της παρθένου Αθηνάς που βρίσκεται πάνω στην Ακρόπολη της
Αθήνας, ο λεγόμενος Παρθενώνας και το Ηφαιστείο, ναός αφιερωμένος στον
Ήφαιστο, που βρίσκεται κάτω από την Ακρόπολη, 3) ο ναός της Αφαίας στην
Αίγινα και ο μοναδικός δωρικός ναός στη Μικρά Ασία, ο ναός της Άσσου.

           Από τους ιωνικούς ναούς αξιολογότεροι ήταν:  Ο αρχαιότατος
ιωνικός ναός που αποκαλύφθηκε στην πόλη της Τροίας, Νεανδρεία, του οποίου τα
κιονόκρανα φέρουν τον λεγόμενο αιολικό τύπο, ο οποίος διαιρούνταν εσωτερικά
σε δύο υποστάσεις από απλή σειρά κιόνων, ο ναός της Αρτέμιδας στην Έφεσο, το
Αρτεμίσιο, έργο του 6ου αιώνα π.α.χ.χ., ναός δίπτερος οκτάστυλος, με είκοσι
κίονες στις μακρές πλευρές, των οποίων οι κατώτεροι σπόνδυλοι είχαν πάνω
τους ανάγλυφες παραστάσεις και ήταν ανάθημα του Κροίσου, αυτός ο ναός
συγκαταλέγονταν στα επτά θαύματα του κόσμου, ο μικρός, αλλά όμορφος, ναός
της Πολιάδας Αθηνάς, τον οποίον αφιέρωσε ο Αλέξανδρος γύρω στο 334 π.α.χ.χ.
και ο οποίος ήταν απλός περίπτερος ναός με κίονες της περίστασης 6x11, ο
ναός του Φιλησίου Απόλλωνα, το Διδυμαίο στα Δίδυμα, δίπλα στη Μίλητο, έργο
του 4ου αιώνα π.α.χ.χ., το οποίο εκτέλεσαν οι αρχιτέκτονες Δάφνις και
Παιόνιος. Ο ναός ανεγείρονταν πάνω σε κρηπίδωμα επτά σκαλιών και είχε μήκος
109 μέτρα και πλάτος 51 μέτρα και ήταν δίπτερος με 10x21, τον βαθύ πρόναο
αυτού του ναού υποστήριζαν 12 κίονες, πίσω από τον οποίο υπήρχε δωμάτιο που
ονομαζόταν χρησμογραφείο, γιατί απ' αυτό ανακοινώνονταν οι χρησμοί του Θεού,
ο ψευδοπερίπτερος ναός της Αρτέμιδας στις Σάρδεις, ο ναός της Ήρας στη Σάμο,
το Ηραίον, τον οποίο ο Ηρόδοτος αναφέρει ως τον μέγιστο των ναών, από όσους
είδε, και, ο οποίος, ως δίπτερος, είχε οκτώ κίονες στην πρόσοψη, εννέα στον
οπισθόδομο, ανά είκοσι σε διπλή σειρά κατά τους δύο μακρούς τοίχους. Το
Ερεχθείο, που βρίσκεται πάνω στην Ακρόπολη, θαύμα ιωνικού καλλωπισμού έχει
μήκος 108,73 μέτρα και πλάτος 54,48 μέτρα, το Ολυμπείο ή ναός του Ολυμπίου
Διός, που επίσης είναι στην Αθήνα, έργο που αποπερατώθηκε μετά από πολλούς
αιώνες από τον αυτοκράτορα Αδριανό και είχε 107,75 μέτρα μήκος και 41 μέτρα
πλάτος. Αυτός ο ναός ήταν δίπτερος κορινθιακού ρυθμού με οκτώ κίονες στις
στενές πλευρές και είκοσι στις μακρές, επίσης είχε άλλους τέσσερις πριν τον
πρόναο και τον οπισθόδομο, στο σύνολό τους ήταν 104 κίονες, των οποίων το
ύψος ήταν 17,25 μέτρα. Μεταξύ των πιο ονομαστών και θαυμαστών ναών των
Ελλήνων ήταν ο Παρθενώνας, για την αρμονική διαμόρφωσή του και τον άφθαστο
πλαστικό του διάκοσμο.
         Ο Παρθενώνας  ήταν από τα τελειότερα δείγματα της θρησκευτικής
αρχιτεκτονικής των αρχαίων Ελλήνων. Αυτός ο ονομαστός ναός στηρίζεται πάνω
σε κρηπίδωμα τριών μαρμάρινων σκαλοπατιών, πάνω στο ανώτερο από αυτά πατούν
στηριζόμενοι οι δωρικοί κίονες. Αυτοί οι κίονες, οκτώ στις στενές πλευρές
και δεκαεπτά στις μακρές και με ύψος 10,45 μέτρα, περιβάλλουν το οικοδόμημα,
το οποίο έχει σχήμα μεγάλου ορθογωνίου, μήκους 69,50 μέτρων και πλάτους 31
μέτρων περίπου. Ο αρχιτεκτονικός διάκοσμος είναι ο σοβαρός δωρικός
διάκοσμος. Οι γλυπτές μετώπες, εναλλασσόμενες με τα τρίγλυφα, ως τετράγωνοι
ζωγραφικοί πίνακες, παρουσιάζουν σειρά θεμάτων που έχουν σχέση με τις
αγαπητές παραδόσεις των Αθηναίων, οι οποίες παριστάνουν τη μάχη των Λαπιθών
και των Κενταύρων, το μύθο του Ερεχθέα και της Πανδρόσου, την ιστορία των
μυθολογικών αρχών της Αθήνας και της παράδοσης σχετικά με την θεά Αθηνά. Τα
αετώματα είναι διακοσμημένα με σειρά ολόγλυφων αγαλμάτων, έργων του Φειδία
και της σχολής του και παρίσταναν, αυτά του ανατολικού αετώματος τη γέννηση
της Αθηνάς και αυτά του δυτικού την έριδα για την διεκδίκηση της αττικής γης
μεταξύ της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Κάτω από τον θριγκό, στο ψηλότερο μέρος
του τοίχου, μια μαρμάρινη ταινία περιβάλλει όλο το κτίριο, η ζωφόρος, πάνω
στην οποία απεικονίζεται, ανάγλυφη, η πομπή των Παναθηναίων με τις Ιέρειες
της Θεάς, τη συνοδεία των θρησκευτών για τη θυσία, τα πάνοπλα πολεμικά
άρματα και τη μικρή παρέλαση των ιππέων, των οποίων οι χλαμύδες ανεμίζουν
στον άνεμο. Ο πλαστικός εξωτερικός διάκοσμος του ναού συμπληρώνεται με
διακοσμητικά στολίδια στο ψηλότερο τμήμα του ναού. Τέτοια στολίδια είναι οι
υδρορροές, οι οποίες καταλήγουν σε κεφάλια λιονταριών και τα ακρωτήρια της
στέγης σε σχήματα Σφιγγών, αγγείων, τριπόδων, Νικών, λιονταριών,
χρωματισμένων συνήθως σωστά. Στο εσωτερικό, ο σηκός διαιρούνταν σε τρεις
υποστάσεις από δύο σειρές κιόνων με διπλό ρυθμό κιόνων, που ήταν
τοποθετημένοι οι μεν πάνω στους δε. Η κάτω σειρά, δωρικού ρυθμού,
στηρίζονταν επάνω στο δάπεδο του σηκού και υποβάσταζε το επιστύλιο, πάνω στο
οποίο στηρίζονταν η ανώτερη σειρά κιόνων ιωνικού και δωρικού ρυθμού.
           Το άγαλμα της Θεάς, που ήταν ιδρυμένο στο βάθος του σηκού, ήταν
το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Παρθένου Αθηνάς, έργο του Φειδία.
Στηρίζονταν πάνω σε πλούσια ανάγλυφο βάθρο και προκαλούσε την έκπληξη των
θρησκευτών και των περιηγητών, τόσο για τη θαυμάσια πλαστική εκτέλεση, όσο
και για τον αμύθητο πλούτο του ευγενούς μετάλλου, από το οποίο ήταν
κατασκευασμένο και των άλλων πολύτιμων λίθων, με τους οποίους ήταν
διακοσμημένο. Οι κίονες του σηκού, τριγύρω από το άγαλμα, ήταν στολισμένοι
με όπλα. Γύρω από το βάθρο του αγάλματος υπήρχαν έργα τέχνης, αναθηματικοί
πίνακες και πολύτιμα υφάσματα. Το εσωτερικό του οπισθόδομου είχε πιθανόν
τέσσερις κίονες, οι οποίοι κρατούσαν τη στέγη του. Σ' αυτό το διαμέρισμα
φυλάσσονταν και ο θησαυρός της Θεάς, ο οποίος συνίστανται από αναθήματα,
ιστορικά κειμήλια, όπως ήταν το βραχύ και ευθύ ξίφος του Μαρδόνιου (στα
περσικά "ακινάκης"), ο θρόνος του Ξέρξη με τα ασημένια πόδια και ο θησαυρός
της αθηναϊκής πολιτείας με τις σφραγίδες της δημοκρατίας. Αυτός σε γενικές
γραμμές ήταν ο ναός της Παρθένου Αθηνάς, ο οποίος αποτελεί τον τελειότερο
τύπο ελληνικού ναού.
© Πνευματικά δικαιώματα Ιεροπρακτικός Θίασος Δελφύς

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ναοί του αρχαίου Ελληνικού χώρου"

Ελληνική πρωτιά - Ύμνος εις την Ελευθερία

Έχουμε τον μεγαλύτερο σε μήκος εθνικό ύμνο στο κόσμο όσον αναφορά το μέγεθος του κειμένου αυτό καθ'αυτό. Ο Ύμνος εις την Ελευθερία του Διονύσιου Σολωμού που γράφτηκε το 1823 είναι 158 στίχους (stanzas) μακρύς, με διαφορετικά νοήματα κάθε συστοιχίας, καθίστοντας τον εύκολα τον πιο κειμενικά μακρύ και ποικίλο εθνικό ύμνο του πλανήτη και έναν από τους λίγους που εξυμνούν την Ελευθερία και μόνο. Τον μικρότερο τον έχει η Ιαπωνία με μόνο 4 στίχους μάκρος (και δεν είναι το μόνο πράγμα που έχουν μικρό, σωστά? :-P ).
Detsis Terry

Δέτσης Λευτέρης

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ελληνική πρωτιά - Ύμνος εις την Ελευθερία"

ΚΡΗΤΙΚΗ-ΑΡΧΑΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

 Η Ελληνική γλώσσα μιλιέται στην Κρήτη μετά την κάθοδο των Αχαιών (περίπου μετά το 1450 π.Χ.). Ποια γλώσσα μιλούσαν κατά την μινωική εποχή δεν έχει γίνει ακόμη γνωστό, αφού δεν έχουν διαβαστεί ακόμη τα σωζόμενα γραπτά μνημεία.
 Ο Όμηρος μας πληροφορεί (στο τ της Οδύσσειας) πως στην Κρήτη κατοικούσαν Ετεόκρητες, Πελασγοί και Κύδωνες, Αχαιοί και Δωριείς.
 Ετεόκρητες ονομάζονταν οι γηγενείς κάτοικοι του Νησιού, οι Μινωίτες, οι οποίοι μετά την κάθοδο των Δωριέων κατέφυγαν και περιορίστηκαν στο ανατολικό άκρο της Κρήτης. Στην αρχαία πόλη Πραισό που βρισκόταν στην περιοχή της Σητείας έχουν βρεθεί επιγραφές γραμμένες με ελληνικούς χαρακτήρες σε μια γλώσσα που οι ειδικοί ονομάζουν ετεοκρητική και πιθανόν να είναι ένα προελληνικό κρητικό ιδίωμα.
Από τότε λοιπόν αφού έμεναν στο νησί πέντε διαφορετικά φύλα, τα ελληνικά της Κρήτης θα είχαν διάφορους ιδιωματισμούς ποικίλης προέλευσης. Εξ’ άλλου ο Όμηρος χαρακτηρίζει τη γλώσσα που μιλιέται στο νησί «μεμιγμένη».
Με το πέρασμα του χρόνου επικράτησε η δωρική διάλεκτος, η λεγόμενη «αυστηρά δωρική». Σ’ αυτήν είναι γραμμένη η επιγραφή της Γόρτυνας (5ος αιώνας π.Χ.). Η διάλεκτος αυτή μιλιόταν στην Κρήτη μέχρι τους πρώτους αιώνες μ.Χ., μέχρι δηλαδή της επικράτηση της αλεξανδρινής ή ελληνιστικής κοινής.
Μέχρι το 14ο αιώνα μ.Χ. δεν υπάρχουν γραπτά μνημεία ώστε να ξέρουμε πως μιλούσαν οι Κρητικοί μετά της επικράτηση της ελληνιστικής κοινής. Αλλά οι δωρισμοί και τα αρχαϊκά λεξιλογικά στοιχεία, στα τοπωνύμια κυρίως, αποδεικνύουν πως η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ να μιλιέται στο νησί..

Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας έχομε γραπτά κείμενα από τις αρχές του 14ου αιώνα. Τα κυριότερα λογοτεχνικά κείμενα σε κρητική διάλεκτο είναι, όπως είναι γνωστό, τα έργα της «Κρητικής σχολής» των δυο τελευταίων αιώνων της ενετοκρατίας. Στην ιστορία της νεοελληνικής διαλεκτολογίας η Κρήτη κατέχει ιδιαίτερη θέση, η οποία οφείλεται όχι τόσο στη φύση της διαλέκτου της και των γλωσσικών χαρακτηριστικών, αλλά κυρίως στη σχέση της με τη λογοτεχνία.
 Κατά τον 16ο και 17ο μ.Χ. αιώνα, περίοδο που είναι γνωστή και ως «Κρητική Αναγέννηση» η γλώσσα της κρητικής λογοτεχνίας έπαιξε το ρόλο μιας κρητικής κοινής γλώσσας, σχετικά με τα κρητικά ιδιώματα. Η Κρήτη δηλαδή κατά τον Α. Μirambel δημιούργησε μια ιδιωματική κοινή γλώσσα στην οποία η νεοελληνική κοινή αλλά και η λογοτεχνία του σύγχρονου ελληνισμού οφείλει πολλά.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας μπορούμε να παρακολουθήσομε την εξέλιξη της διαλέκτου κυρίως από τα δημοτικά τραγούδια (μαντινάδες, ριζίτικα, ρίμες κ.τ.λ.) και από κάποια δικαιοπρακτικά έγγραφα.
Η κρητική διάλεκτος κατά την άποψη όλων των διακεκριμένων επιστημόνων, οι οποίοι τη μελετούν συστηματικά, είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες τοπικές μορφές της γλώσσας μας, με πολλά αρχαϊκά στοιχεία στο λεξιλόγιο, στη μορφολογία και στη σύνταξη. Ο συντηρητικός της χαρακτήρας συνετέλεσε ώστε να διατηρηθούν παλαιότερες μορφές της γλώσσας μας (κλασική, Βυζαντινή) γι΄ αυτό η γνώση της κρητικής διαλέκτου βοηθά πολλές φορές στη επίλυση διαφόρων προβλημάτων ετυμολογικών κ.ά. της κοινής νεοελληνικής.
Μάλιστα όπως υποστηρίζουν νεώτεροι μελετητές πολλές λέξεις των ομηρικών επών που δεν μαρτυρούνται στην αττική πεζογραφία, επιβίωσαν στις ελληνικές διαλέκτους. Μια απ’ αυτές είναι και η κρητική.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λέξη αλισάχνη, η οποία στην κρητική διάλεκτο σημαίνει το λεπτό αλάτι που μένει στα κοιλώματα των βράχων της παραλίας, όταν εξατμιζόταν το θαλασσινό νερό, αλλά και το πολύ αλμυρό π.χ. πολύ αλάτσι ήβαλες στο φαΐ κι εγίνηκε αλισάχνη. Η λέξη προέρχεται από το αλός άχνη ( = αφρός της θάλασσας) και απαντά στην Οδύσσεια (ε 403) «είλυτο δε πανθ’ άλός άχνη» και στην Ιλιάδα(Δ 426) «Ως δ΄ ότε κύμα θαλάσσης…μεγάλα βρέμει, αμφί δε τ`άκρας κυρτόν εόν κορυφούται, αποπτύει δ’ αλός άχνην»
Έτσι και η λέξη πέζα διασώθηκε στις νεοελληνικές διαλέκτους, ενώ δεν απαντά στην αττική διάλεκτο, που την συναντούμε στο Ω 272 της Ιλιάδας «πέζη επί πρώτη» και στα σύνθετα αργυρόπεζα (επίθετο της Θέτιδας) κυανόπεζα (επίθετο τραπεζιού).
Το απλό πέζα (ομόριζο του ποδ-) δεν απαντά στην αττική διάλεκτο, ενώ επιβιώνει στην Κρήτη και σε μερικά νησιά του Αιγαίου. Στην κρητική διάλεκτο η λέξη πέζα σημαίνει τον απόκρημνο βράχο των βουνών, κάτι σα σκαλοπάτι στο γκρεμό, όπου κατεβαίνουν οι αίγες, για να βοσκήσουν. «εκατέβηκε η αίγα στην πέζα να φάει χόρτα και δε μπορεί να ξαναβγεί». Στην κοινή νεοελληνική επιβιώνει με τα παράγωγα πεζούλα, πεζούλι, πεζουλάκι.
Πέρα όμως από τις ομηρικές λέξεις που είναι σπανιότερες ένα τεράστιο πλήθος λέξεων έρχονται κατ’ ευθείαν από τα αρχαία ή τα μεταγενέστερα βυζαντινά ελληνικά. Συστηματική καταγραφή τους δεν έχει γίνει ακόμη και δυστυχώς πολλές απ΄ αυτές χάνονται με το πέρασμα του χρόνου. Ενδεικτικά θα αναφέρω μερικές.
Το ρήμα παίζω (από το αρχ. παίω = κτυπώ) διατηρεί την ίδια σημασία.
Ήπαιξέ ντου ένα σκαμπίλι μα τού ’βγαινε». Αλλά και «παίζει τη γ-καμπάνα» ή «παίζει του λαγού».
Το ρήμα ρέγομαι (αρχ. ορέγομαι) και θαμάζομαι, το οποίο μάλιστα διατηρεί τη σημασία του απορώ, εκπλήσσομαι, όπως φαίνεται καθαρά στα τραγούδια και τις μαντινάδες της Κρήτης.
«Πως ρέγομαι να σε θωρώ τσι ράπες φορτωμένηνα `σαι του ήλιου κόκκινη και του φιλιού γραμμένη»
«Θαμάζομαι η μάνα σου πώς δε μ-πετά στα νέφητέθοιο σγουρό βασιλικό απού `χει κι ανεθρέφει».
«Λουλούδι σ’ είχα στη γ-καρδιά και γίνηκες αγκάθικι ο κόσμος το θαμάζεται η αγάπη πώς εχάθη».
Ανεστορούμαι και ανεστορίζω που σημαίνει θυμούμαι και διηγούμαι (από το αρχ. ανιστορέω). « Όντε δα σ’ ανεστορηθώ α γεύγομαι σκολάζω κι αν είμαι και με συντροφιά κλαίω κι αναστενάζω». Πολλές φορές άκουγα από τη γιαγιά αλλά και από τη μητέρα μου τη φράση «εσάβαξε το σπίτι», δηλαδή σείστηκε το σπίτι. Δε μπορούσα όμως να ξέρω τότε ότι επρόκειτο για το αρχαίο ρήμα σαβάζω το σχετικό με τη λατρεία του Βάκχου, ο οποίος στη Φρυγία της Μ. Ασίας λεγόταν Σαβάζιος.
 Ίσως από τη θορυβώδη αυτή λατρεία το ρήμα κατέληξε να σημαίνει προξενώ μεγάλο θόρυβο, σείομαι και μετακινούμαι. «Όλη νύχτα εκοιμούντανε και δεν εσάβαξε» (δε σάλεψε καθόλου). Η αρχ. ελληνική λέξη όμβρος έγινε ομπρά και το ομβρέω, ομπριώ. «Εγόρασα ένα θραψανιώτικο σταμνί απού κρατεί το νερό κρυγιό μα ομπρεί», (δηλαδή δεν είναι στεγανό, βγάζει νερό από την εξωτερική επιφάνειά του).
Η δρόσος επιβιώνει στην κρητική διάλεκτο αλλά με τη σημασία επιθέτου και μόνο στην ονομαστική. «Ήκοψα δυο απίδια και τά ’φαγα κι ήτονε δρόσος» (πολύ δροσερά). Λέγεται και δροσά με τη σημασία επιρρήματος «Όλη μέρα δεν ήβαλα στο στόμα μου δροσά» (δεν έφαγα τίποτα). Απαντάται όμως και σε πολλά άλλα παράγωγα και σύνθετα . π.χ. Δροσούλα, δροσερεύγω (δροσίζομαι), δροσάπιδο, δροσοκοκαλιάζω (δροσίζομαι ως το κόκαλο), δροσοποτά (ως απρόσωπο ρήμα, σημαίνει πως το μέρος είναι δροσερό). Από την ίδια λέξη προέρχεται και το δροσερικό (το δροσερό φρούτο, κυρίως το αγγούρι). «Έλα μπρε να σου δώσω ένα δροσερικό απού το `κοψα ίδια εδά απ΄το περβόλι». Αλλά και μεταφορικά η δροσοπεζούλα σημαίνει το καθησιό, τα ην ξάπλα, όπως φαίνεται από τη λαϊκή ρήση «όποιος τον ύπνο αγαπά και τη δροσοπεζούλα, πολλά καλά λιγώνεται η γι-έρημή ντου γούλα». Πρόσφατα, σε μια επίσκεψή μου στο χωριό Γκαγκάλες, άκουσα μια ηλικιωμένη γυναίκα να χρησιμοποιεί το αρχαίο ρήμα συνεικάζω, που σημαίνει συγκρίνω. «Εγώ τον ε-συνείκασα και μου φάνηκε πως είναι απού το σόι μας» μου είπε. Θα αναφερθώ ακόμη στη λέξη πουργός ή προυγός και προυγεύγω. Που να φανταστεί κανείς πως ο ταπεινός πουργός, δηλαδή ο βοηθός του χτίστη που μετέφερε λάσπη και άλλα υλικά, έχει σχέση με τον υπουργό; Κι όμως αυτή είναι η πρώτη σημασία της λέξης στην αρχ. ελληνική.
 Ο αρχαίος υπουργός ήταν ο υπηρέτης, ο βοηθός κάποιου. Ο ιστορικός Πολύβιος (2ος αι. π.Χ.) αναφερόμενος στον κολοσσό της Ρόδου, λέει «Πτολεμαίος επηγγείλατο… εις την του κολοσσού κατασκευήν τάλαντα τρισχίλια, οικοδόμους εκατόν, υπουργούς τριακοσίους και πεντήκοντα». Τη λέξη διασώζει στα «Δίφορά» του ο αείμνηστος Κ. Φραγκούλης.

«Μιαν εκκλησάν εχτίζανε σ΄ένα περιθαλάσσιμα αποβραδίς τελεύγουν τη και το πρωί χαλούσε.
Χλίβεται ο πρωτομάστορας χλίβουνται κι οι μαστόροικι απορημένοι στέκουνται πουργοί και πετροκόποι»
Επίσης αντί των κοινών κατσίκα, κρεβάτι, λάσπες, οι κρητικοί διατήρησαν τα αρχαϊκά: αίγα, κλίνη, πηλά. Αλλά και στη σύνταξη διατηρήθηκαν πολλά από τα γνωρίσματα της αρχ. ελληνικής, όπως π.χ. η αντίστροφη θέση της αντωνυμίας ως προς το ρήμα. Ήφερά σου, παρακαλώ σε, λέω σου ( αντί σου έφερα, σε παρακαλώ κ.τ.λ.).
 Όπως διαπιστώνουμε λοιπόν, η κρητική διάλεκτος, εκτός από τον πλούτο του λεξιλογίου, την πολυσημία των λέξεων, τον εκπληκτικό αριθμό των συνωνύμων, διατηρεί και την αρχαϊκότερη μορφή μεγάλου πλήθους λέξεων και βρίσκεται πλησιέστερα στις παλαιότερες φάσεις της ελληνικής και συγκεκριμένα στη μεταγενέστερη φάση της ελληνιστικής και στη βυζαντινή.
Αποτελεί επομένως ένα κρίκο ανάμεσα στη σύγχρονη μορφή της γλώσσας μας και στις παλαιότερες εκείνες μορφές της. Όμως εκτός από τους ειδικούς επιστήμονες, για τους οποίους η μελέτη της είναι πολύ χρήσιμη, πρέπει και μεις και κυρίως οι νεότεροι, όποτε μπορούμε, να την μελετούμε γιατί αποτελεί σημαντικότατο μέρος της παράδοσής μας.
της Ευαγγελίας Πετρουγάκη

Φιλλολόγου, αντιπροέδρου ΕΦΝΗ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΚΡΗΤΙΚΗ-ΑΡΧΑΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ"

Χιλιάδες οι αγγλικές λέξεις με ελληνική ρίζα

Εφημερίδα της Αυστραλίας, αναφέρεται σε δημοσίευμα της στον σημαντικό αριθμό των αγγλικών λέξεων που έχουν ελληνική ρίζα, παραθέτοντας μάλιστα και παραδείγματα για την ενίσχυση της επιχειρηματολογίας του.

Συγκεκριμένα, η εφημερίδα The Courier Mail, της Βρισβάνης (Μπρισμπέιν), αναφέρει στο δημοσίευμα της τον σημαντικό αριθμό των 11.555 αγγλικών λέξεων με ελληνική ρίζα.
«Το Λεξικό Αγγλικής Γλώσσας της Οξφόρδης αναφέρει 11.555 λέξεις με ελληνική προέλευση» τονίζει χαρακτηριστικά η εφημερίδα.
Συμπληρώνει επίσης ότι «πολλές από αυτές τις λέξεις δεν χρησιμοποιούνται πλέον, δεδομένου ότι το λεξικό αναφέρει όλες τις αγγλικές λέξεις στην ιστορία της γλώσσας. Ωστόσο παραμένει ένα πολύ σημαντικό σύνολο λέξεων της σύγχρονης αγγλικής που προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και έφτασαν σε μας μέσω των λατινικών ή και της γαλλικής γλώσσας».

Παράλληλα, το άρθρο αναλύει διάφορα χαρακτηριστικά των αγγλικών λέξεων που μαρτυρούν την ελληνική προέλευσή τους, φέρνοντας σχετικά παραδείγματα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Χιλιάδες οι αγγλικές λέξεις με ελληνική ρίζα"

Η μικροβιολογική δράση του ζεόλιθου

Του Νίκου Λυγερού

Μια από τις πιο εντυπωσιακές δράσεις της χρήσης του ζεόλιθου είναι η εφαρμογή του στην ποιότητα του γάλακτος. Ήδη ξέρουμε από παλαιότερη μελέτη ότι το συμπλήρωμα της διατροφής των αγελάδων, επιτρέπει μια αύξηση της παραγωγής κατά 17 %. Με την φυσική αποτοξίνωση που προκαλεί ο ζεόλιθος δεσμεύοντας τις ελεύθερες ρίζες, τις τοξίνες και τα βαρέα μέταλλα, είναι φυσιολογικό να έχουμε έναν οργανισμό σε καλύτερη φυσική κατάσταση και κατά συνέπεια να έχει καλύτερη παραγωγική απόδοση. Εφαρμογές του ζεόλιθου είχαν δείξει στον καθαρισμό του νερού ότι υπάρχει αποτελεσματικότητα στην καταπολέμηση των κυανοβακτηρίων. Οι πιο πρόσφατες εφαρμογές του ζεόλιθου αυτή τη φορά στη διατροφή των προβατίνων δείχνει ότι μπορούμε να έχουμε σημαντικά αποτελέσματα στη μείωση του πληθυσμού των μικροβίων ανά μονάδα. Πιο συγκεκριμένα μια μελέτη ενός μηνός έδειξε ότι μετά από 15 μέρες διατροφής με 2% ζεόλιθο έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση από 1.000.000 μικρόβια ανά μονάδα σε 400.000 μικρόβια ανά μονάδα. Στη συνέχεια στο επόμενο δεκαπενθήμερο περάσαμε στο στάδιο των 300.000 μικροβίων. Αλλά η διαφορά δεν είναι μόνο αξιόλογη, αλλά κάνει και τη διαφορά σε ένα νέο τομέα εφαρμογής. Βέβαια, γνωρίζουμε τη μυκητοκτόνα δράση του ζεόλιθου αλλά τώρα έχουμε στοιχεία και σε επίπεδο μικροβιολογικό, πράγμα το οποίο είναι σημαντικό για την κτηνοτροφία μας.

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=14470&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η μικροβιολογική δράση του ζεόλιθου"