Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων.

Κατηγορίες επωνύμων Τα επώνυμα των Ελλήνων Αρβανιτών μπορούν να χωριστούν στις παρακάτω κατηγορίες:
1. Επώνυμα τα οποία προέρχονται από τις συνήθειες του ατόμου. Όταν κάποιος είχε μια συνήθεια που ξένιζε τους υπόλοιπους, πολύ εύκολα του κολλούσαν ένα σχετικό πα- ρατσούκλι το οποίο τις περισσότερες φορές παρέμενε ως επώνυμο, π.χ. τζάθας, ξυπόλυτος.
2. Επώνυμα που προέρχονται από αναπηρίες, π.χ. αν κάποιος είχε κάποια πάθηση στα μάτια και δεν έβλεπε τον φώναζαν κιόρη.
Επίσης αν κάποιος ήταν πολύ κοντός τον φώναζαν σκούρτη.
 3. Επώνυμα που προέρχονται από σημαντικά μέρη του σώματος. Εδώ θα δούμε ότι την πρωτιά την έχουν τα γεν- νητικά όργανα των ανθρώπων, ανδρών, γυναικών, αγοριών και κοριτσιών. Π.χ. Πίτσης, Τούτας, Ντούτσης, κ.λπ., απ’ όπου προέρχονται και τα «ακραία» επώνυμα. Επίσης σημα- ντικό ρόλο έχουν και τα οπίσθια του ανθρώπου με τα οποία υπονοούνταν κατωτερότητα και χλευασμός, π.χ. Μπιθικό- τσης, Μπιθιπούλιας, Μπιθαράς
4. Επώνυμα που προέρχονται από το χρώμα του δέρμα- τος, και των μαλλιών, π.χ. Κριεκούκης, Κριεζής, Μπιθιζής.
5. Επώνυμα πού προέρχονται από τα μικρά ονόματα τα οποία οι Αρβανίτες τα διασκεύαζαν στην δική τους διάλε- κτο . π.χ. Λιάμης, Χαράλαμπος ή Ντρίτσας, Ανδρέας, και άλλα πολλά. 40 Κώστας Π. Ραχούτης
 6. Επώνυμα που δηλώνουν υποκορισμό όπως Μπούρε- ζας, Μανάρεζας, κ.λ.π.
 7. Επώνυμα για τους μη έχοντες, πού αρχίζουν από πα- ή σκα- όπως Παπούλιας ή Σκαμπούρης, κ.α. 8. Επώνυμα για τους έχοντες, που αρχίζουν από κα- όπως Καπαράς, Καμπούκας, κ.λ.π.
9. Επώνυμα πού προέρχονται από ζώα, πτηνά, φυτά, όπως Ντάσης, Πούλιας, Μπάρης κ.λ.π.
10. Επώνυμα που δηλώνουν το επάγγελμα, όπως Τσια- γκούρης, Βουτσάς, κ.λ.π.
 Οι επιβήτορες
Μια κατηγορία που προκαλεί εντύπωση είναι και τα επώ- νυμα που προέρχονται από τους «επιβήτορες», τα αρσενικά ζώα δηλαδή, που είχανε στην κατοχή τους. Αν πάρουμε με τη σειρά τους επιβήτορες θα δούμε ότι όλοι έδιναν επώνυμα στους κατόχους τους: Το αρσενικό πρόβατο, το κριάρι, λέγεται ντάσι και μας δίνει το επώνυμο Ντάσης.
Ο ιδιοκτήτης του όμως λεγόταν κα-ντάσης, δηλαδή έχει ντάσι. Το αρσενικό κατσίκι, ο τράγος, λέγεται τσιάπ και μας δίνει το επώνυμο Τσιάπης. Ο ιδιοκτήτης του λεγόταν κα- τσιάπης, αυτός που έχει τσιάπι. Το αρσενικό γουρούνι λέγεται ντερκ και δίνει το επώνυ- μο Ντέρκος Το αρσενικό μοσχάρι λέγεται ντεμ και δίνει το Ντέμης, το οποίο μεταφορικά σημαίνει και αυτόν που πάει με πολ- λές γυναίκες.

Ανδρικά βαφτιστικά ονόματα και οι παραλλαγές τους στα Αρβανίτικα 

ΑΓΓΕΛΟΣ: Αντζελής, Τζελής
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Νάσος, Νάσης, Νάκος, Νάκας, Νάσιος, Σούλης Νασιάκος: ο μικρός Θανάσης ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ: Λέκος, Λέκας Λεκάκος: ο μικρός Αλέξανδρος
ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ: Σίλαγος, Σίλας
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: Τάσος, Τάσης, Τάτσης
ΑΝΕΣΤΗΣ: Νάστος, Νάστας Ναστούλης: ο μικρός Ανέστης
ΑΝΔΡΕΑΣ: Ντρίτσας, Ντρίτσουλας Ντίτσης: ο μικρός Ανδρέας
ΑΝΘΙΜΟΣ: Θίμης
ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ: Μένης, Μένιος
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Μπίλιας, Βάσιας, Βάσος
ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Λιόλιος, Λώλος, Λιόλης Λιολίτσης: ο μικρός Γιώργος 50 Κώστας Π. Ραχούτης ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ: Ράσης, Λιάσης,
ΓΡΗΓΟΡΗΣ: Γληγόρης
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Μίτρος, Μίτσης, Μήτσος, Μητρούσης Μητσάκος: ο μικρός Δημήτρης
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ: Δήμος, Δήμας, Τένης
 ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ: Βάγγος, Τζέλης, Τζέλας, Τζέκ Τζέκος: ο μικρός Βαγγέλης
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Βγενιός, Βγενής
ΕΥΘΥΜΙΟΣ: Θύμιος, Θύμης
ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ: Στάθας
ΗΛΙΑΣ: Λιάκος, Λιάκας, Λιάς, Λης Λιάσκος: ο μικρός Ηλίας ΗΡΑΚΛΗΣ: Γερακλής ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ: Θέμης, Κλής, Μιστοκλής, Μίστος
ΘΩΜΑΣ: Μούλης (από το χαϊδευτικό Θωμούλης)
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Κώτσιος, Κώτσης, Κώτσος
 ΛΕΩΝΙΔΑΣ: Λιωνίδης, Λιωνής
ΜΕΝΕΛΑΟΣ: Μηνάς
ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ: Μίλτης, Μίλτος, Μιλτιγιάδης 51 Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων
ΜΙΧΑΛΗΣ: Μίχας, Μίχος
 ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Κολιός, Κόλιας Κολιάκος: ο μικρός Νικόλας
 ΞΕΝΟΦΩΝ: Φώνης, Φώντας, Ξένος
 ΟΔΥΣΣΕΑΣ: Δυσσέας, Δυσσές
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Πανούσης, Παναής, Πάνος Νότης: ο μικρός Παναγιώτης
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ: Τσεβάς, Παράσκος
 ΠΕΡΙΚΛΗΣ: Κλης
 ΣΠΥΡΙΔΩΝ: Πήλιος Πήλιουρης: ο μικρός Σπύρος
ΣΤΑΜΕΛΟΣ: Στάμος, Στάμας, Μέλιος Σταμούλης: ο μικρός Σταμέλος
ΣΤΕΦΑΝΟΣ: Στέφας, Στέφος
ΤΙΜΟΛΕΩΝ: Τίμος
ΤΡΥΦΩΝΑΣ: Τόφωνας
ΦΙΛΙΠΠΟΣ: Φίλης, Φίλιας
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ: Λιάμης 52 Κώστας Π. Ραχούτης Λιαμάκος: ο μικρός Χαράλαμπος
ΧΡΗΣΤΟΣ: Κίτσος, Κίτσιος Κιτσάκης: ο μικρός Χρήστος
 
Γυναικεία βαφτιστικά ονόματα και οι παραλλαγές τους στα Αρβανίτικα 

ΑΓΓΕΛΙΚΗ: Κούλα, Κούλια και Κουλίτσα Κούλιεζα: η μικρή Αγγελική ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Κατίνα Κατίνζα: η μικρή Κατερίνα
ΑΜΑΛΙΑ: Μαλή Μαλίτσα: η μικρή Αμαλία
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ: Τασιά Τασιούλα: η μικρή Αναστασία
 ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Γόνα
ΑΣΗΜΙΝΑ: Σίμω ΑΣΠΑΣΙΑ: Πασιώ
 ΒΑΣΙΛΙΚΗ: Τσία, Βασίλω, Βάσω, Μπίλιω Βασούλα: η μικρή Βασιλική
ΒΕΝΕΤΙΑ: Τσάνα (από το Βενετσάνα)
 ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ: Νούλα Νούλια: η μικρή Γιαννούλα 54 Κώστας Π. Ραχούτης ΔΕΣΠΟΙΝΑ: Δέσπω ΕΙΡΗΝΗ: Ρίνα Ρινάκι: η μικρή Ειρήνη
 ΕΛΕΝΗ: Λένα, Λένη, Λενιώ, Λενάρα Λένζα: η μικρή Ελένη
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Λευτεριά Λευτερίτσα: η μικρή Ελευθερία
ΕΡΑΣΜΙΑ: Αρισμή
 ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ: Βαγγελιώ, Τζέλα Λίτσα: η μικρή Ευαγγελία
ΕΥΑΝΘΙΑ: Ανθή Ανθούλα: η μικρή Ευανθία
ΕΥΓΕΝΙΑ: Βγενιά, Βγενιώ Βγενίτσα: η μικρή Ευγενία
 ΕΥΠΡΑΞΙΑ: Πραξιώ, Φραξιώ
ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ: Φροσίνα, Φρόσω Φροσούλα: η μικρή Ευφροσύνη
ΙΩΑΝΝΑ: Γιαννούλα, Νούλα, Νούλια
ΚΑΛΛΙΟΠΗ: Πόπη, Καλλιόπε, Καλλιοπίτσα Πίτσα: η μικρή Καλλιόπη
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ: Ντίνα Κωστούλα: η μικρή Κωνσταντίνα 55 Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων
 ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ: Μιγδαλιώ, Μαγδάλω, Μάγδα
ΜΑΡΙΑ: Μάρα, Μαργιώ Μαριγούλα: μικρή Μαρία
 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ: Παναγιού, Νότα Τίτσα: η μικρή Παναγιώτα
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Τσεβή, Βούλα Τσεβούλα: μικρή Παρασκευή
 ΠΟΛΥΞΕΝΗ: Ξένη
ΦΩΤΕΙΝΗ: Φώτω, Φώτα Φωτούλα: η μικρή Φωτεινή.

«Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων, και η πορεία τους μέχρι σήμερα» © Εκδόσεις Ν. & Σ. Μπατσιούλας Ο.Ε., Αθήνα 2013 © Κώστας Π. Ραχούτης

http://www.batsioulas.gr/documents/arvanitika_eponyma-sample.pdf