ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ

Περί Αλός---

Του Παναγιώτη Γέροντα

Ανθυποπλοιάρχου (ΕΦ/Ο) ΠΝ---

---Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ναυτική Επιθεώρηση»,

τεύχος582, σελ. 56, ΣΕΠ – ΝΟΕ 2012, εκδ. ΥΙΝ/ΓΕΝ.

Αναδημοσίευση στο Περί Αλός με την έγκριση της «ΝΕ»

--Τα θωρηκτά «Κιλκίς» και «Αβέρωφ» έξω από την Κωνσταντινούπολη

τον Νοέμβριο του 1918 (Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο).

ΦΩΤΟ: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους.----

Γενικά--

Σχεδόν αμέσως μετά τους νικηφόρους για τον Ελληνισμό Βαλκανικούς Αγώνες, ξεκινά για την Ελλάδα η περίοδος της μεγάλης κρίσης. Η διάσταση απόψεων που ήδη υπήρχε μεταξύ βασιλέα Κωνσταντίνου και πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου οξύνθηκε και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία οδηγήθηκε σε πόλωση, η οποία στην κορύφωσή της θα καταλήξει στον λεγόμενο «Εθνικό Διχασμό», τη δημιουργία δηλαδή στον ελλαδικό χώρο δύο κέντρων εξουσίας, του βασιλικού με κέντρο την Αθήνα και του βενιζελικού με κέντρο τη Θεσσαλονίκη. Αυτός ο διχασμός θα οδηγήσει τους Αγγλο-γάλλους σε κατάφωρες παραβιάσεις της εθνικής κυριαρχίας και ο Ελληνισμός θα κινδυνεύσει να χάσει ό,τι κέρδισε ενωμένος λίγα χρόνια πριν [1].

Η διάσταση αυτή είχε φαινομενικά να κάνει με το αν η Ελλάδα θα έμπαινε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των Αγγλογάλλων (άποψη του Βενιζέλου) ή θα παρέμενε ουδέτερη (άποψη του Κωνσταντίνου).Εν τούτοις, τα αίτια της πόλωσης στην κοινωνία ήταν βαθύτερα και είχαν να κάνουν με την αφομοίωση των πληθυσμών των λεγομένων «Νέων Χωρών» στον εθνικό κορμό. Με την προσάρτηση της υπόλοιπης Ηπείρου καθώς και της Μακεδονίας, νέες παραγωγικές δυνάμεις εμφανίστηκαν οι οποίες ενίσχυσαν την αστική τάξη της χώρας. Αυτό δημιούργησε αντίδραση στην «παλαιά Ελλάδα» και στους εκπροσώπους των παλαιών παραγωγικών δομών. Δέον επίσης να τονισθεί ότι με το «κόμμα του Κωνσταντίνου» ετάχθησαν και αρκετοί άνθρωποι χαμηλής οικονομικής τάξεως, οι οποίοι θεωρούσαν ότι δεν μπορούσαν ν’ανταποκριθούν στις ταχύτατες αλλαγές.

Αυτός ο διχασμός φάνηκε να κοπάζει όσο η Ελλάδα νικούσε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στην Μικρά Ασία –παρ’ όλη τη δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη από βενιζελικούς και τις απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Βενιζέλου και του Παύλου Κουντουριώτη από φιλοβασιλικούς, δείγμα της έντασης που υπέβοσκε. Εν τούτοις, θα επανέλθει μετά το 1922 δριμύτερος και θα ταλανίσει τη χώρα τουλάχιστον μέχρι το 1935.

Η περίοδος αυτή θα κλείσει με την καταστροφή της Σμύρνης και την παύση του Ελληνισμού της Ιωνίας, του οποίου η ύπαρξη μαρτυρείται ήδη από τα μυκηναϊκά χρόνια. Με αυτόν τον τραγικό τρόπο απενεργοποιείται η «Μεγάλη Ιδέα» και το ελληνικό κράτος θα αντιμετωπίσει το επιτακτικό πρόβλημα της ένταξης και αφομοίωσης των προσφύγων. Οι πρόσφυγες με την παρουσία τους θα τονώσουν οικονομικά και κοινωνικά το κράτος, αλλά παράλληλα θα ενταθεί και το διχαστικό πνεύμα στην ελληνική κοινωνία καθώς πολλοί εξ αυτών θεωρούσαν τον Βενιζέλο ή τον Κωνσταντίνο υπεύθυνους για τα βάσανά τους.

Το Πολεμικό Ναυτικό συμμετέχει και επηρεάζεται από αυτήν την περίοδο καθώς βαθύτατα πολιτικοποιημένοι αξιωματικοί πολλές φορές συμμετέχουν στα κινήματα, ενώ παράλληλα λαμβάνουν χώρα κυβερνητικές αποφάσεις αποδυνάμωσης του Πολεμικού Ναυτικού σε θέματα εξοπλισμού και πρόσκτησης νέων ναυτικών μονάδων, οι οποίες δεν συνάδουν με τις γεωπολιτικές επιταγές της περιοχής.

Το Πολεμικό Ναυτικό πολέμησε γενναία και με όλες του τις δυνάμεις στο Μικρασιατικό Πόλεμο. Η πολύτιμη συνεισφορά του όμως συχνά παραβλέπεται διότι αν και η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε εξοπλίσει το ναυτικό της, ο επαναστατικός στρατός του Κεμάλ δεν ήταν σε θέση να τον χρησιμοποιήσει. Αναγκαστικά λοιπόν, το Πολεμικό Ναυτικό είχε ρόλο επικουρικό στις επιχειρήσεις, αφού δεν υπήρχε «τακτικός αντίπαλος».

Η αποδυνάμωση του Ναυτικού

Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και ενώ ήταν ξεκάθαρη η σημασία της ύπαρξης ενός ισχυρού στόλου για την προάσπιση των ελληνικών συμφερόντων, καθώς και η ένταξη στην «Βαλκανική Συμμαχία»αλλά και η νίκη στους Βαλκανικούς Πολέμους χρωστούσαν πολλά στον Ελληνικό Στόλο,εν τούτοις οι ελληνικές Κυβερνήσεις ακολούθησαν πολιτική αποδυνάμωσης του Ναυτικού.

Ως ένας σημαντικός λόγος για αυτήν την πολιτική θα πρέπει να θεωρηθεί η περικοπή των δαπανών.

Ο Βενιζέλος σύναψε δάνειο25.000.000 λιρών για την ανάπτυξη της διπλασιασμένης χώρας και ο εξοπλισμός του Ναυτικού πέρασε σε δεύτερη μοίρα.

Ενώ η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ήδη από το 1911 παραγγείλει ένα υπέρ-ντρέντνωτ (dreadnought) από την Αγγλία το «Ρεσαδιέ», (23.000 τόνων, 21 μιλίων), η Ελληνική Κυβέρνηση με υπουργό τον Νικόλαο Στράτο, έναν από τους καλύτερους υπουργούς των Ναυτικών του ελληνικού κράτους, προχώρησε το 1912 στην παραγγελία ενός θωρηκτού μάχης στα γερμανικά ναυπηγείαVulkan μαζί με τα τορπιλοβόλα τύπου «Αίγλη». Θα ήταν εκτοπίσματος 13.000 τόνων με 8 πυροβόλα των 35 εκ., 6 των 15εκ. και κόστος 1.050.000. Ήταν το περίφημο «Σαλαμίς», το οποίο έμελλε να εξελιχθεί σε αληθινό εξοπλιστικό «Βατερλώ» για το Πολεμικό Ναυτικό.

Άλλη περίπτωση ήταν και αυτή του «Ρίο ντε Τζανέιρο», ντρέντνωτ το οποίο ναυπηγούταν στην Αγγλία και βρέθηκε απροσδόκητα διαθέσιμο, καθώς η χώρα για την οποία προοριζόταν, η Βραζιλία,άλλαξε γνώμη και το αγόρασε η Οθωμανική Αυτοκρατορία μετονομάζοντάς το σε«Σουλτάν Σελίμ Ι». Δέον είναι να σημειωθεί ότι Έλληνες αξιωματικοί του Ναυτικού είχαν προτείνει στην πολιτική ηγεσία την αγορά του πανίσχυρου πλοίου.

Με αυτόν τον τρόπο και λόγω της ολιγωρίας της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, παρόλο που είχε ηττηθεί στους Βαλκανικούς Πολέμους, ευρέθη να έχει και πάλι την ναυτική υπεροπλία. Ο αντιναύαρχος πλέον Παύλος Κουντουριώτης μην αντέχοντας να βλέπει την αναίρεση των όσων είχε καταφέρει, πρότεινε να αναλάβει ο ίδιος τη διακυβέρνηση του υποβρυχίου «Ξιφίας» ή κάποιου μικρού αντιτορπιλικού και να τορπιλίσει το«Ρίο ντε Τζανέιρο» στα Στενά του Γιβραλτάρ, χωρίς να προηγηθεί κήρυξη πολέμου, ώστε να το αιφνιδιάσει. Εννοείται ότι ο Κουντουριώτης θα εθεωρείτο πως δρούσε αυτοβούλως και αν επιβίωνε της καταδρομικής ενέργειας και επέστρεφε στην Ελλάδα, θα είχε ήδη αποκηρυχθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση, η οποία θα τον καθαιρούσε, θα τον συνελάμβανε,θα τον δίκαζε και θα τον φυλάκιζε όπως αρμόζει σε έναν πειρατή. Ο Βενιζέλος όμως αρνήθηκε [2]. Τέλος εξετάστηκε ακόμη και ο αποκλεισμός των Στενών των Δαρδανελλίων με μια ενδεχόμενη κατάληψη της χερσονήσου της Καλλίπολης για να σταματηθεί ο κατάπλους των θωρηκτών. Τελικά δεν πραγματοποιήθηκε κανένα σχέδιο, διότι η έκρηξη του Αʹ

Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε τα θωρηκτά αυτά στα αγγλικά ναυπηγεία, τα οποία κατασχέθηκαν από τους Άγγλους για τις δικές τους ανάγκες.

Παρόλ’ αυτά, επειδή η ανησυχία στην ελληνική κοινή γνώμη είχε διογκωθεί λόγω της επικείμενης ενίσχυσης του Οθωμανικού Στόλου, η πολιτική ηγεσία της χώρας αγόρασε 6 καινούργια τορπιλοβόλα τύπου «Δωρίδος» (125 τόνων, μέγιστη ταχύτητα 24 knots με τρεις τορπιλοσωλήνες, τύπος απαρχαιωμένος) και ο ίδιος ο Βενιζέλος διαβεβαίωσε την ανήσυχη ελληνική παροικία στο Παρίσι ότι το Ναυτικό με αυτά τα 6 τορπιλοβόλα θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το ενισχυμένο Οθωμανικό Ναυτικό [3]. Στη συνέχεια, το Πολεμικό Ναυτικό προχώρησε σε άστοχες αγορές, όπως τα δύο αμερικανικά θωρηκτά «Ιντάχο» και«Μισισιπή» (ναυπηγήσεως 1907), τα οποία ονομάστηκαν «Κιλκίς» και «Λήμνος».Κύριο μειονέκτημά τους ήταν η μικρή ταχύτητα και ότι ήταν χαμηλά για ωκεανοπλοΐα. Νεωτερισμός σε αυτά ήταν η ευρεία χρήση ηλεκτροκίνητων μηχανημάτων. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Ελλάδα κατέβαλε γι’ αυτά 3.130.000λίρες έναντι των 2.700.000 με τις οποίες προσφερόταν το «Ρίο ντε Τζανέιρο». Σαν να μην έφθαναν αυτά, στη συνέχεια αγοράστηκε πάλι από την Αμερική το εύδρομο «Έλλη», 2.100 τόνων, 20 knots, με πανάρχαιο πυροβολικό, το οποίο το είχαν παραγγείλει οι Κινέζοι και μετά το απέρριψαν. Το «Έλλη» επέπρωτο να βυθιστεί από τους Ιταλούς στην Τήνο την 15η Αυγούστου του 1940...

Παράλληλα, η υπόθεση του«Σαλαμίς» πήρε τραγική τροπή. Στα τέλη του 1912 διατυπώθηκαν απόψεις ότι έπρεπε η Ελλάδα να αποκτήσει ένα πραγματικό ντρέντνωτ και οι εργασίες ανεστάλησαν μέχρι να ολοκληρωθούν τα νέα χαρακτηριστικά του πλοίου. Μέσα στο 1912ξανάρχισαν για να σταματήσουν και πάλι τον Δεκέμβριο του 1914, λόγω του ΑʹΠαγκοσμίου Πολέμου. Τελικά η Ελληνική Κυβέρνηση απέρριψε το πλοίο και οι οικονομικές διαφορές με το γερμανικά ναυπηγεία τακτοποιήθηκαν πολύ αργότερα, το 1932, με σοβαρή οικονομική ζημία για το ελληνικό Δημόσιο, αφού έπρεπε να πληρωθούν άλλες30.000 λίρες εκτός από την προκαταβολή των 450.000 λιρών που είχε ήδη καταβληθεί.

Τέλος, στο πλαίσιο των επεμβάσεων των Συμμάχων στα εσωτερικά της Ελλάδος, τον Σεπτέμβριο του 1916 οι Γάλλοι κατέλαβαν τον ελαφρό Ελληνικό Στόλο, δηλαδή την «Έλλη», 14 αντιτορπιλικά,5 τορπιλοβόλα, 2 υποβρύχια και 8 βοηθητικά.

Τα θωρηκτά «Κιλκίς» και«Λήμνος» καθώς και το θωρακισμένο καταδρομικό «Αβέρωφ» είχαν παροπλιστεί στον Ναύσταθμο. Διατηρούσαν μόνο το ένα τρίτο των πληρωμάτων τους, ενώ τους είχαν αφαιρεθεί τα κλείστρα των πυροβόλων, οι τορπίλες και τα πυρομαχικά [4].

Ενώ λοιπόν το Ελληνικό Ναυτικό απαρχαιώνεται, το Οθωμανικό ενδυναμώνεται με δύο ακόμη πλοία. Τα δύο γερμανικά θωρηκτά «Goeben» (τύπου Magdeburg) και «Breslau» (τύπου Moltke) με την έκρηξη του Αʹ Παγκοσμίου Πολέμου εισβάλλουν στην ανατολική Μεσόγειο, φθάνουν στην Κωνσταντινούπολη και τον Αύγουστο του 1914 παραδίδονται στο Οθωμανικό Ναυτικό και ονομάζονται το μεν πρώτο «Yavuz Sultan Selim» και το δεύτερο «Midili».

Το γερμανικό θωρηκτό S.M.S. «Goeben»(κλάση Moltke)

παραδίδεται το 1914 στο Οθωμανικό Ναυτικό και

μετονομάζεται σε «Yavuz Sultan Selim».

ΦΩΤΟ: http://terscita.blogspot.gr/2013_01_01_archive.html

Στις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού ο «Εθνικός Διχασμός» βρήκε πεδίον δόξης λαμπρόν. Το έμψυχο δυναμικό ελαττώθηκε κατά πολύ, αποτέλεσμα διώξεων ή παραιτήσεων, με συνέπεια τη ραγδαία αποδυνάμωσή του.

Επίλογος

Το Πολεμικό Ναυτικό παρότι βρέθηκε σε μια τέτοια κατάσταση αποδυνάμωσης αναδιοργανώνεται ταχύτατα μετά την επάνοδο του Βενιζέλου στην Αθήνα και συμμετέχει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως,πολεμά με όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις στη Μικρασιατική Εκστρατεία. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του ναυάρχου Ε. Καββαδία, μετέπειτα αρχηγού Στόλου κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου: «Και εν τούτοις, το Ναυτικόν εις αυτόν τον αχάριστον πόλεμον θα εκτελέση όπως πάντοτε το καθήκον του. Θα βοηθήση αποτελεσματικώς τον Στρατόν εις τας παραθαλασσίους επιχειρήσεις του, θα δυσχεράνη τον από θαλάσσης ανεφοδιασμόν, βομβαρδίζον τας βάσεις του Κεμάλ και εκτελούν περιπολίας εις την Μαύρην Θάλασσαν καθ’ ας τα Αντιτορπιλλικά, λόγω της ελεεινής καταστάσεως των, θα ρυμουλκούνται υπό των Θωρηκτών [...] Από όλη αυτή τη διετία [...] ενώ φαινομενικώς δεν εφάνη, υπήρξε το μοναδικό εμπόδιο εις τον Κεμάλ διά να σχηματίση αυτός και όχι ο Πλαστήρας Κυβέρνησιν εις Αθήνας [5].»
http://perialos.blogspot.gr/2013/05/blog-post_13.html

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Για να αποφεύγονται οι συγκρούσεις μεταξύ της Εθνικής Άμυνας και σε μονάδες πιστές στο κράτος των Αθηνών, οι Σύμμαχοι χάραξαν τον Νοέμβριο του 1916 μια ουδέτερη ζώνη πλάτους 5-10χιλιομέτρων, μεταξύ των περιοχών που ήλεγχαν οι δύο ελληνικές κυβερνήσεις.Τέλος, τον Μάιο του 1917, με την προοπτική της εκθρονίσεως του Κωνσταντίνου, οι Γάλλοι κατέλαβαν την ουδέτερη ζώνη και το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας και οι Ιταλοί τη νότια Ήπειρο μέχρι το ύψος των Ιωαννίνων και της Πάργας (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ΄, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1978, σελ. 44).

[2] Γ. Ρούσσου Νεότερη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους 1826-1974, Αθήναι, 1976, τόμος Ε’, σσ. 333-4. Υποπλοιάρχου ΠΝ Κ. Τσαπράζη Παύλος Κουντουριώτης, μια σύντομη βιογραφική περιήγηση από το1912-2012, εκατό χρόνια από την ναυτική εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων,Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, Αθήνα, 2012, σσ. 96-7.

[3] Ε. Καββαδία Ο Ναυτικός Πόλεμος του 1940 όπως τον έζησα, Πυρσός, Αθήναι, 1950, σελ. 24.

[4] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών Τόμος ΙΕ΄, Αθήνα 1978, σσ. 34-38.

[5] Η επισήμανση είναι από τον συγγραφέα του παρόντος άρθρου.

Βιβλιογραφία

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978.

Καββαδία Ε., αντιναυάρχου Β.Ν.ε.α., πρώην αρχηγού Στόλου και υφυπουργού των Ναυτικών, Ο Ναυτικός Πόλεμος του1940 όπως τον έζησα, Πυρσός, Αθήνα, 1950.

Μεζεβίρη Γρ, αντιναυάρχου Β.Ν.ε.α., Τέσσαρες δεκαετηρίδες εις την Υπηρεσίαν του Βασιλικού Ναυτικού, Αθήνα,1971.

Παναγάκου Π., αντιστρατήγου ε.α., Συμβολή εις την Ιστορίαν της δεκαετίας 1912-1922, Αθήνα, 1960.

Ρούσσου Γ., Νεώτερη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους 1826-1974, Ελληνική Μορφωτική Εστία, Αθήνα, 1975.

1912-2012, εκατό χρόνια από την ναυτική εποποιία των Βαλκανικών Πολέμων, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, Αθήνα,2012.

http://perialos.blogspot.gr/2013/05/blog-post_13.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ"

ΕΙΜΑΣΤΕ ΓΝΗΣΙΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.

ΧΩΡΙΣ ΛΟΓΙΑ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΕΙΜΑΣΤΕ ΓΝΗΣΙΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ."

Ο Ρωμέϊκος στρατός

Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ

Ο Ρωμέϊκος στρατός 10^Ο Αιώνα ήταν ο καλύτερα οργανωμένος, ο καλύτερα εκπαιδευμένος ο καλύτερα εξοπλισμένος και ο πιο καλοπληρωμένος στρατός που γνώριζε ο κόσμος .

ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (324-565 Μ.Χ.)

Θρίαμβος χριστιανού ρωμηού αυτοκράτορα 4^ΟΣ αιώνας μ.Χ.

Οργάνωση και Στρατολογία

Βασική μονάδα του στρατού ήταν η λεγεών. Όχι όμως η παλαιά, πολυπληθής και γι' αυτόν το λόγο δυσκίνητη ρωμαϊκή λεγεώνα με τους έξι χιλιάδες στρατιώτες της, αλλά μια ολιγάριθμη κι ευκίνητη λεγεώνα από χίλιους άνδρες. Τη νέα λεγεώνα πλαισίωναν μονάδες ελαφρά οπλισμένων στρατιωτών, τα auxilia. Το ιππικό αποτελείτο από vexilationes που κάθε μια τους είχε πεντακόσιους ιππείς.

Η λεγεώνα όμως των λιμιτανέων (=συνοριακοί στρατιώτες) που ήταν εγκατεστημένος στρατός δεν χρειαζόταν να είναι ευκίνητη, διατηρούσε την παλαιά της δύναμη από έξι χιλιάδες άνδρες, η δύναμή της όμως αυτή ήταν κατανεμημένη σε τμήματα από χίλιους άνδρες περίπου το καθένα. Οι λιμιτανέοι, στην αρχή τουλάχιστον, διέθεταν και ιππικούς σχηματισμούς, τις alae, με δύναμη εξακοσίων ανδρών και τις cunei με μικρότερη δύναμη.

Αναπαράσταση 18^ΟΥ αιώνα από τον κατεστραμμένο κίονα το Αρκάδιου 400 π.Χ.

Μεγάλες διαφορές παρουσιάζονται στη συγκρότηση του στρατού μετά τον 5ο αιώνα. Βασική μονάδα του στρατού του Ιουστινιανού δεν είναι πια η λεγεώνα των 1.000 ανδρών που εισήχθη από τον Μ. Κωνσταντίνο, αλλά νέα μικρότερη μονάδα, ο αριθμός (=τάγματα, κατάλογος), με δύναμη 300-400 άνδρες. Έξι ως οκτώ αριθμοί συνιστούν μία μοίρα και δύο τρείς μοίρες ένα μέρος. Η μεγάλη μονάδα δηλαδή του βυζαντινού στρατού περιλαμβάνει 6.000-9.000 άνδρες, πράγμα που την κάνει πιο αυτόνομη στις ενέργειές της.

Εκτός, όμως, από τους αριθμούς ο στρατός του 6ου αι. περιλαμβάνει και σώματα φοιδεράτων (foederati), συμμάχων και βουκελλαρίων (από το bucellum=γαλέτα). Οι φοιδεράτοι ήταν ιππικά σώματα από βαρβάρους και ντόπιους, όχι μόνο από βαρβάρους όπως γινόταν παλαιότερα. Αντίθετα, οι σύμμαχοι ήταν συγκροτημένα βαρβαρικά σώματα στην υπηρεσία του βυζαντινού κράτους. Οι βουκελλάριοι τέλος, ήταν σώματα ενόπλων μισθοφόρων, που στρατηγοί κυρίως, αλλά και άλλοι ανώτατοι αξιωματούχοι και απλοί μεγαλογαιοκτήμονες ακόμη, διατηρούσαν για την προσωπική τους φρουρά και ασφάλεια. Οι βουκελλάριοι διακρίνονταν σε υπασπιστές και δορυφόρους. Οι δορυφόροι ήταν ανώτεροι, αποτελούσαν είδος δόκιμων αξιωματικών, κι όταν αναλάμβαναν την υπηρεσία τους έδιναν όρκο πίστης όχι μόνο στον άμεσο αρχηγό τους αλλά και στον αυτοκράτορα. Μ' αυτό τον τρόπο καταβαλλόταν προσπάθεια να αμβλυνθεί η επιρροή του στρατηγού και να στερεοποιηθούν οι συνεκτικοί δεσμοί ανάμεσα στον αυτοκράτορα και στο τμήμα αυτό του στρατού.

Ρωμέηκο ιππικό σε επίθεση.

Τρεις ήταν οι τρόποι στρατολογίας του βυζαντινού στρατού κατά τους 4ο και 5ο αι.: ο κληρονομικός, ο εθελοντικός και ο φορολογικός. Ο πρώτος περιελάμβανε άτομα που ήταν υποχρεωμένα να υπηρετήσουν επειδή ήταν γιοι στρατιωτών. Ο δεύτερος περιελάμβανε εθελοντές, τόσο βυζαντινούς όσο και βάρβαρους μισθοφόρους. Οι βάρβαροι μπορούσαν να μπουν στη στρατιωτική υπηρεσία του Βυζαντίου, είτε σαν μεμονωμένα άτομα είτε μαζικά, όταν με τον όρο αυτό τους είχε επιτραπεί να εγκατασταθούν στο κράτος (laeti, dediticii, gentiles), είτε σαν οργανωμένα στρατιωτικά σώματα μισθοφόρων, έπειτα από ειδική συμφωνία με τις βυζαντινές αρχές. Τέλος, κατά το φορολογικό τρόπο στρατολογίας η περιουσία των βυζαντινών φορολογουμένων υπολογιζόταν σε capitula και οι φορολογούμενοι ή μόνοι τους ή μαζί με άλλους έδιναν για στράτευση έναν ή περισσότερους από τους ανθρώπους τους, ανάλογα με τον αριθμό των capitula.

Τον 5ο αι. έγιναν μεγάλες μεταβολές στη στρατολογία του βυζαντινού στρατού. Η συνεχής αύξηση του βαρβαρικού στοιχείου και η κατάληψη από τους βαρβάρους ανωτάτων και καίριων θέσεων στο στρατό προκάλεσαν αντιδράσεις εκ μέρους των Βυζαντινών. Οι αντιδράσεις αυτές βρήκαν την πρώτη τους εκδήλωση στις σφαγές των Γότθων στην Κωνσταντινούπολη (400), έπειτα από τις οποίες το κράτος απαλλάχτηκε από το γοτθικό κίνδυνο.

Σκουτάτοι φορώντας ελασματοφόρους θώρακες 10^ΟΣ αιώνας.

Δεύτερο αντιβαρβαρικό κίνημα κατά τα μέσα του 5ου αι. και η σαφαγή του αλανού Άσπαρος μαζί με τη σε μεγάλη κλίμακα στρατολογία των εμπειροπόλεμων ισαυρικών φύλων, που εγκαινιάζεται από τότε, απάλλαξαν εντελώς το κράτος από τη βαρβαρική απειλή.

Η μεταβολή αυτή στην προέλευση των στρατευομένων προσδιορίζει τη σύνθεση και συγκρότηση του βυζαντινού στρατού στον επόμενο, 6ο αι. κ.ε. Πράγματι, ουσιώδεις μεταβολές συμβαίνουν στην εθνολογική σύνθεση του στρατού κατά τον αιώνα αυτό. Οι οπλίτες των αριθμών, σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, κι αντίθετα προς ό,τι πιστευόταν μέχρι προ ολίγου χρόνου, ήταν στην συντριπτική τους πλειοψηφία ντόπιοι και ονομάζονταν με το γενικό όνομα στρατιώτες.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΙΑ

Ρωμηός στρατιώτης του 7^ΟΥ αιώνα μαζί με τιτλούχο διοικητή και δεξιά οπλισμένος στρατιώτης του ιππικού μας

ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (565-1081 Μ.Χ.)

Ο όρος θέμα στη σημασία του μέρους (στρατιωτικής μεγάλης μονάδας) μαρτυρείται ήδη για το έτος 611-612. Επομένως κατά την εποχή αυτή ο όρος χρησιμοποιείται ήδη για να δηλώσει τις μεγάλες μονάδες του βυζαντινού στρατού, αν και η λέξη θέμα επειδή ήταν όρος της εσωτερικής στρατιωτικής υπηρεσίας και ορολογίας δεν μνημονεύεται παρά πολύ σπάνια στις σύγχρονες πηγές.

Όλο σχεδόν τον 7ο αι. τα θέματα του βυζαντινού στρατού βρίσκονται σε διαρκή κίνηση για να αποκρούσουν τους Πέρσες και έπειτα τους Άραβες. Τέλος κατά το τελευταίο τέταρτο του 7ου αι. το Βυζάντιο κατορθώνει να αποκρούσει το πρώτο κύμα της αραβικής εισβολής και να ρίξει τους Άραβες οριστικά πέρα από τα όρια της Μ. Ασίας. Τα θέματα τότε αναλαμβάνουν στατική πια αποστολή. Συν τω χρόνω, και εξαιτίας των δυσκόλων περιστάσεων που είχαν σαν αποτέλεσμα την έξαρση της σπουδαιότητας του στρατιωτικού παράγοντα, ο στρατιωτικός διοικητής του θέματος, συνεχίζοντας συνήθεια των πρώτων βυζαντινών αιώνων που τονίστηκε ιδιαίτερα από τον Ιουστινιανό Α΄, υποσκελίζει τους πολιτικούς αξιωματούχους της περιφέρειάς του και συγκεντρώνει σιγά σιγά όλες τις εξουσίες στα χέρια του.

Σαν αποτέλεσμα των εξελίξεων που διαγράψαμε προηγουμένως, το κράτος διαιρείται σε στρατιωτικές διοικήσεις ανεξάρτητες η μια από την άλλη. Αρχηγός όλων των διοικήσεων αυτών και αρχιστράτηγος των βυζαντινών δυνάμεων ήταν ο ίδιος ο αυτοκράτορας, που όμως μπορούσε να μεταβιβάσει σε καιρό πολέμου την αρχηστρατηγία σε οποιονδήποτε έκρινε ικανό γι' αυτήν. Παρόλο που οι νέες διοικήσεις ήταν ανεξάρτητες και ισότιμες η μια με την άλλη, διέφεραν μεταξύ τους στην έκταση και, φυσικά, στην αριθμητική δύναμη των στρατευμάτων τους. Κατά το πρώτο τρίτο του 9ου αι. υπήρχαν οι εξής στρατιωτικές διοικήσεις (θέματα): των Αρμενιακών, Ανατολικών, Οψικίου, Κιβυρραιωτών, Θράκης, Μακεδονίας, Στρυμόνος, Θεσσαλονίκης και Ελλάδας. Στα επόμενα χρόνια η κατάτμηση των διοικήσεων συνεχίστηκε και τούτο είχε σαν συνέπεια τη σμίκρυνση των παλαιών και τη δημιουργία πολλών νέων, μικρών στην έκταση θεμάτων. Ορισμένα περάσματα των συνόρων (=κλεισούρες), στρατηγικά καίρια για την άμυνα των βυζαντινών συνόρων, απέκτησαν ενισχυμένη φρουρά κι αποτελούσαν ειδικές στρατιωτικές διοικήσεις, τις κλεισουραρχίες.

Εκτός από τα θεματικά στρατεύματα, τις βυζαντινές ένοπλες δυνάμεις συμπλήρωναν τα τάγματα της αυτοκρατορικής φρουράς. Κατά τον 9ο αι. τα τάγματα συγκατέλεγαν τα εξής τμήματα:

α) τις σχολές, που ήταν σώμα από έφιππους και πεζούς στρατιώτες. Επικεφαλής τους ήταν ο δομέστικος των σχολών,

β) τους εξκουβήτορες, σώμα που το ίδρυσε ο Λέων Α΄το 468. Διοικούνταν στην αρχή από έναν κόμητα, κι από τον καιρό του Λέοντα Γ΄ από ένα δομέστικο. Οι εξκουβήτορες χρησιμοποιούνταν συχνά σε εμπιστευτικές αποστολές,

γ) τον αριθμό ή βίγλα, μ' επικεφαλής ένα δρουγγάριο. Το σώμα τούτο συγκροτήθηκε από τον Αρκάδιο και κύρια αποστολή του ήταν η φρούρηση του παλατιού ή στις περιπτώσεις εκστρατείας, της αυτοκρατορικής σκηνής,

δ) των ικανάτων, του νεότερου σώματος της φρουράς, που συγκροτήθηκε από τον Νικηφόρο Α΄ . Τα τμήματα που αναφέραμε, ήταν, αντίθετα με την παλαιότερη ανακτορική φρουρά, μάχιμα. Ήταν καταυλισμένα εν μέρει στην Κωνσταντινούπολη την ίδια και εν μέρει στα περίχωρά της.

Βαράγγοι

Την κυρίως αυτοκρατορική φρουρά αποτελούσε η εταιρία, σώμα ξένων μισθοφόρων, αρχικά σλαβικής και τουρκικής καταγωγής, αργότερα όμως παντοδαπής προελεύσεως. Κατά τα τέλη του 10ου αι. η εταιρία ενισχύεται με τη συγκρότηση ενός νέου σώματος, των Βαράγγων, μισθοφόρων σκανδιναβικής και ρωσικής καταγωγής που αποτελούσαν την Ντρουζίνα. Συν τω χρόνω οι Βαράγγοι εξετόπισαν τα τάγματα που αναφέραμε προηγουμένως και απόμειναν σαν η μόνη αυτοκρατορική φρουρά. Ενώ όμως πρώτα αποτελούνταν από Σκανδιναβούς και Ρώσους, άρχισαν από τα τέλη του 11ου αι. να στρατολογούνται κατά προτίμηση από Άγγλους.

ΟΠΛΙΣΜΟΣ

Ο οπλισμός του βυζαντινού στρατού θεωρούνταν ο καλύτερος και ο πιο τέλειος της εποχής του. Ήταν ακόμη και καλύτερος του περσικού, ο οποίος και πολύ αρχαιότερος ήταν, αλλά και η τεχνική κατασκευής όπλων στην Περσία είχε εξελιχτεί σε ύψιστο βαθμό με την πάροδο των χρόνων. Τόσο τα φορητά (ελαφρά) όσο και τα βαριά όπλα του βυζαντινού στρατού υπερείχαν από όλα τα όπλα των άλλων εθνών, και την υπεροχή αυτή, το Βυζάντιο, τη διατήρησε σχεδόν καθόλη τη διάρκεια της ύπαρξής του, χάρη στα αυστηρά κρατικά νομοθετικά μέτρα, τον έλεγχο και την επίβλεψη τα οποία εφάρμοσε σε ό,τι αφορούσε τον οπλισμό. Κατασκευή όπλων επιτρεπόταν μόνο από κρατικά ελεγχόμενα ή στρατιωτικά οπλοποιεία και εργαστήρια. Οι οπλοποιοί (δεπωτάτοι ή φαβρικίσιοι) και γενικά οι κατασκευαστές όπλων ήταν γνωστοί στο κράτος, ελέγχονταν, επιτηρούνταν και απαγορευόταν σ' αυτούς η πώληση όπλων ή η γνωστοποίηση του τρόπου και μεθόδων κατασκευής τους σε ξένους. Οι παραβάτες τιμωρούνταν με σωματικές ή χρηματικές ποινές, ακόμη και με θάνατο. Η εμφάνιση των όπλων ήταν απλή, χωρίς κοσμήματα και παραστάσεις. Με την πάροδο του χρόνου όμως (10ο αι.), οι κατασκευαστές όπλων άρχισαν να τα διακοσμούν με κοσμήματα χρυσού, αργύρου, καθώς και με πολύτιμες πέτρες. Παρ' όλα αυτά, η χρήση διακοσμημένων και γενικά πολυτελών όπλων είναι περιορισμένη και μόνο επιβλητικά ήταν για να προξενούν τρόμο στον εχθρό. Τα όπλα διακρίνονταν σε φορητά (αμυντικά και επιθετικά) και σε βαριά(όπλα θέσης).

1τοξότης, 2 κούρσορας σκουτάτος και 3 κατάφρακτος.

Α. Φορητά όπλα.

α) Αμυντικά φορητά όπλα. Αυτά ήταν:

οι ασπίδες, οι οποίες καλούνταν «σκουτάρια» και οι στρατιώτες σκουτάριοι. Ο Λέοντας ΣΤ΄ ονομάζει τις ασπίδες των οπλιτών «θυρεούς» και εκείνες των ψιλών «ασπιδίκια»,

Κασίδιον 5^ου αιώνα

οι περικεφαλαίες γνωστές ως κασίδες και κασίδια, ανάλογα με το μέγεθός τους και ως κόρυθες (Λέοντας ΣΤ΄), και οι οποίες έφεραν στην αρχή αιχμή και αργότερα (6ο αι.) λοφίο,

οι θώρακες οι οποίοι ήταν, ή αλυσιδωτοί ή κεράτινοι ή από δέρμα βουβάλου (γνωστοί ως ζάβες, ή σάλβες, ή λωρίκια ή κλιβάνια), ή από κένδουκλο, δηλ. πίλημα κν. κετσέ (γνωστοί ως νευρικά, ή καββάδια ή κένδουκλα),

τα χειρομάνικα, τα οποία λέγονταν και χειρόψελλα ή μανικέλλια,

οι κνημίδες, οι οποίες καλούνταν και ποδόψελλα ή χαλκότουβλα,

τα προμετώπια ή προμετωπίδια, τα οποία χρησίμευαν για την προστασία των μετώπων των ίππων των κατάφρακτων ιππέων,

τα περιστέρνια ή περιστήθια ή στηθάρια, για την προστασία των τραχήλων των ίππων και 8) τα κατανώτια, για την προστασία των οπισθίων των ίππων.
http://www.hellinon.net/Stratos1.htm

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ο Ρωμέϊκος στρατός "

Τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα σώζονται

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ;

Απόσπασμα από μια παλαιά ,σχετικά, συνέντευξη του Άγγελου Σακκέτου, στην οποία κάνει σημαντικές αποκαλύψεις.---


--΄Εχετε γράψει όμως και ένα άλλο βιβλίο υπό τον τίτλον: «Πού βρίσκονται τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα». Αλήθεια, τι περιέχει αυτό το βιβλίο;
--΄Ο,τι ακριβώς θα ήθελε να μάθει κάθε καλόπιστος ερευνητής και κάθε καλοπροαίρετος αναγνώστης, μελετητής, σπουδαστής, φοιτητής, διδάσκαλος κλπ.
Είναι γεγονός, ότι μας είχαν διδάξει επί αιώνες ένα γοητευτικό και μάλλον χαριτωμένο ψευδολόγημα: Ότι κάηκε η Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας και, κατά συνέπειαν, χάθηκε και η γνώση των Ελλήνων. Ουδέν αναληθέστερον. Τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα σώζονται και εμείς, μέσα στο βιβλίο μας, αποκαλύπτουμε πού υπάρχουν αυτή τη στιγμή με κάθε λεπτομέρεια .

--Και γιατί είπαν ότι κάηκε η Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας;
--Ίσως από άγνοια. Ίσως και από σκοπιμότητα. Η Βιβλιοθήκη δεν κάηκε μόνον μία, αλλά πολλές φορές Η κυριότερη καταστροφή έγινε επί χαλίφη Ομάρ τον 7ο αιώνα μ.Χ., όπου, όμως, συνέβησαν δύο πράγματα: ΄Η κάηκαν τα πρωτότυπα και σώθηκαν τα αντίγραφα, ή κάηκαν τα αντίγραφα και σώθηκαν τα πρωτότυπα! Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αμέσως μετά την καταστροφή, η Βιβλιοθήκη εμπλουτίσθηκε με πεντακόσιες χιλιάδες τόμους βιβλίων!…

--Και πού υπάρχουν σήμερα αυτά τα βιβλία;
--΄Ένα μόνον σας λέω: Το ΄Αγιον ΄Ορος, αποτελεί για όλους τους ΄Ελληνες της σήμερον την Κιβωτόν του Ελληνισμού και την Ορθοδοξίας, όπου σώζονται πάνω από 30.000 αρχαία ελληνικά χειρόγραφα!..

--Τόσα πολλά;
--Αυτό δεν λέει τίποτε. Ένα Πανεπιστήμιο του Εξωτερικού επιχειρεί να κάνει τη σύνταξη ενός καταλόγου με τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα , που έχει στη διάθεσή του από το 1740, και δεν το έχει επιτύχει. Λέγουν ότι, παρά τις όποιες τεχνολογικές εξελίξεις, θα χρειασθούν τουλάχιστον άλλα εκατό χρόνια για να επιτευχθεί ο στόχος του!… Αντιλαμβάνεσθε, λοιπόν, πόσα άλλα χειρόγραφα υπάρχουν και δεν μας τα λένε!..

--Πού αποδίδετε το γεγονός ότι πολλά αρχαία ελληνικά χειρόγραφα πλειστηριάζονται στους διάφορους οίκους δημοπρασιών του Εξωτερικού;
--Στην ανεκτίμητη αξία τους. Φαντασθείτε, για παράδειγμα, το παλίμψηστο του Αρχιμήδη, για το οποίο οι ξένοι διέθεσαν 800 εκατομμύρια δραχμές προκειμένου να το αποκτήσουν. Το Ελληνικό κράτος, και συγκεκριμένα το Υπουργείο Πολιτισμού, εδήλωσε…οικονομική αδυναμία, την ίδια στιγμή κατά την οποίαν είχε και παραείχε την δυνατότητα να δώσει στον υπερτυχερό του Πρωτοχρονιάτικου λαχείου 2 δισεκατομμύρια δραχμές !!.. Δηλαδή, αν του έδινε 1 δισεκατομμύριο δραχμές θα του έπεφταν λίγα; Είναι ν’ απορεί κανείς με την ολιγωρία αυτού του Κράτους!…

--Και η πνευματική ηγεσία της Χώρας μας τι κάνει ;
--Καθεύδει, όπως τώρα, όπως χθες, όπως πάντα. ΄Όταν ο Κωστής Παλαμάς , ο μέγας αυτός ποιητής του Γένους μας, έγραφε τον «Δωδεκάλογο του Γύφτου», συμπεριέλαβε και ένα κεφάλαιο, πού το τιτλοφορούσε: « Ο θάνατος των αρχαίων». Ποιος θα μπορούσε να φαντασθεί, ότι ο Εθνικός μας Ποιητής έβαζε ένα γύφτο (συμβολικό, ασφαλώς , το πρόσωπο) να θρηνεί και να οδύρεται για την συμφορά, πού έπληξε το Γένος μας, με την κλοπή και φυγάδευση στην Δύση όλων των αρχαίων ελληνικών χειρογράφων ; Ποιος θα μπορούσε να φαντασθεί, ότι ένας απλός γύφτος θα ολοφυρόταν για την λεηλασία της πνευματικής μας κληρονομιάς, κι ολόκληρη πνευματική ηγεσία της Ελλάδος να μη συγκινείται ;

http://ellinonpaligenesia.blogspot.gr/2013/02/blog-post_5720.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα αρχαία ελληνικά χειρόγραφα σώζονται "

Η πολεμολογική αξία του Ελληνισμού

Του Νίκου Λυγερού

Είναι σπάνιο να εξετάζουμε την πολεμολογική αξία του Ελληνισμού, ενώ γνωρίζουμε όλοι πόσο σημαντικό ήταν στο πνεύμα. Ο Ελληνισμός δεν θεωρεί ότι η ειρήνη είναι κάτι το φυσιολογικό και γι' αυτό το λόγο ήταν και είναι πάντα σε ετοιμότητα. Δίνει μια τεράστια σημασία στους δικούς του, διότι ξέρει ότι είναι ελάχιστοι και για να παραμείνουν ζωντανοί πρέπει να γίνουν σπάνιοι. Αυτό το αντιλαμβανόμαστε και από την αρχαία εκπαίδευση. Κι αν μερικές φορές την διαχωρίζουμε είναι απλώς διότι απλοποιούμε μια ολότητα και την εκφυλίζουμε σε ειδικά μέρη δίχως να αντιλαμβανόμαστε ότι δεν έχουμε πια μια σφαιρική εικόνα. Δίνουμε έμφαση στις διαμάχες και δεν βλέπουμε την ποικιλία. Δίνουμε έμφαση στους προδότες και δεν βλέπουμε τους ήρωες. Ενώ μια από τις πρώτες δημιουργίες του Ελληνισμού είναι ο ηρωισμός και αυτό έγινε σε τέτοιο βαθμό που σχεδόν ταυτίζονται ως έννοιες για ξένους παρατηρητές. Έτσι ο Ελληνισμός προώθησε την ιδέα της άμυνας και μέσω αυτής της αντίστασης και της θυσίας. Διότι δεν βασίζεται στον επεκτατισμό και αντίθετα μάχεται και παλεύει με όλες του τις δυνάμεις εναντίον του. Έτσι ο Ελληνισμός πολεμολογικά έδωσε το παράδειγμα και σε άλλους λαούς που θεωρούσαν ότι έπρεπε να υποκύψουν μπροστά στους ισχυρότερους. Άλλα πόσοι έχουν αντιληφθεί ότι δίχως τον Ελληνισμό, η Ευρώπη θα ήταν μια απλή προέκταση της Ασίας. Πόσοι έχουν καταλάβει ότι όλη η Ευρώπη είναι στην ουσία μια στρατηγική γωνιά. Στον χώρο των αξιών ο Ελληνισμός γέννησε τον Ουμανισμό και επειδή ο τελευταίος αποδέχτηκε ότι ήταν προέκταση έγινε ένα θετικό αξιακό σύστημα για όλη την Ανθρωπότητα. Στον τομέα της στρατηγικής το ίδιο ισχύει για τον Ευρωπαϊσμό μόνο που αυτό δεν έγινε αντιληπτό από όλους. Ενώ όταν οι Έλληνες μετατρέπονται σε Ακρίτες της Ευρώπης όλοι καταλαβαίνουν την σημασία του ρόλου τους. Το θέμα είναι να το συνειδητοποιήσουμε και εμείς οι Έλληνες, πριν μετατραπούμε όλοι σε ραγιάδες λόγω μιας ανατολίστικης τάσης. Ήμασταν, είμαστε και θα είμαστε εδώ στις επάλξεις, διότι ο Ελληνισμός είναι ένα μέτωπο καθαρό σαν το μάρμαρο, βαρύ σαν το φως, σκληρό σαν το θάρρος. Η αξία μας προέρχεται από τη νοημοσύνη και τη στρατηγική που δεν εγκαταλείπουν τίποτα ακόμα και σε άνισους πολέμους, διότι είμαστε το πνεύμα και η τέχνη.

 Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=12080&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η πολεμολογική αξία του Ελληνισμού"

ΞΑΝΑ ΜΠΡΑΒΟ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΜΑΣ

Βατερλώ στην Κύπρο από το ΜΠΟΪΚΟΤΑΖ για γερμανική αλυσίδα καταστημάτων

Διχοτομημένοι, στη μέση του κυκλώνα, περιστοιχισμένοι από εχθρούς και “φίλους” και φυσικά …ξεχασμένοι από τη μαμά Ελλάδα, οι Κύπριοι δείχνουν ότι δεν καταλαβαίνουν.

Έτσι λοιπόν πληροφορήθηκα σήμερα από υψηλόβαθμο στέλεχος της αγοράς πως γερμανική αλυσίδα καταστημάτων βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση στην Κύπρο καθώς οι πωλήσεις των εκεί καταστημάτων της σημείωνουν κάμψη που αυτή τη στιγμή αγγίζει το 70%.

Την ίδια στιγμή, χαράς ευαγγέλια για την ελληνική εταιρεία “Μαρινόπουλος Α.Ε.” που καταγράφει αντίστοιχες αυξήσεις των πωλήσεων της τάξης του 60%.

Αντίστοιχα πληροφορήθηκα πως στη γειτονική Ιταλία, η ίδια εταιρεία δε...

δραστηριοποιείται διότι όταν το επιχείρησε δειλά δειλά στον ιταλικό βορρά, δε βρήκε ανταπόκριση.

Στην Ελλάδα όμως ο όρος μποϊκοτάζ είναι κάτι το ξεχασμένο.

Το είχαμε εφαρμόσει επιτυχώς στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με τα ολλανδικά και δανέζικα προϊόντα λόγω του σκοπιανού, λίγο αργότερα με το γνωστό αναψυκτικό που πάει με όλα λόγω της Ολυμπιάδας που χάθηκε και το ξεχάσαμε.

Τρία χρόνια στο Μνημόνιο, τρία χρόνια στο κρεββάτι του Προκρούστη και ακόμη αντίδραση δεν υπάρχει.

Η Κύπρος πάλι, πριν καν ψηφιστεί το Μνημόνιο, έστειλε στον πάτο της ανατολικής Μεσογείου τα γερμανικά σαλάμια, μπύρες και μπισκότα.

Εμείς ως λαός (για να μην αδικήσω κάποιους) ούτε αυτό δεν είμαστε ικανοί να κάνουμε…

του Στρατή Μαζίδη

http://wwwaristofanis.blogspot.gr/2013/05/blog-post_9215.html#more

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΞΑΝΑ ΜΠΡΑΒΟ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΜΑΣ"

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Οι μυστικές γνώσεις των Αρχαίων Ελλήνων .---

Για να δούμε τί μας λέει ο μύθος του Τριπτόλεμου με την θεά Δήμητρα.-- Πρόκειται για έναν μύθο των Ελευσινίων Μυστηρίων, σύμφωνα με τον οποίο η θεά Δήμητρα μετά από μία περιπλάνηση με το ιπτάμενο πύρινο άρμα της, που εσύρετο από φτερωτούς δράκοντες, προσγειώθηκε στην "αγέλαστο πέτρα" στην Ελευσίνα.

Ύστερα παρέδωσε το ίδιο αυτό φτερωτό άρμα σε έναν από τους τέσσερις βασιλείς της Ελευσίνας, τον Τριπτόλεμο, ο οποίος έφυγε πετώντας, και απουσίασε γα πολλά χρόνια με σκοπό να διδάξει και σε άλλους λαούς την τέχνη της σποράς, του σίτου και του θερίσματος των χωραφιών.

Είναι σκανδαλιστικά παρόμοια η τοπωνυμία της περιοχής ("Ελευσίς") με την λέξη "έλευσις", που θα μπορούσε κάλλιστα να υποδηλώνει την έλευση της θεάς Δήμητρας με το ιπτάμενο άρμα της. Επιπλέον το εκπολιτιστικό έργο το οποίο ανέλαβε να φέρει σε πέρας ο Τριπτόλεμος με τα μέσα που του παρείχε η θεά, καταγράφεται και σε μυθολογίες άλλων λαών.

Μεταφέρουμε χαρακτηριστικά από το βιβλίο του Γουίλ Ντιράν (Wil Durant) "Η ιστορία και ο πολιτισμός της Κίνας" την μαρτυρία της Κινεζικής παράδοσης: "...Πριν έρθουν οι ουράνιοι Βασιλείς, οι άνθρωποι στην Κίνα ζούσαν σαν τα ζώα. Σκεπάζονταν με δέρματα ζώων, τρέφονταν με ωμό κρέας και δεν ήξεραν τον πατέρα τους... ...Όταν ήρθε ο Φου Χι, με την βοήθεια μιας πολύ μορφωμένης βασίλισσας, έμαθε στον λαό τον γάμο, την μουσική, τα γράμματα, και την ζωγραφική. Τους έμαθε επίσης να ψαρεύουν με δίκτυα και να καλλιεργούν τον μεταξοσκώληκα... Μετά τον θάνατο του Φου Χι, το έργο του το συνέχισε ο Σενγκ Μουγκ. Αυτός βρήκε το αλέτρι, τη γεωργία, το εμπόριο, την Ιατρική επιστήμη, και το πως να θεραπεύονται οι άνθρωποι με τα βότανα..."

Παραστάσεις του άρματος με τους φτερωτούς δράκοντες έχουμε σε ένα πλήθος από αρχαία αγγεία. Ένα τέτοιο άρμα συναντάμε και στην τραγωδία του Ευριπίδη "Μήδεια", πάνω στο οποίο αποχωρεί στο τέλος του έργου η τραγική παιδοκτόνος. Αυτού του είδους οι σκηνοθετικές παρεμβάσεις προξενούν την περιέργεια, αφού η θεατρική τους απόδοση ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για την εποχή και σίγουρα θα προξενούσε πολλά προβλήματα.



Η εμμονή των δημιουργών και ιδιαίτερα του Αισχύλου στην χρήση (στο θέατρο) φτερωτών αρμάτων, ιπταμένων ανθρώπων και ζώων, αλλά και περιέργων ενδυμάτων με χαρακτηριστικούς τους περίφημους κοθόρνους (μεγάλες μπότες που θυμίζουν έντονα αυτές των σημερινών αστροναυτών), υποδηλώνει την επιθυμία των τραγωδών να γίνει πιστή καταγραφή των μύθων ή τουλάχιστον την προσπάθεια να περάσουν εμμέσως στο κοινό κάποιες κρυφές αλήθειες (χωρίς η μία περίπτωση να αναιρεί την άλλη).

Στην τραγωδία του Αισχύλου "Προμηθέας Δεσμώτης" βλέπουμε τον Ωκεανό και τις κόρες του να έρχονται στον Προμηθέα οδηγώντας "με την θέληση, χωρίς χαλινούς" ένα "τετράσκελο πουλί".

Στα αποσπάσματα που σώθηκαν από την τραγωδία "Σφίγγα" τον βλέπουμε να μιλάει για ένα "πουλί πού 'χει νυχάτο χέρι, το πολεμικό, με το κοντάρι", ενώ στον "Αγαμέμνονα" είναι χαρακτηριστική η εντολή: "τα σκυλιά, τα τολμηρά, όπου πετάνε στον αγέρα άφησε".

Η πιθανή εμμονή του Αισχύλου να αποκαλύψει με συμβολισμούς στους θεατές κάποια μυστικά, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΗΓΗΣΕΙ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΩΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΙΕΡΑΤΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΟΤΙ ΑΝΕΒΑΖΕΙ ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ, ΚΑΙ ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΕΞΙΧΝΙΑΣΤΗ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ.

Είναι πολλές οι αναφορές των μύθων για τα ηλιακά άρματα με τα οποία ταξίδευαν διάφοροι ήρωες, με χαρακτηριστικότερο τον μύθο του ταξιδιού του Φαέθωνος.

Ακόμη οι αναφορές σε αστρονομικά θέματα, διαφόρων μυημένων στα μυστήρια φιλοσόφων, ξεπερνούν τα όρια των γνώσεων, που κατά την συμβατική ιστορία θα έπρεπε να έχουν. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του Σωκράτη στον "Φαίδωνα" του Πλάτωνα, όπου μιλάει για την σφαιροειδή μορφή της Γης, την περιγράφει πώς φαίνεται από ψηλά, και λέει ότι αυτό που εμείς βλέπουμε για ουρανό δεν είναι ο πραγματικός, αλλά όταν βγούμε έξω από αυτόν (έξω από την ατμόσφαιρα) βλέπουμε την πραγματική του εικόνα.


Από το περιοδικό NEXUS Μάιος 1998

http://ellinonpaligenesia.blogspot.gr/2013/01/blog-post_1669.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ"

Φυσικό αέριο και ελληνική στρατηγική

Toυ Νίκου Λυγερού

Για να είμαστε ξεκάθαροι από την αρχή κανείς δεν μας υποχρεώνει να πουλήσουμε τη ΔΕΣΦΑ. Δεν υπάρχει καμία επίσημη αναφορά για αυτό το συγκεκριμένο θέμα. Κατά συνέπεια, όσοι μιλούν για πώληση λόγω εξαναγκασμού είτε δεν έχουν διαβάσει τα κείμενα που έχουν ψηφιστεί από τη Βουλή των Ελλήνων, είτε το ξέρουν και το λένε για δημαγωγικούς λόγους. Σε κάθε περίπτωση τώρα που είμαστε στην τελική φάση της θέσπισης της ΑΟΖ, τώρα που έχουμε αποδεδειγμένα κοιτάσματα φυσικού αερίου, τώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί την πράσινη ενέργεια, στην οποία ανήκει το φυσικό αέριο, δεν μπορούμε τώρα να πουλήσουμε το δίκτυο φυσικού αερίου της Ελλάδας. Η ΔΕΣΦΑ ανήκει στις υποδομές που έχει ανάγκη η ελληνική ΑΟΖ, για να υποστηριχθεί σε πρακτικό επίπεδο. Και δεν μπορούμε να την αφήσουμε να φύγει από τα χέρια της ελληνικής Δημοκρατίας τώρα που μπορούμε να την αξιοποιήσουμε στο έπακρον. Η ελληνική στρατηγική σε εθνικό επίπεδο μπορεί πλέον να βασιστεί στο φυσικό αέριο για το όφελος της πατρίδας μας και όχι για ξένα συμφέροντα. Στη ΔΕΣΦΑ μπορεί να εργαστεί δικό μας προσωπικό και πρέπει μάλιστα να ενισχυθεί για να επεκταθεί το δίκτυο σε περισσότερα μέρη της Ελλάδας και ειδικά σε περιοχές, όπως είναι η Θράκη και η Ήπειρος λόγω των θερμοκρασιών που επικρατούν τον χειμώνα. Όσο πιο μεγάλο θα είναι το δίκτυο, τόσο πιο πολλές οικονομίες θα κάνει η πατρίδα μας και ο λαός μας. Κατά συνέπεια σε κάθε πρακτικό και τακτικό επίπεδο πρέπει να εξετάσουμε πώς θα επεκταθεί το δίκτυο. Και στο στρατηγικό επίπεδο θα πρέπει να εξετάσουμε πώς θα συμμετέχουμε στην κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου που μας αφορούν άμεσα και δεν ανήκουν σε φαντασιώσεις που αναδείχτηκαν μόνο και μόνο για εσωτερική κατανάλωση. Το φυσικό αέριο είναι ένα συγκεκριμένο εργαλείο που θα βοηθήσει την πατρίδα μας ακόμα και σε τοπικό επίπεδο. Είναι μια εφαρμογή των δυνατοτήτων που προσφέρει η ελληνική ΑΟΖ και πρέπει να αναδειχθεί όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι υπάρχει πραγματική ανάγκη για τροφοδότηση και αυτό είναι ένα σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα που θα καθορίσει και το μέλλον. Υπάρχει, λοιπόν, απαίτηση ελληνικής στρατηγικής και σε αυτόν τον τομέα.

 Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=12108&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Φυσικό αέριο και ελληνική στρατηγική"

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ

Η θεώρηση των Αρχαίων Ελλήνων για τον θάνατο

Ο θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο διαχωρισμός δύο πραγμάτων, του ενός απ' το άλλο,
δηλαδή της ψυχής απ' το σώμα.-

ΠΛΑΤΩΝΑΣ (Γοργίας, 524Β)----

'' Ο θάνατος τυγχάνει ων, ως εμοί δοκεί, ουδέν άλλο ή δυοίν πραγμάτοιν διάλυσις,
της ψυχής και του σώματος απ' αλλήλου. '' -


`Οταν επέρχεται ο θάνατος στον άνθρωπο, το μεν θνητό μέρος αυτού, καθώς φαίνεται, πεθαίνει,
το δε αθάνατο, η ψυχή, σηκώνεται και φεύγει σώο και άφθαρτο.

ΠΛΑΤΩΝΑΣ (Φαίδων, 10Ε)---

'' Επιόντος άρα θανάτου επί τον άνθρωπον, το μεν θνητόν, ως έοικεν, αυτού αποθνήσκει,
το δ' αθάνατον, σώον και αδιάφθορον, οίχεται απιόν. ''


Ωραία πραγματικά απόκρυφη διδασκαλία μας δόθηκε απ' τους θεούς, ότι δηλαδή ο θάνατος,
όχι μόνο δεν είναι κακό (επιζήμιο) για τους ανθρώπους, αλλ' αντίθετα είναι ωφέλιμο πράγμα.

Επιτάφιο επίγραμμα ιεροφάντη (Εφημερίδα Αρχαιολόγων 1883,σελ.81)

'' Η καλόν εκ μακάρων μυστήριον, ου μόνον είναι τον θάνατον θνητοίς ου κακόν, αλλ' αγαθόν. ''


Ο, τι πεθαίνει δε χάνεται, αλλά μένει μέσα στη φύση.

ΜΑΡΚΟΥ ΑΥΡΗΛΙΟΥ(Τα εις Εαυτόν Η,ιη)

'' `Εξω του κόσμου το αποθανόν ου πίπτει. ''


Τίποτα δε διαφέρει ο θάνατος απ' τη ζωή.

ΘΑΛΗΣ (Διογ.Λαερτ.Βιοι Φιλοσ.Ι,35)

'' Ουδέν έφη τον θάνατον διαφέρειν του ζην. ''


Ο θάνατος τότε θα έλθει, όποτε οι Μοίρες ορίσουν.

ΚΑΛΛΙΝΟΣ (Ανθολ.Στοβαίου ΝΑ,19)

'' Θάνατος τότ' έσσεται οπότε κεν δη Μοίραι επικλώσωσι. ''


Ο ύπνος και ο θάνατος είναι δίδυμα αδέλφια.

ΟΜΗΡΟΣ (Ιλιάς,Π,672)

'' Ύπνω και θανάτω διδυμάοσιν . ''


Η ένωση της ψυχής με το σώμα δεν είναι με κανένα τρόπο ανώτερη απ' το χωρισμό τους.

ΠΛΑΤΩΝΑΣ (Νόμοι,828D).

'' Κοινωνία γαρ ψυχή και σώματι διαλύσεως ουκ έστιν η κρείττον. ''


`Οποιος απ' τους ανθρώπους φοβάται πολύ το θάνατο, γεννήθηκε μωρός. Η έννοια του θανάτου, ανήκει στη Μοίρα.
`Οταν έλθει ο καιρός, ακόμα και στ' ανάκτορα του Δία αν καταφύγεις, είναι αδύνατο να τον αποφύγεις.

ΣΟΦΟΚΛΗΣ (Ανθολ.Στοβ.ΡΙΗ,12)

'' `Οστις δε θνητών θάνατον ορρωδεί λίαν, μωρός πέφυκε· τη τύχη μέλει τάδε·
όταν δ' ο καιρός του θανείν ελθών τύχη, ουδ' αν προς αυλάς Ζηνός εκφύγει μολών. ''


Πρέπει ν' ακολουθήσουμε την άποψη του Αναξαγόρα, εξ' αιτίας της οποίας αναφώνησε,
όταν πέθανε το παιδί του: "`Ηξερα ότι γέννησα θνητό".

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ (Ηθικά,474D).

'' `Εξεστι γαρ την Αναξαγόρου διάθεσιν, αφ' ης επί τη τελευτή του παιδός ανεφώνησεν,
"`Ηδειν θνητόν γεννήσας". ''


Πένθησε με μέτρο τους γνωστούς σου. Γιατί δεν έχουν πεθάνει,
αλλά τον ίδιο δρόμο που όλοι αναγκαστικά θα περάσουμε, αυτοί τον πήραν πρώτοι.

ΑΝΤΙΦΑΝΗΣ (Ανθολ.Στοβ.ΡΚΔ,27).

'' Πενθείν δε μετρίως τους προσήκοντας φίλους, ου γαρ τεθνάσιν, αλλά την αυτήν οδόν,
ην πάσιν ελθείν έστ' αναγκαίως έχον, προεληλύθασιν. ''


Το θάνατο κανένας δε πρέπει να φοβάται, εκτός αν είναι εντελώς ανόητος και δειλός.
Την αδικία όμως πρέπει να φοβάται. Γιατί, αν η ψυχή φτάσει στον `Αδη με το βάρος των χειροτέρων αδικημάτων, θα είναι γι' αυτήν η μεγαλύτερη απ' όλες τις συμφορές.

ΠΛΑΤΩΝΑΣ (Γοργίας,522Ε).

'' Αυτό μεν το αποθνήσκειν ουδείς φοβείται, όστις μη παντάπασιν αλόγιστός τε και άνανδρος εστί, το δε αδικείν φοβείται. πολλών γαρ αδικημάτων γέμοντα την ψυχήν εις `Αιδου αφικέσθαι πάντων έσχατον κακών εστίν. ''


Τους ανθρώπους ταράζουν όχι οι καταστάσεις που περνούν, αλλά οι ιδέες που έχουν γι' αυτές. Ο θάνατος δεν είναι κάτι φοβερό, γιατί τότε θα ήταν και για το Σωκράτη. Το θάνατο τον κάνει φοβερό η ιδέα ότι είναι φοβερός.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ (Εγχειρίδιο,V).

'' Ταράσσει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα, οίον ο θάνατος ουδέν δεινόν, επεί Σωκράτη αν εφαίνετο· αλλά το δόγμα το περί του θανάτου διότι δεινόν, εκείνο το δεινόν έστιν. ''


Να μη πεις για οποιοδήποτε πράγμα ότι το "έχασα", αλλά ότι, το "απέδωσα". Πέθανε το παιδί σου; Απεδόθη. Πέθανε η γυναίκα σου; Απεδόθη. Σου κλέψανε τη περιουσία σου; Μα κι' αυτή απεδόθη. Όσο σου δίνεται να το έχεις, φρόντιζέ το, ως κάτι ξένο, όπως οι περαστικοί το ξενοδοχείο.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ (Εγχειρίδιο,ΧΙ).

'' Μηδέποτε επί μηδενός είπεις ότι "Απώλεσα αυτό", αλλ' ότι "Απέδωκα". Το παιδίον απέθανεν; απεδόθη. Η γυνή απέθανεν; απεδόθη. Το χωρίον αφηρέθην; Ουκούν και τούτο απεδόθη... μέχρι δ' αν διδώ ως αλλοτρίου αυτού επιμελού, ως του πανδοχείου οι παριόντες. ''

http://ellinonpaligenesia.blogspot.gr/2013/03/blog-post_22.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ"

Η στρατηγική της Καρυάτιδας

Του Νίκου Λυγερού

Η στρατηγική της Καρυάτιδας δεν είναι απλώς μια νομικίστικη προσέγγιση, όπως θα ήθελαν μερικοί κύκλοι. Δεν μπορείς να εξετάσεις μόνο τα νομικά, όταν ξέρεις ότι ο αντίπαλός σου είναι ένα κράτος που δεν παραδέχεται τίποτα. Και δεν επαρκούν τα αρχαιολογικά επιχειρήματα, διότι κάθε φορά θα βρίσκουν καινούρια. Στην αρχή μας έλεγαν ότι το Μουσείο μας δεν ήταν αρμόδιο και τώρα κατασκευάσαμε το Νέο. Ύστερα μίλησαν για ενότητα των αρχαιολογικών συμπλεγμάτων, για να αποφύγουν την έννοια της κληρονομικότητας, αλλά και πάλι δεν ισχύει, διότι ο Παρθενώνας βρίσκεται στην Ακρόπολη και δεν είναι ένα μετέωρο άγαλμα που δεν ανήκει πουθενά. Τώρα προσπαθούν να προωθήσουν την έννοια της εγκυκλοπαίδειας παραλείποντας βέβαια να μιλήσουν για κλοπή. Επιπλέον όλη η Ελλάδα είναι μια εγκυκλοπαίδεια από μόνη της και μάλιστα εδώ και αιώνες. Στην πραγματικότητα η νομικίστικη οδός δεν έχει κανένα αποτέλεσμα εκτός από το να καθυστερεί την όλη διαδικασία. Γι’ αυτό το λόγο η έννοια της στρατηγικής της Καρυάτιδας είναι ριζικά διαφορετική. Η Καρυάτιδα δείχνει από μόνη της ότι ο εγκλωβισμός της στο εξωτερικό αποτελεί μια πράξη βαρβαρότητας και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται. Ο Ελληνισμός πάντα προστατεύει την Ευρώπη και αυτό από την Αρχαιότητα. Όταν ένας διαχρονικός πολιτισμός είναι ικανός να αποτελεί ένα δώρο για την Ανθρωπότητα. Η αρπαγή των αγαλμάτων του που συμβολίζουν για όλους την έννοια της ομορφιάς του πολιτισμού, η κλοπή του δεν είναι απλώς ένα ανώδυνο έγκλημα. Είναι απαράδεκτο έγκλημα ειρήνης, διότι είναι μια προσπάθεια παραμόρφωσης της ιστορίας. Αν κάθε επισκέπτης του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης συνειδητοποιήσει ότι η απουσία της Καρυάτιδας αποδεικνύει το έγκλημα ειρήνης που έχουν διαπράξει, θα επινοήσουν και την αντίσταση του Ελληνισμού που δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Καρυάτιδα, διότι δίνει αξία και σημασία σε κάθε δικό του άνθρωπο. Η Καρυάτιδα είναι δικός μας άνθρωπος και πρέπει να ξαναβρεί τους δικούς της για να αποδειχτεί ότι απαγορεύεται η βαρβαρότητα.

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles.php?n=12082&l=gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η στρατηγική της Καρυάτιδας"

ΕΛΛΗΝΑΡΕΣ ΟΙ ΚΙΝΕΖΟΙ

Όταν οι Κινέζοι άκουσαν τη λέξη Hellas, προσπάθησαν να την αποδώσουν στη γλώσσα τους. Για να τη γράψουν, χρησιμοποίησαν δύο ιδεογράμματα (希臘) τα οποία επέλεξαν με βάση την προφορά.



Δηλαδή πήραν ένα ιδεόγραμμα που προφέρεται «σι», άλλο ένα που προφέρεται «λα», τα ένωσαν για να φτιάξουν τη λέξη «Σι-Λα» με την οποία προσδιορίζουν την Ελλάδα.

Το πρώτο ιδεόγραμμα σημαίνει «ελπίδα» και το δεύτερο αντιστοιχεί στον μήνα Δεκέμβριο του παραδοσιακού κινεζικού ημερολογίου.



Και τα δύο όμως μαζί, όταν ενωθούν, σημαίνουν «ο άλλος μεγάλος πολιτισμός». Αυτό για να δείτε με πόσο σεβασμό αντιμετωπίζουν τη χώρα μας. Δεν είναι καθόλου άσχημος αυτός ο συμβολισμός για μια χώρα, όπως λένε, τόσο ταλαιπωρημένη και παράλληλα τόσο πλούσια σε Ιστορία και πολιτισμό, όπως η δική μας.

Οι Κινέζοι είναι ίσως ο μοναδικός λαός στον κόσμο που δεν αποκαλεί την Ελλάδα «Greece» ή κάτι παρόμοιο.

Περίπου το 1/5 του παγκόσμιου πληθυσμού που ομιλεί κινεζικά αποκαλεί την Ελλάδα «Σι-Λα».

eglimatikotita.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΕΛΛΗΝΑΡΕΣ ΟΙ ΚΙΝΕΖΟΙ"

Τα θανάσιμα αμαρτήματα της ανθρωπότητας

Τα 8 θανάσιμα αμαρτήματα της ανθρωπότητας ---
Ο Konrad Lorenz ήταν διδάκτωρ της ιατρικής και της φιλοσοφίας, βιολόγος, ηθολόγος και ψυχολόγος, ιδρυτής του κλάδου της συγκριτικής συμπεριφοράς και στοχαστής. ----

Το 1973, τη χρονιά που πήρε το Nόμπελ ιατρικής και φυσιολογίας, εξέδωσε ένα διαφορετικό βιβλίο με τίτλο: «Τα 8 θανάσιμα αμαρτήματα του πολιτισμού μας». Σε αυτό αναφέρει τις οκτώ αιτίες που, κατά τη γνώμη του, οδηγούν αναπόδραστα στο τέλος του ανθρώπου. ----

Δεν πρόκειται για κάποιο βιβλίο καταστροφολογίας, με αστεροειδείς, επιδημίες και νεκροζώντανους που τρέφονται με μυαλά. ---
Το ουσιαστικό πρόβλημα για τον Λόρεντς είναι ότι:
«H ανθρώπινη γνώση για τον εξωτερικό κόσμο έχει καλπάσει πολύ πιο μπροστά από τη φυσική ικανότητα της συμπεριφοράς να προσαρμοστεί σε νέες καταστάσεις».

Θα προσπαθήσω να μεταφέρω περιληπτικά αυτές τις «8 πληγές», γνωρίζοντας ότι διαπράττω ύβρη, αφού είναι ένα βιβλίο που ξεπερνάει τις δυνατότητες μου, ειδικά όταν πρέπει να το συμπτύξω σε λίγες σελίδες. Καλύτερα θα ήταν να διαβάσετε το ίδιο το βιβλίο (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Θυμάρι).

1) Ο υπερπληθυσμός στις πόλεις

Ο Λόρεντς δεν εστιάζει στο πληθυσμιακό πρόβλημα κάποιων χωρών (Κίνα, Ινδία κλπ), αλλά το αντιμετωπίζει ως παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο έχει διαστρεβλώσει την ανθρώπινη συμπεριφορά εν γένει.

Η πιο καταστροφική έκφανση αυτού του προβλήματος είναι η υπέρμετρη αστικοποίηση.

Ο συνωστισμός στις πόλεις και η αστική ανωνυμία που τον συνοδεύει «όχι μόνο οδηγεί έμμεσα σε απάνθρωπες πράξεις, που προκαλούνται από την εξάντληση και την προοδευτική εξαφάνιση των επαφών, αλλά αποτελεί την άμεση αιτία μιας ολόκληρης επιθετικής συμπεριφοράς.»

Καθημερινά στις πόλεις συναντάμε τόσους πολλούς ανθρώπους, βλέπουμε τόσα πολλά πρόσωπα, που καταλήγουμε να μη δίνουμε σημασία σε κανέναν. Τις περισσότερες φορές είναι μόνο ένα εμπόδιο που στέκεται μπροστά μας στην τράπεζα, στο σούπερ-μάρκετ, στο λεωφορείο.



Στο οικοδομικό τετράγωνο όπου είναι το σπίτι σας μπορεί να ζουν χίλιοι άνθρωποι. Σκεφτείτε πόσους γνωρίζετε από αυτούς και σε πόσους λέτε έστω μια καλημέρα. Αντίθετα σε ένα χωριό χιλίων κατοίκων όλοι γνωρίζονται –ακόμα και αν δεν συμπαθιούνται ιδιαίτερα. Και σίγουρα υπάρχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να σας βοηθήσει ο συγχωριανός σας παρά κάποιος που ζει στην παρακάτω πολυκατοικία.

Κι αν κάποιοι υποστηρίζουν ότι η ζωή στην πόλη είναι ό,τι καλύτερο, θα πρέπει να μας εξηγήσουν γιατί όποιος «ανεβαίνει» στην κοινωνική κλίμακα μετακομίζει προς λιγότερο πυκνοκατοικημένες περιοχές.



Αν κλείσεις εκατό ποντίκια σε ένα κλουβί για δέκα αυτά θα αρχίσουν να αλληλοεξοντώνονται, ακόμα κι αν έχουν τροφή.

2) Η ερήμωση του περιβάλλοντος

Εδώ ο Λορεντς κάνει μια γρήγορη αναφορά στην οικολογία και στην εξάρτηση του ανθρώπου από τη γήινη σφαίρα. Όμως ασχολείται περισσότερο με την ερήμωση της ψυχής του ανθρώπου, απόρροια της απομάκρυνσης του από τη φύση. Παρομοιάζει τις πόλεις με κακοήθεις όγκους, οι οποίοι αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα.



«Ο άνθρωπος», γράφει, «από τη φυλογένεση του δεν είναι κατασκευασμένος όπως ο τερμίτης ή το μυρμήγκι, ώστε να μπορεί να ανέχεται τη μετατροπή του σε στοιχείο ανώνυμο και απόλυτα εναλλάξιμο, ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλα, απολύτως ομοιόμορφα, άτομα.»



Ο άνθρωπος των πόλεων αλλοτριώνεται γιατί ζει σε ένα περιβάλλον στο οποίο είναι αποκομμένος από τη φύση.

«Η ομορφιά της φύσης είναι αναγκαία για την πνευματική και ηθική υγεία του ανθρώπινου όντος.»

Δεν είναι τυχαίο ότι με την πρώτη ευκαιρία «εκδράμουμε στας εξοχάς», όπου αναπνέουμε για λίγο με όλη τη δύναμη των πνευμόνων μας, αγαλλιάζοντας στη θέαση του τοπίου, πριν επιστρέψουμε στη μιζέρια των σύγχρονων ανθρωποτροφείων, των διαμερισμάτων, και στην ασχήμια της ζωής μας, έτσι όπως την έχουμε αποδεχτεί.

3) Ο πυρετός του ανταγωνισμού

«Το πιο ηλίθιο προϊόν της ειδικής εσωτερικής επιλογής είναι ο ρυθμός της εργασίας του σύγχρονου ανθρώπου», ξεκινάει το κεφάλαιο αυτό ο Λόρεντς.

Η συντριπτική πλειονότητα των σύγχρονών μας δεν αποδίδει πια σημασία σε τίποτα παρά μόνο στη επιτυχία, και κάθε μέσο κατάλληλο γι’ αυτό φαίνεται, εσφαλμένα, σαν να αποτελεί μια αυθύπαρκτη αξία.



Το άγχος μήπως μας ξεπεράσουν οι άλλοι, το άγχος μήπως δεν καταφέρουμε να αποκτήσουμε όλα όσα «μπορούμε» να αποκτήσουμε, το άγχος μήπως αποτύχουμε, συμβάλλει στην αποστέρηση του ανθρώπου από τις βαθύτερες ιδιότητες του. Μία από αυτές είναι η σκέψη (ο στοχασμός, θα έλεγα διορθώνοντας τον μεταφραστή του βιβλίου).

Οι άνθρωποι υποφέρουν από νευρική και ψυχική υπερένταση, που τους επιβάλλει ο ανταγωνισμός με τους ομοίους του. Η καθημερινότητα είναι τόσο τρομακτική, τόσο ανταγωνιστική, που δεν υπάρχει χρόνος για περισυλλογή.



«Ακόμα κι αν δεχτούμε», έγραφε προφητικά ο Λόρεντς το 1973, «με αδικαιολόγητη αισιοδοξία, ότι ο πληθυσμός της Γης δε θα συνεχίσει να αυξάνεται με τον ρυθμό που γνωρίζουμε σήμερα, θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι ο οικονομικός ανταγωνισμός της ανθρωπότητας με τον εαυτό της θα αρκέσει για να τον οδηγήσει στον αφανισμό.»

4) Αισθητηριακή εντροπία

Το καταναλωτικό μοντέλο ζωής, έτσι όπως έχει επικρατήσει να αποκαλούμε τη συμπεριφορά του homo consumer, προωθεί την άμεση ικανοποίηση όλων των αναγκών, με έμφαση στις πλασματικές ανάγκες.

Η ανάγκη του ανθρώπου για επικοινωνία έχει μετουσιωθεί σε «ανάγκη» για το τελευταίο μοντέλο κινητού τηλεφώνου και την απαιτούμενη τηλεφωνική σύνδεση, με την οποία μπορείς να «μιλάς συνέχεια».

Ο άνθρωπος πρέπει να έχει (έτσι τον έχουν πείσει) άμεσα ότι θέλει να έχει (ό,τι τον έχουν πείσει ότι θέλει να έχει). Αν του στερήσεις αυτό το «δικαίωμα» αισθάνεται μειονεκτικός.

«Προκαλείται έτσι μια ανυπόμονη απαίτηση για άμεση ικανοποίηση κάθε επιθυμίας. Η λαχτάρα αυτή ευνοείται από μια κοινωνία, όπου οι παραγωγοί σπρώχνουν το κοινό προς την κατανάλωση. Και είναι εκπληκτική η διαπίστωση ότι οι καταναλωτές δεν αντιλαμβάνονται μέχρι ποιο βαθμό έγιναν σκλάβοι των ευκολιών πληρωμής του συστήματος της εξόφλησης με δόσεις.»

Την ίδια στιγμή η υπερπληθώρα ερεθισμάτων και πιθανών στόχων τον οδηγεί στην αποχαύνωση. Ο καταιγισμός πληροφοριών από την τηλεόραση και το διαδίκτυο προσφέρει πολύ λιγότερα από την ανάγνωση ενός βιβλίου. Η δυνατότητα να αποθηκεύσεις στο σκληρό σου δίσκο όλη τη δισκογραφία του αγαπημένου σου καλλιτέχνη δεν σου εξασφαλίζει και το χρόνο για να την ακούσεις.
Ο ίδιος ο άνθρωπος δεν παράγει τίποτα με τα χέρια του (πολλές φορές ούτε το φαγητό του), παρά μόνο χρήματα για να αγοράσει όσα «χρειάζεται». Και με αυτά τα αντικείμενα το συναισθηματικό δέσιμο είναι μηδενικό, αφού με την πρώτη ευκαιρία θα τα πετάξει για να αγοράσει κάτι καινούριο. «Κατασκευάστε προϊόντα που να είναι ήδη παλιά», είναι το σύνθημα των εταιριών τεχνολογίας.



Μπορείτε να δείτε με πόσο περισσότερη ευχαρίστηση ένας άνθρωπος θα φορέσει το κασκόλ που έπλεξε μόνος του (και ας μην είναι τόσο ευπαρουσίαστο όσο το εργοστασιακό) ή θα φάει την ντομάτα που καλλιέργησε στον κήπο του. Ο κόπος που χρειάζεται για να παραχθεί ένα αντικείμενο είναι ευθέως ανάλογος της ευχαρίστησης που νιώθει ο παραγωγός.



Την ίδια στιγμή πασχίζουμε να εκμηδενίσουμε κάθε δυσάρεστο συναίσθημα, όχι καταπολεμώντας την αιτία του, αλλά φυγοπονώντας. Δεν είναι μόνο τα αντικαταθλιπτικά που πλέον είναι πιο συνήθη από τα αντιπυρετικά. Μια ολόκληρη βιομηχανία ευεξίας έχει στηθεί στη γρήγορη και χωρίς κόπο απώθηση κάθε δυσάρεστης σκέψης.

5) Ο γενετικός μαρασμός

Αυτό είναι από τα πιο δύσκολα κεφάλαια του βιβλίου, αλλά θα προσπαθήσω να αποδώσω το νόημα του όσο καλύτερα μπορώ –σε τόσο λίγες γραμμές.

Στα περισσότερα ζώα, και ειδικά στα πρωτεύοντα, υπάρχει ένας μηχανισμός προστασίας του είδους. Τα αρσενικά, για παράδειγμα, θα διεκδικήσουν το δικαίωμα τους στην αναπαραγωγή, αλλά δε θα σκοτώσουν τον αντίζηλο ούτε θα βιάσουν το θηλυκό.

Για να εξασφαλίσει μεγαλύτερο μερίδιο τροφής, ένας χιμπαντζής, συχνά καταφεύγει στην απάτη. Όμως ποτέ δε θα κρατήσει όλη την τροφή για τον εαυτό του, καταδικάζοντας έτσι τα αδύναμα μέλη της ομάδας σε θάνατο από ασιτία.

Τα πρωτεύοντα γνωρίζουν ότι η επιβίωση τους βασίζεται στη συνοχή της ομάδας, έτσι δεν ξεπερνάνε τα όρια –σκοτώνοντας ένα άλλο μέλος της.



Στους ανθρώπους αυτός ο μηχανισμός επιβίωσης και αυτοσυντήρησης έχει ατροφήσει ή μάλλον έχει υπερκεραστεί εξαιτίας της εφευρετικότητας του. Η νοημοσύνη του τον κάνει να συμπεριφέρεται πιο ηλίθια από τους λιγότερο νοήμονες «συγγενείς» του.



Είναι πολύ πιο εύκολο να σκοτώσεις κάποιον εξ’ αποστάσεως παρά με τα χέρια σου. Οι δολοφονίες με στραγγαλισμό είναι εκατομμύρια φορές πιο σπάνιες από τις δολοφονίες με όπλο. Πόσο μάλλον όταν εξοντώνεις τον άλλον οικονομικά, όχι μόνο χωρίς να τον αγγίζεις, αλλά χωρίς να τον γνωρίζεις.



Κάποιοι θα πουν ότι πάντα ο άνθρωπος ήταν λύκος για το συνάνθρωπο του, όμως δεν είναι λύση να αποδεχόμαστε την εγκληματική συμπεριφορά ως ιστορική αναγκαιότητα.

6) Η ρήξη με την παράδοση


Εδώ κάποιοι, ιδιαίτερα οι νεότεροι, θα παραξενευτούν. Έχουμε ταυτίσει την παράδοση με τη συντηρητικότητα, και θεωρούμε ότι κάθετι καινοτόμο/επαναστατικό πρέπει να είναι απαλλαγμένο από τις «παλιές ιδέες».
Αυτό είναι λάθος. Ο μόνος τρόπος για να «ξεκινήσουμε από την αρχή» είναι να επιστρέψουμε στα σπήλαια και να προσπαθούμε να ανάψουμε φωτιά τρίβοντας ξύλα. Δεν μπορούμε να δούμε παραπέρα αν δεν πατήσουμε στους ώμους γιγάντων.



Ο Λόρεντς, παρότι επιστήμονας, πιστεύει ότι τα μη ορθολογικά πολιτισμικά αποθέματα γνώσεων πρέπει να διατηρηθούν και να μελετηθούν.
«Όποιος αρνείται συστηματικά κάθε αξία της σοφίας των παλαιότερων και κάθε έννοια της παράδοσης, υποπίπτει στο σοβαρό σφάλμα να πιστέψει ότι η επιστήμη είναι ικανή να δημιουργήσει από το μηδέν, και μόνο με τη λογική, έναν πλήρη πολιτισμό, με όλα όσα περιλαμβάνει.»

Ως ζώα και ως άνθρωποι είμαστε προϊόντα της φυσικής εξέλιξης και της πολιτιστικής εξέλιξης. Μέρος της πολιτιστικής συνέχειας είναι η γλώσσα κάθε λαού και οι ιδιωματισμοί, τα ήθη και τα έθιμα, οι παραδόσεις, η θρησκεία (ακόμα κι αν είσαι άθρησκος), η ιστορία, οι μύθοι, η μαγειρική, η μουσική, οι δεισιδαιμονίες και οι ενδυμασίες.



Διαγράφοντας το παρελθόν χάνουμε την ουσία του παρόντος, αφού ένας άνθρωπος χωρίς ρίζες δεν είναι τίποτα άλλο από έρμαιο των εκάστοτε εξωτερικών πιέσεων και καταστάσεων.



Η ισοπεδωτική παγκοσμιοποίηση, όπου όλοι οι άνθρωποι αναπαράγουν μοντέλα συμπεριφοράς νεόδμητα, τα οποία δεν έχουν καμία αναφορά και καμία σχέση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε λαού, δεν δημιουργεί «πολίτες του κόσμου», αλλά ομοιόμορφα –και εύκολα στο χειρισμό- όντα.



Αυτή η ομοιομορφία, η έλλειψη ποικιλότητας και προσωπικότητας, ταιριάζει φυλογενετικά στα μυρμήγκια, αλλά όχι στους ανθρώπους.

7) Η υποταγή στο δόγμα
Ο άνθρωπος, δυστυχώς, έχει έμφυτη ροπή στο δογματισμό.
Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους:
Πρώτον, γιατί είναι πιο εύκολο να αποδεχτείς άκριτα τις προκατασκευασμένες ιδέες παρά να τις αξιολογήσεις. Το να ζητωκραυγάζεις και να καταδικάζεις απαιτεί μικρότερη νοητική προσπάθεια από το να σκέφτεσαι.

Δεύτερον, γιατί οι άνθρωποι –όπως όλα τα ζώα- έχουμε ανάγκη να ανήκουμε σε ομάδες.
Ο άνθρωπος, μετά από χιλιάδες χρόνια θρησκευτικής κατήχησης, πιστεύει ότι κατέχει –μόνος αυτός ανάμεσα στα υπόλοιπα ζώα- δύο ειδικά, αποκλειστικά ανθρώπινα, χαρακτηριστικά:

Ψυχή και ελευθερία επιλογής.
Το πρώτο, η ψυχή, είναι θέμα πίστης και δεν μπορούμε να το αμφισβητήσουμε. Όσοι νομίζουν ότι μπορούν να αποδείξουν την ύπαρξη ή την έλλειψη θεού με τη λογική δεν έχουν καταλάβει τίποτα για τη φύση του ανθρώπου –πόσο μάλλον για τη φύση του θεού.



Το δεύτερο, η ελευθερία επιλογής, είναι ένα από τα δυσκολότερα φιλοσοφικά-θεολογικά-επιστημονικά ζητήματα: Οι αποφάσεις μας και οι πεποιθήσεις μας διαμορφώνουν τις καταστάσεις ή μήπως οι καταστάσεις μας διαμορφώνουν;



Συνήθως η αποδοχή της «γραμμής» ενός δόγματος έρχεται μετά την είσοδο σε αυτό, αν και υπάρχουν κάποια στοιχεία που μας προδιαθέτουν να αποδεχτούμε ένα δόγμα και όχι το αντίθετο ή κάποιο παρόμοιο.



Ένας έφηβος, για παράδειγμα, θα ενταχτεί σε μια ναζιστική οργάνωση για λόγους που δεν σχετίζονται με τη ναζιστική ιδεολογία, ίσως επειδή του αρέσουν τα μαύρα ρούχα και η παραφιλολογία της βίας ή επειδή θέλει να έρθει σε αντίθεση με τους γονείς του. Μέσα στην ομάδα images (2)θα ενστερνιστεί το δόγμα και θα αρχίσει να σκέφτεται, να μιλάει, να συμπεριφέρεται όπως οι αυθεντίες, τα πρότυπα της ομάδας.



Αυτό ισχύει για κάθε κομματική οργάνωση, θρησκευτική ομάδα ή επιστημονική κοινότητα. Ο κομμουνιστής θα χρησιμοποιεί τους όρους του διαλεκτικού υλισμού, ο Μάρτυρας του Ιεχωβά θα μοιράζει φυλλάδια και ο ψυχίατρος θα χλευάζει τους ψυχολόγους.



Όλοι πιστεύουν ότι πράττουν ελεύθερα, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι η «ελευθερία» τους είναι δογματική.

Το υπέρτατο παγκόσμιο δόγμα όμως, έτσι όπως δεν έχει ξανασυμβεί στην ανθρωπότητα, είναι η πεποίθηση ότι ο μόνος ορθολογικός τρόπος συμπεριφοράς είναι αυτός που συνδέεται με το ανταγωνιστικό/καταναλωτικό πρότυπο, που αναφέραμε προηγουμένως.



Όποιος άνθρωπος θα αντιταχτεί ή θα προσπαθήσει να μην απορροφηθεί από το σύγχρονο τρόπο ζωής θεωρείται γραφικός ή άρρωστος ή επικίνδυνος.



Τι θα σκεφτόσασταν για έναν άνθρωπο ο οποίος καλλιεργεί την τροφή του, κατασκευάζει τα έπιπλα του σπιτιού του (το οποίο ίσως και να έχει κτίσει μόνος) και ζει χωρίς τηλεόραση, τηλέφωνο και ηλεκτρικό ρεύμα;



Πιθανότατα ότι είναι ανισόρροπος. Τουλάχιστον απροσάρμοστος, αφού έρχεται σε αντίθεση με το δόγμα της σύγχρονης ζωής.

8) Τα πυρηνικά όπλα



Σε αυτό το «αμάρτημα» ο Λόρεντς αφιερώνει μία μόλις σελίδα! «Η απειλή αυτή», γράφει, «είναι ευκολότερο να αποτραπεί. Φτάνει να μην κατασκευάσουμε (τη βόμβα) ή να μην την ρίξουμε. Αν λάβουμε όμως υπόψη την απίστευτη συλλογική βλακεία της ανθρωπότητας, τότε καταλαβαίνουμε ότι ακόμα κι αυτό είναι αρκετά δύσκολο για να το πετύχουμε».
Εν κατακλείδι:

Ο Λόρεντς δεν έχει κάποιον αισιόδοξο επίλογο στο βιβλίο του. Δεν γράφει κάτι σαν:

«Όμως ο άνθρωπος πάντα βρίσκει τον τρόπο να ξεπερνάει τα εμπόδια.» Σε έναν μικρό πρόλογο που συμπεριέλαβε αργότερα λέει μόνο:

«Κάθε κίνδυνος παύει να είναι τρομακτικός από τη στιγμή που γνωρίζουμε τα αίτια του.»

Σαράντα χρόνια μετά οι άνθρωποι όχι μόνο δεν γνωρίζουν τα αίτια του, αλλά ούτε καν αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο.



«Καλά Χριστούγεννα, κύριε Λόρεντς».

πηγή

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα θανάσιμα αμαρτήματα της ανθρωπότητας "