ΜΕΣΑ ΣΤΑ
ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, ΠΟΥ ΟΛΟ ΑΛΛΑΖΟΥΝ, ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΤΙ ΤΟ
ΔΙΑΡΚΕΣ;;;;
<<Πρέπει καθένας από μας να είναι ειλικρινής
να ζει κάθε στιγμή της ζωής του με τις δικές της ομορφιές.
Να συμφωνεί με τον μεταβαλλόμενο εαυτό του γιατί
αυτή είναι η μοναδική πραγματικότητα !!!!
Τα κύματα πάνε κι έρχονται γι’ αυτό ο ωκεανός
είναι ζωντανός!! Τα πάντα ζουν μέσα από την αλλαγή!!!>>
Ξεκινώντας αυτή την ''
βασανιστική ''για τον νου μου αφήγηση θα αναφέρω λίγα λόγια από τις
φιλοσοφικές θέσεις του αξεπέραστου και σκοτεινού φιλοσόφου Ηρακλείτου για να
στηρίξω την συλλογιστική μου!!
Ο Ηράκλειτος ήταν προσωκρατικός φιλόσοφος, που έζησε στην
Έφεσο από το 535-475 π.Χ.
Ήταν αριστοκράτης με εμφανή περιφρόνηση για τις «κατώτερες
τάξεις».
Στα χρόνια του, η Έφεσος ήταν κάτω από Περσική κατοχή και η
οικογένεια του Ηρακλείτου, τους στήριζε τόσο, που ο Ηράκλειτος είχε κάποια
βασιλικά αξιώματα.
Ήταν δύστροπος και απόλυτος, τόσο που απέρριψε πολλές φορές
την πρόσκληση του Δαρείου να τον επισκεφθεί.
Μετά τους Περσικούς πολέμους, ο Ηράκλειτος αποσύρθηκε από τη
δημόσια ζωή σε ένα αγρόκτημα και επιδόθηκε στη μελέτη και τη συγγραφή.
Το έργο του, Περί Φύσεως, το κατέθεσε στον ναό της Αρτέμιδος
με την εντολή να δημοσιευθεί μόνο μετά τον θάνατο του.
Δεν είχε καλή κουβέντα να πει για κανέναν!!!
Οι αρχαίοι τον αποκαλούσαν «ο Σκοτεινός» για τη δυσκολονόητη
σκέψη του.
Ο Ηράκλειτος σχολίασε όλους τους προγενέστερούς του
συγγραφείς.
Συμφώνησε βέβαια με τον Ξενοφάνη στη κριτική του Ομήρου, αλλά
μετά κατέκρινε τον Ξενοφάνη.
Για τους Ησίοδο, Εκαταίο, και Πυθαγόρα ανέφερε ότι «είναι η
απόδειξη ότι η μόρφωση δεν διδάσκει τους ανθρώπους να σκέφτονται.»
Οι θεωρίες του Πυθαγόρα αφορίζονται με ιδιαίτερο ανάθεμα, ως
παιδιάστικες και ανακριβείς.
Και όμως, αυτός ο δύστροπος, εγωιστικός άνθρωπος, πέτυχε να
κατανοήσει μια συμπαντική αλήθεια σχεδόν 2.500 χρόνια πριν, ότι
« ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ », τίποτα
δεν είναι σταθερό στη ζωή, αλλά όλα είναι σε μια κατάσταση συνεχούς αλλαγής!!
Για τον Ηράκλειτο, το αντικείμενο της φιλοσοφίας δεν είναι η
αρχή και το τέλος του κόσμου, αλλά ο εσωτερικός ρυθμός, το εσωτερικό μέτρο, η
διαδικασία με την οποία ο κόσμος κινείται και ρυθμίζεται.
Το γίγνεσθαι ως αιώνιο δεν γνωρίζει αρχή και τέλος, αλλά είναι
διαρκές, έχει παντού την αρχή και το τέλος του.
Η εξέλιξη αυτή όμως, δεν είναι απλώς χρονική αλλά διαλεκτική,
αφού η κίνηση οφείλεται στο Λόγο της.
Άρα το είναι, δεν υπάρχει παρά μέσα στο γίγνεσθαι, μέσα στη
μετεξέλιξή του.
Όλα τα πράγματα βρίσκονται σε αέναη κίνηση, κι αυτό, που όντως
υπάρχει και διαρκεί είναι οι διαδικασίες.
Η ταυτότητα των αντικειμένων είναι μόνο φαινομενική, μιας και
όλα συνδέονται με διαδικασίες και αποτελούν μέρος ενός όλου, του ίδιου όντος.
Η γένεση του κόσμου παρομοιάζεται με τη φλόγα, που τρέφεται
και φθείρεται από μόνη της.
Άλλωστε, κατά τον Ηράκλειτο το ΠΥΡ, είναι το στοιχείο, που
εκφράζει καλύτερα τη γενεσιουργό αιτία των πάντων.
Με τις αισθήσεις δεν μπορούμε να καταλάβουμε, ότι ο κόσμος
είναι ενότητα αντιθέσεων, παρά μόνο με το νου μας.
Το σύμπαν του Ηρακλείτου είναι μια ενότητα με άπειρες διαφορές
και αντιθέσεις μέσα της.
Τα πράγματα αυτά καθεαυτά δεν εμφανίζουν σταθερότητα, αλλά
παριστάνουν απλώς τομές μέσα στη ροή της γενέσεως, είναι εφήμερες φάσεις του
γίγνεσθαι.
Κάθε φάση αποκτά κάποια σημασία όχι από το ίδιο
της το «είναι», αλλά επειδή βρίσκεται σε
σχέση με τα προηγούμενα και τα επόμενα!!
Το γίγνεσθαι είναι δυναμικό, αφού τα αντίθετα υπάρχουν μόνο,
επειδή το ένα επιδιώκει το άλλο, αλλά συνάμα το κρατάει σε απόσταση.
Έτσι, αντίθετα πράγματα είναι ταυτόσημα και τελικά όλα ένα,
αφού εντάσσονται στη διαδικασία του γίγνεσθαι όλου του κόσμου.
Ο Ηράκλειτος, κατά τον Πλάτωνα «ποταμοῡ ἀπεικάζων τὰ πάντα», παρομοιάζει την κίνηση του
γίγνεσθαι του κόσμου με την αέναη ροή του ποταμού που ολοένα ανανεώνεται, αφού
διαρκώς έρχεται νέο ρεύμα και συνεπώς κανείς δεν μπορεί ποτέ να ισχυριστεί, ότι
περνάει δύο φορές από το ίδιο ποτάμι:
το ρεύμα είναι πάντοτε καινούργιο.
Αλλά μήπως μένουμε ίδιοι κι εμείς;
«Ποταμοῑς τοῑς αὐτοῑς ἐμβαίνομέν τε καὶ οὐκ ἐμβαίνομεν, εἶμέν τε καὶ οὐκ εἶμεν».(Δεν είναι δυνατό να μπούμε δυο φορές στον ίδιο ποταμό, γιατί
στο μεταξύ νέα νερά έχουν τρέξει στην κοίτη του και τον έχουν αλλάξει και
ουσιαστικά δεν είναι πια ο ίδιος ποταμός).
Ας σημειωθεί, ότι το πασίγνωστο « τα
πάντα ρει », που συμπυκνώνει τη φιλοσοφία του Ηρακλείτου δεν υπάρχει
σε κανένα διασωθέν απόσπασμα του Εφέσιου σοφού.
Οπωσδήποτε θα περιλαμβανόταν στο βιβλίο του, όπως μαρτυρούν
πολλοί συγγραφείς, αλλά χάθηκε!!
Άλλωστε για τον Ηράκλειτο σημασία δεν έχει τόσο η αδιάκοπη
αλλαγή, όσο η πάλη των αντιθέτων!!
Μέσα στα γεγονότα της ζωής, πού όλο αλλάζουν, υπάρχει
κάτι το διαρκές;
Υπάρχει καμιά σχέση μεταξύ του εαυτού μας και της συνεχούς
αλλαγής του περιβάλλοντος;
Εάν είχαμε παραδεχθεί πώς όλα αλλάζουν, τότε δεν θα υπήρχε ή
ιδέα της διαρκείας.
Βλέπουμε πώς κάθε στιγμή τα γεγονότα του περιβάλλοντος
βρίσκονται σε μια συνεχή ροή, και εάν κάναμε τη σκέψη, πώς εμείς είμαστε μέσα
σε μια συνεχή αλλαγή, τότε δεν θα υπήρχε σύγκρουση μεταξύ των γεγονότων, πού
αλλάζουν και εκείνου, πού εμείς νομίζουμε ότι είναι διαρκές.
Βλέπουμε πώς ή αλλαγή υπάρχει ολόγυρά μας.
Κάθε θεσμός, όσο κι αν είναι στην αρχή ανώτερος, σιγά - σιγά
φθείρεται.
Βλέπουμε πώς όλα παρακμάζουν και φθείρονται.
Βλέπουμε συνεχείς πολέμους, πείνα, ξαφνικούς θανάτους,
χρεοκοπίες τραπεζών, αστάθεια στην αγάπη, απογοητεύσεις.
Το κάθε τι γύρω μας αλλάζει, κινείται, δεν είναι ποτέ στάσιμο,
φθείρεται.
Αυτό είναι φανερό και δεν μπορούμε όλα αυτά να τα κάνουμε να
γίνουν διαρκή.
Κάθε τι πού ζει, πεθαίνει.
Όλα φθείρονται από τη χρήση.
Τίποτε γύρω μας δεν είναι διαρκές.
Οι θεσμοί μας, οι ηθικές μας, οι Ιδέες μας, οι θεωρίες μας για
τη διοίκηση, για τα οικονομικά ζητήματα, για τις κοινωνικές σχέσεις, για την
ηθική , το κάθε τι ρέει, αλλάζει.
Επειδή δεν είμαστε ικανοποιημένοι με τη « μη διάρκεια », δώσαμε στη « μη διάρκεια » μια
διάρκεια, και γι' αυτό συνεχώς δημιουργούμε μια σύγκρουση μεταξύ του εαυτού μας
και του περιβάλλοντος.
Τι είναι αυτό μέσα μας, πού ζητεί « τη διάρκεια », την ασφάλεια, κάτι ποY θα
εξακολουθήσει;
Εάν αληθινά πιστεύαμε και αισθανόμαστε ολόκληρο τον εαυτό μας
σε μια συνεχή αλλαγή, κάθε στιγμή, τότε δεν θα υπήρχε ποτέ μια στιγμή
ασφάλειας, δεν θα υπήρχε ποτέ μια στιγμή διάρκειας, μέσα στην αντίληψη μας.
Αλλά επειδή υπάρχει ή αντίληψη της διαρκείας, αγωνιζόμαστε,
αντιστεκόμαστε, δημιουργούμε τείχη μεταξύ « διάρκειας » και « μη διάρκειας ».
Έτσι, υπάρχει ή σύγκρουση μεταξύ των αξιών των περιστάσεων της
ζωής, που αλλάζουν, και εκείνου του « εαυτού μας », πού γυρεύει εξακολούθηση.
Εάν το κάθε τι αλλάζει, καθώς και εμείς οι ίδιοι, τότε δεν
υπάρχει κανένα πρόβλημα, καμιά σύγκρουση.
Τότε δεν υπάρχει ή αντίληψη της συσσώρευσης, ή αντίληψη της
κοινωνικής τάξης, της εθνικότητας, της φυλής, του γοήτρου ως ατόμου ή φυλής.
Όλα θα ήταν σε μια ροή.
Τότε λοιπόν, τι είναι αυτό, πού έχει πιστέψει στη διάρκεια και
γυρεύει να εξακολουθήσει;;;;
Ας το εξετάσουμε αυτό με νοημοσύνη και κριτικό πνεύμα και όχι
από την άποψη των προλήψεων, των προσφιλών πίστεων, θεωριών, και αντιλήψεων.
Ας μην πούμε « ή πείρα μου λέει, πώς υπάρχει ή διάρκεια και
γνωρίζω, πώς υπάρχει κάτι το διαρκές».
Η πείρα βασίζεται στην παράδοση, στα λεγόμενα κάποιου άλλου.
Η πείρα είναι χρωματισμένη από το παρελθόν.
Π.χ. μας είπαν ότι υπάρχει ένας Θεός.
Αυτό εγκαταστάθηκε μέσα στο μυαλό μας και έγινε μια πίστη.
Ο νους μας καταλαμβάνεται από μια Ιδέα, κι αυτή ή Ιδέα
διαιωνίζει τον εαυτό της με διάφορους τρόπους.
Πιστεύοντας πώς αυτή ή Ιδέα είναι ή πείρα μας τότε λέμε: «
Απέκτησα μια πείρα ».
Μα αυτό δεν είναι πείρα!!
Είναι μονάχα ένας περιορισμένος νους, πού δρα με ένα
περιορισμένο τρόπο.
Ένας τέτοιος νους, είναι ανίκανος να εξετάσει.
Για αυτό λέει: « Απέκτησα μια πείρα ».
Δεν είναι όμως παρά ο νους, πού απλώς επαναλαμβάνει, και
ακολουθεί την παράδοση, που λέει:
« Το άκουσα να το λένε, και το παραδέχομαι ».
Ας μη πούμε:
« Καλά, υπάρχει η διάρκεια » ή « Δεν υπάρχει η διάρκεια ».
Εάν έχουμε μια θεωρία, μια πίστη, εάν διαιρούμαι τον νου μας
εις τον ανώτερο εαυτόν και εις τον κατώτερο εαυτόν, και με όλα τα τεχνάσματα
και τις απάτες του νου, και ζητάμε καταφύγιο μέσα στην πείρα, πού έχουμε
αποκτήσει, στα συμπεράσματα πού έχουμε καταλήξει, αφού μελετήσαμε αμέτρητα
βιβλία και κάναμε συγκριτικές μελέτες, τότε αυτός ο νους είναι ανίκανος, επειδή
είναι, μονάχα προκατειλημμένος!!!
Γι' αυτό σ' έναν τέτοιο νου, ή έρευνα δεν είναι παρά να
προσθέτει κανείς, ακόμη μια σελίδα στο νεκρό βιβλίο των αναμνήσεων.
Πρέπει να ερευνήσουμε και να δούμε την τωρινή πραγματικότητα,
και να μην πούμε πώς είναι « ή ψυχή », ή « Ο Θεός », ή « ή αιώνια σπίθα » πού
ξαναγυρίζει στο « Αιώνιο », και που έχουν μέσα τους την έννοια της διάρκειας.
Η θρησκευτική συστηματοποίηση, ή η υλιστική συστηματοποίηση
είναι και τα δύο τα ίδια, μόνο με διαφορετική μορφή.
Μια τέτοια σκέψη δεν μπορεί να κατανόηση, που οδηγεί αυτή ή
έρευνα.
Οι εμπειρίες, οι γνώσεις, οι τάσεις, οι επιθυμίες, οι φόβοι,
έχουν αναπτύξει κάποιαν αντίσταση, και εκείνο, πού λέγετε διαρκές, εκείνο πού
θέλει να διαιωνίσει, τον εαυτό του, είναι ή αντίσταση, πού την ονομάζουμε « Εγώ ».
Αυτή ή αντίσταση χωρίζεται, ή μάλλον για να μπορέσει να
διαιωνισθεί, χωρίζει τον εαυτό της στο ανώτερο και στο κατώτερο, στο διαρκές
και στο μη διαρκές, και εξ αίτιας αυτού του διαχωρισμού δημιουργούνται
αμέτρητες θεωρίες, φόβοι, επάνω στους οποίους, οι άνθρωποι ζούνε και
εκμεταλλεύονται ο ένας τον άλλον.
Στην πραγματικότητα ή αντίσταση αυτή , με τις αναμνήσεις, με
την εμπειρία, με την επαφή, με τις συσσωρεύσεις, όλο και πιο πολύ
συμπυκνώνεται, όλο και πιο πολύ αποκτά συνείδηση του εαυτού της, και γι' αυτό
θέλει να διαιωνισθεί, και γι' αυτό θέλει να εξακολουθήσει να υπάρχει.
Η αντίσταση είναι το « Εσύ
» και το « Εγώ », ο εαυτός μου και ο γείτονας μου.
Και αυτή την αντίσταση την ονομάζουμε « ατομικότητα ».
Στην προσαρμογή των δύο αντιστάσεων, πού ονομάζουμε σχέση
βασίζεται ή ηθική και όλα τα άλλα.
Απ' αυτή την αντίσταση προκύπτει η ηθική, η κοινωνική
νομοθεσία, ο έλεγχος, η εξουσία του ενός πάνω στον άλλον, αλλά και εξ αιτίας
αυτής της αντίστασης εξαφανίζεται η αγάπη!!
Δεν έχουμε μονάχα σύγκρουση μεταξύ της διαρκούς αντίστασης του
εαυτού μας και του περιβάλλοντος που αλλάζει, αλλά επίσης έχουμε σύγκρουση και
ανάμεσα στα δύο μέρη της αντίστασης, το ανώτερο και το κατώτερο, « το διαρκές
και το μη διαρκές ».
Με άλλα λόγια, είναι κανόνας της Φυσικής, όπου υπάρχει δράση,
υπάρχει και αντίδραση, όπου υπάρχει αντίσταση υπάρχει και σύγκρουση, και σε όλα
αυτά στηρίζεται η ηθική, οι κοινωνικές σχέσεις, οι νόμοι.
Και απ' αυτά γεννιέται ή σύγκρουση μας στις σχέσεις, πού
έχουμε ο ένας με τον άλλον.
Λοιπόν, μέσα σ' αυτή την αντίσταση υπάρχει τίποτε το διαρκές;
Αυτό λοιπόν ψάχνουμε να βρούμε.
Βλέπουμε δηλαδή, πώς ή αντίσταση μπορεί να διαιωνίζει τον
εαυτό της, με το όνομα, με την κατοχή, με την άγνοια, με την πείρα.
Είναι ένα είδος ανάπτυξης.
Η ατέλεια μπορεί να συνεχίζεται.
Αλλά αυτή ή εξακολούθηση δεν είναι « η διάρκεια».
Αυτή ή εξακολούθηση είναι απλώς ή διαιώνιση της σύγκρουσης.
Αυτό που ονομάζουμε διάρκεια μέσα στην αντίσταση δεν είναι
παρά ένα μονάχα τμήμα της ίδιας της αντίστασης, και συνεπώς ένα μέρος της
σύγκρουσης.
Επομένως, μέσα σ' αυτό δεν υπάρχει διάρκεια.
Βλέπουμε συνεχώς τη μη διάρκεια, την αλλαγή γύρω μας.
Όλα κινούνται, αλλάζουν, ρέουν, και θέλουμε να ανακαλύψουμε,
αν υπάρχει ή διάρκεια μέσα μας ή αν δεν υπάρχει.
Τι είναι λοιπόν αυτό πού γυρεύει τη διάρκεια;;
Βλέπουμε πώς είναι μερικές ιδιότητες, μερικά προτερήματα,
εμπειρίες, συσσωρεύσεις, πού έχουν αναπτύξει κάποιαν αντίσταση.
Δεν είναι τίποτε άλλο παρά συσσωρεύσεις των όσων μάθαμε,
συσσώρευση αγάπης, επιθυμία να μη χάσουμε το πρόσωπο πού αγαπάμε, συσσώρευση κάποιας
πείρας, μαθημάτων, προσπάθεια πώς θα επιτύχουμε μερικές ανεκπλήρωτες επιθυμίες.
Μ' άλλα λόγια, όπου υπάρχει ατέλεια εκεί υπάρχει και ή
επιθυμία για την εξακολούθηση, ή οποία δημιουργεί την αντίσταση, και αυτή ή
αντίσταση θεωρεί τον εαυτό της σαν διάρκεια.
Άλλα κι' αυτό πού ονομάζαμε αντίσταση, πού γυρεύει τη
διάρκεια, κι αυτό επίσης αλλάζει.
Επομένως δεν υπάρχει τίποτε το διαρκές!!!
Είναι σαν τα γεγονότα πού αλλάζουν, αλλάζουν, αλλάζουν.
Έτσι δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά αλλαγή.
Μαζί και ο νους και το περιβάλλον και οι αξίες της ζωής.
Αυτό πού νομίζαμε πώς ήταν διαρκές, δεν είναι πραγματικά παρά
ένα μέρος της « μη διάρκειας », μονάχα πού έχει ξεχωρίσει τον εαυτό του και
έχει πάρει το όνομα εξακολούθηση!!!
Έτσι ή σύγκρουση μας έχει ένα εντελώς διαφορετικό νόημα.
Όχι μεταξύ μιας αντιστάσεως εναντίον μιας άλλης αντιστάσεως,
μεταξύ μιας αντιστάσεως και των αξιών πού αλλάζουν και του περιβάλλοντος, αλλά
ολόκληρη ή ύπαρξη είναι μια συνεχής αλλαγή.
Γι' αυτό δεν υπάρχει ούτε μια στιγμή, πού να μπορούμε να έχουμε
απόκτηση, συσσώρευση, αποταμίευση κάποιας πείρας για κάποια μέλλουσα διόρθωση
του εαυτού μας.
Αν το βλέπαμε αυτό, ολόκληρη ή σχέση του ενός με τον άλλον θα
άλλαζε, όχι μονάχα μεταξύ εσάς και έμενα, μεταξύ εσάς και του γείτονα σας, άλλα
και με όλες τις αξίες και τα γεγονότα της ζωής!!!!!!
Επιμέλεια παρουσίασης : Γιώργος Χαβαλές
.png)
Αναρτήσεις
