| ΕΛΛΕΙΨΗ, ΥΠΕΡΒΟΛΗ, ΠΑΡΑΒΟΛΗ, ΑΞΟΝΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ, ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΩΝ
Ο Απολλώνιος ο Περγαίος διατύπωσε σπουδαία θεωρήματα κυρίως περί των κωνικών τομών και ήταν ο πρώτος μαθηματικός, που χρησιμοποίησε τους όρους «κατηγμένη» (σήμερα λέγεται τεταγμένη) και «άξονας συντεταγμένων». Έθεσε τις βάσεις της Αναλυτικής Γεωμετρίας γράφοντας σπουδαίες μαθηματικές πραγματείες, από τις οποίες δυστυχώς μόνο μία σώθηκε κι αυτή όχι πλήρης, φέρει δε τον τίτλο «Κωνικά».
Ο Απολλώνος γεννήθηκε στις Περγές, πόλη της Μικράς Ασίας κοντά στην Αττάλεια. Επειδή το όνομα Απολλώνιος το έφεραν περισσότεροι από 100 διακεκριμένοι επιστήμονες και καλλιτέχνες της αρχαιότητας ο μαθηματικός Απολλώνιος φέρεται συνήθως στη διεθνή βιβλιογραφία ως Απολλώνιος ο Περγαίος.
Σπουδές στην Αλεξάνδρεια Ενώ ήταν έφηβος στάλθηκε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν εύπορος, για ανώτερες σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας. Εκεί είχε καθηγητές τους μαθητές του Ευκλείδη και του Κόνωνος του Σαμίου (Πάππος, «Συναγωγή», VII 34 κ.εξ.). Οι νέες και σπουδαίες πραγματείες του Αρχιμήδη, ο οποίος ήταν 25 περίπου έτη μεγαλύτερός του διδάσκονταν ήδη στο Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας κι ο Απολλώνιος γνώριζε να επωφεληθεί από αυτές.
Στην Αλεξάνδρεια κι ενώ ήταν ακόμη νέος συνέταξε σε οκτώ βιβλία το έργο «Κωνικά». Μετά πήγε στην Έφεσο, όπου γνωρίστηκε με άλλους σπουδαίους μαθηματικούς, τον Φιλονίδη και τον Εύδημο από την Πέργαμο. Μαζί με τον Εύδημο πήγαν στην Πέργαμο, όπου γνωρίστηκε με το βασιλιά Άτταλο (241 – 197 π.Χ.), ο οποίος είχε ιδρύσει την περίφημη βιβλιοθήκη της Περγάμου. Κατόπιν επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια, όπου εξέδωσε τα «Κωνικά», αφού πρωτύτερα τα επεξεργάσθηκε ακόμη περισσότερο. Από τα «Κωνικά» τα τέσσερα πρώτα βιβλία σώθηκαν στην Ελληνική, τα τρία επόμενα στην Αραβική, ενώ το όγδοο χάθηκε.
Κωνικές τομές Τα «Κωνικά» θεωρούνταν τα Ανώτερα Μαθηματικά των αρχαίων Ελλήνων, περιλαμβάνουν δε τη σπουδή των λεγόμενων κωνικών τομών. Με το όνομα κωνικές τομές νοούνται τα γεωμετρικά σχήματα παραβολή, έλλειψη και υπερβολή. Τα σχήματα αυτά προκύπτουν, όταν ένας κώνος τμηθεί κατά διάφορους τρόπους από ένα επίπεδο. Ένας από τους τελευταίους διευθυντές της Ακαδημίας του Πλάτωνος πρίν την κλείσει ο Ιουστινιανός, ο Πρόκλος (410 – 485 μ.Χ.), στα σχόλιά του επί του πρώτου βιβλίου του Ευκλείδη γράφει τα εξής: «Λέγουν οι περί τον Εύδημο (τον Ρόδιο μαθητή του Αριστοτέλη, τον πρώτο που έγραψε Ιστορία των Μαθηματικών), ότι ταύτα είναι ευρήματα της μούσας των Πυθαγορείων και η παραβολή επιφανειών και η υπερβολή και η έλλειψη. Εκ τούτων δε και οι νεώτεροι λαβόντες τα ονόματα τα μετέφεραν και στις κωνικές λεγόμενες γραμμές και ωνόμασαν εκ τούτων την μέν παραβολή, την δε υπερβολή, την δε έλλειψη, ενώ εκείνοι οι παλαιοί και θείοι άνδρες δια της παραβολής των επιφανειών θεωρούσαν ωρισμένη γραμμή εκ τούτων» (θεώρ. 44). Πρώτο έργο περί κωνικών σε τέσσερα βιβλία είχε δημοσιεύσει στην Αλεξάνδρεια ο Ευκλείδης, αλλά και στα «Στοιχεία» του (Ι 44, VI 28 και 29)∙ στηρίχθηκε κυρίως στις συναφείς έρευνες του Μεναίχμου και του Αρισταίου του Πρεσβύτερου. Αυτοί και μετά από αυτούς και ο Αρχιμήδης ονόμαζαν τις κωνικές γραμμές ως εξής: ορθογώνιου κώνου τομή, οξυγώνιου κώνου τομή και αμβλυγώνιου κώνου τομή. Ο Απολλώνιος διέγνωσε, ότι και οι τρείς αυτές γραμμές είναι δυνατόν να προέλθουν από την τομή ενός και μόνο κώνου και όχι τριών και τις ονόμασε παραβολή, έλλειψη και υπερβολή. Με τις έρευνές του κατώρθωσε να παρουσιάσει τη θεωρία των κωνικών τομών σε ένα τέλειο σύνολο, το οποίο κανένας από τους μεταγενέστερους δεν μπόρεσε να υπερβάλει κατά την τελειότητα.
Άξονες συντεταγμένων – μετασχηματισμός συντεταγμένων Ο Απολλώνιος ήταν ο πρώτος μαθηματικός, που χρησιμοποίησε άξονες συντεταγμένων κι έθεσε τις βάσεις της Αναλυτικής Γεωμετρίας, την οποία θεμελίωσε λεπτομερέστερα μετά από 1.800 περίπου έτη ο Γάλλος μαθηματικός και φιλόσοφος Καρτέσιος. Ο Γερμανός καθηγητής Μάξ Σίμσον στο βιβλίο του «Ιστορία των μαθηματικών κατά την αρχαιότητα» γράφει: «Όσο αναληθές είναι, ότι οι νεώτεροι Γαλιλαίος, Φερμά, Λάιπνιτς, Νεύτων, ανακάλυψαν τον Διαφορικο Λογισμό, ενώ υπάρχουν τά έργα του Αρχιμήδη, τα οποία ομιλούν περί αυτού, άλλο τόσο είναι αναληθές, ότι οι νεώτεροι ανακάλυψαν τήν Αναλυτική Γεωμετρία, ενώ περί αυτής ομιλούν τά έργα τού Αρχιμήδη και του Απολλώνιου. Ο Απολλώνιος δέν εισήγαγε μόνο τις συντεταγμένες, αλλά και τον μετασχηματισμό των συντεταγμένων, ενώ ο Αρχιμήδης εισήγαγε Αναλυτική Γεωμετρία τριών διαστάσεων». (Gesch. der Mathematik, Berlin, 1909, σελ. 294, 16).
Eκτός από τα «Κωνικά», ο Απολλώνιος είχε γράψει και άλλες πραγματείες. Από αυτές διασώθηκε μόνο η λύση του Δηλίου Προβλήματος (διπλασιασμός κύβου). Οι άλλες δεν σώθηκαν. Από μεταγενέστερους συγγραφείς γνωρίζουμε τους τίτλους των χαμένων του έργων, μερικών δε σε γενικές γραμμές και τό περιεχόμενο. Τα έργα αυτά είναι:
Γιά το περιεχόμενο τής πραγματείας του Απολλώνιου «Περί επαφών» πληροφορούμαστε από τον μαθηματικό τής Αλεξάνδρειας Πάππο (γ΄ αι. μ.Χ.), ότι πρόκειται περί των εξής δέκα περιπτώσεων επαφής κύκλων, ευθειών και σημείων, ήτοι: Νά κατασκευασθεί κύκλος, ο οποίος:
Το πρόβλημα, που όπως παραδίδεται εξαντλείται στις δέκα αυτές περιπτώσεις αποδεικνύει επί πλέον, ότι οι αρχαίοι Έλληνες γνώριζαν και στοιχεία της θεωρίας «Περί συνδυασμών».
Άλλα χαμένα έργα του Απολλώνιου είναι: · «Ωκυτόκιον» (=ταχύς υπολογιστής), δηλαδή θεωρία σύντομων πολλαπλασιασμών, διαιρέσεων κ.λπ.). Ο Ευτόκιος μας πληροφορεί, ότι στο έργο αυτό ο Απολλώνιος είχε βρει γιά τόν αριθμό π (π=3,14...) μεγαλύτερη προσέγγιση εκείνης την οποίαν είχε βρει ο Αρχιμήδης. [Στη «Βίβλο» («Βασιλειών Α’», ζ’ 23) ο θεός ορίζει το π=3. «Κατασκεύασε χυτή θάλασσα, διαμέτρου δέκα πήχεων από το ένα χείλος μέχρι του άλλου, σχήματος στρογγύλου... και περιφερείας τριάκοντα πήχεων». Πρόκειται για τη χειρότερη προσέγγιση, που είχε ποτέ πετύχει αρχαίος λαός (βλ. Γιάννη Λάζαρη: «Η Τεχνολογία των Θεών».) · Αστρονομική πραγματεία, στήν οποία ερμήνευε με τη θεωρία τών επικύκλων τις ανωμαλίες τής κίνησης των πλανητών, πρέσβευε δε το ηλιοκεντρικό σύστημα. · Σύγκριση του δωδεκάεδρου προς το εικοσάεδρο. · Η καθ’ όλου πραγματεία, όπου κατά πάσα πιθανότητα γινόταν διαπραγμάτευση των αρχών των μαθηματικών. · Περί ασύμμετρων μεγεθών, μνημονευόμενη από τον Άραβα μαθηματικό Αμπού Οτμάν. · Περί των κινήσεων της Σελήνης. · Περί πυρίου, ήτοι Περί καυστικών κατόπτρων. · Περί της επί κυλίνδρου γεννώμενης ελικοειδούς γραμμής, η οποία ονομαζόταν κοχλίας.
Ωκυτόκιον: Πρόδρομος της θεωρίας των αριθμομηχανών Αξίζει να τονισθεί, ότι οι τροχιές των πλανητών είναι ελλείψεις και των κομητών παραβολές και επομένως η σημερινή Αστρονομία δεν μπορεί να σπουδάσει τις κινήσεις τών άστρων αυτών χωρίς τη γνώση των περί κωνικών γραμμών θεωρημάτων του Απολλώνιου. Η κατασκευή τών οδόντων των οδοντωτών τροχών και άλλων λεπτών μερών πολύπλοκων μηχανών, όπως του Υπολογιστή των Αντικυθήρων, στηρίζεται επίσης στις κωνικές γραμμές. Τέλος η πραγματεία του Απολλώνιου «Ωκυτόκιον» θεωρείται κατά τη γνώμη τών ειδικών επιστημόνων ο πρόδρομος της θεωρίας τών αριθμομηχανών.
* * * Ο Απολλώνιος ο Περγαίος και το έργο του αποτελούν ένα ακόμα κρίκο της μακράς αλυσίδας των αρχαίων ελληνικών επιστημονικών επιτευγμάτων των τελευταίων προχριστιανικών αιώνων, τότε, που οι Επιστήμες βρίσκονταν σε ύψιστη ακμή κι όχι σε παραμκή, όπως προπαγανδίζουν χριστιανοί θεωρητικοί επιχειρώντας να δικαιολογήσουν την ολομέτωπη επίθεση του χριστιανισμού ενάντια στην Επιστήμη και το βύθισμα της ανθρωπότητας στα χιλιόχρονα σκοτάδια του Μεσαίωνα.
Για τον Απολλώνιο, που οι αρχαίοι αποκάλεσαν «μέγα γεωμέτρη», η χριστιανικού προσανατολισμού παρεχόμενη από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων «παιδεία» δεν κάνει μνεία κι έτσι οι σημερινοί Έλληνες τον αγνοούν παντελώς. Αντιθέτως γνωρίζουν άριστα για τον Αβραάμ, το Νώε, το Σαμψών κ.ά. φανταστικές βιβλικές προσωπικότητες.
Ηλεκτρολόγος – Ηλεκτρονικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. |
Ήδη από τον 1ο π.Χ αιώνα, ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος θαύμαζε το πώς οι αρχαίοι Έλληνες είχαν διαρρυθμίσει τα καθίσματα της Επιδαύρου "σύμφωνα με την επιστήμη της αρμονίας" για να ακούγονται καθαρότερα οι φωνές των ηθοποιών. Ακόμα και ο παραμικρότερος ψίθυρος στη σκηνή του θεάτρου ακούγεται πεντακάθαρα στις τελευταίες θέσεις σε απόσταση 60 μέτρων.
Σύμφωνα με τον μύθο, το κάτω μέρος του σώματος του ήταν το ίδιο, με αυτό του δράκοντα. Κατά την διάρκεια των χρόνων της βασιλείας του, η θεά Αθηνά και ο Ποσειδών συναγωνίσθηκαν για την προστασία της πόλεως, προσφέροντας δώρα. Ο Ποσειδών κτύπησε με την τρίαινα του πάνω στον βράχο της Ακροπόλεως και ανέβλυσε μια πηγή με αλμυρό νερό. Από το χτύπημα (τα τρία σημάδια μπορεί να τα δει κανείς πίσω από το Ερέχθειον..) ξεπήδησε και το πρώτο άλογο έτοιμο να υπηρετήσει τον άνθρωπο, ενώ η Αθηνά πρόσφερε ένα δένδρο ελιάς. 
Η παρακάτω 
Ο τάφος του Γεμιστού στο Ρίμινι.
Αναρτήσεις
