Υπατία η Αλεξανδρινή (364-415 μ.Χ.)

Με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία της ταινίας Agora με θέμα εμπνευσμένο απο τη ζωη, το έργο και το θάνατο της Υπατίας έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μάθουμε (ή να θυμηθούμε!!) ποια ήταν αυτή η σπάνια γυναίκα και γιατί μπήκαν κάποιοι στον κόπο να κάνουν μια ταινία (με ιστορικές ανακρίβειες) για αυτήν 16 αιώνες μετά το θάνατό της

Υπατία η Αλεξανδρινή – Γεννήθηκε το 364 μ.Χ στην Αλεξάνδρεια. Κόρη του μαθηματικού και φιλόσοφου Θέωνα, σπούδασε στην Αθήνα στη σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου κατ’ αρχήν και έλαβε υψηλότατη μόρφωση.
Παρήγαγε σπουδαιό έργο στα μαθηματικά και τη φιλοσοφία και γενικά, σύμφωνα με όλες τις πηγές, υπήρξε υπόδειγμα καλοσύνης, ηθικής, κάλλους και πνεύματος. Δολοφονήθηκε βίαια από χριστιανικό όχλο με την κατηγορία της μαγείας το 415 μ.Χ

Ας δούμε τη ζωή, τό έργο και το μαρτυρικό θάνατο της πλεον γνωστής γυναίκας μαθηματικού της αρχαιότητας. Η Υπατία γεννήθηκε στις 25 Νοεμβρίου του 364 μΧ στην Αλεξάνδρεια. Ήταν κόρη του μαθηματικού Θέωνα ο οποίος σε γραπτά του περιγράφει ότι ήθελε μέσω αυτής να δημιουργήσει «ένα τέλειο ανθρώπινο ον» .

Αφού λοιπόν τη δίδαξε ο ίδιος ότι μπορούσε σε θέματα ηθικής, φιλοσοφίας και μαθηματικών την έστειλε στις καλύτερες σχολές της εποχής (περίπου ότι κάνουν και οι σημερινοί γονείς που έχουν την ικανότητα δηλαδή να στείλουν τα παιδιά τους στα καλύτερα πανεπιστήμια σου κόσμου…). Συγκεκριμένα φοίτησε στη σχολή του Πλουτάρχου(το αντίστοιχο Harvard!) στην Αθήνα( η αντίστοιχη Αμερική!) αλλά και κοντά στον Πρόκλο, τον Ιεροκλή δηλαδή τους Νομπελίστες της εποχής.
Επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια όπου και ανέλαβε μια Εδρα Φιλοσοφίας (ήταν λέει επίσημα διορισμένη να ερμηνεύει τα εργα του Πλάτωνα , του Αριστοτέλη κλπ), αλλά δίδασκε ακόμα μαθηματικά, μηχανική, αστρονομία!!
Μάλιστα δεχόταν στα μαθήματά της μαθητές όλων των θρησκειών, Χριστιανούς, Δωδεκαθεϊστές, Παγανιστές , Εβραίους (Μουσουλμάνους μη ψάχνετε, δεν υπήρχαν ακόμα).

Η σημαντικότερη προσφορά της στα μαθηματικά ήταν οι σχολιασμοί που έκανε στα -δυσνόητα για την εποχή- έργα των Διόφαντου και Απολλώνιου όπου και πρότεινε αρκετές νέες λύσεις σε υπάρχοντα προβλήματα κωνικών τομών και διοφαντικών εξισώσεων και άνοιξε νέους ορίζοντες στα έργα τους.
Επίσης συνεργάστηκε με τον πατέρα της στην αναθεώρηση και επανέκδοση των Στοιχείων του Ευκλείδη και στην έκδοση της Αλμαγέστης για λογαριασμό του Πτολεμαίου.

Εν τούτοις δεν περιορίστηκε μονάχα στα θεωρητικά μαθηματικά και την φιλοσοφία άλλα ιστορικές αναφορές επιβεβαιώνουν πως ασχολήθηκε και με τη μηχανική καθώς σε γράμματα της περιλαμβάνονται σχέδια ενός αστρολάβου, ενός οργάνου διύλισης και ενός οργάνου για τη μέτρηση της πυκνότητας υγρών.

Να σημειώσουμε πως –όπως οι σύγχρονοι καθηγητές πράττουν συχνά- τα κείμενα της είχαν αφετηρία τις παραδόσεις στους σπουδαστές της και αρχικά λειτουργούσαν ως «εγχειρίδια διδασκαλίας» ενώ δε μας διασώζεται κανένα έργο της σε πλήρη μορφή.

Η Υπατία περιγράφεται από όλες τις διαφορετικές πηγές σαν γυαίκα μεγάλης ομορφιάς και υψηλού πνεύματος. Ακόμα φημιζόταν για την ηθική της, το αίσθημα της δικαιοσύνης και το θάρρος της. Α και επίσης σημαντικό ότι παρέμεινε αγνή σε όλη της τη ζωη και αφιερώθηκε μόνο στη γνώση και την επιστήμη (αγνή όπως λέμε παρθένα –ναι δεν είναι μυθικά πλάσματα υπάρχουν πραγματικά!!). Υπάρχει μάλιστα και η σχετική ιστορία σύμφωνα με την οποία η Υπατία (σε μια μάλλον ακραία προσπάθεια να αποφύγει τον ενοχλητικό!) απώθησε έναν επίδοξο εραστή δείχνοντας του τα υφάσματα με τα οποία τυλιγόταν κατα τη διάρκεια της έμμηνου ρήσης ώστε να του δείξει τη ματαιότητα της σαρκικής έλξης!!!! Πράγματι μιλάμε για μια γυναίκα φωτισμένη, άριστη σε κάθε πλευρά της, ένα ελπιδοφόρο φως σε ένα καιρό πραγματικά σκοτεινό. Αλλά ας εξηγήσουμε σε τι κλίμα έζησε και έδρασε η Υπατία. Πρόκειται για την Αλεξάνδρεια του 4ου αιώνα μΧ. Μια επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε μια περίοδο κατά την οποία η Αυτοκρατορία εκχριστιανιζόταν κυριολεκτικά «μέρα με τη μέρα». Όλοι οι αυτοκράτορες- με την εξαίρεση του Ιουλιανού(ναι του Παραβάτη σύμφωνα με τη Χριστιανική εκκλησία….) καταπολέμησαν με πάθος κάθε αρχαιοελληνικό στοιχείο στη θρησκεία, στην επιστήμη και τη φιλοσοφία προφανώς σύμφωνα με το τι επίτασσε η νεοσύστατη Χριστιανική Εκκλησία(by the way να θυμίσουμε ότι Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ονομαζόταν τόσο το Δυτικό όσο και το Ανατολικό κομμάτι – το γνωστό και ως Βυζάντιο). Αν προσθέσουμε σε αυτό το σκηνικό και τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Αλεξάνδρειας (πράγματι μιλάμε για το Λονδίνο ή η Νέα Υόρκη της εποχής με μια ντουζίνα φυλές και καμιά εκατοστή θρησκείες και δόγματα), καταλαβαίνουμε για τι εκρηκτικό μίγμα μιλάμε!!

Προς το τέλος του 4ου αιώνα κορυφώνεται και το βίαιο κλείσιμο και καταστροφή των αρχαιοελληνικών ιερών και ναών. Καταστρέφεται ο ναός του Δία στην Απάμεια και κυρίως το Σεράπειον στην Αλεξάνδρεια και ποινικοποιείται η αρχαιοελληνική θρησκεία!! Ειδικά η καταστροφή του Σεράπειου είναι θα λέγαμε συμβολική καθώς πρόκειται για ναό που είχε χτίσει ο Πτολεμαίος ο Ά και συμβόλιζε (άκουσον άκουσον) την ειρηνική συμβίωση των διαφορετικών φύλων και δογμάτων. Φυσικά αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη κατά την διάρκεια αυτής της σκοτεινής περιόδου για καθε τι φιλελεύθερο και επιστημονικό, οπότε και σταμάτησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ήταν ο Θεοδόσιος, αυτός που είχαν το θράσος να του αποδώσουν το προσωνύμιο Μέγας……. Το 391 μΧ εκδίδεται το διάταγμα συμφωνα με το οποίο αναστέλλεται και επίσημα η λειτουργία όλων των εθνικών (αρχαιοελληνικών δηλαδή) ναών οπότε και κλείνει και το περίφημο Μουσείο της Αλεξάνδρειας (λεγόταν Μουσείο αλλά μην μπερδεύεστε, ήταν Πανεπιστήμιο στα πλαίσια του οποίου λειτουργούσε και η Βιβλιοθήκη). Τυπικά το Μουσείο κλείνει γιατί στο εσωτερικό του λειτουργούσε ένας ναός, αλλά, στο σκοταδιστικό αυτό εκκλησιαστικό καθεστώς, η Βιβλιοθήκη ήταν μια ενόχληση (διαχρονικά η απελευθέρωση του πνεύματος μέσω της γνώσης υπήρξε ανάθεμα για της δογματικές θρησκείες, όπως έγραψε όμως η ίδια η Υπατία, οι δογματικές θρησκείες είναι λανθασμένες, αντιτίθενται στην ερευνητική φύση του ανθρώπου και,από αυτοσεβασμό και μόνο, δεν πρέπει να γινονται αποδεκτές).

Πατριάρχης Αλεξανδρείας τον καιρό εκείνο ήταν ο Θεόφιλος τον οποίο διαδέχτηκε μετά το θάνατο του ο Κύριλλος, άνθρωπος με φήμη κυρίως πολιτικού περιεχομένου και όχι πνευματικού. Μεταξύ των πρώτων ενεργειών του ήταν να κατηγορήσει την Υπατία για εξάσκηση μαγείας και αποκρυφισμού, με σκοπό να την αποξενώσει απο το λαό που ως τότε τη στήριζε (όπως περιγράφει ο μαθητής της Ησύχιος: «Φορώντας το μανδύα του φιλοσόφου και περπατώντας μέσα στην πόλη, εξηγούσε δημόσια τα γραπτά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη και άλλων φιλοσόφων σε όλους όσους ήθελαν να ακούσουν… ή ήθελαν να συμβουλευθούν αυτήν πρώτα για τα θέματα διοίκησης της πόλης»). Το 415 είχε πλέον έρθει ο καιρός να ξεφορτωθεί ο χριστιανικός κόσμος το αγκάθι που ήταν αυτή η έξυπνη, καλλιεργημένη, όμορφη, φιλελεύθερη και ισχυρή γυναίκα. Η Υπατία κατα τη διάρκεια της Σαρακοστής του 415 ενώ επέστρεφε στο σπίτι της από ένα περίπατο στην πόλη δέχτηκε βίαιη επίθεση από Παραβαλάνους(ομάδα νεαρών που λειτουργούσαν ως στρατιωτικό σώμα του Πατριάρχη) ίσως υποβοηθούμενους από Νιτριανούς μοναχούς(απλά για να πάρετε μια ιδέα για τα διαφορετικά δόγματα, αιρέσεις και τάγματα της εποχής!), οι οποίοι αφού έκαψαν το σπίτι της, τη διαπόμπευσαν μέσα στους δρόμους της πόλης, ξέσκισαν τα ρούχα της και την έγδαραν με κοφτερά όστρακα. Μετά τεμαχισαν το σώμα της και έκαψαν τα κομμάτια έξω από την Αλεξάνδρεια. Έτσι τελείωσε η Υπατία η μαθηματικός, η φιλόσοφος, το ανήσυχο πνεύμα, η Υπατία η Γυναίκα……. Ο δε Κύριλλος έχει αγιοποιηθεί από την Χριστιανορθόδοξη Εκκλησία.

Εύκολα μπορείτε να ψάξετε στο Internet και να βρείτε γνωμες και καταδίκες για αυτά τα θρησκευτικά εγκλήματα. Ο χριστιανισμός για να εδραιωθεί «σκότωσε» και πάτησε στο πτώμα των προγενέστερων θρησκειών, ο μουσουλμανισμός με τη σειρά του και πάει λέγοντας. Κάποια από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην Ιστορία διαπράχτηκαν στο όνομά Του (είτε τον έλεγαν Θεό, είτε Αλλάχ, είτε Βουδα, είτε Γιαχβέ, είτε, είτε έιτε….). Έτσι απλά σαν τροφή για σκέψη……..

http://www.atopo.gr/