Ο Σαλονικιός επιστήμονας που διαπρέπει στις ΗΠΑ

Ελπίδα σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο δίνει ένας Σαλονικιός επιστήμονας που διαπρέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το φτωχόπαιδο από την πλατεία Συντριβανίου, που έπαιζε μπάσκετ με τρύπια παπούτσια και καρδιοχτυπούσε στις κερκίδες της Τούμπας, κατάφερε να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα και να γίνει ένας διακεκριμένος ερευνητής με σημαντικό έργο στη θεραπεία ανθρώπων με κινητικά προβλήματα.

Ο Νίκος Στεργίου είναι καθηγητής Εμβιομηχανικής στο University of Nebraska at Omaha (UNO). Μαζί με τους περίπου τριάντα συνεργάτες του στο εργαστήριο που διευθύνει κάνει έρευνες με στόχο τη θεραπεία ανθρώπων με δυσκολίες στην κίνηση. «Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε θεραπείες οι οποίες μπορούν να έχουν αντίκτυπο σε πολλές παθολογίες που έχουν να κάνουν με την κίνηση. Για παράδειγμα, για άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας, με Πάρκινσον και για άτομα που έχουν πάθει εγκεφαλικό. Επίσης, πολλή δουλειά κάνουμε για ανθρώπους που έχουν περιφερειακή αρτηριακή πάθηση και για τα μωρά με εγκεφαλική παράλυση» δηλώνει στην «Espresso της Κυριακής» ο κ. Στεργίου.

Το όπλο του Ελληνα καθηγητή είναι η μαθηματική και η μηχανική μελέτη της μεταβλητότητας στην ανθρώπινη κίνηση. Οπως εξηγεί, «ποτέ το κάθε βήμα που κάνουμε δεν είναι ακριβώς το ίδιο με το προηγούμενο ή, αν παίξουμε βελάκια, ποτέ δεν θα καταφέρουμε να χτυπήσουμε συνεχόμενα στο κέντρο. Υπάρχει δηλαδή μια μεταβλητότητα στην ανθρώπινη κίνηση όταν επαναλαμβάνουμε το ίδιο πράγμα. Εμείς έχουμε βρει ότι αυτή η μεταβλητότητα έχει συγκεκριμένη μορφή, μπορεί να εξηγηθεί μαθηματικά. Επίσης, έχουμε βρει ότι έχει ένα βέλτιστο εύρος.
Αν κάποιος έχει πολύ λίγη μεταβλητότητα, είναι σαν ρομπότ και αυτό είναι πολύ κακό. Αν έχει πάρα πολλή μεταβλητότητα, όπως οι παρκινσονικοί που τρέμουν πολύ ή κάποιος που έχει πιει και κάνει “οχττάρια”, είναι πάλι κακό».

Αιτία και θεραπεία

Εργο του κ. Στεργίου είναι να εντοπίσει την αιτία της διαταραχής και να τη θεραπεύσει. Αυτό το έχει ήδη πετύχει με την παροχή οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων, για τα οποία έχει ανακαλύψει ότι επηρεάζουν το νευρικό σύστημα και τη μεταβλητότητα στην κίνηση. Ο ίδιος αναφέρει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: «Αν σου βάλω ένα βάρος στο δεξί πόδι, θα κουτσαίνεις. Ομως, αν σε βάλω την ίδια ώρα σε ένα περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας, όπως να περπατάς σε ένα σούπερ μάρκετ, το ξεχνάς το βάρος. Εχουμε παρατηρήσει λοιπόν ότι σε διακόσια βήματα η ασυμμετρία στο βάδισμα έχει φύγει. Αυτό μπορεί να μεταφερθεί σε άτομα που κουτσαίνουν λόγω εγκεφαλικού, για παράδειγμα. Τα βάζεις σε ένα περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας και περπατάνε κανονικά. Αυτό σημαίνει ότι μέσα από τη θεραπεία μπορείς να τους δώσεις την ικανότητα να επανέλθουν».

Το πιο εντυπωσιακό δείγμα της δουλειάς του κ. Στεργίου είναι η θεραπεία μωρών με εγκεφαλική παράλυση, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό «Journal of Physical Therapy». «Στο παρελθόν, ένα πράγμα που δεν μπορούσαν να πετύχουν τα παιδάκια με εγκεφαλική παράλυση ήταν να καθίσουν. Το να καθίσει ένα μωρό έχει τεράστια σημασία, γιατί έτσι βλέπει τον κόσμο μπροστά του και όχι το ταβάνι. Αν αρχίσεις να βλέπεις τον κόσμο μπροστά σου, τα ερεθίσματα που παίρνεις είναι πολλαπλάσια και παράλληλα αρχίζει το σώμα σου να δυναμώνει στο πάνω μέρος και έχεις τη δυνατότητα να πιάσεις πράγματα. Μέχρι τώρα τα μωρά αυτά τα έβαζαν να καθίσουν σε μια θέση. Αυτό δεν βοηθούσε. Εμείς σκεφτήκαμε να δώσουμε ερεθίσματα στο μωρό, ηχητικά και οπτικά, και μέσα από τον πλούτο των ερεθισμάτων να πετύχουν την καθιστή θέση. Βρήκαμε λοιπόν ότι η θεραπεία αυτή είναι πολύ καλύτερη από τις παραδοσιακές».

Η επίτευξη της καθιστής θέσης, συνεχίζει ο ίδιος, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσουν αυτά τα παιδιά να περπατήσουν, χωρίς μάλιστα να υποστούν χειρουργικές επεμβάσεις.

Στερήσεις, δουλειά και πείσμα

Για τον Ελληνα ερευνητή, η πορεία προς την καταξίωση δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα. Γεννήθηκε το 1965 στη Θεσσαλονίκη και μεγάλωσε μέσα σε μια πάρα πολύ φτωχή οικογένεια. Οπως λέει, «μας έλειπαν εννιά δραχμές για να βάλουμε στην άκρη ένα δεκάρικο». Για να επιβιώσουν, τόσο ο ίδιος όσο και ο κατά δύο χρόνια μικρότερος αδελφός του δούλευαν προτού καν κλείσουν τα δεκαπέντε τους χρόνια. «Οταν λέμε δουλεύαμε, εννοούμε σε εργοστάσια, όχι δουλειά του χαβαλέ. Δουλεύαμε σε ένα εργοστάσιο που έφτιαχνε μαργαρίνες και σε τουβλοποιία. Φαντάσου το καλοκαίρι να είσαι εκεί μέσα με 50 βαθμούς θερμοκρασία».

Τελικά, ο νεαρός Νίκος πέρασε στα ΤΕΦΑΑ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και ολοκλήρωσε με επιτυχία τις σπουδές του. Η πτυχιακή εργασία του ήταν πάνω στο αθλητικό παπούτσι, «ένα μικρό πραγματάκι που μπορεί να σε προστατεύσει από τραυματισμούς». Παρ’ ότι δεν υπήρχε… σάλιο, ένας καθηγητής του τον παρότρυνε να πάει για μεταπτυχιακά, δηλώνοντας βέβαιος ότι θα πάρει υποτροφία από κάποιο αμερικανικό πανεπιστήμιο. Τελικά, ο καθηγητής είχε δίκιο. Με υποτροφίες από τα Πανεπιστήμια της Νεμπράσκα και του Ορεγκον και με πολύ σκληρή δουλειά, πήγε στις ΗΠΑ και κατάφερε να πάρει μάστερ και διδακτορικό στην Εμβιομηχανική.

Το 1995, ο 30χρονος πλέον διδάκτορας γύρισε στην Ελλάδα για να κάνει τη στρατιωτική θητεία του. Παράλληλα, αναζητούσε δουλειά ώστε να μπορέσει να ζήσει όταν θα έπαιρνε το απολυτήριο. Η απογοήτευση ήταν τεράστια. «Δεν έβρισκα δουλειά με τίποτε. Στα πανεπιστήμια ήταν κλειστές οι πόρτες, με έστελναν από τον Αννα στον Καϊάφα. Οι μοναδικές δουλειές που έβρισκα ήταν σερβιτόρος»!

Τότε ήρθε το τηλεφώνημα από το Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα, που τον ρώτησαν αν ενδιαφέρεται για θέση επίκουρου καθηγητή στο αντικείμενό του. Η απάντηση ήταν φυσικά «ναι» και ο Νίκος Στεργίου έφυγε ξανά για τις ΗΠΑ. Με πολύ σκληρή δουλειά, ο νέος ερευνητής ανέδειξε και ανέπτυξε το μέχρι τότε υποτυπώδες εργαστήριο εμβιομηχανικής και ανέβηκε τα σκαλιά της ακαδημαϊκής ιεραρχίας, καταλαμβάνοντας θέση τακτικού καθηγητή προτού κλείσει τα σαράντα του χρόνια. Σήμερα, κ. Στεργίου είναι βοηθός κοσμήτορας της σχολής του.

Πάντα Σαλονικιός

Παρά την απόσταση, ο Νίκος Στεργίου έρχεται τακτικά στη Θεσσαλονίκη, δυο - τρεις φορές κάθε χρόνο. Εκτός από τη γενέτειρά του, πηγαίνει τακτικά και στα Ιωάννινα, όπου συνεργάζεται με τον καθηγητή Ορθοπεδικής Αναστάσιο Γεωργούλη, ενώ ως βαθιά θρησκευόμενος άνθρωπος δεν παραλείπει ποτέ να επισκεφτεί τη Μονή Γρηγορίου του Αγίου Ορους, όπου βρίσκεται και ο πνευματικός του.

Στην ερώτηση αν σκέφτεται να επιστρέψει στην πατρίδα για να συνεχίσει την ακαδημαϊκή καριέρα του, ο Ελληνας καθηγητής είναι κατηγορηματικός: «Μέχρι πριν από επτά - οκτώ χρόνια το σκεφτόμουν έντονα, αν μου παρουσιαζόταν μια καλή ευκαιρία. Αυτήν τη στιγμή δεν θα μπορούσα να γυρίσω ως καθηγητής πανεπιστημίου, γιατί η σύγκριση θα με σκότωνε. Θα μπορούσα να γυρίσω και να κάνω κάτι άλλο, για να μην έχω μέτρο σύγκρισης» αναφέρει χαρακτηριστικά.

http://eglimatikotita.blogspot.com