Τα φάρμακα στην αρχαία Ελλάδα

                                                           

Μοναδική μελέτη για τη Θεραπευτική στην Αρχαία Ελλάδα.

Η Φαρμακολογία του Ιπποκράτη. 

Οι Φαρμακολογικές μορφές των Αρχαίων Ελλήνων.

Οίνος και Ιατρική.

Δρόγες που περιγράφονται στον Ιπποκράτη και τον Διοσκουρίδη.

Μέτρα και σταθμά χρησιμοποιούμενα για την παρασκευή των φαρμάκων στην αρχαιότητα

Με τις πρώτες εκδηλώσεις ζωής επί της γης βρίσκουμε και αδιαμφισβήτητες μαρτυρίες ασθενειών.

Η ασθένεια πάντοτε συνόδευε τη ζωή.

Σκηνές χαραγμένες σε τοίχους σπηλαίων, σε βράχους, ο τρόπος ταφής των νεκρών κ.ά. αποτελούν μαρτυρίες για τον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενειών.

Η αναζήτηση των φαρμάκων άρχισε από το περιβάλλον.

Όπως και τα ζώα, ο πρωτόγονος άνθρωπος είχε πολύ ανεπτυγμένο το ένστικτο αυτοπροστασίας.

Σταδιακά κυριάρχησε η παρατήρηση και ο συσχετισμός των θεραπευτικών μέσων με συγκεκριμμένες ασθένειες.

Αναμφίβολα και η τύχη βοήθησε στην ανακάλυψη των φαρμάκων.

Θεωρώντας την θεραπευτική των πρωτογόνων σαν μια ενότητα, που διήρκεσε εκατοντάδες αιώνες πιστεύεται ότι αρχικά ήταν ενστικτώδης και εμπειρική, έπειτα έγινε δαιμονιακή και ανιμιστική και στην τελευταία φάση της υπήρξε μαγική και θεοκρατική. Θρησκεία και θεραπευτική συνδέθηκαν άρρηκτα σ΄ αυτή την τρίτη φάση και ήταν αποκλειστικά κτήμα των ιερέων.

Η άγνοια και η φαντασία καλλιεργούμενη από τις εκάστοτε θρησκευτικές αντιλήψεις γέννησε τον φόβο και δημιούργησε την μαγική και συμπτωματική θεραπευτική.

Για χιλιάδες χρόνια, η φαρμακευτική χρήση των φυτών περιορίστηκε σχεδόν αποκλειστικά στη θεραπεία πληγών και τραυμάτων, αφού όλες οι μη τραυματικές παθήσεις αποδίδονταν στις πράξεις των θεών. 

Ταυτόχρονα πιστευόταν ότι, αφού τα φυτά ήταν δώρα των θεών, το σχήμα των φύλλων, των καρπών ή των ριζών τους ήταν ενδεικτικά του οργάνου του ανθρωπίνου σώματος, που μπορούσαν να θεραπεύσουν, π.χ. θεωρείτο αποτελεσματικό για τις πληγές από τρυπήματα το υπερικό (Hypericum perforatum L.), διότι τα φύλλα του είναι διάτρητα.

Η θεοκρατική αντίληψη για την θεραπευτική υπήρχε σε όλους τους αρχαίους λαούς, ακόμη και στους αρχαίους Έλληνες την προϊπποκρατική περίοδο.

Η θεραπευτική των αρχαίων Ελλήνων εξελίχθηκε σε τρεις περιόδους:

Ι. Προϊπποκρατική περίοδο (3000 π.Χ.-5^ο αιώνα π. Χ.): κατά τους τελευταίους αιώνες παρατηρείται μια αλλαγή θεώρησης της θεραπευτικής και οι θεοκρατικές απόψεις αντικαθίστανται από φιλοσοφικές αντιλήψεις.

ΙΙ. Ιπποκρατική (5^ος-3^ος πΧ. αιών): συμπίπτει με το απόγειο του ελληνικού πολιτισμού

ΙΙΙ. Αλεξανδρινή ή ελληνιστική  (3^ος π Χ. αιών – 641 μ. Χ.).

Σ’ αυτήν εντάσσεται και η ελληνο-ρωμαϊκή περίοδος (146 π. Χ., που υποτάχθηκε η Ελλάδα στους Ρωμαίους έως το 395 μ. Χ., που χωρίστηκε το ρωμαϊκό κράτος σε δυτικό και ανατολικό).

Για τη προϊπποκρατική περίοδο δεν υπάρχουν πολλές συστηματικές μαρτυρίες, αλλά περιοριζόμαστε σε έμμεσες πληροφορίες από επιγραφές, αναθηματικές πλάκες και από μη ιατρικά έργα, όπως τα Ομηρικά και τα Ορφικά έπη.

Στα Ορφικά έπη (6^ος π. Χ. αιών) αναφέρονται ο κέδρος, το ψύλλιον (Plantago psyllium– Plantaginaceae), ο κνίκος (Carthamus tinctorius– Compositae), η αγχούσα (Anchusa tinctoria L. – Boraginaceae), ο μανδραγόρας, η ανεμώνη κ.ά.

Στη Θεογονία του Ησίοδου (8^ος π Χ. αιών) υπάρχει η πρώτη γραπτή αναφορά για την μήκωνα.

Ήδη από τους υστερομινωικούς χρόνους ήταν γνωστή η χρήση του οπίου, όπως μαρτυρεί αγαλματίδιο, που ονομάσθηκε «η θεά των μηκώνων», δεδομένου ότι φέρει στην κεφαλή τρεις καρφίδες ομοιώματα των κωδιών.

Στα Ομηρικά έπη αναφέρονται αρκετά φυτά, όμως με ατελείς περιγραφές επειδή πιθανότατα ο Όμηρος ήταν τυφλός.

Τα «ανδροφόνα ή θυμοφθόρα φάρμακα» ήταν δηλητηριώδη βότανα με τα οποία επάλειφαν τα βέλη ή δηλητηρίαζαν την τροφή.

Τα «ήπια ή οδυνήφατα φάρμακα» ήταν τα παυσίπονα.

Τα «λυγρά ή κακά φάρμακα» ήταν αυτά, που προκαλούσαν αμνησία.

Πρόκειται για δρόγες με αντιχολινεργική δράση και εντονότατη ψυχοπληγική επίδραση.

΄Όπως φαίνεται, οι αρχαίοι Έλληνες ήδη από την προκλασσική εποχή γνώριζαν την επίδραση επί του ψυχισμού φυτών με αντιχολινεργικά αλκαλοειδή (πχ. τα Σολανώδη: Datura stramonium, Atropa belladonna, Hyoscyamus niger), τα οποία προκαλούν αμνησία και παραλήρημα.

Στην ραψωδία κ΄ της Οδύσσειας αναφέρεται ότι η Κίρκη χρησιμοποιούσε λυγρά φάρμακα, τα οποία έριχνε κρυφά σε ένα χυλώδες ρόφημα «τον κυκεώνα» (από Πράμνειο  οίνο, κριθάλευρο και τριμμένο τυρί αιγός), στο οποίο προσέθετε και μέλι για να εξαλείψει την πικρή γεύση των φυτών και το προσέφερε στους συντρόφους του Οδυσσέα.

Το μώλυ (από το ρήμα μωλύω= αφανίζω, αδυνατίζω, παραλύω) ήταν το αντίδοτο των λυγρών φαρμάκων (που το έδωσε ο Ερμής στον Οδυσσέα για να αποφύγει την επίδρασή τους).

Είχε μαύρη ρίζα και γαλακτόχροα άνθη, η δε εξόρυξή του ήταν δύσκολη.

Πολλές απόψεις έχουν διατυπωθεί σχετικά με την ταυτότητα του φυτού.

Κατά τον Θεόφραστο ένα ανάλογο φυτό με το μώλυ του Ομήρου εφύετο στην Κυλλήνη, αλλά η εκρίζωσή του ήταν εύκολη.

Σύμφωνα με τον Sprengel, πρόκειται για το Allium nigrum  (κρόμμυον το μέλαν), όμως αυτό έχει ρόδινα άνθη. 

Το μώλυ περιγράφεται και από τον Διοσκουρίδη, ο οποίος το αναφέρει ως αλεξιφάρμακον.

Ο Πλίνιος εσφαλμένα θεώρησε το μώλυ ως μανδραγόρα.

Κατά τον Matthiolus ήταν είδος κρομμύου.

Άλλοι το θεώρησαν είδος σκόρδου (Λιναίος) ή το ταύτισαν με τον μέλανα ελλέβορο, ο οποίος έχει μαύρη ρίζα, άσπρα άνθη, εξορύσσεται δύσκολα και φύεται στα Ασιατικά παράλια.

Κατά τον καθ. Εμμανουήλ τα μορφολογικά στοιχεία, που περιγράφει ο Όμηρος για το μώλυ προσομοιάζουν με αυτά της Frittilaria ή της Tulipa.

Η πιο σωστή άποψη είναι να αναζητηθεί η ταυτότητα του φυτού σε κάποιο αντιχολινεργικό αντίδοτο, οπότε πρέπει να περιέχει αντιχολινεστεράση (πχ. γαλανθαμίνη, που θεραπεύει την αντιχολινεργική  δηλητηρίαση από τα αλκαλοειδή του τροπανίου και υπάρχει σε υψηλά ποσοστά στο Galanthus nivalis).

Ένα άλλο φυτό, που αναφέρεται στην δ΄ ραψωδία της Οδύσσειας είναι το νηπενθές, το οποίο αφενός είχε έντονη φαρμακοδυναμική δράση σε συνέργεια με το κρασί και αφετέρου ήταν κατευναστικόν και παυσίλυπον.

Περιγράφεται ως φάρμακο, που καταργούσε την συνειδησιακή επαφή προς τα εξωτερικά ερεθίσματα, καθώς και την μνημονική ανάπλαση των γεγονότων, δεν προκαλούσε όμως σύγχυση και ελάττωση της αντιλήψεως των ερεθισμάτων.

Επομένως, είχε καταπραϋντική επίδραση επί ορισμένων σχηματισμών του ρινεγκεφαλικού συστήματος, συντελώντας στη μείωση των κατεχολαμινών και της ακετυλοχολίνης και στην αύξηση της σεροτονίνης, προκαλώντας αμνησία.

Η ταυτότητα του φυτού, όπως και για το μώλυ, μέχρι σήμερα δεν είναι σαφώς γνωστή.

Ο Θεόφραστος ταυτίζει το νηπενθές του Ομήρου με το χαιρώνειον.

Κατά τον  Πλίνιο ήταν το ελένιο (Inula helenium L.).

O Πλούταρχος και ο Γαληνός το ταυτίζουν με το βούγλωσσο (Anchusa italica Retz.).

Ορισμένοι το ταύτισαν με τον μανδραγόρα, άλλοι με την ινδική κάνναβι και τέλος με το όπιο.

Επίσης, στον Όμηρο αναφέρεται ένα είδος γάζας η ονομαζόμενη σφενδόνη από καλοστριμμένο μαλλί προβάτου, με την οποία περιέδεναν τα τραύματα.

 Η σφενδόνη-επίδεσμος αναφέρεται αργότερα και από τον Ιπποκράτη και από τον Γαληνό.

Προς το τέλος της προϊπποκρατικής περιόδου, η θεραπευτική έπαυσε να έχει ερμητικό χαρακτήρα και να ασκείται μόνο από τους ιερείς, αλλά και οι φιλόσοφοι ασχολήθηκαν με την θεραπευτική, οι οποίοι όμως περιέπιπταν σε διάφορες άσκοπες θεωρίες.

Ετσι εμφανίσθηκαν οι φιλόσοφοι-ιατροί.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο υπήρχαν ιατρικές Σχολές και πριν από την ιπποκρατική περίοδο (Κυρήνης, Ρόδου, Κρότωνα, Κνίδου κ.ά), όπου οι Ασκληπιάδες δίδασκαν μυστικώς στους απογόνους τους την ιατρική, αλλά σταδιακά την μάθαιναν και ξένοι.

Η θεραπευτική διδάσκετο, επίσης, από τους περιοδευτές, που ήταν πλανώδιοι θεραπευτές και από τους ιατροσοφιστές, που δεν ήταν ιατροί, αλλά σοφιστές και εκμεταλλευόταν την αμάθεια και την ευπιστία.

Ακόμη υπήρχαν οι στρατιωτικοί ιατροί, οι αλειπτές ή μειγματοπώλες, που εμπορεύοντο φάρμακα, δηλητήρια, καλλυντικά κλπ., οι φαρμακείς ή φαρμακίδες, γυναίκες, που ασχολούντο με τη συλλογή βοτάνων, οι μυροπώλες, που πωλούσαν μύρα, αλοιφές, θυμιάματα κλπ και οι μαιές, γυναίκες καταγόμενες συνήθως από τη Φρυγία και την Θεσσαλία, που εκτός των άλλων ασχολούντο με τα εκτρωτικά φάρμακα.

Ο Ιπποκράτης (460 π. Χ. – 377 ή 356 π. Χ.) έζησε την περίοδο, που μεσουράνησε ο ελληνικός πολιτισμός και χάρις στο έργο του η θεραπευτική απέκτησε δική της υπόσταση ως ανεξάρτητη επιστήμη.

Η παρατηρητικότητά του και η κρίση του τον ανέδειξαν στον σπουδαιότερο ιατρό της αρχαιότητας.

Με τον όρο Ιπποκρατική Ιατρική δηλώνεται όχι μόνο η ιατρική του Ιπποκράτη, αλλά και των μαθητών και των οπαδών του, που εργάστηκαν εμπνευσμένοι από το παράδειγμα και την διδασκαλία του.

Απομάκρυνε την θεραπευτική από την μαγεία και την δεισιδαιμονία και την στήριξε στην άμεση παρατήρηση και το πείραμα.

Στο έργο του Ιπποκράτη αριθμούνται 336 δρόγες χωρίς περιγραφή, πιθανόν διότι τα θεωρούσε γνωστά από τους ριζοτόμους.

Πίν. 1. Φαρμακολογική κατάταξη των δρογών στο έργο του Ιπποκράτη

Ιατρικά καθαρτικά

μέλας ελλέβορος (Helleborus officinalis), λευκός ελλέβορος (Veratrum album), ευφόρβιες: τιθύμαλλος (Euphorbiacharacias L.), ιπποφαές (E. spinosa L.), πέπλος (E. peplus L.), κυπαρυσσία (E. cyparissias L.), σίλφιο (Ferula assa–foetida L.), κνέστρον (Daphne gnidium), κνέωρον, κνίκος (Carthamus tinctorius L.), κολοκυνθίς αγρία (Citrullis colocynthisL.) κλπ.

Διαιτητικά καθαρτικά

Λινόζωστις (Merculialis annua L.), κράμβη (Brassica oleracea L.), σκόροδο, πράσο, κρόμμυο, σέλινο, γλήχων (Menthapulegium), ορίγανον, καλαμίνθη, θύμβρα, θύμος, εύζωμον (Eruca sativa L.), σκολοπένδριον (Asplenium ceterach L.) κλπ

Ανθελμινθικά

Άγνος (Vitex agnus–castus L.), κεδρέλαιο, κρόμμυα κλπ

Εμετικά

σκαμμωνία (Convolvulus scammonia L.), θαψία (Thapsia garganica L-Umbelli-ferae), ύσσωπος, σκόροδον κλπ

Σε διαρκείς εμέτους : βασιλικός

Σε αιματεμέσεις: τορδύλιο, σήσαμον

Αποχρεμπτικά

διάφορα χειλανθή, λιβανωτός, σμύρνα (Balsamodendron myrrha Nees), χαλβάνη (Ferula galbaniflua Boiss. et Buhse), βήχιον (Tussilago farfara L.), τρίφυλλον (Psorea bituminosa L.) κλπ

Γαργαρίσματα, εισπνοές ορίγανον, θύμβρα, πήγανον, άνισον, μύρρα, ρους (Rhus coriaria L.-Anacardiaceae)

Διουρητικά

σκόροδον, κρόμμυον, πράσον, πετροσέλινο, κρίθμον (Crithmum maritimum L.-Umbelliferae), βούπρηστις (ζωική δρόγη, πιθανόν ανάλογη των κανθαρίδων) κλπ

Εφιδρωτικά

τρίφυλλον, χυμός σιλφίου

Στυπτικά εντερικού σωλήνος

μήκων, σίδια (=ο φλοιός από τα ρόδια), μέσπιλα, κυδώνια, λίνον,  ερυδρόδανον  (Gallium aparine L. ή Rubia tinctoria L. ήR. lucida L.), κορίαννον

Πταρμικά

ελλέβορος, βέρατρον, σίλφιον, πέπερι, κρόμμυα, σκίλλα κλπ

Καυστικά

ελλέβορος, ελατήριο (Ecbalium elaterium L.), χυμός συκής, ευάνθεμον (Matricaria chamomilla L.), χαμαιλέων μέλας (Carthamus corymbosus L.?)

Δερματικά

γλίσχρασμα κριθής, ρίζα και σπέρματα κράμβης, χυμός σεύτλου, ρίζα ελατηρίου, λάπαθο άγριο, αλκυόνειο (Alcyoneumcortoneum Pall. ή A. papilosum Pall. ή A. palmatum Pall.)

Ψηκτικά

σεύτλον, σέλινο, βάτος (Rubus sp.), ράμνος (Rhamnus oleoides L.) κλπ.

Τριχαυξητικά

κύμινο, ομφάκιο (χυμός από άωρα σταφύλια)

Τραυματικά

κόμμι, κηρόπισσος, ρητίνη, λιβανωτός, μύρρα, ρητίνη τερμινθίνη (Pistacia terebinthus L.), μαστίχα κλπ.

Στυπτικά

κηκίδες (οι καρποί της βελανιδιάς), μυρίκη (Τamarix africana Desf.), κέδρος (Juniperus oxycedrus L.), πίτυς (πεύκο,Pinus pinea), νάρθηξ (Ferula glauca L.), πολύκνημον (Mentha vulgaris L. ή Prunella vulgaris L ή Melissa sp.)

Οφθαλμικά

μύρρα, κρόκος, έβενος, όπιο, ανεμώνη, αίγειρος (Populus nigra L.).   Ως έκδοχον χρησιμοποιείτο το νέτωπον (πικραμυγδαλέλαιο)

Επί μητρικών νόσων

μελάνθιο (Nigella sativa L.- Ranunculaceae), ψευδομελάνθιο (τα εργότια της ερυσιβώδους όλυρας)

Επί γυναικολογικών νόσων

μάραθο, κύμινο, άνισο, γλήχων, μύρρα, κρόκος, ακτή (Sambucus nigra L.), μίνθη, πετροσέλινο, ελελίφασκος, χαμαίμηλο, κιννάμωμο, κασσία (Canella alba Murr.?), κορίαννον κλπ

Τα ιπποκρατικά φάρμακα παρουσιάζουν ασάφεια, διότι μόνο το ονομά τους αναφέρεται, ουσιαστικά η Φαρμακογνωσία αρχίζει με τον Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη

Ο Θεόφραστος (372-287 π. Χ.) γεννήθηκε στην Ερεσσό της Λέσβου.

Υπήρξε μαθητής του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, τον οποίο και διαδέχθηκε στην Περιπατητική Σχολή.

Φαρμακογνωστικά έργα του είναι :

“Περί φυτών Ιστορία“: 9 βιβλία, όπου αναφέρονται ονομαστικά τα φυτά, η γένεσή τους, η ανάπτυξη, ο πολ/σμός, η μορφολογία, η γεωγραφική προέλευσή τους και τέλος η ιαματική τους δύναμη.

Το ένατο βιβλίο είναι κυρίως φαρμακολογικό.

“Περί φυτών αιτίαι“: 6 βιβλία. Είναι συνέχεια του προηγούμενου και ερμηνεύει βάσει των αριστοτελικών δογμάτων την γένεση, τον πολ/σμό και τις θεραπευτικές ιδιότητες των φυτών.

Περιγράφεται η χλωρίδα πολλών περιοχών της Ελλάδας (Όλυμπος, Μακεδονία, Στρυμώνας, Ροδόππη, Κωπαΐδα, Αρκαδία) και της Κυρηναϊκής (αναφορές στα Palmaceae της Λιβύης).

Δεν γνωρίζουμε αν όλες οι βοτανικές περιγραφές είναι δικές του ή και των βοηθών του, αλλά λόγω της αξιοθαύμαστης ακρίβειας συμπεραίνεται ότι οι περισσότερες στηρίζονται στις προσωπικές του παρατηρήσεις.

Κατά την ελληνιστική περίοδο, το κέντρο του πολιτισμού από την Αθήνα μεταφέρεται στην Αλεξάνδρεια, όπου ιδρύθηκε το ονομαζόμενο “Μουσείο”, που ήταν το πρώτο Πανεπιστήμιο, με κυριότερη Σχολή την Ιατρική.

Χωρίς ακόμη να διαχωριστεί η Φαρμακευτική από την Ιατρική, εντούτοις γινόταν διάκριση σε τρεις κλάδους: Χειρουργική, Διαιτητική (που ασχολείτο με την παθολογία) και Φαρμακευτική.

Δύο σημαντικές Σχολές ιδρύθηκαν:

η  Εμπειρική από τον Ηρόφιλο (3^ος π. Χ. αιών) και

η  Δογματική από τον Ερασίστρατο (3^ος π. Χ. αιών).

Οι οπαδοί της Εμπειρικής Σχολής δεν αναζητούσαν τα αίτια της νόσου, συσχέτιζαν απλώς τα περιστατικά και χρησιμοποιούσαν όμοια φάρμακα με αυτά παρεμφερών περιπτώσεων.

Τελικώς κατέληγαν στην πολυφαρμακία.

Ο Ερασίστρατος απέκρουσε την πολυφαρμακία, ήταν υπέρ των απλών φαρμάκων και απέρριπτε το όπιο και τα καθάρσια σε αντίθεση με τον Ιπποκράτη.

Συμφωνούσε, όμως, μαζί του στην διαιτητική και την φυσική αγωγή.

Κατά την ιπποκρατική και ελληνιστική περίοδο υπήρξαν πολλοί ριζοτόμοι.

Ο ακριβής χαρακτηρισμός τους είναι δυσχερής.

Ασχολούντο με την εξόρυξη των ριζών, την συλλογή των βοτάνων και την καλλιέργεια των φαρμακευτικών φυτών.

Πολλοί ήταν συγχρόνως ιατροί και συγγραφείς βοτανολογίων, που ονομάζονται “Ριζοτομικά” ή “Ριζοτομούμενα”.

Κυρίως χρησιμοποιούσαν θεραπευτικά τις ρίζες.

Ορισμένοι ριζοτόμοι κατά την συλλογή των φυτών επιδίδοντο και σε δεισιδαιμονίες για να προσδώσουν στο έργο τους μεγαλύτερη σημασία.

Σχετικά με την συμβολή τους στην επιστήμη διχογνώμησαν τόσον οι σύγχρονοι τους ιατροί (Ιπποκράτης, Γαληνός κ.ά.), όσο και μεταγενέστεροι.

Άλλοι τους θεώρησαν πρόδρομους των φαρμακοποιών και άλλοι διαφώνησαν.

Άριστος ριζοτόμος υπήρξε ο Κρατεύας ο ΙΙ (1^ος π. Χ. αιών).

Έγραψε το πρώτο βοτανολόγιο με έγχρωμες εικόνες με τίτλο “Ριζοτομικόν”, όπου περιγράφονται αλφαβητικώς τα φαρμακευτικά φυτά, παρατίθεντο οι έγχρωμες εικόνες και ακολουθούσαν οι θεραπευτικές τους ιδιότητες.

Το έργο του έχει χαθεί, αλλά γνήσια αποσπάσματα υπάρχουν στον Κων/πολιτικό κώδικα του Διοσκουρίδη.

Ήταν ιατρός του Μιθριδάτη του Ευπάτορος, κατ’ εντολή του οποίου παρασκεύασε το μιθριδάτειο έκλειγμα, ως αντίδοτο δηλητηρίων, που περιείχε 54 απλά φάρμακα.

Αργότερα ο Ανδρόμαχος ο πρεσβύτερος (1^ος μ. Χ. αιών) κατ’ εντολή του Νέρωνα τροποποίησε το μιθριδάτειο έκλειγμα.

Αύξησε την ποσότητα του οπίου, αφαίρεσε αδρανή συστατικά και προσέθεσε, άλλα κυρίως τροχίσκους από δηλητήριο έχιδνας, σκίλλα, αριστολόχεια κλπ.

Το έκλειγμα αυτό προτιμάτο και ονομάσθηκε θηριακή του Ανδρομάχου (Theriaca Andromachi).

Από τον ίδιο τον Ανδρόμαχο, η θηριακή του ονομάσθηκε ΓαλΗνη, λόγω των θεραπευτικών ιδιοτήτων της.

Το σκεύασμα αυτό αναγραφόταν σε διάφορες κρατικές Φαρμακοποιίες και χρησιμοποιείτο μέχρι και τον 18^ο αιώνα, συνεχώς δε τροποποιείτο.

Στον Μεσαίωνα απέκτησε παγκόσμια φήμη.

Αργότερα παρασκευαζόταν επισήμως από την Εταιρεία Φαρμακοποιών κάθε χρόνο.

Πολλές φορές τα συστατικά εξέταζαν επιτροπές και μετά σφραγιζόταν από το Κράτος.

Όταν έπαυσε η επίσημη παρασκευή της κυκλοφόρησε ως ιδιοσκεύασμα.

Ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης (1^ος μ. Χ.) υπήρξε ο διασημότερος φαρμακο-γνώστης-φαρμακολόγος της αρχαιότητος.

Γεννήθηκε στην Ανάζαρβα της Κιλικίας.

Για την ζωή του λίγα είναι γνωστά.

Υποστηρίζεται ότι δεν ακολούθησε κάποια συγκεκριμένη Σχολή και ότι ήταν στρατιωτικός ιατρός, γι’ αυτό και έκανε πολλά ταξίδια.

Το έργο του “Περί ιατρικής Υλης” ήταν προϊόν προσωπικών παρατηρήσεων, απαλλαγμένο από προλήψεις και δεισιδαιμονίες,.

Μέχρι και τον 16^ο αιώνα σ’ αυτό ανέτρεχαν οι ασχολούμενοι με την Φαρμακευτική.

Μεταφράσθηκε σε πολλές γλώσσες κατά τις διάφορες εποχές.

Ήταν το πρώτο βιβλίο, που τυπώθηκε μετά την Αγία Γραφή.

Χειρόγραφοι κώδικες του Διοσκουρίδη σώζονται πολλοί, εικονογραφημένοι, γνήσιοι, νόθοι ή διασκευασμένοι.

Σπουδαιότεροι είναι ο Κωνσταντινοπολιτικός (527 μ Χ., γραμμένος σε περγαμηνές με καλλιγραφικά κεφαλαία γράμματα), ο Νεαπολιτικός και ο Λαυρεωτικός (10^ος αιών, με 440 εικόνες).

Στον πρόλογο του έργου του αναφέρει τους λόγους, που τον ώθησαν να γράψει το έργο αυτό.

Έκρινε ανεπαρκείς, ατελείς και αντιφάσκουσες τις επιστημονικές παρατηρήσεις των προγενέστερων ιατρών.

Κατέταξε τα φυτά σε ομάδες με βάση τα βοτανικά τους γνωρίσματα.

Έγραψε τα συνώνυμα των φυτών αλφαβητικά κατά λαούς (πχ. Αθηναίοι, Αιγύπτιοι, Βάρβαροι, Βοιωτοί κλπ.) και κατά πρόσωπα (Ανδρέας, Κρατεύας κλπ).

Το έργο διαιρείται σε 5 βιβλία:

1^ο βιβλίο:  αλοιφές, αρώματα, μύρα, βάλσαμα, ρητίνες, έλαια.

2^ο βιβλίο:  ζώα και ζωικής προέλευσης δρόγες

3^ο βιβλίο:  φυτικής προέλευσης δρόγες

4^ο βιβλίο:  συνέχεια του τρίτου

5^ο βιβλίο:  οίνοι, ορυκτά και ανόργανα φάρμακα

Συνολικά περιγράφει 600 φυτικά φάρμακα. Θεωρούσε ότι η ιαματική τους δύναμη προέρχεται από τις τέσσερις θεμελιώδεις ιδιότητες: του θερμού, του ψυχρού, του ξηρού και του υγρού.

Κατωτέρω παρατίθεται πίνακας με τα περισσότερα είδη οίνων, που αναφέρονται στο έργο του Διοσκουρίδη.

Πρόκειται για φαρμακοτεχνικές μορφές (κατ’ αναλογία προς τα βάμματα), που απουσιάζουν σήμερα από την θεραπευτική.

Κοινή δύναμις οίνου: «κοινώς δε πας αμιγής οίνος και ακέραιος, αυστηρός δε την φύσιν, θερμαντικός, υπνοποιός, ευστόμαχος, ορεκτικός, θρεπτικός, ρωστικός, ευχροίας παρασκευαστικός. ικανώς δε ποθείς βοηθεί τοις κώνειον ή κόριον ή φαρικόν ή μηκώνιον ή λιθάργυρον ή σμίλακα ή ακόνιτον ή μύκητας ειληφόσι, προς τε ερπετών δηγμούς και πληγάς πάντων, όσα πλήξαντα ή δακόντα κατά ψύξιν αναιρεί ή ανατρέπει τον στόμαχον, ποεί και προς εμπνευμάτωσιν χρόνιον και εντέρων και κοιλίας ρευματισμόν και αφιδρούσι και διαφορουμένους αρμόζουσι…»

Πίν. 2. Οίνοι, που περιγράφονται στο έργο του Διοσκουρίδη   “Περί ιατρικής ύλης

αβροτονίτης  (πιθανόν από Absinthium ponticum L. ή  Artemisia abrotonumL.)	σε δυσπεψία, ανορεξία, υποχον-δριακούς πόνους
ακορίτης (Acorus calamus L.), ο από γλυκυρρίζης	σε πόνους του θώρακα και των πλευρών, διουρητικοί
απίτης (Pirus communis L.-Rosaceae), ο των μεσπίλων (Crataegustanacetifolia Pers. ή  Mespilus azarolus Smith.-Rosaceae): παρασκευάζονται όμοια, προστίθεται και μέλι	στυπτικοί, ευστόμαχοι
αρωματίτης(παρασκευάζεται δια φοίνικος, ασπαλάθου, καλάμου, Κελτικής νάρδου)	σε πόνους του θώρακα, των πλευρών, σε δυσουρία, σε παθήσεις των νεφρών και της ουροδόχου κύστεως, υπναγωγό.
ασαρίτης (Asarum europeum L.- Aristolochiaceae)	διουρητικό, σε υδρωπικία, ίκτερο
αψινθίτης  (συνήθως εξ αψινθίου Ποντικού: Artemisia absinthium L.- Compositae)	ευστόμαχον, διουρητικόν, ανθελμινθικόν,  εμμηναγωγόν
δαυκίτης (Athamantha cretensis L. ή Ammi majus L.- Umbelliferae)	εμμηναγωγό, άφυσο, αντι-βηχικό, αντισπασμωδικό, σε υστερία, σε πόνους του θώρακα
δικταμνίτης	εμμηναγωγό
ελελιφασκίτης	σε πόνους των νεφρών, της κύστεως, αντιβηχικό
ελλεβορίτης (από μέλανα ελλέβορο)	εκτρωτικό
θυμβρίτης, θυμίτης, οριγανίτης, καλαμινθίτης, γληχωνίτης	σε δυσπεψία, ανορεξία, υποχον-δριακούς πόνους
κέδρινος, κυπαρίσσινος, ελάτινος, δάφνινος, πιτύινος, αρκεύθινος	διουρητικοί, θερμαντικοί, υπο-στύφοντες
κεδρίτης	θερμαντικός, σε χρόνιο βήχα χωρίς πυρετό, σε πόνους του θώρακα και των πλευρών, σε έλκος, σε ωταλγίες, καθώς και σε δήγματα από θηρία και ερπετά
κονυζίτης (Εrigeron viscosum L. ή  Erigeron graveolens L. ή Inulabrittanica– Compositae)	θηριακός
κυδωνίτης ή μηλίτης (προστίθεται και μέλι)	στυπτικό, σε δυσεντερία
μανδραγορίτης (από τον φλοιό της ρίζης )	υπνωτικό
μελιτίτης (διαφέρει από τον οινομέλιτα, καθότι ο δεύτερος παρασκευάζεται από πεπαλαιωμένο οίνο και λίγο μέλι)	ευστόμαχο και υπακτικό σε περιπτώσεις χρονίων πυρετών, διουρητικό, σε αρθρτιτικά και σε προβλήματα των νεφρών
μυρσινίτης (Myrtus communis L.- Myrtaceae), τερμίνθινος (Pistaciaterebinthus L.-Anacardiaceae), σχίνινος (Pistacia lentiscus L.-Anacardiaceae)	σε αχώρας, εξανθήματα, πυορροούντα ώτα, ούλα, παρίσθμια, κατά του ιδρώτα
μυρτίτης (από τα μαύρα μύρτα)	στυπτικός, ευστόμαχος, μαυρίζει τα μαλλιά
ο δια της αγρίας νάρδου (από ρίζα Valeriana sp.)	άφυσο, ευστόμαχο, σε δυσουρία
ο δια Συριακής νάρδου (Patrinia scabiosaefolia Fisch.) και Κελτικής (Valeriana celtica L.) και μαλαβάθρου (πιθανόν τα φύλλα της ινδικής νάρδου=Valeriana sp. ή Patrinia jatamansi Jones)	σε ίκτερο, δυσουρία, σε παθήσεις των νεφρών και του ήπατος
νεκταρίτης (από ρίζα Ελενίου = Inula helenium L.-Compositae)	ευστόμαχον, διουρητικόν
οινάνθινος (από το άνθος της αγρίας αμπέλου)	σε ανορεξία
ομφακίτης (παρασκευάζετo κυρίως στη Λέσβο)	στυπτικό, ευστόμαχο, σε ειλεό
πανακίτης (Ferula opopanax Spr., Opopanax chironium– Umbelliferae)	σε σπασμούς, θλάσεις, σε βρα-δυπεψία, εμμηναγωγό, εκτρω-τικό
πισσίτης (εκ πίσσης υγράς και γλεύκους)	θερμαντικός, πεπτικός, ανακα-θαρτικός, σε άλγη κοιλίας, ήπατος, σπλήνα χωρίς πυρετό
ρητινίτης (από την ρητίνη του πεύκου)	σε κεφαλαλγίες, δυσεντερία, υδρωπικία, διουρητικός
ροΐτης (από τους καρπούς της Punica granatum L.-Punicaceae=ρόδια)	σε πυρετούς, διουρητικό, ευ-στόμαχον
ροδίτης (από τους καρπούς της Rosa sp.- Rosaceae)	σε πόνους του στομάχου χωρίς πυρετό, σε δυσεντερία
σελινίτης, ανήθινος, μαραθίτης, πετροσελινίτης	ορεξιογόνα, σε δυσουρία
σκαμμωνίτης (από την ρίζα του Convolvulus scammonia L.-Convolvulaceae)	χολαγωγό
ο από της σκίλλης (Scilla maritima L.-Liliaceae)	σε στομαχικά και κοιλιακά προβλήματα, σε ίκτερο, υδρω-πικία, δυσουρία κ. ά.
υσσωπίτης (Εκ του Κιλικίου υσσώπου- Labiatae)	σε παθήσεις του θώρακος και σε άσθμα, διουρητικό, εμμηνα-γωγό.
φθόριος εμβρύων (από ελλέβορο ή άγρια σικύ ή σκαμμωνία )	εκτρωτικό
χαμαιδρυίτης (Teucrium chamaedrys L.- Labiatae)	θερμαντικός, κατάλληλος για σπασμούς, ίκτερο, βραδυπεψία

Οι φαρμακοτεχνικές μορφές, που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι ακόλουθες:

Αλοιφές.

Στον Όμηρο αλοιφή ήταν το χοιρινό λίπος. 

Μύρα: ελαιώδη έλαια. 

Κηρωτές ή κηρωτά ή κηρώματα: είδος εμπλάστρου.

Έμπλαστρα, επιθέματα: είδος αλοιφών.

Τα έμπλαστρα με την σημερινή μορφή χρησιμοποιήθηκαν μετά τον 1ο μΧ. αιώνα. 

Μαλάγματα: καταπλάσματα με φυτικές κόνεις. 

Αποζέματα: φυτικά κατεργάσματα με έγχυση ή αφέψηση.

Βάλανοι: είδος υποθετού. 

Γαργαρίσματα. 

Διαπάσματα: εύοσμοι κοσμητικές κόνεις για το πρόσωπο και το σώμα.

Αρσικάκοσμα: αποσμητικά. 

Εκλεικτά: περιείχαν τα κύρια φάρμακα. Περιείχαν μέλι, οπότε ήταν γλυκά και παχύρρευστα.

Επιχρίσματα: ψιμύθια για το πρόσωπο. 

Θυμιάματα: εγίνοντο με καύση αρωματικών ουσιών σε αναμμένα κάρβουνα.

Ο ασθενής κάθετο σε διάτρητο κάθισμα και υφίστατο την αναθυμίαση. 

Καταπότια. 

Κολλύρια. 

Παραπαστά: κόνεις επιπάσεων.

Πεσσοί: τεμάχιο υφάσματος ξαντό μάλλινο ή λινό ποτισμένο με το φάρμακο, το οποίο τοποθετείτο στις πληγές ή στις κοιλότητες του σώματος.

Είδος υποθετού. 

Ποτήματα. 

Πταρμικά. 

Υποκλύσματα.

Φθοΐσκοι ή τροχίσκοι.

Τα σιρόπια δεν ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι αντ’ αυτών χρησιμοποιούσαν τα οξυμέλιτα.

 Εισήχθηκαν στη θεραπευτική από του Άραβες.

Επίσης δεν γνώριζαν τα ιουλάπια, μια φαρμακοτεχνική μορφή, που εισήχθηκε στη θεραπευτική από τους Άραβες.

Τα ιουλάπια ήταν ποτήματα, προερχόμενα από την διάλυση κόμμεως και καλαμοσακχάρου σε νερό.

Η χρήση τους διατηρήθηκε μέχρι και τον 20ο αιώνα (Εμμανουήλ, 1931).

Στην αρχαιότητα για τον καθορισμό των μονάδων αρχικά λαμβανόταν ως αφετηρία το ανθρώπινο σώμα.

Ο Ιπποκράτης και οι μετά από αυτόν για μονάδες όγκου χρησιμοποίησαν τους όρους: χειροπληθής, χειροπληθιαίος (ό,τι γεμίζει το χέρι), δραγμίς, όσον λαμβάνεται από τρία δάκτυλα, «όσον αστράγαλον» (όσον το μέγεθος ζωικού αστραγάλου), «μαγίς» (ψίχουλο).

Επίσης, γινόταν συγκρίσεις με κόκκους κέγχρου, φασιόλου «όσον κυάμου» και υπήρχαν και κάποιες αόριστες εκφράσεις, όπως «ολίγον», «πολύ» κλπ.

Τα μέτρα και σταθμά ήταν διαφορετικά στις διάφορες πόλεις της Ελλάδος.

Δοχείον μάζας χρησιμοποιούσαν το λιτραίον κέρας, το οποίο ήταν ένα κέρας που είχε καταστεί διαφανές δια ξέσεως και ήταν διηρημένο με χαραγές.

Οι μονάδες βάρους και όγκου των αρχαίων Ελλήνων, όπως διαμορφώθηκαν τελικά και αναφέρονται από τον Διοσκουρίδη ήταν οι εξής:

Πίν. 3. Μέτρα και σταθμά χρησιμοποιούμενα για την παρασκευή των φαρμάκων

Μονάδες βάρους		Γραμμάρια
Κεράτιον	Siliqua	0.189
Θέρμος= 2 κεράτια	Lupinus	0.378
Όβολος= 3 κεράτια	Obolus	0.598
Κύαμος αιγύπτιος= 1 ½ όβολοι	–	0.852
Γράμμα= 2 όβολοι	Scrupulum	1.137
Τριόβολον= 3 όβολοι	Triobolon	1.794
Δραχμή, ολκή= 3 γράμματα	Drachma	3.411
Κάρυον ποντικόν	–	3.40
Κάρυον βασιλικόν	–	13.644
Ουγγία= 8 δραχμές	Uncia	27.88
Ξέστης = 1/6 λίτρας	Sextans	54.58
Τέταρτον	Quadrans	81.86
Λίτρα= 12 ουγγίες	Libra	324.45
Μνά	Mina	436.6

Μονάδες όγκου		Λίτρα
Κοχλιάριον, κόχλος	_	0.0046
Χήμη, κόγχη	Concha	0.0114
Κύαθος	Cyathus	0.0476
Μύστρον μέγα	_	0.068
Οξύβαφον	Acetabulum	0.684
Τέταρτον	Quartarius	0.137
Κοτύλη, τρυβλίον	Hemina	0.274
Ξέστης	Sextarius	0.547
Χοίνιξ	_	1.094
Χους	Congius	3.282
Ούρνα	Urna	13.130
Αμφορεύς, κεράμιον	Amphora	26.260
Μετρητής	Metreta	39.360

Οι δοσολογίες των φαρμάκων συνήθως αναγραφόταν σε δραχμές.

Το μύστρον και το κοχλιάριον ήταν κυμαινόμενες μονάδες.

Εκτός από φυτά, οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν και ζωικές δρόγες, καθώς και ορυκτά και ανόργανα συστατικά.

Πίν. 4. Κυριότερες ζωικές δρόγες των αρχαίων Ελλήνων

Κανθαρίδες, βουπρήστιδες	Θερμαντικό, κατά της λέπρας και των λειχήνων
Όρχις κάστορος	Σε γυναικείες νόσους
Στέαρ χηνός και μυελός οστών	Έκδοχα
Γάλα γυναικείο	Κατά της φθίσης
Κηρός, πρόπολις
Μέλι	Γλυκαντικό, διαιτητικό, θεραπευτικό μέσο
Ιχθυόκολλα	Σε έμπλαστρα και σε “τετάνωθρα” (μάσκα) προσώπου
Οίσυπος	Η σύγχρονη λανολίνη
Σκώληκες	Παρασκευάζεται αλοιφή με λίπος από χήνα ή έλαιο
Βδέλλες

Πίν. 5. Ανόργανα και ορυκτά φάρμακα

Αιθάλη λιβανωτού ή στύρακος
Ακόνη Ναξία	Είδος σμύριδος ή μίγμα σιδήρου. Σε αλωπεκία (επιχρίσεις) και εσωτερικώς με όξος σε επιληψία
Άλας αιγύπτιο	Σε αρθριτικά
Άλας θηβαϊκό	εμμηναγωγό
Αλός άνθος (πιθανόν σόδα αναμεμιγμένη με εμπυρευματικές ουσίες)	Σε κακοήθη έλκη των γεννητικών οργάνων, σε πυόρροια των ώτων
Αλός άχνη (αφρός θαλάσσης επικαθή-μενος στους βράχους-περιέχει χλωριούχα και θειικά άλατα αποξηραμένα)	Ίδια χρήση με το προηγούμενο
Άλς, άλες (χλωριούχο νάτριο)	Σε ατμόλουτρα, με μέλι ως καθαιρετικό, με έλαιο και αφέψημα κριθής σε υποκλυσμούς, σε οφθαλμικές παθήσεις, σε δήγματα ερπετών, σε ερυσίπελας, σε ωταλγίες κλπ.
Άλμη (διάλυμα άλατος σε νερό)	Στυπτικό, σε κλύσματα επί δυσεντερίας
Άμμος (διαπυρωμένη από τον ήλιο)	Σε αμμόλουτρα υδρωπικών
Αντίσποδον και αντισπόδιον	Είχε ιδιότητες μεταλλικών οξειδίων. Λαμβανόταν από την τέφρα μίγματος φύλλων μύρτου, κυδωνίων, σχίνου κλπ
Αρμένιον (πιθανόν χαλκούχο ορυκτό-αζουρίτης ή άργιλος εμποτισμένη με άλας χαλκού)	Δράση παρόμοια, αλλά ηπιώτερη της χρυσόκολλας
Αρσενικόν ή αρρενικόν (κίτρινη σανδαράχη, As2S3)	Καυστικό, εσχαρωτικό, αποψιλωτικό
Ασβόλη, αιθάλη	Στυπτικό, σε εγκαύματα, επουλωτικό σε έλκη
Άσφαλτος	Με χοίρειο στέαρ σε εγκαύματα, με θείο σε υποκαπνισμούς κατά της υστερίας
Γη αμπελίτις ή φαρμακίτις	Σε τριχοβαφές
Γη ερετριάς (άργιλος ή κρητίς)	Στυπτικό, μαλακτικό
Γη κιμωλία (λευκή και ερυθρή γη)	Με όξος κατά παρωτίδος, εγκαυμάτων και φλογώσεων
Γη λημνία (ερυθρή άργιλος)«Η δε Λημνία λεγομένη γή  έστιν εκ τινος υπονόμου αντρώδους αναφερομένη και μειγνυμένη αίματι αιγείω, ήν οι εκεί άνθρωποι αναπλάσσοντες και σφραγιζόμενοι εικόνι αιγός σφραγίδα καλούσιν….»	Εμετικό, αντίδοτο δηλητηρίων, θερα-πευτικό πληγών.
Γη μηλία (άργιλος)	Κατά της λέπρας
Γη πνιγίτις (άργιλλος)	Δράση ανάλογη της κιμωλίας γης, αλλά ηπιότερη
Γη σαμία (άργιλος ή κρητίς)	Σε γυναικολογικές παθήσεις
Γη χία (άργιλος)	Ψιμύθιο για το πρόσωπο
Γύψος (θειικό ασβέστιο)	Με σιτάλευρο, ως ποτό, σε μητρορραγίες
Διφρυγές (υπολείμματα από την εκκαμί-νευση χαλκού και ψευδαργύρου)	Στυπτικό, ξηραντικό, επουλωτικό. Με τερεβινθίνη ή κηρωτή στη θεραπεία των αποστημάτων
Θείον	Σε υποκαπνισμούς επί υστερίας, σε επιχρίσεις κατά της λέπρας, με ρητίνη σε δήγματα από σκορπιούς
Ινδικόν	Σε έλκη
Ιός σιδήρου (οξείδιο του σιδήρου)	Στυπτικό σε υποθέματα σε λευκόρροια των γυναικών. Με όξος (οξικός σίδηρος) σε επιχρίσεις κατά του ερυσιπέλατος και σε αλοιφές κατά της αλωπεκίας
Καδμεία ή πομφόλυξ (οξείδιο του ψευδαργύρου)	Στυπτικό, επουλωτικό σε κακοήθη έλκη και στην οφθαλμιατρική
Κεραμίτις (άργιλος)	Ξηραντική σε πυώδη έλκη
Κιννάβαρι (θειούχος υδράργυρος)	Σε οφθαλμικές νόσους, στυπτικό και με κηρωτή σε εξανθήματα
Κοράλλιον  ή κουράλιον (ο εξ ανθρακι-κού ασβεστίου σκελετός του)	Στυπτικό, επουλωτικό
Κύανος (πιθανόν λαζούλιθος)	Κατασταλτικόν,  εσχαρωτικό
Λεπίς στομώματος	Καθαρτικό
Λιθόκολλα (μίγμα κόνεως από παριανό μάρμαρο και ταυρόκολλας)	Για ανακόλληση των βλεφαρίδων
Λίθος αετίτης (οξυπυριτικόν ορυκτό)	Σε αλοιφές επί επιληψίας
Λίθος αιματίτης (ορυκτό οξείδιο του σιδήρου)	Στυπτικό σε αιμοπτύσεις, οφθαλμικά νοσήματα και διουρητικό με οίνο
Λίθος αλαβαστρίτης ή όνυξ (ίσως αλάβαστρο-θειικό ασβέστιο)	Με κηρωτή σε στομαχικούς πόνους
Λίθος αραβικός (λευκό μάρμαρο ή αραγωνίτης)	Οδοντόσκονη
Λίθος άσσιος (αγνώστου συστάσεως)	Απισχναντικό, σε δοθιήνες
Λίθος γαγάτης (φαιάνθραξ)	Μαλακτικό, σε υποκαπνισμούς σε υστερικούς σπασμούς και σε αλοιφές κατά της ποδάγρας
Λίθος γαλακτίτης (πιθανόν ανθρακικό ή φωσφορικό ασβέστιο)	Σε οφθαλμικά αποστήματα
Λίθος γεώδης (άργιλος)	Στυπτικός, ξηραντικός, σε οφθαλμικές νόσους
Λίθος θρακίας (σκληρός φαιάνθραξ)	Ίδιες χρήσεις με τον γαγάτη λίθο
Λίθος θυΐτης (φωσφορικόν αργίλιο)	Σε οφθαλμικές νόσους
Λίθος ίασπις (οξυπυριτικό ορυκτό άγνω-στης συστάσεως)	Ωκυτόκιο μέσο, που έδεναν στο μηρό της επιτόκου
Λίθος ιουδαϊκός (άγνωστης χημικής συστάσεως)	Διουρητικό και σε νεφρολιθίαση
Λίθος μαγνήτης (Fe3O4)	Με μελίκρατο
Λίθος μελιτίτης (πιθανόν αργιλούχο ορυκτό)	Χρήσεις ανάλογες με τον γαλακτίτη
Λίθος μεμφίτης (άγνωστης συστάσεως)	Αναισθητικό εγχειρήσεων
Λίθος μόροχθος (τάλκης ή στεατίτης)	Σε πόνους της κύστης και σε αιμοπτύσεις
Λίθος ο εν τοις σπόγγοις (ανθρακικό ασβέστιο)	Με οίνο σε λιθίαση
Λίθος οστρακίτης (πιθανόν όστρακο θαλασσίων ζώων ή κόκκαλο σουπιάς)	Με οίνο ως ποτό για επίσχεση των εμμήνων, ψίλωθρο γυναικών (=αποτρι-χωτικό)
Λίθος οφίτης (ένυδρο πυριτικό μαγνήσιο)	Σε κεφαλαλγίες και οφιόδηκτους
Λίθος πυρίτης (κατά τον Διοσκουρίδη ο χαλκοπυρίτης, κατά τον Πλίνιο ο μυλόλιθος)	Αποκαθαρτικό
Λίθος σεληνίτης (γύψος)	Σε επιληψία
Λίθος σχιστός (είδος αιματίτου)	Σε ραγάδες και κήλη
Λίθος φρύγιος (αργιλούχο ορυκτό ή ηφαίστειος σκωρία)	Στυπτικό, εσχαρωτικό, με κηρωτή σε εγκαύματα
Μελαντηρία (αμφίβολη η σύστασή του, ίσως ακάθαρτος θειικός σίδηρος των βυρσοδεψών)	Χρήσεις, όπως και το μίσυ
Μίλτος (σιδηρούχος άργιλος, κοκκινό-χωμα)	Στυπτικό, σε έμπλαστρα
Μίσυ (σιδηροπυρίτης, FeS2)	Καθαιρετικό, στην παρασκευή εμπλά-στρων, με οίνο σε γυναικολογικές παθή-σεις και στην οφθαλμιατρική
Μόλυβδος: πολλά είδηΜόλυβδος ο μεταλλικόςΠεπλυμένος (μολυβδόσκονη με κάποιο οξείδιο)Κεκαυμένος (οξείδια του μολύβδου)Σκωρία μολύβδου (μίγμα οξειδίων του μολύβδου)Μολυβδοειδής λίθος (ίσως γαληνίτης)Ψιμύθιο (βασικός ανθρακικός μόλυβδος)Σάνδυξ (πυρωθέν ψιμύθιο)Μίνιο Μολύβδαινα (ασαφής η σύσταση, πιθα-νόν μίγμα από οξείδια μολύβδου, αργύ-ρου και ασβέστου)	Σε επίδεση πληγώνΑιμοστατικό επί κονδυλωμάτων και αιμορροΐδωνΙσχυρότερος του προηγουμένουΣτυπτικότερος του κεκαυμένουΩς η σκωρίαΣε οφθαλμικά κολλύριαΩς το ψιμύθιο Χρωστική Σε νόσους της μήτρας, των ώτων κλπ
Νίτρον και αρχαιότερα λίτρον (η ορυκτή σόδα και όχι το νιτρικό νάτριο ή κάλιο)	Σε τροχίσκους, εισαγόμενους στα γεννη-τικά όργανα για σύλληψη
Νιτρούχο ύδωρ	Σε δερματικές νόσους, σε πεσσούς, σε  αλοιφή στυπτική, σε κλύσματα, σε στοματοχρίσματα
Αφρός νίτρου (ποτάσσα)	Εσωτερικά σε κωλικούς, σε εγχύσεις σε νόσους των ώτων και εξωτερικά σε έμπλαστρα για λέπρα
Όστρακα (κέραμοι ψημένοι)	Με όξος σε κνησμό, εξανθήματα. Σε αλοιφή για τις χοιράδες
Πομφόλυξ	Χρήσεις, όπως και η καδμεία
Σανδαράκη ερυθρή (As2S3)	Καθαιρετικό. Σε σκόνη σε ωτίτιδες, με τερεβινθίνη σε αλωπεκία, με έλαιο σε φθειρίαση και σε καταπότια κατά του άσθματος. Συστατικό του καρικού φαρμάκου (αλοιφή για πληγές)
Σανδαράκη ψευδής (είδος οξειδίου του μολύβδου)
Σάπφειρος (δεν πρόκειται περί του πολυτίμου λίθου, αλλά για κάποιο ορυκτό με χαλκό)	Ως ποτό σε σκορπιόδηκτους, σε κηλίδες του κερατοειδούς
Σμύρις (λίθος)	Σε ουλίτιδες και για καθαρισμό των οδόντων
Στίμμι και στίβι (ορυκτός αντιμονίτης-Sb2S3)	Επουλωτικό ελκών, με στέαρ κατά των εγκαυμάτων
Στυπτηρία (αργιλούχα ορυκτά)	Ουλίτιδες, σε φαγέσορες, ξηραντικό πληγών, στυπτικό, σε αιμορραγίες
Σώρυ (πιθανόν ορυκτός θειικός χαλκός, ενέχων και ακάθαρτο θειικό σίδηρο με περίσσεια οξέος)	Σε οδονταλγίες, τερηδόνα, για τα μαλλιά ως μαύρη βαφή
Τέφρα κληματίνη (ανθρακικό κάλιο, προερχόμενο από την αποτέφρωση φυτών)	Με όξος ως επιθέματα σε δήγματα από ερπετά και σκύλους και ως αντίδοτο σε δηλητηριάσεις από μύκητες
Τρυξ (το ίζημα από παλαιό οίνο, ανθρακικό κάλιο και μεταλλική σκωρία)	Σε τροχίσκους αντί σάπωνος, στυπτικό, αντιρρευματικό
Υδράργυρος	Δηλητήριο, διαβρωτικό. Αντίδοτο: γάλα
Χαλκός: πολλά χαλκούχα φάρμακα
Κεκαυμένος χαλκός	Στυπτικό, εμετικό, επιπαστικό, επουλω-τικό
Άνθος χαλκού (κάποιο οξείδιο)	Επουλωτικό, σε αιμορροΐδες κλπ
Χαλκίτις	Εσχαρωτικό, αντιψωρικό κλπ
Χάλκανθο, χαλκανθές, χαλκάνθη (θειικός χαλκός)	Στυπτικό, ανθελμινθικό, εμετικό, εσχα-ρωτικό κλπ
Χρυσόκολλα (πολλές ουσίες, ίσως μαλαχίτης)	Μαλακτικό, ξηραντικό, σμηκτικό ούλων
Ιός (βασικός ανθρακικός χαλκός)	Εσχαρωτικό, επουλωτικό
Ιός σκώληκος (οξείδιο του χαλκού)	στυπτικό
Λεπίς χαλκού (οξείδιο του χαλκού)	Στυπτικό, επουλωτικό, στην οφθαλμο-λογία
Σποδός (μεταλλικό οξείδιο)Σποδός κυπρίη (οξείδιο του χαλκού)Σποδός ιλλυρίη (οξείδιο του χαλκού)Σποδός χρυσίη μετά μίσυος (άγνωστο)Μέλαν το κύπριον (ίσως οξείδιο του χαλκού)	Επουλωτικό σε οφθαλμικές νόσους, σε έμπλαστραΕπουλωτικό πληγώνΣε έμπλαστρα γυναικολογικών παθήσεωνΣε πεσσούς γυναικολογικών παθήσεων
Ώχρα (ορυκτό από άργιλο και οξείδιο του σιδήρου)	Στυπτικό, διαλυτικό φυμάτων και σαρκωμάτων

Η σημαντικότερη φυσιογνωμία της ελληνο-ρωμαϊκής περιόδου ήταν ο Γαληνός (131-201 μ.Χ.).

Γεννήθηκε στην Πέργαμο.

Ταξίδευσε αρκετά και έτσι γνώρισε την θεραπευτική διαφόρων Σχολών.

Εγκαταστάθηκε στη Ρώμη, όπου ίδρυσε επί της Ιεράς οδού κατάστημα, στο οποίο παρασκεύαζε ο ίδιος τα φάρμακα, σε αντίθεση με τους συγχρόνους συναδέλφους του, οι οποίοι δεν παρασκεύαζαν τα φάρμακα είτε από άγνοια, είτε από οκνηρία.

Πειραματιζόταν στον εαυτό του και σε ζώα.

Δεν περιέγραψε τα φυτά, απλώς τα κατονόμασε.

Σημαντικές για την εποχή του ήταν οι έρευνές του για τις νοθείες των απλών φαρμάκων.

Έκανε δοκιμασίες, που αφορούσαν τα φυσικά τους γνωρίσματα (χρώμα, οσμή, γεύση), αλλά και τη σύστασή τους.

Πολυγραφότατος, από τα ιατρικά του έργα διασώθηκαν 83 γνήσια και μερικά αμφισβητούμενα.

Τα βιβλία αυτά ήταν η βιβλιοθήκη του φαρμακείου του.

Η θεωρία του για τη νόσο στηριζόταν στα τέσσερα στοιχεία του ανθρωπίνου σώματος, που αποτελείται όπως και όλο το σύμπαν από γη, ύδωρ, αέρα και πυρ.

Τα στοιχεία αυτά αντιπροσωπεύουν τις τέσσερις ιδιότητες του σώματος: ψυχρό, υγρό, ξηρό, θερμό.

Για να διατηρηθεί η υγεία τα ενάντια στοιχεία πρέπει να βρίσκονται ανά δύο σε ισορροπία., δηλ. θερμό με ψυχρό, ξηρό με υγρό, σε αντιστοιχία με τους τέσσερις χυμούς του σώματος, όπως τους περιέγραψε ο Ιπποκράτης.

Τα διάφορα απλά φάρμακα (δρόγες) έχουν αυτές τις τέσσερις ιδιότητες σε ποικίλλουσα αναλογία.

Κατά τον Γαληνό, πρέπει να χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός από δρόγες, ο οποίος να έχει την ικανότητα να αποκαταστήσει την διαταραχθείσα ισορροπία.

Έτσι, ο Γαληνός παρασκεύαζε σύνθετα φάρμακα (με πολλές δρόγες), το οποία είχαν τις τέσσερις αυτές ιδιότητες στον κατάλληλο βαθμό, ώστε να επανέλθει η ισορροπία των χυμών του οργανισμού.

Το αποτέλεσμα ήταν να οδηγηθεί στην πολυφαρμακία.

Μετά τον Γαληνό, η πρόοδος της θεραπευτικής επιβραδύνεται, διότι οι θεράποντες ιατροί και συγγραφείς αρκούνται σε παλαιότερα ιατρικά έργα, τα οποία αντέγραφαν.

Έτσι σήμερα υπάρχουν Βυζαντινοί Κώδικες, που περιέχουν τα έργα των αρχαίων.

Συχνά βρίσκουμε και δικές τους προσθήκες.

Πολλοί βυζαντινοί ενσωμάτωσαν στα έργα τους κείμενα των παλαιοτέρων, όπως π.χ. ο Ορειβάσιος (4^ος μ. Χ. αιών) στο έργο “Εβδομηκοντάβιβλος”, στα κεφάλαια ι-ιε΄, αναφέρει τα φάρμακα, τις παρασκευές τους και τις δράσεις τους, όπως ανευρίσκονται στα έργα του Διοσκουρίδη και του Γαληνού.

Επίσης, ο Αέτιος ο Αμιδηνός (6^ος μ. Χ. αιών) στον 13^ο Λόγο του αντέγραψε με ελάχιστες τροποποιήσεις τα “Αλεξιφάρμακα” του Νίκανδρου του Κολοφώνιου (2^ος π. Χ. αιών), όπου περιγράφονται αντίδοτα δηλητηρίων.

Δρόγες, που δεν γνώριζαν οι αρχαίοι Έλληνες και εισήχθηκαν αργότερα στη θεραπευτική είναι οι ακόλουθες:

Καφουρά, άμπαρ, που είναι πιθανόν νοσώδη συγκρίματα κητών της Ινδικής θάλασσας  και χρησιμοποιείτο ως τονωτικό της καρδιάς και της κεφαλής), μόσχος, ξηρανθέν έκκριμα από αδένα άρρενος ζώου της Κ. Ασίας, ισχυρό αντισπασμωδικό, λόγω μιας ετεροκυκλικής κετόνης που περιέχει.

Οι δρόγες αυτές προέρχονται από τους Άραβες.

Επίσης, οι αρχαίοι Έλληνες αγνοούσαν τα καρυόφυλλα (Jambosa caryo–phyllus Sprengel et Niedenzu- Myrtaceae).

Οι πρώτες πληροφορίες για την χρήση τους ανάγονται στην εποχή του Μεγ. Κων/νου.

Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται δρόγες, οι οποίες αναφέρονται στα έργα του Ιπποκράτη, του Διοσκουρίδη και αναγράφονται στην Ελληνική Φαρμακοποιία Ι, καθώς και σε μια ανεπίσημη Φαρμακοποιία, που τυπώθηκε στη Σμύρνη το 1835.

 Η πρώτη στήλη με τα ονόματα των δρογών είναι καταγραφή των φυτών, που αναφέρονται στο έργο του βυζαντινού Συμεώνος Σηθ (11^ος μ. Χ. αιών) «Σύνταγμα κατά στοιχείον περί τροφών δυνάμεων»

ΔΡΟΓΗ	Ιππο-κράτης	Διοσκου-ρίδης	Ε.Φ. Ι (1837)	Ε.Φ. 1835	Κυριώτερες χρήσεις
ΑμυγδαλέλαιοAmygdalus communis L.	+	+	+	+	Αποφρακτικόν ήπατος
Άμυλο Amylum	+	+	+	+	Συστατικό εμπλάστρων
Άνηθο Anethum graveolens L.	+	+	+	+	Ευστόμαχον, υπναναγωγό
Άνισο Pimpinella anisum L.	+	+	+	+	Γαλακταγωγό
Ασπάραγοι Asparagus sp.	+	+	_	_	Εμμηναγωγό
Βάλσαμο Balsamodendron gileadense	_	+	+	+	Σε δήγματα ιοβόλων ζώων
Βασιλικός Ocimum basilicum L.	+	+	+	+	Υπναγωγό,σε καρδιαγγειακές παθήσεις
Βούγλωσσο Anchusa sp.	_	+	+	+	Διουρητικό
ΓογγύλιαBunias erucago L.	+	+	+	_	Διουρητικά, ορεκτικά
ΓλήχωνMentha pulegium L.	_	+	_	+	Εμμηναγωγό
ΔαύκοςDaucus carotta L.	+	+	+	_	Διουρητικό, υπακτικό
ΖιγγίβεριςZingiber officinalis L.	_	+	+	_	Αφροδισιακό, διαφορητικό
ΗδύοσμοςMentha viridis L.,  M. spicataL.	+	+	+	+	Ορεκτικό, ανθελμινθικό
ΘρύμβοςSatureja thymbra L.	+	+	+	+	Διουρητικό, χολαγωγό,Εμμηναγωγό
Ίντυβο= κιχώριοCichorium sp.	_	+	+	+	Αποφρακτικόν ήπατος
Ίον Viola tricolor	+	_	+	+	Σε επιληψίες και άλγη εντέρων
ΚυδώνιαCydonia oblonga Mill.	_	+	+	+	Διουρητικό, αντιδιαρροϊκό
ΚάρυαJuglans regia L.	+	+	+	+	Ανθελμινθικό
ΚολοκυνθίςColocynthis sp.	+	+	+	+	Καθαρτικό
ΚράμβηBrassica creticaLam.,Lepidiumsp.	+	+	+	+	Καθαρτικό, διουρητικό
Κίτρα Citrus aurantium	_	+	+	_	Αντίδοτο δηλητηρίων, εκτρωτικόν
ΚάρδαμοLepidium sativumL.,Nasturtium sp.	+	+	+	+	Σε άσθμα
ΚάππαριςCapparis spinosa L.	_	+	_	+	Σε οδονταλγίες, εμμηναγωγό
ΚρόμμυαAllium cepa L.	+	+	_	+	Διουρητικό
ΚιννάμωμοCinnamomum ceylanicum L.	+	+	+	+	Αντίδοτο δηλητηρίων, εμμηναγωγό, εκτρωτικό
ΚύμινοCuminum cyminum L.	+	+	+	+	Αιμοστατικό σε ρινορραγίες
ΚορίανδροςCoriandrum sativum L	+	+	+	+	Ανθελμινθικό, αιμοστατικό
ΚρόκοςCrocus sativum L.	+	+	+	+	Διαφορητικό, αφροδισιακό
ΚρίνοςLillium candidum L.	+	+	+	+	Μαλακτικό
ΚάνναβιςCannabis sativa L.	+	+	+	+	Παραισθησιογόνο
ΛάδανοCistus creticus L.	_	+	+	+	Στυπτικό σε τριχόπτωση, μαλακτικό
ΛεπτοκάρυαCorylus avellana L.	_	+	+	_	Αντίδοτο
ΛίβανοBoswellia carteri Birdw.,Olibanum thus	_	+	+	+	Σε βήχα και ρευματισμούς
Μαρούλι= θριδακίςLactuca virosa, L.sativa	+	+	+	+	Σε διακαείς πυρετούς
ΜαλάχηΜalva sp.	+	+	+	+	Σε φλεγμονές από δήγματα σφηκών
ΜελάνθιοNigella sativa sp.	+	+	+	+	Ανθελμινθικό, αντιρρευματικό
ΜελισσόφυλλοMelissa officinalis L.	_	+	+	+	Ωφελεί το φλέγμα
ΜάραθρονFoeniculum vulgare Mill.	+	+	+	+	Γαλακταγωγό, εμμηναγωγό
Μήκων η λευκή, η ερυθράPapaver somniferum L.ssp. album,Papaver somniferum L.ssp. glabrum	+	+	+	+	Υπναγωγό, αντιβηχικό
ΜυρσινόκοκκοιMyrtus communis L.	+	+	+	+	Σε δήγματα σκορπιών, σε οδονταλγίες
Μαστίχη Pistacia lentiscus	_	+	+	+	Καθάρσιον
Μέσπιλα Crataegus tanacetifolia	_	+	+	+	Υπακτικό
Νάρκισσος Narcissus serotinus	+	+	_	_	Επουλωτικό, πρόληψη ρευματισμών
ΝυμφαίαNymphaea alba L.	_	+	+	+	Κατάπλασμα σε φλεγμονές
ΞυλοκέραταCeratonia siliqua L.	_	+	+	+	Ρωννύουν τον στόμαχο
Ξυλαλόη= αγάλλοχονAloexylonagallochum Lour.	_	+	+	+	Αποφρακτικόν ήπατος
ΠέπεριPiper nigrum L.	+	+	+	+	Διουρητικόν, αντισυλληπτικό
ΠήγανοςRuta graveolens L.	+	+	+	+	Εκτρωτικό, αποφρακτικόν ήπατος, σε δήγματα έχιδνας
ΠιστάκιαPistacia sp.	_	+	+	+	Σε δήγματα ιοβόλων ζώων
ΠράσονAllium porrum L.	_	+	+	+	Σε αιμορροΐδες
ΡοιάPapaver rhoeas L.	+	+	+	+	Διουρητικό, σε ηπατικά νοσήματα
Άγρια ροιά Punica granatum	+	+	+	_	Αντιδιαρροϊκόν
ΡαφανίςRaphanus armoracia L.	+	+	+	+	Διουρητικόν, υπακτικό
ΣέλινοApium graveolens L.	_	+	+	+	Διουρητικόν, άφυσον, εμμηναγωγό
ΣεύτλοBeta vulgaris L.	_	+	+	+	Αποφρακτικόν ήπατος
ΣήσαμοSesamum orientale L.	+	+	+	+	Εμμηναγωγό, αποφρακτικόν ήπατος
ΣκόροδοAllium sativum L.	+	+	+	+	Διουρητικό, σε αρθρίτιδες, σε λέπρα, σε δήγματα ιοβόλων ζώων
ΣίναπιBrassica nigra L.	_	+	+	+	Σε λέπρα, θυμιώμενο διώκει τους όφεις
ΣάμψυχοOriganum majorana L.	_	+	+	+	Σε δήγματα σκορπιών, σε κεφαλαλγίες
ΣπάρτοςSpartium junceum L.	_	+	_	+	Καθαρτικό
ΣτιχάςLavandula stoechas L.	–	+	+	_	Ρωννύει τα σπλάχνα

Συμπερασματικά μπορεί να διατυπωθεί η άποψη ότι οι αρχαίοι Ελληνες με βάση το πείραμα και την παρατήρηση, με κριτικό πνεύμα και επιστημονική θεώρηση επέλεξαν από το φυσικό περιβάλλον εκείνες τις δρόγες, που  η χρήση τους υπήρξε διαχρονική, η δε μελέτη τους με τα σύγχρονα επιστημονικά μέσα τεκμηριώνει την ορθή επιλογή τους.

Επιμέλεια παρουσίασης : Γιώργος Χαβαλές από σχετική εργασία της Ε. Σκαλτσά, 

Αναπληρώτριας Καθηγήτριας του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Berendes J., 1902, Des Pedanies Dioskurides aus Anazarbos Arneimittellehre, Stuttgart, ανατύπωση Wiesbaden 1970.

Ελληνική Φαρμακοποιία, 1835, (ερανισθείσα εκ διαφόρων λατινικών και γαλλικών χημικοφαρμακευτικών Συγγραφέων) Μέρος πρώτο. Λεξικόν  της Φαρμακοποιίας. Σμύρνη.

Εμμανουήλ Ε., 1931, Φαρμακοποιία-Φαρμακοτεχνία, Αθήνα.

Εμμανουήλ Ε., 1948, Ιστορία της Φαρμακευτικής. Πυρσός, Αθήνα.

Galen, 1979, On the Natural Faculties, Introduction, p. IX-XL, Loeb Classical Library, Harvard University Press.

Κυριακόπουλος Π., 1983, Η ιπποκρατική φιλοσοφία και οι επιδράσεις σ’ αυτή των προσωκρατικών. Διατριβή επί διδακτορία. Ιωάννινα.

Λάνδερερ Ξ., 1837, 1868, Ελληνική Φαρμακοποιία Ι, Αθήνα.

Λυπουρλής Δ., 1983, Ιπποκρατική ιατρική. Διατριβή επί διδακτορία.Θες/νίκη.

Σκαλτσά Ε., Φιλιάνος Σ., 1992, Συμεώνος Σηθ: “Σύνταγμα κατά στοιχείον περί τροφών δυνάμεων”. Φαρμακογνωστική εκτίμηση . 5^ο Παν/νιο Συνέδριο Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας των Ιατρικών Επιστημών, Κως, Σεπτέμβριος.

Théophraste, 1988, Recherches sur les plantes. Tome I,  Introduction. p. VII-LIV. Ed. Les belles lettres.

Tschirch A., 1933, Handbuch der Pharmakognosie, Abteilung III, Band I, Leipzig.

Χατζηιωάννου Δ. Ε., 1981, Συμβολή εις την μελέτην των παρ’ Ομήρω φαρμάκων και της αντιλήψεως υγιεινής δια της καθαριότητος. Διατριβή επί διδακτορία. Αθήνα.

Wellmann M., 1958, Pedanii Dioscuridis Anazarbei De Materia Medica. Vol.I-III. Berlin.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ " "

Αρχαίοι Έλληνες, οι πρωτοπόροι της Φαρμακευτικής

 Θεωρούν ότι πρόκειται για υπολείμματα θεραπευτικών ουσιών, καθώς οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν φυτά για να αντιμετωπίσουν παθήσεις και τραύματα. Αχίλλεια για αιμορραγία, καρότο για ερπετά. Αλλά και ραπανάκι, σέλινο, άγριο κρεμμύδι, στα θεραπευτικά παρασκευάσματα που χρησιμοποιούσαν. «Θαυματουργό», στη σωστή δοσολογία, το κώνειο…

Τα παραπάνω ανακοίνωσε χθες ο πρόεδρος του Διεθνούς Ιπποκράτειου Ιδρύματος, καθηγητής κ. Στέφανος Γερουλάνος, με αφορμή την 3η Αμφικτιονία Εταιρειών και Συλλόγων Ιστορίας Ιατρικής και Ηθικής – Δεοντολογίας, η οποία πραγματοποιείται στην Κω.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι σύγχρονες μελέτες επικεντρώνονται στο κατά πόσο τα φυτικά εκχυλίσματα που βρέθηκαν στα αρχαία παρασκευάσματα μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες. Οι επιστήμονες αναζητούν, επίσης, τις ακριβείς μετρήσεις που έκαναν οι αρχαίοι Ελληνες ιατροί για να καθορίσουν τη δοσολογία.

Σε πολλά αρχαία κείμενα αναφέρεται η θεραπευτική δράση των βοτάνων. Η αχίλλεια σταματούσε την αιμορραγία κάποιου τραύματος, ενώ ο Πεδάνιος Διοσκουρίδης -που θεωρείται ο πρόδρομος των φαρμακοποιών- περιγράφει το καρότο ως πανάκεια. Θεωρούσε, για παράδειγμα, ότι -εάν κάποιος καταναλώσει καρότο προληπτικά- δεν θα κινδυνεύει από τα ερπετά.

Οι Ελληνες πρώτοι απ” όλους τους λαούς κατέταξαν τα φάρμακα σε κατηγορίες ανάλογα με τη χρήση τους και έβγαλαν ή προσπάθησαν να βγάλουν το παγανιστικό – θεοκρατικό στοιχείο από τις συνταγές που χορηγούσαν. Σε αυτό πρωτοστάτησε ο Ιπποκράτης, που μετέτρεψε τις θεοκρατικές απόψεις σε φιλοσοφικές.

Η παρασκευή των φαρμάκων της αρχαιότητας δεν ήταν απλή υπόθεση. Πεπειραμένοι ριζοτόμοι, δηλαδή οι συλλέκτες βοτάνων και ορυκτών, μάζευαν τα βότανα. Τα επεξεργάζονταν, ξεραίνοντας και σταθεροποιώντας τα, και στη συνέχεια τα παρέδιδαν στους γιατρούς.

Ο κ. Γερουλάνος διευκρινίζει ότι την εποχή εκείνη στα φάρμακα υπολογίζονταν και τα δηλητήρια και δεν είναι τυχαίο ότι το κώνειο που δόθηκε στον Σωκράτη αναφέρεται ως φάρμακο. Η διαφορά μεταξύ δηλητηρίου και φαρμάκου -εξηγεί- είναι μικρή και αφορά κυρίως τη δοσολογία.

Η θεραπευτική προσέγγιση των αρχαίων Ελλήνων ήταν τόσο εξειδικευμένη και αποτελεσματική, που τα φάρμακα της εποχής κυριαρχούσαν μέχρι και τον 19ο αιώνα! Ακόμη και σήμερα, σημαντικοί επιστήμονες ερευνούν σχολιαστικά τα ιπποκρατικά φάρμακα και ανακαλύπτουν συνεχώς νέες θεραπευτικές ιδιότητες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Αρχαίοι Έλληνες, οι πρωτοπόροι της Φαρμακευτικής "

ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΕΣ

Οι καραγκούνηδες, το κυρίαρχο πληθυσμιακό στοιχείο του Θεσσαλικού κάμπου θα μπορούσαν να θεωρηθούν άμεσοι απόγονοι των πρώτων κατοίκων της περιοχής.
Η ετυμολογία της λέξης Καραγκούνης αποτελεί πεδίο μελέτης και σύγκρισης καθώς αποδεικνύεται δύσκολη υπόθεση για τους ανθρωπολόγους.

Άλλοι ανατρέχουν στο φυλετικό επίπεδο και άλλοι στα πολιτισμικά καθημερινής φύσεως στοιχεία (από το χρώμα της επιδερμίδας και την ιστορική καταβολή έως τα ενδύματα τη μαύρη φορεσιά και το γλωσσικό ιδίωμα.

Το όνομα εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά την τουρκοκρατία και πιθανότατα το πρώτο συνθετικό (καρα-) τουρκικής προέλευσης παραπέμπει στο μαύρο χρώμα, ενώ όσον αφορά το δεύτερο (-γκουν) ίσως στο γκούνα (κατεργασμένο δέρμα ζώου) ή στο τουρκικό γιουνάν (Έλληνες).

Δεν απουσιάζουν βέβαια και άλλες ερμηνευτικές προσπάθειες, λιγότερο ή περισσότερο βάσιμες που σχετίζονται με το Ελληνικό κάρα (κεφαλή) + το ρήμα κουνώ και ούτε λείπουν παραδόσεις και θρύλοι που φτάνουν μέχρι την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου.Αναμφίβολα, ο ευρύς κάμπος θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο επίπεδο των συλλογικών ασχολιών στις οποίες οι Καραγκούνηδες επιδίδονταν.

Οι καραγκούνηδες προσάρμοσαν την καθημερινή τους ζωή, την εργασία και την διασκέδαση στις δυνατότητες και τις ανάγκες του κάμπου.Ασχολήθηκαν με την ιππασία και τη γεωργία ενώ τα κλασικά αθλήματα ήταν η πάλη το λιθάρι, η κοκορομαχία, το κάλεσμα του περιστεριού.Πλούσιος ο πολιτισμός των καραγκούνηδων του κάμπου.

Σπουδαία και η λαϊκή παράδοσή τους. και εξίσου χαρακτηριστικά και τα έθιμά τους. Σήμερα τούτη η πληθώρα των παραδοσιακών στοιχείων συνεχίζει να εμφανίζεται μέσα από τις ποικίλες και πολλές εορταστικές εκδηλώσεις της καραγκούνικης ζωής οι οποίες μεταφέρουν μέσα τους τα σημάδια της συντελεσμένης συνάντησης και της επίδρασης των αντιθέσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα θα μπορούσαν να θεωρηθούν τα Ρουγκάτσια, παμπάλαιο έθιμο του Δωδεκαημέρου των Χριστουγέννων με το οποίο επιδιώκεται η η αποπομπή των κακών πνευμάτων.

Τα Ρουγκάτσια (Ρουγκατσάρια) αποτελούνταν από ομάδες (10 - 15 μεταμφιεσμένων ατόμων) οι οποίες περιφέρονταν από σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή. Μερικά από τα απαραίτητα μέλη του κάθε ομίλου ήταν ο γαμπρός, η νύφη (νέος μεταμφιεσμένος), ο παπάς, ο παππούς, ο γιατρός και οι "αρκουδιάρηδες". Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των τραγουδιών με τα οποία οι Ρουγκατσάρηδες συνόδευαν το πέρασμά τους.
Εξίσου ενδιαφέρουσα Καραγκούνικη ιδιαιτερότητα ήταν το σεργιάνι (από το τουρκικό Sergan - seryan = περίπατος, εκδρομή). Πρόκειται για την παρακολούθηση, χάζεμα των χωρών που οι Καραγκούνες χόρευαν κατά τις ημέρες ξεχωριστών εορτών (Φώτα, Πάσχα, κ.α.).

Πρέπει βέβαια να επισημανθεί 'οτι κατά τη διάρκεια του Σεργιανιού πραγματοποιούνταν κι άλλες παράλληλες εκδηλώσεις (πάλη, αγώνες), ενώ δεν απουσίαζαν και οι συμφωνίες. γάμων και τα προξενιά μεταξύ των νέων.

Εξίσου ενδιαφέρουσα Καραγκούνικη ιδιαιτερότητα ήταν το σεργιάνι (από το τουρκικό Sergan - seryan = περίπατος, εκδρομή).

Πρόκειται για την παρακολούθηση, χάζεμα των χωρών που οι Καραγκούνες χόρευαν κατά τις ημέρες ξεχωριστών εορτών (Φώτα, Πάσχα, κ.α.). Πρέπει βέβαια να επισημανθεί 'οτι κατά τη διάρκεια του Σεργιανιού πραγματοποιούνταν κι άλλες παράλληλες εκδηλώσεις (πάλη, αγώνες), ενώ δεν απουσίαζαν και οι συμφωνίες. γάμων και τα προξενιά μεταξύ των νέων.

Ξεχωριστή μορφή στο χώρο της καραγκούνικης κοινωνίας αποτελούσε η γυναίκα Καραγκούνα για την οποία άλλωστε έχουν γραφεί και τραγουδηθεί πάμπολλα τραγούδια (με πιο γνωστό το "Καραγκούνα"), τα οποία υμνούσαν την ομορφιά, τη φρεσκάδα και τη χάρη της. Σημαντικό αντικείμενο έρευνας αποτέλεσε και η γυναικεία καραγκούνικη φορεσιά, η οποία παρουσιάζει μια πρωτοφανή ποικιλία και διακρίνεται σε επίσημη χειμωνιάτικη, επίσημη καλοκαιρινή, καθημερινή και νυμφιάτικη, όμορφος και ο συνδυασμός παραδοσιακής ενδυμασίας και των ασημικών που χρησιμοποιούνταν (για το λαιμό, για το στήθος, για τη μέση).

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα διακοσμητικά θέματα της φορεσιάς αποτελούν συχνά μια ενιαία ενότητα και πάντοτε εκφράζουν τη βαθιά σχέση του ντόπιου με τη φύση και τα ζώα.
Εξαίρετο και απαραίτητο στοιχείο της παραδοσιακής ζωής είναι και ο αργαλειός με τον οποίο υφαίνονταν μεγάλο μέρος των ενδυμασιών.

Δεν πρέπει να παραληφθεί ότι σπουδαίο ρόλο στην εξέλιξη της καραγκούνικης ενδυμασίας έπαιξαν και οι Ηπειρώτες τεχνίτες που περιόδευαν στην περιοχή μεταφέροντας την εμπειρία και το γούστο των καλλιτεχνημάτων τους.
Το κείμενο είναι του κ. Χρ. Τσιαμούρα από έκδοση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καρδίτσας

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗΔΕΣ"

Η σωματική διάπλαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Μέγας Αλέξανδρος: Πώς ήταν η όψη του και η σωματική του διάπλαση

•  

0

Η σωματική διάπλαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν ήταν ανάλογη των επιτευγμάτων του.

Σε αντιδιαστολή προς το Δαρείο και την οικογένειά του, που ήταν ψηλοί, εκείνος ήταν τόσο μικρόσωμος, ώστε η μητέρα του Δαρείου να νομίσει ότι βασιλιάς ήταν ο πιο σωματώδης Ηφαιστίων και ώστε να χρειαστεί ένα τραπεζάκι για τα πόδια του, που δεν έφταναν ως το πάτωμα, όταν στα Σούσα κάθισε στο θρόνο του Δαρείου.

Επίσης λέγεται ότι δεν ήξερε κολύμπι, ωστόσο τίποτα απ’ αυτά δεν τον εμπόδιζε να μάχεται με γενναιότητα στη πρώτη γραμμή. Στη μάχη της Χαιρώνειας σε ηλικία μόλις 18 ετών λέγεται ότι διέσπασε πρώτος τις γραμμές του Ιερού Λόχου των Θηβαίων, στη μάχη του Γρανικού βρισκόταν ακριβώς πίσω από το τμήμα παραπλάνησης και γύρω απ’ αυτόν έγινε η πιο πεισματική ιππομαχία.

Γενικά πολεμούσε στις τάξεις της βασιλικής ίλης του εταιρικού ιππικού, αλλά όποτε η κατάσταση το απαίτησε, ηγήθηκε και άλλων στρατιωτικών τμημάτων. Όταν οι Τύριοι αιφνιδίασαν και αποσυντόνισαν τον κυπριακό στόλο, μπήκε σε μία πεντήρη και κατάφερε να τους απωθήσει.

Μόλις προκλήθηκε το καθοριστικό ρήγμα στα τείχη της Τύρου, ήταν από τους πρώτους που τα πάτησαν. Στην πολιορκία των Σαγγάλων βλέποντας ότι το ιππικό δεν μπορούσε να υπερβεί τα εχθρικά κωλύματα, ξεπέζεψε και επιτέθηκε στους Καθαίους επικεφαλής της φάλαγγας.

Σύμφωνα με τον μαθητή του Αριστοτέλη, τον φιλόσοφο Αριστόξενο τον Ταραντίνο, ο Αλέξανδρος ήταν ακριβώς όπως τον απεικόνιζαν οι ανδριάντες του Λυσίππου, το κεφάλι του έγερνε ελαφρά προς τα αριστερά και το βλέμμα του ήταν υγρό.

Η επιδερμίδα του ήταν λευκή, κι επειδή τονίζεται επαρκώς ότι ο Απελλής έκανε λάθος στον πίνακα, που τον απεικόνιζε κεραυνοφόρο σαν τον Δία, και ότι τον απέδωσε πολύ μελαχροινό, συμπεραίνουμε ότι ήταν χαρακτηριστικά λευκός.

Επιπλέον είχε μία ελαφρά κοκκινωπή απόχρωση στο πρόσωπο και δεν είχε γενειάδα, ενώ σε αρκετές παραστάσεις, όπως στο διάσημο ψηφιδωτό της Πομπηίας, απεικονίζεται με χαρακτηριστική φαβορίτα. Είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε ότι κι άλλοι εταίροι, περίπου συνομήλικοί του, όπως ο Ηφαιστίων, απεικονίζονται επίσης χωρίς γενειάδα.

Διάφοροι βασιλείς της ελληνιστικής περιόδου εμφανίζονται κι αυτοί αγένειοι οδηγώντας μας στο συμπέρασμα ότι ο Αλέξανδρος εισήγαγε αυτήν την τάση, ενώ ως τη γενιά του Φιλίππου, τόσο στα Ελληνικά κράτη όσο και στα βαρβαρικά, η γενειάδα ξεχώριζε τους άντρες από τα αγόρια.

Read more http://apocalypsejohn.com/2014/11/megas-aleksandros-pws-htan-opsh-kai-swmatikh-diaplash.html

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Η σωματική διάπλαση του Μεγάλου Αλεξάνδρου"

Το DNA των Σκοπιανών συγγενεύει με των Σέρβων και των Βουλγάρων

Σύμφωνα με την ανάλυση των γενετικών πληροφοριών (DNA) που έκαναν επιστήμονες από τα Σκόπια, διαπιστώθηκε ότι η σύσταση των γονιδίων των σλαβικής καταγωγής πολιτών της FYROM, βρίσκονται πολύ κοντά στα γονίδια των Σέρβων και των Βουλγάρων.  Η έρευνα έγινε από το Ινστιτούτο Ιατροδικαστικής, της πόλης των Σκοπίων, και ήταν αποτέλεσμα εξαετούς έρευνας στον τομέα της ανάλυσης του DNA.Σύμφωνα με τον Δρ Ζλάτκο Γιακόφσκι, η μελέτη έχει μεγάλη επιστημονική σημασία και δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική. Ο Σκοπιανός καθηγητής επεσήμανε ότι από το γενικότερο DNA των Βαλκανίων, έθνος το οποίο βρίσκεται ‘μακριά’ από τα γονίδια των υπόλοιπων εθνών είναι οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου. Αμέσως έρχεται στην επιφάνεια το εξής ερώτημα : Αφού η ίδια η επιστημονική κοινότητα των Σκοπίων δέχεται την Σλαβική συγγένεια των Σκοπιανών και αφού οι Σλάβοι ήρθαν στα Βαλκάνια πολύ μετά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (μιλάμε για διαφορά χιλιετίας περίπου) πως έχει απαίτηση το Σκοπιανό κατεστημένο να συναρτήσει τους υπηκόους του με τους αρχαίους Ελληνες (βάσει γλώσσας,γραφής,συμμετοχής στους Ολυμπιακούς αγώνες όπου μόνο Ελληνες συμμετείχαν,και φυσικά θρησκείας) Μακεδόνες ενώ δεν τους στηρίζουν ούτε οι ίδιοι οι επιστήμονές τους. Και όμως εκ του μη όντος δημιούργησαν πρόβλημα με τη βοήθεια αοράτων χεριών,θα θυμίσουμε αυτό που λέει η Αγία Γραφή "οι μικρές αλεπούδες καταστρέφουν την άμπελο". Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Το DNA των Σκοπιανών συγγενεύει με των Σέρβων και των Βουλγάρων"

Ο Ιπποκράτης,ο φιλόσοφος και ο γιατρός

* Ο γιατρός πρέπει όχι μόνο να παρέχει από μόνος του τα δέοντα στον άρρωστο, αλλά και να έχει τη βοήθειά του *

Ο τρόπος κατανόησης της πραγματικότητας και ειδικότερα της θέσης του ανθρώπου σ' αυτήν υπονοείται και στον τρόπο συγκρότησης της Ιατρικής ως επιστήμης. Για παράδειγμα, ας στραφούμε στη συνεκτική και ριζοσπαστική ανθρωπολογία που συνοψίζεται στην πασίγνωστη - αλλά δυσερμήνευτη - φράση του Πρωταγόρα από το έργο του Αλήθεια ή Καταβάλλοντες:
«πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε ουκ όντων ως ουκ έστιν».

Μέσα από το τρίπτυχο: «άνθρωπος», «χρήματα», «μέτρον» θεμελιώνεται μια συγκεκριμένη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο ως κοινωνική ύπαρξη και τον κόσμο του. Παραφράζοντας τον Marx, στη σχέση αυτή δεν παράγεται μόνον ένα αντικείμενο («χρήμα») για το υποκείμενο, αλλά πρώτιστα ένα υποκείμενο για την υποστάτωση του αντικειμενικού κόσμου. H δυνατότητα κριτικής, σ' αυτό το πλαίσιο, είναι προφανής.

Επιπλέον, η Σοφιστική με τον ανθρωπολογικό ιστό που συνέχει τις επιμέρους αναλύσεις - διερεύνηση της καταγωγής και της λειτουργίας του θρησκευτικού φαινομένου, της δυναμικής που διαθέτει η εκπαίδευση ως πολιτική αγωγή, της γλώσσας ως «ψυχοκοινωνιολογίας» του λόγου και του θεσμού της πολιτικής εξουσίας - υποτυπώνει μια αρκετά ευκρινή «κριτική των ιδεολογιών». Τούτο πάντως τελείται στον ιστορικό ορίζοντα της εποχής της, όπως μάλιστα προσπάθησε να τον υπερβεί προς το τέλος της ο Αλκιδάμας: «Ελευθέρους αφήκε πάντας θεός ουδένα δούλον η φύσις πεποίηκεν».

Οι αντιλήψεις αυτές, που οξυγονώθηκαν και εκλαϊκεύθηκαν στον περίβολο της αθηναϊκής δημοκρατίας, είχαν διαχυθεί στα περισσότερα κέντρα της ελληνικής πνευματικής παρουσίας, όπως ιδίως τα στελέχωναν οι επίγονοι της σωκρατικής φιλοσοφικής παράδοσης. Για παράδειγμα, στην τροχιά των Κυρηναϊκών κινείται ο Θεόδωρος που συνεχίζει το γνωσιολογικό σχετικισμό του Πρωταγόρα και αναθέτει στον «σοφό» την απομύθευση της «κενής δόξης» των δεισιδαιμονιών (Διογένης Λαέρτιος, Βίοι II, 9, 91). Το «πνεύμα της υποψίας» ακτινοβολεί και στην Κω, τόσο κατά την περίοδο των συγκρούσεων Αθηναίων και Σπαρτιατών για την ηγεμονία στην περιοχή του Αιγαίου όσο ιδίως μετά τον «μετοικισμόν» που απλώς αναζωογόνησε την πόλη της Κω, κατά το 366 π.X. Ως προς την πνευματική σκευή, που θα εξασφάλιζε αυτήν την εξακτίνωση και με όρους μάλιστα ισοτιμίας, θα μπορούσαν να συνεκτιμηθούν τα εξής:

α) η «ευπορία των αγαθών» (Διόδωρος Σικελιώτης V 81, 2), που οφείλεται τόσο στο φυσικό πλούτο όσο και στην κοινωνική και πολιτική διάρθρωση, κατέτασσε την Κω στα νησιά των «μακάρων»·

β) η ύπαρξη ενός σφριγηλού αστικού περιβάλλοντος, σύμφωνα πάλι με την υπόμνηση του Διόδωρου, είχε συναρτηθεί με τη δραστηριότητα του «αξιολόγου λιμένος» και του «πλήθους» που είχε συναθροισθεί εντός των «πολυτελών τειχών»·

γ) η πολυσχιδής άνθηση της καλλιτεχνικής ζωής (Γλυπτική, Ζωγραφική, Ποίηση κλπ.) στοιχούσε αβίαστα προς τη δημόσια και την ιδιωτική ευπραγία·

δ) η εδραίωση της τοπικής Ιατρικής Σχολής και η συγκρότηση του ιπποκρατικού Corpus συμβάλλει στην ταύτιση γιατρού και φιλοσόφου και στην αξιωματική παραδοχή ότι «φύσις νούσων ιητρός».

Στο Corpus αυτό κεντρική θέση κατέχουν οι Αφορισμοί που υπήρξαν το «εγκόλπιο» των γιατρών ως τα τέλη του 18ου αιώνα. Αν μεταφερθούμε από τους Αραβες της Ισπανίας, κατά την όψιμη μεσαιωνική περίοδο, στις υπόλοιπες χώρες της Δύσης θα επιμείνουμε στην πρώτη λατινική μετάφραση των έργων του Γαληνού από τον Burgundio da Pisa (1110-1193). Πρόκειται για το νήμα που οδηγεί, μέσω του Niccolo da Regio, στον αναγεννησιακό κύκλο του «new Galenism» του Πανεπιστημίου της Μπολόνιας. Σ' αυτή μάλιστα τη διεργασία οι Αφορισμοί αποτελούν κείμενο προσανατολισμού, με γνώμονα την αρχή: «medicus qui sit philosophus». Τι εννοούσαν οι κάτοχοι της Λατινικής με τον πρώτο αφορισμό: «Vita brevis ars vero longa»; Από το αρχαίο κείμενο διαθέτουμε μια ακόμη μετάφραση (εκδόσεις «Στιγμή», 2004, με τη γνώριμη τυπογραφική επιμέλεια του Αιμίλιου Καλιακάτσου) που έφερε σε επιτυχία γιατρός, ο Πάνος Αποστολίδης, με σειρά ήδη δημοσιευμάτων για την αρχαία ελληνική ιατρική και το ιπποκρατικό Corpus. Ετσι η θεωρητική προκείμενη των Αφορισμών: «Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή. Δει ου μόνον εωυτόν παρέχειν τα δέοντα ποιεύντα, αλλά και τον νοσέοντα, και τους παρεόντας, και τα έξωθεν» αποδίδεται ως εξής στη Νεοελληνική: «H ζωή είναι σύντομη, η δε ιατρική μακρόχρονη, η ευκαιρία φευγαλέα και η πείρα απατηλή, η ορθή κρίση των πραγμάτων είναι δύσκολη. Ο ιατρός λοιπόν πρέπει όχι μόνο να παρέχει από μόνος του τα δέοντα στον άρρωστο, αλλά και να έχει τη βοήθεια του αρρώστου και των οικείων του και να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες [για την εκτέλεση του έργου του]. Ισχύει τάχα ο ακροτελεύτιος αφορισμός; Δηλαδή «Οκόσα φάρμακα ουκ ιήται, σίδηρος ιήται· όσα σίδηρος ουκ ιήται, πυρ ιήται· όσα δε πυρ ουκ ιήται, ταύτα χρη νομίζειν ανίατα» και σε μετάφραση: «Οσα νοσήματα δεν θεραπεύονται με τα φάρμακα, θεραπεύονται με τις εγχειρήσεις· όσα δεν θεραπεύονται με τις εγχειρήσεις, θεραπεύονται με τις καυτηριάσεις· όσα, τέλος, δεν θεραπεύονται με τις καυτηριάσεις, πρέπει αναγκαστικά να θεωρούνται ανίατα»

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ο Ιπποκράτης,ο φιλόσοφος και ο γιατρός"

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΝΕΥΤΩΝ

Ο Νεύτων και η φύση του φωτός

Σε ηλικία μόλις 23 ετών ο Νεύτων απέδειξε με μια σειρά ιστορικά πειράματα ότι το λευκό φως είναι μείγμα των επτά βασικών χρωμάτων της ίριδας
Το φως σίγουρα είναι ένα από τα πρώτα φυσικά φαινόμενα που απασχόλησαν τον άνθρωπο, από τα προϊστορικά ακόμη χρόνια. Δεν ήταν όμως καθόλου εύκολο για τους προγόνους μας εκείνης της εποχής να κατανοήσουν τη λειτουργία της όρασης και, κυρίως, να κατανοήσουν τι είναι τα χρώματα και πώς συνδέονται με το λευκό φως.
Στις αρχές της Αναγέννησης η επικρατούσα θεωρία των χρωμάτων ήταν αυτή του Αριστοτέλη.
Ο μεγάλος έλληνας φυσικός φιλόσοφος δίδασκε ότι δύο είναι τα βασικά χρώματα, το λευκό και το μαύρο, και ότι το πρώτο μετατρέπεται βαθμιαία στο δεύτερο περνώντας, κατά σειρά, από τα «ατελή» χρώματα κίτρινο, κόκκινο, ιώδες, πράσινο και κυανό. Σε αυτό ακριβώς το κλίμα αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ το 1665 ένας πολλά υποσχόμενος νεαρός μαθηματικός, ο ΙσαάκΝιούτον, γνωστότερος στους Ελληνες ως Νεύτων.

Τη χρονιά που πήρε το πτυχίο του είχε ξεσπάσει στην Αγγλία μια επιδημίας πανώλης και ο νεαρός Νεύτων αποφάσισε να μετακομίσει προσωρινά από το Κέμπριτζ στο σπίτι της μητέρας του, στο μικρό χωριό Γούλσθροπ.
Η προσωρινή αυτή διαμονή κράτησε τελικά δύο χρόνια, όσο και η διάρκεια της επιδημίας. Κατά την παραμονή του στο Γούλσθροπ ο Νεύτων παρήγαγε πολύ σημαντικό ερευνητικό έργο, τόσο στα μαθηματικά όσο και στο πρόβλημα της κίνησης των πλανητών. Παρ΄ όλο που, λόγω των σπουδών του, θα περίμενε κανείς ότι ο Νεύτων θα εργαζόταν σε προβλήματα με μαθηματικό υπόβαθρο, στο Γούλσθροπ είχε αφιερώσει αρκετό χρόνο σε πειράματα που σχετίζονται με την Οπτική.
Με το πιο σημαντικό από αυτά τα πειράματα απέδειξε ότι το λευκό φως δεν είναι βασικό χρώμα αλλά είναι μείγμα των επτά χρωμάτων της ίριδας, καταρρίπτοντας έτσι τη σχετική θεωρία του Αριστοτέλη.
Το πείραμα του
Ο τροχός του Νεύτωνα Νεύτωνα βασίστηκε στην ιδιότητα ενός πρίσματος να διαθλά κατά διαφορετική γωνία τα διάφορα χρώματα. Από τις δημοσιεύσεις του, και κυρίως από όσα αναφέρει στο βιβλίο του Οπτική, γνωρίζουμε επακριβώς την πειραματική διάταξη που χρησιμοποίησε καθώς και τα αποτελέσματα που κατέγραψε.
Ο Νεύτων άνοιξε μια τρύπα διαμέτρου 6 περίπου εκατοστών στο παντζούρι ενός παραθύρου έτσι ώστε να μπαίνει μέσα στο δωμάτιο το φως του Ηλιου υπό μορφή λεπτής δέσμης.
Η δέσμη έπεφτε στον απέναντι από το παράθυρο τοίχο, σχηματίζοντας μια κυκλική λευκή κηλίδα διαμέτρου ίσης με την τρύπα. Στη συνέχεια έβαλε στη διαδρομή της δέσμης ένα γυάλινο πρίσμα και παρατήρησε ότι η λευκή κηλίδα έδωσε τη θέση της σε μια χρωματιστή ταινία, πάχους όσο η διάμετρος της τρύπας και μήκους πέντε φορές μεγαλύτερου από το πάχος. Η ταινία ξεκινούσε στη μία άκρη με το κόκκινο χρώμα και κατέληγε στην άλλη με το ιώδες (βιολετί), περνώντας Πορτρέτο του Νεύτωνα σε ώριμη ηλικία ενδιάμεσα από το πορτοκαλί, το κίτρινο, το πράσινο, το γαλάζιο και το κυανό.
Αυτή η ακολουθία των χρωμάτων δεν ήταν κάτι καινούργιο, απαντάται με αυτήν ακριβώς τη σειρά στο ουράνιο τόξο. Σίγουρα την είχαν παρατηρήσει πάρα πολλοί επιστήμονες πριν από αυτόν. Ομως ο Νεύτων ήταν ένα συστηματικό πνεύμα και προσπάθησε με μια σειρά από λεπτομερέστερα πειράματα να μελετήσει τις ιδιότητες των χρωμάτων αυτής της ταινίας.
Στην αρχή λοιπόν θέλησε να διαπιστώσει αν το φαινόμενο εξαρτάται από το είδος του πρίσματος ή τη θέση του στη διαδρομή της δέσμης και διαπίστωσε ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Στη συνέχεια δοκίμασε να δει αν το καθένα από τα επτά αυτά χρώματα μπορούσε να αναλυθεί περαιτέρω με ένα δεύτερο πρίσμα. Διαπίστωσε ότι όχι μόνο αυτό δεν συμβαίνει, αλλά κατάλαβε ότι η ανάλυση του φωτός οφείλεται στο ότι το πρίσμα «κάμπτει» κατά διαφορετική γωνία τα διάφορα χρώματα, το ιώδες περισσότερο από όλα και το κόκκινο λιγότερο.
 Είναι όμως το φαινόμενο αναστρέψιμο; Για να το ελέγξει έβαλε ένα δεύτερο πρίσμα στην πολύχρωμη δέσμη που προέκυπτε από το πρώτο, με την ακμή του αντίθετα προσανατολισμένη. Διαπίστωσε ότι η πολύχρωμη δέσμη συγκεντρώνεται πάλι σε μια λευκή κηλίδα! Ετσι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα χρώματα της ίριδας είναι βασικά ενώ το λευκό φως δεν είναι βασικό, αλλά αποτελείται από μείγμα χρωμάτων.
Το συμπέρασμα αυτό το επιβεβαίωσε με τον γνωστό τροχό του Νεύτωνα, δηλαδή έναν δίσκο ο οποίος έχει στην επιφάνειά του κυκλικούς τομείς βαμμένους με τα επτά χρώματα της ίριδας. Αν ο δίσκος αυτός περιστραφεί με μεγάλη ταχύτητα φαίνεται λευκός, επειδή το ανθρώπινο μάτι δεν μπορεί να διακρίνει αλλαγές σε χρονικό διάστημα μικρότερο από το 1/16 του δευτερολέπτου. Σημειώνεται ότι στο ίδιο «ελάττωμα» του ματιού, που ονομάζεται μεταίσθημα ή μετείκασμα, οφείλεται και η αντίληψη της κίνησης που μας δίνει η προβολή μιας κινηματογραφικής ταινίας.
H ΔΙΑΜΑΧΗ ΜΕ ΤΟΝ «ΚΑΜΠΟΥΡΗ»
Μετά την επιστροφή του στο Κέμπριτζ ο Νεύτων συνέχισε τα πειράματα και σύντομα αποφάσισε να δημοσιεύσει τα αποτελέσματά του.Ετσι το 1672 υπέβαλε στηΒασιλική Εταιρείατην πρώτη εργασία του,η οποία είχε για θέμα τις ανακαλύψεις του στην Οπτική.Η κίνησή του αυτή είχε σοβαρές συνέπειες για όλη την υπόλοιπη ζωή του,επειδή τον έφερε σε αντιπαράθεση με τονΡόμπερτ Χουκ, επιμελητή πειραμάτων της Βασιλικής Εταιρείας και γνωστό στους μαθητές των σχολείων μας από τον νόμο του Χουκ,σύμφωνα με τον οποίο η επιμήκυνση ενός ελατηρίου είναι ανάλογη της δύναμης που το διατείνει.Ο Χουκ είχε και αυτός μια θεωρία για το φως και τα χρώματα,η οποία δεν συμφωνούσε με εκείνη του Νεύτωνα.Ετσι άσκησε αυστηρή κριτική τόσο στην πρώτη όσο και στις επόμενες δύο εργασίες με θέματα Οπτικής που υπέβαλε στη Βασιλική Εταιρεία ο Νεύτων.Οι δύο επιστήμονες οδηγήθηκαν σε μια έντονη διαμάχη που κράτησε αρκετό καιρό.Επειτα από αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση ο Νεύτων απέφυγε να δημοσιεύσει οτιδήποτε σχετικό με την Οπτική ως τον θάνατο του Χουκ,το 1703.
Η συμπεριφορά αυτή του Νεύτωνα είναι χαρακτηριστική του ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του.Ο Γουίλιαμ Γουίστον, διάδοχος του Νεύτωνα στην πανεπιστημιακή έδρα του στο Κέμπριτζ, έγραψε ότι ο προκάτοχός του ήταν «ένας από τους πιο φοβισμένους, επιφυλακτικούς και καχύποπτους χαρακτήρες που γνώρισα ποτέ». Ο βοηθός του ΝεύτωναΧάμφρεϊ Νιούτον(απλή συνωνυμία) είπε ότι είχε δει τον δάσκαλό του να γελάει μόνο μια φορά. Και έχει μείνει στην ιστορία η πρόταση που περιέχεται σε ένα γράμμα του Νεύτωνα προς τον Χουκ:
«Αν είδα μακριά είναι γιατί στάθηκα σε ώμους γιγάντων». Μια επιπόλαιη ανάγνωση αυτής της πρότασης μπορεί να θεωρηθεί δείγμα σεμνότητας, η αλήθεια είναι όμως ότι αποτελούσε αιχμή του Νεύτωνα ότι δεν είχε χρησιμοποιήσει καθόλου τις θεωρίες του Χουκ, ο οποίος ήταν κοντός και καμπούρης.

Ο κ. Χάρης Βάρβογλης είναι καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=33&artid=370181&dt=28/11/2010#ixzz16rkinfdP

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΝΕΥΤΩΝ"

Τα πραγματικά επώνυμα διασήμων Ελλήνων καλλιτεχνών

Μπορεί να γνωρίζετε τους περισσότερους επώνυμους Έλληνες με ένα συγκεκριμένο όνομα, αλλά αναρωτηθήκατε ποτέ αν πράγματι είναι αυτό το αληθινό τους όνομα;;;;

Ακολουθούν μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα (δεξιά είναι γραμμένο το αληθινό όνομα):

Βασίλης Καρράς — Βασίλης Κεσογλίδης

Λευτέρης Πανταζής — Λευτέρης Παγκοζίδης

Γιάννης Πλούταρχος — Γιάννης Κακοσσαίος

Γιάννης Πάριος — Γιάννης Βαρθακούρης

Αντώνης Ρέμος — Αντώνης Πασχαλίδης

Δέσποινα Βανδή — Δέσποια Μαλέα

Νίκος Βέρτης — Νίκος Αρβανιτόπουλος

Χρήστος Δάντης — Χρήστος Βλαχάκης

http://www.socialistas.gr/?p=2016

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα πραγματικά επώνυμα διασήμων Ελλήνων καλλιτεχνών"

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ

Αλέξανδρος Υψηλάντης
1792 – 1828

Στρατιωτικός, λόγιος και αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας. Γεννήθηκε την 1η Δεκεμβρίου του 1792 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν πρωτότοκος γιος του Κωνσταντίνου Υψηλάντη. Ανατράφηκε σε περιβάλλον που διαπνεόταν από έντονο πατριωτισμό κι έλαβε εκλεκτή μόρφωση.

Στην Πετρούπολη, όπου ακολούθησε τον πατέρα του, φοίτησε στη Σχολή του Σώματος των Βασιλικών Ακολούθων και στη συνέχεια υπηρέτησε στα σώματα της αυτοκρατορικής φρουράς. Διακρίθηκε στους πολέμους κατά του Ναπολέοντα, ενώ στη μάχη της Δρέσδης, στις 27 Αυγούστου 1813, έχασε το δεξί του χέρι.

Τον Μάρτιο του 1820 ο Εμμανουήλ Ξάνθος του πρόσφερε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας. Την αποδέχθηκε στις 12 Απριλίου, αφού πρώτα έγιναν δεκτοί οι όροι που έθεσε, και αμέσως άρχισε την οργάνωση του σχεδίου για την έναρξη της Επανάστασης από την Πελοπόννησο.

Όμως, με την ενθάρρυνση του Ιωάννη Καποδίστρια πείσθηκε ότι έπρεπε να επισπεύσει την προπαρασκευή της και τον Ιούνιο του 1820 εγκαταστάθηκε στη Οδησσό. Πέρασε τον ποταμό Προύθο στις 22 Φεβρουαρίου 1821 και δύο μέρες αργότερα ύψωσε τελικά τη σημαία της Επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και συγκεκριμένα στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, όπου απαγορευόταν η παραμονή του τουρκικού στρατού.

Με επιστολή του στον αυτοκράτορα Αλέξανδρο υπέβαλε την παραίτησή του από το ρωσικό στρατό και αναγγέλλοντας την Ελληνική Επανάσταση ζήτησε την αρωγή του. Αμέσως μετά επιδόθηκε στη δημιουργία στρατού και συγκρότησε τον Ιερό Λόχο.

Στις 7 Ιουνίου 1821 ο στρατός του Υψηλάντη καταστράφηκε στη μάχη του Δραγατσανίου και υποχώρησε προς τα αυστριακά σύνορα. Παραδόθηκε στους Αυστριακούς, φυλακίστηκε και απελευθερώθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1827. Η κλονισμένη υγεία του δεν του επέτρεψε να βοηθήσει το επαναστατημένο έθνος. Πέθανε στη Βιέννη δύο μήνες μετά την αποφυλάκισή του, στις 19 Ιανουαρίου του 1828.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ"

Τα Επτάνησα 'Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑΣ'

Όλοι γνωρίζουμε πού είναι και ποια είναι τα Επτάνησα…

 Όλοι πρέπει να γνωρίζουμε, επίσης, ότι μιλώντας για τα Επτάνησα εννοούμε όλη την ακριτική, δυτική γεωγραφική περιφέρεια του Ελληνικού κράτους που, εκτός από τα μεγάλα επτά νησιά (Κέρκυρα-Παξούς-Λευκάδα-Ιθάκη-Κεφαλονιά-Ζάκυνθο και Κύθηρα), περιλαμβάνει 21 ακόμα μικρά και μεγαλύτερα νησάκια-βραχονησίδες, οι οποίες στη συνθήκη της Ένωσης αναφέρονται ως «παραρτήματα».

 Θα ονομάσω τα 14 με σειρά από βορά προς νότο, επισημαίνοντας ότι κάποια απ’ αυτά έγιναν τόποι εξορίας Επτανησίων πατριωτών.
Είναι οι Οθωνοί, η Ερείκουσα, το Μαθράκι, οι Αντίπαξοι, το Μεγανήσι ή Τάφος, ο Κάλαμος, η Καστάς, το Αρκούδι, η Άτοκος, οι Στροφάδες, η Σαπιέντζα, η Πρώτη, η Σχίζα και τ’ Αντικύθηρα
Η θέση τους στο σημείο που συναντήθηκαν οι παγκόσμιες ροπές και οι ανταγωνισμοί των ισχυρών από την πτώση του Βυζαντίου και μετά, προκάλεσε μεγάλες ταραχές στην πορεία και την τύχη τους. Σας αναφέρω δύο κείμενα Αθηναϊκών εφημερίδων σε μετάφραση από Αγγλικές κατά τις παραμονές της Ένωσης (1862), για να καταλάβετε την ανησυχία των Μ. Δυνάμεων στο παιγνίδι της επιρροής: Για παράδειγμα η «Παλιγγενεσία» έγραφε: «Η στρατηγική ωφέλεια των Επτανήσων είναι αμφίβολη και δαπανηρή. Εμείς τα κρατάμε για να μην πέσουν στα χέρια άλλης αντίπαλης δύναμης».
 Και η εφημερίδα «Εθνοφύλαξ»: «Οι Επτανήσιοι είναι μύλου πέτρα γύρω από τον τράχηλό μας. Προς θεού λοιπόν, να τους στείλουμε στον κόρακα. Το μόνο που πρέπει να ζητήσουμε είναι να μην περιέλθουν στα νύχια της Γαλλίας ή της Ρωσίας».
Τέτοιον προβληματισμό και πονοκέφαλο προκαλούσαν στις Μ. Δυνάμεις της εποχής τα Ιόνια νησιά, τα οποία προς το τέλος του 12ου αιώνα παύουν να αποτελούν τμήμα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, αποσπώνται σταδιακά και παραχωρούνται ή καταλαμβάνονται από δυτικούς οίκους Ενετών, Φράγκων και Βρετανών για 700 περίπου χρόνια (1185-1864), με ενδιάμεσες ολίγων χρόνων κατοχές από την Τουρκία.
 Λεπτομέρεια ενδεικτική: Από την αναχώρηση των Ενετών το 1797 και στη συνέχεια με τους Γάλλους (1797-1800), με Ρώσους και Τούρκους ύστερα (1800-1807), ξανά Γάλλους (1807-1814) και τελευταίους τους Βρετανούς (1814-1864), επτά (7) διαφορετικές σημαίες κυμάτισαν στα κάστρα των Επτανήσων.
Από την αρχή, αλλά και μετά το 1500, όταν όλα τα Επτάνησα είχαν περιέλθει στην εξουσία των Ενετών, ο λαός στερήθηκε τα πάντα από τη διπλή δεσποτεία του ξένου δυνάστη και του ντόπιου γαιοκτήμονα. Να τους εκλατινίσουν ήθελαν με επίσημη γλώσσα στη διοίκηση την Ιταλική, με εφαρμογή ξένης Νομοθεσίας, με ξένα ήθη και έθιμα, με υποβιβασμό της Ορθοδοξίας και απαγόρευση του Θείου Λόγου από τον Άμβωνα, με σχολεία επίσημα μόνο μετά το 1580 από ένα σε κάθε πρωτεύουσα νησιού και διδασκαλία, σ’ αυτά, μόνο της Ιταλικής.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα Επτάνησα 'Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑΣ'"

Τι σημαίνει το επώνυμό σας;

Γνωρίζετε τι σημαίνει το επώνυμό σας;---

Μας ακολουθεί σε όλη μας τη ζωή σαν σκιά και συχνά μας χαρακτηρίζει. Ο λόγος για το επίθετό μας, που μπορεί να προέρχεται από ένα παρατσούκλι κάποιου προγόνου μας, πολλά, πολλά χρόνια πριν…

Τα περισσότερα επίθετα δεν είναι παρά εξευγενισμένα παρατσούκλια που μετατράπηκαν σε αξιοπρεπή ονόματα με την πάροδο των χρόνων.----

Το παρατσούκλι-παρωνύμιο-παρασουσούμι-παραγκώμι-παρανόμι στιγματίζει ανεξίτηλα τα «θύματά» του που δεν μπορούν να αντιδράσουν στη σφοδρή επίθεση.

Χαρακτηριστικά του σώματος και του προσώπου, συνήθειες ή προτιμήσεις, επαγγέλματα και τόποι καταγωγής χρησιμοποιούνται κατά κόρον ως «στοιχεία ταυτότητας» σε μικρές κοινωνίες όπου όλοι γνωρίζονται με όλους σε τέτοιο βαθμό ώστε ακόμη και οι προσωπικές τους προτιμήσεις να γίνονται γνωστές και να αποτελούν το βασικότερο χαρακτηριστικό τους.

Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου παρατσούκλια προέρχονται από τα χρόνια του Βυζαντίου (Πωγωνάτος, Τραυλός), από τα σλαβικά (Μπέλος: άσπρος), τα βλάχικα (Γκίζας: μυζήθρα), τα εβραϊκά (Σαμψών: μικρός ήλιος) και από διάφορες ξένες γλώσσες κατακτητών.

Σήμερα, ένα γελοίο όνομα που προέρχεται σίγουρα από παρατσούκλι αποτελεί κατά κάποιον τρόπο ένα μειονέκτημα για τον κάτοχό του, που καταφεύγει είτε σε πλήρη αλλαγή του είτε σε παράφρασή του προκειμένου να επανακτήσει το χαμένο του κύρος. Ένα τέτοιο όνομα έχει διαπιστωθεί ότι είναι ικανό ακόμη και να ανακόψει τη σταδιοδρομία του κατόχου του, που διστάζει κάθε φορά που πρέπει να συστηθεί στους νέους συνεργάτες του.

Οι Αθηναίοι και οι «άλλοι»

Το δριμύ και καυστικό παρατσούκλι-που μετατράπηκε αργότερα σε επώνυμο- άνθησε από τον 19ο αιώνα, όπου ήταν ήδη φανερός ο ανταγωνισμός μεταξύ «αυτοχθόνων» και «ετεροχθόνων». Με σύμμαχο τα λαϊκά στρώματα και τις μικρές κοινωνίες των χωριών, το παρατσούκλι απόκτησε διαστάσεις επιδημίας στη δεκαετία του 1950, όταν η Αθήνα αποτελούσε τη «γη της επαγγελίας» για χιλιάδες επαρχιώτες που αναζητούσαν μια καλύτερη τύχη.

Το σύνθημα «Έξω οι βλάχοι από την Αθήνα» βρήκε οπαδούς στα πρόσωπα των γηγενών Αθηναίων, που έβλεπαν τις ρίζες της καταγωγής τους να ξεριζώνονται βίαια από τις ορδές των επαρχιωτών που ενώ τους μιμούνταν σε τρόπους και εμφάνιση, ωστόσο τους αποκαλούσαν περιφρονητικά «Αθηναίους».

Παλιές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου αντανακλούν ακόμη και σήμερα το στερεότυπο του «πρωτευουσιάνου» που χλευάστηκε από τους «πονηρούς και καπάτσους» επαρχιώτες. Το κομψό ή το υπερβολικά μοντέρνο ντύσιμο , οι ευγενικοί τρόποι αλλά και οι εξωφρενικές απαιτήσεις (π.χ. μπάνιο μέσα σε μπανιέρα και όχι σε σκάφη…) χαρακτήριζαν τους δυστυχείς Αθηναίους που έκαναν αμέσως αισθητή την παρουσία τους σε ένα χωριό.

Και αν η Αθήνα προκαλούσε τη χλεύη αλλά και τον φθόνο των επαρχιωτών, κάτι ανάλογο συνέβαινε και ανάμεσα στις επαρχιακές πόλεις που ανταγωνίζονταν μεταξύ τους, επινοώντας τα πιο αιχμηρά παρατσούκλια.

Αυστριακοί (οι Βολιώτες), Κοπέλια-Βρακοφόροι-Μουστακαλήδες-Σύντεκνοι (οι Κρητικοί), Βλάχοι (οι Θεσσαλοί και οι Ρουμελιώτες), Γκάγκαροι (οι Αθηναίοι), Καλαμαράδες (οι Έλληνες για τους Κύπριους), Κουμπάροι (οι Κύπριοι για τους Έλληνες), Μαουνιέρηδες (οι Πειραιώτες), Παγουράδες και Πλακουτσοκέφαλοι (οι Γιαννιώτες), Σακαφλιάδες (οι Τρικαλινοί), Σαρδελάδες (οι κάτοικοι της Πρέβεζας), Σκορδάδες-Σκορδία (οι Τριπολιτσιώτες και η Τρίπολη αντίστοιχα), Σούρδοι-Σουρδία (οι κάτοικοι της Κοζάνης και η Κοζάνη αντίστοιχα), Σύκα (οι Καλαματιανοί), Κατωαυλακιώτες (οι Πελοποννήσιοι λόγω του ότι βρίσκονται γεωγραφικά κάτω από το «αυλάκι», δηλαδή τον Ισθμό της Κορίνθου) και Πανωαυλακιώτες (οι Στερεοελλαδίτες).

Ο «Ψηλός», ο «Μπουλντόζας» και τα άλλα παιδιά…

Οι πολιτικοί ανέκαθεν βρίσκονταν στο στόχαστρο της καυστικής και άνευ ορίων σάτιρας. Εμφανισιακά ή άλλα χαρακτηριστικά τους έδωσαν αφορμές για ποικιλότροπα σχόλια και τους στιγμάτισαν με παρατσούκλια που χρησιμοποιούνται ευρέως ακόμη και από τον Τύπο, που δεν διστάζει να υποδαυλίζει την παραφιλολογία των παρατσουκλιών.

Έτσι, λοιπόν ποιος δεν θυμάται τις συχνές αναφορές του Τύπου στον Μιλτιάδη Έβερτ με το παρατσούκλι ο «Μπουλντόζας», στον Ηλία Τσιριμώκο, «ο Κατεψυγμένος», στον Στέλιο Παττακό, « ο Γόπας» λόγω της εμμονής του να μην πετιούνται οι γόπες στα πεζοδρόμια επί χούντας, στον Κώστα Σημίτη, « Ο Κινέζος», στον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, «ο Ψηλός», στο Δημήτρη Αβραμόπουλο, «ο Καγκελάκιας», στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, «ο Φρυδάς» και ούτω καθεξής…

Γαύροι-Βαζέλες: σημειώσατε Χ

Το ποδόσφαιρο αποτελεί έναν πρώτης τάξεως χώρο για να ευδοκιμήσουν τα παρατσούκλια και ο χλευασμός. Ο άκρατος φανατισμός, η βία και το προαιώνιο μίσος μεταξύ των αντιπάλων εκδηλώνονται μέσα και έξω από τα γήπεδα, στα πολύχρωμα πανό αλλά και στις πολεμικές ιαχές των φιλάθλων, οι οποίοι απαγγέλουν ρυθμικά συνθήματα που περιέχουν τα «κοσμητικά» επίθετα: Βάζελοι, Γαύροι, Χανούμια, Βούλγαροι, Σκουλήκια και άλλα τέτοια κολακευτικά…

Μετάθεση στη Μποχαλία…

Ο στρατός επίσης δεν θα μπορούσε να ξεφύγει από τα δίχτυα των παρατσουκλιών. Προσπαθώντας ν’ απαλύνουν τον πόνο της «εξορίας», οι φαντάροι χαρακτηρίζουν ορισμένες περιοχές με βάση το (μαύρο) χιούμορ. Έτσι λοιπόν, μην απορήσετε αν ο γιος σας, σας ανακοινώσει πως μετατίθεται στην Γκασμαδία (Λέσβος), στην Γκατζολία (Θράκη) ή στην Μποχαλία (Κως). Αν σας μιλήσει για τους φίλους του τους «Τσαμπίκους», θα καταλάβετε πως βρίσκεται στη Ρόδο, ενώ οι Ούριοι θα το συντροφεύουν στη Σάμο! Μην ψάχνετε μάταια τον χάρτη αν μάθετε πως πήρε μετάθεση στην «Ουγκάντα». Σε απλά «φανταρίστικα» ελληνικά εννοεί ότι θα περάσει το υπόλοιπο της θητείας του στη Σάμο...

Πες μου το όνομά σου, να σου πως ποιος είσαι…

Μη νομίζετε όμως πως μόνο η καταγωγή μας αποκαλύπτει πολλά για τις συνήθειες ή τον χαρακτήρα μας. Ακόμη και το ίδιο το επώνυμό μας κρύβει έντεχνα ένα μεταμφιεσμένο παρατσούκλι που με λίγο ψάξιμο μπορεί να μας φανερώσει πολλά.

Εν αφθονία συναντάμε επώνυμα-παρατσούκλια στη Ρούμελη και την Άμφισσα ενώ σπανιότερα τα χρησιμοποιούν οι Μωραϊτες. Τα περισσότερα επώνυμα έχουν τις ρίζες τους σε τουρκικές λέξεις (όπως π.χ. της υπογράφουσας που το πρώτο συνθετικό είναι «καρά» =μαύρο) ενώ στα Επτάνησα και την Κρήτη, τα επώνυμα είναι απαλλαγμένα από τουρκικές επιρροές, έχουν όμως ιταλικές ρίζες.

Σπάνια είναι τα επώνυμα με βαλκανικές ρίζες, ενώ γαλλική είναι η επιρροή αρκετών κυπριακών επωνύμων. Ο Ανδρέας Καλαντζάκος, «έψαξε» ιδιαίτερα το θέμα και συγκέντρωσε τα αποτελέσματα της έρευνάς του σε ένα βιβλίο με τίτλο «Ονόματα-επώνυμα-παρατσούκλια»που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελεύθερη σκέψη». Από το βιβλίο αυτό και εμείς πήραμε τις πληροφορίες για τις εξηγήσεις κάποιων (όλων θα ήταν πρακτικά αδύνατο) επιθέτων που παραθέτουμε στη συνέχεια. Αν ανάμεσα σε αυτά ανακαλύψετε και το δικό σας και δεν σας ικανοποιεί η πραγματική σημασία του-παρακαλώ να το αντιμετωπίσετε με χιούμορ.

Άλλωστε, ως γνωστόν, τους φίλους-ευτυχώς-τους διαλέγουμε μόνοι μας, οι συγγενείς όμως και τα ονόματά μας αποτελούν προίκα μας δια βίου. Σύμφωνα λοιπόν με την έρευνα του Ανδρέα Καλαντζάκου για το τι σημαίνουν οι ρίζες των πιο γνωστών ελληνικών επιθέτων, τα πράγματα έχουν ως εξής:

-Αϊβαζής: κλητήρας (τουρκικά: ayvaz)

-Αργέντης: ασημένιος (ιταλικά: argento)

-Ασλάνης: το λιοντάρι (τουρκικά: aslan)

-Βεάκης: ο μπέης, ο κύριος (τουρκικά: bey)

-Βέγγος: το φαρμακερό φυτό (περσικά: benk)

-Βογιατζής: ο μπογιατζής (τουρκικά: boyaci)

-Βοναπάρτης: η καλή μερίδα (ιταλικά: buono parte)

-Βουγιουκλάκη: η μεγάλη (από το τούρκικο buyuk)

-Γαρμπή: η δύση (αραβικά: garb)

-Γκερέκου: πρέπει (τουρκικά: gerek)

-Δαφέρμος: ο βέβαιος, ο σταθερός (ιταλικά: da fermo)

-Δεληγιάννης: ο Τρελός Γιάννης (τουρκικά: deli)

-Ζαϊμης: ο εισπράκτορας φόρων (τουρκικά: zaim)

-Ζαλμάς: ο πρόστυχος (τουρκικά: calma)

-Ζαμπούνης: ο καχεκτικός, ο αδύναμος (τουρκικά: zabun)

-Ζολώτας: το χρυσάφι (ρωσικά: zoloto)

-Ζορμπάς: ο άτακτος, ο ταραξίας (τουρκικά: zorba)

-Ιωαννίδης: αυτός που πήρε την χάρη του Θεού (εβραϊκά: yohannou)

-Καβάφης: ο αδέξιος (τουρκικά: kavaf)

-Καζαντζάκης: ο χαλκωματάς (τουρκικά: kazanci)

-Κάλβος: ο φαλακρός (λατινικά: calvus)

-Καμμένος: η πέτρα (σλάβικα: kamen)

-Καραγκιόζης: ο μαυρομάτης (τουρκικά: Karagöz)

-Καραμανλής: αυτός που κατάγεται από την Καραμανία (τουρκικά: karamanli)

-Καρατζάς: το ζαρκάδι (τουρκικά: karaca)

-Καρατζαφέρης: η καμήλα (τουρκικά: kara cafer)

-Κατράκης: ο μοιραίος (αραβικά: kaderi)

-Κεντέρης: η λύπη (τουρκικά: keder)

-Κοεμτζής: ο χρυσοχόος (τουρκικά: kuyumcu)

-Κούγιας: ο πεταλωτής (σλάβικα: kuja)

-Λιάνη: δένω (γαλλικά: liane)

-Μακαρέζος: το καρούλι (τουρκικά: makara)

-Μαρής: ο τρελός (αρβανίτικα: mari)

-Ματσούκα: το ρόπαλο (λατινικά: maxuca)

-Μπαϊρακτάρης: ο σημαιοφόρος (τουρκικά: bayraktar)

-Μπότσαρης: το βαρελάκι (από τους Βένετους: bozza)

-Μπουρνάζος: ο μυταράς (τουρκικά: burnaz)

-Νάκας: ο ελαιογράφος (τουρκικά: nakkas)

-Νταϊφά: η ομάδα, το σωματείο (αραβικά: taife)

-Ντενίση: η θάλασσα (τουρκικά: denis)

-Πεχλιβάνης: παλαιστής (τουρκικά: pehlivan)

-Ρακιντζής: αυτός που φτιάχνει ή πίνει τσίπουρο (τουρκικά: raki)

-Σαντίκος: ο πιστός φίλος (τουρκικά: sadik)

-Σελιμάς: υγιής (τουρκικά: selim)

-Σεφέρης: το ταξίδι (τουρκικά: sefer)

-Σιμιτζής: αυτός που φτιάχνει και πουλάει κουλούρια (τουρκικά: simitci)

-Σκαρμούτσος: πάσσαλος (ιταλικά: scarmo)

-Τόκας: πόρπη (τουρκικά: toka)

-Τρίμης: παλληκάρι (αρβανίτικα: trim)

-Τσουκαλάς: ο μεγάλος τέντζερης (ιταλικά: zuca)

-Φέρτης: ο μοναχός (τουρκικά: fert)

-Φούντας: η φούντα (ιταλικά: η φούντα, ο θάμνος)

-Φυσσούν: η γοητεία (τουρκικά: füsun)

-Χαϊκάλης: το όνομα (τουρκικά: haikal)

-Ωνάσης: ο εραστής (τουρκικά: oynas)

ΛΙΛΗ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ

lkarak@clickatlife.gr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τι σημαίνει το επώνυμό σας;"

ΤΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΟΣ

ΟΙ ΕΠΤΑ ΣΟΦΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

ΒΙΑΣ ο ΠΡΙΗΝΕΥΣ- ΧΕΙΛΩΝ ο ΣΠΑΡΤΙΑΤΗΣ - ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ ο ΛΙΝΔΙΟΣ - ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ ο ΚΟΡΙΝΘΙΟΣ ΘΑΛΗΣ ο ΜΙΛΗΣΙΟΣ - ΠΙΤΤΑΚΟΣ ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ - ΣΟΛΩΝ ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ

1) Βίας από την Πριήνη "Τους πλείονας κακούς" δηλ. οι περισσότεροι είναι κακοί
2) Θαλής από τη Μίλητο "Εγγύην Φεύγην" δηλ. να αποφεύγεις να μπαίνεις εγγυητής
3) Κλεόβουλος από τη Λίνδο "Πάν μέτρον άριστον" δηλ. καθετί που γίνεται με μέτρο είναι το καλύτερο
4) Περίανδρος από την Κόρινθο "Χόλου κρατέειν" δηλ. να συγκρατείς την οργή σου
5) Πιττακός από τη Μυτιλήνη "Ουδέν άγαν" δηλ. να μην είσαι σε τίποτα υπερβολικός
6) Σόλωνας από την Αθήνα "Τέρμα δ' οράν βιότοιο" δηλ. πρέπει πάντα να φροντίζεις για το καλό τέλος της ζωής σου
7) Χίλωνας από τη Λακεδαίμονα "Γνώθι σεαυτόν" δηλ. γνώρισε καλά τον εαυτό σου

Οι Επτά Σοφοί έζησαν και χάρισαν τη γνώση και την εμπειρία τους κατά τον 6ο και τον 7ο αιώνα π.Χ., σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές, αποτελούν ορόσημο στην ιστορία της αρχαίας Ελλάδας.
Ησαν οι θεμελιωτές της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.
Πρωταρχικό μέλημα των Επτά Σοφών ήταν να διδάξουν πού έγκειται η αληθινή ευδαιμονία του ανθρώπου ως πολίτη και ως ατόμου, τονίζοντας πάντα πως ο άνθρωπος είναι πρώτα άτομο και μετά πολίτης.
Οι Επτά Σοφοί προέρχονταν από διαφορετικές επιστήμες (ιατρική, αστρονομία, αρχιτεκτονική, νομικές επιστήμες κ.λ.π.) και αναζητούσαν τις αληθινές απαντήσεις σε θέματα κοινωνικά, θρησκευτικά, πολιτικά, επιστημονικά και ηθικά.
Μέσα από τις «πνευματικές» αναζητήσεις και τα Συμπόσια των Επτά Σοφών, «χτίστηκε» μία γέφυρα που κατάφερε να συνενώσει τις διαφορετικές φυλές και πόλεις του Ελλαδικού χώρου. Έτσι, δημιουργήθηκε μία ευρύτερη και ιδανική πατρίδα, κοινή για τους απανταχού Έλληνες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΤΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΟΣ"

Τα επώνυμα των Ελλήνων Αρβανιτών και οι κατηγορίες τους

  Τα επώνυμα των Ελλήνων Αρβανιτών μπορούν να χωριστούν στις παρακάτω κατηγορίες: 
1. Επώνυμα τα οποία προέρχονται από τις συνήθειες του ατόμου. Όταν κάποιος είχε μια συνήθεια που ξένιζε τους υπόλοιπους, πολύ εύκολα του κολλούσαν ένα σχετικό πα- ρατσούκλι το οποίο τις περισσότερες φορές παρέμενε ως επώνυμο, π.χ. τζάθας, ξυπόλυτος.
 2. Επώνυμα που προέρχονται από αναπηρίες, π.χ. αν κάποιος είχε κάποια πάθηση στα μάτια και δεν έβλεπε τον φώναζαν κιόρη. Επίσης αν κάποιος ήταν πολύ κοντός τον φώναζαν σκούρτη.
 3. Επώνυμα που προέρχονται από σημαντικά μέρη του σώματος. Εδώ θα δούμε ότι την πρωτιά την έχουν τα γεν- νητικά όργανα των ανθρώπων, ανδρών, γυναικών, αγοριών και κοριτσιών. Π.χ. Πίτσης, Τούτας, Ντούτσης, κ.λπ., απ’ όπου προέρχονται και τα «ακραία» επώνυμα. Επίσης σημα- ντικό ρόλο έχουν και τα οπίσθια του ανθρώπου με τα οποία υπονοούνταν κατωτερότητα και χλευασμός, π.χ. Μπιθικό- τσης, Μπιθιπούλιας, Μπιθαράς
4. Επώνυμα που προέρχονται από το χρώμα του δέρμα- τος, και των μαλλιών, π.χ. Κριεκούκης, Κριεζής, Μπιθιζής.
5. Επώνυμα πού προέρχονται από τα μικρά ονόματα τα οποία οι Αρβανίτες τα διασκεύαζαν στην δική τους διάλε- κτο . π.χ. Λιάμης, Χαράλαμπος ή Ντρίτσας, Ανδρέας, και άλλα πολλά. 40 Κώστας Π. Ραχούτης
6. Επώνυμα που δηλώνουν υποκορισμό όπως Μπούρε- ζας, Μανάρεζας, κ.λ.π.
7. Επώνυμα για τους μη έχοντες, πού αρχίζουν από πα- ή σκα- όπως Παπούλιας ή Σκαμπούρης, κ.α. 8. Επώνυμα για τους έχοντες, που αρχίζουν από κα- όπως Καπαράς, Καμπούκας, κ.λ.π.
 9. Επώνυμα πού προέρχονται από ζώα, πτηνά, φυτά, όπως Ντάσης, Πούλιας, Μπάρης κ.λ.π.
10. Επώνυμα που δηλώνουν το επάγγελμα, όπως Τσια- γκούρης, Βουτσάς, κ.λ.π.
 Οι επιβήτορες Μια κατηγορία που προκαλεί εντύπωση είναι και τα επώ- νυμα που προέρχονται από τους «επιβήτορες», τα αρσενικά ζώα δηλαδή, που είχανε στην κατοχή τους.
Αν πάρουμε με τη σειρά τους επιβήτορες θα δούμε ότι όλοι έδιναν επώνυμα στους κατόχους τους: Το αρσενικό πρόβατο, το κριάρι, λέγεται ντάσι και μας δίνει το επώνυμο Ντάσης. Ο ιδιοκτήτης του όμως λεγόταν κα-ντάσης, δηλαδή έχει ντάσι.
 Το αρσενικό κατσίκι, ο τράγος, λέγεται τσιάπ και μας δίνει το επώνυμο Τσιάπης. Ο ιδιοκτήτης του λεγόταν κα- τσιάπης, αυτός που έχει τσιάπι. Το αρσενικό γουρούνι λέγεται ντερκ και δίνει το επώνυ- μο Ντέρκος .
Το αρσενικό μοσχάρι λέγεται ντεμ και δίνει το Ντέμης, το οποίο μεταφορικά σημαίνει και αυτόν που πάει με πολ- λές γυναίκες

«Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων, και η πορεία τους μέχρι σήμερα» © Εκδόσεις Ν. & Σ. Μπατσιούλας Ο.Ε., Αθήνα 2013 © Κώστας Π. Ραχούτης

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα επώνυμα των Ελλήνων Αρβανιτών και οι κατηγορίες τους"

Μερικές εκφράσεις από τα Αρχαία Ελληνικά που χρησιμοποιούνται και σήμερα

Από μηχανής θεός: μη αναμενόμενη βοήθεια – λύση – συνδρομή σε κάποιο πρόβλημα ή δύσκολη κατάσταση. Προέρχεται από θεατρικό τέχνασμα στην αρχαία Ελλάδα που χρησιμοποιούσαν οι τραγικοί ποιητές όταν ήθελαν να δώσουν διέξοδο στη πλοκή του έργου και στο οποίο κατά τη διάρκεια της παράστασης εμφανιζόταν ένας Θεός επάνω σε εναέρια κατασκευή (γερανός).

Αχίλλειος πτέρνα: αδύνατο σημείο. Η φράση προέρχεται από το μύθο του Αχιλλέα, σύμφωνα με τον οποίο, όταν τον βύθιζε στο αθάνατο νερό η μητέρα του, επειδή τον κρατούσε από τη φτέρνα, στο συγκεκριμένο σημείο του σώματός του παρέμεινε θνητός


Βίος αβίωτος : ζωή ανυπόφορη. (Χίλων Ο Λακεδαιμόνιος)

Γη και ύδωρ: υποδηλώνει περιπτώσεις υποταγής , πλήρους υποχώρησης, παράδοσης άνευ όρων. Η φράση προέρχεται από τον Ηρόδοτο, σύμφωνα με τον οποίο οι Πέρσες απεσταλμένοι ζήτησαν από τους Σπαρτιάτες γη και ύδωρ σε ένδειξη υποταγής. (Ηροδότου Ιστορία V 17-18)

Γόρδιος δεσμός: αναφέρεται σε περιπτώσεις δύσκολων προβλημάτων (άλυτων). Η φράση λέγεται σε περιπτώσεις δύσκολων καταστάσεων, όπως αυτή που αντιμετώπισε ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν προσπάθησε να λύσει ένα πολύπλοκο κόμπο, το «γόρδιο δεσμό» τον οποίον σύμφωνα με τον χρησμό όποιος τον έλυνε θα γινόταν κυρίαρχος της Ασίας. (Αρριαννού 11 3)

Δούρειος Ίππος: αναφέρεται σε περιπτώσεις δολιότητας, ή δώρων τα οποία υποκρύπτουν δόλο. Η φράση προέρχεται από τον Όμηρο και αναφέρεται κατά την περίοδο των Τρωικών πολέμων τότε που οι Έλληνες ενώ χάρισαν στους Τρώες ξύλινο άλογο μεγάλων διαστάσεων ως αφιέρωμα στους Θεούς, στο εσωτερικό του ήταν κρυμμένοι ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του, οι οποίοι άνοιξαν τις πύλες της Τροίας στους υπόλοιπους Έλληνες (Ομήρου Οδύσσεια λ 529)

Δρακόντεια μέτρα: αναφέρεται σε περιπτώσεις λήψης αυστηρών – σκληρών μέτρων Η φράση προέρχεται από τον Δράκοντα (7ος αιώνας π.Χ) αρχαίο νομοθέτη των Αθηνών, ο οποίος ήταν γνωστός για τους αυστηρούς και σκληρούς νόμους που επέβαλε.

Εκατόμβη: Θυσία με πολλά θύματα, μεγάλη απώλεια. Εκατόμβη στην αρχαία Ελλάδα ονόμαζαν την θυσία κατά την οποία γινόταν προσφορά από εκατό βόδια στους θεούς. (Ομήρου Ιλιάδα Α 65)

Ή ταν ή επί τας : Ή θα την φέρεις νικητής (ασπίδα) ή θα σε φέρουν επάνω της νεκρό.................ή θα επιτύχουμε, ή θα αποτύχουμε. Τη φράση έλεγαν οι Σπαρτιάτισσες μητέρες στα παιδιά τους, όταν τους έδιναν την ασπίδα για τον πόλεμο. (Πλουτάρχου Λακεδαιμ. Αποφθ.16)

Κέρβερος: Σκληρός, ανυποχώρητος. Προέρχεται από το ομώνυμο τέρας που φύλαγε τον Άδη και δεν επέτρεπε την είσοδο.

Κέρας Αμαλθείας: Παραπέμπει σε πλούτο – αφθονία υλικών αγαθών. Η φράση προέρχεται από περιστατικό όπου η Αμάλθεια έτρεφε το μικρό Δία με κέρατο κατσίκας γεμάτο γάλα και μέλι.

Και συ τέκνον Βρούτε: Φράση που απευθύνεται σε πρόσωπα που προδίδουν την εμπιστοσύνη μας.Την είπε ο Καίσαρας, όταν αναγνώρισε τον Βρούτο ανάμεσα στους δολοφόνους του.

Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα: Λέγεται για όσους υπερηφανεύονται και καυχώνται για ανεπιβεβαίωτα κατορθώματα και καλούνται να αποδείξουν ότι λένε την αλήθεια. Η φράση προέρχεται από Αισώπειο μύθο σύμφωνα με τον οποίο κάποιος ισχυριζόταν ότι κάποτε στη Ρόδο έκανε ένα πολύ μεγάλο άλμα και του ζήτησαν να το επαναλάβει λέγοντάς του την παραπάνω φράση. (Αισώπου Μύθοι «Ανήρ Κομπαστής»)

Mηδένα προ του τέλους μακάριζε : Μην βιάζεσαι να μακαρίσεις κάποιον πριν το τέλος. Με αυτή τη φράση σχολίασε ο Σόλωνας τους θησαυρούς του Κροίσου, όταν ο τελευταίος τους έδειξε με υπερηφάνεια. (Ηροδότου Ι 32 7)

Κύκνειο άσμα: Η τελευταία ενέργεια – πράξη – έργο κάποιου. Προέρχεται από το τελευταίο τραγούδι του κύκνου πριν το θάνατό του. (Πλάτωνος Φαίδων 84 Ε)

Κουτί της Πανδώρας : Εμφάνιση πολλών δεινών ταυτόχρονα. Η φράση προέρχεται από τη μυθολογία, σύμφωνα με την οποία ο Δίας για να τιμωρήσει τους ανθρώπους έδωσε στην Πανδώρα ως δώρο ένα κιβώτιο γεμάτο με όλες τις συμφορές, με αποτέλεσμα μόλις το άνοιξε να βγουν όλα τα δεινά, εκτός από την ελπίδα.

Ο κύβος ερρίφθη: Η απόφαση έχει ληφθεί. Τη φάση είπε ο Καίσαρας όταν αποφάσισε να κηρύξει εμφύλιο πόλεμο. Οι λατινομαθείς ευρωπαίοι το λένε στα λατινικά alea jacta est.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Μερικές εκφράσεις από τα Αρχαία Ελληνικά που χρησιμοποιούνται και σήμερα"

Ελληνικα ονόματα και οι παραλλαγές τους στα Αρβανίτικα

Ανδρικά βαφτιστικά ονόματα και οι παραλλαγές τους στα Αρβανίτικα-----
ΑΓΓΕΛΟΣ: Αντζελής, Τζελής
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Νάσος, Νάσης, Νάκος, Νάκας, Νάσιος, Σούλης Νασιάκος: ο μικρός Θανάσης ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ: Λέκος, Λέκας Λεκάκος: ο μικρός Αλέξανδρος
 ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ: Σίλαγος, Σίλας
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: Τάσος, Τάσης, Τάτσης
ΑΝΕΣΤΗΣ: Νάστος, Νάστας Ναστούλης: ο μικρός Ανέστης
ΑΝΔΡΕΑΣ: Ντρίτσας, Ντρίτσουλας Ντίτσης: ο μικρός Ανδρέας
ΑΝΘΙΜΟΣ: Θίμης
ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ: Μένης, Μένιος
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ: Μπίλιας, Βάσιας, Βάσος
 ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Λιόλιος, Λώλος, Λιόλης Λιολίτσης: ο μικρός Γιώργος 50 Κώστας Π. Ραχούτης ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ: Ράσης, Λιάσης,
ΓΡΗΓΟΡΗΣ: Γληγόρης
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: Μίτρος, Μίτσης, Μήτσος, Μητρούσης Μητσάκος: ο μικρός Δημήτρης ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ: Δήμος, Δήμας, Τένης
 ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ: Βάγγος, Τζέλης, Τζέλας, Τζέκ Τζέκος: ο μικρός Βαγγέλης
 ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Βγενιός, Βγενής
 ΕΥΘΥΜΙΟΣ: Θύμιος, Θύμης
 ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ: Στάθας
 ΗΛΙΑΣ: Λιάκος, Λιάκας, Λιάς, Λης Λιάσκος: ο μικρός Ηλίας
 ΗΡΑΚΛΗΣ: Γερακλής
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ: Θέμης, Κλής, Μιστοκλής, Μίστος
 ΘΩΜΑΣ: Μούλης (από το χαϊδευτικό Θωμούλης)
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Κώτσιος, Κώτσης, Κώτσος
 ΛΕΩΝΙΔΑΣ: Λιωνίδης, Λιωνής
 ΜΕΝΕΛΑΟΣ: Μηνάς
 ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ: Μίλτης, Μίλτος, Μιλτιγιάδης 51 Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων
 ΜΙΧΑΛΗΣ: Μίχας, Μίχος
ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Κολιός, Κόλιας Κολιάκος: ο μικρός Νικόλας
ΞΕΝΟΦΩΝ: Φώνης, Φώντας, Ξένος
 ΟΔΥΣΣΕΑΣ: Δυσσέας, Δυσσές
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Πανούσης, Παναής, Πάνος Νότης: ο μικρός Παναγιώτης
ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ: Τσεβάς, Παράσκος
ΠΕΡΙΚΛΗΣ: Κλης
ΣΠΥΡΙΔΩΝ: Πήλιος Πήλιουρης: ο μικρός Σπύρος
 ΣΤΑΜΕΛΟΣ: Στάμος, Στάμας, Μέλιος Σταμούλης: ο μικρός Σταμέλος
ΣΤΕΦΑΝΟΣ: Στέφας, Στέφος
ΤΙΜΟΛΕΩΝ: Τίμος
 ΤΡΥΦΩΝΑΣ: Τόφωνας
ΦΙΛΙΠΠΟΣ: Φίλης, Φίλιας
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ: Λιάμης 52 Κώστας Π. Ραχούτης Λιαμάκος: ο μικρός Χαράλαμπος
ΧΡΗΣΤΟΣ: Κίτσος, Κίτσιος Κιτσάκης: ο μικρός Χρήστος
 Γυναικεία βαφτιστικά ονόματα και οι παραλλαγές τους στα Αρβανίτικα
 ΑΓΓΕΛΙΚΗ: Κούλα, Κούλια και Κουλίτσα Κούλιεζα: η μικρή Αγγελική
ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Κατίνα Κατίνζα: η μικρή Κατερίνα
ΑΜΑΛΙΑ: Μαλή Μαλίτσα: η μικρή Αμαλία
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ: Τασιά Τασιούλα: η μικρή Αναστασία
 ΑΝΤΙΓΟΝΗ: Γόνα
ΑΣΗΜΙΝΑ: Σίμω
 ΑΣΠΑΣΙΑ: Πασιώ
ΒΑΣΙΛΙΚΗ: Τσία, Βασίλω, Βάσω, Μπίλιω Βασούλα: η μικρή Βασιλική
ΒΕΝΕΤΙΑ: Τσάνα (από το Βενετσάνα)
 ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ: Νούλα Νούλια: η μικρή Γιαννούλα 54 Κώστας Π. Ραχούτης
ΔΕΣΠΟΙΝΑ: Δέσπω
 ΕΙΡΗΝΗ: Ρίνα Ρινάκι: η μικρή Ειρήνη
ΕΛΕΝΗ: Λένα, Λένη, Λενιώ, Λενάρα Λένζα: η μικρή Ελένη
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ: Λευτεριά Λευτερίτσα: η μικρή Ελευθερία
ΕΡΑΣΜΙΑ: Αρισμή
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ: Βαγγελιώ, Τζέλα Λίτσα: η μικρή Ευαγγελία
 ΕΥΑΝΘΙΑ: Ανθή Ανθούλα: η μικρή Ευανθία
 ΕΥΓΕΝΙΑ: Βγενιά, Βγενιώ Βγενίτσα: η μικρή Ευγενία
 ΕΥΠΡΑΞΙΑ: Πραξιώ, Φραξιώ
 ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ: Φροσίνα, Φρόσω Φροσούλα: η μικρή Ευφροσύνη
ΙΩΑΝΝΑ: Γιαννούλα, Νούλα, Νούλια
ΚΑΛΛΙΟΠΗ: Πόπη, Καλλιόπε, Καλλιοπίτσα Πίτσα: η μικρή Καλλιόπη
 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ: Ντίνα Κωστούλα: η μικρή Κωνσταντίνα 55 Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων
 ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ: Μιγδαλιώ, Μαγδάλω, Μάγδα
 ΜΑΡΙΑ: Μάρα, Μαργιώ Μαριγούλα: μικρή Μαρία
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ: Παναγιού, Νότα Τίτσα: η μικρή Παναγιώτα
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Τσεβή, Βούλα Τσεβούλα: μικρή Παρασκευή
 ΠΟΛΥΞΕΝΗ: Ξένη
ΦΩΤΕΙΝΗ: Φώτω, Φώτα Φωτούλα: η μικρή Φωτεινή.

 Αρώνης.. Προέρχεται από την αρβανίτικη λέξη αρ που σημαίνει χω- ράφι. Αποτελεί παράδειγμα της ταύτισης των αρβανίτικων με τα ομηρικά ελληνικά, κυρίως, στα οποία το αρ σημαίνει πεδίο, έδαφος. Οι λέξεις άροση, άροτρο έχουν κοινή ρίζα το αρ. Στα αρβανίτικα αυτός που οργώνει, που κάνει την άροση στο χωράφι, λέγεται αρώνης, ενώ στη νέα ελληνική λέγεται ζευγάς, εκ του ζεύγους των ζώων που χρησιμοποιεί.
Σημείωση: Η αρβανίτικη γλώσσα είναι πλούσια, και ξε- χωρίζει με ακρίβεια τα πάντα, στην προκειμένη περίπτωση ξεχωρίζει τη γη από το χωράφι και το χώμα. Το χωράφι λέ- γεται αρ η γη λέγεται δε και το χώμα λέγεται μποτ, εξ ου και Μπότσης, Μπότασης, κ.λπ.. Το αλέτρι στα αρβανίτι- κα λέγεται παρμέντ διότι παρ λέγεται το ζευγάρι γενικώς (εκτός του ανθρώπινου) και μεντ είναι παραφθαρμένο από το ουσιαστικό μουντ (ή μ’ντ) που σημαίνει κάνω, παλεύω, προσπαθώ, ή για την ακρίβεια καταφέρνω. Άρα το ζευγάρι της δουλειάς ή του κάματου, αποκαλείται παρ μούντ αλλά λόγω της φθοράς που δέχτηκε, επικράτη

«Τα Αρβανίτικα Επώνυμα των Ελλήνων, και η πορεία τους μέχρι σήμερα» © Εκδόσεις Ν. & Σ. Μπατσιούλας Ο.Ε., Αθήνα 2013 © Κώστας Π. Ραχούτης

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Ελληνικα ονόματα και οι παραλλαγές τους στα Αρβανίτικα"

Τα πέντε σημαντικότερα γεγονότα του 20ου αιώνα

Τα πέντα σημαντικότερα γεγονότα του 20ου αιώνα είναι τα εξής:

1.  Το Κίνημα στο Γουδί. Στο τέλος του 19ου αιώνα η Ελλάδα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα (πτώχευση 1893). Η κρίση αυτή επηρέασε και τα πολιτικά κόμματα λόγω τις αδυναμίας να χειριστούν τα προβλήματα που προέκυπταν. Γι’ αυτό το λόγο στις 15 Αυγούστου 1909 ξέσπασε κίνημα στο Γουδί το οποίο έγινε από το Στρατιωτικό Σύνδεσμο από μια μυστική οργάνωση στρατιωτικών και ζητούσε μεταρρυθμίσεις κυρίως στο στρατό αλλά και σε άλλους τομείς. Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος δεν εγκαθίδρυσε δικτατορία . Το γεγονός αυτό είναι σημαντικό διότι υπό την πίεση του Στρατιωτικού Συνδέσμου η Βουλή ψήφισε νόμους που έφεραν ριζικές αλλαγές στη χώρα.
2. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι . Λόγο τις επικράτησης των Νεότουρκων η Ελλάδα, η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Βουλγαρία κήρυξαν πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με στόχο να απελευθερώσουν τα εδάφη που είχαν πάρει οι Νεότουρκοι. Με την Συνθήκη του Βουκουρεστίου τερματίστηκε ο πρώτος από τους δύο πολέμους του καλοκαίρι του 1913. Τον δεύτερο πόλεμο προκάλεσε το Μαυροβούνιο και στη συνέχεια ακολούθησαν και οι υπόλοιπες . Η Ελλάδα είχε σημαντικό όφελος καθώς ενσωμάτωσε πολλές περιοχές.
3. Εθνικός Διχασμός. Η αιτία ήταν ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος καθώς εκφράστηκαν διαφορετικές απόψεις για την συμμετοχή η μη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο. Ο Βενιζέλος στήριζε τη συμμετοχή της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ προσδοκώντας εδαφικά οφέλη. Αντίθετα ο βασιλιάς είχε άλλη άποψη υποστηρίζοντας πως μπορούσαν να νικήσουν οι Κεντρικές Δυνάμεις , έτσι ο βασιλιάς έλαβε θέση υπέρ της ουδετερότητας παρόλο που ήθελε η Ελλάδα να συμμετάσχει στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων. Έπειτα ακολούθησαν συγκρούσεις μεταξύ των Βενιζελικών και των Αντιβενιζελικών . Με αποτέλεσμα στις 26 Σεπτεμβρίου ο Βενιζέλος να συγκροτήσει δική του κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη, κήρυξε έκπτωτο το βασιλιά και αποχώρησε από τη χώρα. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου οδήγησε την χώρα στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ και αποδείχτηκε μια νικηφόρα ενέργεια καθώς η Ελλάδα με το τέλος του πολέμου βγήκε ιδιαίτερα κερδισμένη.
4. Μικρασιατικός Πόλεμος. Στις 15 Μαίου 1919 αποβιβάστηκε στρατός στη Σμύρνη καθώς είχε οριστεί πως η περιοχή αυτή για πέντε χρόνια θα βρισκόταν υπό ελληνική διοίκηση. Παράλληλα το κίνημα του Κεμάλ γινόταν συνεχώς και πιο ισχυρό με αποτέλεσμα τον Αύγουστο του 1922 την ήττα και την υποχώρηση του ελληνικού στρατού από την περιοχή. Μαζί με τον στρατό πλήθος προσφύγων έφτασε στην Ελλάδα. Η Μικρασιατική καταστροφή έπαιξε σημαντικό ρόλο καθώς η Ελλάδα έπρεπε να αντιμετωπίσει τα χιλιάδες προβλήματα των προσφύγων.
5. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ξεκίνησε όταν η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία στις 1 Σεπτεμβρίου 1939. Αμέσως μετά από αυτή την ενέργεια η Γαλλία και η Βρετανία κήρυξαν τον πόλεμο στην Γερμανία. Όταν καταλήφθηκε η Αλβανία ο πόλεμος μεταφέρθηκε και στα Βαλκάνια. Έπειτα τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 η Ιταλία ζητούσε την είσοδο των στρατευμάτων της στον Ελληνικό χώρο. Ο Μεταξάς αρνήθηκε με αποτέλεσμα να ξεκινήσει η ιταλική εισβολή στη συνέχεια ακολούθησαν επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού εναντίον του ιταλικού και γερμανικού στρατού. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "Τα πέντε σημαντικότερα γεγονότα του 20ου αιώνα"

ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ "ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ"