ΦΟΥΣΤΕΡΗΣ,ΦΩΣΤΕΡΗΣ

Αμοργος οι Φωστιέρηδες και η φούστα

Σκληρή ήταν πάντοτε η ζωή των ανθρώπων πάνω στην Αμοργό, για να μείνουν στο νησί τους. Στόχος όλων ήταν η επιβίωση. Σε ανώμαλες περιόδους, κατά τις οποίες δεν κυριαρχούσε μία ισχυρή εξουσία στο Αιγαίο, ένας από τα μέσα των ανθρώπων, για την επιβίωσή τους ήταν η πειρατεία, ιδιαίτερα για όσους κατοικούσαν σε μικρά και άγονα νησιά.
Πειρατικά και ευέλικτα σκάφη
Τα πειρατικά και κουρσάρικα πλοία ήταν μικρά και ευέλικτα, έτσι ώστε να εμφανίζονται αλλά και να εξαφανίζονται πολύ γρήγορα. Μία μέθοδος εξαφάνισης που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες πειρατές ήταν η εξής: Μόλις έφθαναν στο λιμάνι ξεφόρτωναν αμέσως την λεία τους και την έστελναν στο εσωτερικό του νησιού . Ταυτόχρονα έβγαζαν το πανί και το κατάρτι και βύθιζαν το σκάφος στα αβαθή του λιμανιού. Όταν έφθαναν οι διώκτες τους (και ήταν πολλοί: Άγγλοι, Γάλλοι, Αυστριακοί, Τούρκοι) δεν υπήρχε το παραμικρό ίχνος από το σκάφος.
Το πιο ευέλικτο και γρήγορο πειρατικό σκάφος ηταν η "φούστα". Η ελληνική φούστα περιγράφεται ως «Σκάφος αναλογο προς την ΓΑΛΙΟΤΑ όμως ελαφρότερο και πιο ευέλικτο. Χρησιμοποιήθηκε από τον 16ο αιώνα μέχρι και τον 18ο ως κωπήλατο και ιστιοφόρο.
Η φούστα ήταν πλοιάριο ταχύτατο, το σκάφος της ελαφρύ και έφερε μεγάλο ιστό στην πλώρη και άλλο μικρό στην πρύμνη. Στο πλωριό ιστίο έφερε μεγάλο Λατίνι ιστίο, ένα μικρό τριγωνικό στην πρύμνη που βοηθούσε στο τιμόνι και ένα φλόκο στην πλώρη. Με την βοήθεια των ιστίων και συγχρόνως με τα κουπιά μπορούσε να αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα με όρτσα τον καιρό.»
Άλλος τύπος φούστας ήταν ο αραβικός. Είχε ένα πανί, κουπιά και έμβολο και ήταν κατάλληλο για καταδρομικές επιχειρήσεις. Το προτιμούσαν οι πειρατές από την Μπαρμπαριά αλλά το χρησιμοποιούσαν και στο Αιγαίο.
Μια ξεχασμένη λέξη
Όταν οι λόγοι για την άσκηση της πειρατείας εξέλιπαν, σταμάτησαν να κατασκευάζονται φούστες. Και ξεχάστηκε το όνομά τους. Η φούστα στα σημερινά λεξικά σημαίνει ένα τύπο γυναικείου ενδύματος (από το φουστάνι — απ’ όπου και η φουστανέλα). Μόνο τα παλιά λεξικά δίνουν και την «πειρατική» ετυμολογία της φούστας, όπως:
Φούστα (η), πλοίο πειρατικό, από την μεσαιωνική λέξη φούστα < ιταλικά fusta
Φουστα λεγονταν τα πειρατικα πλοιαρια,εκεινα με τα οποια οι πειρατες διεκπαιρεωνονταν στις ακτες και τις λεηλατουσαν.Και αυτοι οι πειρατες ονομαζονταν Φουστ.Δηλαδη δεν προερχεται το ονομα των πειρατων (Φουστ) απο το πλοιαριο που ονομαζοταν Φουστα,καθως πιστευεται,αλλα το αντιθετο,δηλ. το πλοιαριο που προοριζοταν να μεταφερει πολεμικη συμμορια,πειρατικη ομαδα,δηλ. Φουστ,ονομαστηκε Φουστα.
Από την «φούστα» και την προσθήκη της ιταλικής κατάληξης -(ι)έρι, προέκυψε η λέξη «Φουστέρης», η οποία στην αρχή δήλωνε μία επαγγελματική ιδιότητα (τον ιδιοκτήτη, τον καπετάνιο, τον ναύτη της φούστας) κι αργότερα κατέληξε σε επώνυμο. Επώνυμα με παρόμοια ιταλογενή κατάληξη υπάρχουν αρκετά, όπως Ρουγκέρης, Βενιέρης, κ.α.
το επώνυμο «Φουστέρης» συναντιέται με μεγάλη συχνότητα στην Σαντορίνη. Στην Αμοργό από παραφθορά της λέξης το επώνυμο άλλαξε σε Φωστέρης και τελικά Φωστιέρης. Πιθανώς να άλλαξε είτε για λόγους προσαρμογής στο τυπικό του αμοργιανού ιδιώματος, είτε για λόγους εξωραϊσμού διότι αν αντικατασταθεί το αρχικό «Φ» με «Π» η λέξη γίνεται κακόηχη και υβριστική. Τέλος, μπορεί τα δύο επώνυμα να διαμορφώθηκαν ανεξάρτητα, προερχόμενα και τα δύο από την ιδιότητα του ναυτικού της φούστας.
Επώνυμο της Χώρας
Ο τύπος «Φωστιέρης» είναι καθαρά αμοργιανό επώνυμο και απαντάται στην Χώρα. Επίσης υπάρχει σήμερα στα Κατάπολα και το Βρούτση, τα οποία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ανήκαν στην περιφέρεια Χώρας. Στα αμοργιανά νησιά (Μικρές Κυκλάδες) υπάρχει και στο Κουφονήσι.