Το πείραμα του κινέζικου δωματίου και η ανθρώπινη ψυχολογία

Το «Επιχείρημα του Κινέζικου Δωματίου», ένα φιλοσοφικό ερώτημα-πείραμα που σχεδιάστηκε για να αποδείξει ότι οι μηχανές δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποκτήσουν συνείδηση, αλλά άνετα μπορεί κάποιος να το χρησιμοποιήσει στους συλλογισμούς του σχετικά με την ανθρώπινη ύπαρξη. Το «πείραμα» αυτό καταλήγει σε ένα συμπέρασμα που είναι απόλυτα σχετικό με τα προηγούμενα.

Το «Επιχείρημα του Κινέζικου Δωματίου» διατυπώθηκε από τον φυσικό Τζον Ρ. Σιρλ το 1980, για να αποδείξει ότι οι υπολογιστές δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσουν συνείδηση, όσο «έξυπνοι» κι αν καταφέρουν να γίνουν.

Το πείραμα ζητά να φανταστούμε ότι είμαστε κλεισμένοι μέσα σε ένα σφραγισμένο δωμάτιο, στο οποίο δεν υπάρχουν πόρτες και παράθυρα. Το μόνο πράγμα που διαθέτει αυτό το δωμάτιο, είναι δυο λεπτές σχισμές, από τις οποίες δεν μπορεί να περάσει ούτε φως ούτε ήχος, παρά μόνο ένα λεπτό κομμάτι χαρτί. Μέσα στο δωμάτιο, εκτός από εμάς, υπάρχει και ένα βιβλίο, στις σελίδες του οποίου υπάρχουν πολύπλοκοι κανόνες αντιστοιχίας συμβόλων (και οι κανόνες αυτοί, αν θέλουμε, είναι δυνατόν να αλλάζουν από κάποια εξωτερική θέληση, αλλά αυτό δεν επηρεάζει καθόλου τα συμπεράσματα του πειράματος).
Από τη μια, λοιπόν, σχισμή του δωματίου, μπαίνουν χαρτιά, στα οποία επάνω υπάρχουν ζωγραφισμένα άγνωστα και ακατανόητα σύμβολα. Εσύ, που βρίσκεσαι μέσα στο δωμάτιο, κοιτάς τα σύμβολα στο χαρτί, ανοίγεις το βιβλίο και ακολουθείς τους κανόνες του, για να βρεις ποια είναι η σωστή αντιστοιχία. Σε ένα κενό χαρτί ζωγραφίζεις την αντιστοιχία που βρήκες και το τοποθετείς στη δεύτερη σχισμή, που το ρουφάει και το βγάζει έξω.
Ο Σιρλ μας αποκαλύπτει ότι τα σύμβολα στο αρχικό χαρτί είναι ερωτήσεις στα κινέζικα, ή μια οποιαδήποτε άλλη γλώσσα που σύμφωνα με το πείραμα δεν γνωρίζουμε εμείς, ο έγκλειστος δηλαδή του δωματίου. Οι κανόνες είναι έτσι φτιαγμένοι, που η απάντηση (το εξερχόμενο χαρτί με την αντιστοιχία των συμβόλων) είναι πάντοτε μια λογική απάντηση, στα κινέζικα κι αυτή. Σύμφωνα με τον Σιρλ, ο έγκλειστος μέσα στο δωμάτιο δεν πρόκειται να μάθει ποτέ κινέζικα, ούτε να καταλάβει τι γράφουν τα χαρτιά – αλλά και οι «απέξω» δεν θα μάθουν ποτέ αν μέσα στο δωμάτιο υπάρχει μια συνειδητή οντότητα ή ένας αυτόματος μηχανισμός.

Ο σκοπός για τον οποίο ο Σιρλ διατύπωσε αυτό το «νοητικό πείραμα» ήταν να υποστηρίξει ότι δεν θα κατασκευαστεί ποτέ μια συνειδητή τεχνητή νοημοσύνη ή ότι ακόμη και αν κατασκευαστεί, εμείς, οι έξω από το κουτί, δεν θα έχουμε ποτέ τη δυνατότητα να το διαπιστώσουμε.
Διάφοροι διανοητές έχουν αγκαλιάσει το επιχείρημα αυτό σαν ένα από τα δυνατότερα στην ιστορία της σκέψης.

Δεν είναι δύσκολο να βγάλουμε κι εμείς ένα μικρό συμπέρασμα από το «επιχείρημα», σχετικά με τους ίδιους μας τους εαυτούς:

Το γεγονός ότι «εργαζόμαστε» σύμφωνα με τους δεδομένους κανόνες (ή σκεφτόμαστε, αντιδρούμε, απαντούμε, κτλ., διαλέξτε όποιο ρήμα θέλετε), δεν είναι σε καμιά περίπτωση ενδεικτικό ότι διαθέτουμε συνείδηση, ότι καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει γύρω μας. Άνετα μπορεί να είμαστε «ανύπαρκτοι», «άψυχοι», «ανούσιοι», και ας το κοινωνικό σύνολο να μας θεωρεί αξιότιμα μέλη του, φτάνει να ακολουθούμε τον προγραμματισμό μας…

Όμως, ένα ερώτημα παραμένει: Μια πραγματική νοημοσύνη, τί θα έκανε τελικά αν βρισκόταν μέσα στο «κινέζικο κουτί»; Αν ο ένοικος του κουτιού έχει πραγματική νοημοσύνη, θα ακολουθούσε κι αυτός το πρόγραμμα αιώνια;
Νομίζω ότι εδώ υπάρχει μια σημαντική απάντηση που μας αποκαλύπτει κάτι για την ίδια μας τη φύση:

Είναι σίγουρο ότι μια συνειδητή ύπαρξη, αργά ή γρήγορα θα αρχίσει να αναρωτιέται τι συμβαίνει. Γιατί πρέπει να κάνει αυτή την ηλίθια και ανόητη εργασία; Ποιος βάζει τα χαρτιά στη σχισμή και ποιος λαμβάνει τις απαντήσεις; Και τα ερωτήματα θα φουντώνουν, θα μετατρέπονται ολοένα σε μια μεγάλη υπαρξιακή αγωνία. Κάποια στιγμή ο συνειδητός ένοικος δεν θα μπορέσει να ανεχτεί άλλο την άγνοια, θα αρχίσει να μουτζουρώνει τα χαρτιά, θα τα σχίζει, δεν θα απαντάει, μέχρι που στο τέλος η αγωνία του θα γίνει τόσο μεγάλη, που θα προσπαθήσει να σπάσει τους τοίχους του «κινέζικου δωματίου» και, ίσως, τελικά, τα καταφέρει! Μόνο τότε θα μπορέσει να αποδείξει ότι είναι κάτι πέρα από ένα απλό μηχανικό σύστημα…
Άρα, το σημαντικότερο χαρακτηριστικό της συνείδησης, αν δεχτούμε ότι αυτό θα έκανε κάθε πραγματικά συνειδητό πλάσμα, είναι το ξεπέρασμα των ορίων.

Πιστεύω ότι το δυνατότερο «σύστημα ασφαλείας» που μας κρατά δέσμιους σε κάθε είδους φυλακή εντοπίζουμε γύρω μας, είναι ότι δρούμε σχεδόν πάντα με τον αναμενόμενο τρόπο, αντιδρούμε με συγκεκριμένο «πρόγραμμα», είμαστε με λίγα λόγια «τυποποιημένοι». Και «τυποποίηση» σημαίνει έλλειψη εξέλιξης, έλλειψη πειραματισμού και, τελικά, έλλειψη συνείδησης. Χωρίς την επανάσταση απέναντι στην ίδια μας την ουσία, δεν θα βγούμε ποτέ από το «κινέζικο κουτί» μας, δεν θα είμαστε ποτέ πραγματικά ελεύθεροι να ζήσουμε, παρά μόνο θα ζωγραφίζουμε ακατανόητα σύμβολα σε ανόητα χαρτιά, ακολουθώντας κανόνες που δεν έχουν κανένα πραγματικό νόημα…

Mήπως σας θυμίζει κάτι απο την καθημερινότητα μας ;Mήπως όλοι ζούμε σε ενα τεράστιο Κινέζικο δωμάτιο ,οπου καποιος έχει ορίσει τους κανόνες και
τους ακολουθούμε,χωρις ποτε να αναρωτιόμαστε γιατι πρεπει να γίνονται όλα με τον ίδιο τυποποιημένο τρόπο ;

Ο ανθρωπος είναι μια ξεχωριστή,μοναδική και ελέυθερη προσωπικότητα που έχει μπει σ'ενα καλούπι και λειτουργούμε όλοι με τον ίδιο τρόπο.

Παρατηρείστε γύρω σας, ντύνεστε όπως όλοι, σκέφτεστε όπως όλοι,αντιδράτε όπως όλοι, σαν ρομποτάκια, ακολουθώντας καθημερινά, το ίδιο πρόγραμμα :

Δουλειά, σπίτι, διασκέδαση, υπολογιστής, τηλεόραση και καθόλου χρόνος για σκέψη, αντίληψη της πραγματικότητας και αυτογνωσία.

Μήπως αυτό θέλουνε; Να μην σκεφτόμαστε;

Ή μάλλον να σκεφτόμαστε με τον τρόπο που θέλουν αυτοί.

Τώρα θα μου πείτε ποιοι είναι αυτοί;

Προφανώς οι ίδιοι που βάζουν τα χαρτιά με τα σύμβολα στο δωμάτιο.

Και ποιος ειναι ο τρόπος που θέλουν να σκεφτόμαστε;

Θυμάστε το βιβλίο με τους κανόνες αντιστοιχίας των συμβόλων;

Υπάρχουν όλα εκεί μέσα।

Πηγές.

antidogma

http://www.thermopilai.org/content/peirama-tou-kinezikou-domatiou-kai-e-anthropine-psukhologia