Οι Ρωσο-τουρκικοι πόλεμοι

Ο Ρωσο-Τουρκικός πόλεμος του 1735-1739 ξέσπασε λόγω των εντεινόμενων διενέξεων που ακολούθησαν τον Μεγάλο Βόρειο πόλεμο και τον Πόλεμο της Πολωνικής Διαδοχής. Κύριο πεδίο των συγκρούσεων ήταν τα εδάφη του Χανάτου της Κριμαίας και η οριστική απώθηση των Τατάρων από την Ουκρανία, όπου διενεργούσαν συνεχείς επιδρομές.




Πίνακας περιεχομένων 

1 Διεθνής κατάσταση στις παραμονές του πολέμου

2 Τα αίτια και οι αφορμές του Πολέμου

3 Πολεμικές επιχειρήσεις (1736-39)

4 Τερματισμός του Πολέμου
Διεθνής κατάσταση στις παραμονές του πολέμου
Το Χανάτο της Κριμαίας στις παραμονές του πολέμου (Τα βόρεια σύνορα δεν ευσταθούν, ήδη η Πολωνία είχε αποχωρήσει από τη νότιο Ουκρανία).Η Ρωσία ήδη από το 1726 είχε συμμαχήσει με την Αυστρία, από κοινού με την οποία είχαν καταφέρει να ανατρέψουν τα γαλλικά σχέδια για επιβολή στον πολωνικό θρόνο του Στανισλάβ Λεστζύνσκυ (Πόλεμος της Πολωνικής Διαδοχής 1733-35), ανεβάζοντας τον δικό τους ευνοούμενο Αύγουστο Γ'. Την ίδια περίοδο η Τουρκία είχε εμπλακεί σε πόλεμο με την Περσία (1730-1736). Έτσι στις παραμονές του πολέμου η Τουρκία δεν μπορούσε να ελπίζει σε κάποια ενίσχυση από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, ούσα στην πραγματικότητα απομονωμένη.



Τα αίτια και οι αφορμές του Πολέμου [Επεξεργασία]Στόχος της Ρωσίας, ήδη από τα τέλη του 17ου αιώνα, ήταν η εξασφάλιση ασφαλούς εξόδου στη Μαύρη Θάλασσα. Από τη στιγμή όμως που οι περιοχές αυτές βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Χανάτου της Κριμαίας, το οποίο ήταν φόρου υποτελές και προτεκτοράτο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ο πόλεμος με το Χανάτο και κατά συνέπεια με τους Οθωμανούς ήταν αναπόφευκτος. Την κατάσταση επέτεινε η τάση των Τατάρων να διενεργούν επιδρομές στην Ουκρανία, η οποία από τα μέσα του 17ου αιώνα είχε περάσει υπό τον έλεγχο των Ρώσων. Παράλληλα οι Τάταροι, μαζί με τους Οθωμανούς υποστήριζαν τα μουσουλμανικά πριγκιπάτα του Καυκάσου, εναντίον των Χριστιανών, οι οποίοι με τη σειρά τους ζητούσαν την προστασία της Ρωσίας. Ο πόλεμος ξέσπασε όταν οι Τάταροι διενήργησαν στα τέλη του 1735 μαζική επίθεση στην Ουκρανία και παράλληλα ο ίδιος ο Χάνος των Τατάρων της Κριμαίας επιτέθηκε στις χριστιανικές-ρωσικές θέσεις του Καυκάσου.



Πολεμικές επιχειρήσεις (1736-39)
Τα ρωσικά στρατεύματα, διαιρεμένα σε δύο κύριες στρατιές επιτέθηκαν εναντίον του Χανάτου, με στόχο την κατάληψή του. Η στρατιά του Δνείπερου, υπό την ηγεσία του Στρατάρχη Μπούρκχαρντ Χριστόβ βον Μύνιχ, αρχικής δύναμης 62.000 ανδρών, επιτέθηκε στις 20 Μαΐου του 1736 από τη Δύση, με στόχο τις οχυρώσεις του Περεκόπ και του Μπακχίσαράι, τα οποία κατελήφθησαν μέχρι τις 17 Ιουνίου. Λόγω όμως της έλλειψης εφοδίων αναγκάστηκαν να αναστείλουν τις επιχειρήσεις και να συμπτυχθούν στην Ουκρανία. Τον Ιούλιο του 1737 ο Μούννιχ επιτέθηκε και κατέλαβε τις τουρκικές θέσεις στο Οχάκοφ. Το 1738 αναγκάστηκαν να το εκκενώσουν λόγω μιας επιδημίας. Το 1739 ο Μούννιχ κατάφερε να περάσει το Δνείπερο, να νικήσει τους Τούρκους στο Σταβουχάνυ, να καταλάβει το φρούριο του Χοτίν και στα τέλη Αυγούστου το Ιάσιο.Η στρατιά του Ντον, υπό τον στρατηγό Πέτρο Λάτσι, δύναμης 28.000 ανδρών, και με την υποστήριξη του στολίσκου του Δόν επιτέθηκε, στις 19 Ιουνίου 1736, στο Αζόφ, το οποίο και κατέλαβε. Το 1737, έχοντας φτάσει τη δύναμη των 40.000 ανδρών εισέβαλε στην Κριμαία, κατανίκησε τα ταταρικά στρατεύματα και κατέλαβε το Καρασού-Παζάρ. Τελικά όμως, ελλείψει εφοδίων αναγκάστηκαν να συμπτυχθούν στην Ουκρανία. Τον Ιούλιο του 1737 η Αυστρία κήρυξε τον πόλεμο στους Οθωμανούς, όμως ηττήθηκαν επανειλημμένα και αναγκάστηκαν να τερματίσουν τον πόλεμο με τη συνθήκη του Βελιγραδίου.



Τερματισμός του Πολέμου 
Η Ευρώπη το 1740, όπου και η ρύθμιση των συνόρων μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο.Μετά την αποχώρηση των Αυστριακών από τον πόλεμο, οι Ρώσοι βρέθηκαν τελείως μόνοι εναντίον των Οθωμανών, παράλληλα την περίοδο εκείνη υπήρχε κίνδυνος να ξεσπάσει νέος πόλεμος με τη Σουηδία. Έτσι αναγκάστηκαν να αποδεχτούν τη σύναψη συνθήκης ειρήνης, στις 18 Σεπτεμβρίου του 1739 στη Νύσσα, αρκούμενοι στον έλεγχο του λιμανίου του Αζόφ, το οποίο όμως έπρεπε να αφήσουν ανοχύρωτο, εγκαταλείποντας όλα τα άλλα εδαφικά κέρδη.

Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1806–1812)Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδειαΜετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση Ρωσοτουρκικός Πόλεμος (1806-1812)


Μέρος των Ρωσοτουρκικών πολέμων και των Ναπολεόντειων πολέμων



Ο Ρωσικός στόλος μετά τη Ναυμαχία του Άθω, του Αλεξέι Μπογολιούμποβ (Aleksey Bogolyubov) (1824-96).

Χρονολογία 1806-1812

Τόπος Μολδαβία, Βλαχία, Αρμενία και τα Δαρδανέλια

Έκβαση Νίκη της Ρωσίας

Μαχόμενοι

Ρωσική αυτοκρατορία Οθωμανική αυτοκρατορία

Αρχηγοί

Πρίγκηπας Προζορόβσκι

Πρίγκηπας Μπαγρατιόν

Νικολάι Καμένσκι

Μιχαήλ Κουτουζόβ Σελίμ Γ'

Μαχμούτ Β'

Δυνάμεις

Άγνωστες Άγνωστες

Απώλειες
Ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1806-1812 ήταν μία από τις πολλές πολεμικές αναμετρήσεις μεταξύ της Αυτοκρατορικής Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.



Πίνακας περιεχομένων [Απόκρυψη]

1 Υπόβαθρο

2 Πρώτες εχθροπραξίες

3 Εκστρατείες 1808-1810

4 Αποτελέσματα

5 Βιβλιογραφία





Υπόβαθρο
Ο πόλεμος ξέσπασε μεταξύ του 1805 – 1806, στη σκιά των Ναπολεόντειων Πολέμων. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενθαρρυμένη από την ήττα της Ρωσίας στη μάχη του Οστερλίτζ (Austerlitz), καθαίρεσε τους Ρωσόφιλους οσποδάρους των υποτελών σε αυτή κρατών της Μολδαβίας (Αλέξανδρος Μουρούζης) και Βλαχίας (Κωνσταντίνος Υψηλάντης). Ταυτόχρονα, οι Γάλλοι σύμμαχοί των Τούρκων κατέλαβαν τη Δαλματία και απειλούσαν να διεισδύσουν στα Παραδουνάβια πριγκιπάτα ανά πάσα στιγμή. Προκειμένου να διασφαλίσει τα Ρωσικά σύνορα ενάντια σε μία πιθανή Γαλλική επίθεση, ένα Ρωσικό στρατιωτικό απόσπασμα 40.000 στρατιωτών προωθήθηκε στη Μολδαβία και τη Βλαχία. Ο Σουλτάνος αντέδρασε αποκλείοντας τα Δαρδανέλια για τα Ρωσικά πλοία και κηρύττοντας τον πόλεμο στη Ρωσία.



Πρώτες εχθροπραξίες
Αρχικά ο τσάρος ήταν διστακτικός να συγκεντρώσει μεγάλες δυνάμεις ενάντια στην Τουρκία ενώ παράλληλα οι σχέσεις με την Γαλλία ήταν αβέβαιες και ο κύριος όγκος του στρατού του ήταν απασχολημένος πολεμώντας τον Ναπολέοντα στην Πρωσία. Μία Οθωμανική επίθεση με στόχο το Βουκουρέστι ανεστάλη εγκαίρως στο Ομπιλέστι (Obilesti) από μία δύναμη 4.500 στρατιωτών διοικούμενες από τον Μιχαήλ Μιλοράντοβιτς (Mikhail Miloradovich) στις 2 Ιουνίου 1807. Στην Αρμενία, το απόσπασμα, δύναμης 7.000 ανδρών, του Κόμη Ιβάν Γούδοβίτς (Count Ivan Gudovich) κατέστρεψε μία μεγάλη τουρκική δύναμη 20.000 ανδρών στη μάχη του Αρπαχάι (18 Ιουνίου). Στο μεταξύ, το Ρωσικό ναυτικό υπό τη διοίκηση του Ντιμίτρι Σενιάβιν απέκλεισε τα Δαρδανέλια και κατέστρεψε τον Οθωμανικό στόλο στη Ναυμαχία των Δαρδανελίων και τη Ναυμαχία του Άθω, εδραιώνοντας τη Ρωσική κυριαρχία στη θάλασσα.



Εκστρατείες 1808-1810 
Σε αυτό το σημείο ο πόλεμος αν δεν υπογράφονταν οι συνθήκες του Τιλσίτ (Peace of Tilsit). Ο Αλέξανδρος Α΄ της Ρωσίας, μετά από προτροπή του Ναπολέοντα να υπογράψει ανακωχή με τους Τούρκους, χρησιμοποίησε την παύση των πολεμικών επιχειρήσεων για να μεταφέρει περισσότερους Ρώσους στρατιώτες από την Πρωσία στη Μπεσαράβια. Όταν ο στρατός του Νότου έφτασε τις 80.000 άνδρες και οι εχθροπραξίες ξανάρχισαν, ο εβδομηνταεξάχρονος επικεφαλής διοικητής Προζορόβσκι (Prozorovsky) σημείωσε μικρή πρόοδο για περισσότερο από ένα χρόνο. Τον Αύγουστο του 1809 αντικαταστάθηκε από τον Πρίγκηπα Μπαγρατιόν (Pyotr Bagration) ο οποίος άμεσα πέρασε το Δούναβη και κατέλαβε την επαρχία Δοβρουτσά (Dobruja). Ο Μπαγρατιόν κινήθηκε για να πολιορκήσει την πόλη Σιλίστρια (Silistria), όμως, μαθαίνοντας ότι ο τουρκικός στρατός, δύναμης 50.000 ανδρών, πλησιάζει την πόλη, αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Δοβρούτσα και να υποχωρήσει στη Μπεσαράβια.



Το 1810 οι εχθροπραξίες άρχισαν εκ νέου από τα αδέρφια Καμένσκι (Kamensky), τα οποία νίκησαν τις Οθωμανικές ενισχύσεις που κατευθύνονταν προς τη Σιλίστρια και εκδίωξαν τους Τούρκους από το Παζαρντζίκ (Pazardzhik) στις 22 Μαΐου. Η ήττα αυτή των Τούρκων έφερε τη Σιλίστρια σε δεινή θέση και η φρουρά της πόλης παραδόθηκε στις 30 Μαΐου. Δέκα μέρες αργότερα, ο Καμένσκι άρχισε την πολιορκία ενός άλλους ισχυρού οχυρού, αυτού της πόλης Σούμλα (Shumla). Η έφοδος του προς το φρούριο αποκρούστηκε με μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές (Ανάμεσα στούς νεκρούς ήταν ο Εμμανουήλ Παπαδόπουλος Ρώσος Υποστράτηγος, Ελληνικής καταγωγής), ενώ περισσότερη αιματοχυσία επήλθε κατά τη δολοφονική έφοδο στην πόλη Ρους (Rousse), στις 22 Ιουλίου. Το οχυρό της Ρους αντιστάθηκε στις επιθέσεις των Ρώσων μέχρι τις 9 Σεπτεμβρίου, και μετά από τον αιφνιδιασμό ενός μεγάλου Τουρκικού αποσπάσματος και την εκδίωξή του στο Μπατίν (Batyn) από τον στρατό του Καμένσκι στις 26 Αυγούστου. Λίγο αργότερο ο Καμένσκι πέθανε και ο νέος διοικητής, Μιχαήλ Κουτουζόβ (Mikhail Kutuzov), εγκατέλειψε τη Σιλίστρια και άρχισε σταδιακά να υποχωρεί προς το Βορρά.



Αποτελέσματα [Επεξεργασία]Η υποχώρηση του Κουτουζόβ προκάλεσε τον Τούρκο διοικητή, Αχμέτ Πασά (Ahmet Pasha), να οδηγήσει τους 60.000 άνδρες του ενάντια του Ρωσικού στρατού. Η μάχη έλαβε χώρα στις 22 Ιουνίου 1811 κοντά στη Ρους. Παρόλο που η επίθεση αποκρούσθηκε ο Κουτουζόβ διέταξε τις δυνάμεις του να διαβούν τον Δούναβη πίσω στη Μπεσαράβια. Αρκετούς μήνες αργότερα, ένα ξεχωριστό απόσπασμα επέστρεψε μυστικά, αιφνιδιάζοντας τον Αχμέτ Πασά τη νύχτα, στις 2 Οκτωβρίου. Περισσότεροι από 9.000 Οθωμανοί σφαγιάστηκαν εκείνη τη νύχτα, υποχρεώνοντας τον Αχμέτ Πασά να παραδοθεί στον Κουτουζόβ στις 23 Νοεμβρίου.



Σύμφωνα με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου, που υπεγράφη από τον Κουτουζόβ στις 28 Μαΐου, οι Τούρκοι εκχώρησαν τη Μπεσαράβια στη Ρωσία (παρόλο που τα εδάφη αυτά άνηκαν στην υποτελή τους Μολδαβία την οποία είχαν υποχρέωση να προστατεύσουν). Η συνθήκη εγκρίθηκε από τον Αλέξανδρος Α΄ της Ρωσίας στις 11 Ιουνίου, μόλις δεκατρείς μέρες πριν από την έναρξη της εισβολής του Ναπολέοντα στη Ρωσία.

http://el.wikipedia.org/


Η Μάχη του Σαρίκαμις - (sarı kamış) όπου 90.000 Τούρκοι στρατιώτες πέθαναν από το κρύο σε μια νύχτα κατά το Ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1914

Λίγο πριν από τη μάχη αυτή που έγινε στους ορεινούς όγκους γύρω από την πόλη , οι Τούρκοι του Εμβέρ Πασά έκαψαν και την πατρίδα μας το Τσορμίκ στις 12 και 13 Δεκεμβρίου 1914.


Παρακάτω ακολουθεί μια γλαφυρή περιγραφή της μάχης από το βιβλίο του Χριστόφορου Τσέρτικ ΄΄Στις Επαλξεις του Καρς΄΄

Ανενόχλητα κάτω απ’ τη γραμμή των εφόδων τους συγκεντρώνουν σε μια νύχτα τις μαχητικές μονάδες και το βαρύ πυροβολικό. Συγρόνως φθάνουν τα περίφημα τάγματα των Πλαστουνών (πεζοί Κοζάκοι) του στρατηγού Μπρεζεβάλσκι. Οι Τούρκοι κάνουν αλεπάλληλες εξορμήσεις κατεβαίνοντας προς τα κάτω στη μεριάτου Σαρίκαμίς απ’ το δασώδες ορεινό συγκρότημα του Τσορμίκ (Cermik - Kaynak). Με την κάθε τους εξόρμηση σπάζουν τα μούτρα τους πάνω στις ατσάλινες λόγχες των θεριεμένων Κοζάκων του Μπρεζεβάλσκι. Κι η μάχη βρίσκεται στην αρχή της τραγικής της εξέλιξης. Τα τάγματα των Πλαστουνών κινούνται τη νύχτα μόνον μέσα στα χιόνια και στην παγωνιά. Τη μέρα είναι ακροβολισμένοι στις γωνιές των ακραίων σπιτιών της κωμόπολης προς τη γέφυρα του Γιαγπασάν και αναπαύονται. Ξεθεωμένοι απ’ την κούραση και την ταλαιπωρία κοιμούνται άλλοι, καθιστοί κι’άλλοι ακουμπισμένοι ο ένας πάνω στον άλλο. Έτσι παίρνουν λίγο κουράγιο για να ριχτούν στις νυχτερινές εφόδους κατά της χιονισμένης βουνοπλαγιάς όπου συναντούσαν τους Τούρκους να κατεβαίνουν για την κατάληψη της πόλης. Οι Τούρκοι υπερέχουν αριθμητικά.



Οι ανιχνευτές κάνουν αναφορές τη μια πάνω στην άλλη. Δεν πολυνοιάζεται ο Μπρεζεβάλσκι για την αριθμητική υπεροχή των Τούρκων. Βρίσκεται ο ίδιος στην πρώτη γραμμή σ’ ένα από τα τελευταία σπίτια. Ούτε στιγμή δεν απομακρύνθηκε από το πλευρό των αγαπημένων του Κοζάκων. Κάτω απ’ την πυκνή ομίχλη επιθεωρεί τη γη του πυρός. Είναι πεπεισμένος ότι ο καλύτερος σύμμαχος του ο στρατηγός μορόζ (παγωνιά) τον βοηθάει και του υπόσχεται ότι θα καθήλωση τους Τούρκους πάνω κει στη δασώδη χιονισμένη βουνοπλαγιά. Πιο πολύ όμως στηρίζεται στο υψηλό ηθικό των Κοζάκων, στην αποφασιστικότητα και στην ανδρεία τους.



Κι αρχίζει η μάχη με λύσσα και πείσμα κι’ απ’ τα δύο μέρη.Την είδα και την έζησα από κοντά. Ήταν κάτι το επιβλητικό. Παρακολούθησα την πορεία της από την αρχή ως το τέλος, από 1η ως την 21η του Δεκέμβρη του 1914. Δυο φορές τη μέρα ανέβαινα στο παρατηρητήριο του φίλου αντισυνταγματάρχη Γκρέσσελ και με τεντωμένο μάτι έβλεπα τα κανόνια να ρίχνουν αδιάκοπα, χωρίς ανάπαυλα και δημιουργώντας έτσι μια κόλαση από σίδερο και φωτιά σάρωναν τ’ αντικρινά χαρακώματα των Τούρκων. Τα χιονισμένα υψώματα του Τσορμίκ κυριολεκτικά ανασκάφτηκαν. Από πάνω μας περνούσαν οι οβίδες και οι σφαίρες και τα παραγγέλματα των βαθμοφόρων αντηχούσαν μεσ’ τη νύχτα. –Χτυπάτε παιδιά, μη λυπάστε, μη’ κιοτεύετε. Οι άγριες επιθέσεις των Τούρκων διαδέχονταν η μία την άλλη. Με την κάθε εξόρμηση σπάζει το επιθετικό τους κύμα. Οι Τούρκοι αποδεκατισμένοι απ’ τα σφοδρά πυρά του πυροβολικού που τη μέρα γίνονταν σφοδρότερα, θερίζονται κυριολεκτικά. Ατέλειωτο κύμα τραυματιών και αρρώστων προχωρεί προς τους στρατώνες.



Τους Ρώσους σκοτωμένους οι τραυματιοφορείς τους φορτώνουν στα άλογα ή στις καμήλες, όπως οι ξυλοκόποι φορτώνουν τα κούτσουρα από δυο στα πλευρά και ένα στο σαμάρι. Τα βαριά πυροβόλα, οι ατέλειωτες έφοδοι των Πλαστουνών και Τούρκων κατάντησαν τη μαγευτική κοιλάδα του Σαρίκαμις σε τρομακτική κόλαση. Το πείσμα κι’ από τα δύο μέρη δεν είχε όρια. Δώδεκα φορές σε μια νύχτα ρίχτηκαν οι Τούρκοι απ’ τα προχώματα του αντικρινού δάσους, που ήταν χωμένα μέσα στα χιόνια, για την κατάληψη της πόλης. Πάνω στη μεγάλη γέφυρα ήρθαν με τους Ρώσους στήθος με στήθος. Το άλλα…α.α.α... και τα ουρρά..α..α.......έσμιγαν σε ένα άγριο μουγκρητό ζώου που το σφάζουν... Οι Ρώσοι θεριεμένοι με τις λόγχες γυμνές έπεφταν στους Τούρκους εμποδίζοντας τους να σπάσουν τις γραμμές της πολιορκημένης πόλης. Μάταια ο Ισχάν πασάς περιμένει ενισχύσεις. Μετράει τις ώρες, τις στιγμές, αναμένοντας να του έρθει αποφασιστική ενίσχυση.



Μα ήταν αδύνατο να πάρουν οι Τούρκοι ενισχύσεις, γιατί έπρεπε να διασχίσουν χίλια χιλιόμετρα από δύσβατους ορεινούς όγκους χωρίς συγκοινωνία. Ενώ οι αντίπαλοι τους Ρώσοι, βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση. Κρατάνε γερά τις γραμμές εφοδιασμού, τις σιδηροδρομικές γραμμές Κάρς-Σαρίκαμις και ρίχνουν στη μάχη όλη τη δύναμη των φρουρίων Κάρς και Αλεξανδρούπολης. Είχαν πλεονεκτήματα ελιγμού και έγκαιρης χρήσης των εφεδρειών. Πλευροκοπούμενη η μαχητική παράταξη του 9ου Τουρκικού σώματος του Ισχάν πασά, το σώμα αυτό καθηλώθηκε στις θέσεις του. Τσακισμένο και εξασθενημένο βρίσκεται τώρα μέσα σε λαβίδα των ρωσικών επιθετικών μονάδων. Η αντίσταση των Τούρκων όλο και παραλύει κι’ αρχίζει βαριά να ψυχομαχεί. Μη έχοντας άλλη διέξοδο, στέλνει ο Ισχάν πασάς έναν Τσερκέζο από το άνω Σαρίκαμις (δυο χιλιόμετρα δυτικά του Σαρίκαμις στις Ρωσικές γραμμές) με ολοφάνερη διάθεση γιαπαράδοση του. Οι Τούρκοι λύγισαν.



Στις 20 του Δεκέμβρη, τα πυρά έπαυσαν. Σαν αστραπή διαδόθηκε στην πόλη ότι οι Τούρκοι που έμειναν ζωντανοί, συνθηκολογούν χωρίς όρους. Έβλεπα τις συναρπαστικές μεταπτώσεις της μεγάλης μάχης από κοντά τόσες μέρες με αδιάκοπη αγωνία. Τώρα την ψυχή μου πλημμυρίζει η χαρά. Οι Τούρκοι παραδίδονται. Σούρουπο, βραδιάζει, πέρα απ’ το βουνό προς τη χαράδρα του ‘ Ανω Σαρίκαμις μια πελώρια μακριά γραμμή μαυρίζει. Είναι μυρμηγκιά των Τούρκων αιχμαλώτων. Το καραβάνι βουβό, κατεβαίνει, έρχεται προς το σταθμό, χωρίς συνοδεία... Τρέχαμε όλοι χαρούμενοι μα και περίεργοι να δούμε τους άγριους επιδρομείς. Τότε ήταν που αιχμαλωτίστηκε κι’ ο Τούρκος σωματάρχης Ισχάν πασάς. Μαζί με το επιτελείο του βάδιζε επικεφαλής της φάλαγγας... Μετά βίας οι αξιωματικοί στέκονταν στα πόδια τους μαύροι, άπλυτοι, αξύριστοι,ράκη... Κι’ ο Μπεζεβάλσκι με χαμόγελο υποδέχεται τον Ισχάν πασά στο σταθμό... Και με αυτοκίνητο τον μεταφέρειστο στρατηγείο του, στο μεγάλο πευκόδασος... Εικόνα φρικτού ολέθρου παρουσίαζε κείνες τις μέρες η κοιλάδα του Σαρίκαμις. Κι η γιγαντομαχία του, έριξε βαθιές ρίζες απογοήτευσης σ’ όλη τη μελλοντική έκβαση των Τουρκικών επιχειρήσεων.



Εξω απ’ την αφάνταστη σ’ έκταση καταστροφή των Τούρκων, ο Εμβέρ εξακολουθούσε τις πιέσεις στη γραμμή Μπαρτουζ (Παρτούζ- Gaziler) -Καράουργαν και Μιτζιγκέρτ-Μαμάτζ, τάχα για να προλάβει την καταστροφή του τομέα του Σαρίκαμίς. Ούτε και οι επιτυχίες του Χαλήλμπεη στην Ούρμια άλλαξαν την κατάσταση στο καλύτερο. Γιατί κατά τη μάχη που γίνηκε στην πεδιάδα Χόι-Δίλμαν στο Διαδίν νικήθηκε ολοκληρωτικά. Έτσι μη έχοντας ελπίδα νίκης από πουθενά, οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν σε αξιοθρήνητα χάλια. Το όνειρο λοιπόν του Εμβέρ που δημιούργησε την ολέθρια αυτή περιπέτεια διαλύθηκε,σαν σαπουνόφουσκα σε παιγνιδιάρικο φύσημα ενός παιδιού, που αφού πρώτα πληρώθηκε με αμέτρητο ανθρώπινο αίμα.



Το Σαρίκαμις ήταν οι μοιραίος τόπος για την αποτυχία των μεγαλοφυών σχεδίων του και λαμπρό στάδιο για την ανάδειξη του Μπρεζεβάλσκι σε πρώτης τάξεως στρατηγικό ηγέτη, όπου μετά του ανατέθηκε η πρώτη Διοίκηση της «Δρώσης Στρατιάς του Καυκάσου».







* το βίντεο που προβάλλεται είναι από επίκαιρα της εποχής , και το αλιεύσαμε από τουρκική ιστοσελίδα !