Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΩΝΥΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Ηδη πριν τέσσερεις δεκαετίες είχα καταγγείλει τον «επωνυμικό χαμαιλεοντισμό» των γυναικών, δηλαδή την απώλεια τού από τη γέννησή τους επωνύμου με τον εκάστοτε γάμο τους και απόκτηση του επωνύμου του συζύγου, ωσάν να έχουν απορροφηθεί στην προσωπικότητα και την οικογένειά του, και είχα ζητήσει τη διατήρηση από τη γυναίκα διά βίου του αρχικού επωνύμου της, ώστε να παύσει το σκάνδαλο εις βάρος των έγγαμων γυναικών να έχουν το ίδιο επώνυμο εφεξής με τους συγγενείς του συζύγου των και όχι με τους ιδικούς των γονείς και αδελφούς.
Το ηθικότατο αυτό αίτημα βρήκε ικανοποίηση επιτέλους με το άρθρο 15 του νόμου 1329/1983, και από τότε οι γυναίκες διατηρούν το επώνυμό τους και αφού τελέσουν γάμο.Το σύστημα όμως επωνύμου, όπως το είχα προτείνει από το 1960, περιέχει και ρύθμιση του επωνύμου των τέκνων, εξασφαλιστική ακέραια της ισότητας ανδρών και γυναικών, δηλαδή εκφραστική τιμής και προς το πατρικό επώνυμο και προς το μητρικό επώνυμο, άρα και προς τη μητρική οικογένεια και προς την πατρική οικογένεια, όπως και δηλωτική της ισότιμης συγγένειας προς τις οικογένειες και των δύο γονέων, άρα και της αλήθειας ως προς τη βιολογική προέλευση των τέκνων.
Αλλά, στη ρύθμιση του επωνύμου των τέκνων, τη θεσπισμένη από εικοσαετίας, η αρμόδια επιτροπή δεν ευδόκησε να υιοθετήσει ακέραια ό,τι από τεσσαρακονταετίας επρότεινα, και εισηγήθηκε θεσμό πολλαπλά ελαττωματικό, δηλαδή και από ηθική άποψη και από άποψη πρακτική, μάλιστα και από άποψη σεβασμού προς το Σύνταγμα.
Ο ελαττωματικός αυτός θεσμός ισχύει και σήμερα, και ορίζει ότι πρέπει να δηλώνουν οι μελλόνυμφοι ενώπιον συμβολαιογράφου, ή του λειτουργού της τέλεσης του γάμου, αν το κάθε τέκνο τους θα λάβει το πατρικό επώνυμο ή το μητρικό επώνυμο ή και τα δύο, και ότι, αν παραλείψουν τη δήλωση, θα λάβει το πατρικό επώνυμο. Η πλειοψηφία της αρμόδιας Επιτροπής παρασύρθηκε στο νομοθετικό αυτό σφάλμα, κατ' επίκληση της ελευθερίας επιλογής επωνύμου ως δικαιώματος δήθεν των γονέων, δηλαδή κατά παρανόηση της ουσίας και της ελευθερίας και του επωνύμου. Αγνοήθηκε, ότι ελευθερία δεν σημαίνει αυθαιρεσία και ψευδολογία, ότι με το επώνυμο δηλώνονται οι γονείς και ότι δεν επιλέγει κανείς τους γονείς του.
Ο σφαλερός αυτός θεσμός παροτρύνει τους μελλόνυμφους να ταπεινώσουν την οικογένεια του ενός με την επιλογή του επωνύμου της οικογένειας του άλλου, και άρα να προκαλέσουν και τη συνεπόμενη δυσαρέσκεια μεταξύ των δύο οικογενειών, αλλά και να ημιψευσθούν ως προς την καταγωγή των μελλοντικών τέκνων, με την αποσιώπηση της μιας από τις δύο πάντοτε ρίζες τους. Παρασυνέπεια, εξάλλου, είναι η συγκεχυμένη κατάσταση, από την κοινωνική λειτουργία του επωνύμου, καθώς το επώνυμο άλλων θα είναι πατριαρχικού συστήματος, άλλων μητριαρχικού συστήματος, άλλων μικτού συστήματος, ώστε να μην ενέχει σαφήνεια το επώνυμο του ενός και του άλλου προς επισήμανση των συγγενειών του.
Υπάρχει όμως και παράβαση του Συντάγματος, καθώς ο άστοχος αυτός θεσμός ενέχει μάλλον διαβουκόληση των γυναικών, μάλιστα ως προς ιερό δικαίωμα για την αναγνώριση της μητρότητας, καθώς
1) ορίζει απόκτηση από κάθε τέκνο του πατρικού επωνύμου, αν δεν προηγηθεί του γάμου δήλωση των μελλονύμφων επιλογής τυχόν του μητρικού επωνύμου, και αυτό θα συμβαίνει πάντοτε σχεδόν, αφού οι πλείστοι μελλόνυμφοι αποφεύγουν φυσικά να προβούν στη διχαστική των οικογενειών τους δήλωση αυτή επιλογής, και
2) χειροτερεύει την παλαιότερη κατάσταση, αφού με τη διατήρηση από τη μητέρα τού προ του γάμου επωνύμου της θα συμβαίνει σχεδόν πάντοτε να διαφέρει το επώνυμο της μητέρας από το επώνυμο των τέκνων της, ό,τι συνέβαινε πριν μόνο σε περίπτωση διαζυγίου της.
Είναι λυπηρό, ότι προ εικοσαετίας δεν εισακούσθηκε στην αρμόδια Επιτροπή για τη μεταρρύθμιση του Οικογενειακού Δικαίου η συνηγορία της καθηγήτριας Αλίκης Μαραγκοπούλου-Γιωτοπούλου υπέρ της θεσπίσεως ακέραιου του ιδικού μου συστήματος επωνύμου, χαρακτηρισμένου άλλωστε και από τον διάσημο Γάλλο καθηγητή Jean Carbonnier στο σύγγραμμά του, ως άριστα ρυθμιστικού του ζητήματος καθορισμού του επωνύμου. Κατ' αυτό, κάθε τέκνο αποκτάει δυαδικό επώνυμο, καθώς και δύο έχει γονείς, δηλαδή με σύνθεση του επωνύμου της μητέρας και του επωνύμου του πατέρα το κορίτσι, με σύνθεση του επωνύμου του πατέρα και του επωνύμου της μητέρας το αγόρι, ώστε να τιμάται η αρχή της ισότητας, και ως προς το προβάδισμα του ενός ή του άλλου προσδιορισμένο από φυσικόν παράγοντα, όπως είναι η διαφορά του φύλου των τέκνων, και όχι αυθαίρετα.
Με το ισοτιμικό αυτό σύστημα επωνύμου ικανοποιείται η αξιοπρέπεια και η ευαισθησία των γυναικών ως συζύγων και ως μητέρων αλλά και των ανδρών ως συζύγων και ως πατέρων, ενώ και λέγεται η αλήθεια για τη βιολογική προέλευση των τέκνων, ενώ επιπλέον και υπάρχει πάντοτε ημισύμπτωση επωνύμου των ετεροθαλών αδελφιών, καθώς και είναι ημι-αδέλφια, ενώ και αποτρέπονται οι τόσο ενοχλητικές συχνά ομοεπωνυμίες, καθώς ολοένα και παράγονται καινούργια επώνυμα με τη σύζευξη κάθε φορά του πρώτου από τα δύο συστατικά του πατρικού προς το πρώτο από τα δύο συστατικά του μητρικού επωνύμου, ώστε και να συνεχίζεται σε γενεές επόμενες το αρχικό πατρικό επώνυμο στις περιπτώσεις αδιάπτωτης αρρενογονίας, το αρχικό μητρικό επώνυμο στις περιπτώσεις αδιάπτωτης θηλυγονίας.
Και είναι λυπηρόν επίσης, ότι γίνεται ανεκτή επί ολόκληρη εικοσαετία η τήρηση του αμαρτωλού αυτού και διαβουκολητικού των γυναικών θεσμού ελεύθερης δήθεν επιλογής επωνύμου των τέκνων, και η αντίστοιχη παραβίαση της συνταγματικά θεσπισμένης αρχής της ισότητας ανδρών και γυναικών.Ας μου επιτραπεί να ζητήσω από τον αρμόδιο υπουργό Δικαιοσύνης πρωτοβουλία για να παύσει έστω η καθημερινή αυτή παράβαση του Συντάγματος.
Υπάρχει από χρόνια κατατεθειμένο στο υπουργείο Δικαιοσύνης από εμέ τον ίδιον Σχέδιο Νόμου, και είμαι πάντοτε πρόθυμος να συμπράξω, εφόσον μου ζητηθεί, ώστε να παύσει επιτέλους η προκείμενη παράβαση του Συντάγματος και προπάντων να αποκτήσουμε ως ελληνικό έθνος το καλύτερο στην οικουμένη σύστημα επωνύμου, υπόδειγμα και για τις νομοθεσίες των άλλων εθνών, πριν χάσουμε τυχόν την ευχέρεια της αυτονομοθεσίας και στο θέμα του επωνύμου, από τις ισοπεδωτικές «Οδηγίες» των Βρυξελλών.
Δεν ήταν κακός δημαγωγός ο Περικλής, όταν διακήρυχνε: «Χρώμεθα γαρ πολιτεία ου ζηλούση τους των Πέλας νόμους, μάλλον δε αυτοί παράδειγμα όντες».
Αρθρο του Κ.Ι. ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ Ακαδημαϊκού
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/05/2003