- Oι Μινωίτες, δεινοί θαλασσοπόροι, εξαφανίστηκαν μυστυριωδώς πριν από περίπου 3.500 χρόνια
Λονδίνο
Σε συνεργασία με το διάσημο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Γουντς Χολ στη Μασαχουσέτη, ερευνητές της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων αναζητούν στο Αιγαίο το πρώτο μινωικό ναυάγιο, που θα ήταν πιθανότατα και το αρχαιότερο ναυάγιο του κόσμου.
Ο φιλόδοξος στόχος τους για τον εντοπισμό ναυαγίων της Εποχής του Χαλκού παραμένει προς το άπιαστος -ορισμένοι, μάλιστα, πιστεύουν ότι θα παραμείνει για πάντα ευσεβής πόθος.
Η έρευνα, ωστόσο, έχει ήδη αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για το αρχαίο εμπόριο στη Μεσόγειο.
Η ομάδα του Μπρένταν Φόλεϊ από τη Μασαχουσέτη (αριστερά στην ένθετη) και του Θεοτόκη Θεοδούλου από την Αθήνα (δεξιά στην ένθετη) ερεύνησε τον περασμένο Οκτώβριο τα νερά γύρω από το νησάκι Δία, λίγο έξω από το Ηράκλειο της Κρήτης. Τη δεκαετία του 1970, ο Ζακ Υβ Κουστώ είχε ανακαλύψει στη Δία τα βυθισμένα ερείπια ενός αρχαίου λιμενοβραχίονα, και διατύπωσε την υποψία ότι το νησί αποτελούσε κάποτε σημαντικό αγκυροβόλιο.
Οι υποψίες του επιβεβαιώνονται τώρα από τη νέα έρευνα, κατά την οποία εντοπίστηκαν πέντε ναυάγια. Δεν ήταν μινωικά, καθώς χρονολογήθηκαν στον 2ο π.Χ. αιώνα μέχρι τον 9ο μ.Χ. αιώνα.
Σε συνδυασμό με άλλα ευρήματα στις απότομες πλαγιές του νησιού, τα ναυάγια αποκαλύπτουν ότι η Δία χρησιμοποιούνταν ως καταφύγιο στην περίπτωση κακοκαιρίας από Έλληνες, Ρωμαίους και Βυζαντινούς ναυτικούς.
Πρόκειται βέβαια για μια σημαντική αρχαιολογική επιτυχία, ωστόσο οι Φόλεϊ και Θεοδούλου ήλπιζαν για κάτι πολύ καλύτερο, το πρώτο ναυάγιο του Μινωικού πολιτισμού, ο οποίος άκμασε την Εποχή του Χαλκού αλλά εξαφανίστηκε μυστηριωδώς πριν από περίπου 1.500 χρόνια.
Μέχρι σήμερα, οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει μόνο την τοποθεσία ενός πιθανού μινωικού ναυαγίου. Το 2003, η Ελπίδα Χατζηδάκη της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων ανακάλυψε αγγεία του 1800 π.Χ κοντά στο νησί της Ψείρας, ενός ακατοίκητου νησιού έξω από τις βορειοανατολικές ακτές της Κρήτης. Το ίδιο το πλοίο που μετέφερε τα αγγεία, όμως, ήταν παντελώς άφαντο.
Από το Ουλού Μπουρούν στους Μινωίτες
Η τελευταία έρευνα δεν ήταν η πρώτη που απέβη άκαρπη. Ο Σέλεϊ Ουόσμαν του Πανεπιστημίου Texas A&M, ο οποίος έχει αναζητήσει χωρίς επιτυχία ναυάγια ανάμεσα στην Κρήτη και την Αίγυπτο, σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Nature ότι η ανακάλυψη μινωικών ναυαγίων είναι «σχεδόν αδύνατη».
Όπως εξηγεί, τα ναυάγια αυτά είναι τόσο παλιά ώστε πρέπει να έχουν πλέον θαφτεί κάτω από 3-4 μέτρα ιζημάτων.
Επιπλέον, μεγάλο μέρος του βυθού σε βάθος μικρότερο των 600 μέτρων έχει ισοπεδωθεί από αλιευτικά εργαλεία βυθού, ακόμα και σε περιοχές όπου η χρήση τους απαγορεύεται.
Η ελληνοαμερικανική ομάδα, πάντως, συνεχίζει να ελπίζει, βασιζόμενη κυρίως σε μια προηγούμενη μεγάλη επιτυχία: Το 1982 ανακαλύφθηκε έξω από τις ακτές της Τουρκίας, απέναντι από το Καστελόριζο, το λεγόμενο ναυάγιο του Ουλού Μπουρούν, το οποίο χρονολογήθηκε στον 13ο π.Χ αιώνα, μόλις ένα ή δύο αιώνες μετά την εξαφάνιση των Μινωιτών.
Δέκα χρόνια ανασκαφής έχουν δώσει 17 τόνους πολύτιμων ευρημάτων που προέρχονται από τουλάχιστον 11 πολιτισμούς -ανάμεσά τους, ένας χρυσός σκαραβαίος με το όνομα της Νεφερτίτης και φορτία χαλκού από την Κύπρο.
Παρόλο που η έρευνα του περασμένου Οκτωβρίου δεν πέτυχε τον κύριο στόχο της, ο Μπρένταν Φόλεϊ έχει ήδη συγκεντρώσει το ένα εκατομμύριο από τα 1,8 εκατ. δολάρια που χρειάζεται για να επιστρέψει με την ομάδα του στο Αιγαίο το 2012.
Αυτή τη φορά, οι ερευνητές θα χρησιμοποιήσουν όχι ένα αλλά τρία ρομποτικά βαθυσκάφη, τα οποία θα σαρώσουν επίπεδες περιοχές του βυθού σε βάθος μέχρι 6.000 μέτρα. Αυτές οι περιοχές μεγάλου βάθους, όπως και οι περιοχές από όπου περνούν υποβρύχια καλώδια, δεν έχουν καταστραφεί από συρόμενα αλιευτικά εργαλεία, όπως συμβαίνει στα ρηχά.
Ο Φόλεϊ δηλώνει ότι είναι αποφασισμένος να συνεχίσει τις έρευνες για όσο χρειαστεί: «Θα ήθελα να το κάνω κάθε χρόνο για τα επόμενα 20 με 30 χρόνια, μέχρι να είμαι πια πολύ μεγάλος για να βγαίνω στη θάλασσα» λέει ο ίδιος.
Ο φιλόδοξος στόχος τους για τον εντοπισμό ναυαγίων της Εποχής του Χαλκού παραμένει προς το άπιαστος -ορισμένοι, μάλιστα, πιστεύουν ότι θα παραμείνει για πάντα ευσεβής πόθος.
Η έρευνα, ωστόσο, έχει ήδη αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία για το αρχαίο εμπόριο στη Μεσόγειο.
Η ομάδα του Μπρένταν Φόλεϊ από τη Μασαχουσέτη (αριστερά στην ένθετη) και του Θεοτόκη Θεοδούλου από την Αθήνα (δεξιά στην ένθετη) ερεύνησε τον περασμένο Οκτώβριο τα νερά γύρω από το νησάκι Δία, λίγο έξω από το Ηράκλειο της Κρήτης. Τη δεκαετία του 1970, ο Ζακ Υβ Κουστώ είχε ανακαλύψει στη Δία τα βυθισμένα ερείπια ενός αρχαίου λιμενοβραχίονα, και διατύπωσε την υποψία ότι το νησί αποτελούσε κάποτε σημαντικό αγκυροβόλιο.Οι υποψίες του επιβεβαιώνονται τώρα από τη νέα έρευνα, κατά την οποία εντοπίστηκαν πέντε ναυάγια. Δεν ήταν μινωικά, καθώς χρονολογήθηκαν στον 2ο π.Χ. αιώνα μέχρι τον 9ο μ.Χ. αιώνα.
Σε συνδυασμό με άλλα ευρήματα στις απότομες πλαγιές του νησιού, τα ναυάγια αποκαλύπτουν ότι η Δία χρησιμοποιούνταν ως καταφύγιο στην περίπτωση κακοκαιρίας από Έλληνες, Ρωμαίους και Βυζαντινούς ναυτικούς.
Πρόκειται βέβαια για μια σημαντική αρχαιολογική επιτυχία, ωστόσο οι Φόλεϊ και Θεοδούλου ήλπιζαν για κάτι πολύ καλύτερο, το πρώτο ναυάγιο του Μινωικού πολιτισμού, ο οποίος άκμασε την Εποχή του Χαλκού αλλά εξαφανίστηκε μυστηριωδώς πριν από περίπου 1.500 χρόνια.
Μέχρι σήμερα, οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει μόνο την τοποθεσία ενός πιθανού μινωικού ναυαγίου. Το 2003, η Ελπίδα Χατζηδάκη της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων ανακάλυψε αγγεία του 1800 π.Χ κοντά στο νησί της Ψείρας, ενός ακατοίκητου νησιού έξω από τις βορειοανατολικές ακτές της Κρήτης. Το ίδιο το πλοίο που μετέφερε τα αγγεία, όμως, ήταν παντελώς άφαντο.
Από το Ουλού Μπουρούν στους Μινωίτες
Η τελευταία έρευνα δεν ήταν η πρώτη που απέβη άκαρπη. Ο Σέλεϊ Ουόσμαν του Πανεπιστημίου Texas A&M, ο οποίος έχει αναζητήσει χωρίς επιτυχία ναυάγια ανάμεσα στην Κρήτη και την Αίγυπτο, σχολιάζει στο δικτυακό τόπο του Nature ότι η ανακάλυψη μινωικών ναυαγίων είναι «σχεδόν αδύνατη».
Όπως εξηγεί, τα ναυάγια αυτά είναι τόσο παλιά ώστε πρέπει να έχουν πλέον θαφτεί κάτω από 3-4 μέτρα ιζημάτων.
Επιπλέον, μεγάλο μέρος του βυθού σε βάθος μικρότερο των 600 μέτρων έχει ισοπεδωθεί από αλιευτικά εργαλεία βυθού, ακόμα και σε περιοχές όπου η χρήση τους απαγορεύεται.
Η ελληνοαμερικανική ομάδα, πάντως, συνεχίζει να ελπίζει, βασιζόμενη κυρίως σε μια προηγούμενη μεγάλη επιτυχία: Το 1982 ανακαλύφθηκε έξω από τις ακτές της Τουρκίας, απέναντι από το Καστελόριζο, το λεγόμενο ναυάγιο του Ουλού Μπουρούν, το οποίο χρονολογήθηκε στον 13ο π.Χ αιώνα, μόλις ένα ή δύο αιώνες μετά την εξαφάνιση των Μινωιτών.
Δέκα χρόνια ανασκαφής έχουν δώσει 17 τόνους πολύτιμων ευρημάτων που προέρχονται από τουλάχιστον 11 πολιτισμούς -ανάμεσά τους, ένας χρυσός σκαραβαίος με το όνομα της Νεφερτίτης και φορτία χαλκού από την Κύπρο.
Παρόλο που η έρευνα του περασμένου Οκτωβρίου δεν πέτυχε τον κύριο στόχο της, ο Μπρένταν Φόλεϊ έχει ήδη συγκεντρώσει το ένα εκατομμύριο από τα 1,8 εκατ. δολάρια που χρειάζεται για να επιστρέψει με την ομάδα του στο Αιγαίο το 2012.
Αυτή τη φορά, οι ερευνητές θα χρησιμοποιήσουν όχι ένα αλλά τρία ρομποτικά βαθυσκάφη, τα οποία θα σαρώσουν επίπεδες περιοχές του βυθού σε βάθος μέχρι 6.000 μέτρα. Αυτές οι περιοχές μεγάλου βάθους, όπως και οι περιοχές από όπου περνούν υποβρύχια καλώδια, δεν έχουν καταστραφεί από συρόμενα αλιευτικά εργαλεία, όπως συμβαίνει στα ρηχά.
Ο Φόλεϊ δηλώνει ότι είναι αποφασισμένος να συνεχίσει τις έρευνες για όσο χρειαστεί: «Θα ήθελα να το κάνω κάθε χρόνο για τα επόμενα 20 με 30 χρόνια, μέχρι να είμαι πια πολύ μεγάλος για να βγαίνω στη θάλασσα» λέει ο ίδιος.
Newsroom ΔΟΛ
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου