Στρατηγική διαχείριση κοιτασμάτων στην ελληνική ΑΟΖ

Η. Κονοφάγος, Ν. Λυγερός

Το θέμα του πορώδους περιλαμβάνεται στη διαχείριση του κοιτάσματος (Reservoir Management, gestion du réservoir). Και γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντικό, όχι μόνο στον εντοπισμό και στην εκτίμηση του μεγέθους του κοιτάσματος, αλλά και στην εκμετάλλευσή του που είναι βέβαια η πιο κερδοφόρα. Διότι μόλις βρεθεί κοίτασμα (π.χ. Πρίνος) το Κράτος είναι υποχρεωμένο να συνεργαστεί με την Εταιρεία και να την ελέγξει σε όλα τα επόμενα βήματα Ανάπτυξης και Παραγωγής, ώστε η εκμετάλλευση να γίνει σύμφωνα με την διεθνή καλή πρακτική (Good Oil Field Practice, bonne pratique pétrolière). Έτσι η σύμβαση προβλέπει αυτό το γεγονός και ο έλεγχος του Κράτους έχει την έννοια να μη γίνει αρπακτική εκμετάλλευση. Με άλλα λόγια, η εταιρεία να μην βγάλει γρήγορο και μεγάλο κέρδος και να σηκωθεί να φύγει τη στιγμή που πρέπει. Διότι αυτή είναι μία απαράδεκτη κίνηση και για το περιβάλλον, αλλά και για την εκμετάλλευση του κοιτάσματος. Πιο συγκεκριμένα, η αρπακτική εκμετάλλευση μπορεί να καταστρέψει το κοίτασμα για πάντα, διότι κατά τη διάρκεια της εκμετάλλευσης ο στόχος είναι να ανακτηθούν στην επιφάνεια όσο περισσότερα αποθέματα μπορούμε και αυτό σημαίνει επί του πρακτέου ότι το νερό που βρίσκεται κάτω από το πετρέλαιο ή αέριο πρέπει να ανέβει προς τα επάνω ομοιόμορφα, αντικαθιστώντας ομαλά το πετρέλαιο ή το αέριο που αδειάζει. Εάν δεν τηρηθεί η παραπάνω διαδικασία, τότε υπάρχει κίνδυνος το νερό να προσπεράσει (By-Pass, contournement) το πετρέλαιο ή το αέριο μέσα από τις ρωγμές του πετρώματος, δηλαδή να μη σαρώσει το πετρέλαιο ή το αέριο και να το αφήσει πίσω του οριστικά. Πρέπει να τονίσουμε ότι η διαχείριση κοιτάσματος είναι μία εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση ακόμη και σε κανονικές συνθήκες (Normal Exploitation, exploitation normale). Έτσι μπορεί σε κοιτάσματα Ασβεστόλιθου (Limestone, calcaire) να έχουμε παράκαμψη (Βy-Pass, contournement) γι' αυτό το λόγο, οι πετρελαϊκές εταιρείες προτιμούν περισσότερο αναμενόμενους στόχους κοιτασμάτων Ψαμμιτών (δηλ. Άμμου, Sandstone, grès), όπως είναι η Λεκάνη Ηροδότου και η Λεκάνη Λεβαντίνης και λιγότερο υποψήφια κοιτάσματα Ασβεστόλιθου, όπως βρίσκουμε στο Ιόνιο Πέλαγος. Άρα ο ρόλος της διαχείρισης του κράτους είναι στρατηγικά πολύ σημαντικός για τις επιλογές που θα κάνει. Όταν η πετρελαϊκή εταιρεία (ανάδοχος του Κράτους) ανακαλύψει κάποιο κοίτασμα, το κοίτασμα αυτό θα μπορούσε να έχει τα χαρακτηριστικά του κοιτάσματος Tamar στο Ισραήλ, δηλαδή να είναι εξαιρετικά υψηλό πορώδες (porosity, porosité) 25% (το αέριο βρίσκεται μέσα στους πόρους του πετρώματος) και διαπερατότητα (permeability, perméabilité δηλ. ευκολία ροής μέσα στο πέτρωμα) 1 Darcy, που είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, αλλά βέβαια θα μπορούσε να έχει και χειρότερα χαρακτηριστικά, οπότε η διαχείριση θα ήταν πολύ πιο δύσκολη. Στην περιοχή του Ηροδότου αναμένονται παρόμοια κοιτάσματα με το κοίτασμα Tamar, αλλά η θάλασσα πιο βαθιά και οι γεωτρήσεις πιο βαθιές στο πέτρωμα. Το σημαντικό όμως είναι ότι έχουμε να κάνουμε με Ψαμμίτες (δηλ. Άμμοι και μάλιστα Γιγαντιαίοι) που προτιμούν οι πετρελαϊκές εταιρείες. Στο Ιόνιο Πέλαγος περιμένουμε σχεδόν αποκλειστικά κοιτάσματα Ασβεστολίθων, όπως είναι οι στόχοι κοιτασμάτων Πύρρος και Αχιλλέας. O Αχιλλέας που παρ' ότι είναι πολύ μεγαλύτερος από την Αφροδίτη αναμένεται να έχει πορώδες από 2% μέχρι και το πολύ 9% και με πιθανότατα για πετρέλαιο 80%. Για το Πύρρο και τον Αχιλλέα οι εκτιμήσεις είναι από συγκριτικές αναλογίες των κοιτασμάτων πετρελαίου που έχουν βρεθεί στην Απούλια, γεωλογική Λεκάνη που βρίσκεται στα Αππένινα Όροι της Νότιας Ιταλίας και εκτείνεται μέχρι το Ιόνιο Πέλαγος (Κεφαλονιά και Ζάκυνθο) περνώντας μέσα από το κόλπο του Τάραντα. Ενώ Νότια της Κρήτης περιμένουμε κατά 80% αέριο.

Πηγή: http://www.lygeros.org/articles?n=9887&l=gr