Αρχαία ελληνική διατροφή
Την εργασία μας θα την χωρίσουμε σε τέσσερις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα θα αναφερθούμε στις πηγές για την αρχαιοελληνική διατροφή. Στην δεύτερη ενότητα θα αναφερθούμε στα χαρακτηριστικά της αρχαιοελληνικής διατροφής. Στην τρίτη ενότητα θα εξετάσουμε το περιεχόμενο της αρχαιοελληνικής διατροφής. Στην τέταρτη ενότητα θα παρουσιάσουμε τους τρόπους της.
ΕΝΟΤΗΤΑ (1)
ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Για τις τροφές και τις διαφορετικές συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων αντλούμε πληροφορίες από διαφορετικές πηγές ανάλογα με την κάθε εποχή. Ειδικά για τις πρώτες χιλιετίες, σημαντική θεωρείται η συμβολή της αρχαιολογίας. Έτσι , από πινακίδες της Πύλου και της Κνωσού πληροφορούμαστε για την διατροφή των Μυκηναίων και των Μινωιτών. Για την Γεωμετρική εποχή (1100-800π.Χ) χρησιμοποιούνται τα έπη του Όμηρου, τα οποία και απεικονίζουν την πραγματικότητα. Αντίθετα, ωστόσο, με τις προηγούμενες περιόδους, για την κλασική εποχή η σπουδαιότερη πηγή είναι η αρχαία ελληνική γραμματεία όπως οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και τα έργα του Αθήναιου. Σε γενικές γραμμές, πάντως πληροφορίες μάς παρέχουν και τα αγγεία και τα αγαλματίδια της εποχής.
ΕΝΟΤΗΤΑ(2)
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Τα χαρακτηριστικά της ελληνικής διατροφής εξαρτιόταν από δύο παράγοντες :
1. Τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων χαρακτήριζε η λιτότητα. Θεμέλιο τους ήταν η λεγόμενη <<μεσογειακή τριάδα>> σιτάρι, κρασί και λάδι.
2. Η κατανάλωση κρέατος και θαλασσινών σχετιζόταν με την διαφορά των τάξεων και την οικονομική κατάσταση της οικογένειας , αλλά και με το αν κατοικούσε στην πόλη, στην ύπαιθρο ή κοντά στην θάλασσα.
Στα αρχαία χρόνια όπως και σήμερα υπήρχαν διαφορές ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς. Ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του κάθε σπιτιού, άλλαζε και η διατροφική τους συνήθεια. Βασική διατροφή και των δύο τάξεων ήταν το κρέας. Τα λουκάνικα, για παράδειγμα, ήταν ένα είδος διατροφής που το απολάμβαναν και φτωχοί και πλούσιοι.
Tα κρέατα γενικότερα όμως την εποχή των αρχαίων ελλήνων, ήταν πολύ ακριβά αν και τα θυσίαζαν στους θεούς. Θεωρούσαν ότι με αυτόν τον τρόπο τους τιμούσαν. Στην ύπαιθρο έτρωγαν συχνότερα κρέας διότι είχαν κήπους και οικόπεδα για να θρέψουν τις κατσίκες, τα πρόβατα και τα γουρούνια τους. Η κατανάλωση των ψαριών και των κρεάτων ήταν θέμα της οικονομικής κατάστασης των οικογενειών, αλλά και της γεωγραφικής θέσης των σπιτιών τους. Οι φτωχοί μπορούσαν να διατηρούν πτηνά και πουλερικά στις αυλές τους, ενώ οι πιο πλούσιοι μπορούσαν να διατηρούν ολόκληρα κοπάδια. Για τους κατοίκους των πόλεων τα φρέσκα λαχανικά ήταν πανάκριβα για αυτό προτιμούσαν τα ξερά λαχανικά. Τα γεύματα των στρατιωτών ήταν συνήθως σκόρδα, κρεμμύδια και τυριά. Τα όσπρια ήταν μια εναλλακτική λύση για τους φτωχούς όταν αδυνατούσαν να πληρώσουν για να φάνε.
ΕΝΟΤΗΤΑ(3)
ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Κρέας
Οι αρχαίοι έτρωγαν συχνά κρέας, ιδιαίτερα χοιρινό αλλά και μοσχαρίσιο, μαγειρεμένο με αρκετούς τρόπους και σπανιότερα κατσίκι και αρνί. Αγαπημένο πιάτο ήταν το κυνήγι (τσίχλες, ορτύκια και ελάφια). Το μυστικό για μαλακό κρέας ήταν το μαρινάρισμα πριν από το ψήσιμο με χορταρικά.
Κύρια τροφή των Σπαρτιατών πολεμιστών ήταν ένας ζωμός από χοιρινό, γνωστός με την ονομασία μέλας ζωμός.
Ψάρι
Στους Αθηναίους άρεσαν τα θαλασσινά και τα όστρακα. Τα μπαρμπούνια και οι τσιπούρες στόλιζαν συχνά τα τραπέζια των πλουσίων, ενώ οι σαρδέλες του Φαλήρου ήταν το συνηθισμένο πιάτο των φτωχότερων. Επίσης κόστιζαν πολύ ακριβά.
Η στάση των Ελλήνων απέναντι στο ψάρι ποικίλλει ανάλογα με την εποχή. Στο έπος της Ιλιάδας δεν γίνεται κατανάλωση ιχθύων παρά μόνο ψητού κρέατος. Στην Οδύσσεια αναφέρεται πως οι σύντροφοι του Οδυσσέα κατέφυγαν στο ψάρι, αλλά μόνο γιατί υπέφεραν από την πείνα αφού πέρασαν από τα στενά της Σκύλλας και της Χάρυβδης κι έτσι αναγκάστηκαν να φάνε ότι υπήρχε διαθέσιμο.
Ψωμί και δημητριακά
Βασικά είδη διατροφής των αρχαίων ελλήνων όπως και σήμερα ήταν τα δημητριακά και το ψωμί. Οι αρχαίοι έτρωγαν καθημερινά και πολλές σαλάτες με τα φαγητά τους. Συνήθιζαν να τις τρώνε πάντα ωμές για να μην χαλάνε την θρεπτική τους αξία. Επίσης έτρωγαν πολλά κουκιά, φακές, φασόλια κ.α.
Γαλακτοκομικά
Το γάλα ήταν πολύ βασικό στην διατροφή των αρχαίων. Μάλιστα κάποιες φορές το χρησιμοποιούσαν και στα φαγητά τους. Βασικό επίσης ήταν και το τυρί από γάλα κατσίκας.
ΕΝΟΤΗΤΑ(4)
ΤΡΟΠΟΙ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΕΥΜΑΤΩΝ
Για τους αρχαίους Έλληνες τα γεύματα της ημέρας ήταν τρία.
Το πρώτο (ακρατισμός ) αποτελούσε κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί , συνοδευόμενο από σύκα ή ελιές .
Το δεύτερο (άριστον) γινότανε το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα.
Το τρίτο (δείπνον) το οποίο ήταν το σημαντικότερο της ημέρας και γινόταν αφού είχε νυχτώσει.
Κομμάτια από μεγάλα ψωμιά χρησιμοποιούνταν για πιάτα.
Η χρήση των μαχαιροπήρουνων δεν ήταν και πολύ συχνή.
Η χρήση του πιρουνιού ήταν άγνωστη και συνήθως έτρωγαν με τα χέρια. Μαχαίρια χρησιμοποιούσαν για το κόψιμο του κρέατος καθώς και κάποια μορφή κουταλιών για σούπες και ζωμούς. Κομμάτια ψωμιού χρησιμοποιούνταν για το σκούπισμα των χεριών.
Στα γεύματα και στα δείπνα τα τραπέζια ήταν γεμάτα με ψωμί, με κρέατα και χορταρικά, κι ακόμη με ελιές, πίτες, γλυκίσματα και φρούτα. Φυσικά και με άφθονο κρασί. Από τα όσπρια, γνωστά στους αρχαίους ήταν τα φασόλια, οι φακές, τα ρεβίθια (που τα προτιμούσανε ψημένα), τα μπιζέλια και τα κουκιά, που τα 'τρωγαν, συνήθως, σε πουρέ (έτνος). Το έτνος, είναι η σημερινή φάβα. Από τα απαραίτητα, στο τραπέζι, ήταν και το λάδι. Κάτι που ήταν απαραίτητο και στις παλαίστρες, για ν' αλείφουν οι αθλητές τα κορμιά τους. Ο Παυσανίας, ο μεγάλος περιηγητής της αρχαιότητας, επαινεί, στα «Φωκικά», το λάδι της Τιθορέας.
Φαίνεται πως, στις περισσότερες περιστάσεις, οι γυναίκες γευμάτιζαν χωριστά από τους άνδρες. Εάν το μέγεθος του σπιτιού το καθιστούσε αδύνατο, οι άνδρες κάθονταν στο τραπέζι πρώτοι, με τις γυναίκες να τους ακολουθούν μόνο αφού οι τελευταίοι είχαν ολοκληρώσει το γεύμα τους. Ρόλο υπηρετών διατηρούσαν οι δούλοι. Στις φτωχές οικογένειες, σύμφωνα με το φιλόσοφο Αριστοτέλη, τις υπηρεσίες τις προσέφεραν οι γυναίκες και τα παιδιά, καλύπτοντας την απουσία δούλων.
Τα συμπόσια
Το συμπόσιο περιελάμβανε δύο στάδια: το πρώτο ήταν αφιερωμένο στο φαγητό, που σε γενικές γραμμές ήταν λιτό, ενώ το δεύτερο στην κατανάλωση ποτού. Εντελώς απαγορευμένο στις γυναίκες, με εξαίρεση τις χορεύτριες και τις εταίρες, το συμπόσιο ήταν ένα σημαντικότατο μέσο κοινωνικοποίησης στην Αρχαία Ελλάδα.
Τα συσσίτια
Τα συσσίτια αποτελούσαν κοινά γεύματα στα οποία συμμετείχαν υποχρεωτικά άνδρες κάθε ηλικίας στα πλαίσια κοινωνικού ή θρησκευτικού εθιμοτυπικού. Οι χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις εντοπίζονται στην Κρήτη και τη Σπάρτη, αν και ορισμένες πηγές κάνουν αναφορά σε ανάλογες πρακτικές και σε άλλα μέρη. Άλλες γνωστές ονομασίες της πρακτικής αυτής είναι φειδίτια και ὰνδρεια.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου