ΕΠΩΝΥΜΑ ΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ

Περίστα Ναυπακτίας---
Τα επώνυμα των Περιστιάνων είναι πολλά και κάποτε πού ενδιαφέροντα από γλωσσική άποψη. --Αρκετά από αυτά έχουν εξαφανιστεί στα νεώτερα χρόνια είτε γιατί οι οικογένειες που τα έφεραν εγκαταστάθηκαν αλλόυ, είτε γιατί δεν άφησαν άρρενες απογόνους. --Μερικά από τα χαμένα επώνυμα είναι: Παπαμέντζος, Μακρικόπουλος, Γεροσταθημάκης, Μίγκας,, Ράμμος, Σολωμός και άλλα. Όσο θα ανακαλύπτονται στα διάφορα ιστορικά αρχεία έγγραφα που αναφέρονται στη Περίστα και τους Περιστιάνους, τόσο θα συναντούμε και περισσότερα άγνωστα πια στην εποχή μας επώνυμα παλαιών οικογενειών του χωριού.
Άξιον απορίας είναι γιατί δεν ακούστηκε καμιά οικογένεια της Περίστας με το επόνυμο "Περιστιάνος" ή "Περιστιάνης", ενώ τέτοια επώνυμα υπάρχουν σ΄ άλλες περιοχές της Ελλάδας όπως λ.χ. στην Κύπρο. Γνωστός είναι και ο Μητροπολίτης Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Ιερεμίας Περιστιάνος- Μαυρανδρέας (βλ. Αθ. Παλιούρα Βυζαντινή Αιτωλ/νία, Αθήνα 1985, σελ. 34 και 37 και Λεξικό Ζακύνθου, Λ. Ζώη, σελ. 526).
Εδώ θα προσπαθήσουμε να δώσουμε έναν όσο γίνεται πληρέστερο κατάλογο Περιστιάνικων επωνύμων, τα οποία ακούγονται και σήμερα στην Περίστα ή και σ΄ άλλα μέρη της Ελλάδας: 
Αναγνωστός, Ανδρεόπουλος,, Βαλαώρας, Βελαώρας, Γαϊτάνης, Γιαννόπουλος, Ζάκας, Ζαρκαδούλας,, Ζαχαρακόπουλος, Θανασούλης, Καγκάνης, Καλιμάνης, Καλτσάς, Καραγιάννης, Καρασπύρος, Κεφαλιακός, Κομματάς, Κωστέας (Κωσταίοι), Κώτσος, Λάππας, Λέκας, Λόης, Μάης, Μακαρίτης, Μανιάτης, Μάντζας, Μανώλης, Μαυρίκης, Μαυρικόπουλος, Μερίτσης, Μίγκας, Μπακάλης,, Μπαράκος, Μπέκιος, Μπούμπουλας, Μπουνούτας, Ντίνης, Παπαβασιλείου,Παπαγεωργίου, Παπαδημητρίου, Παπαηλίας, Παπαθανασόπουλος, Παπακώστας, Παπακωστούλας, Παπαμαυρίκης, Πατίλης, Πατιλοκωστόπουλος, Πελέκης, Πίτουρας, Ράμμος, Ράπτης, Ρισβάς, Ρόρος, Σακελλάρης, Σακέτος, Σολωμός, Ταρκαζίκης, Τριανταφύλλης, Τσαμπάς, Τσίρος, Τσιντζάλης, Τσουγκράνης, Τσουνάκας, Τσώλος, Φαλίδας, Φίδης, Φιδίας, Χαντζηδήμος. Χαντζηνικολάου, Χαντζής.

Ας παρακολουθήσουμε και τη γλωσσική καταγωγή μερικών Περιστιάνικων επωνύμων.
Το επώνυμο Πατίλης προέρχεται εκ του προσηγορικού πατελλάρος, που σημαίνει τον φαλακρό και πλατυμέτωπο. "Τούτο σχηματίζεται εκ του ουσιαστικού παττέλα το οποίον είναι λατινικόν patella = πατάνη, δηλ. είδος αναπεπταμένου τρυβλίου, πινακίου. Ο Πολυδεύκης παρατηρεί: "τας δε λεγομένας πατέλλας, λεκανίδας ονομαστέον" (λεκανίς υποκορ. του λεκάνη, πινάκιον, αγγείον, λεκάνη). Ο ίδιος ως μαγειρικόν σκεύος αναφέρει το πατέλλιον διά το οποίον λέγει "είη δ΄ άν η πατάνη λοπάδιον (πήλινον σκεύος) εκπέταλον (αναπεπταμένον, πλατύ) ο νύν ίσως από τούτου καλούσι πατέλλιον" Εις την Θήραν διά της λέξεως πατέλα δηλούται η φαλάκρα. Παρωνύμιον κατ΄ αρχάς ήτο η λ. πατελλάρος (φαλακρός) και κατήντησεν επώνυμο. Εκ της λέξεως σχηματίζονται και τα επώνυμα Πατελλάκης, Πατέλλης, Παττελής, Πατελλίδας, Πατέλος, Πατίλης".
Κατά τον Β. Βογιαντζόγλου ("επώνυμο της Μικράς Ασίας", Αθήναι 1992. έκδ. Φιλιππότη), το όνομα Πατίλης προέρχεται από την τουρκική λέξη pat lak που σημαίνει σκισμένος, σκασμένος. Κατά τον ίδιο συγγραφέα, τουρκικές ρίζες έχουν και τα εξής Περιστιάνικα επώνυμα: Μπακάλης - Bakal = παντοπώλης, Καγκάνης - kagan που σημαίνει μονάρχης, βασιλιάς. Ράμμος από την λέξη ram = ευπειθής. υπάκουος και Χαντζής από την αραβοπερσική λέξη haci που σημαίνει προσκυνητής αγίων τόπων.
Το επώνυμο Ντίνης στα αραβικά σημαίνει τον πιστό, τον φιλόθρησκο (Dini). Στην περίπτωσή μας όμως το επώνυμο αυτό, τουλάχιστον στην Περίστα, έχει ιταλική προέλευση και έμεινε από τον καιρό της ενετοκρατίας. Ίσως κάποιος Ιταλός στρατιώτης να ξέμεινε στην Περίστα μετά την αποχώρηση των Βενετών και αυτός να είναι ο γενάρχης των Ντιναίων. Το επώνυμο Dini άλλωστε απαντάται συχνά στην Ιταλία.
Ιταλική προέλευση έχει και το επώνυμο Μπέκιος (Vecio). Γενάρχης και αυτής της μεγάλης περιστιάνικης πατριάς θα ήταν κάποιος στρατιωτικός της Βενετίας που παρέμεινε στην Περίστα μετα την κατάκτηση και της ενετικής αυτής περιοχής από τους Τούρκους.

http://www.perista.net/